Acta Sanctorum der Bollandisten
Band September VIII
Anhang September VIII
SUPPLEMENTUM
AD MENSEM SEPTEMBREM.
AD DIEM II SEPTEMBRIS.
J. S.
[Mentio Ægidii eremitæ,] In Prætermissis pag. 337 adde sequentia.
| S. Ægidii abbatis seu potius eremitæ, qui cum S. Arcano colitur Burgi sancti Sepulcri in Umbria, ad hunc diem meminit Martyrologium Hispanicum Joannis Tamayi Salazar. De SS. Arcano & Ægidio apud nos disputatum est ad | I Septembris. |
| SS. Justi & Amici episcoporum memoria est apud Tamayum in Martyrologio Hispanico, [Justi & Amici.] quorum primus, inquit, creditur Egarensis, alter sine sede notatur, amboque annuntiantur Lugoduni in Lusitania. In Annotatis fatetur martyrologus, diem obitus eorum esse ignotum, & pro arbitrio solum hoc die commemoratos propter S. Justum Lugdunensem, de quo apud nos actum. Itaque nihil habuit cognitum, præsertim cum dicat sola eorum nomina innotuisse & de oppido etiam Lugoduno altum esse silentium. Verbo ut edicam omnia, fatetur, in solis Luitprandi Adversariis de illis fieri mentionem. Itaque, cum de Operis illius suppositione constet, nullum est dubium, quin Justus ille & Amicus sint commentitii. |
Pag. 359 in fine collectionis de SS. Diomede, Juliano, [De reliquiis S. Amici.] Philippo &c. adde sequentia:Unum ex his Martyribus Philippum Hispanico Martyrologio inscripsit Joannes Tamayus, eumque memoravit Romæ, quamvis alii de loco martyrii non meminerint, imo & verbis Martyrologii Romani illud Romæ, quod ibi non legitur, apposuit. Cur autem S. Philippum commemoraverit, ostendunt sequentia, quæ de reliquiis ejus in Hispaniam translatis asserit his verbis: Sacrum denique B. Philippi corpus Urbanus VIII Pontifex Maximus R. P. F. Joanni ab Annuntiatione, quondam ejus confessario, Ordinis Excalceatorum SS. Trinitatis donavit. Qui illud cum aliis Sanctorum lipsanis Roma Madridium emisit, ut illa R. P. Minister generalis Hispaniæ distribueret: qui Philippo IV regi Catholico exuvias hujus sancti Martyris Philippi in obsequii demonstrationem obtulit, & in regio Madridensis palatii oratorio collocatas illas veneratur devotio. Ita laudatus martyrologus. At, cum exiguam passim fidem mereatur, & nullibi inveniam, Philippum illum cum Sociis Romæ passum; eruditis Hispanis examinandum relinquimus, sintne hodierni Philippi illæ reliquiæ, an alterius.
AD DIEM III SEPTEMBRIS IN PRÆTERMISSIS.
[Memoria Habundi, Marci & Sociorum,] Habundi, Marci & Sociorum ita meminit Tamayus in Martyrologio Hispanico: Item Cordubæ in Bætica Hispaniæ SS. Habundi, Marci & Sociorum martyrum, qui propter fidei professionem Catholicæ, & Mahumeticæ sectæ reprobationem comprehensi & cruciati, tandem mucroni jugula præbuere. In Annotatis nititur probare, Habundum alium esse a S. Abundio martyre Cordubensi, de quo egit & apud nos etiam actum est ad XI Julii. Eodem die in Prætermissis Sollerius noster commemoravit ex Ferrario Marcum & Socios, quos cum Habundo passos vult Tamayus, eosque remisit ad finem Septembris, ad XXIX videlicet aut XXX Septembris diem, quod in mense Septembri, nimirum in S. Sandalio, de iis meminerit Martinus de Roa. At, consideratis illius scriptoris verbis, perspicere nequeo, cur ad finem Septembris potius spectent, quam ad initium: neque enim ullum iis assignat diem. Hinc satis erit hic expendere, quæ de illis examinanda veniunt. Laudatus Martinus de Roa ad 3 Septembris agit de S. Sandalio, hodie dato, sed parum noto, eaque occasione addit nonnulla de aliis Sanctis, quos fere ignotos fatetur. Ecclesia Cordubensis, ait Hispanice, recepit & fecit multis annis festum de SS. Habundo, Marco & Sociis martyribus, quorum hodie nulla alia in Historiis & Martyrologiis invenitur memoria. Agnoscit Roa, quasi ignotos esse Sanctos; nec dicit, quo die olim Cordubæ culti fuerint, nec asserit Cordubæ passos, sed ibi aliquando honoratos, prætermisso etiam die, quo agebatur festivitas.
[qui forte iidem sunt cum aliis.] Tamayus noluit Habundum, Marcum & Socios tam obscuros relinquere, sed statuit, passos esse in persecutione Maurorum. Quid vero ad probationem adducit? Nimirum carmen Cypriani, ut asserit, archipresbyteri Cordubensis, quod certo supposititium, & recentiorum seculorum figmentum est, & nihil præterea, nisi recitata verba ex Roa. Quapropter nihil de Habundo, Marco & Sociis novimus præter antiquum cultum, postea abrogatum. Merito etiam dubitabimus, an simul sint passi; & consequenter, an Habundus idem non sit cum S. Abundio martyre Cordubensi, de quo actum ad XI Julii, cum quasi idem sit nomen varie scriptum. Nihilo minus dubitare possumus, an Marcus & Socii non sint Martyres alibi notiores, qui ob reliquias vel alia de causa olim Cordubæ fuerint culti. Quidquid sit, plura certe de iis non novimus. Si quis tamen plura nos docuerit, & diem eis proprium assignaverit, illa suo loco libenter proferemus.
AD DIEM IV SEPTEMBRIS IN PRÆTERMISSIS.
AUCTORE J. S.
[Memoria Girberti abbatis.] Venerabilis Girbertus abbas memoratur in cœnobio S. Wandregisili sive Fontanellensi apud Castellanum in Addendis & corrigendis ad hunc diem pag. 979. Idem tomo 5 Galliæ Christianæ Sammarthanorum pag. 910 inter abbates Fontanellenses recensetur cum titulo Sancti, & cum Beati titulo in Gallia Christiana recusa tom. XI col. 178, ubi Gilbertus aut Girbertus nominatur, apud Sammarthanos Gubertus. Mabillonius in Actis Sanctorum Benedictinorum Sec. 6 part. 1 plures Venerabiles simul commemorat, interque eos pag. 362 & sequentibus Girbertum abbatem Fontanellensem, qui in Epitaphio ibi recitato dicitur obiisse die IV Septembris. Cultu publico carere venerabilem Girbertum, indicat Mabillonius his verbis: Sancti titulo donatus passim occurrit apud auctores, potissimum recentiores: nullo tamen Officio publico colitur apud nostros Fontanellenses. Memoratur in Appendice Martyrologii Benedictini ab Hugone Menardo editi, & in Bucelini Menologio die VIII Februarii. Gesta & Epitaphium ibidem consuli poterunt.
AD VI SEPTEMBRIS IN PRÆTERMISSIS.
| [S. Bilfridi ante dati,] Sancti Bilfridi aurifabri memoria hodie est apud Castellanum, qui eum annuntiat Dunelmi in Anglia. At de S. Bilfrido apud nos actum est ad | VI Martii. |
Porcarii I abbatis Lerinensis meminit Tamayus in Martyrologio Hispanico cum titulo Sancti, [& Porcarii I abbatis,] ita scribens: In Lerinensi apud Gallos cœnobio S. Pontii Porcharii, hujus nominis primi abbatis ipsius cœnobii, & S. Cæsarii institutoris, qui postquam in religione plurimos virtutum odores spirasset, ad æternam mansionem placida dormitione cucurrit. In Annotatis primum probare conatur, duos fuisse Porcarios inter abbates Lerinenses, alterum tempore S. Cæsarii Arelatensis episcopi, qui sub Porcario I monasterium Lerinense ingressus est, ut certum fit verbis infra recitandis ex S. Cæsarii Vita; alterum cum multis monachis aliquot seculis post fuisse martyrem, de quo apud nos actum est ad 12 Augusti, ubi duorum Porcariorum distinctio latius est probata, ut de illa nullam Hispano martyrologo movere quæstionem debeamus. Nihil quoque dicemus de die, quem pro arbitrio elegit. Solum inquiremus, an constet de cultu Porcarii I; nam de legitimo cultu S. Porcarii II nulla est dubitatio. Pro sanctitate Porcarii I allegari potest Vita S. Cæsarii, data ad 27 Augusti. In hac enim num. 5 de suscepto per abbatem Lerinensem S. Cæsario biographus ita loquitur: Susceptus ergo a sancto Porcario abbato, vel ab omnibus senioribus &c. Rursum num. 10 dicitur petitus S. Cæsarius a S. Eonio Arelatensi episcopo, ibique de laudato abbate sic fit mentio: Mox ergo ab abbate suo sancto Porcario eum expetit. Utroque loco Porcarius vocatur Sanctus, eaque unica est ratio, quæ proferri posse videtur ad sanctitatem ei vindicandam. Nam de cultu illius Porcarii nihil uspiam invenio, nihil invenit Vincentius Barralis in Chronologia Lerinensi.
[de cujus cultu non constat, memoria.] Nomen Porcarii illius nec in ullis Martyrologiis vetustis occurrit, nec fere in recentioribus. Saussayus, qui alias annuntiat non paucos cultu carentes, solum de Porcario meminit in Catalogo Sanctorum, Beatorum & piorum, quem Martyrologio subjecit, & hisce tantum verbis: Porcharius abbas Lerinensis sanctissimus, in natali S. Cæsarii 27 Augusti. Omittit Sancti & Beati titulum, notatque, Porcarium memoratum esse in elogio S. Cæsarii. Noverat igitur Saussayus utrumque Porcarium, falsoque arguitur a Tamayo, acsi utrumque confudisset: sed non noverat utriusque cultum, sicut neque nos novimus aut probare possumus cultum Porcarii I. Neque enim ad hoc sufficit titulus Sancti eius nomini bis præfixus in Vita S. Cæsarii, præsertim cum gesta Porcarii sint fere ignota, & titulus ille nomini postea præfigi potuerit ab aliquo librario, qui Porcarium I cum S. Porcario II eumdem credebat. Tamayus plura affert ad cultum probandum, si ea essent vera. At recitat carmen fictitium nomine Auli Hali de utroque Porcario, ex eoque multa simul figmenta asserit. Ex eo autem carmine Porcarium utrumque facit Hispanum, utrumque ex familia Porcella, utrumque Beatum aut Sanctum. His figmentis addendum nomen Pontius, quod Primo tribuit; dies & annus mortis, quem confidenter edicit; ac demum quod in fine Actorum, quæ concinnavit, dicit his verbis: Cuius corpus honorifico sepulchro tumulatur, ex quo frequentia miraculorum claruit. At hæc sufficiant de fabulis.
AD DIEM VII SEPTEMBRIS.
Joannes Laudensis ex Priore Fontis Avellanæ episc. Eugubii in Umbria (S.)
C. S.
In Annotatis ad Vitam S. Joannis episcopi Laudensis pag. 167, litt. bb dixi, pro voce Sindonius legendum Sidonius; sed postea comperi, Sindonium esse Serapionem, qui a Palladio in Historia Lausiaca Sindonites, & in Vita S. Joannis Eleëmosynarii, apud nos data tom. 2 Januarii pag. 507 num. 44, Sindonius cognominatur.
AD DIEM VIII SEPTEMBRIS IN PRÆTERMISSIS.
J. S.
[De gemina imagine B. Mariæ:] Beatissimæ Virginis Mariæ iconis inventio gemina celebratur hodie in Martyrologio Hispanico, altera in cœnobio Vallis-venereæ, altera in monasterio Guadalupæo. Spectat utraque ad Opus particulare de beatissima Virgine Dei matre.
AD DIEM IX SEPTEMBRIS IN PRÆTERMISSIS.
[de Angilramo monacho:] Angilramus ex primicerio Metensi monachus Gorziensis in Lotharingia, ut venerabilis, memoratur apud Castellanum in Addendis & corrigendis. Agitur de Angilramo in Vita S. Joannis abbatis Gorziensis, edita apud Mabillonium in Actis Sanctorum Benedictinorum sec. 5 part. 1, quæ consuli potest. Nam cultum non novimus, nec titulum Sancti aut Beati Mabillonius Angilramo tribuit.
AD DIEM X SEPTEMBRIS IN PRÆTERMISSIS.
AUCTORE J. S.
[de martyribus aliquot Japoniæ:] Acafoxius, Cincoga, & alii viginti octo cum titulo Beatorum memorantur a Castellano in Supplemento ad hunc diem pag. 707, quo in Japonia pro fide sunt passi cum Carolo Spinola, Societatis Jesu sacerdote, cujus martyrium decreto Sedis Apostolicæ fuit confirmatum. Non satis capio, cur Carolum Spinolam, omnium antesignanum, recte vocaverit venerabilem; ejusdem vero Socios, ex quibus octo erant ejusdem Societatis, nimis liberaliter Beatos.
AD DIEM XI SEPTEMBRIS IN PRÆTERMISSIS.
| [de aliis minus notis:] Degana sacerdos memoratur in Fastis Æthiopicis apud Ludolfum, & ex iis apud Castellanum. In Martyrologio Coptorum, quod habemus negligenter Latine redditum, scriptum est: Sanctus Agata, additurque: ob miracula illustris, qui obdormivit in Domino ætatis suæ 100, scilicet anno. Attamen nobis ignotus est, cum nesciamus tempus, quo vixit, & an fuerit Catholicus. | |
| Mar Mamas martyr hodie legitur in Fastis Æthiopicis apud Ludolfum, qui observat, eumdem jam quinta ejusdem mensis die fuisse memoratum, sive 2 Septembris. Si idem revera sit, quod certo scire non possumus, cum alii sint ejusdem aut similis nominis, de illo actum est ad | XXVII Augusti. |
AD DIEM XII SEPTEMBRIS IN PRÆTERMISSIS.
| [de S. Amato postridie dando:] Sancti Amati abbatis Habendensis, de quo postridie agendum, hodie meminit Joannes Tamayus in Martyrologio Hispanico, nec sine erroribus. Gratianopoli, inquit, in Gallia S. Amati presbyteri, abbatis Romarensis (imo Habendensis aut Romaricensis) qui ex patre Theodoro Vallensi Hispano oriundus, &c. Annuntiandus non erat Gratianopoli, in cujus suburbio natus est; sed in Lotharingia, ubi abbas fuit & defunctus est. Non habuit patrem Theodorum, ut ex Surio credidit Tamayus; sed Heliodorum, ut in exemplaribus Mss. Vitæ edendæ legitur. Quod autem Hispanum facit Sancti patrem, neque ex Vita habuit Tamayus, neque ex documentis bonæ notæ, sed ex fictitiis Luitprandi Adversariis, quæ non modo Amatum faciunt origine Hispanum, sed Vallensem etiam urbem, omnino ignotam & commentitiam, Hispaniæ addunt. Acta S. Amati dabuntur ad | XIII Septembris. |
AD DIEM XIII SEPTEMBRIS IN PRÆTERMISSIS.
| [mentio S. Marcellini ante dati,] Marcellini comitis, ut venerabilis, memoria ad hunc diem in Supplemento est apud Castellanum pag. 707. De S. Marcellino apud nos actum cum Martyrologio Romano ad | VI Aprilis. |
| Petrus eremita memoratur in Fastis Æthiopum apud Ludolfum sine aliis adjunctis, [& Petri eremitæ ignoti.] indeque apud Castellanum, qui addit, Ad confinia Ægypti & Æthiopiæ, verisimiliter ex conjectura, cum non exprimat tempus, quo vixit, ut Petrum illum novisse non videatur. De pluribus hujus nominis monachis aut eremitis jam actum est. Si hodiernus, quem nec alii Fasti Orientales, nec Græci aut Latini hodie exhibent, ab omnibus sit distinctus, nobis ignotus est. |
EODEM DIE AD CALCEM COLLECTIONIS DE S. ANTONIO VEL ANTONINO, EPISCOPO, UT CREDITUR, CARPENTORACTENSI, pag. 82.
Antonius vel Antoninus, episcopus, ut creditur, Carpentoractensis, Beduini in comitatu Vindascino (S.)
AUCTORE J. S.
[Præfatio]
[Acta inquisitionis de S. Antonino, scripta anno 1624,] Postquam tomus IV Septembris, in quo pag. 81 brevem de S. Antonio vel Antonino dedimus syllogen, Avenionem perlatus fuit, novo rursum stimulo incitati videntur diligentissimi adjutores nostri, ut alia nonnulla de S. Antonino e tenebris eruerent, & nobis communicarent. Etenim anno 1758 accepimus Acta inquisitionis judicialis de reliquiis & cultu, imo & de vita & gestis S. Antonini, una cum prolixa Epistola reverendi domini Durand, presbyteri Beduinensis, qui memorata inquisitionis Acta tandem deprehendit, & cum variis notitiis in Epistola relatis transmisit ad illustrissimum & amplissimum dominum de Brantes; hic vero omnia simul ad nos direxit. Non referam omnia, quæ diligentissimus Durandus præstitit ad plura indaganda, quod ea nequeant prodesse ad intelligenda S. Antonini gesta. Proderit tamen eius Epistola ad examinanda quædam, in Actis inquisitionis asserta. Hæc vero Acta, quæ Gallice scripta sunt, Latine reddam, & integra dabo, ne pereat documentum, quod diuturno labore inventum est, quodque multum proderit ad cultum S. Antonini elucidandum. [& ex tabulario capituli Carpentoractensis nobis cummunicata.]
[2] Acta illa inquisitionis, factæ anno 1624, exstant in tabulario capituli cathedralis Carpentoractensis in libro particulari, unde extractum est exemplar nobis transmissum, quod cum Actis authenticis collatum fuit, ut testatur amplissimus dominus Plorans, canonicus Scholasticus * & administrator capituli cathedralis Carpentoractensis, qui propria manu subscripsit anno 1756, die XII Junii, simulque testatus est, commissionem, qua illustrissimus dominus Cosmas Bardi, episcopus Carpentoractensis, inquisitionem illam anno 1624 fieri jussit, ipsis inquisitionis Actis præfixam esse, prout asserit etiam Durandus, qui Acta exscripsit. Demum illud exemplar Actorum subscriptione per vicarium suum generalem, Carolum Franciscum de Pellissier, roboravit eodem die anni 1756 ipse illustrissimus episcopus Carpentoractensis, Malachias d'Inguimbert, anno sequenti defunctus, ut fidem ubique locorum invenire debeat. Titulus Actis præfixus hic est: Inquisitio in tempus & occasionem, qua combustæ sunt reliquiæ S. Antonini, episcopi Carpentoractensis, & patroni parœciæ Beduini, uti & in traditionem ejusdem parœciæ de vita, morte & miraculis illius Sancti. Tribus data erat ab episcopo provincia inquirendi, sed ita ut conjuncti agere possent, aut separati, ut affirmat Durandus. Hi tres erant D. Spiritus Magnan, sacræ theologiæ doctor & canonicus ecclesiæ cathedralis, D. Paulus de Florens S. T. D. canonicus pœnitentiarius ejusdem ecclesiæ, & D. Spiritus Guyon, theologiæ professor & gaudens beneficio in eadem ecclesia. Ex his secundus omnia testimonia audivit, ut liquet ex Actis, quæ subjungo.
[3] Anno millesimo sexcentesimo vigesimo quarto, die trigesima mensis Aprilis, [Primum nonagenarii senis] coram me, tamquam deputato, constitutus Claudius Bernard, vulgo dictus Barrilar, natus & habitans Beduini, ætate nonaginta annorum & ultra, sana admodum erat mente, ut testes subscripti videre potuerunt, & libera voluntate, rogatus tamen, prævio juramento, quod in manibus meis emisit, dixit & testatus est primo, quod viderit ossa domini S. Antonini requiescere in arca longitudinis quatuor palmorum, in qua erant omnia ejus ossa corporis & capitis, & in arca fuisse vitrum, per quod ossa memorati S. Antonini poterant cerni. Servata autem erat dicta arca in modico armario, quod est prope altare majus ad dexteram ad cornu Euangelii. Ossa ista semper fuerunt in dicto loco, donec combusta fuerunt tempore baronis Des Adrets, quando Calvinistæ intrarunt in oppidum Beduinum. Hi in oppidum ingressi, contulerunt se ad ecclesiam, eversaque omnia altaria simul tulerunt ad cœmeterium una cum arca & ossibus dicti S. Antonini, omniaque prorsus fuerunt combusta. Erat tunc ætate triginta circiter annorum.
[4] [testimonium.] Præterea dicit, se particulariter vidisse, quod quidam, nomine Joannes De les Banes, (quem Beduinensem credit, & qui Calvinista factus erat, & pater ejus vocabatur magister Antonius Le Mercier, habebatque domum suam Beduini) jecerit pluribus vicibus caput S. Antonini in ignem, quod simulatque in igne erat, mox erat egressum, idque ait contigisse quinquies aut sexies. Memoratus testis optime noverat, quod dictum os esset caput S. Antonini, quodque in eo etiam tum essent capilli, quodque arca ibidem usque ad illud tempus fuisset. Testatur insuper, quod ab omni tempore semper hic Beduini viderit celebrari festum dicti S. Antonini, tamquam patroni ejusdem loci, die XIII Septembris, quo agmen supplicantium procedebat per totum oppidum, quoque illicitum erat exercere opera servilia: quod sæpe viderit Missas celebrari de memorato Sancto, priusquam corpus erat combustum; quodque intellexerit, dicta ossa fuisse inventa in modico colle, qui est prope Beduinum, & passim vocatur Colliculus S. Antonii. Omnia hæc dixit & testatus est coram domino Florens Beduinensi, Joanne Favory ejusdem loci, & Joanne Blandin, qui signum suum expressit, nesciens scribere. P. de Florens deputatus. Dictus testis non subsignavit, quod scribere nesciret. L. Florens præsens. Joannes Favory præsens. J. B. Ita subscripti in authentico.
[Annotata]
* capiscol
TESTIMONIUM HENRICI PONSARD.
[5] Eodem die & anno coram me comparens magister Henricus Ponsard, [Alterum diu in ecclesia versati,] instituto sartor, ætate quinquaginta duorum annorum, natus Beduini, & particulariter in ecclesia versatus per annos triginta & quinque, quod sæpissime esset ecclesiæ operarius, bona voluntate dixit, præmisso in manibus meis juramento, quod semper a tempore, cuius recordari potest, sive ultra annos quadraginta, viderit celebrari festum S. Antonini, velut patroni oppidi Beduini, in oppido memorato; nec ullo modo licitum fuisse operari & labore servili se occupare; sed omnes fuisse obligatos ad audiendam illo die Missam, sicut diebus festis & Dominicis. Præterea, quod illo die semper celebratum in ecclesia fuerit Officium per presbyteros loci & cantatum in honorem memorati Sancti, Officium autem fuisse de communi confessorum pontificum, quod non haberetur Officium proprium ad honorem dicti Sancti. Insuper eodem die semper fuit processus solemnis per totum oppidum, in quo canebantur hymni de confessoribus pontificibus, eoque finito celebrabatur Missa solemnis de eodem Sancto, videlicet de confessore pontifice. Ad hæc quod semper viderit, habitum fuisse pro patrono ab oppido Beduinensi; quodque semper audiverit, memoratum S. Antoninum fuisse secundum episcopum Carpentoractensem. Omnia asseruit & testatus est, præsentibus domino Simone Filieul & Gaspard Beduinensi hic subscriptis. P. De Florens deputatus. Henricus Ponsard testimonium dicens. La Madellene. G. Roque testis. Ita subscripti in authentico. Si Roque ut testis in authentico, sive ut deponens subscripsit, suo testimonio dicta confirmavit, sicut fecit D. Filieul, subscriptus La Madellene, fecit, ut sequitur.
[6] [ab alio confirmatum.] Supra dictus dominus Simon Filieul dixit & testatus est, præsentibus iisdem personis, quod a patre suo defuncto, domino Paschale Filieul, qui obiit ætate nonaginta & trium annorum, audiverit omnia illa, quæ memoratus Henricus Ponsard testatus est. Dixit præterea, quod ex eodem intellexerit, ossa S. Antonini, memorati episcopi, requievisse ab omni tempore in ecclesia Beduinensi usque ad tempus centurionis Mouvans, qui anno MDLXII intercepit Beduinum pro barone Des Adrets; quando dicta ossa una cum arca, in qua requiescebant, combusta fuerunt in cœmeterio. Hac die 1 Maii MDCXXIV. P. De Florens deputatus. La Madellene testimonium dicens. G. Roque præsens. Henricus Ponsard præsens. Ita subscripti in authentico. Qui utroque loco subscripsit G. Roque, supra vocatur Gaspard.
TESTIMONIUM DOMINI FLORENS.
[7] Eodem anno, die XXX Aprilis, coram me consistens nobilis Lælius de Florens Beduinensis, [Tertium,] natus annos sexaginta & quatuor, libera voluntate, præmisso in manibus meis juramento, dixit & testatus est, ab annis circiter quinquaginta, ad quos memoria sua se extendit, se semper perspexisse, quod oppidum Beduinum honoraverit S. Antoninum, secundum episcopum Carpentoractensem, tamquam sanctum patronum suum & protectorem: præterea, quod oppidum Beduinum eius festivitatem semper celebraverit die XIII Septembris, quo omnis populus erat obligatus ad Missæ assistendum, sicut die Dominico; nec licuisse ullum facere opus servile: quod eodem die semper procedat ordinatum supplicantium agmen ad honorem Sancti; quodque eadem intentione per sacerdotes dicti loci cantentur Missa solemnis & Vesperæ, quibus populus assistit, quemadmodum aliis Officiis ad honorem cujusdam Sancti solet assistere. Quod semper a defuncta matre sua, quæ obiit ætate septuaginta annorum & ultra, audiverit, dicti Sancti ossa requievisse in superiori ecclesia Beduinensi in arca, quæ modico inclusa erat armario, prope altare majus ad latus Euangelii: quæ ossa fuerunt combusta per Calvinistas, qui sequebantur baronem Des Adrets, & cineres fuerunt projecti per murum oppidi, spectantem ad colliculum, qui passim vocatur Colliculus S. Antonii. Quod intellexerit ex defuncto domino Le Baile Valentin, qui obiit ætate admodum provecta, ecclesiam sanctæ Crucis fuisse exstructam ab episcopo Carpentoractensi anno MD. Dixit insuper, quod semper audiverit, dictum S. Antoninum fuisse secundum episcopum Carpentoractensem. Omnia dixit & testatus est, præsentibus magistro Michaële Cerveau ex loco Gigondas, & dominis Joanne Rey medicinæ doctore Beduinensi & Joanne Reinard ex loco Villes, qui omnes subscripserunt. P. De Florens deputatus. L. Florens testimonium dicens. J. Rey præsens. Renard præsens. Cerveau præsens. Ita subscripti in authentico.
TESTIMONIUM SIFFREDI GAUTIER.
[8] Eodem anno, die I Maii, coram me tamquam deputato comparens Siffridus Gautier, [quartum,] Beduini natus abhinc annis septuaginta & sex, per me rogatus, dixit & testatus est sub jurejurando, quod ab annis sexaginta & ultra, quamdiu recordatur rerum, quas vidit, semper viderit celebrari festum S. Antonini, tamquam patroni & protectoris loci Beduini, eodem modo, imo & maiori cum solemnitate, quam celebrentur dies Dominicus & alia festa: quo die semper instituta est publica ordine procedentium supplicatio, celebrata Missa solemnis ad honorem dicti Sancti, nec licitum fuisse operari: & quod ab annis circiter triginta, dum ipse oppidi erat consul, forum liberum cœperit haberi dicto die S. Antonini XIII Septembris. Dixit præterea, se semper vidisse sacellum Sanctæ Crucis, quod est in summitate montis, qui dicitur Mons-Ventour. Omnia testatus est, præsentibus Henrico Ponsard sartore Beduinensi, & domino Florens item Beduinensi. Memoratus testimonii auctor signum suum posuit, quod nesciat scribere. P. De Florens deputatus. Henricus Ponsard. L. Florens præsens. Ita subscripti in authentico.
TESTIMONIUM JOANNIS TRIBOULET.
[9] Eodem anno & die I Maii, coram me consistens Joannes Triboulet Beduinensis, [quintum,] natus annos octoginta & quatuor, etiamnum vegetus & mentis admodum sanæ, prævio juramento, dixit & testatus est, quod, dum ætatis erat viginti & duorum annorum, & bella Calvinistarum inciperent insurgere adversus Catholicos, Beduinenses omnia, quæ in ecclesia erant pulchriora, incluserint in armario, quod est ad latus altaris, cum ossibus S. Antonini, & quod memoratum armarium fuerit occlusum lapidibus & gypso, ut illa eo modo possent conservare. Verum cum res esset detecta per homines perversos, qui rebelles evaserant, (horum aliqui vocabantur La Bonne Anne * & La Monine, qui erant Beduinenses) ceperunt dicta ossa S. Antonini cum aliis, quæ erant in memorato armario, & altaria: & omnia fuerunt combusta in cœmeterio ecclesiæ superioris dicti loci. Testis ipse omnia vidit, & dixit, ventum illo die fuisse vehementissimum, & aërem valde obscurum. Dixit, thecam, in qua erant prædictæ reliquiæ præter caput, fuisse in arca super altare maius inter tres Sanctos, opere anaglypho expressos, videlicet sanctissimam Virginem in medio, S. Petrum ad unum latus *: & hoc etiam tempore apparet quasi fenestra supra dictum altare maius: & quod caput memorati sancti Antonini requiesceret ad latus dexterum altaris maioris ad cornu Euangelii elevatum eo modo, quo S. Siffridus. Nescit, an ea theca esset argentea; dixit tamen, valde relucentem fuisse & quasi inauratam. Dicta theca die XIII Septembris, festo S. Antonini, portabatur in feretro, sustentata ab hominibus, qui dictum feretrum gerebant. Omnia dixit, quia semper ea vidit usque ad ætatem viginti & duorum annorum, ut dictum est, & quia tunc proxime habitabat apud ecclesiam, & in ea ordinarie erat.
[10] [plura] Præterea dixit, quod semper audiverit ab omnibus majoribus suis & aliis provectæ ætatis personis, & nominatim a matre sua, quæ mortua est abhinc quindecim fere annis ætate centum annorum, dictas sacras reliquias semper ab omni tempore vetusto fuisse in memorata ecclesia Beduinensi, quamvis hodierna ecclesia olim fuerit alio loco. Dixit præterea, audivisse se a memorata matre defuncta, quod dicta ecclesia Beduinensis fuerit supra collem, ubi erat castrum; & quod illic, ubi hodierna exstructa est ecclesia eiusque altare majus, frequenter auditum fuerit melos pulcherrimum, quo permoti fuerunt ad erigendum in eo loco altare & præsentem ecclesiam, cuius in loco olim fuit stabulum. Insuper quod semper audiverit ab omnibus majoribus suis, & jam ab annis septuaginta quinque, a quo tempore aliquid intelligere cœpit, constanter audiverit, memoratum S. Antoninum fuisse episcopum Carpentoractensem, & ab oppido Beduino habitum perpetuo fuisse pro loci patrono & protectore semperque pro tali receptum; festivitatem ejus constanter peractam fuisse maxima cum solemnitate die XIII Septembris instar sancti Dominici, populo ex obligatione ad Missæ assistendum se conserente, & abstinente ab operibus eo die illicitis. Juvenes eodem die incedebant cum aliquo vestium apparatu & solemnitate; & præterea cum catapultis aliisque armis comitabantur memoratum caput, quando circumferebatur in longo supplicantium agmine, sicut dictum est, priusquam erat combustum.
[11] Recte etiam meminit, se perspexisse, quod tunc aliqui e dentibus capiti inhærerent, nonnihil tamen vacillantes: [compectens;] & licet memorata theca esset cooperta, sive ligno inaurato aut inargentato, sive aliquot laminis argenteis; in ea tamen erat aliqua apertura, per quam ossa cerni poterant. Dixit, quod audiverit, defunctæ matris suæ patrem tulisse lapides quadratos ad tegendum sacellum Sanctæ Crucis: quod audiverit, in festo S. Antonini prædicti peractam fuisse solemnitatem ad honorem ejusdem Sancti in ecclesia prægrandi, institutamque fuisse solemnem supplicationem, cantatam Missam, aliasque Officii divini partes: sanctumque ipsum semper magna cum devotione a populo invocatum fuisse, nominatim in necessitatibus publicis. Quod audiverit, olim Religiosos Benedictinos habitasse in cœnobio, cujus vestigia etiamnum luculenter apparent in loco prope Beduinum, locumque vulgo vocari Beatam Mariam de Monasterio, etiamsi titulus sit: Beata Maria de Consolatione. Omnia dixit & testatus est, præsentibus domino Claudio Guibert, Nicolao Danilhon Beduinensi, & Joanne Jacobo Norvene ejusdem loci, qui subscripserunt, & memoratus testis signum suum expressit. P. De Florens deputatus. J. T.; N. Danilhon. J. J. Norvene. Ita subscripti in authentico.
[Annotata]
* forte Arme
* tertius hic omissus.
TESTIMONIUM DIONYSII THOMAS.
[12] Eodem anno & die I Maii, coram me deputato consistens Dionysius Thomas, [sextum,] natalibus & habitatione Beduinensis, habens annos circiter octoginta, præmisso juramento, quod fecit in manibus meis, dixit & testatus est, quod a tempore, cujus memoriam habet, constanter viderit, S. Antoninum ab oppido Beduinensi agnitum fuisse patronum & protectorem, cujus festivitas perpetuo celebrata est XIII Septembris cum omnibus solemnitatibus & exercitiis, quæ peraguntur diebus festis, quales sunt festivæ supplicationes, Officia divina; quodque semper audiverit a majoribus suis, eadem eodem modo semper ab omni tempore fuisse factitata. Præterea dixit, se, quando Calvinistæ ingressi sunt in oppidum Beduinum, & quando combusserunt omnia, quæ erant in dicti loci ecclesia superiori, fuisse in monte, dicto Mont-Ventour, ubi operabatur. Omnia dixit & testatus est, præsentibus domino Francisco de Florens Beduinensi, & domino Cæsare Vervin ejusdem loci incola, qui subscripserunt præter testem, qui scribere nescivit. P. De Florens deputatus. F. Florens. Vervin præsens. Ita subscripti in authentico.
TESTIMONIUM LUDOVICI BELLES.
[13] Eodem anno & die I Maii, comparens coram me deputato magister Ludovicus Belles, [septimum,] natus Beduini, agens annos quadraginta & novem, sub juramento præmisso, dixit & testatus est, quod ab annis quadraginta, quorum meminit, semper audiverit, ossa S. Antonini, quondam episcopi Carpentoractensis, requievisse olim in ecclesia parœciali Beduinensi, dicta Ecclesia Superiori, in armario, quod est prope altare majus, istasque sanctas reliquias fuisse combustas tempore baronis Des Adrets: quod omnia audiverit a magna hominum multitudine, qui obierunt ætate provecta, tam a parentibus suis, quam ab aliis ejusdem oppidi. Præterea quod semper audiverit & viderit, dictum S. Antoninum fuisse habitum loci patronum & protectorem; & festum eius celebratum fuisse die XIII Septembris solemniter admodum, sine permissione operum servilium, & cum obligatione audiendi Missam, ut fit in aliis festis: insuper, die illo semper institutam fuisse supplicationem festivam, celebratam Missam solemnem, & dictum Officium confessoris pontificis, usitatumque fuisse Officium de communi, quod non haberent proprium: hæc omnia se scire, quod constanter frequentaverit ecclesiam, & cantaverit cum dominis presbyteris ordinariis, quodque ecclesiæ frequenter fuerit operarius. Omnia dixit, præsentibus Spirito Barbani Beduinensi & Stephano Gaillard, qui omnes hic subscripserunt. P. De Florens canonicus deputatus. Belles testimonium dicens. Stephanus Gaillard præsens. S. Barbany. Ita subscripti in authentico.
TESTIMONIUM PONTII ARLOR.
[14] Eodem anno & die III Maii, coram me subscripto & deputato constitutus Pontius Arlor, [octavam,] natus Beduini, ubi & semper habitavit, agens plusquam septuaginta annos, habensque a tenera sua ætate optimam memoriam, sub juramento, quod in manibus meis præstitit, dixit & testatus est, quod omni tempore vitæ suæ frequentaverit ecclesiam Beduinensem, semperque fere in illa fuerit, quia proxime habitabat. Præterea quod semper viderit, in memorata ecclesia requiescere corpus S. Antonini, secundi episcopi Carpentoractensis, in arca oblonga, ad cujus duas extremitates habebatur vitrum, per quod conspici poterant dicta ossa, tam caput ipsius quam reliquum corpus præter unum os brachii, quod particulariter elevatum servabatur in brachio ligneo inaurato, uti etiam dicta arca erat inaurata; depositaque hæc erat in armario, quod est ad latus altaris majoris ad cornu Euangelii: & majus altare fuisse ornatum imaginibus trium Sanctorum, videlicet S. Petri & S. Joannis, & beatissimæ Virginis Mariæ in medio. Dicit præterea, in ornamentis portarum majoris altaris pictos fuisse Adamum & Evam, & in turri oppidi aliqua servari frusta ornamentorum dicti altaris majoris. Verumtamen memoratæ reliquiæ fuerunt combustæ & spoliatæ tempore Calvinistarum, ut jam dictum est, per centurionem Mouvans. Hi autem, combustis in ecclesiæ cæmeterio omnibus, quæ erant in ecclesia, solum transiverunt, continuo discedentes. Hæc dixit, quia vidit & præsens fuit, sicut etiam præsens fuit Paulus Girenton.
[15] Quod dicta ossa semper requievissent in ecclesia, [allegans] quia id audivit a personis provectæ admodum ætatis. Quod memoratus S. Antoninus fuerit secundus episcopus Carpentoractensis; quodque oppidum Beduinum habuerit eum semper pro patrono & protectore suo, celebrans ejus festum XIII Septembris omni cum solemnitate per supplicationes festivas, Missas, Officia, in ejus honorem peracta, quibus assistebat populus magna devotione: quæ novit, non solum quia vidit toto tempore vitæ, sed etiam quia audivit ab omnibus majoribus suis & aliis personis provectæ ætatis, asserentibus, omnia superius dicta semper fuisse observata. Insuper, memoratam arcam, in qua erant dictæ reliquiæ S. Antonini, antequam erant combustæ, a duobus hominibus gestatam fuisse in feretro, procedente supplicantium turma in die festo S. Antonini, & in pervigilio Ascensionis Domini, ut dictum est. Ad hæc, gypso occlusam fuisse portam armarii, in quo posita erat dicta theca ossium S. Antonini; sed fuisse rem detectam, sive per aliquem sive ictibus malleorum, quibus parietem percutiebant.
[16] Dixit, audivisse se a majoribus suis, qui grandævi obierunt, [etiam traditiones populares] quod communis esset traditio a patribus ad filios translata, dictum S. Antoninum Viennæ in Delphinatu fuisse natum, inde venisse Beduinum, ibique aliquo tempore habitasse in juventute & stipem petiisse, deinde discessisse ad civitatem Carpentoractensem, ibi studiis operam dedisse, tantamque acquisivisse eruditionem, ut, defuncto episcopo Carpentoractensi, in locum defuncti a populo sit electus: postquam vero id officium dignissime obiverat, sub finem vitæ se recepisse ad Sanctum Andream prope Flassan, diœcesis Carpentoractensis, ibique defunctum fuisse & sepultum: consanguineos ejus, cum sub id tempus Vienna venissent, fuisse edoctos a Beduinensibus, S. Antoninum obiisse in dicto S. Andreæ loco. Illi autem, sicut habet illa traditio, elevatis e terra ossibus, ut propter commune aliquod loci incommodum ea portarent Viennam in Delphinatu, dum erant in aliquo ponte, qui est prope Beduinum memoratum, æra campana loci sponte sonuerunt idque longo tempore continuarunt, iter tamen prosecuti sunt, donec venerunt supra collem, qui nunc dicitur Colliculus S. Antonii, ubi, cum non possent ulterius progredi, fuerunt conspecti a militibus, qui erant in turri Beduinensis castri. Hi ablata ossa, quæ prædicti portabant, deposuerunt ad fenestram stabuli ejusdem castri, ubi audiebatur vox & aliquando suavis cantus: eaque occasione castri incolæ veram de ossibus notitiam consecuti sunt, ibique erexerunt sacellum, & labente tempore perfecta ibidem ædificata est ecclesia, qualis est hodierna. Memoratis autem consanguineis S. Antonini datum fuit unum os brachii, quod portarunt Viennam.
[17] [de vita Sancti,] Dicunt præterea, memoratos consanguineos ad hanc regionem venisse mandato Viennensium, qui notitiam habebant sive de sanctitate Antonini, sive de eius miraculis; dictumque os illis concessum fuisse, tam ad satisfaciendum devotioni consanguineorum & Viennensium, quam ut illi ostendere possent, se fecisse, quantum potuerunt, ad obtinendum ossa Episcopi in civitate sua nati. Dixit insuper, quod ab omni tempore, etiam antequam dicta ossa fuerunt combusta, agmen supplicantium, quod procedit singulis annis in pervigilio Ascensionis Domini, transeat per memoratum collem, qui S. Antonii vocatur & oppido vicinus est, sicut nunc perseverat: quod abhinc decem annis erecta ibidem sit crux, quod sacerdotes ibidem cum omni populo preces fundant, ibidemque cantetur Euangelium. Ea consuetudo semper observata est ab omni hominum memoria, nec solum eorum, qui modo vivunt, sed illi semper etiam a majoribus suis audiverunt, ita factum fuisse; quia ille est locus, ubi ossa fuerunt iis, qui ea elevarant & portabant, erepta per milites castri, ut dictum est, qui ea posuerunt ad fenestram stabuli ejusdem castri, ubi nunc est ecclesia parœcialis ob vocem & cantus, qui audiebantur circa tumulum memoratum, & propter alia signa, quæ ex majoribus intellecta fuerunt.
[18] [& supplicationem pervigilii Ascensionis;] Quod memorata S. Antonini arca, in qua erant ejusdem ossa, in pervigilio Ascensionis cum ordinata supplicantium turba portaretur hunc in modum. Egrediebatur per portam, Furni dictam, & pergebat ad memoratum collem: in loco, ubi est crux, ubi inventæ fuerant dictæ reliquiæ, cantabatur Euangelium, ut dictum est; inde transibat ad beatissimam Mariam de Monasterio, ubi, dicta arca consistente in feretro suo & sustentata a duobus hominibus, sub ea transibat populus. Hoc dixit, cum quia audivit semper factitatum fuisse, tum quia vidit usque ad tempus, quo ossa fuerunt combusta. Addidit, quod memorata arca in die festo S. Antonini, episcopi Carpentoractensis, XIII Septembris, solum portaretur per oppidum. Meminit tamen, memoratam arcam valde similem fuisse illi, quæ est S. Siffridi Carpentoractensis; & in vertice ejus fuisse aliquid, quod simile erat mitræ episcopali.
[19] In eodem loco Paulus Girenton, natalibus & habitatione Beduinensis, [& a pluribus confirmatum,] natus annos octoginta aut circiter, præmisso juramento, dixit & testatus est eadem, quæ prædictus Arlor, omnia illa confirmans. Præterea Monetus Giraud, similiter ortu & domicilio Beduinensis, natus annos octoginta & ultra, prævio jurejurando, quod in manibus meis fecit, sicut alii, confirmavit omnia superius dicta per Arlor. Duo posteriores testes de secundo capite testimonii dixerunt, quod memorata arca, præterquam quod inaurata esset, etiam aliquot picturis rubris esset distincta. Insuper dictus Girenton asseruit, fratrem suum defunctum Theobaldum a Calvinistis coactum fuisse juvare in portandis imaginibus aliisque rebus, quæ combustæ sunt. Præterea Joannes Augier, natus & habitans Beduini, agens annos fere octoginta, prævio juramento in manibus meis emisso, confirmavit omnia, quæ superius tres jam dicti testes dixerunt, tam quia ea audivit, quam quia vidit; & quidem ictibus baculi coactum se fuisse ad aliquot imagines, quæ combustæ sunt, ad cœmeterium ecclesiæ supra dictum portandas, & ibidem se mansisse usque ad finem. Ibidem Ludovicus Dauberte, ortu & habitatione Beduinensis, agens fere annos septuaginta & sex, omnia etiam confirmavit, quia semper ea audivit ab omnibus majoribus suis, quodque etiam pater ipsius, Antonius Dauberte, consul esset eo tempore, quando dicta ossa fuerunt combusta. Non vidit dicta ossa, quia semper erat in villa sua.
[20] [& modice auctum.] Supra dicti testes non subscripserunt, quia nesciebant scribere. Prælecta sunt quinque prædicta testimonia, præsentibus magistro Michaële Cerveau ex loco Gigondas, Honorato Pierre * Beduinensi, & magistro Joanne Lubac ejusdem loci, hic subscriptis. P. De Florens canonicus deputatus. Honorat Peyre. Ita subscripti in authentico. Deinde dictus Joannes Augier, qui vulgo vocatur Cultrarius, dixit, quod recordatus fuerit, memoratum caput S. Antonini pluribus vicibus in ignem fuisse injectum, & exsiliisse continuo, simulatque per dictos Calvinistas fuerat injectum. Hac die V Maii, anno MDCXXIV, præsentibus domino Lælio Chevicel & Francisco Rey Beduinensi, hic subscriptis. P. De Florens deputatus. Franciscus Rey. Prera. Ita in authentico. Dicit præterea dictus Joannes Augier, se frequenter in ecclesia vidisse mitram albam S. Antonini, antequam Calvinistæ ecclesiam ingressi sunt & deprædaverunt.
[Annotata]
* infra Peyre
TESTIMONIUM GERALDI PELLET.
[21] Eodem anno & die IV Maii, coram me consistens Geraldus Pellét, [nonum,] natus & habitans Beduini, habens ultra octoginta annos, præmisso juramento, eadem dixit, quæ præcedentes Arlor, Girenton, Giraud & Augier jam testati erant III Maii. Horum testimoniorum prælectio ipsi facta est, dixitque omnia eadem, illa confirmans, & omnium supra dictorum testem se præbens. Porro adjecit, præsentem se fuisse, quando dicta ossa fuerunt combusta, quia semper habitavit in vicinia ecclesiæ, & facile ibi erat, & eo tempore erat annorum sexdecim aut septemdecim. Similiter dixit, consonans testimonio Claudii Bernard, caput memorati Antonini, dum in ignem erat injectum, non potuisse comburi, & statim fuisse egressum, quod pluribus vicibus accidit: in memorata autem arca S. Antonini inventam fuisse magnam multitudinem annulorum, quos obtulerant pii homines. Asserunt insuper dictus Arlor dictusque Pellét, ab altera parte altaris majoris aliam fuisse fenestram, totam magna annulorum copia repletam aliisque etiam maioribus donariis, quæ S. Antonino fuerant oblata, interque ea fuisse elegantissima. Dicunt præterea, liberos eorum, qui ecclesiam deprædarunt, in lusu pomum crucis, tamquam globulum, ad scopum jactare, ut parvos Julios sub eo abditos lucrentur: (Gallice que les enfans… Jouent aux cortes Julles de la pomme de la croix) altare majus, & tres Sanctos, qui opere anaglypho expressi erant, fuisse auro oblita undique, ut res esset pulcherrima; ecclesiam quoque magnifice ditatam fuisse vestimentis elegantissimis. Prælectio horum testimoniorum facta est, præsentibus domino Joanne Reinard ex loco Villes & Spirito Pellét Beduinensi, quorum unus tantum subscripsit. P. De Florens deputatus. J. Renard præsens. Ita subscripti in authentico. Verba Gallice posita, quæ non intelligebam, exposuit humanissimus Durandus, qui omnia submisit.
TESTIMONIUM DOMINORUM PRESBYTERORUM.
[22] Eodem anno & die V Maii, coram nobis constituti vir reverendus, [decimum, in quo plura] dominus Joannes Taissi, vicarius ecclesiæ Beduinensis a sex annis, incola Beduini postremis triginta annis, natus annis triginta quatuor; & vir reverendus, dominus Jacobus Blachiere, in eodem oppido natus & habitans, agens annos triginta & duos, & ministrans in ecclesia a quatuor annis, & vir reverendus, dominus Spiritus Trousse, in eodem loco natus & habitans, habens annos triginta, præmisso juramento, omnes simul dixerunt & testati sunt, quod semper audiverint a majoribus suis, presbyteris aliisque sæcularibus, qui ecclesiam frequentarunt, olim ossa S. Antonini, episcopi Carpentoractensis, deposita fuisse in ecclesia Beduinensi in aliquo armario prope altare majus ad latus Euangelii, ubi modo collocantur faces Confraternitatis Corporis Christi, usque ad annum MDLXII, quo fuerunt combusta per centurionem Mouvans ejusque milites, qui oppidum intrarunt ecclesiamque deprædarunt, comburentes in cœmeterio, quæ secum ferre non poterant. Quod festum memorati S. Antonini constanter ab omni hominum memoria celebratum fuerit die XIII Septembris; quodque talis sit traditio totius communis, quodque perpetuo audiverint a majoribus suis, id ita factum fuisse. Hæc autem festivitas celebrata est cum omni, qua potest, solemnitate, per supplicationem totius oppidi ordinate procedentis, per Missam solemnem, Officia divina, nimirum de communi Confessoris Pontificis. Dicunt, eadem hodie observari, semperque se vidisse, eadem observata fuisse a presbyteris dicti loci decessoribus suis; populumque obligari ad audiendam Missam, & ad abstinendum ab opere servili.
[23] Addunt, quod in pervigilio Ascensionis Domini Euangelium cantetur, [de cantato Euangelio in Colliculo S. Antonii,] Cum sublevasset Jesus oculos, in loco, dicto Colliculo S. Antonii, ubi erecta est crux ab aliquot solum annis; quodque id factum fuerit ab omni tempore vetusto & hominum memoria, nescientes tamen causam certam, nisi sit illa, quam habet communis traditio a patre ad filium perlata, illic ereptas fuisse reliquias S. Antonini iis, qui illas auferebant. Quod dictum oppidum Beduinum semper S. Antoninum, secundum episcopum Carpentoractensem, patronum agnoverit & honoraverit, cujus ossa, ut dictum est, in dicto oppido fuerunt in arca lignea inaurata: quæ arca circumferebatur ad supplicationem in festo ejus die XIII Septembris & in pervigilio Ascentionis Domini in supplicatione Rogationum, ut audiverunt ab omnibus majoribus suis. Similiter Laurentius Pellét, natus annos quinquaginta & Beduinensis, dixit & testatus est, præmisso juramento, præsentibus testibus infra subscriptis, se servivisse ecclesiæ Beduinensi annis viginti duobus, & semper vidisse observari superius dicta, eademque testatus est. Dixit ulterius, audivisse se a defuncta matre sua, quæ obiit ætate nonaginta annorum, quod, cum serviret in domo aliqua Beduinensi, quando Calvinistæ intrarunt Beduinum & ecclesiam spoliarunt, e manibus dictorum Calvinistarum retraxerit mitram aliquam albam, quæ dicebatur esse S. Antonini, cujus reliquiæ erant Beduini: qua mitra illi ludos dabant & ineptias. Illam ceperant in ecclesia, sed hæc nesciebat, quid de ista mitra postmodum sit factum.
[24] [ab aliis confirmatum & auctum:] Ibidem Nicolaus Reboul, ortu & habitatione Beduinensis, natus annos quinquaginta & novem, præmisso juramento, dixit & testatus est eadem, quæ presbyteri supra dicti, quodque fere semper frequentaverit ecclesiam, adjuvans in cantando presbyteros. Similiter Marinus Trousse, natus & habitans in eodem oppido, agens annos quinquaginta novem, & semper fere in ecclesia versatus a puero, ubi simul cum aliis ordinaria cantabat Officia, præmisso in manibus meis juramento, eadem dixit & testatus est cum iis, quæ superius sunt dicta. Horum testimoniorum prælectio facta est, præsentibus testibus hic subscriptis, nimirum domino Francisco de Florens Beduinensi, domino Vilhét ex Malavienne *, Joanne Blandin Beduinensi, qui expressit signum suum, & Valentino Jean ejusdem oppidi. P. De Florens canonicus deputatus. J. Taissi vicarius testimonium dicens. Trousse presbyter testimonium dicens. J. Blachiere presbyter testimonium dicens. L. Pellét testimonium dicens. Nicolaus Reboul præsens. Valentinus Jean præsens. M. Trousse testimonium dicens. F. Florens præsens. Vilhét præsens. Ita subscripti in authentico.
[Annotata]
* aut Malamene
TESTIMONIUM MAGDALENÆ MARCHANDE.
[25] Anno supradicto & die IV Maii, coram me constituta Magdalena Marchande, [undecimum, in quo de brachio seorsum servato,] agens ultra octoginta annos, & Beduini nata, mentis etiamnum admodum sanæ, præmisso in manibus meis juramento, dixit primo, usque ad ætatem octo (legendum octodecim, opinor) annorum, quam habebat, frequenter a se visam arcam S. Antonini, episcopi Carpentoractensis, quæ posita erat in armario in ecclesia dicti oppidi: in ea fuisse vitrea, per quæ conspici poterant reliquiæ, quæ in ea erant, caput, brachia & alia ossa: insuper seorsum fuisse Sancti brachium, multis annulis, qui eidem fuerant oblati, in digitis repletum: hæc autem omnia a Calvinistis fuisse combusta, ut vidit sub finem: caput S. Antonini non potuisse comburi, & sæpius in ignem fuisse injectum, ut dicit se audivisse a Claudio Bernard. Dixit præterea, in die festo S. Antonini XIII Septembris memoratam arcam fuisse portatam in ordinato supplicantium agmine; uti & in pervigilio Ascensionis, & tunc transivisse per Colliculum S. Antonii, ubi cantabatur Euangelium; quod observari vidit tota vita sua, audivitque, semper observatum fuisse: cumque esset apud Beatam Mariam de Monasterio, populus transibat sub arca, quæ pulcherrima erat & inaurata, uti inauratum erat & brachium & altare majus, quod duos exhibebat Sanctos, & in medio beatissimam Virginem Mariam.
[26] [& aliqua traditio popularis:] Vidisse se semper festum S. Antonini XIII Septembris celebrari, ut festum præcipuum, populo se conferente ad audiendam Missam & abstinente ab opere servili. Quando arca procedebat per oppidum, milites comitabantur in circuitu: aitque, audivisse se a suis majoribus, omnia illa perpetuo fuisse observata. Addit, memorata ossa olim pluribus signis fuisse cognita: cum posita fuissent ad fenestram cujusdam stabuli, equos, qui ducebantur ad stabulum, genua coram illis flexisse; idque pluribus vicibus se audivisse ab avo suo, qui vocabatur Sebastianus Marchant, obiitque ætate admodum provecta. Ex illo stabulo constructa deinde est ecclesia hodierna. Addit, se vidisse confraternitatem, quæ instituta fuerat in honorem S. Antonini, & quæ modo non superest: ab oppido Beduino semper cultum & habitum fuisse, tamquam patronum & protectorem, ut dictum est. Prælectio hujus testimonii facta est, præsentibus Vincentio Reboul & R. P. Spirito Trousse Beduinensibus, & Joanne Ferrier ejusdem oppidi. P. De Florens canonicus deputatus. Trousse presbyter præsens. Joannes Ferrier præsens. Ita subscripti in authentico.
TESTIMONIUM CLAUDII BEYNET.
[27] Eodem anno & die V Maii, coram me constitutus Claudius Beynét, [duodocimum,] natalibus & habitatione Beduinensis, agens annos octoginta & quinque, mentis tamen & memoriæ admodum sanæ, præmisso in manibus meis juramento, dixit & testatus est, se usque ad ætatem viginti quinque annorum semper vidisse ossa S. Antonini, olim episcopi Carpentoractensis, quæ deposita erant in superiore ecclesia Beduinensi, in arca, in qua erant quatuor vitrea ad quatuor latera, per quæ conspici poterant prædicta ossa, & hæc erant conservata in armario quodam prope altare majus: arca erat inaurata: insuper, vidisse se unum e brachiis elevatum, quod passim circumferebatur in supplicationibus: ejus digiti erant pleni annulis Sancto oblatis. Arca illa S. Antonini singulis annis circumferebatur in pervigilio Ascensionis & in die festo S. Antonini XIII Septembris; & in pervigilio Ascensionis transferebatur per Colliculum S. Antonii, ubi cantabatur Euangelium, & inde ferebatur ad beatam Mariam de Monasterio, ubi dicta arca erat sustentata a duobus hominibus in feretro suo ad portam memoratæ ecclesiæ, uti etiam ad portam ecclesiæ parœcialis loci, & populus sub illa transibat: quæ omnia perpetuo observata fuerunt ab omni hominum memoria, ut a majoribus suis audivit, donec per Calvinistas combusta fuit cum ossibus memorati Antonini, ut dictum fuit.
[28] Nominatim se vidisse, semel XIII Septembris festo Sancti dictam arcam fuisse portatam, [in quo de confraternitate S. Antonini:] comitante oppidi populo cum quatuor tubis, innumeris facibus, & immensa solemnitate: dicta ossa ab omni tempore fuisse in ecclesia, ut sæpe audivit a senioribus: a se adhuc conspectum magnum tractum parietis castri Beduinensis, in eoque fuisse turrim elegantem, quæ olim fuerat castri: se semper audivisse a decessoribus suis semperque vidisse tota vita sua, oppidum Beduinum habuisse & coluisse S. Antoninum pro patrono ac protectore suo, quandoquidem die XIII Septembris festum ejus celebraret maximis solemnitatibus, quibus poterat, uti alia per annum festa, & per oppidum procederet longum supplicantium agmen &c.: populum oppidi semper Sancto fuisse devotissimum, & institutam olim fuisse confraternitatem ad ejus honorem. Asseruit, audivisse se a patre suo, in loco Sanctæ Crucis olim non fuisse sacellum; ab eoque plures fuisse conspectos, qui quadratos tulerant lapides ad illud tegendum, etiamsi tunc temporis staret erectum: patremque suum fuisse septuaginta annorum, dum obiit. Omnia dixit & testatus est, præsentibus domino de Florens Beduinensi, Joanne Beynét ipsius testis filio, & Claudio Gerbaud ejusdem oppidi, qui omnes subscripserunt præter ipsum testimonii auctorem, qui signum suum formavit. P. De Florens canonicus deputatus. L. Florens præsens. Claudius Gerbaud præsens. Joannes Beynét præsens. Ita subscripti in authentico.
TESTIMONIUM ANDREÆ BLANC.
[29] Eodem anno & die V Maii, coram me constitutus Andreas Blanc, [decimum tertium, plenum traditionibus populi:] vulgo vocatus Depeitrau, natus annos octoginta aut circiter, ortu & habitatione Beduinensis, mentis optime compos, valensque rerum præteritarum memoria, præmisso in manibus meis juramento, dixit & testatus est eadem, quæ jam asseruerunt Arlor & Augier die III Maii ejusdem anni, præterquam de octavo capite, quod modum exhibet, quo dicta ossa Beduinum fuerunt perlata. Asseruit, se audivisse a defuncto patre suo, Stephano Blanc, qui mortuus est ætate septuaginta annorum, quod dictus Antoninus natus esset Viennæ, quodque huc Beduinum venerit propter irrisiones, quibus impetebatur Viennæ ab iis, qui probitatem eius & vitæ simplicitatem pro stultitia habebant, ita ut Sanctus eis minaretur, nullam fore in patria sua pluviam, donec reverteretur. Postquam aliquo tempore habitaverat Beduini, sub finem vitæ recepit se in Flassan, ubi mortuus est. Aliqui autem ex patria eius elevata ejus ossa dum auferebant, & ad Colliculum S. Antonii pervenerant, ut progrederentur ulterius, non potuerunt ultra pergere: quod ubi didicerant Beduinenses, quos æra Campana ultro sonantia etiam monebant, dicta ossa illis abstulerunt; unumque eisdem donarunt, ut istud portarent Viennam. Dixit, se præsentem non fuisse, quando fuerunt combusta, quod spectat ad secundum caput; & similiter se nescire, quod dicitur, armarium gypso fuisse occlusum. Omnia asseruit, & aliorum testimoniorum prælectio facta est, præsensentibus domino Lælio Chevicel Beduinensi, & Francisco Rey ejusdem oppidi, mecum subscriptis. P. De Florens deputatus. Franciscus Rey præsens. Sic subscripti in authentico.
TESTIMONIUM NICOLAI DANILLON.
[30] Eodem anno & die XII Maii, constitutus coram me tamquam deputato Nicolaus Danillon, [decimum quartum, in quo rursum] natus & habitans in oppido Beduino, habens annos quinquaginta duos, (cujus pater mortuus est grandævus, quique habebat avunculum ex parte matris defunctæ, olim triginta septem annis presbyterum sive vicarium ejusdem loci, a quo multa audivit ad ecclesiam spectantia, & cujus etiam gratia ecclesiam perpetuo frequentavit, sive assistendo divinis Officiis, sive quod sæpe ecclesiæ esset operarius & clericus) præmisso juramento, dixit & testatus est, tam ad confirmationem supradictorum, quam ad testandum alia sequentia. Primo, postquam eidem prælectum fuerat testimonium dominorum presbyterorum Beduinensium, datum die V Maii ejusdem anni, superius conscriptum, eadem cum ipsis asseruit & testatus est. Præterea dixit, quod audiverit ex multis grandævis, & nominatim ex defuncto R. P. domino Guillielmo Catalan, presbytero Beduinensi, qui mortuus est ætate nonaginta annorum, & in ecclesia ejusdem oppidi ministraverat annis saltem quinquaginta, & etiam ex homine octoginta annorum, cui nomen erat Franciscus Viar, S. Antoninum Viennæ natum esse, illumque, postquam aliquo tempore Beduini habitaverat, hinc discessisse ad civitatem Carpentoractensem, ubi, postquam aliquo tempore ibidem studiis vacaverat, mortuo episcopo Carpentoractensi, in locum ejus electus fuit: tamen sub finem vitæ, postquam episcopatui renuntiaverat, rediisse Beduinum, & se recepisse in solitudinem, in montem nempe Beduinensem, qui amplissimus tunc erat; cumque obiisset, in ecclesia ejusdem loci fuisse sepultum.
[31] Consanguineos autem ejus, intellecta ipsius morte, profecti sunt Beduinum, ibique cum consensu consulum & incolarum loci ossa ejus acceperunt asportaruntque, [traditiones populares:] transeuntes per portam oppidi, dictam Cataron. Jumentum autem, quod memoratas portabat reliquias, pro recta via, quæ ducit Viennam, ingressum est aberrantem semitam, pervenitque ad rupem in Colliculo S. Antonii (ubi modo ab aliquo tempore stat crux erecta) cumque solum perpetuo volveretur, nec posset in viam rectam se restituere, apparuerunt etiam duo luminaria ad latera jumenti, & æra Campana ultro dederunt sonitum. Hæc ubi percepta fuerunt, tam ab incolis oppidi, quam a consanguineis Sancti, hi ad oppidum redierunt, censentes divinam esse voluntatem, ut ossa in dicto oppido Beduino requiescerent. Illis tamen donatum est os aliquod brachii, quod portarunt Viennam: reliqua vero recepta fuerunt & conservata; & in loco, ubi deposita sunt, frequenter audita est quasi musica. Dixit insuper, se frequenter audivisse in loco, in quo nunc est ecclesia superior, fuisse stabulum castri Beduinensis. Omnia dixit & testatus est, præsentibus domino Joanne Rey medicinæ doctore Beduinensi, & domino Bernard ex loco Villes, qui una cum illo subscripserunt. P. De Florens deputatus. Nicolaus Danillon testimonium dicens. Rey præsens. J. Renard præsens. Ita subscripti in authentico.
TESTIMONIUM DOMINI NATALIS CONSTANS.
[32] Eodem anno & die XIII Maii, coram me tamquam deputato constitutus dominus Natalis Constans Beduinensis, [decimum quintum.] natus annos octoginta & quinque, præmisso in manibus meis juramento, dixit & testatus est (cum etiamnum vegetus esset & valens memoria rerum præteritarum) primo, frequenter se vidisse ossa S. Antonini, olim episcopi Carpentoractensis, deposita in arca inaurata cum quatuor vitreis, quæ servabatur in armario prope [altare *] ecclesiæ superioris Beduinensis: combusta illa fuit per Calvinistas, quando jam attigerat ætatem viginti quinque annorum. Arca illa portabatur in turma supplicantium, quæ procedebat in pervigilio Ascensionis Domini nostri, & in festo S. Antonini die XIII Septembris; quando mulieres curabant, ut arca vestes ipsarum contingeret, & sub illa transibant. Illud festum vidit semper solemniter admodum celebrari a populo & incolis Beduinensibus, semperque audivit ab omnibus majoribus suis, istud festum eodem semper modo celebratum fuisse, sicut etiam, oppido Beduino S. Antoninum memoratum constanter pro Sancto protectore fuisse, idque semper vidit observatum. Dixit præterea, a memoratis Calvinistis confractam fuisse crucem, quæ erat in sacello Sanctæ Crucis, & in qua erat ex ligno sanctæ Crucis. Omnia dixit, præsentibus Spirito Rey Beduinensi & Ludovico Thomas ejusdem oppidi, qui subscripserunt præter testimonii auctorem, qui expressit signum suum. Hic etiamnum recordatus est, quod, quando dicta ossa circumferebantur in festo S. Antonii *, adessent tubæ, quæ eas comitabantur. P. De Florens deputatus. Ludovicus Thomas præsens. Spiritus Rey præsens. Ita subscripti in authentico. Huc usque Acta inquisitionis, ad quæ modo nonnulla observare oportet.
[33] Primo fideliter expressi exemplar nobis exscriptum, quod testimoniis debitis, [Nonnulla de datis Actis observata.] ut ante dictum, & sigillo munitum fuit. Titulos singulis testimoniis præfixos dedi, nec omisi verba singulis subjuncta. Ita subscripti in authentico, etiamsi hæc videantur solum addita ab eo, qui exscripsit. Quod spectat ad ipsas subscriptiones, semel iterumque adverti, unius nomen ex iis, qui subscripsisse dicuntur, non inveniri subscriptum in apographo. Idne contigerit, quia credebantur subscripturi, & postea non subscripserunt, an vero quod inter exscribendum aliquorum nomina sint omissa, non decido; & nihil nostra interest; cum ea, quæ in his Actis fidem merentur, abunde sint testata; alia vero, quæ spectant ad traditiones populares, paucorum subscriptionibus magis probabilia fieri nequeant. Hinc signa eorum, qui nesciebant scribere, etiamsi in apographo habeantur, etiam prætermisi. De interpretatione Latina id noverit lector studiosus, in ea minime quæsitum esse sermonis nitorem, sed verbis Gallicis Latina plerumque substituta; & sensum saltem fideliter expressum, ubi perturbata nonnihil erat dictio Gallica; non tamen ubique adoptata fuisse barbara notariorum verba, quando verbis Latinis res poterant exprimi. Nunc videamus, quid ex allegatis Actis pro cultu aut gestis S. Antonii vel Antonini haurire valeamus
[34] [Ex iis certa fiunt plurima de cultu apud Beduinenses,] Primo consentiunt omnes testes de celeberrimo S. Antonini cultu, tamquam Patroni Beduinensium, aut certe nullus dissentit, etiamsi alii de eo plura dixerint, alii pauciora. Ex eo consensu certum fit, S. Antoninum a sæculis Beduini fuisse patronum, festum ejus constanter ibidem XIII Septembris celebratum cum obligatione audiendi Missam & abstinendi ab opere servili, & eum solemni supplicantium per oppidum processu, in quo Sancti ossa circumferebantur, antequam erant combusta, sive usque ad annum 1562. Secundo consentiunt ita testes, ut nullus saltem contradicat, sacra S. Antonini ossa in ecclesia Beduinensi fuisse servata, donec comburerentur a Calvinistis. Annum, quo patratum est istud sacrilegium, in suo testimonio expressit Simon Fillieul num. 6, dicens id contigisse anno 1562, eique consentiunt tres ecclesiæ Beduinensis presbyteri num. 22. Alii plures dixerunt, qua fere essent ætate, dum flagitium istud peractum est. Ex collatione autem annorum, quos habebant anno 1624, & quos tempore combustionis se habuisse crediderunt, omnino colligitur, illum annum aut verum esse aut vero proximum. Nam Joannes Triboulet, qui anno 1624 agebat annos octoginta & quatuor, sibi num. 9 tribuit annos viginti duos, dum ossa fuerunt combusta, & sic assignat ipsum annum 1562, ut liquet ex subductione.
[35] [uti & combustio ossium per Calvinistas, facta anno 1562.] Alii dixerunt, rem factam tempore Baronis Des Adrets, impietatibus suis notissimi; & ducem manipuli, a quo sacrilegium patratum est, fuisse centurionem Mouvans, & de utroque sic plerique consentiunt, ut nullus contradicat. Constat autem, Franciscum de Baumont, baronem Des Adrets, anno 1562 bellum Catholicis & rebus sacris intulisse, partesque Galliæ Alpibus vicinas late percurrisse, ut de anno non sit dubitandum. Hinc liquet, corrigendum esse, quod in litteris, de S. Antonino num. 3 datis, dicitur: Jactura harum reliquiarum facta certo non est ante annum MDCX, quando dominus de Montbrun cum Calviniano suo manipulo in hasce partes primum excurrere cœpit. Omnia testimonia confirmant, combustionem esse multo vetustiorem, & per alium Calvinisticæ factionis ducem fuisse patratam. Ex iisdem rursum tollitur suspicio, quæ ibidem num. 3 insinuatur, sed non admittitur ut satis probabilis, nimirum caput S. Antonini in civitate Carpentoractensi servari. Nam testes plerique asserunt, caput fuisse Beduini, illudque se vidisse multi adjungunt; nec ullus contradicit ex testibus.
[36] Verumtamen de capite, brachio, reliquisque ossibus S. Antonini non tam exacte testes consentiunt, [Ex iisdem colligitur, caput Sancti in eadem arca] ut nihil de iis supersit dubii. Nam Joannes Triboulet, testis quintus, num. 9 asseruit contra aliorum consensum, caput Sancti non fuisse in arca majori cum reliquis ossibus corporis, sed servatum fuisse in theca particulari juxta altare majus; & num. 10, ubi loquitur de reliquiis circumferri solitis in festivitate Sancti, solum nominat caput, & de aliis ossibus silet. Præterea alii quidam testantur, brachium Sancti seorsum fuisse servatum, de quo silet Joannes Triboulet. Quapropter, etiamsi annos viginti duos testis ille habuerit, quando combusta sunt Sancti ossa, necessario dicendum videtur, aliquid ipsi confusionis obrepsisse in recte distinguendis duabus thecis reliquiarum S. Antonini. Etenim omnes alii testes, qui nominatim de capite meminerunt, asseruerunt, istud in arca majore fuisse cum corpore, nimirum primus Claudius Bernard; octavus Pontius Arlor, addens brachium particulariter fuisse elevatum, cujus testimonium mox ab aliis quatuor, & deinde a pluribus fuit confirmatum; eademque iterum num. 25 asseruit Magdalena Marchande, & alii fere omnes testes posteriores, ut in eorum testimoniis videri potest.
[37] Præterea Joannes Triboulet thecam capitis eo loco servatam fuisse dicit, [cum corpore fuisse, brachium vero in altera.] nimirum ad latus majoris altaris, ubi alii testes majorem thecam, quæ caput simul continebat & corpus, servatam fuisse dicunt: corpus vero collocavit super altare majus, de quo nullus testis consentit. Idem rursum asserit, caput in festo S. Antonini circumlatum fuisse: quod alii omnes rursum asserunt de corpore simul & capite, eadem arca contentis. Quapropter errasse videtur occasione brachii seorsum servati, quod crediderit corpus fuisse, sive fallente senili memoria, sive quod in juventute maxime respexerit ad caput, illudque solum in illa theca esse tunc crediderit, aut postea in memoria retinuerit; & inde corpus tribuerit alteri thecæ, cui solum os brachii, multis annulis in digitis ornatum, tribuunt alii. Quæcumque fuerit erroris causa, errasse credendus est, cum unius testimonium consensui aliorum cedere debeat. Durandus in litteris, quas his Actis adjunxit, testatur, se in tabulario Beduinensi reperisse indicem reliquiarum Beduinensium, conscriptum anno 1521, sed a nemine subscriptum, in quo asseritur, ossa S. Antonini fuisse reperta in armario prope altare majus; caput vero in sacrario. At, si revera anno 1521 caput erat seorsum in sacrario, potuit deinde cum corpore conjungi. Quidquid sit, omnia testimonia seniorum consentiunt, caput ibidem fuisse: multi etiam testantur, sæpius in ignem fuisse injectum, priusquam potuit comburi; nec tamen ullus clare asserit, usque ad finem mansisse incombustum.
[38] Quod modo spectat ad testimonia, quæ referunt seniorum traditiones de patria & vita S. Antonini: [Ex iisdem probabilis fit Sancti episcopatus: at reliqua incerta,] illud unum satis probabile in illis mihi apparet, quod plerique testantur, fuisse episcopum Carpentoractensem. Cum enim ab omni hominum memoria Beduini in diœcesi Carpentoractensi cultus fuerit ut confessor pontifex, antiquissima & verisimillima fit ista traditio, eique aliunde nihil opponi potest. Quæ vero ab aliquibus asserta sunt de Vienna ejus patria; de causa, ob quam eam reliquisset; de habitatione in oppido Beduino; de studiis Carpentoracte peractis; de relicto ante obitum episcopatu, & de vita solitaria; non habenda sunt ut satis firma aut probabilia. Etiamsi enim revera patriam habere potuerit Viennam, & nonnulla alia ex dictis vera esse possint, saltem non satis probata sunt omnia ista: & sic pro incertis populi traditionibus haberi tantum debent.
[39] [& ex iis nonnulla ne verisimilia quidem,] Minus etiam de se credibilia sunt, quæ asseruntur de consanguineis S. Antonini, nimirum quod venerint Beduinum, quod ossa Sancti ex terra levaverint & auferre cœperint, quod jumentum a via aberraverit & pergere non potuerit, dum erat in Colliculo S. Antonii, eoque tempore æra campana sponte sonuerint; & quod ob tot mirabilia aut ipsi consilium transferendi corpus ultro mutaverint, aut sive per Beduinenses, sive per castri milites, (ut illa diverso modo explicantur a testibus) ossa S. Antonini reddere sint coacti. Hæc omnia, inquam, parum aut nihil probabilitatis habent; prout & mirabilia, quæ ad sepulcrum Sancti a nonnullis facta asseruntur, qualia sunt vox & suavis cantus ibi auditus, & equi ad sepulcrum genua flectentes: nam similia facile a populo inveniuntur, nec fidem invenire debent, nisi testimoniis satis vetustis sint probata. At talia non sunt, quæ se solum extendunt ad unum alterumve seculum, nec talia essent, etsi ad sex aut octo secula extendere se possent.
[40] [prout verisimile non fit, brachium Sancti Viennæ, aut caput fuisse Carpentoracte.] Ex iisdem traditionibus similiter ortum videtur, quod asseritur de brachio Sancti consanguineis concesso, & Viennam portato. Durandus in Epistola Actis addita ait, rogasse se patrem Vaubonne, Societatis nostræ presbyterum, qui Lugdunum proficiscebatur, ut Viennæ inquireret, an aliquid aut de illo brachio aut saltem de S. Antonino apud Viennenses reperire posset; egisse revera Patrem cum illustrissimo archiepiscopo Viennensi, & hunc inquisitionem commisisse uni ex suis vicariis; sed responsum fuisse, de S. Antonino aut eius brachio Viennæ nihil innotuisse. Laudatus Durandus magis etiam in eadem Epistola destruit famam, quæ fuerat de capite S. Antonini Carpentoracte in arca S. Siffridi servato. Nam testatur, se vidisse Acta, quæ conscripta sunt, quando Arca S. Siffredi aperta est anno 1605, die XVIII Maii, iisque inserta fuisse Acta apertionis vetustioris anni 1285; neque in his aut illis ullam fieri mentionem de reliquiis S. Antonini; neque ullum in cathedrali Carpentoractensi inventum documentum, quod ullas S. Antonini reliquias eidem attribuat. Hæc igitur optime consentiunt cum testimoniis Beduinensium de capite & reliquis ossibus Beduini olim servatis.
[41] [Corpus verisimiliter olim fuit in monasterio S. Antonii:] Si modo, neglectis incertis traditionibus, conjecturam facere velimus de corpore S. Antonini, nihil occurret probabilius, quam ab initio ibidem sepultum fuisse, verisimiliter in Colliculo S. Antonii, qui procul dubio a Sancto nomen accepit. Nam primus testis nonagenarius a majoribus intellexit, Sancti ossa fuisse in illo colliculo inventa, idemque alii quoque insinuarunt, sed fabulas addiderunt. Forte in illo colliculo fuerit monasterium S. Antonii de Beduino, de quo meminit Alexander IV verbis num. 2 datis. Certe varii testes asserunt, ecclesiam Beduinensem olim alio fuisse loco, quam quo erat ecclesia parœcialis S. Petri, quando fiebat inquisitio. Itaque monasterium S. Antonii de Beduino, in quo verisimiliter erat corpus seculo XIII, sive tempore Alexandri IV, postea destructum fuerit, illique forte substituta parœcialis S. Petri ecclesia. Potest tamen etiam suspicio oriri de loco, qui tempore inquisitionis dicebatur, Beata Maria de Monasterio, videlicet ibidem fuisse S. Antonii monasterium, quia aliqui testes asseruerunt, antiqui monasterii rudera ibi superfuisse. De rebus tam obscuris nihil certi potest asseri.
[42] Cur toties fiat mentio de sacello Sanctæ Crucis, non satis intelligo, [de aliquot locis memoratis.] nisi forte aliqui crediderint, in eo olim requievisse corpus S. Antonini. At illa suspicio, si qua fuit, satis refutatur testimoniis eorum, qui asseruerunt, non esse admodum vetustum, & ædificatum circa annum 1500. Notatum est istud sacellum apud Blavium in tabula comitatus Vindascini, prope ad duo milliaria Gallica a Beduino in summitate montis, qui ibidem Mont Ventoux, hic Mont Ventour vocatur. Flassan vicus aut oppidum, ubi aliqui Sanctum obiisse dixerunt ex incerta traditione, notatur apud Blavium eodem fere intervallo a Beduino & a sacello Sanctæ Crucis.
[43] Quæ dicta sunt de cultu S. Antonini in vico Malemort, [Cultus S. Antonini in vico Malemort.] ulterius illustrat Durandus in Epistola, ubi Gallice scribit, quæ reddo Latine. Quandoquidem S. Antoninus ab aliquo tempore colitur in vico Malemort diœcesis Carpentoractensis, interpellavi dominum François, Priorem illius parœciæ, & unum ex vicariis generalibus diœcesis, ut instruerer de rebus ad eum spectantibus. Respondit per litteras, XVII Julii anni 1746 datas, exstare sacellum, anno MDCXCI ædificatum ad honorem S. Antonini in territorio Malemortensi: de miraculo hominis cæcitate percussi, quia destruxerat oratorium Sancti, & postea illuminati, quando lapides ablatos restituebat, non constare ex Actis publicis, sed solum ex traditione; nec poterat asserere, an legitima esset traditio. Sic ille de miraculo, quod notitiæ prius nobis missæ dicebant publicis Actis confirmatum. Attamen non tantum temporis effluxit ab ædificato sacello usque ad nostra tempora, ut nullam fidem mereatur traditio rei tunc, ut dicitur, peractæ. Pergit Durandus: Scribit porro mihi dominus François, in parœcia sua magnam esse devotionem erga S. Antoninum, effectus protectionis ipsius sæpe compertos fuisse in calamitatibus publicis, ejus patrocinio impetratam cessationem febrium tertianarum & quartanarum in tempore, quo parochiani illis affligebantur, & pluviam illis raro deesse, quando illam ipsius intercessione flagitant. Plura lectori de S. Antonino communicanda non habemus.
[Annotata]
* Non est in apographo
* sic in apographo
AD DIEM XIV SEPTEMBRIS IN PRÆTERMISSIS.
[De Austrulfo abbate,] Austrulfus abbas Fontanellensis, tamquam venerabilis, memoratur apud Castellanum in Addendis pag. 980. Sanctus vocatur in Gallia Christiana Sammarthanorum, & Beatus in Gallia Christiana recusa. Vita ejus edita est apud Mabillonium in Actis Sanctorum Benedictinorum Sæc. 3. part. 2 pag. 133, sed solum ut Venerabilis.
Leothericus monachus Cormaricensis in Turonibus apud Castellanum sequitur, [Leotherico monacho,] similiter ut venerabilis, annuntiaturque Veduntæ, & sepulcrum populi accursu honorari dicitur. Hujus quoque Vita edita est a laudato Mabillonio sec. 6 part. 2 pag. 904, sed scripta est ab auctore recentiore, Joachimo Perionio, erudito ejusdem loci monacho. Beatum Mabillonius vocat Leothericum, negat tamen cultum ejus publicum, ut nos hic utcumque hærentes efficiat, & de cultu late dicto dubitantes. Ultima Vitæ brevissimæ verba hæc sunt: Excessit e vita in villa Vedunta XVIII Kal. Octobris, prima luce, anno post Christum natum MXCIX. Cujus funeri interfuerunt canonici fere omnes Turonenses, pontifex Turonum, abbatesque permulti, aliique viri & fæminæ omnium ordinum innumerabiles. Humatus est in cœnobio Cormariceno in sacello beati Nicolai. Ejus sepulcro arcus additus est, isque usque ad annum MDXLV mansit. Multis autem post mortem miraculis claruit: quod etiam tumulus exesus derasusque declarat. Ita scriptor post annum 1545, abstinens a titulo Beati, & nullum nominatim recensens miraculum. Mabillonius autem Monitum prævium his verbis concludit: Ceterum nullo publico cultu celebratur, frequentatur tamen a populis circumstantibus vetus tumba eius lapidea, quæ in navi ecclesiæ Cormaricensis pæne exesa etiamnum visitur. Hæc nobis cultum publicum, etiam late dictum, non faciunt certum: nam & aliorum sepulcra sic frequentari privata devotione novimus; neque tamen Beatorum titulum iis adscribimus.
AD DIEM XV IN PRÆTERMISSIS.
[Antonio le Quieu Dominicano,] Venerabilis Antonius le Quieu, vir celeberrimus ex Ordine Prædicatorum, memoratur a Castellano ad hunc diem in Supplemento pag. 708. Vita ejus data est apud Carolum a S. Vincentio in Anno Dominicano ad hunc diem, ubi nominatur Antonius a S. Sacramento, diciturque obiisse anno 1676, ut necessarium non esset Antonium Prætermissis inserere, cum non memoremus omnes Venerabiles. At, postquam variis exemplis edocti sumus, a Castellano non paucos vocari Venerabiles, qui legitimo cultu honorantur, statuimus tandem omnes eo etiam titulo ab ipso memoratos aut inter Sanctos vel Beatos, aut saltem inter Prætermissos recensere. Hæc ratio est, quod modo nonnulli producantur, quos non ignoravimus, sed cognitos prætermisimus, quod solum vocarentur Venerabiles. Idem tamen non faciemus de illis Fastis recentioribus, in quibus multi simul venerabiles aut pii coacervantur.
AD DIEM XVI IN PRÆTERMISSIS.
| [& Vitale abbate jam dato.] Vitalis, abbas Saviniacensis, ut Venerabilis memoratur a Castellano in Addendis & corrigendis ad hunc diem pag. 980. De Vitale, tamquam Beato, actum est apud nos, ubi in Operis Supplemento cultus, utcumque ambiguus, latius examinari poterit, die | VII Januarii. |
AD XVII SEPTEMBRIS.
[Correctio,] Tom. 5 Septembris pag. 490 num. 26 lin. 5 legitur male impressum: Erat Romæ Marcellina, legendum: Erat Mediolani Marcellina.
AD DIEM XVIII SEPTEMBRIS.
[item altera.] In Prætermissis pag. 756 lin. 46, ubi de Henano, pro in Hispania, lege, in Hibernia. Deinde pag. 758 adde sequentia.
Austorgii episcopi, Trophimi & Ovantii martyrum meminit Joannes Tamayus in Martyrologio Hispanico, [De martyribus ignotis.] tamquam passorum in Hispania in persecutione Domitiani imperatoris. At nihil allegat præter monumenta supposititia, nimirum Chronicon Flavii Dexteri, & Epigramma Auli Hali. Nam quæ præmittit ex Petro de Natalibus, spectant ad solum Trophimum, cum duobus aliis ibi non recte conjunctum, ut infra dicetur. Itaque Hispanos illos martyres omnino ignoramus.
Marci Maximi memoria cum titulo Beati, tamquam Maximi episcopi Cæsaraugustani, qui idem esset cum Marco S. Benedicti discipulo, apud laudatum Tamayum sequitur. Fatetur tamen in Annotatis, Marci Maximi, aut potius Maximi Cæsaraugustani nomen necdum in albo Sanctorum conscriptum, ut neque Tamayi esset, nec nostrum sit, Maximo illum honorem concedere, aut Beati titulum dare. De Maximo Cæsaraugustano consuli potest Nicolaus Antonius in Bibliotheca Hispana vetere tom. 1 lib. 5 cap. 5, ubi docet, distinguendum esse a Marco S. Benedicti discipulo, quocum perperam confunditur.
AD XIX SEPTEMBRIS.
Januarius episc. M. Puteolis in Campania Felice (S.)
[Pauca corrigenda.] In Commentario prævio de S. Januario pag. 781 num. 92 pauca veniunt corrigenda, quæ ibidem festinanter dicta sunt de versiculo Græco mendose apud Papebrochium nostrum impresso. Nam in Menæis, in quibus syllabarum quantitates frequenter mutantur, sic legitur versiculus: Ιαννυαρίοιο κάρην τάμον εικάδι πρώτῃ. Itaque post verba lineæ decimæ, Mazochius versiculum ita corrigendum dicit; addendum, & recte. Deinde delenda sequentia usque ad verba: Rectius observat Mazochius, pro quibus substituendum: Recte etiam observat Mazochius, & tunc pergendum.
AD DIEM XX SEPTEMBRIS IN PRÆTERMISSIS.
| [De Jacobo Tarvisino,] Jacobi Tarvisini, presbyteri Ordinis Minorum, memoria huc remissa est, sive examen de cultu ecclesiastico, in Prætermissis ad diem 25 Aprilis, quia tunc memoratur in Martyrologio Franciscano, tamquam translatus, & mortuus hac die scribitur. Mors Jacobi apud Waddingum refertur ad annum 1225. At nullum ibi profertur publici cultus indicium, translatio refertur, tamquam facta ab antiquo monasterio ad novum, nec Beati titulus Jacobo tribuitur. Itaque nihil de cultu Jacobi invenimus, & videri possunt dicta in Prætermissis ad | XXV Aprilis. |
| S. Montani, tamquam martyris culti Abbatis-villæ in ecclesia S. Vulfranni, [& quodam S. Montano.] meminit hodie solus Castellanus. Non invenimus in Historia Abbatis-Villæ, quam anno 1646 edidit Ignatius Josephus a Jesu Maria, Ordinis Carmelitarum Excalceatorum, vel minimum de sancto illo Montano, ideoque nescimus, an ibidem forte colatur aliquis ex pluribus Montanis alibi notis. Castellanus ipsum in Sanctorum indice Abbatis-villensem prætermisit, & substituit Montanum solitarium, de quo actum est apud nos ad | XVII Maii. |
| [De S. Agathino ante dato,] S. Agathinus martyr, & alii quidam annuntiantur a Castellano in Supplemento ad hunc diem pag. 709, ponunturque Synnadis. At hi martyres in Hieronymianis sunt, & dati apud nos tom. 4 Augusti pag. 36, sive ad diem | XX Augusti. |
| [& B. Mauritio abbate dando.] B. Mauritius, abbas Ordinis Cisterciensis, hodie memoratur apud Castellanum, & 22 Septembris apud Henriquez, ibique in Prætermissis remittitur ad diem obitus | V Octobris. |
AD DIEM XXII IN PRÆTERMISSIS.
[Richardus de Tilliaco,] Saliciosæ in Velio-Cassino, in prioratu Canonicorum Regularium venerabilis Richardus de Tilliaco, institutor illius monasterii; ait Castellanus in Supplemento ad hunc diem pag. 710.
AD DIEM XXIII SEPTEMBRIS IN PRÆTERMISSIS.
[Obolius] Obolius filius justi memoratur in Fastis Æthiopum apud Ludolfum.
S. Alfwoldus, rex Northumbriæ & martyr, ad hunc diem inscriptus est Martyrologio Anglicano primæ editionis, [Alfwoldus rex,] & hujus exemplo, Ferrarii Catalogo generali, ut observat Henschenius noster in Prætermissis die 6 Aprilis. Utroque tamen loco vocatur Ethelwoldus pro Alfwoldo. Verum, ait, in secunda editione dicti Martyrologii (in qua etiam Alfwoldus cum antiquis historicis vocatur) cum approbatione Michaëlis Alfordi in Annalibus Anglicanis ad annum 789, numero secundo, transfertur ejus memoria in diem XXIII Septembris. Hæc translatio de die in diem non erat necessaria, si priore die cultus fuisset Alfwoldus. Quare ex hac ipsa diei mutatione vehemens mihi oritur suspicio, numquam cultum fuisse Alfwoldum: neque enim alia de causa ad 23 Septembris translatus videtur, quam quod historici vetusti dicant, IX Kalendas Octobris occisum fuisse. Et sane in Martyrologio Anglicano non assignantur antiqua Martyrologia, sed historici, videlicet Guilielmus Malmesburiensis & Simon Dunelmensis, quibus addi possunt & alii. Hinc Alfordi approbatio unice spectat ad diem, quo memoratur: nam cultum ipse non magis probat, quam Wilsonus martyrologus. Audiamus historiographos citatos. Malmesburiensis lib. 1 de gestis Anglorum cap. 3 pag. 26 Alfwoldi (qui Celwoldus in textu legitur) mortem narrat, ubi dicitur sine culpa trucidatus, & pro ratione additur: Quod & celebris apud Haugustaldum sepultura, & divina prætenderunt miracula. Plura affert Dunelmensis in Chronico ad annum 788 ita scribens: Anno DCCLXXXVIII Elfwaldus rex, conjuratione facta ab ejus patritio Sicgan nomine, miserabili occisus est morte IX Kal. Octobris in loco, qui dicitur Scythlescester juxta murum. Corpus vero eximii regis ad Hegstealdesige cum magnis monachorum cuneis & clericorum cantilenis perlatum est, & in ecclesia sanctissimi Andreæ apostoli honorifice sepultum est… In loco vero, quo Efwaldus rex justus interfectus est, cœlitus lux emissa dicitur videri a plurimis. Constructa est ibidem ecclesia a fidelibus illius loci, atque in honore Dei, & sanctorum Cuthberti episcopi & Oswaldi regis & martyris consecrata. Ita Dunelmensis, qui verisimiliter explicat, quid Malmesburiensis intelligat per miracula, videlicet lucem cœlitus emissam in loco cædis visam.
[cultu probabilius carens,] Nihil igitur ex his habemus pro cultu probando: nam quod ecclesia in loco cædis constructa est, non facit ad cultum Elfwaldi aut Alfwoldi, cum illa aliis sit dicata. Eadem paulo brevius habet Westmonasteriensis ad annum 789, ab eoque nomen occisi regis Alfwaldus effertur. Quapropter in Historicis nihil invenio ad cultum Alfwoldi aut Ethelwoldi regis asserendum. Nonnullam tamen de cultu eius suspicionem ingerere potest, quod legitur apud Sollerium nostrum ad XI Januarii in Auctariis Usuardi ex codice Altempsiano, qui sic habet: In Britannia, apud Leoministiam, passio Ethewoldi regis. At hæc ipsa verba aliunde favorabilia non sunt, quod nomini regis non addatur titulus Sancti: nam considerando nonnihil additiones illius codicis animadverti, titulum Sancti aut Sanctorum nominibus passim esse additum, ut illius omissio hic innuere videatur, agnitam non fuisse sanctitatem Alfwoldi. Ferrarius quidem laudat tabulas ecclesiæ Dunelmensis, ubi conditus colitur, inquit. At scriptor ille passim citat tabulas, sed ex mera sæpe conjectura, quantum videtur, nec similibus ejus dictis fidere possumus. Quapropter cultus Alfwoldi regis minus probabilis videtur, & saltem dubius est.
| [uti & Leofrona abbatissa.] Leofrona, abbatissa monasterii S. Mildredæ in Anglia, ad hunc quoque diem remissa fuit. At de ejus cultu nihil haberi, jam vidimus, & latius probabimus ad diem, quo reproducitur, | I Oct. |
AD DIEM XXVII IN PRÆTERMISSIS.
| [Cultus S. Amedæi episcopi.] De S. Amedæi, aut Amadæi, ex Ordine Cisterciensi Lausannensis episcopi, cultu dubitanter ibi disseritur, quod ad hunc diem olim deposita fuissent documenta ad illum spectantia. Attamen de cultu nullum modo est dubium. Nam sacra Rituum Congregatio Ordini Cisterciensi indulsit posse recitari sub ritu duplici Officia S. Amadei episcopi Lausannensis & confessoris die 28 Januarii, &c, atque illud decretum cum aliis multis confirmavit Clemens XI, summus Pontifex per bullam, datam XXV Septembris anni 1710, quæ videri potest in Bullarii Romani Continuatione Luxemburgensi part. 6 pag. 487. Id ipsum apud nos jam fuerat annotatum ad 28 Januarii, quo istud Officium legitur in Officiis propriis Monialium Cisterciensium Romæ approbatis, & Molinis anno 1739 impressis, imo etiam S. Amadæus eodem die memoratur in Martyrologio Ordinis Cisterciensis, quod post recusum Romanum dedit Benedictus XIV. At diei mutatio fecit, ut solum consideraverimus documenta, diu ante ad hunc diem deposita, & non respexerimus ad 28 Januarii, quo olim non fuerat memoratus. Dabuntur itaque Acta S. Amedæi in Supplemento Operis ad | XXVIII Januarii. |
AD XXVIII SEPTEMBRIS IN PRÆTERMISSIS.
| [S. Martha ante data.] Martha soror Lazari ad hunc diem memoratur in Fastis Æthiopum apud Ludolfum. De S. Martha actum est ad | XXIX Julii. |
APPENDIX AD DIEM XVII AUGUSTI.
DE S. DONATO MONACHO BENED. CONGREGATIONIS MONTIS-VIRGINIS
IN PRINCIPATU CITERIORI REGNI NEAPOLIS,
COMMENTARIUS HISTORICUS.
Donatus, monachus Montis-Virginis in principatu citeriori regni Neapolis (S.)
MCXCVIII.
AUCTORE C. S.
§ I. Ratio, cur hic de S. Donato agamus: Officium & Missa de illo a sacrorum Rituum Congregatione approbata & concessa: memoria in Martyrologiis: scriptores Vitæ tantum recentiores.
Majores mei sanctum hunc Confessorem, cujus cultum non noverant, [Sanctus hic, quod de cultu non constaret, ad 17 Augusti prætermissus,] dubiumque reddiderat Philippus Ferrarius, ad diem XVII Augusti, tomo 111 ejus mensis, pag. 416 in Indice Prætermissorum cum sequenti monito reposuerunt. Donatum monachum Petinensem, Ordinis Montis Virginis refert hoc die Ferrarius in utroque Catalogo, in priori monens, a Wione quidem asseri, quod Sanctis adscriptus sit, sibi vero id “incertum esse, quod nondum illum monachi Montis Virginis Officio ecclesiastico colant.” Si cultus subinde Romæ indultus fuerit, cupimus moneri, ut alio loco eum referamus. Hactenus illi circa annum 1737, quo tomus iste in lucem prodiit. Legerat hæc reverendus pater domnus Matthæus Jacutius, ejusdem Congregationis Virginianæ monachus, & in collegio S. Agathæ de Urbe institutionum divinarum professor; isque cum humanissimis litteris, die XV Novembris anni 1758 ad nos Roma datis, transmisit illius Officium ac Missam, decretumque, quod pro eorumdem approbatione extensioneque eodem anno 1758 a sacrorum rituum Congregatione impetratum fuerat.
[2] Adjecit & quasdam notitias de gestis illius, quas ex variis neotericis, [eodem die colitur in Ordine suo] qui Vitam ejus scripserant, aliterve de eodem meminerunt, excerpsit, simulque amice postulavit, ut, quam ad diem XVII Augusti, dedimus fidem, apto Operis nostri loco liberaremus. Nos igitur, cum ut humanissimo viro totique ejusdem sacræ Congregationi gratificemur, tum maxime ut nostram quoque operam ad S. Donati gloriæ incrementum conferamus, in hujus mensis Septembris jam ad finem perducti Appendice pauca, quæ de illo novimus, libenter proferemus. Ordior ab ipso Officio ecclesiastico ac Decreto sacrorum rituum Congregationis, quæ, prout typis reverendæ cameræ Apostolicæ Romæ edita & ad nos transmissa sunt, pro antiquo recentiorique cultu, seu cultus augmento, probando, simul ac pro ejusdem Vitæ certiori compendio hic subjungo.
[3] [Missa & Officio,] Sic ergo habet: Die XVII Augusti in festo sancti Donati confessoris, Congregationis Montis-Virginis, Ordinis sancti Benedicti. Duplex II Classis. Pro monasterio nullius S. Honuphrii de Massa: pro reliquis vero præfatæ Congregationis monasteriis, die ac ritu, qui in subjecto Sacræ Rituum Congregationis Decreto designatur. Omnia de Communi conf. non pontif., præter Orationem, & Lectiones secundi Nocturni, quæ sequuntur. Oratio. Sanctorum tuorum gloria, omnipotens Deus, qui beatum Donatum confessorem tuum præclaris vitæ meritis & virtutum exemplis decorasti, concede, ut & suum in terris patrocinium & tuum in cœlis præmium consequi mereamur. Per Dominum nostrum &c. Lectiones I Nocturni. Justus: nimirum ex Communi confessoris non pontificis primo loco: Justus si &c.
[4] [cujus lectiones propriæ] In secundo Nocturno. Lectio I. Donatus Ripæcandidæ in Lucania ortus, quintodecimo ætatis anno Benedictinum Congregationis Montis-Virginis amplexus est institutum in Lucano cœnobio, quod S. Honuphrii de Massa usquemodo vocatur. Singulare in eo fulsit perficiendæ Regularis obedientiæ studium, eximia divinæ contemplationis assiduitas, ardorque jugis circumferendi mortificationem Jesu Christi in corpore suo. Quocirca tam is propere visus fuit de virtute in virtutem proficere, ut, vix expleto monasticæ professionis triennio, ipsius sanctitas suorumque mirabilium gestorum fama perquam longe lateque celebraretur. ℞. Honestum fecit illum &c.
[5] [recitantur, & assignatur Missa,] Lectio II. Sed postquam ita consummatus in brevi explesset tempora multa, & placita esset Deo anima ejus, undevigesimo ætatis anno, Christianæ autem æræ millesimo centefimo nonagesimo octavo, die decimaseptima Augusti ad præmia Beatorum vocatus est. Sacrum Donati corpus magno fuit finitimorum populorum concursu ac veneratione elatum; & ad hæc usque tempora peculiari eum colunt pietate principalisque patroni titulo Auletani, qui præsentissimam ipsius opem nunquam sibi apud Deum defuisse fatentur. ℞. Amavit eum Dominus &c. Subduntur duæ aliæ Lectiones pro eodem secundo Nocturno ex Sermone 2 S. Bernardi abbatis de S. Victore: Gaudete in Domino, dilectissimi &c, quas, quia exstant in Octavario Romano, prætermitto. In Nocturno III præscribitur Homilia venerabilis Bedæ presbyteri in Euangelium Lucæ: Nolite timere pusillus grex, de Communi secundo loco. Denique dicitur Missa: Justus, ut palma florebit, ex eodem Communi cum Oratione ut supra.
[6] Sequitur Decretum his verbis conceptum. Decretum. Compsana, [quæ anno 1758 a Sac. rit. Congreg. etiam pro Auletanis probata fuere.] sive Ordinis sancti Benedicti Congregationis Virginianæ. Suprascriptas Orationem, & Lectiones proprias in secundo Nocturno recitandas, ac Missam pariter celebrandam in memoriam beati Donati monachi Congregationis Virginianæ a Sacrorum Rituum Congregatione Eminentissimo & reverendissimo domino Cardinali Sacripanti Ponenti commissas, & ab eodem diligentissime examinatas, atque audito etiam R. P. D. Benedicto Veterani Fidei Promotore, ejusque sententia in scriptis accepta; Sacra eadem Congregatio ad humillimas preces P. D. Adeodati abbatis Caridei procuratoris generalis Congregationis Benedictinæ Montis-Virginis, & cleri terræ Aulettæ diœcesis Compsanæ ad cultum ejusdem Beati promovendum rescripsit: Pro gratia approbationis præfati Officii proprii, & Missæ, recitan., & respective celebran. die decimaseptima Augusti sub ritu duplicis secundæ Classis a clero Seculari & Regulari terræ Auletæ diœcesis Compsanæ, & in monasterio S. Honuphrii de Massa diœcesis Montis-Virginis, in quo obiit Beatus, necnon in cœteris monasteriis Congregationis Montis-Virginis, die tamen prima non impedita post diem decimamseptimam Augusti sub ritu duplicis minoris. Die XXV. Februarii MDCCLVIII.
Loco ✠ Sigilli.
D. F. Card. Tamburinus Præfectus.
M. Marefuscus Sac. Rit. Congreg. Secretarius.
[7] Ex hisce in primis duo ad propositum nostrum discimus; [Auletæ in regno Neapolitano] vetustum scilicet S. Donati cultum, & recentiorem, seu cultus extensionem. Vetustum, ac insignem quidem, indicant illa Officii verba: Sacrum Donati corpus magno fuit finitimorum populorum concursu ac veneratione elatum; & ad hæc usque tempora peculiari eum colunt pietate, principalisque patroni titulo Auletani, qui præsentissimam ipsius opem nunquam sibi apud Deum defuisse fatentur. Leander Albertus in Descriptione Italiæ Auletam in Mediterraneis Lucaniæ recenset ac simul situm sic indicat. Parte hac Lucaniæ inter oram litoralem ac montes, qui Appulos spectant, Hirpinorumque partem, a Silaro ad Orientem versus incedendo, sylva perinfamis occurrit, Eboli dicta… Dein itinere dextra ejus viæ, quæ ducit ad Calabros, in collibus Sera castellum, a Salerno milliaribus II & XX distans. Inde secundum Apenninum duo millia ad Pistilionium: hinc sena Castellutium, ultraque tribus millibus Cicinianum: ab hoc quaternis Petina abest; exinde totidem Auleta.
[8] Consentiunt Tabulæ geographicæ Blaevianæ, in quibus eadem fere distantia Petina & Auleta reponuntur; [colitur tamquam patronus principalis.] sed Petina ad sinistram fluminis Nigri, Auleta vero in ripa dextera, utraque in hodierno Principatu Citeriori, qui inter mare Tyrrhenum ab Occasu & Basilicatam provinciam ab Ortu interjacet, veterisque Lucaniæ pars est. Hæc eadem etiam infra usui erunt, ubi de Petina, circa quam Sanctus monachus vixit obiitque, sermo erit. Compsa, in cujus diœcesi Auleta esse dicitur, Italis Conza, urbs archiepiscopalis est Principatus Ulterioris ad radices montis Apennini, nec procul ab hujus fontibus sita. Quod autem Auletani S. Donatum principalis patroni titulo colendum sibi adsciverint, causæ esse potuerunt tum Petinæ vicinitas, tum insignes ejusdem Sancti reliquiæ, brachium videlicet, quod Auletæ saltem aliquando religiose asservatum fuisse dicemus, quamvis modum, quo ibidem acceptum fertur, commentitium censeamus.
[9] [Cultus ejus alibi.] Vix dubium est, quin in suo S. Honuphrii monasterio, Auletæ ex dictis proximo, antiquum aliquem cultum habuerit, etsi ad hunc probandum mihi non suppetant instrumenta. De ejusdem quoque cultu apud Ripam Candidam, ubi natus est, & corpus ejus quiescere dicitur, meminit Philippus Ferrarius, cujus verba mox dabo. Ceterum cultus ejus magnum incrementum cepit anno 1758, ut liquet ex prælaudato decreto, in quo ejusdem Officium & Missa, retento obitus ipsius die XVII Augusti, pro S. Honuphrii monasterio de Massa, totoque clero Seculari ac Regulari Auletæ sub ritu duplicis secundæ classis, reliquis vero omnibus Congregationis Virginianæ monasteriis sub ritu duplicis minoris, prima die non impedita post præcitatam XVII Augusti (quæ Octava S. Laurentii est) a sacrorum rituum Congregatione concessa fuere. De sancti corporis ad Ripam Candidam translatione aptius agam infra; hic autem pro more nostro addam aliquot martyrologos, qui S. Donati memoriam dudum ante hanc cultus extensionem in Fastis suis consignarunt.
[10] [Recensentur aliquot Martyrologia,] Arnoldus Wion in Ligno vitæ lib. 3 ad diem XVII Augusti sic habet: Eodem die, natalis S. Donati, monachi Ordinis Montis Virginis, miraculorum gloria & sanctitate clari. In Annotatis addit: Res ejus gestas descripsit Thomas Costo in libro de Origine patrum Montis Virginis, & hac die migrasse refert anno ætatis suæ XIX. Priora Wionis verba descripsit Hugo Menardus in Martyrologio Sanctorum Ordinis S. Benedicti, nec ad ea quidquam observandum habuit. Longius elogium de illo texuit Gabriel Bucelinus in Menologio Benedictino, hic tamen non referendum, quia non alia continet gesta, quam quæ inferius discutiemus. Eadem de causa prætermitto ejusdem Vitæ compendium, quod Philippus Ferrarius in Catalogo Sanctorum Italiæ ex Paulo Regio Vici Equensis episcopo recensuit. Brevior est in Catalogo generali Sanctorum, qui in Romano Martyrologio non sunt, ubi ait: Ripæ Candidæ in Lucania, B. Donati monachi Montis Virginis.
[11] [quibus ad diem 17 Augusti inscriptus est.] Ibidem in Observationibus laudat Wionem, &, quem hic secutus est, Thomam Costo, sed de cultu præterea ait: Corpus Ripæ Candidæ quiescit, ubi venerationem habet in Lucania apud Saponariam opp. inde IV M. P. Tricaricum versus ad XII distantis. De Ripa Candida, quæ in Basilicata regni Neapolitani provincia sita, S. Donato natalis, non emortualis, locus fuit, & ad quam sacrum ejus corpus translatum fuisse dicetur, agam postmodum; sed non ausim certo affirmare, quem locum Ferrarius per Saponariam hic indicare voluerit, cum Saponara oppidum alibi quidem in Mappis geographicis reperiam, sed non eo in loco, quem ille hic assignavit. Sed dum ipse Donatum monachum Montis Virginis appellat, monachum Congregationis Montis-Virginis intellige, non celebris illius loci incolam: non enim in Monte-Virginis, primario illius instituti cœnobio, sed in S. Honuphrii S. Donatus monasticam vitam orsus & ad mortem usque professus est; uti Ferrarius ipsemet in Catalogo Sanctorum Italiæ agnoscit.
[12] Scriptores Vitæ ejus non habemus, nisi neotericos, quorum antiquiores annis circiter quadringentis post Sancti obitum floruere. [Nulla antiqua Acta ejus exstant;] Horum primus, quem viderim, Felix Renda, Congregationis Montis-Virginis monachus, & synonymi monasterii Neapoli Prior, inter alias lucubrationes suas etiam Vitas SS. Guilielmi Congregationis institutoris, Amati episcopi Nuscani, & Donati nostri Latino sermone a se conscriptas Neapolitanis typis anno 1581 vulgavit. Insigne de hoc Renda testimonium dedit Carolus Tapia, marchio Bellomontensis, in Opere nostro relatum tom. VI Augusti, pag. 701, occasione dictæ Vitæ S. Amati ibidem recusæ. Rendæ synchronus Thomas Costo, civis Neapolitanus, Historiam de Origine Montis-Virginis, in eaque S. Donati Vitam, a se prius editam & secundis curis recognitam Italice edidit Venetiis anno 1591. Secundam editionem in Museo nostro tantum habemus: primam factam suspicor anno 1585, quo epistola dedicatoria, etiam secundæ præfixa, signata est.
[13] Ille in Prologo lectorem monet, hanc Historiam opus esse Vincentii Verace, [quæ vero quarto seculo post illius obitum] Montis-Virginis cœnobitæ, a se vero (quod ad Vitam S. Donati attinet) tantummodo elegantiori stilo comptam, ita volente Vincentio, quod suæ in scribendo phrasi Italicæ diffideret. At sive Vincentio, sive Thomæ Costo illam debeamus, ejusdem auctor conqueritur de veterum scriptorum silentio, propter quod gesta S. Donati ex sola traditione sibi comperta esse, tam in capite, quam in calce Vitæ profitetur. Eodem fere tempore, scilicet anno 1595 Paulus Regius, Vici Equensis in regno Neapolitano episcopus, Italice edidit Opus suum de Vitis Sanctorum ejusdem regni, & in hujus parte 2, cap. 10 Vitæ S. Guilielmi etiam S. Donati acta recitavit. Rursum anno 1643 Joannes Jacobus Jordanus, abbas generalis sæpe dictæ Congregationis, ejusdem Sancti Vitam, a Felice Renna ante in lucem editam, panegyrico stilo Latine exornavit & typis excudit. Verisimiliter hic Felix Renna alter non est a laudato Felice Renda; attamen in Jordani panegyrico quædam leguntur, quæ absunt a nostro Rendæ edito exemplari.
[14] Hi sunt, quorum lucubratiunculæ de gestis S. Donati ad me pervenerunt; [varii ex traditione de eodem scripsere,] sed qui omnes longius a S. Donati ætate floruere, quam ut sine antiquioribus notitiis illa certo scire potuerint. Nullus tamen eorum ullam Vitam vetustam, ullum instrumentum monumentumve laudat; quin etiam Thomas Costo, diserte affirmat, acta illius a nullo veterum tradita fuisse, quæque ipse vel Vincentius Verace memorat, ex sola traditione accepta esse. Verum hæc ejusmodi sunt, ut certiori testimonio, quam sit incerti temporis auctorisque traditio, ad faciendam fidem egeant. Nec aliter censuisse videntur, qui supra datum Officium ecclesiasticum concinnarunt approbaruntque, cum nullum in hoc iisdem locum dederint.
[15] Quapropter nullam ex dictis Vitis (nam omnes de factis fere consentiunt) recudam; [in hoc Commentario discutientur.] maxime cum e duabus Latinis prima, quæ Felicem Rendam auctorem habet, tot scateat vitiis grammaticalibus, ut tædio lectori sit; altera vero, quam oratorio stilo compsit Jordanus, passim verbosior sit, quam Vitæ modus requirit, minusque doceat, quam detineat legentem. Attamen ne quis hæc scire frustra desideret, illorum asserta in hoc Commentario exponam, discutiamque, quæ ex illis pro certis admitti possint, quæ contra pro dubiis vel etiam pro fabulosis haberi. Neutiquam enim verisimile est, S. Donati gesta quatuor seculorum lapsu sic excidisse, ut ne præcipuorum quidem memoria superfuerit in monasterio S. Honuphrii, in quo vixit, obiitque: sed, quod etiam in aliorum Sanctorum Vitis sæpe factum novimus, id hic quoque factum putamus, ut tanti temporis intervallo veris falsa admixta sint.
§ II. Sancti patria & tempus natale: tirocinium & professio Religiosa: gesta quædam mirabilia, alia aliis certiora: obitus & annus emortualis.
[Circa annum 1179 natus Ripæ Candidæ;] Natalem S. Donati locum omnes, quibus etiam Officium ecclesiasticum consonat, assignant Ripam Candidam, quam alii oppidum, alii castellum, alii terram vel vicum appellant; etiam in Lucania, alii in provincia Basilicata, nomine non re discrepantes, constituunt. In Descriptione Basilicatæ per Henricum Baccum & Cæsarem de Engenio, tom. 9, parte 1 Thesauri antiquitatum & Historiarum Italiæ, cura & opera Joannis Graevii & Petri Burmanni editi, Ripa Candida inter ejusdem provinciæ oppida & castella pariter nominatur. In Tabulis quoque geographicis Blaevianis ponitur inter Aufidum flumen montemque Apenninum, sed ad hujus radices & parvam civitatem Rapollam, paucisque milliaribus Italicis a civitate Venusia. Annum, quo Donatus primam lucem ibi aspexit, fuisse Christianæ æræ 1179, notat laudatus abbas Jordanus, verisimiliter subductis calculis ab anno Christi 1198, quo ipse annum ætatis suæ agens undevigesimum ad cælos evolasse, tum a reliquis Vitæ scriptoribus, tum etiam in Officio dicitur; ita ut de patria supremaque ætate ipsius nequeat merito dubitari.
[17] [in monasterio S. Honuphrii, de cujus instituto] De parentum illius conditione silentibus reliquis, soli Costus & Jordanus, illos probos ac honestos fuisse, dumtaxat asserunt, quod pariter verisimile est. Gesta ejusdem in pueritia adolescentiaque usque ad flagitatum obtentumque vitæ monasticæ tirocinium nemo tradidit. Florebat tunc temporis, floretque hodiedum in regno Neapolitano Congregatio Eremitarum, a primario ejusdem monasterio Montis-Virginis appellata, quam sub Regula sancti patris Benedicti eodem seculo XII instituit S. Guilielmus Vercellensis, mortuus anno 1142, cujus Acta a Joanne Nusco, ipsius Sancti discipulo, conscripta Papebrochius noster ad diem XXV Junii illustravit. Ex hujus instituti monasteriis unum erat S. Honuphrii dictum, quod Donatus vita ac morte sua nobilitavit, in cujus situm paulisper indagandum est. In Officio ecclesiastico num. 4 dicitur Sanctus monachum induisse in Lucano cœnobio, quod S. Honuphrii de Massa usquemodo vocatur. Similiter in Decreto sacrorum rituum Congregationis num. 6 monasterium S. Honuphrii de Massa nuncupatur.
[18] [situque & aliis eo spectantibus] Consonat Jordanus abbas in laudata Vita cap. 3 inquiens: Habitu tam diu suspirato in divi Honuphrii templo in agro Massæ dirutæ sito, quo nunc eadem Congregatio ob peculiarem donationem, sibi a Rogerio Saviniani comite factam, absolute potitur, nondum trilustris feliciter indutus est. Massam dirutam in Lucania frustra quæsivi; sed lucem attulit Renda in Vita, ubi illud S. Honuphrii monasterium in territorio Petinæ situm esse scribit, quod etiam faciunt Costus & Regius. Porro Petinæ situm supra num. 7 & 8 ex Leandri Alberti Descriptione Lucaniæ & Tabulis geographicis Blaevianis assignavi in Principatu Citeriori, in quo Baccus quoque & Cæsar de Engenio Petinam recensent. Italis La Petina dicitur; unde illam etiam Apetinam semel Renda, & Jordanus Abetinam Latine appellarunt. Prope Petinam igitur in Lucania, sive in hodierno Principatu Citeriori regni Neapolitani, aliquando fuerit Massa, quam dirutam dicunt, eoque loci situm est monasterium S. Honuphrii, quod S. Donatus incoluit.
[19] De prima ejusdem monasterii fundatione, progressu ac fortuna nihil usquam legi: [aliqua observantur, adolescens monachus factus est,] sed ne quid inobservatum relinquam, dum in titulo Officii dicitur monasterium nullius, in Decreto autem sacrorum rituum Congregationis diœcesis Montis-Virginis esse, hæc sic accipienda mihi videntur, ut laudatum monasterium ab omni jurisdictione episcopi, in cujus diœcesi alioquin situm est, immune esse dicatur, subjectumque soli Montis-Virginis abbati, qui universæ Congregationi præest, quique, licet episcopus non sit, multa tamen jura episcopalia in loca sibi subdita exercet, ut videri potest apud Jordanum in ejusdem Montis-Virginis Chronico. Ad S. Donatum redeamus. Hunc quintodecimo ætatis anno in eodem monasticam vitam amplexum esse, discimus ex ejusdem Officio, consentiuntque scriptores, qui addunt, ipsum ob teneram suam ætatem, tam rigido instituto non satis maturam, ab abbate vel priore, primo repulsam tulisse, sed paulo post reversum, sui voti compotem factum esse.
[20] Quam gnaviter sanctus Tiro mox in omnem virtutem incubuerit, [ac mox sanctitate eluxit: hic dicitur hiberno tempore] conjicere licet ex ejusdem sanctitate tam exiguo tempore comparata. Tria tamen, quibus maxime eluxit, Officii auctor sic memorat. Singulare in eo fulsit perficiendæ regularis obedientiæ studium, eximia divinæ contemplationis assiduitas, ardorque jugis circumferendi mortificationem Jesu Christi in corpore suo. Quin etiam subdit, illum brevi tantum fecisse profectum, ut vix expleto monasticæ professionis triennio, ipsius sanctitas, suorumque mirabilium gestorum fama perquam longe lateque celebraretur. Itaque nec mirabilia facta in eo desiderata fuere; sed qualia hæc fuerint, iste non explicat. Videamus ergo, quid supra dicti scriptores de hoc argumento tradiderint. Secundum hos solebat S. Donatus clam ac dormientibus omnibus, in quamdam cavernam, quam juxta monasterium torrens inter saxa molitus fuerat, nudus descendere, in eaque pectore tenus frigidissimis immersus aquis hiemali tempore partem noctis orando simul atque castigando carnem exigere, atque hinc tempestive ad cellam regredi, ut divinum Officium cum reliquis celebraret.
[21] De facto consentiunt omnes, sed modum, quo illud tandem innotuerit, [pectore tenus aquæ immersus noctu orare soluisse,] nonnihil variant. Renda & Regius aiunt, monasterii abbatem, cum cellam Sancti noctu ingressus, vestem ejus reperisset, ex insidiis exspectasse, donec rediret; illoque nudo conspecto, rem tacitam tulisse, quo causam certius cognosceret; atque hoc indicio factum, ut abbas illum aquis, quemadmodum dictum est, immersum orantemque tandem deprehenderit. Alii volunt, vestem ejus alibi, quam in cella a superiore repertam & in cubiculum suum ablatam esse, ut reversurus se proderet; sed eadem in locum, ubi eam Sanctus deposuerat, divinitus restituta, elusum abbatem, de Subdito suo melius sentire cœpisse, ac magis etiam magisque illius virtutem suspexisse, postquam ejusdem in gelidis aquis fervorem spiritus contemplatus est. Asserunt etiam, locum illum ab indigenis Gurgitem S. Donati, Italice il Gorgo di sant Donato, appellari. Jordanus præterea cap. XI narrat ejusdem Sancti apparitionem eodem loco factam post obitum in gratiam viri nobilis, qui in eumdem inciderat; quæ cum nullibi aptius, quam hic exponi possit, eam ipsis ejusdem verbis describo.
[22] [& post obitum suum aliquando apparens viro nobili] Nondum quatragesimus annus evolutus est, cum in Abetinam (id est Petinam) nobilis quidam vir, baronis munere functurus, missus fuit; ubi vix paucis immoratus diebus, sæpissime ab illius accolis portentosum Donati gurgitem, qui prope aderat, summopere celebrari percepit. Unde maxima curiositate motus, illum visere decrevit: & cum pervenisset, primum circumspexit, deinde perpendit atque loci asperitate concepta, arduum sane censuit, Donatum illis in aquis immersum integras noctes pœnitentiam agendo consumpsisse; simulque mendacem credidit famam, quæ tanta Divi miracula per eas oras magno fastu ferebat. Et dum ita incredulus per gurgitis rivas * iret atque rediret, pes illi ex improviso defecit, & nullo reperto obice, in aquas miserrime prolapsus est. Quapropter cum se jamjam suffocari animadverteret, recordatus crimen, in quod inciderat, cœpit valde se pœnitere, nullam fidem præstitisse portentis, quæ in illis aquis demersus Donatus patravit: imo suis vocibus Divum invocavit, ut injuriæ immemor sibi jam perituro citam opem afferret.
[23] [in eodem gurgite periclitanti, inde eductum] Illico juvenis Donati habitu indutus apparuit, qui ejus dexteram apprehendens, ipsum e medio gurgite confestim exemit, atque humi eo incolumi derelicto, extemplo evanuit. Tunc ille in seipsum reversus, recte ab illis aquis, quibus minime crediderat, suæ incredulitatis duritiem emollitam esse cognovit, atque ab eodem gurgite, qui B. Donati membra suaviter lamberat, merito illum fuisse punitum, a quo supremis illius prodigiis nulla fides præstabatur; & cum a divo Donato, quem invocarat, vitam recepisse perspexisset, statim tantum explanaturus favorem, ad ejus cœnobium ibi proximum se contulit, & cunctis Fratribus totum, quod evenerat, fideliter enarravit. Mitto, quæ deinde in ejusdem gurgitis laudem oratorie subjicit, præter id, quod de hausta ex illo aqua ægris salubriter dari solita in fine affirmat his verbis: Tuæ etiam aquæ, post Donati obitum ægris in potum oblatæ, a mortiferis valetudinibus eos illico vindicarunt.
[24] [in terram transtulisse.] Porro cum Jordanus prædictam apparitionem contigisse & a nobili viro, cui facta fuerat, monachis assertam esse, tradat, nondum quatragesimo anno, dum ista scriberet, evoluto, non est, quod de illa dubitemus, quippe a viro gravi, totius Congregationis Montis-Virginis abbate generali, & synchrono affirmata. Cur autem alii prænominati scriptores de eadem sileant, liquet ex ratione temporis; nam hi circa finem seculi XVI scripserunt, Jordanus vero circa medium seculum XVII, quo jam inchoato, illa primum contigit. Ex eodem etiam facto simul ac ex salubri aquarum illius cavernæ usu plus fidei accedit traditioni de acta in eadem a S. Donato pœnitentia. Attamen verisimile est, hujus adjuncta lapsu temporum amplificata aut variata fuisse. Tale forsitan est illud, quod de Sancti veste in locum, unde ab abbate sublata fuerat, divinitus restituta, aliqui asserunt, silente Renda: sed nec huic assentiri possum dicenti, vestem in ejusdem cella repertam, ipsumque nudum ad cellam regredientem ab abbate conspectum esse. Multo credibilius est, Donatum vestitum e monasterio egredi ac reverti soluisse, nec exuisse se, antequam ad cavernam suam pervenisset, atque adeo prope hanc, si a superiore reperta fuerit, vestem ejus inventam esse.
[25] Alterum mirabile S. Donati factum, quod narrant, [Dicitur etiam ardentem furnum innoxie introisse;] ad promptam obedientiam pertinet. Dicitur ille aliquando jussus panem conficere, & hujus operis rudis non meminisse herbarum fasciculum, quo furnus purgandus erat, præparare. Cumque subacta fermentataque farina jamjam, ne corrumperetur, immittenda esset, advenit abbas, isque furnum nondum purgatum comperiens, Sanctum acriter arguit, mandavitque, ut illum e vestigio tergeret; vel (ut alii aiunt) experiendæ obedientiæ gratia præcepit, ut in ipsam flagrantem fornacem ingressus ignitos cineres prunasque veste sua everreret. Mox paruit sanctus Juvenis, seque signo Crucis muniens in furnum insiliit, & mandata exsecutus, etiam vestibus illæsis, stupente abbate, inde egressus est. Hæc fere illi, quæ si quid veri continent, verisimillime exaggerata sunt, & propter imperii factique insolentiam, ad fidem faciendam, certius testimonium, quam ignotæ ætatis traditionem, requirunt.
[26] Prorsus alterius generis est tertium, nec tam facile cuiquam, [mirumque in ursum vulpesque] opinor, probandum. Abbas seu monasterii superior, iisdem scriptoribus testibus, alvearia apum, quæ in viridario suo habebat, dejecta conculcataque reperiens, apud monachos suos de jactura conquestus est. Quo audito, Donatus, vel solus, vel ipse cum aliis, excubare cœpit, ut auctorem cognosceret. Hoc dum ageret, vidit ursum damnum istud inferentem: nec mora, injecto illi, quo utebatur, cingulo, feram instar ovis mitescentem ad superiorem suum adduxit, jussamque in posterum a monasterii bonis abstinere denuo liberam dimisit. Haud dissimile est & aliud, quod Thomas Costo præterea narrat verbis Italicis, quæ Latina facio. Taceo alia mirabilia, quale est, vulpes, mandato ab eodem accepto, ne ejusdem loci pullos gallinaceos comederent, in hodiernum usque diem inter illos sæpe versari, nec tamen eis nocere, quantumcumque repugnante ejusdem malignorum animalium indole, quam experientia ubique, præterquam hic, prodit.
[27] Jordanus hæc eadem amplificavit, aitque, S. Donatum, [imperium exercuisse.] cum in suspicionem de subreptis pullis gallinaceis venisset, duas vulpeculas, eosdem deprædantes, Crucis signo detinuisse, vinctasque & ad superiorem adductas, cum supra dicto mandato abire permisisse. Quod præceptum, proh stupor! (inquit) usque ad hunc diem ab illis observatur. Etenim sæpissime vulpes eodem in loco cum gracillis (sic gallinas a gracillando appellat) versari videntur, & tamen inter illas nulla huc usque contentio intercessit; imo finitimi populi huic tanto Donati prodigio summam fidem præstantes, ad cœnobium se conferunt, atque ab illius pomario, ubi vivente Donato gallinacei pulli manebant, magna terræ onera suscipiunt, quam ad suas reversi regiones circum domos hortusque * diffundentes, illuc non accedere vulpes, manifeste experiuntur, ubi eadem terra diffusa peritur *; aut si accedere contingat, gracillis bella non movent, sed semper fœdus observant. Hæc illi; quæ si vera sint, miror Rendæ Regioque ignota, aut certe ab iis præterita fuisse; si vero falsa, Jordanum de continuato sua etiam ætate prodigio ea scribere ausum fuisse, quæ vel ex sola experientia, ad quam provocavit, manifeste redargui potuissent. Fides itaque sit penes auctores.
[28] [Obiit anno 1198, ætatit suæ 19,] Plura de S. Donati gestis non legi: de pretiosa autem morte illius in conspectu Domini Renda sic scripsit: Cum igitur Dei Famulus adhuc juventutis flore polleret, divina disponente voluntate, gravi morbo corripitur. Sanctis Sacramentis sanctæ Ecclesiæ adhærens, dum Dominicum Corpus acciperet, lachrimis (indignum se reputans) Christo gloriosissimo spiritum commendavit, ac Sacramento accepto, ad cœlorum concives evolavit; & astantes abbas & monachi quasi solis splendorem, tendentem ad cœlum, ab ore ejus exire viderunt… Ab hac vita discessit anno ætatis suæ decimo nono, S. Paschasio VII abbate Montis-Virginis monasterii vivente, anno Domini MCXCVIII. Eumdem ætatis annum signant omnes, qui cum ipsum anno vitæ suæ quartodecimo vel decimoquinto in tirocinium professionis monasticæ admissum esse, simul asserant, quadriennio, nec forte toto quidem, inter monachos vixisse dicendus est; ut tam ratione ætatis, quam vitæ Religiosæ de illo merito usurpari possit istud Sapientiæ cap. 4: Consummatus in brevi explevit tempora multa: placita enim erat Deo anima illius: propter hoc properavit educere illum de medio iniquitatum.
[29] [verisimilius sub abbate Paschasio,] Jordanus cetera consentiens, ait, moriente Donato, Gabriëlem Montis-Virginis, Paschasium vero monasterii S. Honuphrii prælaturas gessisse. Contigit, (inquit) ejus obitus in divi Honofrii delubro (id est, monasterio) decimosexto Calendas Augusti (Septembris voluit dicere) anno Domini millesimo centesimo nonagesimo octavo … abbate in Virginei Montis Congregatione D. Gabriele, & in præfato S. Honofrii cœnobio divo Paschasio, cujus corpus in ejusdem Congregationis sacrario summa veneratione servatur. Ad præsens argumentum parum interest, uter Monti-Virginis tunc præfuerit, nec habeo instrumenta, ex quibus alterutrum confirmem. Verumtamen Jordani suum utrique monasterio abbatem assignantis sententia verisimilior apparet; maxime quod bulla Cælestini III summi Pontificis ad Gabrielem, Montis-Virginis abbatem data, quam ipsemet Renda recenset in Vita S. Guilielmi, doceat, eumdem Gabrielem ea prælatura adhuc functum esse circa mensem Novembrem anni 1197.
[30] [qui si cultum habeat, cupimus doceri.] Notatur enim bulla ista 2 Non. Novemb. Indictione III *, Incarnationis Dominicæ anno MCXCVII, Pontificatus Domini Cœlestini anno septimo. Non constat quidem, quamdiu supervixerit Gabriel, sed hactenus nihil cogit nos adversus Jordanum credere, Paschasium jam inde a mense Augusto anni subsequentis eidem suffectum fuisse. Sancti titulum Paschasio etiam Renda attribuit, ac de ejusdem corpore in veneratione habito pariter ait: Cujus sancti viri corpus inter Sanctorum corpora collocatum in Virginis Monte colitur. In catalogo quoque sacrarum reliquiarum, quæ in ejusdem Montis-Virginis sacrario asservantur, nominat corpus S. Paschasii, VII abbatis Montis-Virginis; ac denique promisit, sese de eodem abbate scripturum, quæ in scripturis antiquis reperturus esset: quod nescimus, an fecerit. Edoceri etiam cupimus, si Paschasius cultum aliquem certo diei affixum habeat. Porro supra dixi, in textu Jordani pro XVI Calendas Augusti legendum esse XVI Calendas Septembris; nam hoc die, quo colitur, S. Donatus obiisse, expresse dicitur in suo Officio Ecclesiastico, facileque potuit is error Jordano obrepere.
[Annotata]
* i.e. ripas
* hortosque
* reperitur
* imo I
§ III. Translatio corporis Ripam Candidam facta cum adjunctis non probatis: loca, in quibus ejusdem reliquiæ quiescunt.
[Dum corpus in patriam avehebatur,] Defuncti corpus, mox ab obitu parentibus suis concessum, & ab his Ripam Candidam, ubi natus fuerat, relatum fuisse, narrant laudati scriptores omnes, præter auctorem Officii, qui id saltem in ambiguo reliquit his verbis: Sacrum Donati corpus magno fuit finitimorum populorum concursu ac veneratione elatum. Sed credamus, sane, translationem illam, quam aliquando factam fuisse, negare non possumus, mox ab illius obitu ex parentum votis factam esse, non propterea tamen admittendum erit insolitum istud prodigium, quod in eadem contigisse, iidem affirmant. Unum ex illis Felicem Rendam audiamus. Sic ait: Cujus obitum parentes ejus dum intelligerent, gravi dolore affecti, citius monasterium adeunt, & præcibus multis cum abbatis licentia corpus ejus, quem singulari amore dilexerunt, ad patriam Ripam Candidam asportare decernunt. Populi Petinæ factus concursus, dum parentes Defuncti acciperent corpus, una cum abbate & monachis unica voce dixerunt: Cur nos, Donate sanctissime, derelinquis? Quid nobis in amoris signo relinquis?
[32] Ad quam vocem miraculo Dei elevatum e pheretro brachium, [fertur illud ad incolarum preces brachium suum] quo furnum ignitum purgavit, ejecit. Quod abbas hilariter accepit ac in ecclesia mirifice collocavit… Corpus hujus S. Donati in Ripa Candida patria veneratur, brachium Apetinæ. De miraculo par est omnium sententia; de loco, in quo contigerit, solus dissonat Jordanus, Auletam assignans, cujus verba, quantum opus est, propterea subjicio. Cum post Donati obitum venerabile ejus corpus in Ripam Candidam a consanguineis asportaretur, & finitimum quoddam oppidum (Aulettam nomine) pertransiret, confestim numerosa incolarum cohors illud conspectura festinavit, lachrymasque jugiter effundens, querulis hisce verbis alloquuta est. Quo pergis, unica spes nostra, Donate? … Ergo mortuus omnino nos deseres, qui vivens nostras has regiones etiam atque etiam cohonestasti, nec non egregia tuorum portentorum fama extulisti?… Satis sit Ripæ Candidæ pro summa ejus gloria tibi nascenti cunas dedisse; modo præstat, tibi extincto Aulettam tumulum parare. Quod si origini exanime corpus restituere … gestis, saltem nobis, ne te penitus orbati acriter lugeamus, aliquod amoris pignus derelinquito.
[33] Sed, proh stupor ! flentem populum solaturus Donatus, [sponte avulsum illis reliquisse;] brachium suis e scapulis confestim avulsit, illique largitus est; quod in eadem Auletta apud Conventuales Franciscanæ familiæ Fratres integrum ad hunc diem atque prodigiis affluens asservatur. Illustre sane, utrolibet loco contigerit, miraculum ! sed tanto certiori testimonio probandum, quanto minorem verisimilitudinem ob suam insolentiam habet. Interim nullum pro re tanta producitur monumentum, nulla relatio antiqua, nullus scriptor, qui medio seculo XVI antiquior sit, sive qui non quatuor fere seculis post vixerit. Imo nihil ejusmodi reperiri, candide fassus est Thomas Costo tum in ipso Vitæ initio, ut num. 13 dictum est; tum in ejusdem Vitæ calce, quam verbis, ut cetera Italicis, his clausit: Atque hæc sunt, quæ de S. Donato, Montis-Virginis monacho, per continuam traditionem habemus. Neque dubito, quin quo tempore illi scripserunt, sic haberet traditio: verum quisquis hujus generis historiis examinandis assuevit, novit, quam frequenter similes traditiunculæ temere nascantur, & quantum lapsu temporis primum apud vulgus ac deinde etiam apud alios auctoritatis acquirant.
[34] [sed prodigium hoc, sola traditione nitens,] Suspicionem vehementer auget summum de tam memorabili prodigio silentium in Officio proprio, etiam ubi locus ipse postulabat, ut mentio fieret. Juverit locum hic repetiisse. Sacrum Donati corpus magno fuit finitimorum populorum concursu ac veneratione elatum; & ad hæc usque tempora peculiari eum colunt pietate, principalisque patroni titulo Auletani, qui præsentissimam ipsius opem nunquam sibi apud Deum defuisse fatentur. Hæc ibi, nec plura; haud dubie, quod memoratam de brachio tam miro modo Auletanis concesso traditionem, si minus pro fabulosa, saltem pro suspecta haberent, qui Officium istud composuerunt vel approbarunt. Ceterum etsi similes traditiunculæ variis modis nasci soleant, neque ego conjecturas pro compertis obtrudere velim; ut tamen lector intelligat, qua ratione etiam hæc inchoari atque invalescere potuerit, paucis exponam.
[35] [nobis non satis probatur.] Ponamus paulisper, dum S. Donati corpus Petina Ripam Candidam transferebatur, ejusdem brachium seu cum bona parentum venia, seu etiam iisdem invitis vel insciis, a reliquo corpore separatum & Petinensibus vel Auletanis concessum, aut ab iisdem clam retentum fuisse; deinde vero non inusitato loquendi modo ab illis dici solitum, hoc pignus a Donato suo, dum venerabile ejus corpus aveheretur, sibi esse relictum. Ponamus, inquam, hæc, ut fieri potuere, ita facta esse; quam pronum fuerit horum posteris ista in favorem suum strictius interpretari, atque ita prodigium istud sensim etiam bona fide comminisci, & traditionis nomine ad posteritatem transmittere? Quo facilius ita crederent, favebat ejusdem brachii integritas, si hoc tale fuerit etiam sub finem seculi XVI, quale tunc fuisse scribit Thomas Costo, nempe sua carne instructum. Nam ex tali integritate non inepte conjicere potuerunt, brachium a Sancti corpore similiter integro acceptum fuisse; & quanto rarius contingit, ut a tam integris Sanctorum corporibus membra resecentur, tanto verisimilius videri potuit, aliquod miraculum hic intervenisse. Utut sit, nemo æquus lector mirabitur, reor, si pro tam singulari prodigio potiora testimonia, quam seculi XVI scriptorum, solam traditionem allegantium, requiram.
[36] [Dissentium aliqui; ubi reliquiæ ejus serventur;] Jam ut cetera, quæ ad sacras Donati reliquias attinent, prosequamur; Renda & Regius corpus ejus Ripæ Candidæ, brachium Petinæ suo etiam tempore asservata asserunt: sed Thomas Costo, etsi eodem fere tempore scripserit, ab his variat. Postquam hic dixerat, S. Donati brachium mirabili illo, sed mihi non satis probato modo, Petinæ relictum, ibidemque multo tempore servatum fuisse, sic prosecutus Italice est: Reliquum corporis Ripam Candidam translatum, ibi sepultum fuit. Prædictum brachium integrum, sua carne instructum hodieque quiescit Auletæ, loco prædictis vicino, in conventu S. Francisci, quem Fratres Conventuales incolunt; sed unguis, qui uni e digitis manus ejusdem brachii deest, servatur Sicignani, quod velut castrum vel oppidum notatur in tabulis geographicis, pauca milliaria Italica dissitum a Petina. Corpus vero (ita ibidem pergit laudatus Costus) creditur nunc quiescere Acerni in ecclesia cathedrali; alii dicunt, illud esse Ripæ Candidæ, ubi festum ejus celebratur die XVII Augusti: alii adscribunt Melphi: nonnulli etiam putant, ejusdem caput Nusci servari.
[37] Tres nominatæ civitates episcopales sunt regni Neapolitani; [sed corpus ejus non Acerni,] Acernum, vulgo Acerno, in Principatu Citeriori; Melphis, Italis Melfi, in provincia Basilicata; & Nuscum, indigenis pariter Nusco, in Principatu Ulteriori. Qui possessionem corporis Acernensibus attribuunt, hos credo ego in errorem inductos occasione synonymi abbatis Montis-Virginis, de quo Felix Renda in Vita S. Guilielmi fol. 17 verso hæc ait: Ipsoque (Gabriele octavo abbate) mortuo, sanctus Donatus, qui magno cum honore in civitate Acernii ab illius civitatis civibus veneratur & colitur, abbas eligitur nonus anno MCCVIII. Rursum post calcem Vitæ S. Donati nostri pollicitus est, sese postea acturum de sancto Donato VIII abbate, cujus corpus in civitate Acernii ab illis civibus adoratur. Verisimilius igitur hujus Donati corpus fuerit, quod Costus Acerni honorari audierat; sed an & quo die Donatus ille abbas cultum ibidem habeat, cupimus edoceri.
[38] Pro S. Donati monachi, de quo agimus, corpore Ripæ Candidæ asserendo stat prædictorum testimonium, [sed apud Ripam Candidam,] omniumque, etiam Thomæ Costi, consensus de eodem e suo S. Honuphrii Petinensi monasterio ad Ripam Candidam translato, ac omnium pariter silentium de ejusdem translatione hinc alio postmodum facta. Fuisse etiam ibidem suo tempore, id est, seculo XVII adulto, scribit Ferrarius num. 10 & sequenti relatus: sed quis hodiernus ejusdem sacri pignoris status sit, & quem cultum Sanctus ibi in patria sua habeat, aliunde non comperi, neque de hisce in sæpe memorato decreto sacrorum rituum Congregationis, ulla mentio habetur. Æque inexploratum mihi est, quod de capite Nusci servato ex aliorum sententia Costus annotavit; & nomen Donati tam multis Sanctis commune est, ut ex hoc solo non nisi debile argumentum pro Sancto Monacho nostro haberi queat.
[39] [brachium vero Auletæ] Denique brachium ejus, si umquam Petinæ quieverit, saltem postea Auletam translatum fuisse, persuadet mihi tam accurata loci per Costum assignatio, cui Jordanus, qui post reliquos scripsit, apprime consonans, ac propterea Auletæ plurimum gratulans, hæc ait: Quod (brachium) in eadem Auletta apud Conventuales Franciscanæ familiæ Fratres integrum ad hunc diem atque prodigiis affluens asservatur. O felicem Aulettam; o terque, quaterque beatam, dum tanti Herois dexteram tuo sinu fovere promerita es. Modo non amplius Auletta, sed omni regum atque imperatorum Aula longe dignior ac præstantior diceris: in te enim non terreni regis aut imperatoris, sed Donati, invicti cœlestis militiæ ducis, brachium acquiescit. Sileat nunc fama audacem Scævolæ dexteram, quæ sævas inter flammas intrepida exardescens, mortis sævitiem contemnere videbatur; nam magnanimi tui Ducis brachium gelidas demersum in undas majora peperit prodigia. Neque Roma Cæsares jactet suos, strenuissimæ quorum manus universum fere orbem expugnarunt: ast tibi Donati dextera extollenda est, quæ etiam extincta viva patravit miracula.
[40] [servari putamus.] Tuo equidem invideo fato; hujus enim sub dexteræ auspiciis tartareos non formidabis insultus; & sicut exterminator angelus agni sanguine signatas domos non evertebat, ita tibi Eumenides, præpotens Donati brachium inspicientes, officere minime audebunt. Quare tanto ditata thesauro lætare, & festas ducito choreas, dum ipse ad tuas glorias efferendas ignarus obmutesco. Hæc reverendissimus Jordanus, stilo quidem oratorio, sed quæ tamen indicant, tempore, quo scripsit, id est, circa annum 1643, cultum S. Donati Auletæ insignem fuisse, & ejusdem brachium ibidem magno in honore habitum miraculis eluxisse. Cultum vero hunc ibi usque ad nostra tempora perseverasse, manifestum est ex Officii illius proprii verbis num. 5 allegatis. Ceterum plura de hoc S. Donato monacho ad nos non pervenerunt.
APPENDIX AD DIEM XIX AUGUSTI.
DE S. BARTHOLOMÆO AB. CONF.
IN CALABRIA.
COMMENTARIUS PRÆVIUS.
Bartholomæus Ab. Conf. in Calabria (S.)
Circa an. MCXXX.
AUCTORE J. S.
§ I. Cultus S. Bartholomæi in Calabria & Sicilia.
De S. Bartholomæo abbate Octavius Caietanus in Martyrologio Siculo ad XIX Augusti ita habet: [Sanctus ad XIX Augusti in Martyrologio Siculo memoratus,] Messanæ S. Bartholomæi abbatis, Ordinis S. Basilii, fundatoris magni monasterii sanctissimi Salvatoris, in isthmo portus; nimirum prope Messanam. In margine annotavit, se illa dare ex Vita Græce scripta. Philippus Ferrarius in Catalogo generali ad eumdem diem sic habet: Messanæ S. Bartholomæi abbatis, Ordinis S. Basilii. In Annotatis vero nihil allegat, nisi Caietanum & Vitam Græce scriptam. Accedit Franciscus Carrera in Pantheo Siculo, ubi prolixius ex Vita texit elogium, sed de cultu ecclesiastico S. Bartholomæi nihil edicit. Hinc Majores nostri in Prætermissis ad XIX Augusti dubitarunt de publico S. Bartholomæi cultu, quem nec ex recentioribus Martyrologiis, nec ex Vita poterant certo colligere aut probare. Habebant quidem & Vitam Græcam, olim ex Sicilia huc missam; sed nulla adjuncta erant de cultu documenta. Quapropter dubitationem suam declararunt, ut in Operis Supplemento de S. Bartholomæo ageretur, si idonea de cultu documenta interim fuissent subministrata. Nihil autem subministratum nobis fuit ante finem mensis Augusti, in cujus Supplemento alias de S. Bartholomæo actum fuisset.
[2] Verum documenta de cultu deinde colligere cœpit, [eiusque cultus in Calabria] R. P. Vespasianus Trigona, eo tempore Societatis nostræ præpositus Provincialis per Siciliam, & deinde Assistens admodum R. Patri nostro Generali pro tota Italia; eaque cum litteris humanissimis ad nos misit anno 1754. Vel sola Epistola illa, Messanæ data die VIII Septembris, sufficere potest ad omne dubium de cultu tollendum. Et ad Calabriam quidem quod attinet, inquit piæ memoriæ Pater, notum est, totum monasterium Rossanense vocari Monasterium S. Bartholomæi Trigona, templum ipsum ejusdem monasterii (in quo potior ejus corporis pars exsistit) Deo dicatum esse in honorem S. Bartholomæi; ibi quotannis frequenti populi concursu & magna cum solemnitate festum ejusdem Sancti celebrari, atque ejus reliquias publico convenientium cultui exponi. Certa res est, quamvis documenta authentica nunc non mittam: brevi tamen me missurum spero. Missa ea sunt anno 1758, & ad nos pervenerunt, saltem aliqua de Calabria, nihil tamen de monasterio Rossanensi.
[3] At quod attinet ad regnum Siciliæ, omnia documenta ad superabundantiam, [& Sicilia assertus.] ni fallor, mitto. Antiquissimus est cultus & immemorabilis hujus Sancti; nedum apud Basilianos, qui proprium ritu Græco Officium recitant; verum etiam in tota diœcesi Archimandratus (est autem præsens archimandrita eminentissimus Cardinalis Gonzaga) & in tota diœcesi Messanensi, Missa & Officium recitatur ex præcepto ab universo seculari & regulari clero. Hoc autem festum cum Officio & Missa pro utroque clero extensum est a feliciter regnante summo Pontifice Benedicto XIV ad totam diœcesim Syracusanam & Catanensem decreto edito a sacra Rituum congregatione sub die XXIV Martii anni millesimi septingentesimi quadragesimi primi. In his autem diœcesibus Catanensi & Syracusana erecta sunt sacella, seu cappellæ, ipsi Sancto dicata. Horum omnium, quæ ad Siciliam pertinent, documenta transmitto: atque alia etiam ad Sanctum ipsum spectantia. Sic revera fecit pari humanitate & diligentia, quemadmodum de aliis infra videbimus, hic vero de monumentis unice ad cultum spectantibus, quæ omnia a laudato Trigona fuerunt transmissa.
[4] [Sanctus in Ordine Basiliano colitur] Officium Græcum, quod a monachis Ordinis S. Basilii in Sicilia & Calabria de S. Bartholomæo recitatur, curante Trigona, nobis exscriptum est & transmissum, hoc titulo præfixo: Officium S. Bartholomæi Trigonis, quod solemniter celebratur a Patribus Ordinis S. Basilii tota Sicilia & Calabria, transcriptum e codice manuscripto veteri, quo utitur in choro venerabile monasterium SS. Salvatoris supra Messanam. Deinde ante Officium ponitur testimonium reverendissimi domini Philippi Sorria, abbatis monasterii SS. Salvatoris prope Messanam, quod propria manu subscripsit, ut confirmavit suo testimonio notarius Flaminius Benevenuto, cujus subscripto rursum confirmata est sigillo & testimonio senatus Messanensis.
[5] [per totam Siciliam & Calabriam Officio Græco:] Laudatum abbatis testimonium sic habet: Cunctis notum facimus ac testamur, S. Bartholomæum Trigona publice coli, ac præcipue a nostro Ordine S. Basilii tota Calabria ac Sicilia, ac maxime in hoc venerabili monasterio sanctissimi Salvatoris Messanæ, quod ipse creditur fundasse & sanctissime rexisse. In cujus honorem ritu nostri Ordinis canitur quotannis die XIV Kal. Septem. solemniter sequens Officium, quod e codice manuscripto, quo venerabile hoc nostrum monasterium jam dudum utitur in choro, transcripsit exacte ac Latine reddidit R. P. Thomas Stanislaus Velasti Societatis Jesu ex insula Chio, adjectis ab eodem notis, & quibusdam aliis laudibus ejusdem Sancti ex alio codice membranaceo Ms. decerptis, qui exterius inscribitur P. K. A. M. N. O. A., atque asservatur in bibliotheca hujus venerabilis monasterii. In cujus rei testimonium hoc dedimus documentum propria manu subscriptum in hoc cænobio SS. Salvatoris Messanæ: in ante diem Kal. Sept. anni MDCCLIV. Sequitur reverendissimi abbatis subscriptio cum testimoniis jam dictis. Hæc de cultu Sancti in Ordine S. Basilii per Calabriam & Siciliam nullum relinquunt dubium. Ex memorato Officio inferius nonnulla dabo elogia.
[6] Quod superius dictum est de præcipua corporis parte in monasterio Rossanensi sive prope Rossanum servata, [Ejus præcipuæ reliquiæ in cœnobio prope Rossanum.] confirmatur testimonio, quod præfixum est Orationi panegyricæ, quæ in laudem Sancti Græce dicta fuit, nobisque cum reliquis missa. Nam illud his verbis expressum est: Ego infrascriptus fidem facio, quatenus in codice signato numero Græco Ρ Κ Δ, id est CXXIV, ad calcem reperitur totum Officium de Bartholomæo Trygone, recitandum die XIX Augusti, sub hoc titulo: Μηνὶ αὐγούστῳ Ιθ᾽ τοῦ ὁσίου πρς᾽ ἡμῶν Βαρθολομαίου τρυγόνος, τοῦ κειμένου ἐν τῇ τοῦ ροὑσιάνων μονῇ, quod est: Mense Augusto XIX S. P. N. Bartholomæi Trigonis, qui jacet in Rossanensi monasterio. In quorum fidem &c. In monasterio sanctissimi Salvatoris prid. Non. Octobris MDCCXLV. Benedictus Monaldinus Hieromonachus. Hæc interim de Officio & de reliquiis Sancti in Rossanensi monasterio servatis: nam de ipso monasterio plura inquiremus inferius. Rossanum civitas est archiepiscopalis Calabriæ Citerioris, eaque passim satis nota.
[7] In Calabria Ulteriore prope sinum Hipponiatum, nunc S. Euphemiæ dictum, [Prope oppidum S. Euphemiæ cœnobium est S. Bartholomæi,] positum est oppidum S. Euphemiæ, quod Leander Albertus vocat Santeuphemiam. In hujus vicinia monasterium est S. Bartholomæi de Trigona dictum, ubi Sanctus ille multum colitur. Id liquet ex Actis pro testimonio inde ad nos missis, quibus abbas & monachi propria manu subscripserunt, ut testatur Petrus Jetto notarius publicus, cujus subscriptio testimonio & sigillo subscriptorum magistratuum S. Euphemiæ roboratur. Acta illa Italice scripta in linguam Latinam transfero, & lectori communico. Ad postulationem reverendissimi patris abbatis magistri D. Spiridionis Lapara, consultoris generalis Ordinis nostri patris S. Basilii Magni, nos subscripti patres capituli hujus venerabilis monasterii S. Bartholomæi de Trigona, ejusdem Ordinis in Calabria Ulteriore, asserimus, memoratum sanctum Abbatem, qui sub finem seculi undecimi natus est in oppido Semeri ejusdem Calabriæ, fundatorem fuisse hujus etiam cœnobii, quod situm est in territorio S. Euphemiæ Sinopolensis, quemadmodum novimus vetusta & immemorabili traditione, multis illius temporis codicibus per incursiones Saracenorum dispersis.
[8] Ex eadem traditione, cui nequit resisti, innotescit, supradictum hoc cœnobium fuisse fundatum titulo S. Bartholomæi apostoli. [in quo magna solemnitate colitur, & eius brachii os servatur:] Verum post mortem sancti Abbatis nostri, ad ejus honorem memoratus titulus conversus est in titulum hodiernum S. Bartholomæi abbatis, cujus festum celebratur XIX Augusti, die fausto, in quem incidit mors ejus gloriosa, idque Officio duplici primæ classis cum Octava. Tamen solemnitas publica etiamnum in ecclesia celebratur secundum ecclesiæ illius primum titulum die XXV ejusdem mensis, quo tamquam die festivo de præcepto magnus ibi est populi vicinarum regionum concursus. In tertia festivitate Paschali ex decreto insuper celebratur gloria dicti sancti Abbatis; quandoquidem omnis populus & clerus cum confraternitatibus memorati oppidi S. Euphemiæ, quod sesqui milliari distat, longo ordine huc procedat, ut pretiosas ipsius reliquias, nimirum os brachii, argenteo brachio honorifice reclusum, accipiant, & post circuitum per vias eius publicas, usque ad memoratum oppidum serant. Ibidem autem eas conservant in ecclesia S. Mariæ Gratiarum usque ad Dominicam in Albis, qua illas cum eadem solemnitate ordinati agminis procedentes ad dictum monasterium referunt, eidemque restituunt, omnia peragentes sumptibus memorati territorii.
[9] [alia loca a Sancto inhabitata.] In hac ecclesia in altari principe habetur magna tabula picta, eaque vetustissima & pictoris peritissimi, quæ exhibet imaginem sanctissimæ Virginis, Sancto apparentis, dum ille ob concursum populi & nimium discipulorum numerum proposuerat deserere montem, nominatum Sanctorum Patrum, octo milliaribus Rossano in Calabria Citeriori distantem, ubi postea aliud sumptuosum fundavit cœnobium in honorem ejusdem Virginis sanctissimæ, quæ ibidem a sancto Abbate istud fundari volebat. Imago Sancti in dicta tabula habitu supplicis & pœnitentis expressa est cum vestimentis quasi consumptis & jam deciduis usque ad medium corpus. In loco, qui uno fere milliari abest ab hoc monasterio, reperitur spelunca, quæ ab immemorabili tempore vocatur Spelæum S. Bartholomæi, in quo memoratus Sanctus habitabat solitarius & pœnitens. Prædicta spelunca sita est in monte, dicto de Trigona, pleno saltibus densissimis, & vitæ solitariæ accommodatissimo, cum eo tempore nulla ex plagis vicinis inhabitata esset. Sic observatur in aliquo Tropario de Sancto, quod cantatur in Græco eius Officio, memoratum Sanctum habitasse in monte De Trigona. Hæc cum sincera veritate possumus asserere, nostrisque subscriptionibus & sigillo monasterii nostri confirmare. Datum in dicto monasterio nostro S. Bartholomæi De Trigona hac die 2 Aprilis MDCCLVIII. Subscripserunt propria manu, sed Italice. M. D. Michaël Angelus Gioffré abbas. D. Apollinaris Agostini abbas emeritus. D. Joannes Primerani, magister sacræ theologiæ & novitiorum & prior. D. Ludovicus Vetro lector. D. Josephus Idá Proc. D. Bartholomæus Longo. D. Josephus Ma. de Majo. D. Leolucas Mazza. D. Gabriel Tanelli. Hactenus de cultu in Calabria. Transeo ad Siciliam, ubi Sanctum a toto Ordine Basiliano coli jam vidimus.
[10] [Colitur Sanctus in tota diœcesi Meslanensi, & in tota jurisdictione archimandritæ:] Flaminius Benevenuto, notarius Messanensis, ad postulationem domini Jacobi Stagno, nobilis Messanensis, conscripsit Acta, notata XVII Decembris anni 1745, quibus exhibet duas Epistolas de cultu S. Bartholomæi, alteram illustrissimi & reverendissimi domini Thomæ Moncada, archiepiscopi Messanensis; alteram domini Prudentii De Pattis, Ordinis Casinensis, vicarii generalis curiæ archimandritalis. Primus autem in sua Epistola testatur, festivitatem S. Bartholomæi abbatis celebrari die XIX Augusti per totam diœcesim Messanensem Officio duplici, quod tamen non est proprium: alter similiter testatur, eodem plane modo Sancti festum peragi in tota diœcesi archimandritali. Ambo adjungunt, Vitam Sancti fuisse conscriptam a Daniele monacho, & Rochum Pirrum aliosque nonnullos scriptores de eodem meminisse. Plura ex illo instrumento brevitatis causa non recitabo. De S. Bartholomæo agit Pirrus in Sicilia sacra lib. 4 in Notitia prima ecclesiæ quasi episcopalis magni Archimandritatus S. Salvatoris linguæ phari Messanæ. Monasterium istud S. Salvatoris a S. Bartholomæo conditum est, aut potius a rege Rogerio pro monachis S. Bartholomæi, ejusque abbas vocatur archimandrita, quia jurisdictionem habet in monasteria Ordinis Basiliani per Siciliam & Calabriam, ut ibidem apud Pirrum latius videri poterit.
[11] Platia, vulgo Piazza, insigne oppidum est Siciliæ in Valle Netina, [item Platiæ, ubi & sacella & reliquiæ Sancti;] & in diœcesi Catanensi, cum illustri collegio canonicorum, quorum præcipui anno 1747 de cultu S. Bartholomæi authenticum composuerunt instrumentum, quod totum huc transfero, quia varia complectitur. Ita habet: Nos S. T. doctores D. Joseph Starrabba præpositus prima dignitas, D. Marius Trigona cantor, D. Vincentius Coniglio thesaurarius, & D. Hyacinthus Palermo decanus, dignitates insignis collegiatæ majoris basilicæ, unicæ parochialis & parochi totius opulentissimæ urbis Platiæ, fidem certam reddimus & testamur, qualiter in tribus ecclesiis hujus prædictæ urbis trinæ videntur erectæ cappellæ, in quibus veneratur effigies sancti patris Bartholomæi Trigona, abbatis Ordinis S. Basilii Magni, & regii monasterii sanctissimi Salvatoris Messanæ in lingua phari sitæ; scilicet una in ecclesia sub titulo sanctorum Angelorum custodum, ubi adest cappella propria ejusdem Sancti, erecta ante annum MDCLVI circiter; alia in templo sub titulo sanctæ Mariæ Liberatricis a terræ motu ab anno MDCXCIV; & tertia denique in supradicta nostra sacrata basilica majori sub titulo sanctæ Mariæ Assumptionis noviter erecta, & exornata ab excellentissimo & reverendissimo domino D. Matthæo Trigona, episcopo Syracusarum, ubi individualiter marmoreum altare, consecratum ab eodem excellentissimo domino, inspicitur. In quibus anno quolibet, die XIX Augusti, festum prædicti sancti Bartholomæi Trigona, populo devote accurrente, solemniter celebratur; & in prædicta nostra basilica sacra ex ossibus Reliquia ejusdem sancti Patris, a reverendissimo abbate venerabilis monasterii suprascriptæ urbis Massanæ vigore brevis Apostolici donata, publicæ fidelium devotioni exponitur, & reverenter colitur: nec non visitantibus eamdem basilicam prædicta die præsens SS. Dominus noster (Benedictus XIV) Pontifex maximus plenariam indulgentiam indulsit.
[12] Testamur insuper, paucis abhinc annis obtentam fuisse a prædicto Sanctissimo Domino extensionem Officii ejusdem Sancti tam per nostram Cathanensem quam Syracusanam diœcesim sub ritu duplici, [& in totis diœcesibus Catanensi & Syracusana,] sicut celebratur per totam Basilianam religionem ac diœcesim Messanæ & Archimandritæ. Unde in veri testimonium, ac ut omnibus pateat cultus & veneratio fidelium erga dictum Sanctum, præsentem fecimus manu aliena scriptam & propriis subscriptam, ac sigillo nostræ basilicæ ecclesiæ, quo utimur, in pede munitam. Dat. Platiæ die primo Januarii MDCCXLVII. Subscripserunt omnes instrumento ad nos misso, eorumque subscriptio testimonio & sigillo senatus Platiensis roborata est. Decretum S. R. Congregationis, quo cultus S. Bartholomæi extensus est ad diœceses Catanensem & Syracusanam, datum est XXIV Martii anni 1741, & consequenter utriusque diœcesis episcopi festum istud Kalendario addi jusserunt, uti in scheda impressa exprimitur his verbis: De ordine illustrissimi & reverendissimi domini episcopi Catanensis addatur in Kalendario præsentis anni MDCCXLI a clero seculari & regulari festum S. Bartholomæi Trigona abbatis, ex decreto S. R. C. sub die XXIV Martii MDCCXLI eo ritu, quo sequitur. Omnia præscribuntur de communi Confessoris non Pontificis secundo loco cum lectionibus tertii nocturni de Abbatibus.
[13] [ad quas Sancti cultus fuit extensus a Benedicto XIV.] Subjungo instrumentum, Syracusis anno 1746 scriptum, quod sic habet: Indubia redditur fides per me infrascriptum magistrum notarium ac vicecancellarium hujus M. E. C. Syracusanæ, qualiter in hac Syracusarum urbe, & in consecrato templo archiconfraternitatis S. Philippi apostoli adest propria cappella, paucis abhinc annis in cornu Epistolæ erecta, & altare lapideum ab illustrissimo & reverendissimo domino D. Matthæo Trigona Syracusarum episcopo consecratum in honorem sancti patris Bartholomæi Trigona, abbatis sancti Basilii Magni, fundatoris regii & magni monasterii sanctissimi Salvatoris Messanæ in lingua phari: in quo templo die decima nona Augusti cujuslibet anni, populo occurente, festum prædicti sancti Bartholomæi Trigona magna devotione solemniter celebratur: nec non paucis insuper abhinc annis extensionem Officii ejusdem Sancti a sanctissimo Domino nostro Papa, tam per hanc Syracusanam, quam per Catanensem diœcesim, sub ritu duplici obtentam fuisse, sicut per totam diœcesim Messanæ & Archimandritatus, ac per Basilianam religionem prædicto die celebratur. Unde, ut omnibus innotescat cultus & veneratio ejusdem Sancti, præsentem cum juramento confeci, ac mea propria manu subscripsi, ac sigillo cancellariæ hujus M. E. C. in pede munivi. Hodie Syracusis die prima Aprilis MDCCXLVI. Sequitur subscriptio & sigillum.
[14] [Reliquiæ aliquot in monasterio SS. Salvatoris.] De cultu reliquiarum S. Bartholomæi Messanæ in abbatia SS. Salvatoris aliud habemus testimonium, ab abbate & septem aliis anno 1745 datum & subscriptum, quod ita sonat: Cunctis notum facimus ac testamur, in hujus venerabilis monasterii sanctissimi Salvatoris Messanæ celebri sacello Ordinis S. Basilii Magni inter cæteras insignes reliquias, ab immemorabi publicæ Christi fidelium venerationi expositas, repetitisque vicibus a visitatoribus Apostolicis ac ejusdem Ordinis authenticas recognitas declaratasque, brachium S. Bartholomæi abbatis, de Trigona vulgo nuncupati, hujusque monasterii, ut creditur, fundatoris, a scapulis ad cubitum usque, in statua ex cupro deaurato, capite argenteo, stomacho tenus asservari; eiusdemque sancti Abbatis memoriam die XIX Augusti, qui ejus depositionis existimatur, Officio & Missa, eodem sacro pignore super altare exposito, celebrari. In cujus rei testimonium hoc dedimus documentum, sigillo monasterii munitum, ac propriis manibus subscriptum. In eodem cœnobio pridie Kal. Decembris anno a salute MDCCXLV. Dominicus Farinus abbas. Abbas D. Innocentius Pellegrini prior. Mag. D. Philippus Soria. D. Josephus Tamajelli magister novitiorum. Lector D. Demetrius Perelli Proc. Secr. D. Bartholomæus Spadaro. Diaconus D. Alexander Villare. Diaconus D. Petrus Majolino.
[15] [Sanctus aliis etiam locis cultus, & reliquiæ Romæ approbatæ.] Quæ hactenus dicta sunt de vetusto cultu S. Bartholomæi de Trigona in Ordine Basiliano per totam Calabriam & Siciliam, qui habet Officium Græcum Sancto proprium; de cultu antiquo in tota diœcesi Messanensi, ubi recitatur Officium Latinum de communi, & de eodem extenso ad Catanensem & Syracusanam diœceses, in quibus antea coli cœperat, abunde sufficiunt ad Bartholomæum abbatem Operi nostro cum Sancti titulo inserendum. Lubet tamen observare, hisce terminis non omnino constrictum esse S. Bartholomæi cultum. Nam R. P. Vespasianus Trigona, a quo documenta illa omnia huc transmissa jam dixi, anno 1744 obtulit libellum supplicem Benedicto XIV, quo petiit, ut sibi liceret, quocumque esset loco, Officium de S. Bartholomæo Trigona die XIX Augusti peragere, pro rationibus allegans, tum quod vi obedientiæ non posset semper eo tempore esse in diœcesibus, ad quas cultus erat extensus, tum quod singulari ferretur devotione in Sanctum ex eodem secum genere natum. Pontifex autem benigne annuit, attentis peculiaribus circumstantiis, ut libello adscripsit illustrissimus dominus Ferdinandus M. De Rubeis archiepiscopus Tarsi Vicesgerens, subscripto etiam nomine & appenso sigillo suo, ut disco ex ipso libello, quem ante me habeo. Præterea Eminentissimus Cardinalis Guadagni, qui erat Benedicti XIV vicarius generalis, anno 1757, die IX Novembris, per litteras patentes, quarum transcriptum exemplar habemus, approbavit particulam ex ossibus S. Bartholomæi de Trigona, … cum facultate .. eam .. in quacumque ecclesia, oratorio aut cappella publicæ fidelium venerationi exponendi, ut more consueto latius explicatur. Itaque Sancti reliquiæ anno 1757 Romam pervenerant.
§ II. Acta Sancti Græce scripta; unde ea ad nos missa, & quis auctor: Officium Græcum: Græca oratio panegyrica.
[Vita Græce scripta: geminum ex eodem codice apud nos apographum.] Acta S. Bartholomæi abbatis Græce conscripta sunt, & jam præterito seculo edita, sed Latine, ab Octavio Caietano in Vitis Sanctorum Siculorum tom. 2 cum aliquot observationibus. Ipsa Acta Græca huc missa fuerunt sub finem seculi præcedentis aut hujus initium, ut colligo ex charactere Janningi nostri, qui apographo adscripsit, unde accepta sint, hisce verbis: Ex bibliotheca S. Salvatoris prope Messanam cod. 41 pag. 244. Verum istud apographum non caret mendis pluribus, ut alias quoque observavimus de apographis eiusdem characteris ex eadem bibliotheca acceptis. Possemus suspicari, menda illa haberi in ipso codice, & non esse solius transcribentis, nisi accessisset alterum apographum ex eodem codice exaratum, curante jam laudato Trigona, qui hoc cum reliquis huc transmisit: crebræ apographorum diversitates certum faciunt, erratum fuisse in transcribendo, cum ambo ex eodem codice sint transcripta. Licet ergo conjicere, codicem esse characteris difficilis, indeque contigisse, ut multa aliter lecta fuerint a primi apographi scriptore, aliter a scriptore secundi, quem non magis ausim ubique sequi, quam primum. Hinc multum proderit utriusque collatio, quemadmodum dicam inferius.
[17] Scripsit secundum apographum. D. Alexander Villare, [Qualis sit ille codex, quando, & a quo scriptus.] hieromonachus monasterii SS. Salvatoris, & linguæ Græcæ professor, ac bibliothecæ hujus Magni monasterii sanctissimi Salvatoris in lingua phari custos, ut ipse subscripsit, & declaravit in testimonio Vitæ subjecto. Ex hoc testimonio ad propositum nostrum nonnulla huc transfero. Exscripsi, inquit, ex codice XLI dictæ bibliothecæ superiorem Orationem de vita & conversatione sancti patris Bartholomæi, fundatoris magni monasterii in extremitate Messanæ. Est autem codex hujusmodi integer membranaceus in folio majori, Græco numero M. A. (id est XLI) obsignatus, tabulisque leucophæa pelle contectis coopertus, inscriptusque exterius Met, nempe Metaphrastæ. Ceterum qui illum scripsit, Daniel sceuophylax; magnæ mandræ Salvatoris promontorii Messanæ, πανηγυρικόν vocat, scilicet panegyricum. Tum observat, integrum istud Opus, nempe quod Metaphrastæ inscribitur, verisimiliter quia non paucas exhibet Metaphrastæ lucubrationes, duobus constare tomis. In secundo igitur volumine, inquit, quod festivitates Sanctorum exhibet ab VIII Kal. Aprilis usque ad IV Kal. Septembris, legitur dicta Oratio, triginta quatuor columnis comprehensa… Scriptus est autem codex anno 6816 circiter ab orbe condito, ut Græci calligraphi supputant, id est, MCCCXVI ab Incarnatione Domini, ut patet ex notula apposita in priori volumine hujus Operis. Huic testimonio laudatus Villare subscripsit, eiusque subscriptio confirmata est testimonio & sigillo senatus Messanensis.
[18] [Edita est a Caietano, sicut erat Latine reddita,] Octavius Caietanus, qui hanc Orationem Vitis Sanctorum Siculorum Latine inseruit, aut forte Petrus Salernus, qui opus posthumum Caietani perfecit & edidit, tom. 2 pag. 136, hunc eidem præfixit titulum: Vita S. Bartholomæi, fundatoris magni monasterii sancti Salvatoris, a Daniele monacho scripta, & ex Græcis codicibus translata. Titulus brevior est in postremo apographo, & sic habet: βίος καὶ πολιθεία τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν βαρθολομαίου. Vita & conversatio sancti patris nostri Bartholomæi. Apposuit Caietanus titulum Fundatoris S. Salvatoris, qui Sancto revera congruit, ut indicaret ipso titulo, cur Sanctum, quem in Annotatis fatetur, ad Siciliam non pertinere, … sed ad Calabriam, Sanctis Siculis admiscuerit, nimirum, ut ait ibidem, quod sacram historiam Siculam contineret, ortumque celeberrimi monasterii sancti Salvatoris prope Messanam. Unde Vitam Græcam acceperit, & quis eam Latino sermone expresserit, idem declarat hoc modo: Hanc vero Orationem, Græce scriptam, habuimus ex Mss. codicibus eiusdem monasterii sanctissimi Salvatoris: in Latinum transtulit P. Augustinus Floritus e nostra Societate.
[19] [nunc Græca dabitur cum priore interpretatione in paucis correcta.] Quod spectat ad interpretationem, quam diligenter cum Græcis contuli, ea verbis Græcis presse non inhæret; sed sensum verborum passim recte exprimit. Quidquid alii senserint, malim ego interpretationem verbis, quam fieri potest, proxime inhærentem, quia frequenter deprehendi, ex translatione liberiore non semper eadem probari posse, quæ ex textu authentico recte sequuntur, aut contra ex sic translatis aliqua sequi, quæ ex Græcis nequeunt erui. Hinc dubitavi, an non expediret novam componere interpretationem, verbis Græcis magis consonam; sed, consideratis omnibus, antiquam potius recudendam censui, ne viderer damnare laborem egregii interpretis, qui magnorum virorum secutus est judicium, dum se verbis minus adstrinxit. Cum tamen etiam subinde aliqua omiserit, tamquam non necessaria, illa ubique adjungam; imo & pauca hinc inde corrigam, ubi advertero, ea sensui Græco minus videri consona, & sic studiosus lector habebit textum Latinum in nonnullis correctum. Græcum vero textum dabo ex duobus apographis inter & cum textu Latino interpretis collatum, secundi apographi menda corrigendo ex primo, ubi id fieri poterit. Si utrumque apographum in aliquot locis æque videbitur mendosum, nec facilis sit correctio; lectorem monebo in Annotatis, & remittam ad textum Latinum interpretis, qui codices ipsos facilius potuit consulere.
[20] Nunc pauca etiam dicenda de ætate & fide auctoris. [Auctor Vitæ passim dicitur Daniel, qui scriptor est codicis.] Caietanus in Annotatis pag. 50 de hac Vita ait: Quam Daniel monachus divi Bartholomæi synchronos scripsit. Scriptam a Daniele monacho etiam testantur alii, nimirum modo laudatus Alexander Villare & mox memorandus Benedictus Monaldinus, eiusdem monasterii monachus, qui ambo Danielem vocant Sceuophylacem, sive sacrorum cœmeliorum custodem. At nullus eorum addidit, Danielem illum fuisse Sancto synchronum. Imo duorum modo memoratorum testimonia, quæ iisdem fere verbis concinnata sunt, Danielem videntur facere scriptorem integri codicis, & hunc asserunt scriptum circa annum 1316, & sic videntur Danielem duobus fere seculis S. Bartholomæo facere juniorem. De tempore codicis scripti Monaldinus plane consentit cum verbis supra datis. Illum autem scriptum a Daniele, clarius etiam loquitur. Nam, postquam dixerat, ex codice 41, qui exterius Met., id est Metaphrastes, inscribitur, exscripsisse se aliam Orationem mox memorandam, ita pergit: Cæterum, qui illum scripsit, Daniel, sceuophylax magnæ mandræ Salvatoris extremitatis Messanæ, illum πανηγυρικόν vocat. Totum hoc Opus πανηγυρικόν duobus voluminibus ejusdem ferme molis & characteris prorsus ejusdem continetur &c. Nequeo ego hæc aliter intelligere, quam geminum istum codicem, qui circa annum 1316 scriptus dicitur, exaratum esse a Daniele. Itaque si idem ille Daniel sit auctor Vitæ, ab ætate S. Bartholomæi distabit duobus fere seculis. Attamen Vitæ scriptorem videri coævum, uti & auctorem alterius Orationis, modo memorandæ, probabo inferius.
[21] Oratio altera, quam ex eodem codice 41 exscripsit Monaldinus, [Oratio panegyrica, quæ dicta est] Græco-Latina est, & sub die XIX Augusti, ad quem verisimiliter legitur in codice, hunc habet titulum: Oratio de laudibus sancti patris nostri Bartholomæi, fundatoris magni monasterii in extremitate Messanæ. Benedic, Pater. Græce, λόγος ἐγκωμιαστικὸς εἰς τὸν ὅσιον &c, ad litteram, Sermo encomiasticus in Sanctum &c. Si Daniel scripsit codicem, & quia codicis scriptor est, Vitæ etiam censendus est, hæc quoque Oratio eidem nihilo minus veniet adjudicanda. At ex ipsa Oratione manifestum fit, dictam non esse in Sicilia aut Messanæ, sed in Calabria, in qua S. Bartholomæus & natus est & defunctus; dictamque fuisse non duobus fere seculis post obitum Sancti, sed annis verisimiliter solum paucis, quando ejusdem in vivis erant discipuli. Ex principio Orationis liquet, dictam esse in Calabria, cum orator sic ordiatur: Paternæ festivitatis commemorationem hodie celebramus, o patres, nobis certe, si ulli umquam, maxime convenientem. Nostras enim est pater ille, qui a nobis recolitur. Spiritualibus doloribus hic nos peperit, religiosisque exercitationibus & disciplinis, ut ita dicam, obstetricatus est. Hujus itaque hinc a nobis transitum sacris hymnis veneramur. Hæc ex Græcis recte translata. Vox autem nostras, Græce ἡμεδαπός, omnino ostendit, oratorem hæc dixisse in Calabria, ubi natus erat Sanctus.
[22] Sequentia ulterius manifestant, oratorem fuisse Sancti discipulum & ad ejus discipulos dixisse. [ab auctore contemporaneo:] Quæ deinde sequuntur, rursum insinuant, annis non multis post mortem Sancti Orationem fuisse habitam: nam orator multis ratiociniis probare nititur, mortuos non esse flendos, & nominatim lugendam non esse mortem S. Bartholomæi, & ultra mediam Orationis partem ad illud propositum impendit. Talis autem oratio plane importuna fuisset, si longo post eius mortem tempore dixisset Orator ad eos, qui Sanctum numquam noverant. Clarius deinde Orator dicit, contemporaneum se fuisse, ita loquens: Vir enim ille memoria nostra unus fuit, veteres illos sanctos patres qui æmulari contenderet. Illud memoria nostra Græce est, ἐν τῇ καθ᾽ ἡμᾶς γενεᾷ, Latineque alias exponi potest ætate nostra. Non minus manifeste inferius auctor declarat, nonnullos superfuisse, dum perorabat, qui instructiones S. Bartholomæi auribus suis exceperant. Sic enim loquitur: Sciunt, quotquot eius catecheses audierunt, verissime de ipsius verbis dici posse, quod de Sirenum cantu fabulantur. Itaque nullum debet esse dubium, quin auctor illius Orationis S. Bartholomæo fuerit contemporaneus, aliusque fit a Daniele, si hic codicem conscripsit circa annum 1316. Redeamus ad Vitam.
[23] [sicut & Vita omnino videtur scriptoris contemporanei,] Quemadmodum alius est codicis circa annum 1316 collector & scriptor, alius auctor Orationis modo dictæ, ut probavi: sic alius quoque censendus est auctor Vitæ edendæ: nam & hic contemporaneum se variis locis ostendit & luculentissime insinuat, in Calabria se scripsisse, ut lector studiosus facile deprehendet. In Præfatione sic loquitur, ut insinuet, se primum de gestis Sancti scribere, idque se facere eo tempore, quo virtutes Sancti oblivione necdum erant obscuratæ. Recte nos facturos arbitrati sumus, inquit, si vitam proderemus Deo in primis gratam, … neque virtutes eius obscurari oblivione sineremus. Ex his verbis colligitur, necdum scriptam fuisse S. Bartholomæi Vitam, dum id noster biographus facere cœpit; nec Sanctum tunc tanto tempore fuisse defunctum, ut virtutes ejus tractu temporis essent obscuratæ. Eadem ex fine Præfationis rursum colligi possunt. Deinde num. 3 ait, omnibus fere præsentibus, (ad monachos autem loquebatur) fuisse notum, in quo oppido natus esset Sanctus, sic utcumque insinuans, plerosque id ex ipso Sancto discere potuisse. Tota quoque relatio auctorem repræsentat contemporaneum, cum præcipuæ personæ passim nominentur, & multa enucleate exponantur, maxime posteriora. De Rogerio Siciliæ rege, qui non diu post medium seculi XII obiit, loquitur tamquam de vivente, sicut etiam de Luca S. Bartholomæi successore, & certe neutrius mortem ullibi indicat. De Luca num. 39 sic habet: Lucas is erat (quem scilicet successorem designabat Sanctus) morum sanctitate omnium in monasterio præstantissimus, & magni hujusce Patris expressam effigiem simulacrumque in se ipso retinens. Vox retinens, cui respondet Græca ἀποσώζων, viventem innuit. Poterat sic loqui de Luca, quia verisimiliter aberat, cum factus sit archimandrita monasterii SS. Salvatoris.
[24] [sed neutra Danieli, qui codicem scripsit, attribuenda.] Quapropter sub præfectura Lucæ, nimirum dum erat archimandrita in cœnobio SS. Salvatoris, verisimiliter scripta est hæc Vita, & dubitandum non videtur, quin scripta sit ab auctore contemporaneo & Sancti discipulo. At ille non fuit Daniel sceuophylax monasterii S. Salvatoris prope Messanam, qui seculo XIV codicem conscripsit, & in eam multas Vitas ante scriptas, ut fieri solet, congessit. Hac de causa Vitam non edam nomine Danielis, ut fecit Caietanus, sed Anonymi contemporanei. Nam vehementer suspicor, Danieli solum attributam fuisse, quia reperitur in codice per Danielem exarato. Dicta illa primum fuit ad concionem, quantum videtur ex allocutione num. 3: habet tamen magis formam Vitæ quam Orationis panegyricæ. Altera Oratio, de qua jam egi, similiter auctorem habet anonymum. Hanc non censeo totam edendam, quia pars major moralis est & ad vitam Sancti minime spectans. At partem historicam, qua generatim aliqua de Sancto referuntur, dabo ut elogium una cum pluribus aliis ex Officio Græco recitandis § 3.
[25] De Officio Græco sufficientia testimonia jam protuli num. 4 & 5, [Græcum Officium sub successore Sancti compositum:] quæ videri possunt. Qui illud ex codice exscripsit, Latineque redditum multis annotationibus illustravit, Thomas Stanislaus Velasti, Societatis nostræ sacerdos, existimat, compositum esse sub Luca, S. Bartholomæi successore, ita scribens: Hoc Officium compositum esse statim post mortem S. Bartholomæi, patet ex στιχηρῷ secundo Odes nonæ Matutini, in quo imploratur ejus intercessio pro eius successore immediato, qui fuit Lucas, primus archimandrita S. Salvatoris. Verba loco allegato a monachis ad Sanctum diriguntur & sic habent: ὃν λέλοιπας διάδοχον σῆς ἀρχῆς, φοιτητήν σου γενόμενον γνήσιον καὶ μιμητὴν καὶ τῆς σῆς ἀσκησέως ζηλωτὴν, ταῖς ἀρεταῖς ἐκλάμψοντα, ἀνώτερον τήρει παντὸς κακοῦ σὺν πάσῃ τῇ σῇ ποίμνῃ, ἣν ηὔξησας σοῖς πόνοις καὶ διδαχαῖς σου παναοίδιμε. Hæc ita Latine reddo secundum verba ipsa. Quem reliquisti præfecturæ tuæ successorem, discipulum tuum genuinum, imitatoremque & æmulatorem religiosæ vitæ tuæ, virtutibus splendentem, superna ope ab omni malo conserva, cum omni grege tuo, quem laboribus doctrinisque tuis auxisti, Vir maxime venerande. Hæc verba omnino insinuant, compositum fuisse Officium, dum Lucas Sancti successor, aut alius Bartholomæi discipulus, qui Lucæ ad cœnobium SS. Salvatoris translato successerat, in vivis erat, monachique complures supererant, qui Sanctum audiverant docentem. Aliis quoque locis S. Bartholomæi discipulos monachi se dicunt in Officio.
[26] Neque hic dici debet, verba allegata aliaque, quibus insinuatur, [ex quo varia recitabuntur elogia.] Officium tempore proximi successoris fuisse compositum, etiam recitata fuisse sequentibus seculis, & ab iis, qui Sanctum certo non noverant, ideoque ex illis verbis non recte inferri, Officium fuisse compositum eo tempore: monachos enim S. Bartholomæi posse vocari discipulos, modo vivant in congregatione ab eo instituta, & omnes abbates monasterii Rossanensis ejusdem esse successores. Sic, inquam, non recte ratiocinabimur: nam, licet monachi eo sensu possint pergere in recitando Officio ante composito: non fit tamen verisimile, sic compositum fuisse Officium, ut verba illa ab initio explicanda fuerint sensu minime obvio & minus proprio. Quapropter dubitare nequeo, quin sub S. Bartholomæi discipulo & successore compositum sit Officium, non quidem statim post Sancti mortem, eo tamen tempore, quo aliqui supererant ex eiusdem discipulis, sive annis forte viginti aut triginta post obitum S. Bartholomæi; & post scriptam Vitam, cui Officium omnino consentit. Itaque ex eo, tamquam ex monumento scriptoris contemporanei, præcipua discerpam elogia. Totum vero edendum non censui, ne fiam prolixior in iis, quæ ad gesta aut virtutes Sancti non pertinent. Post Officium accedunt fragmenta nonnulla alterius libri ritualis, quæ ex alio codice SS. Salvatoris decerpsit & Latina fecit laudatus Velastus. Ex his dabo, quæ videbuntur ad propositum nostrum conducere.
§ III. Elogia S. Bartholomæi, ex Oratione panegyrica, ex Officio Græco, & ex alio codice selecta.
[Elogium Sancti generale ex Oratione, in qua etiam] Amplum S. Bartholomæi elogium subministrat Oratio num. 21 commemorata, in qua auctor, postquam multis contenderat, de morte eius non esse dolendum, virtutes Sancti ita celebrat: Ἀνὴρ γὰρ ἐκεῖνος μόνος ἐν τῇ καθ᾽ ἡμῶν γενεᾷ τοῖς παλαιοῖς ἁγίοις πατράσιν ἁμιλληθεὶς, τοῖς ἐν τῇ ἐρήμῳ καὶ τῇ σκίτῃ καὶ τῷ (forte τῇ legendum) τῆς νιτρίας ἐκλάμψασιν, ὧν τὴν θαυμαστὴν πολιτείαν διδάσκει τὰ κατ᾽ αὐτοὺς ὑπομνήματα. τούτων τοὺς μὲν ἐμιμήσατο, τῶν δὲ ὑπερήρθη, τῶν δὲ κατ᾽ ἀρετὴν οὐ γέγονε δεύτερος. Vir enim ille memoria nostra unus fuit, qui veteres illos sanctos Patres æmulari contenderet; illos, inquam, qui in eremo tam in Scite quam in Nitria eluxerunt: quorum admirabilem vivendi rationem docent relicta de ipsis scriptorum monumenta. Horum alios quidem imitabatur, alios superabat, aliis virtutibus non cedebat. Ita generatim Orator, cujus verba ipse Latina feci, quod accepta interpretatio subinde longius recedat a Græcis. Similiter reliqua meo transferam modo, usurus tamen verbis prioris interpretis, ubi non recedunt a verbis Græcis. Post dicta generalia ad facta etiam particularia procedit auctor.
[28] [celebrantur peregrinatio Sancti, & indumenta dura,] Νέος μὲν κομιδῇ τὸν χρηστὸν ὑπελθὼν τοῦ κυρίου ζυγὸν, πολιτείαις δὲ διαφόροις ἐγγυμνασθεὶς, καὶ ἐν ἑκάστῃ δόκιμος εὑρεθεὶς. πρότερον μὲν γὰρ τὸν ἀλήτην ἠσπάσατο βίον, καὶ ξένος τῆς πατρῴας γέγονε γῆς, ταύτην εὑρὼν πρώτην βαθμίδα τῆς καλῆς ἀναβάσεως, ἣν καὶ ἡ ἀσκητικὴ κλίμαξ ἐξυπέθετο. καὶ τόπον ἐκ τόπου ἀμείβων, τὴν οἰκουμένην διήρχετο, τοῖς ἐν ἑκάστῃ χώρᾳ φιλοσοφοῦσι τὴν κατὰ χριστὸν φιλοσοφίαν συνομιλῶν, καὶ καθάπερ μέλιττα, συλλέγων πανταχόθεν τὸ χρήσιμον. περιενόστει δὲ φιλόσοφον καὶ ξενὴν διαγωγὴν μετερχόμενος, ἀνήλειπος μὲν πόδε, καὶ τρίχος ἑνημένος * τραχὺ καὶ σκληρὸν, ζώνῃ δὲ σκυτίνῃ περισφίγγων τὴν ὀσφὺν, περικεκαρμένην καὶ ἀπαρακάλυπτον εἶχε τὴν κεφαλὴν, τὸν μέγαν ἀδελφόθεον ἐν τούτῳ μιμούμενος. Periodus hæc cohæret cum priore: Quandoquidem adolescentulus admodum suave Christi jugum subierit, variis autem vivendi rationibus se exercuerit, & in singulis se probaverit. Nam primum vitam amplexus est vagam, exsulavitque e solo patrio, hunc primum inveniens recte ascendendi gradum, quem & Scala vitæ asceticæ docuit. Hinc de loco ad locum procedens; orbem terrarum peragrabat, in unaquaque regione cum viris Christianam philosophiam professis conferens de studio sapientiæ Christianæ, & apis instar undique utilia colligens. Peregrinabatur autem, philosophicum & novum repræsentans vitæ institutum, pedibus nudus, indutus penula attrita duraque & aspera, lumbos constringens zona coriacea: caput circumtonsum habebat & detectum, imitatus hac in re magnum Domini fratrem. Quod auctor dicit de Jacobo fratre Domini, acsi eadem fecisset, non est accuratum: neque enim omnia illa de S. Jacobo asseruntur. At pergamus.
[29] Ἐπεὶ δὲ ἅλις εἶχεν τῆς καλῆς ταύτης ἄλης, τὸν ὀρειφοίτην ἀμείβει καὶ ἥσυχον βίον, καὶ εἰς ὄρος εἰσδύεται ἥσυχον πάντη καὶ ἔρημον, [vita in monte solitaria,] καὶ ἀνθρώποις μὲν ἄβατον, θηρσὶ δὲ περίπλεων. ἐν τούτῳ γοῦν βραχεῖαν καλύβην πηξάμενος, ἄλλος ἦν ἠλίας, οἰκῶν τὸ ὄρος ὡς ἐκεῖνος τὸν κάρμηλον, στενῇ τε μαζῇ καὶ λαχάνοις ἀγρίοις τρεφόμενος, καὶ τοσαῦτα παρέχων τῷ σώματι, ὁπόσα εἴργει μὲν ἀποθανεῖν, ἰσχὺν δὲ τῷ σώματι οὐκ ἐντίθησιν, εὐχῇ δὲ άδιαλείπτῳ προσκαρτερῶν. καὶ καθάπερ ἠνίοχον τῶν παθῶν ἐπιστήσας τὸν λογισμὸν, ὅλον ἑαυτὸν τοῦ θεοῦ ἔδειξεν οἰκητήριον. ἐν οἷς γὰρ ὁ λόγος τὸ κράτος ἕχει, ἐνταῦθα θεὸς οἰκεῖ, καθαρὰν τὴν ἑαυτοῦ εἰκόνα θεόμενος. μελέτη δὲ ἦν αὐτῷ τῷ μάκαρι, τῷ μὲν θεῷ οἰκειωθῆναι, τοὺς δὲ ἀνθρώπους λαθεῖν· ἤδει γὰρ ὡς ὁ τὴν ἀνθρωπίνην δόξαν ἐφ᾽ οἷς πράττει ζητῶν, οὐ γνησίαν ἔχει τὴν ἀρετήν. Postquam præclaræ hujus peregrinationis satis habebat, quietam in montibus vitam amplecti statuit, & in montem subit omnino solitarium, hominibus quidem inaccessum, feris vero plenum. Fixo hic modico tugurio, alter Elias erat, montem incolens, ut ille Carmelum, modicaque polenta (forte modico pane, nam vox dubiæ significationis est) & herbis agrestibus nutritus, tantumque tribuens corpori, quantum sufficiebat ad mortem arcendam, & nequaquam ad augendas corporis vires. Precibus indesinenter instabat. Cum animi affectionibus rationem tamquam aurigam præposuisset, totum se Dei habitaculum fecit. Eos enim, in quibus ratio dominatur, Deus inhabitat, imaginem suam perspiciens immaculatam. Cura Beato erat, ut familiaris fieret Deo, homines vero lateret. Probe enim noverat, eum, qui humanam in factis suis captat gloriam, vera virtute destitui.
[30] Tum generatim ait orator, sanctum Solitarium paulatim innotuisse, [fructus & suavitas eius hortationum,] multosque ad eum concurrisse, ita pergens de fructu: καὶ ἀνεζωπυροῦτο εὐθὺς ἡ εὐσέβεια, καὶ ἡ μετάνοια ἐκηρύττετο, καὶ ἡ τῶν ἐπταισμένων ἐξομολόγησις, ἤδη ἀποσβεσθεῖσα ἐν ἐκείνοις τοῖς μέρεσι, καὶ ἀγνοουμένη τοῖς πλείοσι. συνέῤῥεον οὖν ὅσοι τῶν καλῶν ἐρασταὶ, καθὼς πάλαι πρὸς ἰορδάνην τοῦ Ἰωάννου βαπτίζοντος, ἐξομολογούμενοι ἔκαστος τὰ ἰδία πταίσματα. καὶ οἱ μὲν ὑπενόστουν θαυμάζοντες τὴν ἐν τῷ ἤθει εὐχημοσύνην, τὴν ἐν τῇ σιωπῇ κοσμιότητα, τὴν ἐν τῷ λέγειν ἡδύτητα· οἱ δὲ, καθάπερ δεσμοῖς, τοῖς ἐκεῖνου λόγοις ἐδέδεντο. καὶ ἦν ἰδεῖν τὸν μύθον τῶν σειρήνων τρόπον ἄλλον ἐπαληθεύοντα. χάρις γάρ τις πνευματικὴ καὶ πειθὼ τοῖς χείλεσιν αὐτοῦ ἐπεκάθητο, καὶ ψυχομαγνήτης ἐτύγχανεν ἄῤῥητος. εὔπορος μὲν εὑρεῖν διὰ νοὸς καθαρότητα, εὔκολος δὲ εἰπεῖν διὰ φύσεως ἐπιτηδειότητα. ὠδινε μὲν ρἇστα ὁ λογισμὸς, ἡ δὲ μνήμη ἐπέκρινε, καὶ ἡ διάνοια ἐπιβάλλουσα παρεῖχε τῇ γλώττῃ προσάγειν εἰς φῶς· ἡ δὲ δεχομένη οὐ κατὰ στράγγα ἔῤῥεεν, ἀλλ᾽ ἀφθόνῳ ῥεύματι. ἴσασιν ὅσοι τῶν ἐκεῖνου χατηχήσεων ἠκροώσαντο, ὅπως ὁ τῶν σειρήνων μύθος ἀτεχνῶς ἐν τοῖς ἐκείνου λόγοις ἀληθεύων ἐδείκνυτο. Et confestim resuscitata est pietas, pœnitentia prædicata, & peccatorum confessio, quæ illis in partibus quasi exstincta erat & pluribus ignota. Concurrebant igitur, quicumque bonorum erant amatores, quemadmodum Joanne prædicante ad Jordanem, confitentes singuli delicta sua. Alii autem, dum discedebant, admirabantur morum eius honestatem, silentii modestiam, verborum suavitatem. Alii vero ejus verbis, tamquam vinculis, detinebantur, & sic alio modo sirenum fabula vera fieri cernebatur. Nam spiritualis quædam gratia & vis persuadendi erat in labiis eius, magnesque quidam ineffabilis animos attrahens. Facilis erat ad inveniendum per mentis perspicaciam, abundans ad dicendum per ingenii præstantiam. Facillime intellectus ejus concipiebat, memoria discernebat, mensque in lucem proferenda linguæ suggerebat; hæc vero accepta non guttatim, sed largo fluxu effundebat. Sciunt, quotquot eius instructiones audierunt, qua ratione sirenum fabula plane de ejus verbis vera sit demonstrata.
[31] [gratia apud principes,] Ἔγνωσαν αὐτὸν καὶ βασιλεῖς αὐσόνων, καὶ ἰδότες ἐθαυμασαν, ὁμοτράπεζον πεποιηκότες, καὶ τῶν αὐτοῦ λόγὼν ἐπεντρυφήσαντες, δι᾽ αἰδοῦς τε ἦγον καὶ πάσης τιμῆς, τὸ παχὺ τρίχος *, ὁ ἐχληνίζετο τῇ τοῦ θεσβίτου μηλωτῇ παραβάλλοντες· καὶ ἡγεμόνες, καὶ τοπάρχαι, καὶ ἀρχιερεῖς, ἱερεῖς τε καὶ μονάζοντες, καὶ λαοὶ ἅπαντες δι᾽ αἰδοῦς αὐτὸν εἶχον καὶ θαύματος. Noverunt ipsum etiam Ausonii reges, cognitumque admirati sunt & mensæ suæ participem fecerunt: verbis ejus delectati sunt, & cum reverentia magnoque honore eumdem tractarunt, crassam tritamque tunicam, qua erat indutus, cum melote Thesbitæ comparantes. Duces, toparchæ, episcopi, sacerdotes, monachi, omnesque populi ipsum venerabantur & admirabantur. Per reges Ausonios intelligendi sunt principes, qui in Calabria & Sicilia iis temporibus fuerunt, & vel maxime Rogerius Siciliæ rex.
[32] [virtutum excellentia & beatus obitus.] Τοιοῦτος γενόμενος καὶ πυρσοῦ δίκην ὑπεραστράψας, καὶ ἀρετῆς ἄγαλμα καὶ εἰκὼν τοῖς ὕστερον γεγονὼς, ἐν αὐτοῖς τοῖς ἀσκὴτικοῖς ἱδρῶσι πρὸς κύριον ἐξεδήμησεν, ὃν ἐπόθει διαφερόντως; καὶ οὗ διὰ πράξεως καὶ θεωρίας ἐξήρτητο· καὶ νῦν τῶν πολλῶν πόνων τὰ γέρα κομίζεται. πέπεισμαι δ᾽ ὅτι καὶ ὑπὲρ ἡμῶν τῶν ἐκείνου παίδων ἐντυγχάνει θεῷ, καὶ νοητῶς ἡμῖν σύνεστι καὶ συναγελάζεται, περισκοπῶν εἰ τὰς ἐκείνου παραδόσεις ἀκιβδήλως φυλάττωμεν &c. Talis cum esset factus, & veluti fax coruscaret, seque posteris virtutis simulacrum & imaginem fecisset, in ipsis religiosæ exercitationis laboribus emigravit ad Dominum, quem maxime desiderabat, cuique & actione & contemplatione adhæserat; & nunc multorum laborum habet præmia. Mihi autem persuadeo, ipsum quoque pro nobis filiis suis intercedere apud Deum, nobisque adesse & sociari intelligibili modo, ac circumspicere, an traditiones nobis impertitas sincere observemus, &c. Concludit orator precando, ut Sanctum omnes imitentur.
[33] [Officium celebrat fugam rerum mundanarum & patriæ,] Progredior ad Officium, in quo multa reperiuntur elogia, eaque Vitæ edendæ consona, sed neglecto fere temporis ordine. Cum autem nobis propositum sit historias Sanctorum maxime illustrare, conabor particularia reducere ad ordinem in Vita servatum. De patria & parentibus Sancti Officium non agit. In Vesperis versus primus agit de relictis bonis, quæ deseruit S. Bartholomæus, quando clam a parentibus discessit, & sic habet; τρυφὴν παμμάκαρ τοῦ βίου, πλοῦτον καὶ εὔκλειαν ὡς ὄναρ ἐλογίσω, καὶ χριστὸν ἀντὶ πάντων ἐμφρόνως ᾑρετίσω, οὗ τὸν σταυρὸν ἐπὶ ὤμων ᾀράμενος, βαρθολομαῖε, τοῖς ἴχνεσι τοῖς αὐτοῦ εὐποιθῶς καθηκολούθησας. Vitæ delicias, beatissime, opes ac nominis celebritatem tamquam somnia reputasti, sapienterque rebus omnibus prætulisti Christum; cujus crucem humeris tuis imponens, Bartholomæe, eius vestigiis docilis inhæsisti. Ad idem spectat in Matutino Troparium tertium odes primæ, quod ita sonat: ὅλος θεῷ ἀνατεθεὶς, μακάριε, ἀπὸ νεότητος, καθάπερ γῆ πίων, θεῖον σπόρον δέδεξαι ταῖς τῆς καρδίας αὔλαξιν, ὃν ἀδρεύσας τοῖς πόνοις, τὸν στάχυν ἑκατοστεύοντα εὐαγγελικῶς, πάτερ, ἤνεγκας. Cum te totum a juventute Deo dedicasses, Beate, tamquam terra pinguis, divinum semen cordis suscepisti sulcis, quod laboribus excultum tuis centesimum tibi, secundum Euangelium, attulit fructum, Pater. Accedit Troparium quartum, quod ibi sequitur: νεανικῶς πρὸς τοὺς ἀγῶνας ὥρμησας τοὺς τῆς ἀσκήσεως, καὶ τῆς ὁδοῦ ταύτης θεμέλιον τέθεικας τὴν πολιτείαν, ὅσιε· καὶ φυγὰς τῆς πατρίδος, βαρθολομαῖε, γενόμενος, ἐν τούτοις ἐκτήσω ἀτυφον. Ad monasticæ vitæ certamina juvenis accurristi, & hujus viæ fundamentum, Sancte, jecisti rectam vivendi normam: exsulque e patria factus, hoc modo, Bartholomæe, humilitatem assecutus es.
[34] De peregrinatione ad viros sanctos Ode quarta sic canit: [peregrinationem ad viros sanctos in austero habitu,] ἐπιζητῶν τοὺς φιλαρέτους καὶ σώφρονας, μόνοις τούτοις συνδιῆγες, ὅσιε, ἑκάστου βίον περισκοπῶν, καὶ ὡς ἐκ λειμῶνος τὸ κρῖττον ἐρανιζόμενος, συχνάκις μεταβαίνων ἔθνη, πόλεις καὶ κώμας, ξένος, πένης, τοῖς πᾶσιν ἀγνώριστος. Investigans viros virtutis amantes & sapientes, cum his solis familiariter egisti, Sancte, uniuscujusque vitam considerans, & tamquam ex prato meliora colligens, frequenter transmigrans ad gentes, civitates, vicos, peregrinus, pauper, omnibus ignotus. Ita Troparium secundum. Tertium hæc habet: ῥακοφορῶν καὶ μονοχίτων διήνυες, κεκαρμένος, ἀσκεπὴς, ἀνήλιπος, ἐξ ἀσιτείας ἐκτετεικὼς, καὶ ζηλῶν ἐν τούτοις τὸν Ἰάκωβον τὸν ἀδελφόθεον, βαστάζων ἐν χερσί σου βακτηρίαν, ὡς ἀνδρέας ὁ μέγας πρωτόκλητος. Sacco indutus & unica tectus tunica vitam tolerabas, capite tonso & aperto, nudis pedibus, jejunio extenuatus, in his Jacobum fratrem Domini æmulatus, gerens in manu baculum cruce insignem, quemadmodum magnus Andreas, qui primus est vocatus. Hæc de peregrinationibus Sancti. At quæ de S. Jacobo fratre Domini & de S. Andrea apostolo hic dicuntur, hic non examino.
[35] Quod ibi sequitur Troparium quartum, transit a peregrinatione ad vitam solitariam, [vitæ ejus eremiticæ excellentiam] quam in monte duxit, donec innotesceret. Ἀναδραμὼν τὴν οἰκουμένην, ἀοίδημε, συλλέξας ἐκ πάντων τὸ Χρήσιμον, πρὸς βίον αὖθις ἐρήμικον ἑαυτὸν μετῆξας, καὶ ὀρειφοίτης γενόμενος, θηρίοις συνδιῆγες ἀβλαβὴς διαμένων· ἀρετὴν γὰρ καὶ θῆρες σεβάζονται. Ubi orbem peragraveras, o Venerande, & ex omnium moribus, quæ erant utilia, collegeras, ad vitam solitariam iterum te transtulisti, montiumque habitator effectus, cum feris degebas illæsus: virtutem enim & feræ venerantur. Excellentiam vitæ ejus anachoreticæ prædicat illa pars Officii, quæ Græcis ὁ οἶκος habitaculum dicitur, his verbis: ἄστρων ἠμαύρησεν ἀγλαΐα καὶ σελήνης τὸ σέλας, τοῦ ἡλίου σαφῶς ἐκ τῆς ἑώας ἀνίσχοντος· τῶν καθ᾽ ἡμᾶς δὲ θείων πατέρων ἀρεταῖς ὑπερήρθη βαρθολομαῖος, τῶν ἀσκητῶν γεγονὼς μιμητὴς τῶν ἀνέκαθε, καὶ πρᾶξιν γνώσει κοσμήσας, ἐν ἀμφοῖν οὐδενὸς ὤφθη δεύτερος. διὸ χοροῖς συναυλίζεται τῶν ἁγίων, ὧν γέγονε ζηλωτὴς, πρεσβεύων ὑπὲρ πὰντων ἡμῶν. Siderum splendor & lunæ claritas obscuratur, dum ab oriente sol manifeste exurgit: sic supra divinos patres temporum nostrorum elevatus est Bartholomæus, primorum patrum imitator factus; factaque cum exornasset intelligentia, in ambobus nulli visus est secundus. Quapropter choris interest Sanctorum, quos imitatus est, pro nobis omnibus intercedens. Interpretatio data certa est, etiamsi lectio Græca videri possit dubia ob verbum ἠμαύρησεν, quod significatione passiva ab ἀμαυρέω derivatum credo, etiamsi id verbum in lexicis non invenerim. Si ab ἀμαυρόω obscuro significatione activa derivatur, legendum est ἠμαύρωσε & pro σαφῶς ponendum τὸ φῶς & pro ἀγλαΐα in accusativo casu ἀγλαΐαν. Sic eadem erit significatio: magis tamen credo, nihil mutandum.
[36] Quod ibi præcedit Contacion, Sanctum prædicat, ut ἐν ἀσκήσει φαεινότατον λαμπτῆρα καὶ μονοτρόπων ἀκριβέστατον κανόνα in vita monastica lucidissimam facem, [& virtutum in ea præstantiam,] & idem institutum amplexis accuratissimam regulam &c. Rursum odes quintæ Troparium secundum particularia quædam vitæ solitariæ celebrat, & Dei providentia Sanctum hominibus innotuisse affirmat, in hunc modum: ῥομαλαίως τὸ ψύχος καὶ τὴν τοῦ χειμῶνος δριμύτητα ἤνεγκας· ἀλλ᾽ ὁ πάντα βλέπων φανεροῖ σε τοῖς πᾶσι κρυπτόμενον, μὴ ἐάσας λύχνον ὑπὸ τὸν μόδιον κεκρύφθαι, ἀλλ᾽ ἐμφαίνων τὸ φῶς καλυπτόμενον. Frigus hiemisque duritiem generose tolerasti: ille vero, qui omnia videt, te omnibus abditum fecit manifestum, non sinens lucernam sub modio delitescere, sed revelans lumen absconditum. Ad eadem tempora pertinent, quæ ibi sequuntur in Tropario tertio: ὡς πιδάκων λιβάδες τῶν σῶν Ὀφθαλμῶν ἀπεῤῥύει τὸ δάκρυον· αἱ δὲ παραινέσεις ὑπὲρ μέλος ὑπῆρχον σειρήνιον· τὸ σεμνὸν δὲ ἦθος καὶ ἡ τοῦ τρόπου κοσμιότης σωφροσύνης ὑπῆρχε διδάσκαλος. Ut ex fontibus latices, sic lacrymæ ex oculis tuis fluebant: adhortationes autem tuæ sirenum superabant cantum: indolis gravitas & morum honestas erat modestiæ magistra.
[37] [monachorum collectionem & constructionem ecclesiæ;] Ad monachorum collectionem proceditur in iis, quæ sub initium matutini Officii post aliquot Psalmos sic canuntur: τὴν τοῦ βίου ἀπάτην ἀποφυγὼν καὶ τοῦ κόσμου τὴν τύρβην παραδραμὼν, ὡς κόνιν ἀπέῤῥιψας τῆς σαρκὸς τὴν προσπάθειαν, καὶ σεαυτὸν σταυρώσας τῷ κόσμῳ, μακάριε, πρὸς θεὸν μετῆξας τὴν ἅπασαν ἔφεσιν. ὅθεν καὶ πλητύνας μοναστῶν τὰς ἀγέλας, θεῷ προσενήνοχας τοὺς καρποὺς τῶν ἀγώνων σου. Postquam vitæ fallacias fugeras, & e mundi tumultu evaseras, sicut pulverem, abjecisti carnis affectiones; teque mundo crucifigens, Beate, omnia desideria ad Deum transtulisti. Quocirca, multiplicatis etiam monachorum gregibus, fructus laborum tuorum Deo obtulisti. Sequitur constructio templi, de qua odes quintæ Troparium quartum ita meminit: πίστει, κόρη, ζεούση ναὸν θεῖον ἤγειρε Βαρθολομαῖος σοι, προκατασκευάσας ἑαυτὸν τῷ θεῷ ναὸν ἔμψυχον, τῶν ἐκ σῶν αἱμάτων ναὸν αὑτῷ συστησαμένῳ καὶ θεώσαντι τοῦτον, πανάμωμε. Ferventi fide divinum templum tibi, Virgo, erexit Bartholomæus, ubi prius animatum se templum exhibuerat Deo, qui, o semper immaculata, ex tuo sanguine sibi templum, sua Divinitate donatum, construxerat. De templo constructo etiam fit mentio in Vesperis, ubi monachi Sanctum invocant, ut custodiat τοῦς πιστῶς ἠθροισμένους τῷ θείῳ νῦν τεμένει, ὅπερ αὐτὸς ἐκ κρηπίδων ἀνήγειρας τῇ θεανθρώπου κυρίου σεπτῇ μητρὶ: fideliter congregatos in divino hoc claustro (aut templo) quod ipse, inquiunt, a fundamentis erexisti venerandæ Matri Dei-hominis. At hæc verba non designant monasterium sanctissimi Salvatoris, sed omnium primum, quod in Calabria condidit Sanctus in territorio Rossanensi, cum dicatum sit beatissimæ Dei Genitrici Mariæ.
[38] [concursum monachorum ad Sanctum, panem pro Sacrificio acceptum,] De concursu multorum ad monasterium a Sancto constructum in Ode sexta Troparium quartum hæc affert: τῶν μοναζόντων τὸ πλῆθος προσέτρεχε πανταχόθεν σοι, καὶ προεστῶτες πολλοὶ, ἀφένθες προΐστασθαι, καὶ σοι προσερχόμενοι, βέλτιον ἠγοῦντο ὑπὸ σοῦ πατεριθύνεσθαι. Ad te monachorum multitudo confluebat undique, multique præpositi, dimissa præfectura, & ad te profecti, melius sibi credebant te patrem habere. Verbum πατεριθύνομαι non est Græcum, ut etiam observavit Velastus, sed habet sensum datum, aut, si quis mavult, paterno imperio a te regi, aut etiam simpliciter regi. Troparium secundum, quod ibi præcedit, de factis Sancti in Calabria reliquaque Italia & Sicilia generatim sic habet: ἀστέρα σε φαεινὸν ἡ καλαβρία ἐγνώρισεν, ἀκτῖσι τῶν ἀρετῶν τὰ κύκλῳ φωτίζοντα· Ἰταλία πᾶσα γὰρ καὶ γῆ σικελίας τῆς σῆς χάριτος ἀπήλαυσε. Stellam te splendidam agnovit Calabria, illuminantem virtutum radiis in circuitu posita: nam tota Italia & tellus Sicula gratiæ tuæ donis fruita est. Quod sequitur Troparium de singulari meminit beneficio, quo Sanctus panem pro Sacrificio obtinuit: τῷ ἠλιοῦ μέν ποτε ὁ κόραξ ἄρτον προσέφερε· νῦν δὲ τῇ σῇ προσευχῇ ἄρτος ἤχθη πρόσφατος. μεθ᾽ οὗ τὸ ἀναίμακτον τελέσαντες θῦμα ηὐχαρίστησαν τῷ κτίσαντι. Eliæ aliquando corvus panem attulit: nunc vero tuis precibus panis allatus est recens, quocum incruentum offerentes Sacrificium gratias egerunt Creatori. In Vita hoc narratur ante conditam ecclesiam.
[39] Quanto in honore esset S. Bartholomæus, in Vesperis generatim declaratur, [honorem Sancto a viris primariis & principibus exhibitum,] & pro ratione allegantur virtutum præstantia, morum lenitas, verborum suavitas. Ultima subdo: σύγκλητός σε πᾶσα, καὶ βασιλεῖς, ἱεράρχαι, μονάζοντες, καὶ οἱ ἐν τέλει, καὶ πᾶς τις περιφανῶς ὑπερήγασται, πανάριστε. Omnis te senatus, reges, præsules, monachi, magistratus, & omnes ordines luculenter supra modum venerati sunt, Vir optime. In Ode septima Troparium secundum de honore exhibito a Paschasio Papa sic canit: ῥώμης πάπας ἠγάσθη σου τὴν σεπτὴν πολιτείαν καὶ τῶν λόγων τὴν σύνεσιν, πάτερ βαρθολομαῖε, καὶ δόξῃ τετίμηκεν, ὡς μαθητὴν τοῦ Χριστοῦ εἰσοικησάμενος. Romanus Pontifex, præclarum institutum tuum verborumque tuorum prudentiam admiratus, honore te affecit & velut Christi discipulum domo sua recepit. Sequitur Troparium tertium de honore, quem S. Bartholomæo exhibuit Græcorum imperator Alexius Comnenus. ἐπιγνοὺς ἐκ τῶν λόγων σου βασιλεὺς αὐτοκράτωρ, ὡς πατρὶ προσανεῖχέ σοι σὺν πάσῃ τῇ συγκλήτῳ, θαυμάσας τὸν ζῆλόν σου καὶ τὴν ἐν λόγοις ἰσχὺν καὶ τὸ ἀθωπεύτον. Augustus imperator, intellectis sermonibus tuis, te ut patrem cum toto senatu attendit, admiratus zelum tuum, verborumque efficaciam adulationis expertem.
[40] Laudatur etiam variis locis S. Bartholomæi scientia. [ejusdem scientiam practicam & Scripturarum.] Odes octavæ Troparium secundum de ea sic habet: λελαμπρυσμένον χάριτι πρακτικῆς ὑπογνώσεως πανταχοῦ σε φανερὸν ἡ φήμη ἔθηκεν· ἰδοὺ ἐκ περάτων σοι πλῆθος λαοῦ συνέῤῥεεν ἐν ἐξαγορίᾳ καὶ ψυχῆς κατανύξει &c. Te gratia practicæ scientiæ clarum ubique fama prædicavit. Ecce a finibus ad te confluxit populi multitudo &c. Odes tertiæ Troparium tertium hæc affert: νοημάτων ἐπλήσθης τῶν γραφικῶν, ὅσιε, ἐκ τῆς ἐπιμόνου μελέτης, νοὸς ὀξύτητι, καὶ χάριν εἴληφας τοῦ ἐκφυῶς σαφηνίζειν τὰ πολλοῖς ἀπόῤῥητα βάθει τοῦ πνεύματος. Scripturarum sensibus acri ingenio repletus es ex constanti meditatione; gratiamque adeptus es sapienter declarandi, quæ aliis ineffabilia sunt, spiritus penetratione. Utcumque ambigua videri potest interpretatio vocum βάθει τοῦ πνεύματος. Nam Velastus, etiamsi in vetustiore etiam codice invenerit βάθει, suspicatus est, legendum βάθη, & sic alius exsurgeret sensus, nimirum accepisse Sanctum gratiam cognoscendi arcana spiritus, sive abdita aliorum sensa. Magis tamen credo, nihil esse mutandum. Sub finem Matutini Sanctus etiam dicitur θείων δογμάτων τῇ πέτρᾳ ψυχῆς τὰς βάσεις ἐρείσας &c. divinorum dogmatum petra animæ fundamenta solidasse &c.
[41] Nec omissa est in Officio falsa accusatio, qua mortis periculum adiit Sanctus. De ea Odes octavæ Troparium tertium hoc modo: ἕῤῥει ποτέ σοι οἴκοθεν πειρασμὸν μέγαν, ὅσιε, ἡ τοῦ ἀρχεκάκου φθονερὰ ἐπίνοια, τοὺς λίαν γνησίους σου συκοφάντας ἐκφῄνασα· ὧν τὰς λοιδορίας, ὡς ἀράχνιον νῆμα, διέλυσας, κραυγάζων τῷ θεῷ εὐχαρίστως· λαὸς ὑπερυψοῦτε αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας. [Sanctus per calumniam accusatus, & ope B. Mariæ servatus,] Ingentem tibi aliquando tentationem ex domo effudit, Sancte, invida malorum auctoris versutia, genuinos admodum adversus te calumniatores proferens. Horum convitia, velut aranearum telas, dissolvisti, clamans in gratiarum actionem Deo: Benedicite eum populi in sæcula. Sequitur Troparium quartum, quod huc spectat: ἠ πανάμωμος δέσποινα, ἡ φρουροῦσα πάντοτε ἐκ τῆς σκευωρίας τῶν ἐχθρῶν σου, ὅσιε, τῶν μάτην φθονούντων σοι, ἀβλαβῆ σε ἐτήρησε, πρόνοιαν ποιουμένη τῶν μελλόντων σωθῆναι ταῖς σαῖς διδασκαλίαις, βαρθολομαῖε μάκαρ, Immaculata semper Domina, quæ constanter te servavit ex calumniosa actione inimicorum tuorum, incassum tibi invidentium, illæsum te custodivit, curam gerens eorum, qui instructionibus tuis ad salutem erant perventuri, beate Bartholomæe.
[42] [pro calumniatoribus gratiam impetravit.] De gratia modo memoratis calumniatoribus obtenta verisimiliter agitur in Tropario quarto odes septimæ, etiamsi verba ipsa non minus intelligi possint de aliis ignotis. ὑπεστάλη ὁ τύραννος τοῖς σοῖς, πάτερ, ἐλέγχοις, καὶ χαρίζεται ἀνδράσι, οὕς εἶχεν ὑπευθύνους βροχισθῆναι, καὶ τοῖς σκολόπων δεσμοῖς ἀναρτηθήσεσθαι. Cohibuit se rex tuis, Pater, documentis, & condonavit viris, quos habebat noxios, suspendendosque & patibuli laqueis suffocandos. De cælesti gloria Sancti plura occurrunt: unum huc transfero ex Ode nona. ἰδού σοι τῶν καμάτων τὰς ἀμοιβὰς καὶ γέρα χριστὸς ἐχαρίσατο, ἐν οὐρανοῖς τάξεσιν ἀγγέλων συντεταχὼς· μεθ᾽ ὧν ἐπαγαλλόμενος πρόσωπον πρὸς πρόσωπον καθορᾷς Χριστοῦ τὸ θεῖον κάλλος καὶ τὴν ἄφραστον δόξαν, βαρθολομαῖε παναοίδημε. Ecce, laborum tuorum mercedem & præmia donavit Christus, in cælis te angelorum ordinibus adjungens: cum his exsultans facie ad faciem vides divinam Christi pulchritudinem & ineffabilem gloriam, Bartholomæe omni ex parte venerande. Mitto crebras Sancti invocationes, elogia aliquot generalia, & plura alia ad propositum nostrum minus necessaria, & transeo ad sepulcrum.
[43] [Sepulcrum Sancti gloriorum.] Troparium quartum odes nonæ sepulcrum S. Bartholomæi ita memorat; aut, si quis mavult, honorem reliquiis eius haberi solitum: ναμάτων ζωηῤῥύτων θεία πηγὴ, ἡ σορὸς τῶν λειψάνων σου πέφυκεν, ἣν εὐλαβῶς νῦν περικυκλοῦντες πόθῳ πολλῷ πιστῶς περιπτυσπόμεθα ὄμμασι καὶ χείλεσι καὶ νοῒ, διπλὴν ὠφέλειαν καρπούμενοι. Vitam afferentium undarum fons divinus arca reliquiarum tuarum effecta est. Hanc circumdantes multo cum desiderio fideliter oculis, labiis & mente amplectimur, duplicem inde haurientes utilitatem. In Laudibus hæc leguntur: συντρέχει χορὸς τῶν μοναζόντων ἐπὶ τῇ θείᾳ σου λάρνακι, κυκλοῦσι τὸ πανέντιμον καὶ ἱερώτατον σκῆνος δῆμος τῶν φοιτητῶν σου. ἐν ὑμνῳδίαις σε γεραίροντες, βαρθολομαῖε πάτερ μακάριε, ἀσπαζόμεθα νυνὶ τὴν πανέορτον πανήγυριν τῆς σῆς μνήμης· ἐξ ὧν καὶ ἡμεῖς ταῖς πρεσβείαις σου τυχεῖν ἡμᾶς ἕλεος, δοξάζοντες σὺν σοὶ τὴν πανύμνητον, ἣν ἀνυμνοῦντες βοῶμεν. Ad sacrum tuum sepulcrum concurrit nunc monachorum chorus, circumstat venerabile & sacratissimum tabernaculum tuum multitudo discipulorum tuorum. Hymnorum cantibus te honorantes, beate pater Bartholomæe, amplectimur nunc festivam celebritatem commemorationis tuæ: unde & nos intercessionibus tuis misericordiam consequamur, tecum celebrantes omnibus hymnis dignissimam (Trinitatem, ait Velastus) quam cantibus extollentes clamamus. Hactenus ex Officio collegi, & ad ordinem qualemcumque deduxi, quæ ad historiam spectare visa sunt. Reliqua mitto.
[44] Addere possem nonnulla elogia ex iis, quæ ex alio codice decerpsit Velastus; [Alia elogia.] sed omnia fere generalia sunt, & jam datis consona, ut verear, ne justo fiam prolixior in hisce, si multa pergam accumulare, præsertim cum & Vita danda similia habeat. Quapropter Latino compendio pauca solum huc contraho: Celebratur S. Bartholomæus, ut monachorum ductor & magister, ut Pauli primi eremitæ æmulator, ut familiaris angelis, ut dæmonum victor, ut Ascetarum decus & regula. In iisdem prædicatur S. Bartholomæi in Deum amor, in egentes misericordia, viduarum & pupillorum protectio ac mœrentium consolatio. Dicitur carnalia desideria subegisse, pravas animi affectiones domuisse, crebris jejuniis & aspero vestitu corpus afflixisse, aliisque cum verborum efficacia tum prudenti regimine viam ad cælestem gloriam demonstrasse. Hæc breviter de iis dixisse sufficiat, ne eadem frequenter repetamus, sed ad vitæ chronotaxim pergamus.
[Annotata]
* forte τρύχος ἐνημμένος
* forte τρύχος
§ IV. Chronotaxis fere omissa in Vita Sancti: fundatio monasterii prope Rossanum, quod beatissimæ Virgini Mariæ dicatum.
[Vita S. Bartholomæi paucas habet notas chronologicas:]Vita S. Bartholomæi tales offert notas chronologicas, ut innotescat seculum, quo floruit, nec tamen assignari possint anni, quibus natus est & defunctus, nec texi valeat chronotaxis aliqua enucleata, qua tempus rerum omnium gestarum innotesceret. Floruit S. Bartholomæus tempore Paschalis Papæ, Alexii Comneni imperatoris Græci, & Rogerii Siciliæ regis. Ex his novimus, floruisse Sanctum sub initium seculi XII: nam Paschalis II, qui tempore Alexii Comneni pontificatum gessit, ad eum promotus est anno 1099 & anno 1118 defunctus, eodemque anno obiit Alexius Comnenus. Cum utroque vixit Rogerius Siciliæ rex, sed multo junior, & regium titulum necdum assecutus, perrexitque vivere ultra medium seculum XII. Hæ quidem notæ indicant fundationes monasteriorum S. Bartholomæi referendas esse aut ad senescens seculum XI aut ad seculum XII inchoatum, ut inferius magis ostendam, sed nullibi indicatur, quot circiter annorum esset S. Bartholomæus, quando condidit primum monasterium prope Rossanum in Calabria Citeriore. Hinc multum quæsivi in Historiis Calabriæ, ut Sancti natales propius assignare possem, sed scriptoribus Calabris S. Bartholomæum nostrum vix innotuisse video.
[46] Fortasse id contigerit, quod notior fuerit alius S. Bartholomæus, [Calabriæ autem scriptores Sancti vix cogniti] S. Nili discipulus & abbas Crypto-Ferratensis, cujus Vitam Græce & Latine editam habemus, ac demum Italice per Jacobum Sciommari, Ordinis Basiliani Religiosum. Etenim S. Bartholomæus Nili discipulus erat non integro seculo antiquior S. Bartholomæo hodierno, & patriam æque ac S. Nilus habebat Rossanum, in cujus vicinia S. Bartholomæus Trigona monasterium suum condidit. Hinc fieri poterat, ut scriptores, qui distinctionem utriusque S. Bartholomæi non habebant perspectam, omnia illa, quæ in ditione Rossanensi a S. Bartholomæo gesta legebant, referenda crediderint ad S. Bartholomæum patria Rossanensem & abbatem Crypto-Ferratensem, & in aliquibus pro hoc Bartholomæo magistrum ejus S. Nilum censuerint substituendum, quod invenirent, illa non esse congrua Vitæ S. Bartholomæi Crypto-Ferratensis, qui patriam Rossanum juvenis deseruit, & in Campaniam primum ac deinde cum S. Nilo in Latium se contulit. Crediderint verisimiliter, S. Nilum, qui longo tempore in Calabria permansit, ea facere debuisse, quæ Bartholomæo, quem ejus credebant discipulum, inveniebant attributa; quod ad chronotaxim rerum gestarum minus essent attenti, quodque nullum in ditione Rossanensi aut Calabria monasterium a Bartholomæo Crypto-Ferratensi fundatum, ex Vita clare perspicerent.
[47] [gesta quædam videntur attribuisse] Marafiotus in Chronica Calabriæ lib. 4 cap. 28 S. Nilum abbatem, cujus Vita apud nos data est ad XXVI Septembris, facit fundatorem monasterii S. Mariæ de Patirio, ut modo nominatur, in agro Rossanensi. At Vita S. Nili, quæ fuse ab eius discipulo scripta est, nullum de tali fundatione facit verbum. Et ex iis documentis, quæ edidit Ughellus, ut videbimus, & quæ secutus est Marafiotus, omnino liquet, annis, ut minimum, octoginta aut nonaginta, & forsan toto fere seculo post mortem S. Nili fundationem illam figendam. Hinc mox videbimus, an non sit Bartholomæi Trigonæ, quæ S. Nilo perperam tributa est fundatio. Rursum lib. 1 cap. 33 agit de monasterio S. Bartholomæi in territorio S. Euphemiæ sito, de quo jam mentio facta est num. 7, illudque tribuit S. Bartholomæo Rossanensi sive Crypto-Ferratensi, cum certum sit, Bartholomæi de Trigona monasterium dici, ut liquet ex Actis ex ipso monasterio acceptis. Laudatus Marafiotus tamen asserit, multas se vidisse hujus monasterii scripturas. Si autem post visa ipsius monasterii documenta ad alterum Bartholomæum omnia perperam detorsit, manifestum videtur, Bartholomæum Trigonam fuisse Marafioto incognitum, & nihil opis ab eo exspectare me posse.
[48] [Bartholomæo Crypto-Ferratensi.] Sciommarius, qui Vitam S. Bartholomæi Rossanensis aut Crypto-Ferratensis Italicam dedit, in eosdem fortasse impegerit scopulos, aut alios prius lapsos fuerit secutus. Certe in Vita Græca S. Bartholomæi Crypto-Ferratensis, quam Possinus edidit, & quam manuscriptam ex bibliotheca laudati monasterii habemus, non invenio, nomen Basilii eidem impositum fuisse in baptismo, illudque postea mutatum in Bartholomæi, uti in Vita Italica asseritur. Nolim quidem id factum reprehendere; nam laudatus auctor in Præfatione lectores monuit, se Vitam Græcam suppleturum ex aliis documentis; solum observo, fieri potuisse, ut, quod in Vita Bartholomæi Trigonæ legitur, incaute ad Crypto-Ferratensem transferretur. Necesse vero credidi id observare, ne quis forte credat, ex Vita S. Bartholomæi Crypto-Ferratensis ad Vitam, quam damus, translatum esse; ut lectori facile incidere posset, quia in Præfationibus utriusque Vitæ aliquid etiam est similitudinis, ut alteruter prioris Præfationem legisse & imitatus fuisse videatur. Hoc alteruter facere potuit, nec refert, uter fecerit, cum Vitæ ipsæ nihil habeant commune, & Præfationum similitudo in eo tantum consistat, quod alteruter cogitata prioris de utilitate Vitæ scribendæ mutatis plerumque verbis sit imitatus. Hinc non inquiram, an Vita S. Bartholomæi Crypto-Ferratensis, quam Possinus edidit & Sciommarius ex aliis documentis interpolavit, tam vetusta sit, quam hic voluit. Id enim fieri debet ad XI Novembris, quo Bartholomæus iste coli scribitur.
[49] Ex mirabili illo historicorum Calabrorum silentio de S. Bartholomæo nostro, [Ex tempore fundati primi monasterii] eiusque qualicumque confusione cum altero, coactus sum ad Siculos confugere, qui Sanctum magis cognoverunt ob fundationem monasterii SS. Salvatoris prope Messanam. At hi gesta Sancti in Calabria vix attigerunt, ipsamque fundationem SS. Salvatoris plerique non sine variis erroribus exposuerunt. Ughellus dedit memorandam inferius historiam fundationis monasterii prope Rossanum, quam videbimus attribuendam S. Bartholomæo nostro, etiamsi ex confusione jam dicta fundator ibi vocetur Nilus. Præterea ex illa Historia, cum aliquot diplomatis collata, probabimus, principium fundationis istius, videri figendum sub finem seculi XI inter annos 1090 & 1100.
[50] Ex hac igitur primæ fundationis epocha, pluribus inferius probanda, [Sanctus videtur natus inter 1050 & 1060.] conjecturam facere verisimilem possumus de tempore, circa quod natus fuit. Si enim tempore exstructi monasterii numerabat annos fere quadraginta, natus fuerit circa medium seculi XI inter 1050 & 1060. Si autem attendamus ad præcedentia Sancti gesta, & ad numerum discipulorum, qui sub eius disciplina vivebant, omnino videbimus, minorem ætatem non facile tribui posse multorum monachorum dudum Patri. Rursum si consideremus, parentes Sancti non modo vixisse eo tempore, sed etiam ad Sanctum venisse, & vitam monasticam amplexos esse post conditum ab eo monasterium, non facile credemus, quadragenario tunc multo fuisse majorem. Itaque figimus natalem Sancti annum inter 1050 & 1060. Ex annis quadraginta constructo monasterio præviis viginti & plures apud parentes transigere potuit, reliquos sub disciplina Cyrilli, in peregrinationibus, in monte solus, ac deinde cum pluribus monachis.
[51] Ughellus tom. 9 Italiæ sacræ in Archiepiscopis Rossanensibus col. 382 exponere voluit historiam fundationis monasterii Sanctæ Mariæ de Patirio, [Historia anonymi Græci,] ut modo vocatur, Ordinis sancti Basilii, quod ait conditum a quodam Nilo viro sanctissimo, longe diverso a sancto Nilo (Crypto-Ferratensi) supra memorato: cujus fundationis exordium, inquit, ex Græcis codicibus in Latinum versum, mihique a nobili viro eruditoque, Carolo Blasco, canonico Rossanensi, transmissum ita legitur. Omnia, quæ in illa relatione dicuntur, recte congruent S. Bartholomæo nostro, si quis nomen Bartholomæi pro Nili ausus fuerit substituere. Accipe, lector studiose, integram relationem, quæ nulli Nilo, quem novimus, potest congruere.
[52] Decurrebat annus circiter quinquagesimus supra millesimum, [qua exponitur calamitas Calabrorum sub Saracenis,] quando deficiente nuper Apulia a Græco imperatore nostro ob defectionem inclyti ducis Roberti Guiscardi inibi a multis annis, quibus ipse * contra Saracenos præcipue & Occidentales principes egregie pugnantis: ac proinde hæc Calabria regio, diu jam grassantibus & loca plurima in ea possidentibus Saracenis, toto nexu * a gravi servitutis jugo, quo a Mauris Saracenis premebatur, ac quoquo modo subtrahere satagebat. Arma, quibus servitutis vincula detruncarent penitus ab ea procul, suppetias a Græco principe a multis annis jam desperarat, quippe qui & intestinis & externis præpeditus bellorum incommodis, exhausto thesauro, declinantibus ab eius animo provinciis subditis, vel necessitatem vel voluntatem, vel parte * etiam cadentis imperii despectu, his malis occurrere nequibat. Hæc sane obscura sunt, quia aut corrupta aut ex Græcis scabrose facta sunt Latina. At sensus est, res Græci imperatoris labi cœpisse in Apulia circa annum 1050, quod paulo serius figi debet, indeque factum esse incapacem, a quo Calabri, a Saracenis oppressi, auxilium sperare possent.
[53] [eorumque varium in illa calamitate consilium.] In sequentibus exponuntur diversa Calabrorum in istis calamitatibus consilia hoc modo: Suspirabat perditas antiquæ libertatis divitias, præsentis lugebat servitutis miserias, & dum jam dudum suspensis in amaræ contemplationis salicibus jubilationisque * organis, super flumina omnimodæ confusionis lugens sederet, incolæ alii fugam arripuere, & alius ditionis asylum sibi propriæque saluti decernere meditaretur, alii duræ servituti cervices scribere *, ne vel vitam periculo propinquare, vel peregrinam semper ducere, relicto natali solo, proponunt. Alii salubri altiorique adjuti auxilio, & divino freti juvamine, antra, speluncas, montana ac loca sylvestria colere, cibum ad alenda corpora brutis solitum & aptum sibi comparare, & relicto sæculari cingulo, spiritualem aggredi militiam, solique Deo servire contendunt. Sensus periodi corruptæ est, quod alii fugerent ad alienas ditiones, alii se servituti subderent, alii vitam solitariam in montibus & speluncis eligerent. Ex postremis fuisse dicitur Nilus, forsan noster Bartholomæus, cujus certe patria Semeris corrupta dictione indicatur.
[54] [Hinc Vir sanctus, Symeri natus, vitam monasticam] Verba subdo. Naturalis tunc corporis civitas erat Symeris. (Natum fuisse Symeri, qui mox sequitur, Græca indicarunt, ut conjicio.) Hoc oppidum perantiquum ad oras maris Orientalis in sinu Scillatico positum est. Nilus quidam, opibus quidem & progenie non mediocris in populo, sed virtute & amore erga Deum valde magnus: is cum vidisset mala gentis suæ, populatas civitates, divitias * vel incensas, vel barbarorum manubias (id est, occupatas a barbaris,) valedicens sæculo, & relicto natali solo, ad eam partem sylvarum civitatis Rossani, quæ ad Occidentem vertitur, quam cito contendit, ibi ascitis, ut credibile fit, aliquibus sociis, vel casu, sed potius divino consilio congregatis in tuguriolis, in antris, in arboribus ipsis vetustate concavatis, vitam dietim belluinam, nisi eam cælestem potius & angelicam nuncupare, divina in eam eloquia perdocerent. Cibus erat ipsis glandes, castaneæ fructusque, quos vicina regio cæli benignitate ministrat, & herbarum radices: vestitus animalium pelles ad tegendos potius artus, quam ad frigorum arcendos rigores.
[55] [orditur, multosque acquirit discipulos:] Ubi Nilus antiquitate habitationis, nobilitate morum, omnigeno virtutum cumulo ditatus, divina inspirante gratia, omnium calculo superior agnoscitur. Dei servitium fiebat in speluncis: Sacrificium incruentum, quod Christus in cœna ultima instituerat, ibi deerat, quia nullum erectum erat sacellum, nullus forte inter ipsos sacerdos extiterat. Rossanum pergebant in festis diebus ad Sacra audienda. Sacrificium, quod Deo dicarent, erant asperrimæ disciplinæ cum plurima sanguinis effusione, erant longæ vigiliæ sub dio permanentes in divinis laudibus percantandis. Erat sane statio illa virorum sanctorum, vivebant extra carnem in carne, extra seculum in seculo, mundus eos non agnoscebat, eorum conversatio in cælis erat. Si omnia hæc attente conferamus cum Vita S. Bartholomæi, modus ille vivendi recte videbitur exprimere Sanctum cum primis vitæ solitariæ discipulis degentem. Certe Bartholomæum insinuant patria Semeris & locus vitæ solitariæ prope Rossanum. Eidem congruit, quod necdum esset sacerdos, quod ex discipulis primus eum vivendi modum cœpisset. Non tamen videtur auctor novisse principia Herois, quem celebrat, idque ipse indicat, dum ait, ut credibile fit. Et sane initia Bartholomæi vix aliis potuerunt innotescere, quam eiusdem monachis.
[56] Pergo cum anonymo: Visitur adhuc & grandi circumjacentium incolarum veneratione colitur cella sancti patris Nili in locis istis: [huic apparens B. Virgo Maria, jubet] quam monachi sequentes Cryptam sancti Patris vocant ex antonomasia. Agnoscebat Nilus, quantæ auctoritatis & potestatis esset apud Deum adoranda semper omnique veneratione colenda regina cælorum Maria semper Virgo, utpote Mater unigeniti Filii eius. Hinc ipsam sibi fuisse patronam, dominam, Matrem intemeratam, advocatam præstolantur *. Nec Nili postulationibus deest: nam quadam die circa octuagesimum undecimi seculi annum errantem Nilum vocat Domina Maria, & ipsum supra ultimum ad mari * aspectum montem ducit ad quamdam non valde duram planiciem, & sumpto de manu Nili jam senis baculo, dicit: Aspice, Nile, hoc baculo designo tibi basilicam construendam & monachis tuis: & per girum baculum ducens, signavit locum & formam ecclesiæ. Cumque pervenisset, finito circuitu, unde signare jam cœperat, inventa est Maria extra girum: unde & dixit: Nile, non casu sum extra girum: volo enim, ne umquam fœmina aliqua ecclesiam hanc ingredi audeat, sed ab atrio sacra audiat & laudes Dei. Nilus antea interpellatus præducentis majestate Mariæ obmutuerat. At quando de ecclesia fabricanda præceptum audivit, nimis reverenter, Domina mea semper adoranda Maria, quomodo, inquit, eremita pauperculus, ignotus omnibus, a nativo solo peregrinus, rerum & consilii inops, inter inundantes jugiter ac cursitantes barbaros infideles templum erigere poterit? Cor meum, Domina, est templum erectum Filio tuo & tibi: in ipso semper immolo carnes meas, sensus meos, desideria turpia, vanas cogitationes; & sacrifico utrique sacrificium laudis, & reddo Altissimo & tibi vota mea.
[57] Non secus ac dixi fieri, ait Maria: Servivisti Deo humiliter & in maxima paupertate; [ecclesiam exstrui suo nomini dicandam;] sed reddetur pax huic regioni, quia completa est malitia ejus (id est, pœna malitiæ debita.) Populus iste diu ambulavit in tenebris, post pauca videbit lucem magnam, quia erutus de potestate Saracena, obediens principi Christiano, [adde qui] triremibus multis ad hoc circumveniens mare applicabit, tempestate valida circumactus: de qua ut incolumis evadat, vovebit ædificare Filio meo & mihi templum ad locum terræ, quo applicabit. Tunc occurres & dices ei, ut non ibi, sed hic, templum construendum curet. Non credet, ait Nilus, non credet mihi pauperculo inviso. Ne timeas, replicat Maria: accipe hunc anulum, ostende illi: ex novitate & anuli materia fidem habebit verbis tuis. Est is anulus non ex auro, aut argento, aut ære, aut auricalco, non ex lapide quodam pretioso, sed ex quadam ignota materia, quam solus is novit, qui fecit, Deus: qui ad hæc usque tempora in reliquiario eiusdem ecclesiæ asservatur, multis medens supplicantium languoribus juxta fidem egentis. His verbis evanuit beatissima Dei mater Maria ab oculis sancti Senis: qui lætus de cælesti visione, & securus de oraculo, expectabat redemptionem, quasi alter Simeon justus, redemptionem, inquam, populi sui. Hic sistamus paululum.
[58] [sicut S. Bartholomæo apparuisse legitur in Vita.] Apparitio beatissimæ Virginis, jubentis ecclesiam nomini suo dicatam exstrui, in Vita S. Bartholomæi refertur num. 18, ut illa quoque apparitio faveat conjecturæ meæ, qua suspicor omnia illa falso Nili nomine de S. Bartholomæo referri. Multo quidem brevius & simplicius visio refertur in Vita, nec de annulo, quem Sanctus accepisset a beata Virgine, Vita loquitur, nec de ingressu ecclesiæ feminis vetito, imo nec de voto Rogerii comitis, nec clare de ipso Rogerio comite. At hæc parum aut nihil obstant suspicioni nostræ: neque enim dicimus, vera esse omnia, quæ Græcus ille asseruit. Certe dialogus ille, quem inter Virginem & Sanctum composuit, modo admodum improbabili concinnatus est; nec Anonymi Græci auctoritas tanta esse potest, ut pro certis habeamus, quæ tradit de annulo, aut de tempestate & voto Rogerii comitis. Quod ingressus in illam ecclesiam mulieribus fuerit prohibitus, satis est verisimile; sed æque verisimile, scriptorem Vitæ de ea re, quæ omnibus debebat esse nota, solum siluisse, ut certe poterat.
[59] [Ecclesia dicitur exstructa opibus Rogerii comitis.] Pergamus iterum cum Græco. Ad annum quasi nonagesimum, inquit, venit comes inclytus Rogerius in Calabriam, missus a fratre suo Roberto (Guiscardo) jam Apuliæ duce declarato, magno stipatus milite, quindecim vectus triremibus, sinumque ingressus Tarentinum, magno ventorum sibi invicem pugnantium turbine perterritus, & pene quassatus, facto voto de ecclesia condenda in honorem Deiparæ ad locum terræ, quo applicuerit, Deo sic disponente, venit sanus ad litus vicinum monti, in quo ecclesia construenda a Matre Virgine designata jam erat. At quia Rogerius statim vota reddi debere optime noverat, dicto citius a descensu in terram advocatis architectis, quæ noverat *, explere satagebat. Accurrit Nilus, nimis reverenter salutat comitem, qui comiter sanctum Senem omni honore dignum amplectens, ab eo, quid petierit, sciscitatur. Tunc Nilus, manifestato comiti Mariæ præcepto, ad divinæ voluntatis plenam executionem & efficaciam ostendit ei anulum: in cujus contemplatione mirabundus comes sic ait: Omni fide digna sunt verba, quæ tam insigni anulo roborantur. Et inde, quæ parabat ad litus pro ædificanda ecclesia, ad montem transtulit designatum. Hactenus cartula. Quod de Rogerio comite dicitur, potest verum esse, etiamsi non credamus adjuncta omnia, quibus fundationem illam exornavit Anonymus. Potuit ille sub finem seculi XI ad constructionem ecclesiæ concurrere, aut eam etiam inchoare, licet Vita num. 20 Rogerium regem, dicti comitis filium, præ ceteris monasterii fundationem adjuvisse dicat.
[60] [In diplomate anni 1104 Rossanensis monasterii abbas est Bartholomæus,] Ughellus post datam illam relationem mendosam, duo dat instrumenta, quæ ad idem monasterium spectare credidit. Instrumenta illa ipse vidit in monasterio, sed non omnia satis discrevit aut intellexit, quantum apparet, imo & Rogerium comitem, fratrem Roberti Guiscardi, videtur in his confudisse cum Rogerio eius filio, primum Siciliæ & Calabriæ comite, ac demum rege Siciliæ, cujus sunt instrumenta, quæ recitat. Illud (monasterium) inquit, ingentibus privilegiis ac divitiis Rogerius comes Calabriæ & alii Normanni principes nobilitarunt. Plura & pene innumera monumenta in membranaceis, tum Græce tum Latine scripta, propriis libuit oculis usurpare, ex quibus pauca exscripsimus: quorum duo tantum hic recensebimus, quæ Rogerii comitis pietatem erga beatissimam Virginem Mariam, & B. Bartholomæum ejus loci abbatem, satis ostendunt. Vides, lector studiose, in instrumentis, quæ dedit Ughellus, Bartholomæum dici abbatem, non Nilum.
[61] Primi titulus hic est: Rogerius comes &c. Sigillum factum est ex nostra parte Rogerio comite Calabriæ & Siciliæ, [estque illud diploma Rogerii postea regis Siciliæ:] & datum est tibi patri spirituali meo domino Bartholomæo venerabili abbati abbatiæ sanctæ Dei Genitricis Virginis Mariæ Odigitriæ ursianam * in mense Septembris Indictione duodecima MCIIII. Currebat Indictio 12 anno 1104, ut hæc epocha recte se habeat. At Rogerius comes, frater Roberti Guiscardi, ab anno 1101 erat defunctus, ut necesse sit dicere, diploma istud esse Rogerii eius filii, tunc comitis & postea regis. Dubitari tamen potest, an epocha recte sit expressa, quandoquidem inferius ut testis subscripserit D. Goffridius episcopus Messanæ, cujus decessorem Robertum usque ad annum 1106 viventem exhibet Pirrus in Sicilia sacra tom. 1 pag. 302. At suspicor, ab Ughello testes, qui spectant ad secundum diploma, perperam positos fuisse sub primo; nam sic omnia recte se habebunt.
[62] Jam vero ex dicto diplomate, sive illud sit anni 1104, [unde probatur, fundatorem illius cœnobii] sive serius datum, multa habemus, quæ persuadere valeant, monasterii illius fundatorem fuisse S. Bartholomæum. Vocabatur, ut habemus ex verbis mox datis, Abbatia sanctæ Dei Genitricis Virginis Mariæ Odigitriæ. In ipso diplomate, quod scatet mendis grammaticalibus, variis vicibus nomen exprimitur Nova Odigitria, & in sequenti Nea Odigitria, imo etiam Neanova Odigitria juncto simul adjectivo Græco νεα & Latino nova. Vox autem Odigitria deducta erat a verbo Græco ὁδηγέω duco, unde ὁδηγὸς ductor & ὁδηγιτρία, vox alias inusitata, ductrix, acsi diceretur abbatia S. Mariæ Virginis novæ ductricis. In laudatis diplomatis nullibi comparet nomen Nili, quem Græcus anonymus fecit fundatorem, sed sæpius repetitur nomen Bartholomæi abbatis, idque sine ullo indicio, quod alius abbas aut fundator monasterii præcessisset. Itaque, si Græcus anonymus agat de constructione ejusdem monasterii, ut Ughellus credidit & multa innuunt, Nilus ille ipsissimus erit Bartholomæus noster, & Rogerius comes circa finem seculi XI monachis S. Bartholomæi ecclesiam exstruxerit ad sacra peragenda, certe si vera est Græci relatio, quæ, abscissis aliquot adjunctis, tota facile cum Vita S. Bartholomæi potest conciliari.
[63] Monitum fuisse S. Bartholomæum a Dei Genitrice ad exstruendam ecclesiam, [videri S. Bartholomæum nostrum, cui & alia congruunt,] habet Vita; id ipsum testatur Græcus, sed in apparitione commentus est dialogum justo prolixiorem & partim improbabilem. Secundum Vitam S. Bartholomæus multos excitavit ad sumptus subministrandum; si Græcum audiamus, primus ex illis fuit Rogerius comes, nec absolute contradicit biographus, sed de eo tacet, uti & de reliquis, excepto Christodulo ammirato & Rogerio rege. Nam de adjutoribus sic habet: Quorum princeps ardensque adjutor extitit Christodulus ammiratus, vir apud terrenos reges tunc plurimum potens,… Per hunc igitur religiosum virum pio Christianoque regi Rogerio eiusque affinibus famulum suum notum reddens, qui honorantes se gloriosos facit, Dominus, in animos illorum inducit, ut, quæ ad monasterii fundationem necessaria essent, liberaliter præberent. Apud laudatum Ughellum in primo Rogerii pro abbatia diplomate de Christodulo ammirato fit mentio, sed verbis adeo corruptis, ut verisimile non fiat, sic in diplomate ab initio scriptum fuisse, sed a transcribentibus, qui nesciebant legere, quæ exscribebant, tantam inductam fuisse barbariem.
[64] [& Christodulus in diplomate memoratus.] Aliqua huc transfero: Hæc omnia suprascripta sunt, sicut tenuit Framundus, & postea * fratrem suum Rinaldus, ideo * Guidelmus de Losdum, qui mihi omnia reliquit, offero & confirmo in sancta abbatia sanctæ Dei Genitrix * Virginis Mariæ, quæ dicitur Nova Odigitria, & in * venerabili & religiosi (religioso) abbati Domino Bartholomæo, & omnibus successoribus suis usque finem seculi pro redemptione animæ patris mei, & mea, & salutis animæ (& meæ salute animæ) & redemptionem peccatorum suorum fidelem meo admiratus domino Cristodolo, qui pro sua dilectione casto bono actuum misitus fuimus &c. Mox iterum de domino Cristudulo meminit diploma, corruptum procul dubio per eos, qui nec litteras noverant nec verba intelligebant. Hoc solum ex allegatis observo, Christodulum, qui classis præfecturam (hoc munus significat vox ammiratus) apud Rogerium tunc puerum habebat, verisimiliter eamdem gessisse apud patrem eius Rogerium, & sic eidem auctorem esse potuisse, ut ecclesiam construeret, sicut postea Rogerium filium impulit, ut liberaliter præberet ad monasterii fundationem necessaria, præsertim cum Vita, quæ illo diplomate confirmatur, habeat, a Christodulo S. Bartholomæum notum esse factum regi Rogerio (tunc comiti) eiusque affinibus, qua voce consanguinei etiam hic videntur intelligi, ipseque Rogerius comes; & hos etiam ad sumptus concurrisse.
[65] [Bartholomæo similiter favet sequens diploma,] Inter affines erat Mabilia, Roberti Guiscardi filia, & Rogerii regis consobrina, cujus est alterum diploma, quod recitat. Principium huc transfero: Qui in religioso & honesto seu venerabili conventu perseverant, & res corruptibiles & fluxas contemnunt, Deum indesinenter & assidue orantes, justum est & satis decens eos beneficiis & honoribus & muneribus afficere. Ob quam rem ego suprascripta Mabilia & Guillelmus Granti Mabiliæ filius, qui supra, venerandas & vitales cruces propriis manibus subscripsimus & signavimus, videntes te spiritualem patrem, dominum Bartholomæum, sancti monasterii venerandæ Dominæ nostræ Dei Genitricis de Neanova Odigytrea abbatem, virum justum & studiosam vitam agentem, ex propria nostra voluntate & bona electione donamus Deo, & prædicto sancto monasterio, & tibi hujus monasterii abbati, & futuris post te gubernatoribus &c. Datum est anno 1122 Indictione 15. Jam vero observo, in allegatis diplomatis, altero anni 1104, altero anni 1122, ubique Bartholomæum ocourrere abbatem, sine ulla mentione alterius abbatis aut fundatoris.
[66] [uti & recensio primorum abbatum per Ughellum,] Ughellus col. 388 memorat aliquot illius monasterii abbates, in monumentis ejusdem repertos, ita de tribus loquens: Lucas primus abbas seu archimandrita, Bartholomæus anno 1122 (ex secundo diplomate, imo & anno 1104 ex primo, ut vidimus.) Cosmas deinde archiepiscopus Rossanensis; vergente ad finem seculo XII. Quod Lucam ponit primum, ex fallaci conjectura factum crediderim, cum annum, quo præfuit, nullum assignet. Nam constat, Lucam fuisse successorem S. Bartholomæi, ac deinde primum archimandritam cœnobii SS. Salvatoris. Quod ergo Lucam inter primos illius monasterii abbates in monumentis invenerit Ughellus primumque archimandritam dicat, confirmat opinionem nostram de eo per S. Bartholomæum fundato. Quod vero Nilum, quem Græcus anonymus pro Bartholomæo videtur substituisse, inter abbates non invenit, rursus accedit ad confirmationem. Præcipua tamen ratio, quæ vix ullum relinquit dubium, habetur ex laudato Rogerii diplomate anni 1104, quod fundatio nequeat esse multis annis vetustior, quodque jam tum abbas esset Bartholomæus, nullaque de alio abbate aut fundatore fiat mentio. Lubinus in Abbatiis Italiæ de eodem monasterio agit pag. 348, vocatque abbatiam S. Mariæ Del Hitria, quod videtur nomen corruptum ex Odigitria. Non caret erroribus brevis illa relatio: vel sic tamen confirmat opinionem nostram.
[67] Verba Lubini hæc sunt: Abbatia titulo S. Mariæ del Hitria, [& relatio Lubini de eodem monasterio, licet vitiosa.] cujus anno circiter 1060 abbas erat quidam Lucas, a Rogerio II, Calabriæ & Siciliæ rege primo, evocatus ad fundationem sive institutionem abbatiæ S. Salvatoris in lingua phari apud Messanam. Hinc collige fuisse Ordinis S. Basilii: quam tandem perdidere Basiliani, ut asserit Sylvester Maruli in Oceano omnium religionum mundi … lib. 1 pag. 65 & 67. Quod solum de his asserit laudatus Marulus aut Maurolycus, quodque ait legi in Privilegio Rogerii regis pro monasterio sanctissimi Salvatoris, dato anno mundi secundum Græcos 6642 (Christianæ æræ 1134) sententiam nostram facit certam, nimirum Lucam a Rogerio rege evocatum fuisse ex monasterio B. Mariæ Del Hitria ad regendum sanctissimi Salvatoris prope Messanam cœnobium. Nam Lucas ille est discipulus S. Bartholomæi, & ab eo, sicut Vita habet num. 37, petente Rogerio rege, missus est Messanam cum duodecim monachis, quibus præerat, dum exstruebatur novum sanctissimi Salvatoris monasterium. Deinde successor fuit S. Bartholomæi in monasterio Rossanensi, ac demum archimandrita. Itaque, quandoquidem Lucas ex monasterio per S. Bartholomæum fundato evocatus sit, illud ipsum monasterium prope Rossanum, quod alii recentiores S. Mariæ de Patirio, alii S. Mariæ Del Hitria nominarunt, quodque olim S. Mariæ Odigitriæ aut Novæ Odigitriæ dictum fuit, S. Bartholomæum habuit fundatorem. Quod vero circa annum 1060 Lucam ibi abbatem fecit Lubinus, ad annos facile septuaginta a recta chronotaxi aberrat. Fuit tamen ibi abbas post mortem S. Bartholomæi. Nihilo accuratius est, quod asserit Lubinus, a Marulo dici istud monasterium Basilianis ablatum: nam Marulus solum asserit, subjectum modo esse abbatiæ sanctissimi Salvatoris, sive archimandritæ, cui subest totus Ordo Basilianus in Sicilia & Calabria. Nonnulla adjungam, ubi egero de fundatione sanctissimi Salvatoris.
[Annotata]
* quibus ipse redundat.
* nixu
* partim
* que redundat
* forte subdere
* dirutas
* mendum
* maris
* voverat
* forte Ruscianæ, id est, Rossanensis:
* post
* &
* Genitricis
* in redundat
§ V. Fundatio monasterii sanctissimi Salvatoris prope Messanam, quæ certo per Rogerium regem facta est: alia monasteria per Sanctum fundata.
[Monasterii SS. Salvatoris prope Messanam fundationem] Quemadmodum probabilius saltem est, fundationem monasterii beatissimæ Virginis Mariæ a S. Bartholomæo inchoatam ante finem seculi XI, & Rogerium I Siciliæ comitem concurrisse ad sumptus fundationis, & maxime ad constructionem ecclesiæ, quæ forsan tota ejus expensis perfecta fuit; sic aliquot scriptores neoterici, inter quos abbas Maurolycus & Thomas Fazellus memorantur ab Octavio Caietano in Annotatis, fundationem celeberrimi monasterii sanctissimi Salvatoris Rogerio comiti attribuerunt, decepti libro manuscripto incerti auctoris, in quo multa alia legi inepta testatur Caietanus. Vita S. Bartholomæi tali opinioni prorsus repugnat, & Caietanus in Annotatis nonnulla produxit diplomata, quæ Vitæ omnino consentiunt, & nullum debent relinquere dubium. Attamen Rochus Pirrus in Sicilia sacra tom. 4, qui agit de Abbatiis, pag. 2 etiam scribit, templum aliquod sanctissimo Salvatori sacrum in isthmo prope Messanam a Rogerio comite conditum fuisse, simul atque Messanam Saracenis eripuerat. Celeberrimum, inquit, sancti Salvatoris cœnobium Messanense aliis omnibus Basiliani Ordinis & mole ædificii & opum magnitudine & jurisdictionis amplitudine excellit, ideoque magni monasterii nomen obtinuit: ejus vero præsul, quæsita a Græcis dignioris vocabuli dignitate (nec mirum, quia Græci erant) Archimandrita, Latine abbatum maximus pater, & prælatus nuncupatur.
[69] [aliqui tribuerunt Rogerio comiti, a quibus non omnino recessit Pirrus,] Templum ad portum Messanensem Jesu Christo Servatori omnium se conditurum vovit Rogerius, primus Siciliæ & Calabriæ comes, ubi primum ad ejiciendos e Messana Saracenos littus occupavit. Itaque Deo auspice, Messana anno Salutis MLIX capta (Muratorius in Annalibus Italiæ ad annum 1061 id refert) confestim ad apicem isthmi, ubi nunc est pharus seu turris laternæ, ædem sacram extruxit, & sancto Salvatori dicavit, ut ejus diplomate, dato Messanæ anno mundi 6602, Salutis 1094, constat. Vellem, istud diploma recitasset Pirrus: nam timeo, ne forsan in errorem lapsus sit ex male intellecto diplomate Rogerii regis, in quo diploma Rogerii comitis memorati anni laudatur apud Cajetanum in Annotatis pag. 53. At illud non videtur datum in favorem cœnobii S. Salvatoris necdum exstantis, sed in gratiam alterius, quod illi a Rogerio rege subjectum fuit. Pirrus deinde sic pergit: Quas subinde breves admodum humilesque ædes Rogerius rex eius filius funditus demolitus, munificentia rege digna, nobiliori ac ampliori structura ac forma augustiori, adjecto etiam pavimento marmoreo ac porphyretico, diversique coloris tessulis compacto reparavit, pluribusque opibus, prædiis, ac templis & abbatiis ditavit, ut non immerito huius magnifici templi primus institutor & auctor a plerisque sit habitus rex, qui in suo diplomate, dato anno mundi 6641 & altero 6642 fundatorem se appellat. Ita Pirrus præcipuas quidem partes Rogerio regi tribuit; nec tamen patrem eius comitem omnino excludere voluit, ne dissentiret a Maurolyco & Fazello.
[70] Quin & compendium Vitæ, a nobis edendæ, ex Ms. Græco Latine recitat, [proferens compendium Vitæ S. Bartholomæi suæ opinioni congruum:] opinioni suæ prorsus accommodatum. Nam quæ in Vita inter Rogerium regem & S. Bartholomæum Messanæ gesta narrantur, omnia referuntur ad Rogerium comitem, & ita quidem, acsi S. Bartholomæus alterius monasterii in Sicilia fuisset abbas, quando accusatus est apud Rogerium & ad ignem condemnatus. Ut verbo dicam omnia, illud Vitæ compendium adeo a vera Sancti Vita dissonat in plerisque factis, ut non crederem, ex ipsa Vita compositum esse, nisi Daniel Basiliensis monachus diceretur auctor a Pirro, laudareturque pro ea Octavius Caietanus in Idea Sanctorum Siculorum pag. 95, ubi assignat ipsam Vitam nostram, deinde Latine editam. Hinc enim credere cogor, ex illa ipsa Vita compositum esse Pirri compendium, præsertim cum documenta Messanensia diligenter nobis communicata sint, nec inter illa vel minimum compareat, ex quo illud Pirri compendium concinnari potuerit. Quapropter ne specioso titulo incautis imponat istud compendium, vitia ejus ex collatione cum Vita breviter assignabo.
[71] In oppido Semeri aut Simari natum fuisse S. Bartholomæum Vita docet num. 4, [at illud compendium infidele est & præconceptæ opinioni accommodatum.] eidemque tribuit parentes magnos & pios generatim. At in compendio vocatur antiquæ Sybaris domini filius, acsi Vita decideret controversiam eruditorum de situ antiquæ Sybaris & parentes Sancti faceret civitatis suæ dominos. Vita num. 9 Blasium monachum habitasse asserit in oratorio, quod martyri Sisinnio dicatum erat. At in compendio pro S. Sisinnio substituitur S. Martinus. Vita num. 14 & seq. docet, sanctum Solitarium per venatores primum hominibus innotuisse, & sic paulatim plures ad eum confluxisse, nullo addito verbo de fuga Sancti. Eadem Vita ante num. 13 habet, a Cyrillo & Blasio, monachis senioribus, dum ad Sanctum accedere volebant, visam esse columnam igneam a loco, ubi orabat, sursum ascendentem. At compendii auctor ob discipulos Sanctum fugisse in alium locum, & per igneam columnam ab iis inventum perperam affirmat. Ita ille omnia perturbavit ac mutavit, uti mox iterum perperam ait, Sanctum a monachis abductum in Rossanense monasterium beatissimæ Virginis Odygitriæ, cum id monasterium Bartholomæus ipse erexerit ex mandato apparentis Virginis: sed hanc quoque revelationem alio ille detorsit. Mox, ut alia multa, prætermisit iter Sancti ad Paschalem Papam, quod non poterat consistere cum gestis posterioribus ad Rogerium comitem detortis; & in gestis apud Alexium Comnenum peccat, dum Irenen ejus conjugem vocat genitricem. Rursum directe cum Vita pugnat compendium, asserens Bartholomæum in Siciliam vocatum a Rogerio comite, ut præesset monachis, & omnia, quæ spectant ad accusationem Sancti, & secutam constructionem monasterii sancti Salvatoris, eidem comiti Rogerio attribuens, cum omnia ista sint facta per Rogerium regem, & annis multis post mortem comitis, ut ex Vita fit manifestum, & Rogerii regis confirmatur diplomatis.
[72] Rogerius rex in diplomate anni 1130, quod editum est apud Pirrum pag. 4 & Caietanum pag. 52 ita orditur: [Rogerius rex aperte declarat, se monasterium S. Salvatoris] Rogerius, in Christo Deo potens, pius, rex, & Christianorum adjutor. Quoniam præsentis vitæ res temporariæ sunt, &, ut vilissima quæque, ex aliis in alias commutantur; viri pia religiosaque mente, inaudita rerum harum, &, ut Psalmista dicit, dexteræ Excelsi mutatione commoti, ad ea, quæ permanent æternaque sunt, animum appulere, &, cum omne studium intendissent, non invenere viam, quam divina templa erigere facultatesque suas Deo offerre. Inde enim propter eas, quæ ibi incessabiliter laudes resonant, Divinitati incessanter ministratur gloriaque redditur: & ii beatæ memoriæ assiduarumque orationum fiunt participes. Hoc exemplum, tamquam archetypum canonem, secuta serenitas nostra, erexit a fundamentis exstruxitque sacrum divinumque templum in extremo portus Messanensis insulæ Siciliæ ad gloriam & laudem magni Dei & Servatoris nostri Jesu Christi, a quo & coronam accepimus, intemeratæ Matris eius, sanctæ Dei Genitricis Virginisque Mariæ. Venerandum hoc templum, in magnitudinem decentemque formam divina gratia perductum, cum interventu consensuque Hugonis venerabilis episcopi & canonicorum Messanensium Mandram nominantes & facientes, hoc est, matrem monasteriorum, quæ sub ipsa sunt, & archimandritam in ipsa constituentes, hoc est patrem præfectumque iis, qui sub ipso sunt, monasteriorum rectoribus &c. In illo diplomate multa privilegia & bona monasterio attribuit Rogerius, ut latius ibidem apud Caietanum videri poterit.
[73] [a fundamentis exstruxisse, consentitque episcopus Messanensis,] Quod vero spectat ad fundatorem, quem quærimus, illa verba a Rogerio rege prolata, Nostra serenitas erexit a fundamentis exstruxitque &c: videntur sufficere, ut non quæramus fundatorem alium ante Rogerium primum Siciliæ regem, etsi fundatio sit inchoata, priusquam regium titulum esset consecutus. Si quis tamen contendere vellet, sic loqui Rogerium, quod omnia, quæ prius a patre structa ibidem erant, funditus dejecisset; conjectura illa prorsus refelleretur per verba Hugonis Messanensis episcopi, cujus Privilegium pro monasterio sancti Salvatoris dedit Caietanus pag. 50. Hoc datum est anno ab Incarnatione Christi MCXXXI Indict. X mense Octobris, & sic habet: Dominus Rogerius Siciliæ atque Italiæ gloriosissimus atque invictissimus rex, quoddam monasterium Græcorum in honorem sancti Salvatoris, & B. Mariæ semper Virginis, & S. Nicolai confessoris Christi prope Messanam civitatem in prato S. Hyacinthi, in loco, qui vulgo dicitur lingua S. Nicolai, pro anima sua & liberorum suorum & patris sui & matris suæ & omnium parentum suorum, incæptum tempore prædecessoris nostri piæ recordationis Wilelmi Messanensis episcopi, volens perficere & opibus suis propriisque facultatibus ditare, & quædam monasteria nostræ diœcesis, quæ beatæ memoriæ pater suus magnus primus comes Rogerius fundavit, & per privilegia sua corroboravit, sicut sunt, cum possessionibus & privilegiis & pertinentiis suis suprascripto monasterio subjicere, rogavit me, ut & ego Hugo, Messanensis ecclesiæ humilis episcopus, concederem, & Messanenses canonicos concedere facerem &c. Consentit episcopus in omnia privilegia, quæ rex monasterio S. Salvatoris concessit, & in subjectionem aliorum monasteriorum, sicuti rex disposuerat.
[74] [ut initium fundationis sit figendum inter 1120 & 1129.] At, quod modo facit ad propositum nostrum, allegatis verbis declarat, inchoatum fuisse monasterium tempore Willelmi aut Guilielmi Messanensis episcopi. Guilielmus autem, ut habemus ex Pirro tom. 1 p. 303, ecclesiam Messanensem non administravit tempore Rogerii comitis, sed annis fere viginti post mortem eius præesse cœpit. Pirrus initium episcopatus Guilielmi figit circa annum 1120, & nullum ejus instrumentum profert ante annum 1123; obiisse vero existimat anno 1126. Subscripsit certo Guilielmus cuidam diplomati Rogerii, quod datum dicitur mense Decembri, Indictione 4, quæ Indictio currere cœpit a Septembri mense anni 1125. Ex his periculum S. Bartholomæi videtur figendum circa annum 1125, certe inter 1120 & 1129, sicut & initium fundationis Sancti Salvatoris; nam Guilielmi successor sedebat anno 1129, & forsan tunc aliquot annis sederat. Itaque annis fere viginti aut etiam pluribus post mortem Rogerii comitis inchoata est fundatio ecclesiæ Sancti Salvatoris, eamque a fundamentis ædificavit Rogerius rex, ut iterum dicit in Privilegio anni 1134, quo multa monasteria eidem subjicit, & alias prærogativas concedit. Si qua vero in loco antea erat ædes sacra, fuit illa S. Nicolai, in qua miraculum istud est factum, quo Sancti innocentia fuit cognita.
[75] De aliis nominatim monasteriis per S. Bartholomæum fundatis Vita non meminit. [Aliud monasterium, quod a Sancto extructum creditur.] Asserit tamen num. 20 generatim ex primo monasterio multa fuisse derivata; sed de singulis, tamquam factis vulgaribus & tunc notissimis, nihil sibi dicendum existimavit. Monachi abbatiæ S. Bartholomæi Trigona, quorum testimonium recitavi num. 7 & seqq., ex vetusta traditione asserunt, monasterium suum a S. Bartholomæo, cujus modo nomen habet, in honorem S. Bartholomæi apostoli fuisse exstructum. Neque hæc traditio, etiamsi ob Vitæ silentium minus certa videri possit, neganda est, aut pro falsa & mendaci habenda. Nam multa alia a S. Bartholomæo fundata saltem insinuavit, ut jam dixi. Marafiotus fol. 72 ait, multas in isto monasterio scripturas se vidisse. In illis autem invenit, fundatum esse a S. Bartholomæo; cumque nostrum ignoraret, ad discipulum S. Nili respexit. Ait præterea, initio erectum fuisse titulo S. Barnabæ apostoli: sed magis credendum est monachis, qui S. Bartholomæum apostolum dicunt primum patronum. De his plura non dicam, pergamque ad investigandum, quo fere tempore obierit Sanctus. Ut autem hæc inquisitio fiat clarior, præcipua chronotaxeos capita repetam, & quædam hactenus prætermissa adjungam.
§ VI. Qualiscumque chronotaxis & examen præcipuorum Sancti gestorum.
[Primordia Sancti: tempus exstructi primi monasterii:] Natus est Sanctus, ut conjicimus, inter annos 1050 & 1060. Parentes juvenis deseruit, & sub disciplina Cyrilli monachi rudimenta vitæ religiosæ didicit: deinde multo tempore peregrinatus est, ut viros sanctitate præcipuos inviseret, & eorum mores imitari disceret. Post hanc peregrinationem solus in monte deserto vivere cœpit, vitamque solitariam continuavit, donec per venatores inveniretur, & sic paulatim innotesceret pluribus, quibus pia dabat monita. Hinc & discipulos admisit, & cum ipsis perrexit eremiticam ducere vitam, donec ab apparente Virgine monitus sit, ut ecclesiam exstrueret cum cœnobio. Inchoata videtur exstructio ecclesiæ ante finem seculi XI, figendumque initium inter 1090 & 1100, verisimiliter opem ferente Rogerio comite, & forsan sumptus totius ecclesiæ faciente. Ad secutam monasterii ædificationem concurrerunt plures, illudque multis possessionibus locupletavit Rogerius Siciliæ rex per diploma anni 1104, editum apud Ughellum, in quo Rogerius, tunc puer & comes, fundatorem minime se dicit, sed declarat, velle se partem habere in beneficiis, prædictæ ecclesiæ & monasterio collatis. Alias possessiones eidem monasterio dedit Mabilia, Roberti Guiscardi filia, cum filio suo Guilielmo. Hujus vero fundationis litteræ anno 1122 datæ sunt, & pergebat tunc monasterio præesse idem, qui anno 1104 præerat, venerabilis abbas Bartholomæus. Regrediamur tantisper ad anteriora.
[77] [Sanctus presbyter ordinatus a Polychronio,] Post exstructum monasterium, multi ad S. Bartholomæum confluxerunt, ut sub eius regimine vitam ducerent monasticam, & ad eumdem alia intentione accesserunt Cyrillus, sub quo vitam monasticam erat exorsus, & Polychronius episcopus, qui Sanctum consecravit presbyterum. Figenda videtur hæc S. Bartholomæi consecratio sub finem seculi XI aut sub initium sequentis: nam in Vita accessus parentum, qui sub disciplina filii sui Bartholomæi vitam amplexi sunt monasticam, post Sancti consecrationem narratur. Corte parentes Bartholomæi ne senes quidem dicuntur, quando ad sanctum Filium venerunt, & satis virium habebant ad suscipiendos vitæ monasticæ labores, ut Filius non posset esse ætatis admodum provectæ, uti etiam colligitur ex præsentia Cyrilli monachi, qui in Vita Græca jam senex vocatur, quando primum ad ipsum venit juvenis Bartholomæus. Quapropter necesse est, dicamus, brevi tempore post constructum monasterium ad presbyterorum dignitatem evectum fuisse Sanctum. Illud vero nonnullam videtur habere difficultatem, quod Polychronius, qui Sanctum ordinavit, nominatur episcopus Gynæcopolios, cujus nominis civitatem episcopalem in tota Calabria non invenimus: neque enim consecratio presbyteri licita est cuilibet episcopo peregrino sine consensu episcopi, in cujus erat diœcesi, ut nequaquam respicere debeamus ad Gynæcopolim Ægypti aut Phœniciæ civitatem.
[78] [quem credimus fuisse Geruntinensem] Inquiramus igitur, cujus civitatis episcopus videatur ille Polychronius. Duo hic præmitto, primum fuisse certo episcopum ritus Græci, quandoquidem S. Bartholomæus fuerit ejusdem ritus presbyter, quem eius successores deinde secuti sunt, & etiamnum sequitur Ordo Basilianus in Calabria & Sicilia: deinde non videri dubitandum, quin alicubi in Calabria fuerit episcopus: nam cum Cyrillo in illa provincia monacho venit ad Sanctum, ut procul dubio inter Cyrillum & Polychronium aliqua fuerit familiaritas. Quæramus modo, an circa finem seculi XI fuerit in Calabria Polychronius episcopus, isque & Græcus, & eiusmodi episcopus civitatis, quam designasse biographum fiat verisimile. Unicus apud Ughellum mihi se offert Polychronius Geruntinensis, & hunc ipsum designari omnino existimo. Nam hic certo sedebat anno 1099, ut probat Ughellus tom. 9 col. 702. Fuisse episcopum ritus Græci, colligitur ex diplomate anni 1099, quod ipse obtinuit a duce Rogerio in confirmationem donationis suæ: nam Græce scriptum fuisse diploma, probatur ex annis mundi sic additis: In annis sex millium sexcenti septem. Latini non utebantur illa epocha, sed Græci; ipsaque verba Latina ostendunt, se ex Græcis vitiose admodum translata.
[79] [in Calabria episcopum.] Præterea eo loco sita est Geruntia, vulgo Cerenza dicta, ut verisimile fiat, Cyrillum in eius diœcesi aut ejus vicinia habitasse, & utriusque adventus ad S. Bartholomæum, imo & consecratio Sancti per episcopum Geruntinensem, sit admodum verisimilis. Nam Rossano vix distat viginti quinque milliaribus Italicis, & civitas Cariatensis, quæ eidem subest episcopo, minus etiam distat. Erat ergo Polychronius iste ex episcopis diœcesi Rossanensi maxime vicinis, & sic cum consensu episcopi Rossanensis, si quis erat, aut vicarii diœcesis, si forte sedes vacabat (ut certe illius temporis episcopus Rossanensis non innotuit) S. Bartholomæum consecrare poterat presbyterum. Restat ergo sola nominis Gynæcopolis difficultas, eaque minime insuperabilis: cum enim Græcum illius civitatis, nunc fere in vicum redactæ, nomen nullibi invenire potuerim, ipsumque nomen Latinum frequenter sit mutatum, fortasse id ipsum Græcum nomen habuerit apud Calabros Græcos: forte etiam nomen Græcum modice corruptum est. Si enim γεραιῶν πόλις, id est, Senum civitas pro γυναικῶν πόλις, mulierum civitas, modica mutatione a Græcis fuerit vocata, id nomen originem dederit Latino nomini Geruntia aut Gerontia aut Gerontum, quæ omnia ejusdem fere sunt significationis Græcæ. Quidquid sit, alium Polychronium non invenio.
[80] Iter Sancti ad Paschalem II, qui anno 1099 Ecclesiam administrare cœpit, [Iter Romanum: aliaque post istud facta:] ex conjectura verisimili figendum est circa initium seculi XII, cum inter constructionem monasterii & istud iter non multa videantur intercessisse. Forte contigerit circa annum 1104, quo multa monasterio donavit Rogerius. Plura in Vita memorantur inter iter Romanum & Constantinopolitanum, videlicet latronum quorumdam conversio ad meliorem vitam, exstructa pro hospitibus ædificia, fames Calabriæ, in qua Sanctus egentibus succurrit, impetrata etiam divinitus annona, & periculum monachorum, in navigio monasterii a Saracenis captorum, quod divinitus agnovit, & precibus discussit Sanctus. Memorata egentium subsidia & navigium monasterii insinuant, cœnobium Sancti recte constitutum & sufficienti censu instructum fuisse, dum illa sunt facta, ut saltem ad seculum XII videantur referenda. Cum autem in Vita num. 27 navigium a Saracenis piratis captum dicatur die ultima hebdomadæ sive Sabbato, XXIII Julii, & dies Sabbati circa id tempus non concurrerit cum XXIII Julii, nisi annis 1104 & 1110, quibus littera Dominicalis erat B, id alterutro ex dictis annis contigerit. At magis credo, anno 1110 rem accidisse, quam 1104, quia præcipua monasterii bona a Rogerio, postea rege, data dicuntur; Rogerii vero diploma, quo multa conceduntur, notatum est in mense Septembris, Indictione duodecima MCIIII; & Rogerius non multo citius comitatum Siciliæ adeptus est, cum eius pater obierit anno 1101, eique successerit primum Simon, frater Rogerii natu major, & post hunc Rogerius ipse postea rex. Itaque existimo, monachos Sancti anno 1110 a Saracenis captos fuisse.
[81] Hac de causa iter Constantinopolitanum, quod in Vita sequitur, [iter Constantinopolitanum, cujus forte ratio] videtur figendum post annum 1110, aut certe non ante hujus anni partem posteriorem. Nescio, an istud iter omni caruerit mysterio. Nam mirum apparet, sanctum Abbatem, cujus monasterium principum Normannorum opibus ortum & ditatum erat, ad imperatorem Constantinopolitanum recurrisse, ut ab eo sacros codices & ornamenta ecclesiæ suæ impetraret; & magis etiam mirandum, tam benigne a principibus Constantinopolitanis exceptum fuisse Sanctum, quam Vita testatur, si nulla alia Constantinopolim proficiscendi erat causa, quam quæ in Vitæ exprimitur. Nam constat, inter principes Normannos, sub quibus vivebat Bartholomæus, & Alexium Comnenum multa fuisse bella, Alexiumque ab iis multum timuisse, ut minime fiat verisimile, Alexium umquam sincera amicitia junctum fuisse cum Normannis in Sicilia, Calabria & Apulia dominantibus. Præterea suspectus est Alexius de favore in schisma Græcorum, a quo certe abhorruit S. Bartholomæus, quem profectum vidimus ad Paschalem Papam, ut ab eo immunitates & privilegia monasterio suo obtineret, sicut revera obtinuit.
[82] [major fuit, quam quæ asseritur in Vita.] Petrus Diaconus in Chronico Casinensi lib. 4 cap. 46 refert, inter Alexium imperatorem & Paschalem Papam ultro citroque nuntios fuisse missos, per quos agebatur de corona imperii tradenda aut Alexio ipsi aut eius filio Joanni per Pontificem. Narrat id Muratorius in Annalibus Italiæ ad annum 1112, a quo non longe abesse potest iter Constantinopolitanum S. Bartholomæi, figendum inter annum 1110 & mortem imperatoris, anno 1118 defuncti, & certe notabili tempore ante ejus mortem, ante quam rediit Sanctus, nec ulla fit mentio de ea brevi secuta. Hinc nonnulla mihi oritur suspicio, S. Bartholomæum, qui notus erat Paschali Papæ, ab eo occulte mitti potuisse, ut videret, an spes esset Græcos sincere conciliandi cum Ecclesia Romana, utque in eam conciliationem incumberet apud imperatorem, qui sine ea certo non accepisset coronam a Pontifice. Hanc suspicionem, inquam, ingerunt mira illa gratia, qua apud Græcos imperatores totumque senatum valuisse dicitur Sanctus, etiamsi degeret sub principe Normanno, gratia ejusdem apud Paschalem, ipsumque Constantinopolitani itineris tempus. Suspicionem augere potest secuta post aliquot annos damnatio Sancti ad ignem per judices Rogerii regis, quem exacerbare potuit eiusmodi conatus S. Bartholomæi ad Græcos cum Romano Pontifice conciliandos. Nec multum obstare potest silentium biographi, qui aut ignorare potuit missionem Bartholomæi, si occulta manserat; aut de industria silere, ne scriberet factum, quod placere non poterat principibus, sub quibus scribebat. Verumtamen nihil asserere velim: nam mera est suspicio, ex congruis personarum, rerum & temporum adjunctis solum nata, omnique testimonio antiquorum destituta.
[83] [Redux Sanctus monasteria condit:] Postquam Constantinopoli in Calabriam ad monasterium suum rediit Sanctus, ecclesiam acceptis donis exornavit, &, ut Vita habet num. 30, sacella quædam aut oratoria condidit. Per oratoria, ut sonat vox Græca, existimo intelligenda monasteria, præsertim cum biographus num. 20 asserat, ex primo Rossanensi multa monachorum domicilia fuisse exorta. Eo igitur tempore, quo redux in Calabria mansit Sanctus ante calumniam, cujus causa Messanam vocatus est a Rogerio, quodque decem, ut minimum, & fortasse quindecim fere annorum fuisse videtur, Sanctus congregationem suam dilatavit in Calabria, & varia exstruxit monasteria primo procul dubio subjecta. In illud etiam tempus, quod inchoari potest ab anno 1115, aut anno uno alterove citius, & extendi usque annum circiter 1125, incidit insignis donatio Mabiliæ, Roberti Guiscardi filiæ, quæ anno 1122 per litteras ab Ughello editas S. Bartholomæo plurima lateque extensa prædia concessit, eum vocans spiritualem patrem, dominum Bartholomæum, sancti monasterii venerandæ dominæ nostræ Dei Genitricis de Neanova Odigytria abbatem, virum justum & studiosam vitam agentem. Illo igitur tempore in territorio S. Euphemiæ verisimiliter fundata est abbatia, quæ modo S. Bartholomæi Trigona nomen habet, & primum S. Bartholomæo apostolo consecrata fuit, ut dictum est num. 7 & seqq. Possem ex Marafioto & alia quædam designare monasteria, quæ ex conjecturis verisimilibus S. Bartholomæum sibi attribuere possent fundatorem; sed ab iis abstineo, eo quod certa non habeam documenta.
[84] Atra calumnia, qua appetitus fuit S. Bartholomæus apud Rogerium regem, [gravi calumnia appetitur & damnatur;] proxime præcessit constructionem abbatiæ SS. Salvatoris prope Messanam, quam circa annum 1125 inchoatam, jam probavi num. 74. Habet ea calumnia & maxime consecuta ex ea Sancti damnatio, nescio quid mirabile, cujus ratio clare non intelligitur. Non loquor de nimia atrocitate illius calumniæ: nam innumera omnium seculorum exempla, & præteritorum temporum experientia abunde docent, quam crudeliter in viros etiam sanctos & innocentes invidia & odium non raro grassentur. Illud vehementer miror, damnatum tam facile a judicibus Rogerii regis fuisse Virum sanctum, & damnatum ad mortem tam truculentam. Verumtamen non est ulla ratio dubitandi de veritate facti, quandoquidem biographus, qui in Calabria scripsit, verisimiliter vivente etiam tum Rogerio, aut certe ejus filio vel nepote, numquam ausus fuisset ista scribere, nisi certa fuissent & passim nota. Aliunde vero liquet, quantum Rogerio regi idem parcat biographus, quamque profusus sit in eius laudes: nam eum passim, maxime in referendo hoc facto, sanctissimum aut sanctum vocat regem; etiamsi tantam Rogerii regis sanctitatem historiographi non agnoscant, eiusque vitia æque commemorent ac virtutes. Quapropter vehementer suspicor, calumniis & illi præcipue, qua de hæresi accusabatur Sanctus, colorem fuisse quæsitum ex itinere Constantinopolitano; & nonnulla omissa fuisse a biographo, quæ rem totam manifestius elucidarent. Monachi calumniæ structores non fuerunt ex iis, qui vitam monasticam sub Sancto erant amplexi; sed ex monasterio Melitensi ad ipsum venerant, & aliquo tempore cum Sancto vixerant, forte ea ipsa intentione, ut calumniam facere possent magis verisimilem.
[85] Postquam, cognita Sancti innocentia, amplum exstruere monasterium statuerat Rogerius eo ipso loco, [sed, cognita eius innocentia, monasterium S. Salvatoris exstruitur.] quo rogus pro Sancto fuerat exstructus, eum remisit in Calabriam, ut inde mitteret aliquot monachos, in monasterio exstruendo habitaturos. Misit autem S. Bartholomæus monachos duodecim & decimum tertium Lucam reliquorum præfectum. Pirrus inter abbates monasterii SS. Salvatoris primum ponit Bartholomæum. Verum Sanctus non alio modo videtur præfuisse monasterio SS. Salvatoris, quam quo præerat omnibus suæ Congregationis monasteriis. Præterea, quantum existimo, monasterium exstructum numquam vidit; sed ad illud stabiliendum & instruendum rebus necessariis, non modo monachos transmisit; sed etiam libros, supellectilem, pecuniam, aliaque necessaria transmisisse dicitur. Inter fundationem hujus monasterii & mortem Sancti nihil interponit biographus, ut verisimile fiat, Sanctum non diu superfuisse. Si quis attenderit ad remissum continuo Bartholomæum, protractamque ad annos non paucos constructionem monasterii, facile suspicabitur, Rogerium non fuisse delectatum præsentia Sancti, quem sine pudore forsan videre non poterat.
[86] Ex duobus diplomatis Rogerii regis & tertio Hugonis episcopi Messanensis, quæ ante laudavi, existimo, [Sanctus obiit ante annum 1134,] S. Bartholomæum defunctum esse circa annum 1130, aut forsan illo ipso anno. Certe S. Bartholomæus defunctus erat aliquo tempore ante mensem Februarium anni 1134, quo datum est postremum ex dictis diplomatis: nam Lucas in eo constituitur abbas SS. Salvatoris, sive archimandrita, & de eo dicitur: Qui novo monasterio Dei Genitricis, quod in Bosano est (lege in Rossano, ut recte habetur apud Pirrum) abbas exstiterat. Ex Vita autem num. 39 novimus, Lucam monasterii Rossanensis factum esse abbatem, quando defunctus est S. Bartholomæus. Itaque S. Bartholomæus saltem ante annum 1134 mortuus est, etiamsi Lucas duobus tantum mensibus præfuisset monasterio Rossanensi. Cum vero verisimile sit, illam Lucæ præfecturam in monasterio Rossanensi prolixiorem fuisse; probabilius quoque est, Bartholomæum diutius ante annum 1134 fuisse defunctum. Quando datum est prius Rogerii diploma, notatum mense Maio anni 1130, necdum electus erat ullus archimandrita monasterii SS. Salvatoris; & in eo solum constituitur, ut dicto monasterio præsit archimandrita, eique subsint alia non pauca monasteria, partim in Sicilia, partim in Calabria; & sic in diplomate episcopi, quod est anni 1131, nulla fit mentio de archimandrita per monachos electo, aut per regem confirmato, sed assensus præbetur regis dispositionibus de illo monasterio, diciturque rex illud persicere voluisse, ut necdum omni ex parte tunc perfectum fuisse videatur.
[87] [& probabilius etiam ante 1130.] Necdum anno 1130 archimandritam fuisse constitutum, clare colligitur ex his Rogerii de eius electione verbis: Eum vero, qui in dicta Servatoris mandra præpositus futurus est, electum ab iis, qui in ea erunt, monachis, hoc est, ab universo cœnobio juxta divinos sacrosque canones, oportet confirmari per potestatem nostram vel hæredum & successorum nostrorum, & mandato nostro approbari. Hinc incertum est, an eo tempore vixerit S. Bartholomæus. Nam Lucas forte iam tum abbas erat Rossanensis, & forte solum præerat monachis, quibuscum a S. Bartholomæo Messanam erat missus. Quare mortem Sancti figendam censui circa annum 1130. Nam certe vixit aliquo tempore post inchoatam circa 1125 monasterii constructionem, & aliquo etiam tempore obiit ante electum anno 1134 archimandritam monasterii S. Salvatoris, cujus præfecturam non gessit. Hactenus certa dedimus. Si quis vero & conjecturam nostram his additam desideret; illam quoque adjungam. Vehementer suspicor, S. Bartholomæum fuisse defunctum ante primum diploma Rogerii, cumque obierit die XIX Augusti, ab anno 1129 mortuum fuisse: nam Rogerii diploma datum est mense Maio. Ratio prima est, quod de S. Bartholomæo in tribus diplomatis nulla umquam fiat mentio, ut fieri poterat, si vixisset, cum totius congregationis esset caput. Altera est, quod Rogerius monachis relinquat electionem archimandritæ. At monachi verisimiliter elegissent S. Bartholomæum. Quapropter, cum ex dimissione Bartholomæi & ex alto de ipso Rogerii silentio verisimile sit, noluisse Rogerium, ut ejus præsentia Messanæ memoriam injustæ condemnationis refricaret; vehementer suspicor, defunctum esse Sanctum, antequam ampla illa privilegia necdum perfecto S. Salvatoris monasterio dedit Rogerius. [Observatio de Luca Sancti successore.]
[88] Lucas, primus S. Bartholomæi successor in monasterio Rossanensi, ac deinde archimandrita anno 1134 in cœnobio SS. Salvatoris, creditur superfuisse usque ad annum 1175. Ornatur multis laudibus in diplomate Rogerii, quo constitutus est archimandrita, multaque monasterio suo obtinuit anno 1134: sed Rogerius eo tempore contra legitimum Pontificem stabat pro antipapa Anacleto, ut laus illa non cedat in summam Lucæ commendationem. Hic tamen & in Vita multum laudatus est, meritoque, ut videtur, numeratur inter viros sanctitatis fama celebres. Quin & Sanctum vocari video ab aliquo in annotationibus Mss., ad nos missis de S. Bartholomæo. Cajetanus Lucam archimandritam memorat in Martyrologio Siculo ad XXVII Februarii, sed sine Sancti titulo, & his solum verbis: Messanæ, Lucas primus archimandrita monasterii S. Salvatoris in pace quievit. In margine laudatur, Elogium ad sepulcrum in ecclesia S. Joannis Baptistæ. Hinc apud nos eodem die commemoratus est in Prætermissis. Plura de Luca dat Pirrus in Sicilia sacra tom. 4 a pag. 7, quæ videri poterunt. Ego Vitam S. Bartholomæi debitis annotationibus illustratam subjungo.
VITA
Auctore anonymo coævo.
Ex codice Ms. SS. Salvatoris Messanensis, cum
interpretatione antiqua aliquot locis correcta.
Bartholomæus Ab. Conf. in Calabria (S.)
A. ANONYMO COÆVO.
PRÆFATIO.
Μεγίστης ὅντως ὠφελείας καὶ πολλοῦ τοῦ κατὰ ψυχὴν κέρδους ἡ τῶν ἀνδρῶν πολιτεία εἰς διήγησιν προτιθεμένη, τοἳς φιλαρέτοις γίνεται πρόξενος. Διεγείρει γὰρ τὰς ἐκείνων ψυχὰς πρὸς τὴν τῶν ἀρετῶν ἐργασίαν, καὶ παντὸς πόνου καὶ δυσχερείας πείθει καταφρονεῖν. καὶ καθάπερ ἐπὶ τῶν ἀριστέων ὁπότε περὶ πολέμων καὶ τροπαίων τις διαλέγεται, αὐτίκα τε αὐτοῖς ἡ ψυχὴ διαθερμαίνεται, καί που καὶ παρατάξεις ἐπιζητεῖ, καὶ πρὸς συμπλοκὴν πολεμίων ὀρμᾷ, καὶ ὅσωπερ ἄν μάλλον τοῦς περὶ τούτων * λόγους ἀκούωσιν ἐπὶ πλεῖόν τε αὐτοῖς ἡ ὀρμή αὔξεται, καὶ τοιούτων ἔργων εὐθὺς ὀρέγονται· καὶ οὕτω καὶ ἀρετῆς ἐρῶσαι ψυχαὶ, ὅταν ἀποστολικοὺς ἀγῶνας καὶ δρόμους, ἢ μαρτυρικοὺς ἄθλους, ἢ ὁσίων ἀνδρῶν βίους, καὶ κατὰ τῶν πνευμάτων τῆς πονηρίας ἀσκητικὰ παλαίσματα, ἔκ τινος συγγραφῆς καταμάθωσιν, ἀνδρικώτατα καὶ αὐταὶ πρὸς τὴν ἐκείνων μίμησιν εὐθὺς διανίστανται, καὶ ἀνολιγώρως τὰ ἶσα δρᾶν κατεπείγονται, τῶν ἴσων ἐκείνοις στεφάνων τε, καὶ γερῶν παρὰ τοῦ μεγαλοδώρου Θεοῦ τυχεῖν ὀρεγόμεναι.
[2] Ἐπεὶ οὖν οὕτω πρόδηλος ἐν τοῖς περὶ τῶν ἀοιδίμων ἀνδρῶν διηγήμασιν ἡ ὠφέλεια καὶ πρὸς τὸ κρεῖττον ἐπίδοσις, οὐ καλῶς ἔχειν ᾠήθημεν τὸν θεάρεστον, καὶ ψυχοφελῆ βίον τοῦ ἡμετέρου πατρὸς, καὶ ποιμένος βαρθολομαίου τοῦ * ἐν τοσαύτῃ ἀρετῇ διαπρέψαντος, καὶ δίκην ἡλίου τὰς τῶν αὐτοῦ κατορθωμάτων αὐγὰς πανταχοῦ τηλαυγῶς καταπυρσεύσαντος, σιωπῇ παραπέμψασθαι, καὶ λήθης βυθοῖς ἐᾶν ἀμαυροῦσθαι τὰ ἐκείνου καλὰ. Καὶ ταῦτα τῶν ἀνέκαθεν ἑλλήνων πολλὴν εἰσενεγκάντων σπουδὴν συγγράψαι τὰ τῶν ἡρώων μυθικὰ ἀριστεύματα, καίτοι μηδὲν ὠφέλιμον ἐκείνων τῷ τῶν ἀνθρώπων βίῳ συνεισφερόντων, βλάβην δὲ μᾶλλον ὅτι * πλείστην τοῖς ἀκούουσι πάντοθεν προξενούντων, ὡς ἀνοσιουργίας καὶ αἰσχρὰς πράξεις διηγουμένων. οὐκ οὖν σιωπητέον τὰ τοῦ ἀνδρὸς, οὐδ᾽ ἀνιστόρητα ἡμῖν τὰ οὕτω σεμνὰ ἐατέον. διηγητέον δέ μᾶλλον τά κατ᾽ αὐτὸν, ὅση δύναμις, καὶ ἀρετῆς ὑπόδειγμα τὴν ἐκείνου πολιτείαν ἅπασι προθετέον.
[Præfatio de utilitate scribendi] Sanctorum Virorum facta, moresque posteris tradere, sane utilissimum est virtutis amatoribus, plurimumque ad animarum salutem conducit. Ea enim narratio incitat animos ad virtutum exercitationes, laborumque & difficultatum contemptionem suadet. Quemadmodum enim si de bello, trophæisque coram bellatoribus quispiam disserat, eorum animi statim inardescunt, instructas ferme acies quærunt, & in hostium congressum ruunt, & quo crebrius hæc audiunt, eo vehementius accenduntur, & ejusmodi opera statim desiderant a: ita cupidæ mentes virtutum, Apostolorum certamina cursusque, prœlia martyrum, Sanctorum vitas, & eorum b adversum spirituales nequitias colluctationes ex historia aliqua perdiscentes, generosa quadam alacritate statim ad eorum imitationem attolluntur, suavique aguntur impulsu ad paria facinora perpetranda, pares cum illis a Deo coronas, ac præmia adipisci peroptantes.
[2] Cum igitur adeo perspicua cunctis sit utilitas, & ad virtutes incitamentum, [Vitas Sanctorum.] quod in celebrium virorum gestis rebus enarrandis collocatum est; recte nos facturos arbitrati sumus, si vitam proderemus Deo in primis gratam, mortaliumque animis utilem patris nostri ac pastoris Bartholomæi, viri tanta ornati virtute, ac solis instar recte factorum radios undequaque diffundentis: neque virtutes eius obscurari oblivione sineremus c. Sane olim ethnici tantum studii contulere ad fabulosa heroum suorum facinora literis mandanda, unde nihil omnino emolumenti caperetur, ad hominum vitam recte instituendam, quin potius ex scelestis turpibusque narrationibus damni plurimum exsisteret: nobis d vero reticenda venerabilis Viri virtus, ac sine luce historiæ relinquenda? imo commemoranda pro virili est, tantumque virtutis exemplar, cunctis mortalibus eorum bono exponendum.
ANNOTATA.
a Pauca verba hic omissa erant in versione Latina, quæ translata addidi, prout reliqua omnia cum utroque exemplari Græco conferam, &, ubi necesse videbitur, corrigam.
b Pro eorum, interpres posuit monachorum, quia memorantur ἀσκητικὰ παλαίσματα, quæ maxime monachorum sunt. Cum tamen & alii Sancti adversus dæmones luctentur, malui inhærere verbis Græcis, quæ ad Sanctos quoslibet pertinent.
c Non verba, sed sensum periodi hujus dedit interpres.
d Græca sunt sine interrogatione, sed eamdem præferunt sententiam. Igitur non silenda Viri gesta &c. Hoc semel observo, quia interpres libere verba mutat, sed passim sensum recte exprimit.
* al. τούτοις
* al. καὶ
* forte. ἔτι
CAPUT I.
S. Bartholomæi patria, parentes, pueritiæ studia: relictis
parentibus, adit Cyrillum monachum, ab eoque habitu monastico induitur:
deinde ad varios profectus, vitam orditur solitariam, & virtutibus
splendet.
Ἤνεγκε τοιγαροῦν τὸν ἱερὸν τοῦτον ἄνδρα, ὦ ἱερὰ καὶ θεοσύλλεκτος ἄθροισις, ὡς πάντες σχεδὸν οἱ παρόντες γινώσκετε, οὑ τῶν μεγάλων τις καὶ περιφανῶν πόλεων, πολίχνιον δέ τι εὐτελές τε καὶ ἄσημον, πρὸς τοῖς νοτίοις τῆς καλαβρίας κείμενον μέρεσιν. ὄνομα δὲ τῇ πατρίδι σήμερι. ἀλλὰ μηδεὶς πρὸς τὸ τῆς πατρίδος εὐτελὲς ἀπιδὼν, εὐτελές τι καὶ περὶ τούτου οἰέσθω, καὶ τῶν τοῦ ἀνδρὸς χαρίτων ἀνάξιον. Ὅυτω γὰρ ἂν ἀτιμάζοιντο οὐ μόνον ἀπλῶς ἀπόστολοι καὶ προφῆται ἀλλὰ καὶ οἱ τούτων ἀκρέμονες, ἠλίας δηλαδὴ ὁ θεσβίτης, καὶ ὁ βαπτιστὴς Ἰωάννης καὶ πρόδρομος, οὗ μείζων ἐν γεννητοῖς γυναικῶν οὖκ ἐγήγερται, καὶ πέτρος ὁ τῆς τοῦ Χριστοῦ ἐκκλησίας θεμέλιος. Τί γὰρ τῆς ἑκάστου τούτων πατρίδος φαυλότερον, ὅσον πρὸς τὴν κατὰ κόσμον περιφάνειαν καὶ ἐπίδειξιν; ἀλλ᾽ ἡ μὲν πατρὶς τοῦ μεγάλου τούτου καὶ περιβοήτου πατρὸς τοιαύτη, καὶ οὕτως εὐτελῶς εὐτελῶς ἔχουσα.
[4] Πατέρες δὲ αὐτῷ γεγόνασι μεγάλοι καὶ ὑψηλοὶ, καὶ λαμπροὶ τὴν ὄντως εὐγένειαν, ἄνωθεν καὶ ἐκ προγόνων εἰς ἑαυτοὺς τὸν τῆς ἀρετῆς κλῆρον κατάγοντες, καὶ τοῦτον καθεκάστην ταῖς παρ᾽ ἑαυτῶν προσθήκαις ἐπαύξοντες. Ἀπὸ παντὸς γὰρ πονηροῦ πράγματος καὶ ἀυτοὶ κατὰ τὸν μέγαν Ἰὼβ ἀπεχόμενοι, παρέβλεπον ἀεὶ τὰ κάτω μένοντα τερπνὰ καὶ φθειρόμενα· τὰ πλείω δὲ τῶν κεκτημένων ἁρπάζοντες τῆς φθορᾶς καὶ τοῦ κοσμοκράτορος, ἀπὸ τῆς παροικίας εἰς τῇ κατοικίαν ἀπέπεμπον, ἀγαθὸν ὑπόδειγμα τῷ παιδὶ κᾀντεῦθεν γενόμενοι, καὶ ἑαυτοῖς τὴν αἰωνίαν * μακαριότητα θησαυρίζοντες. Ὄνομα δὲ τῷ μὲν πατρὶ γεώργιος, τῇ μητρὶ δὲ ἑλένη. Οὗτοι τὸν ἀοίδιμον τοῦτον παῖδα ὥσπερ τις ἀγαθὴ ῥίζα ἀγαθὸν βλαστήσαντες βλάστημα, καὶ θεῷ τῷ τῶν ἀγαθῶν δωρημάτων δοτῆρι προσαγάγοντες διὰ τοῦ θείου βαπτίσματος τὸν καὶ τὴν ἀρετὴν ἐσόμενον τέλειον, βασίλειον αὐτὸν ἐπωνόμασαν, θεόθεν πρὸς τοῦτο καθοδηγούμενοι, ὡς ἂν καὶ διὰ τῆς κλήσεως τὸ βασιλικὸν τοῦ φρονήματος τοῦ παιδὸς δηλωθείη, καὶ πρὸς τὰ τῆς σαρκὸς πάθη ἀκαμπὲς καὶ ἀδούλωτον.
[5] Τοιοῦτοι γὰρ ἦσαν κατ᾽ ἀρετὴν οἱ μακάριοι, ὡς ὁ λόγος φθάσας ἐδήλωσεν, ὡς πανταχοῦ τῷ θείῳ χειραγωγῆσθαι βουλήματι· ἐντεύθεν σπουδὴ ἦν αὐτοῖς ἀνατρέφειν τὸν παῖδα ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσία κυρίου, κατὰ τὴν τοῦ θείου παύλου παραίνεσιν, ὥστε βασίλειον αὐτὸν ἀληθῶς ἀναδειχθῆναι ἀνάθημα, καὶ τοῦ ἐπουρανίου βασιλέως ἐπάξιον ἐνδιαίτημα. ὁ δὲ οὐ πρὸς παιδιὰς ἔβλεπε, καὶ ἀθύρματα, καὶ τἄλλα, οἷς ἡ νεότης, ὡς τὰ πολλὰ, οἶδε τέρπεσθαι, ἀλλὰ πρὸς τὸ ἐγγύθεν ὑπόδειγμα, δηλαδὴ τοὺς οἰκείους γεννήτορας διαπαντὸς ἐνορῶν, ἐν ἀτελεῖ ἔτι καὶ κομηδῇ νέῳ τῷ σώματι τέλειον ἐπεδείκνυτο φρόνημα, καὶ ἐκ πρώτης, ὃ λέγεται, βλάστης ὁποῖον γένοιτο μετὰ ταῦτα τὸ φυτὸν παρεδήλου· ἐπεὶ δὲ προἳόντος τοῦ χρόνου τὴν τῶν νηπίων ἡλικίαν διήμειβεν, πρὸς μάθησιν τῶν ἱερῶν γραμμάτων παρὰ τῶν τεκόντων ἐκδίδοται· καὶ δῆτα δαψιλῆ τὰ σπέρματα τῆς παιδεύσεως ἐν τοῖς τῆς διανοίας κόλποις ὁσημέραι παραλαβὼν, πολὺν τὸν καρπὸν ἐν βραχεῖ καὶ ὑπὲρ τὴν ἡλικίαν προήνεγκεν. καὶ τοῖς θείοις προσεδρεύων οἴκοις διαπαντὸς, ταῖς πρὸς θεὸν ὑμνωδίαις καὶ ἱεραῖς ἀναγνώσεσι ψυχὴν ἅμα καὶ αἰσθήσεις ἐθέλγετο.
[6] Κᾀντεῦθεν τὸν θεῖον φόβον ἐν τῇ τῆς διανοίας γαστρὶ, κατὰ τὸν μακάριον ἠσαΐαν λαβὼν, καὶ κατανοὴσας ὡς οὐδὲν τῶν τῇδε βέβαιον οὐδὲ μόνιμον, ὑπερφρονεῖ μὲν γεννητόρων διὰ Χριστὸν, περιορᾷ δὲ κόσμον καὶ τὰ ἐν κόσμῳ, καὶ τὴν αὐτοῦ πᾶσαν ἔφεσιν μετατίθησιν εἰς Θεὸν· ἐνθέντοι, μηδενὶ μηδὲν εἰρηκῶς, μὴδ᾽ ἐκκαλύψας τὸ βούλημα, καταλιπὼν πάντας, γονεῖς, φίλους, ἥλικας, συγγενεῖς, αὐτὸ τὸ πατρῶον ἔδαφος, τὸ εὐκταιότατον ἀνθρώποις καὶ ποθεινότατον, λάθρα τοῦ πατρικοῦ ἔξεισιν οἴκου, καὶ πρὸς τὸν μέγαν ἐν ἀσκηταῖς ἀφικνεῖται Κύριλλον, ὅς πρός τινι χειμάῤῥῳ τοῦ μελιτήνου λεγομένῳ σὺν ὀλίγοις ἀσκηταῖς τοτηνικαῦτα προσδιατρίβων ἦν, τὸ θεῖον μέλι τῆς ἀρετῆς ἐπιμελῶς ἐργαζόμενος. πρὸς τοῦτον οὖν παραγεγονὼς, ἠξίου μεθ᾽ ὅσης ἀν εἴποις τῆς προθυμίας καὶ τῆς θερμότητος τὸ τῶν μοναχῶν αὐτῷ σχῆμα περιβαλεῖν. ὁ δὲ τὸ νέον αὐτῷ τῆς ἡλικίας προτείνων· ἀδύνατόν σοι, ἔλεγεν, ὦ τέκνον, τὰ τῶν μοναχῶν πρὸς τὸ παρὸν ὑπελθεῖν· ἐν βραχεῖ γὰρ ἔσῃ πρὸς τοὺς πόνους ἀπαγορέυων, οἳ πολλοί τε εἰσὶ καὶ ἀνδράσιν αὐτοῖς χαλεποὶ, μήτοιγε τοῖς κατὰ σὲ νέοις ἔτι καὶ ἀπαλοῖς.
[7] Καὶ διὰ τοῦτο μικρόν τι παραινῶ σοι τοῖς γονεῦσιν ἔτι προσμεῖναι καὶ μὴ τοὺς τηλικούτους ἀναδέξασθαι πόνους ἐν οὕτως ἀώρῳ καὶ ἀτελεῖ τῷ σώματι. καὶ ὃς, ὡς ἤκουσε τῶν ῥημάτων τοῦ γέροντος, ἐγῶ μὲν, ἔφη, ὦ πάτερ, δι᾽ αὑτὸ τοῦτο παρεγενόμεν πρὸς σὲ, ἵν᾽ οὕτω ζήσω μὲν τῷ Χριστῷ, ἀποθάνω δὲ τῇ σαρκὶ. Εἰ δὲ καὶ μετιόντι μοι τοὺς καλοὺς ἐκείνους πόνους, οὕς ἔφης, ἕψεται τὸ θανεῖν, βέλτιον ἐμοὶ τοῦτο παθεῖν, ἢ κενὸν ἀφ᾽ ὑμῖν ἀπελθεῖν, καὶ τὴν χεῖρα εὐαγγελικῶς φάναι βαλόντα ἐπ᾽ ἄροτρον στραφῆναι εἰς τὰ ὀπίσω· ὡς οὖν ἔγνω ὁ ἱερὸς Κύριλλος τὸ σταθερὸν αὐτοῦ τοῦ φρονήματος, καὶ τὸν πρὸς Χριστὸν σφοδρώτατὸν ἔρωτα, κείρει τε αὐτῷ τὰς τρίχας, καὶ τὰ τῶν μοναχῶν ἱερὰ ἀμφιέννυσιν ἄμφια, τὸν κατὰ μοναχοὺς καὶ βιοῦντα ἥδη καὶ ζῇν ἑλόμενον. καὶ ἵνα μηδὲν τῆς κατὰ κόσμον βιοτῆς μηδὲ μέχρις ὀνόματος αὐτῷ καταλείπηται, βαρθολομαῖον τοῦτον μετονομάζει. Οὕτως οὖν ὑπὸ τῷ μακαρίῳ Κυρίλλῳ ὁ βαρθολομαῖος γενόμενος, τὰ τῆς ἀσκήσεως ἄθλα καὶ σκάμματα παρ᾽ αὐτοῦ ἐπαιδεύετο, καὶ πρὸς πᾶσαν τοῦ μοναχικοῦ κανόνος ἀκρίβειαν ἐρυθμίζετο· καὶ αὐξανομένων αὐτῷ τά τε πρώτα τῆς ἀρετῆς συνήυξάνετο σπέρματα, ἀλλά τε πολλὰ προσετίθετο παρὰ τοῦ ἀρίστου ἐκείνου παιδοτρίβου ἐν τῇ τούτου καρδίᾳ, ὡς ἐν ἀγαθῇ καὶ πίονι γῇ, φυτευόμενα.
[8] Ἐπεὶ δὲ πολλῶν ὁδηγὸς πρὸς σωτηρίαν ἔμελλεν ἔσεσθαι, καὶ λυπουμένων ψυχῶν ἀναψυχὴ καὶ παράκλησις, οὐκ ἐᾷ τοῦτον ἡ εὐμήχανος τοῦ Θεοῦ σοφία μόνοις ἀρκεῖσθαι τοῖς τοῦ ἱεροῦ Κυρίλλου παιδεύμασι, πόρρωθεν δὲ κᾀνταῦθα καταβαλλομένη τὰς ἀφορμὰς τῆς μελλούσης ἀναλάμπειν αὐτῷ ἀρετῆς καὶ θειότητος, κινεῖ τοῦτον πρὸς ἔρωτα καὶ ἄλλων φιλοθέων ἀνδρῶν, ἵνα ἐκ πάντων, οἶά τις φιλεργὸς μέλιττα, συλλέξας τὸ χρήσιμον, ἰκανὸς εἴη μετὰ ταῦτα πρὸς ὁδηγίαν τῶν μελλόντων ὑπ᾽ αὐτοῦ πρὸς ἀρετὴν ἰθύνεσθαι. ἀπολιμπάνει τοιγαροῦν τὸν ἱερὸν Κύριλλον, θείῳ κινούμενος πνεύματι, καὶ τὴν οἰκουμένην περιὼν τοὺς φιλαρέτους ἐπεζήτει, καὶ σώφρονας, καὶ τοῦς, ὅσοι τῷ πρὸς χριστὸν θείῳ ἔρωτι κάτοχοι. καὶ τούτοις ἀεὶ συγγινόμενος, καὶ τὸν ἑκάστου βίον περισκοπῶν, ἐν βραχεῖ πᾶν εἶδος ἀρετῆς ἐρανίσατο. περιενόστει δὲ κατὰ τὴν τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ πρὸς μαθητὰς ἐντολὴν, τοὺς μὲν πόδας ἀνήλιπος, ἐνὶ δὲ χιτωνίσκῳ καὶ τούτῳ ῥακώδει καὶ πιναρῷ τὸ σαρκίον περισκεπόμενος, ζώνῃ τε σκυτίνῃ περισφίγγων τὴν ὀσφῦν, καὶ ὅλος ἐξ ἀσιτίας ἐκτετηκὼς καὶ κατάστικτος· εἶχε δὲ καὶ σταυρικὴν ἐν χερσὶ βακτηρίαν, ὡς ὁ τῶν ἀποστόλων πρωτόκλητος· τοῦτο μὲν, οἷον ἄμαχον κατὰ τῶν νοητῶν ἐχθρῶν ἀμυντήριον, τοῦτο δὲ καὶ ὡς διηνεκὲς τοῦ ὑπὲρ ἡμῶν σταυρωθέντος ὑπόμνημα.
[9] Πληρωθεὶς δ᾽ ἐντεῦθεν, καθάπερ τις μυριοφόρος ὁλκὰς, θείων νοημάτων καὶ πράξεων, καταλιπεῖν ἔγνω τὴν τοιαύτην διαγωγὴν, καὶ πρὸς τὸν ἐρημικὸν μετατίθεσθαι βίον καὶ ἥσυχον. καὶ δὴ πάσης ἑαυτὸν ἀνθρωπίνης ξυναυλίας ἀποχωρίσας, ὥσπερ τι στρουθίον τοῦ θεῖου φάναι Δαβὶδ, ἐπὶ τὰ καθ᾽ ἡμᾶς ταῦτα ὄρη μεταναστεύει, ἄβατα σχεδὸν ἀνθρώποις ὄντα τότε, καὶ πρὸς ἡσυχίαν ἄγαν συντείνειν δυνάμενα. ὧν κατὰ τὴν ὑπώρειαν εὐκτήριον ἐπ᾽ ὀνόματι τοῦ ἱερομάρτυρος σισιννίου εὑρὼν, ἐν ᾧ γηραιός τις παρῴκει, βίον μοναδικὸν καὶ αὐτὸς μετερχόμενος, ξενίζεται παρ᾽ αὐτῷ. καί τινας ἡμέρας ἐνταῦθα προσμείνας, εἶτα, τὰ καθ᾽ ἑαυτὸν τῷ μοναχῷ ἀναθεὶς, ἱκετεύει τοῦτον, ὁδηγὸν αὐτῷ γενέσθαι πρὸς τὰ τοῦ ἄλσους ἐνδότερα, οὗ δυνήσεται καταμόνας σχολάσαι θεῷ, παρὰ μηδενὸς τὸ παράπαν ἐμποδιζόμενος. ὁ γοῦν βλάσιος, οὕτω γὰρ ὁ γηραιὸς ἐκαλεῖτο, τοῦτο μὲν ἀπὸ τῶν λόγων, τοῦτο δὲ καὶ ἀπὸ τῆς ἐπιφαινομένης τῷ προσώπῳ τοῦ νέου ἀσκήσεως, ἐπιγνοὺς, ὥς ἄρα θεράπων εἴη τοῦ χριστοῦ, δέχεται τὴν ἱκεσίαν αὐτοῦ εὐμενῶς, καὶ προθύμῳ ποδὶ εἰσάγει τοῦτον πρὸς τὸ ποθούμενον. ὡς δὲ πολλῇ πάντοθεν ἡσυχίᾳ τὸν χῶρον εὗρε γαληνιῶντα ὁ ὅσιος, λίαν ἐπὶ τοῦτῳ ἡθεὶς, ὡς ἅτε τοῦ ποθουμένου τυχὼν, δυσωπεῖ καὶ αὖθις τὸν γηραιὸν, ὥστε δι᾽ ἡμερῶν ἐλθεῖν πρὸς αὐτὸν, καί τι αὐτῷ ὅσπριον διακομίσαι πρὸς μικρὰν παραμυθίαν τοῦ σώματος. ὡς οὖν εὗρε τοῦτον εὐπειθῆ καὶ πρόθυμον εἰς ἐκπλήρωσιν τῆς αἰτήσεως, ἀνταμειψάμενος αὐτὸν ῥήμασιν, ὡς εἰκὸς, εὐχαριστηρίοις, γενέσθαι δὲ καὶ ἱκέτης ὑπὲρ αὐτοῦ πρὸς τὸν θεὸν ὑποσχνούμενος, τόν τε καιρὸν δηλώσας, καθ᾽ ὃν αὐτὸν ἐπισκέψασθαι ἔκρινε, τοῦτον μὲν εἰς τὰς ἑαυτοῦ διατριβὰς κατιεναι προτρέπεται.
[10] Αὐτὸς δὲ ὀρειφοίτης, ὡς ἐπόθει, γενόμενος, καὶ τῆς μετὰ ἀνθρώπων διαγωγῆς τὴν μετὰ θηρίων ἀνθελόμενος οἴκησιν, ὅλον ἑαυτόν ἀνάγει πρὸς τὸν ποθούμενον. Καὶ δὴ ἐν τινὶ στενωτάτῳ σπηλαίῳ ἑαυτὸν ἐγκλεισάμενος, οὐ καλῶς οὐδὲ ἐπιτηδείως ὀρωρυγμένῳ, ἀλλὰ πολλὴν πανταχόθεν τὴν νοτίδα εἰσδεχομένῳ, καὶ τὴν τοῦ χειμῶνος δριμύτητα, προσευχῇ καὶ νηστείᾳ προσεκαρτέρει, τοῖς τοῦ θείου Δαβὶδ ἐνετρύφα ἱεροῖς μελωδήμασιν, μηδὲν τῶν, ὅσα εἰς παράκλησιν ἐπινενόηται σώματος; ἔχων μεθ᾽ ἑαυτοῦ, οὐ λύχνον, οὐ τράπεζαν, οὐ στρωμνὴν ἢ μυκρόν τι ψιάθιον, ὥς τισι τῶν ἀσκητῶν ἤθισται πρὸς μετρίαν κἂν γοῦν τοῦ σαρκίου ἀνάπαυλαν· ἐπὶ ψιλοῦ δὲ τοῦ ἐδάφους κλινόμενος, μετρίως πάντη καὶ ὁιονεί πως διεψευσμένως τοῦ ὑπνου ἐγένετο. οὕτω γὰρ ὁ ἀδάμας τῇ ἀγρυπνίᾳ πεπίωτο, ὡς ἅπαν σχεδὸν τῆς νυκτὸς τὸ διάστημα εἰς γονυκλισίας καὶ προσευχὰς αὐτῷ αναλίσκεσθαι. ἔλεγε γὰρ ὁ θεσπέσιος· δεῖ τὸν μοναχὸν ἐγρηγορέναι ἀεὶ, μὴ εἰδότα, ὥς φησιν ἡ Δεσποτικὴ φωνὴ, ποίᾳ ὥρᾳ ὁ κλέπτης ἔρχεται. ἐσιτείτο δὲ ἐν ἀρχαὶς μὲν τῆς ἐν τῇ ἐρήμῳ διαγωγῆς τοῖς ἐπιχορηγουμένοις αὐτῷ ὁσπρίοις παρὰ τοῦ θεοφιλοῦς ἐκείνου καὶ χρηστοῦ γηραιοῦ. ἐπὶ δὲ προιόντος τοῦ χρόνου, ἐν ἕξει τῆς ἐγκρατείας γένετο, βοτανῶν μόνον ἀγρίων καὶ ὕδατος, καὶ τούτων ἄγαν ἐγκρατῶς καὶ μετρίως, ἀπογενόμενος, καὶ τοσοῦτον, ὡς μόνον τὴν ἐκ τοῦ θανάτου ἐντεῦθεν διαφυγεῖν, τρυφὴν ἡγεῖτο παντοδαπῆ καὶ ἀδάπανον τὴν διὰ προσευχῆς πρὸς θεὸν ὁμιλίαν, καὶ τὸ ἀένναον δάκρυον.
[11] Ὀυ μόνον δὲ πρὸς τὰς τῆς γαστρὸς ἡδονὰς οὕτως ἀνδρικῶς ἀπεμάχετο, ἀλλά γε καὶ κρυμοῖς ἀγρίοις καὶ ὄμβροις, ἄλλαις τε μυρίαις ἀνωμαλίαις διὰ Χριστὸν ἡδέως ἐνεκαρτέρει ταλαιπωρούμενος. οὐδὲ γὰρ ἐχρῆτο πυρὶ, ἐν οὕτω κρυμώδεσι τόποις ἐναυλιζόμενος, ὅπερ μέγιστόν ἐστιν εἰς παραμυθίαν τοῖς τὸν ἐρημικὸν βίον ἀσπαζομένοις καὶ ὅρειον. Ὅυτω δὲ αὐτοῦ σῶμα ὑποπιάζοντος, καὶ τῷ κρείττονι τὸ χεῖρον, ὡς εἰκὸς, ὑποτάττοντος, τό τε τῆς διανοίας ὀπτικὸν ἐπιμελῶς ἐκκαθαίροντος, καὶ κάτοπτρον αὐτὸ διαφανὲς τοῦ ἁγίου κατασκευάζοντος πνεύματος, ὁ τοῖς ἡμετέροις ἀγατοῖς ἀεὶ ἀντικείμενος, ἡρεμεῖν οὐκ ἠνείχετο ἀμέλει, καὶ φάσμασιν αὐτὸν ποικίλοις ἐπειρᾶτο ἐκδειματοῦν, καὶ λίτοις βάλλειν ὁ δυσμενὴς, καὶ κατὰ τῶν βαθυκρήμνων φαράγγων ἐκείνων ἐπεχείρει κατακρημνίζειν.
[12] Ἀλλ᾽ αὐτὸς οὐκ ἀγνοῶν τίνος αἱ μηχαναὶ καὶ τὰ φάσματα, τὴν διάνοιαν ἐρείδων πρὸς κύριον, τὰ τοῦ Δαβὶδ κατὰ τοῦ δυσμενοῦς ᾖδεν ἄσματα· κύριος φωτισμός μου καὶ σωτήρ μου, λέγων, τίνα φοβηθήσομαι; κύριος ὑπερασπιστὴς τῆς ζωῆς μου, ἀπὸ τίνος δειλιάσω; ἐν τῷ ἐγγίζειν ἐπ᾽ ἐμὲ κάκοῦντας τοῦ φαγεῖν τὰς σάρκας μου, οἱ θλίβοντές με, καὶ οἱ ἐχθροί μου αὐτοὶ ἠσθένησαν καὶ ἔπεσον. ἐὰν παρατάξηται ἐπ᾽ ἐμὲ παρεμβολὴ, οὐ φοβηθήσεται ἡ καρδιά μου. ἐὰν ἐπαναστῇ ἐπ᾽ ἐμὲ πόλεμος, ἐν ταύτῃ ἐγῶ ἐλπίζω, καὶ τὰ ἑξῆς. μόνον οὖν ἐφθέγγετο ταῦτα ὁ ὅσιος, καὶ τὸν τοῦ σταυροῦ τύπον κατὰ τῶν φασμάτων ἐχάραττεν. ἔτι δὲ ὅτε καὶ μικρὸν ἄσθμα, καὶ τοῦτο ἀπὸ τοῦ ἱεροῦ αὐτοῦ καὶ θεοκυνήτου * στόματος ἔπνεεν, καὶ αὐτίκα τὰ μὲν φόβητρα ἐκποδῶν, καὶ τὰ μορμολύκεια, ὡς ὄνειρος, διελύετο. ἀυτὸς δὲ ἀνώτερος τῶν ἀντιπαλαιόντων γενόμενος, τῷ δοτῆρι τῆς νίκης τὴν εὐχαριστίαν ἀπένειμεν, παρ᾽ οὗ καὶ δαψιλεῖς καθ᾽ ἑκάστην, ὡς ὁ θεῖος ᾄδει Δαβὶδ, τὰς παρακλήσεις ἐδέχετο· κατὰ τὸ πλῆθος γάρ, φησι, τῶν ὁδυνῶν μου ἐν τῇ καρδίᾳ μου αἱ παρακλήσεις σου εὔφραναν τὴν ψυχὴν μου.
[13] Ἀλλ᾽ ἐνταῦθα τοῦ λόγου γενόμενος, ἐκείνο διηγήσασθαι βούλομαι, ὅπερ ἀκοῦσαι μέν ἐστι χαριέστατον, ψυχὴν δὲ καταπλήττειν καὶ εἰς θαῦμα ἐμβαλεῖν, ἱκανότατον. ὡς γὰρ ἀνήει ποτὲ ὁ εἰρημένος γηραιὸς βλάσιος εἰς ἐπίσκεψιν πρὸς τὸν ὅσιον, συνάμα τῷ ἱερῷ Κυρίλλῳ ὃν καὶ πατέρα πνευματικὸν αὐτοῦ ὁ λόγος φθάσας ἐδήλωσεν, ὡς ἤδη πλησίον τοῦ τόπου γεγόνασι, καθ᾽ ὃν ἤθηστο τῷ ὁσίῳ πολλάκις προσεύχεσθαι, ὦ τοῦ παραδόξου καὶ φρικτοῦ ἐκείνου θεάματος, στύλος αὐτοῖς πυρὸς ἀπὸ τῆς γῆς μέχρις αὐτοῦ διήκων τοῦ ὀυρανοῦ ἐπιφαίνεται. οἱ δὲ ἐπὶ τῷ ξένῳ τῆς θέας, ὡς εἰκὸς, ἐκπλαγέντες, εἱστήκεισαν ἐνεοὶ, ἅτε μεγάλα οὔτω καὶ ἀπόῤῥητα ἠξιωμένοι θεάσασθαι. ἐπὶ δὲ διέστη τῆς αὐτῶν ὄψεως τὸ ὑπερφυὲς ἐκεῖνο καὶ ἄπλετον φῶς, ἐλθόντες, οὗ τὸ παράδοξον ἐδόκουν ὁρᾶν, εὑρίσκουσι τὸν μέγαν, οἷά τινα μωυσὴν ἄλλον, ἐκ τῆς διὰ προσευχῆς πρὸς θεὸν ὁμιλίας καταυγασθέντα, καὶ μεγάλως δοξασθέντα τὸ πρόσωπον. τοιοῦτον μὲν αὐτὸν γεγονότα, καὶ τοσαύτης παρὰ θεοῦ δόξης τετυχηκότα, οὐκ ἦν ἄρα εἰκὸς μέχρι παντὸς ταῖς ἐρήμοις, ὡς ὑπὸ μόδιον λύχνος, ἐναποκρύπτεσθαι, καὶ εἰς ἑαυτὸν μόνον περιστῆσαι τὴν σωτηρίαν. Καὶ διὰ τοῦτο φανεροῖ αὐτὸν ὁ ἀεὶ τοῦ ἠμετέρου γένους κηδόμενος, καὶ δῆλον τοῖς ἀγνοοῦσι τόνδε τὸν τρόπον καθίστησιν.
[Sancti patria,] Tulit hunc sanctum Virum, quod vos non latet, quotquot prope adestis, sacra & divinitus collecta congregatio a, haud ampla aliqua & ornata urbs, sed vile obscurumque oppidulum, in his Calabriæ partibus situm, qua Meridiem spectat: nomen vero patriæ Semeri b. Nemo vero humilitatem patriæ intuitus, humile aliquid de tanto Viro, & eximiis eius ornamentis indignum suspicetur. Sic enim aspernari liceret non Apostolos modo, ac Prophetas, sed ipsorum principes, Eliam Thesbiten, Joannem Baptistam ac præcursorem, quo inter natos mulierum non surrexit major; ipsumque Petrum Christi Ecclesiæ fundamentum. Quid horum patria, si splendorem, assentationemque quæris, abjectius? Et patria quidem magni hujus, & inclyti Patris ejusmodi atque ignobilis fuit.
[14] [parentes, nomen in baptismo Basilius:] At parentes ille magnos habuit excelsosque, ac vera nobilitate claros: quique patrimonium virtutis, quod a majoribus in se derivarunt, propriis in dies incrementis auxere: nam a pravo opere, ut magnus ille Job c, recedentes, infimas fluxasque voluptates despexere, rei vero familiaris partem maximam ab interitu mundique hujus principe vindicantes, e diversorio in domicilium optimum, inde exemplum Filio facti, sibique thesauros beatitudinis æternæ cumulantes, transmittebant. Pater quidem Georgius, mater vero Helena appellabatur: hi præclarum hunc Virum tamquam bona stirps bonum gignentes surculum, Deoque largitori donorum per sanctum baptisma consecrantes, virtute perfectum futurum, Basilium divinitus nuncuparunt, ut ipsa nominis appellatione regia pueri indoles ad carnis passiones inflexibilis, & ab earum servitute libera demonstraretur.
[15] [pueritia, institutio.] Sed enim beati illi, quos retulimus, ejus virtutis erant, ut in omnibus veluti divino metu manu ducerentur. Itaque nulla major cura, quam Filium in disciplina, ac lege Domini, ut monet Apostolus, educare; ut eum regium revera donarium, dignumque cælesti Rege templum efficerent. Puer vero non respiciebat ad ludos jocosque & alia, quibus ætas puerilis delectari plerumque solet; sed ad domesticum exemplum, parentes suos perpetuo contemplans, in corpore imbecillo atque adhuc imperfecto prudentiam perfectam præferebat: ex primo, quod aiunt, germine, indicans, qualem esset in plantam evasurus. Postquam excessit e pueris, a parentibus traditur sacris Literis perdiscendis. Sane copiosa doctrinæ semina quotidie sinu mentis excipiens, brevi edidit uberes fructus, quique ætatem superarent. Sacris item ædibus semper assistens, divinorum hymnorum cantibus, sanctisque lectionibus simul animum sensusque permulcebat.
[16] Hinc Dei timorem, ut Isaias ait, utero mentis concipiens, [Relictis parentibus, ad Cyrillum eremitam, fugit,] animadvertensque, quam nihil eorum, quæ spectantur, firmum stabileque sit; parentes, mundumque & quæ in ipso sunt, proter Christum despiciens, cogitationes omnes in unum Deum transfert. Nemini vero quidquam locutus, suumve consilium detegens, parentibus, consanguineis, amicis omnibus relictis, ipsoque patrio solo, quo nihil hominibus optatius est, clam paternis ædibus egressus, Cyrillum d monachum magni nominis petit, qui tunc temporis ad torrentem Melitenum cum paucis se exercentibus in pietate, divinum virtutis mel studiose conficiens morabatur. Ad hunc cum pervenisset, dici vix potest, quanta animi contentione sacrum sibi monachorum habitum dari postulabat. At senex juvenilem ei ætatem objiciens, Fieri, inquit, non potest, fili, ut monasticæ vitæ labores in præsentia toleres; ac futurum brevi est, ut succumbas; multi enim sunt, virisque ipsis perdifficiles, nedum teneris, qualis ipse es, & adolescentulis delicatis.
[17] Apud parentes adhuc degas, suadeo: nec tantos labores tam imbecillo corpore sustinendos suscipias. [& ab eo habitum monasticum impetrat.] Is vero, auditis senis verbis, Ego, inquit, Pater, hanc ob caussam adii te, ut sic Christo vivam, moriar carni. Quod si labores istos aggredientem me, ut ais, mori contigerit, præclarius mihi hoc pati, quam a te inanem discedere; retroque, quod in Euangelio dicitur, respicere, cum ad aratrum manum miserim. Adeo constans animi propositum ardentemque in Deum amorem ubi Cyrillus perspexit, capillis ejus detonsis, sacro monachorum habitu induit eum, qui jam more monachorum vivebat & vivere elegerat. Ut vero eorum, quæ in seculo degens habuerat, ne nomen quidem deinde reliquum ipsi foret, eo commutato, Bartholomæum vocavit. Hunc in modum B. Cyrillo jam subjectus, ad monasticæ vitæ exercitationes, & disciplinam informari cœpit: simul ætate subcrescente, virtutum in eo semina concrescebant, aliaque multa ab optimo præceptore, in ejus corde, tamquam in bono ac pingui solo sata, adjiciebantur.
[18] Quoniam vero multis ad salutem auctor, & afflictis animis solatium futurus erat, [Relicto Cyrillo, peregrinus ad multos circuit,] solis illum B. Cyrilli institutionibus imbui, provida Dei sapientia non sivit: sed comparandæ virtutis ac sanctitatis, quæ exsplendere in eo debebant, opportunitatem exhibens, studiosos alios Dei viros invisendi cupiditatem injecit; ut in morem sedulæ apis ex singulis, quod utile foret, decerpens, idoneus ad eos regendos redderetur, quos ad virtutem directurus erat. Igitur divino afflatus Numine, sanctum Cyrillum deserit; orbemque terrarum peragrans, spectatæ virtutis & sapientiæ viros, quotquot Christo essent amore devincti, conquirit. Cum his versatus assidue, cujusque vitam attente considerans, brevi temporis intervallo, omne virtutis genus sibi comparavit. Circumibat vero, juxta Christi Domini præceptum, nudis pedibus, sola tunica, attrita illa quidem vilique amictus, pellicea zona præcinctus, inedia macilentus ac squallens: baculum manu gestabat, in crucis formam, (quod fertur Apostolorum primus vocatione e fecisse) cum adversus spirituales hostes propugnaculum, tum ob continuam Jesu Christi pro nobis crucifixi memoriam.
[19] Hac ratione navis instar pretiosis onustæ unguentis, [perlatusque ad Blasium monachum,] cum divinis jam meditationibus operibusque instructus esset, tale vivendi institutum deserere, seque ad solitariam & tranquillam transferre vitam decernit. Igitur ab omni sane hominum consortio subducens se, sicut passer, ut loquitur S. David, in montes hosce nostros, tunc temporis hominibus prope invios, sed ad quietem peropportunos transmigrat. In quorum latere cum oratorium magno martyri Sisinnio f dicatum reperisset, in quo senex quidam solitariam vitam ducebat, hospitio ab eo exceptus est. Ibi dies aliquot commoratus, cum monacho communicato consilio, rogat ad interiora nemoris sibi ducem fieri, ubi a nemine omnino impeditus, Deo vacare solus posset. Ergo Blasius g, (hoc erat seni nomen) ex sermone, exercitationeque pietatis, quæ in vultu Juvenis prælucebat, Christi famulum esse dignoscens, libenter annuens ad optatum locum perducit. Ut vero Vir sanctus quietum locum, omnique ex parte tranquillum comperit, magno gaudio perfusus est, ut qui votis jam potiretur suis. Hic senem enixe precatur, veniat ad se diebus alternis, leguminis aliquid afferens, exiguum corpori fomentum. Cum facilem paratumque ad perficiendum, quod expeteret, invenisset, suas ad Deum preces pollicitus, gratias, ut par erat, rependit. Ad hoc, tempus indicans, quo vellet invisi, sua ad studia sedemque ut redeat, hortatur.
[20] [solus in monte vitam orditur austeram,] Bartholomæus vero montis cultor, quem optaverat, effectus, habitare cum feris præ hominum commercio eligens, totum se concupitæ diu quieti h tradit. Cumque in angustam, nec bene commodeve effossam, speluncam semet inclusisset, sed humiditatis multum asperique frigoris admittentem, precationibus & jejuniis semper insistens, ex sacris Davidis canticis voluptates capiebat suas. Sed eorum, quæ ad solatium corporis excogitata sunt, nihil sane habebat; non lucernam, non mensam, non lectum vel parvam aliquam stoream, ut usus se exercentibus est ad moderatum corporis levamentum; nuda ipse humo, parce omnino, & quasi furtim capiebat somnum. Vigiliis adeo induruerat, ut totum fere noctis spatium flectendis genibus orandoque transigeret. Dicebat enim, Oportere monachum semper vigilare, nescientem juxta Domini vocem, qua hora fur venit. Ceterum sub eremiticæ vitæ initia leguminibus, a bono illo sene suppeditatis, sustentabatur. Ubi vero decursu temporis habitum temperantiæ comparaverat, agrestes tantummodo herbas, & aquam, idque ea cum moderatione, ut mortem arceret, gustabat, omnesque delicias suas, sumptus omnis expertes, colloquia in oratione cum Deo ac perennes lacrymas ducebat.
[21] [multis clarus virtutibus,] Neque adversum dumtaxat voluptates ventris bellum strenue gerebat, verum etiam maxima frigora imbresque, & innumeras prope ærumnas, propter Christum volens perpetiebatur. Nam cum loca adeo frigida incoleret, nec foco utebatur, quod unum eremiticam vitam & montanam complexis maximo solatio esse solet. Cum igitur in castigationem corporis adeo severe incumberet, & inferiorem hominem, ut æquum est, superiori subigeret, mentisque aciem diligenter purgans, nitidissimum Spiritus sancti speculum reddere conaretur: qui bonis nostris semper adversatur, dæmon, quiete eum agere non patiebatur, sed variis terrere spectris, obruere saxis, & in profundissimas subjectarum vallium voragines dare præcipitem pertentabat.
[22] Is vero nequaquam ignorans, cujusnam illæ artes ac præstigiæ forent, [& victor terrentis diaboli:] fixa in Deo mente, Davidica illa carmina contra hostem occinebat: Dominus illuminatio mea, & salus mea, quem timebo. Dominus protector vitæ meæ; a quo trepidabo? dum appropiant super me nocentes, ut edant carnes meas, qui tribulant me inimici mei, ipsi infirmati sunt, & ceciderunt. Si consistant adversum me castra, non timebit cor meum. Si exsurgat adversum me prælium, in hoc ego sperabo. Hæc recitans Vir sanctus, adversum monstra signum crucis exprimebat. Quin etiam nonnumquam sacri ejus, divinique oris, vel tenui anhelitu fugabantur confestim spectra & somnii instar terriculamenta dissolvebantur. Sed hostibus superior effectus, Deo victoriæ largitori gratias agebat; a quo uberes quotidie, ut cantat divinus Psaltes, voluptates percipiebat. Nam secundum multitudinem, inquit, dolorum in corde meo, consolationes tuæ delectaverunt animam meam.
[23] Illud hic lubet enarrare, quod auditu quidem jucundissimum erit, [virtus ejus vultus splendore insinuata.] magnamque simul admirationem audientium animis afferet. Virum sanctum aliquando adiere senex Blasius, unaque B. Cyrillus, quem spiritualem ejus patrem fuisse supra commemoravimus. Jam prope locum erant, ubi Bartholomæo in more erat sæpenumero orare. O mirum, & terribile spectaculum! columna ignis conspecta ab illis est, a terra in cælum usque protensa. Rei insolentia non immerito obstupefacti, visaque ineffabilia contemplati, attonitis similes constitere. Ubi vero ingens ille immensusque splendor abscessit ex oculis, eo accedentes, ubi admirabilem illam speciem viderant, S. Bartholomæum inveniunt tamquam alterum Mosen ex consortio sermonis Domini, eximio illustratum fulgore, totaque facie mirum in modum radiante. Talis igitur cum esset Bartholomæus, tantamque a Deo gloriam consecutus, haud consentaneum erat, solitudine, instar lucernæ sub modio, semper abscondi, propriæque saluti tantummodo vacare. Quare qui rebus nostris perpetuo prospicit Deus, eum manifestat, conspicuumque, quibus esset ignotus, hunc in modum reddit.
ANNOTATA.
a Alloquitur auctor monachos congregatos, cumque dicit de loco natali, ut omnes fere, qui adestis, novistis, (nam ita sonant verba Græca) utcumque insinuat, se loqui ad eos, qui Sanctum noverant.
b Ad nomen Semeri Caietanus observat sequentia: Semeris oppidum in Ulteriore Calabria, aliis Simaris dictum, & Simarium: quod pervetustæ ac maxime celebris quondam urbis Sibaris reliquias esse, sunt qui existiment: quippe cum haud multum inde loci dirutæ urbis vestigia ostendantur. Joannes Jovianus Pontanus. Leander Albertus in Descriptione Italiæ pag. 333 opinionem illam de Sibari improbat, & situm oppidi propius designat, ita scribens: Via deinde per oram Scyllacæi sinus P. M. XII oppidum invenitur Simaris, ubi Sybarin antiquam fuisse Marturanus autumat, quod ea videatur hoc loco a Ptolemæo depicta. Mihi tamen id probari haudquamquam potest, cum eam urbem alii geographi omnes inter flumina Crathin & Sybarin ponant, uti infra dicendi locus erit. Puto igitur, oppidum hoc novum esse, aut a Sybaritis, ut inde nominis originem fluxisse demus, ædificatum.
c In utroque apographo nomen per contractionem videtur scriptum, ut possit æque ibidem legi Ιωάννην quam Ἰὼβ. Interpres tamen expressit Job, & eum secutus sum.
d De Cyrillo illo, qui vitam solitariam cum paucis duxit in Calabria, nihil alibi invenio.
e Interpres habet Apostolorum princeps, acsi de S. Petro ageretur. At de Andrea, qui omnium primus a Christo vocatus est, haud dubie loquitur biographus. Nolim tamen examinare, an res sit satis certa de S. Andrea.
f Multi sunt martyres hujus nominis. Quis hic Sisinnius ex pluribus memoretur, divinare nequeo.
g Recurret Blasius monachus, necdum alibi a me inventus.
h Suspicor, verba Græca hic alium habere sensum, & ita Latine reddenda, totum se ad desideratum elevat Deum. Nam in utroque apographo nostro legitur: πρὸς τὸν ποθούμενον, ad desideratum, nimirum Deum. Si tamen in codice forsan legitur τὸ ποθούμενον, sensum dederit interpres.
* forte αἰώνιον
* forte θεοκμήτου
CAPUT II.
Sanctus discipulos admittit & vita monastica instituit:
condit monasterium, quod accursu multorum etiam insignium virorum
augetur.
Ἄνδρες τινὲς, περὶ θήραν ἀγρίων ζώων ἐπτοήμενοι κατὰ τοῦτό ποτε τὸ ὄρος θηρεῦσαι γενόμενοι, οὗ ὁ πατὴρ ἐνηυλίζετο, τὴν ἀγγελικὴν ἐκείνην διαγωγὴν μετερχόμενος, ὁρῶσι τοῦτον ἐξαπίνης οὕτως συμβὰν ἐχόμενον ἀπὸ τοῦ ἄντρου ἱστάμενον, καὶ τὸν τῶν ὅλων θεὸν ἑαυτῷ τε καὶ παντὶ τῷ κόσμῳ ἐξιλεούμενον, οἱ μὲν οὖν, τῷ ἀθρόῳ καὶ ἀσυνήθει τῆς ὄψεως διαταραχθέντες, πρὸς τὸ φυγεῖν ἦσαν ἕτοιμοι. ἀλλ᾽ ὁ μέγας, τεταραγμένους οὔτω τοὺς ἄνδρας ἰδὼν, μὴ φοβεῖσθέ, φησιν εὐθὺς πρὸς αὐτοὺς, ἀδελφοὶ, ἄνθρωπος γὰρ εἰμι καὶ αὐτὸς, εἰκαὶ διὰ τὰς έμὰς ἁμαρτίας τὸν παρόντα τόπον εἱλόμην οἰκεῖν. οἱ δὲ, ἅμα τῇ φωνῇ θάρσους ὑποπλησθέντες καὶ πλησιέστερον ἐκεἱνου γενόμενοι, ὁρῶσιν ἀγγελικὴν καὶ θείαν ὄντως ἰδέαν τε καὶ κατάστασιν. οὺ γὰρ, ὡς ἐν ὄρεσι διαιτώμενος καταπληκτικός τις ἦν τὸ εἰδος καὶ ἄγριος, πρᾷος δὲ μᾶλλον καὶ ἤπιος, καὶ αὐτόχρημα θείος ἄγγελος· ἡδὺς μὲν τῇ θέᾳ, τὴν ὁμιλίαν ἡδύτερος, καὶ πολλὴν ἔκ τε τῆς θέας ἔκ τε τῶν λόγων τὴν ὀφέλειαν ἀποπέμπων τοῖς προσπελάζουσιν. ἐμφορηθέντες οὖν οἱ ἄνδρες τῆς ἡδίστης αὐτοῦ καὶ ψυχοφελοῦς ὁμιλίας, καὶ πολλὴν ἐντεῦθεν τὴν ἡδονὴν καρπωσάμενοι, τῆς τε παρ᾽ αὐτοῦ εὐλογίας ἀξιωθέντες, οἴκαδε ὤχοντο, πολλὰ παρὰ τοῦ μεγάλου ἐπιτιμηθέντες, μηδενὶ τὸ παράπαν περὶ αὐτοῦ ἐξειπεῖν. βραχὺς ὁ μεταξὺ χρόνος, καὶ πάλιν οἱ θηραταὶ παραγίνονται πρὸς τὸ μέγα τοῦτο καὶ πολυωφελέστατον θήραμα. οὐ γὰρ εἴα τούτους ἡ τῶν ἐκείνου λόγων σειρὴν ἐπὶ πολὺ τοῦτου οὐδὲ στέρεσθαι ἀγαθοῦ· καὶ ὃς τοὺς ἡδυτάτους ἐκείνους καὶ ζωοποιοὺς αὖθις διὰ γλώσσης καρποὺς αὐτοῖς προτιθέμενος, φιλοτίμως τούτους εἱστία καὶ μετ᾽ εὐλογίας ἐξέπεμπεν. ἐπεὶ δὲ κρύπτειν οὗτοι παρ᾽ ἑαυτοῖς τὸ τηλικοῦτον ἀγαθὸν οὐκ ἠνέσχον, φανεροῦσι τὸν θησαυρὸν, καὶ τοῖς ἀγνοοῦσι προσαπαγγέλλουσιν.
[25] Καὶ οὕτω φανερωθεὶς ὁ μακάριος, εἵληκε διὰ τῆς φήμης πρὸς ἑαυτὸν τοὺς τῶν τοιούτων ἀγαθῶν ἐραστὰς. πανταχοῦ γὰρ αὕτη ὑπέρτερος διαθέουσα, οἷά τις λαμπρὰ καὶ πολύφθογγος σάλπιγξ, τὸν ἄνδρα ἐκήρυττε, καὶ οὕς μὲν ἐκ γειτόνων, οὓς δὲ καὶ πόρρωθεν συγκινήσασα, προσδραμεῖν αὐτῷ διηρέθιζεν ἀποπτὰς. ὁ δὲ τὸν βαπτιστὴν Ἰωάννην μιμούμενος, οὗπερ ἀτεχνῶς καὶ τὴν πολιτείαν ἐζήλωσε, προετίθει τοῖς προσφοιτῶσι τὰ περὶ μετανοίας καὶ ἐξομολογήσεως. ἐν οὐδενὶ, λέγων, ἑτέρῳ, τέκνα καὶ ἀδελφοὶ, τοσοῦτον χαῖρει θεὸς, ὡς ἀνθρώπῳ μετανοοῦντι καὶ ἐξομολογοῦντι τὰ ἴδια πταίσματα· καὶ τούτου μάρτυς αὐτὸς, καὶ δι᾽ ἡμᾶς γενόμενος ἄνθρωπος, οὐκ ἦλθον, λέγων, καλέσαι δικαίους, ἀλλὰ ἁμαρτωλοὺς εἰς μετάνοιαν. μετανοήσωμεν οὖν ἀγαπητοὶ, ἐφ᾽ οἷς ἐν τῷ προλαβόντι καιρῷ, ὡς ἄνθρωποι τῷ θεῷ καὶ πλάστῃ ἡμῶν προκεκρούκαμεν. καὶ αὐτὸς, ὡς ἀγαθὸς καὶ φύσει φιλάνθρωπος, συγγνωμονήσει ἡμῖν ἐξ ὅλης καρδίας πρὸς αὐτὸν ἐπιστρέφουσι. καὶ εἰς τὴν προτέραν αὖθις τιμὴν καὶ υἱότητα, ὡς τὸν ἄσωτον υἱὸν ἐκείνον, διὰ τῆς μετανοίας ἀποκαταστήσει. ταῦτα καὶ τὰ τούτοις ὅμοια διδάσκων ὁσημέραι καὶ νουθετῶν, ἐνῆγε πάντας πρὸς σωτηρίαν, καὶ κατὰ τοὺς θείους νόμους ἔπειθε πολιτέευεσθαι. Καὶ οἱ μὲν τῶν προσφοιτώντων τὰ μέγιστα ὠφεληθέντες ὑπέστρεφον οἴκαδε, οἱ δὲ, τῷ μελιχρῷ τῆς διδασκαλίας οἷά τισι πέδαις χειρούμενοι, κοινωνοὶ τῷ μεγάλῳ καὶ οἰκήσεως καὶ πολιτείας γενέσθαι γλιχόμενοι, γυμναστὴν αὐτὸν καὶ ὁδηγὸν πρὸς σωτηρίαν ἔχειν ἱκέτευον. ὁ δὲ φιλήσυχος ὢν ἀτεχνῶς, καὶ τοῦ καλοῦ τῆς ἡσυχίας ἄκρως ἀντιποιούμενος, τὰ πρῶτα μὲν ἐδυσχέραινε πρὸς τὴν αἴτησιν, καὶ τὴν ἐπιχείρησιν ὡς ὀχληρὰν ἀνεβάλλετο. εἶτ᾽ αὖθις εἰδὼς, ὡς ὁ μὲν ἑαυτῷ μόνῳ ζῶν καὶ μόνα, καλῶς ὅπως ἔχοι, τὰ καθ᾽ ἑαυτὸν μεριμνῶν, ἑαυτῷ μόνῳ περιποιῆται τὴν ὠφέλειαν, τὸ δὲ καὶ ἄλλους ἐπανορθοῦν, καὶ ψυχῶν ἐπιμέλειαν πεπιστεύθαι, πολὺ τὸ κέρδος ἔχει, καὶ μέγιστον ἀγάπης δεῖγμα τῆς πρὸς θεὸν, καὶ πάσης μείζον ἐστὶ τῆς πρὸς αὐτὸν θεραπείας, πείθεται τοῖς δεομένοις.
[26] Καὶ τούτους ὑποδεχόμενος, ἐπὶ τὸν μοναδικὸν ἐφωδήγει βίον· καὶ τῆς ἐκείνων σωτηρίας ὁλοτρόπως ἐκήδετο, εἴς τινα προσευχῆς οἶκον, ὃς πολλοῖς πρότερον χρόνοις αὐτόθι πρός τινος μοναχοῦ νηφῶνος, ὥς φασιν, ἐπὶ τῷ τῆς θεοτόκου καὶ βαπτιστοῦ Ἰωάννου, τουρόγχον νιάτη ὀνόματι ᾠκοδόμητο, σὺν αὐτοῖς αὐλιζόμενος. Καὶ ἦν ἰδεῖν τότε τὸν ὅσιον, κατὰ τὸν ψαλμωδὸν, εἰς λίμνας ὑδάτων πνευματικῶν τὴν ἔρημον θέμενον, καὶ πεινῶντας ἐν αὐτῇ κατοικίζοντα, πόλεις τε συνιστῶντα κατοικεσίας, καὶ σπείροντα ἀγροὺς τῷ τῆς διδασκαλίας ἀρότρῳ, καὶ νοητοὺς ἀμπελῶνας φυτεύοντα, οἳ καὶ ἐποίησαν καρπὸν γενήματος. ἐπέβλεψε γὰρ ἐξ οὐρανοῦ ὁ τῶν ψυχῶν γεοργὸς, ἵνα καὶ αὖθις τοῖς τοῦ Δαβὶδ χρήσωμαι, καὶ εὐλόγησεν αὐτοὺς [καὶ] ἐπληθύνθησαν σφόδρα. καὶ ἐξέτειναν τὰ κλήματα αὐτῶν ἕως θαλάσσης, καὶ ἕως ποταμῶν τὰς παραφυάδας αὐτῶν, ὥστε τὴν πᾶσαν ἀνομίαν, ὅς ἐστιν ὁ τοῦ ψεύδους πατὴρ, ἰδεὶν καὶ ἐμφράξαι τὸ στόμα αὐτῆς, οἰμόζειν τε καὶ θρηνεῖν ἀπαράκλητα· τοὺς εὐθεῖς δὲ καὶ περὶ θεὸν χορεύοντας νόας, καὶ τῇ ἡμῶν ἀεὶ σωτηρίᾳ ἐφηδομένους, ὡς εἰκὸς, εὐφρανθῆναι, καὶ πλείονα τῷ κτίστῃ τὴν εὐχαριστίαν, καὶ τὸν ὕμνον προσάγειν μεγαλοπρεπέστερον.
[27] Ἀλλ᾽ ὥσπερ ἐνταῦθα τῷ μεγάλῳ παρὰ τῆς θείας τεθαυματούργηται χάριτος, σφόδρα ἂν τοὺς ἀκροατὰς ἀδικήσαιμι, εἰ σιωπῶν παρέλθοιμι. οὐκουν οὐδὲ σιωπήσομαι τοῦτο, ἀλλὰ προσεκτέον τῷ διηγήματι. ἐντεῦθεν γὰρ γνωσόμεθα μάλιστα τὴν τοῦ ἀνδρὸς πρὸς θεὸν παρρησίαν τε, καὶ ἐγγύτητα. Καθημένων γάρ ποτε τῶν αὐτοῦ φοιτητῶν, περὶ ὅν εἱρήκαμεν ἀνωτέρω τῆς θεοτόκου νεὼν μετὰ τὰς ἑωθινὰς πρὸς θεὸν ὑμνωδίας, καὶ μικρόν τι ἑαυτοὺς τῶν νυκτερινῶν κόπων ἀναπαυόντων, λόγον ἀρξάμενος ὁ πατήρ, φησι πρὸς αὐτοὺς· ἡ ἐν τῇ νυκτὶ πρὸς θεὸν δοξολογία καὶ αἴνεσις, ἀδελφοὶ, ὡς αὐτὸς παρέσχεν ἰσχὺν, ἤδη ἡμῖν τετελείωται. τὸ λοιπὸν, ἔστω ἡμῖν εὐτρεπῆ τὰ πρὸς τὴν θείαν ἱερουργίαν, ὡς ἂν κατὰ τὴν νενομισμένην ἅραν ἱερουργήσαιμεν. τῶν δὲ εἰπόντων, μὴ εἶναι ἄρτον παρ᾽ αὐτοῖς καθόλου, ἐξ οὗ τῷ θεῷ ἡ ἱερὰ θυσία προσκομισθήσεται, αὖθις πρὸς ἀυτοὺς ὁ πατὴρ· ἀλλ᾽ ὑμῖν γε, ἔφη, τεκνία μου, μηδεμία περὶ τούτου ἔστω φροντὶς. δύναται γὰρ, ὁ ἐπὶ τεσσαράκοντα ἔτη ἐν ἐρήμῳ παραδόξῳ τροφῇ τὸν ἰσραηλίτην λαὸν διαθρέψας θεὸς, καὶ ἡμὶν, νῦν δι᾽ αὐτὸν ἐν δείᾳ τῶν ἀναγκαίων ὑπάρχουσι, κατὰ τήνδε τὴν ἔρημον, τὰ πρὸς τὴν χρείαν χαρίσασθαι. ταὖτα εἰπὼν, καί τινα τούτοις προσθεὶς περὶ τῆς τὸ πᾶν διεξαγούσης τοῦ θεοῦ προνοίας, καὶ ὅτι οὐδὲ στρουθίον ὁ τῶν ὅλων πρύτανις ἀφίησιν ἀπρονόητον, καταπαύει τὸν λόγον. καὶ οἱ μὲν, αὐτοῦ ποῦ παρὰ τὸν βουνὸν περιιόντες, τὰ τοῦ Δαβὶδ κατὰ διάνοιαν, ὡς ἤθισται μοναχοῖς, ἐμελέτων. οὔπω δὲ ἡ τρίτη ὥρα τῆς ἡμέρας παρῆν, καθ᾽ ᾑ τὴν ἀναίμακτον ἱερουργίαν τελεῖσθαι νόμος χριστιανοῖς, καὶ ἰδοὺ παραγίνεται πρὸς αὐτοὺς, ὡς ἐκ θείας ἀποστολῆς, ἀνήρ τις τῶν ἐκ γειτόνων φιλόχριστος, ἄρτους αὐτοῖς προσφάτους τε καὶ λαμπροὺς ἐπικομιζόμενος, δι᾽ ὧν τήν τε θείαν ἱερουργίαν τελέσαντες, καὶ τὰ τῆς ἐνδείας ἱκανῶς παραμυθησάμενοι, τὰ εἰκότα τῷ θεῷ ηὐχαρίστησαν. ἀλλ᾽ οὕτω μὲν πλουσίως τοῦ προορατικοῦ χαρίσματος ὁ πατὴρ κατηξίωτο, καὶ οὕτω θαυματουργεῖν τὰ μεγάλα ἡδύνατο μὲν, οὐκ ἠβούλετο δὲ δι᾽ ὑπερβολὴν μετριοφροσύνης καὶ ταπεινώσεως.
[28] Ἀμέλει, πλειόνων ὡς αὐτόν προσφοιτώντων, καὶ τὴν μετ᾽ αὐτοῦ οἴκησιν ἀσπαζομένων, ἡ περὶ αὐτὸν συνοδία ηὔξανέ τε ὁσημέραι καὶ ἐπληθύνετο. ταύτῃ τοι καὶ αὐτὸς τοὺς ἀσκητικοὺς κανόνας καὶ τύπους ἐκπαιδεύειν τούτους ἀκριβῶς ἐσπουδάζετο, καὶ μετὰ τῆς ἄλλης περὶ αὐτοὺς πνευματικῆς ἐπιμελείας πάντα αὐτοῖς τὰ ἀναγκαῖα καὶ ἀπαραίτητα πρὸς τὴν τοῦ σώματος διαμονὴν, καὶ συντήρησιν προθυμότατα περιεποιεῖτο, καίτοιγε λίαν ἀνίσχυρον περιφέρων τὸ σαρκίον καὶ ἀδρανέστατον, ἅτε πολλαῖς πυκτεύσας ἀσκήσεσι, καὶ συχνοῖς καὶ διαφόροις τεταλαιπορημένος νοσήμασιν. ἀλλὰ καὶ αὖθις ἐνίκα τὴν πρὸς τούτους στοργὴν ὁ διακαὴς ἔρως τῆς ἡσυχίας, καὶ τοῦ καταμόνας σχολάζειν, κατὰ τὸν ψαλμωδὸν, καὶ γνῶναι τὸν κύριον τελειότερον. καὶ διὰ τοῦτο θεῷ τοὺς περὶ αὐτὸν ἀδελφοὺς ἔγνω παρατιθέναι, καὶ πρὸς ἑτέραν ἔρημον ἀφικέσθαι, κᾀκεῖσε ἡδέως, τῇ τε ποθουμένῃ ἡσυχίᾳ μᾶλλον ἐπεντρυφῆσαι, καὶ τὴν παρὰ τῶν ἀνθρώπων δόξαν ἐκκλῖναι, ὡς τῷ κατ᾽ ἀρετὴν βίῳ τὰ μέγιστα δυναμένην λυμήνασθαι. ταῦτα στρέφων ἐν διανοίᾳ ὅλος ἦν τῆς ἀναχωρήσεως, τάς τε λόχμας ἀνεσκοπεῖτο, καὶ τὰ λάσια τῶν ὀρῶν ἐφαντάζετο. ἀλλ᾽ ἡ τοῦ κοινοῦ Σωτῆρος καὶ Δεσπότου τῶν ὅλων λοχεύτρια, τὰ πλήθη τῶν δι᾽ αὐτοῦ μελλόντων σωθῆναι προειδυῖα, ὡς ἔοικεν, ἐν μίᾳ ἀγρυπνοῦντι τῷ μακαρίῳ, καὶ τῇ συνήθει προσευχῇ διανυκτερεύοντι, ἐπιστᾶσα αὐτῷ ὑπερφυεῖ καὶ θείῳ φωτὶ καταυγαζομένη, καὶ τὸν ἐξ αὐτῆς σαρκωθέντα θεὸν ἀγκάλαις κατέχουσα, τοιαῦτά τινα αὐτῷ ἐπισκήπτει· βαρθολομαῖε, παῦσαι πρὸς τὸ παρὸν τῆς πρὸς τὴν ἡσυχίαν ὁρμῆς, καὶ τοῦ ἐν ἀβάτοις ἐνφιλοχωρεῖν ἐρημίαις. ἐνταῦθα γάρ σε δέον προσμεῖναι, καί μοι κατὰ τόνδε τὸν τόπον ἀναγεῖραι ψυχῶν φροντιστήριον, ἐν ᾧ πολλοὶ διὰ σοῦ σωτηρίας ἀξιωθήσονται.
[29] Ταῦτα παρὰ τῆς θεομήτορος ὁ μακάριος οὗτος πάτηρ προτραπεὶς, ἀνίεται τοῦ πρὸς τὴν ἡσυχίαν σκοποῦ, καὶ ὡς εὐγνώμων οἰκέτης καὶ εὐπειθὴς, ὅλος γίνεται τοῦ συνοικισμοῦ τῆς μονῆς, τῇ προστασίᾳ θαῤῥῶν προτρεψαμένης καὶ τῇ δυνάμει τοῦ ταύτης υἱοῦ καὶ θεοῦ, ὃς ἐν βραχεῖ τὸ τοσοῦτον ἔργον εἰς πέρας ἄγει χρηστὸν, πολλοὺς κινήσας πρὸς τὸν μέγαν παραλαβεῖν, καὶ ἱκανὰ αὐτῷ πρὸς τὰς οἰκοδομὰς ἀφιεροῦν ἀναλώματα. ὧν πρῶτος ὁμοῦ τῶν ἄλλων καὶ θερμότατος συνεργὸς ὁ ἀμηῤῥᾶς ὕπηρχε χριστόδουλος, ἀνὴρ παρὰ μὲν τοῖς ἐπιγείοις βασιλεῦσι μεγάλα τοι τηνικαῦτα δυνάμενος, πρὸς δὲ τὸν ἡμέτερον τοῦτον πατέρα καὶ τοῦ ἐπουρανίου βασιλέος θεράποντα γνήσιον, πολλὴν τὴν τῆς ἀγάπης κεκτημένος θερμότητα, καὶ ὅλος τῶν ἐντολῶν αὐτοῦ καὶ τῆς νουθεσίας ἐξηρτημένος, ὡς ἔξεστι τῷ βουλομένῳ μαθεῖν ἐκ τῶν πεμφθεισῶν παρ᾽ αὐτοῦ τοῦ ἀοιδίμου τούτου πατρὸς πρὸς ἐκεῖνον ἐπιστολῶν.
[30] Διὰ τοῦ θεοφιλοῦς τοίνυν τούτου ἀνδρὸς τῷ εὐσεβεῖ καὶ φιλοχρίστῳ ῥηγὶ ῥογερίῳ καὶ τοῖς ἐκεῖνῳ κατὰ γένος προσήκουσι τὸν ἑαυτοῦ ἀναγνωρίσας θεράποντα ὁ ἀεὶ δοξάζων τοὺς αὐτὸν δοξάζοντας κύριος, πείθει τὰς ἐκείνων ψυχὰς πλουσίως παρέχειν αὐτῷ τὰ πρὸς τὴν σύστασιν τῆς μονῆς ἐπιτήδεια, καὶ ὅλῃ χειρὶ γενέσθαι αὐτῷ πρὸς τοῦτο συνεργοὺς καὶ συλλήπτορας. ὅι ἐπεὶ ἔγνων τὸν ἄνδρα, καὶ τὴν τούτου κατέμαθον ἀρετὴν, καὶ ὅσην πρὸς θεὸν εἴχε τὴν παρρησίαν, τοσοῦτον ᾐδέσθησαν, καὶ οὕτως αὐτῷ προσανεῖχον, θαυμάζοντες αὐτοῦ τὴν ἐν λόγοις ἰσχύν τε καὶ τὸ ἀθώπευτον, ὡς οὖ μόνον χρήματα, καὶ ὅσα εἰς οὐσίαν καὶ ὕπαρξιν, ἀλλὰ δὴ καὶ ἑαυτοὺς ἐγχειρίσαντες τῷ μεγάλῳ, μεσίτην αὐτὸν προβάλλονται πρὸς θεὸν, καὶ κηδεμόνα τῶν ἰδίων ψυχῶν πεποίηνται, μονονουχὶ καὶ αὐτοὶ πρὸς τὰ τοῦ Δαβὶδ προσφθεγγόμενοι· ἡμῖν δὲ λίαν ἐτιμήθησαν οἱ φίλοι σου ὁ θεὸς. ἐντεῦθεν οὕτως ἐμφανὴς ἐγένετο τοῖς πᾶσιν ὁ ὅσιος, καὶ τοσοῦτον ἡ παρ᾽ αὐτοῦ συσταθεῖσα ἐπληθύνθη μονὴ, ὡς πολλὰ ἐκ ταύτης καὶ σχεδὸν ἀναρίθμητα μεταφυτευθῆναι μοναστῶν καταγώγια, τοῖς παρ᾽ αὐτοῦ ἐκτεθεῖσιν ἐνθέοις τύποις τε, καὶ κανόσι ῥυθμιζόμενά τε καὶ διοικούμενα, πολλούς τε τῶν ἐν αὐτοῖς ἀσκητῶν ἀρχιερατικῆς προεδρίας ἀξιωθῆναι καὶ ποιμαντικὴν ἐγχειρισθῆναι κηδεμονίαν.
[31] Οὑ μὴν ἀλλὰ καὶ πολλοὶ ἐπιστάται καὶ ποιμένες ἑτέρων μονῶν, τὴν ἔνθεον αὐτοῦ πολιτείαν ζηλώσαντες, τὸ ἄρχειν παραιτησάμενοι προσεφοίτων τούτῳ, καὶ τὸ ὑπ᾽ αὐτοῦ ἰθύνεσθαι τοῦ ἰθύνειν ἄλλους εἰκότως προέκρινον, ὡς ἀκίνδυνόν τε καὶ ἀσφαλέστερον· οἵα ὑπῆρχεν ἡ ὀνομαστὴ ἐκείνη καὶ σεβασμία δυὰς, κοσμᾶς καὶ ἰσάκιος, ἄνδρες ἀγαθοὶ τῷ ὄντι καὶ ἱερώτατοι, καὶ παντὸς ἀγαθοῦ χαρίσματος ἔμπλεως. οἵτινες, ἐξ ἄκρας, ὡς ἔοικε, ταπεινοφροσύνης καὶ μετριότητος τῷ μεγίστῳ τούτῳ πατέρι ἑαυτοὺς ἐγχειρίσαντες, τὰ μέγιστα συνείργουν αὐτῷ πρὸς αὔξησιν τῆς μονῆς, χεῖρες αὐτῷ καὶ βραχίονες, καὶ πᾶν εἴ τι ἄλλο τῶν μελῶν τίμιον καὶ ἀναγκαῖον, γενόμενοι. ἡνίκα καὶ ὁ μακάριος πολυχρόνιος, ὁ τότε τῆς γυναικοπόλεως ἐπίσκοπος, διὰ τῆς φήμης μαθῶν τὰ περὶ αὐτοῦ, ἐπόθει καὶ ὄψιν ἐκείνου ἰδεῖν, καὶ λόγων ἀπολαύσαι τῶν αὐτοῦ καὶ εὐχῶν. ὅθεν καὶ μηδὲν ὑπερθέμενος, ἔρχεται πρὸς αὐτὸν συνάμα τῷ ἱερῷ Κυρίλλῳ, περὶ οὖ φθάσας ὁ λόγος ἐμνήσθη. οὓς ὁ θεῖος βαρθολομαῖος ἀσμένως ὑποδεξάμενος, ἔχαιρεν ἐπ᾽ αὐτοῖς καὶ ἡγαλλιᾶτο τῷ πνεύματι, ἕρμαιον τὴν αὐτῶν παρουσίαν καὶ παντὸς ἄλλου πολυτίμου τιμαλφεστέραν ἡγούμενος. ὑπὲρ τὴν φήμην δὲ καὶ αὐτοὶ τὰ κατὰ τὸν ὅσιον θεασάμενοι, ἐγάννυντο ἐπὶ τῇ τούτου ἀρετῇ καὶ θειότητι.
[Sanctus per venatores, quos benigne excipit,] Viri quidam agrestium ferarum venatui intenti, hunc aliquando in montem accessere, ubi Pater angelicam ducens vitam, demorabatur. Quem derepente tali forte modo habentem se conspiciunt, prope antrum stantem, Deumque sibi ac toti mundo propitiantem. Viso venatores repentino insuetoque perturbati, jam fugam capessebant. Verum Sanctus adeo turbatos cernens viros, Nolite, statim inquit, fratres, timere: homo siquidem & ipse sum, licet ob peccata mea hunc ad habitandum locum elegerim. Qua illi voce animum resumentes, propiusque accedentes, angelicum plane aspectum, speciemque Viri Dei & corporis habitudinem cernunt. Minime enim, ut qui in montibus degeret, terribili & agresti forma erat, sed mitis potius blandusque, ac re vera cælestis angelus: vultu suavis, suavior alloquio; multumque utilitatis, tum vultu, tum verbis ad se accedentibus afferens. Itaque viri saturati jucundissimo ejus, animis utili, consortio, multaque inde voluptate percepta, & habita ejus benedictione, discessere: severe prius a sancto Viro admoniti, ut nemini omnino de ipso quidquam loquerentur. Brevi tempore interjecto, rursum venatores ad magnam hanc utilissimamque redeunt venationem; neque enim sermonum ejus suavitas tanto privare se bono diutius sinebat. Sed Dei Famulus jucundissimos ac vivificos fructus rursum illis lingua porrigens, liberali exceptos convivio, fausta cum precatione dimittit. At hi ingens adeo apud se bonum celare neutiquam valentes, manifestant thesaurum, ipsumque nescientibus patefaciunt.
[35] [innotescit, & discipulos admittit] Hoc pacto Vir sanctus jam palam factus, cupidos bonorum hujusmodi fama sui ad se pertrahebat. Hæc enim pennata confestim circumvolitans, ut clara aliqua ac sonora tuba, Virum ubique prædicabat, ciens non proximos modo, sed longe semotos, ut omnes ad ipsum accurrerent. Bartholomæus vero, & ut Joannis Baptistæ rationem vitæ, ita spiritum æmulatus, ad se adeuntibus pœnitentiam & peccatorum confessionem pertractabat. De nulla alia re, inquiens, filii & fratres, tantopere lætatur Deus, atque de homine pœnitentiam agente, & animi labes per confessionem eluente. Cujus rei testis ipse est pro nobis homo factus. Qui non veni, dixit, vocare justos, sed peccatores ad pœnitentiam. Illorum igitur pœniteat nos, dilecti, quibus, ut homines, temporibus anteactis Deum & conditorem nostrum offendimus. Isque ut bonus, & natura misericors, ad se toto ex corde conversis veniam redonabit; & quemadmodum prodigum illum filium, per pœnitentiam in pristinum nos honorem & filiorum adoptionem restituet. Hæc & talia docens monensque quotidie, ad salutem inducebat omnes, vitamque instituere juxta Dei præcepta persuadebat. Eum vero adeuntium alii, maximo percepto emolumento, domum revertebantur. Alii vero doctrinæ ejus dulcedine, veluti compedibus quibusdam, irretiti, vitæ comites, ejusque instituti esse percupientes, magistrum ipsum & viæ ducem ad salutem efflagitabant. Qui plane quietis amantissimus, bonique, quod in quiete est, summopere avidus, primum quidem ferebat ægre postulata, illamque ab se provinciam tamquam difficilem rejiciebat. Dein perpendens eum, qui sibi soli vivit, rebusque tantum suis sollicite prospicit, uni sibi utilem esse: alios vero instituentem, & animarum curam gerentem, plurimum facere lucri, maximamque erga Deum caritatem præferre, & quovis obsequio majorem, precibus tandem cessit.
[36] Excepit igitur, qui venirent ad se, modisque omnibus eorum salutis curam gerebat, [quos instruit vita monastica.] ad solitariam vitam instituens: cum iisdem in oratorio degens, quod multos ante annos a Niphone a quodam monacho, ut ferunt, beatæ Dei Genitricis ac Joannis Baptistæ. … b nominibus ibidem exstructum erat. Tum sane Virum sanctum vidisses, secundum Psalmistam, desertum in stagna spiritualium aquarum ponentem, & collocantem illic esurientes, civitatemque constituentem habitationis, & seminantem agros doctrinæ aratro; ad hoc intelligentes vineas plantantem, quæ & fructum fecerunt nativitatis. Respexit enim de cælo Agricola animarum. Prophetæ verbis rursus utar, eisque benedixit, ac multiplicati sunt nimis: & extenderunt palmites suos usque ad mare, & usque ad flumina propagines suas; ita ut videret omnis iniquitas, qui est mendacii pater, & obstrueret os suum, ploraretque & acerbissime lamentaretur; puræ vero illæ mentes choreas circa Deum agentes, deque nostra salute voluptatem semper capientes, jure lætarentur, & majores conditori suo gratias agerent, hymnosque celebriores concinerent.
[37] Atqui ego, quæ hoc loco Vir sanctus divina virtute mira gessit, [Cum deficeret panis pro Sacrificio, eum adfuturum prædicit:] auditoribus sane iniquus essem, si præterirem: minime quidem ea silebo, sed narrationi attentio præstanda est. Vel hinc enim maxime Viri cum Deo familiaritatem, conjunctionemque cognoscemus. Circumsedentibus aliquando discipulis ejus, a matutinis ad Deum precibus, in æde Dei Genitricis, & a nocturnis se laboribus paulum recreantibus, sermonem inchoans Pater, Nocturna, inquit, Dei præconia, fratres, laudesque pro viribus ab ipso suppeditatis peracta jam sunt. Ceterum parata sunto, quæ ad divinum Sacrificium pertinent, ut stata hora sacrificemus. Iis vero asserentibus, panem non esse, ex quo sacra Deo hostia immoletur, rursum Pater, At vobis, ait, filii, nulla super hoc cura esto; potest enim Deus, qui quadraginta annos mirabili cibo Israëliticum populum in deserto pavit, nobis quoque in rerum necessariarum inopia, sui caussa, in eremo constitutis, quæ opus sunt, suppeditare. Hæc locutus, quædam addens de divina providentia, qua cuncta gubernantur, quodque nec passerem universi Rector cura sua destituit, sermonem absolvit. Et illi quidem ibidem collem circumeuntes, Davidis verba, ut mos est monachis, meditabantur c. Porro nondum aderat tertia diei hora, sub quam Christianis mos est incruentum Sacrificium offerre. Ecce tibi ad ipsos venit divinitus missus e vicinis vir quidam, religiosus Christi cultor, recentes candidosque panes afferens, quorum beneficio abunde sublevata præsenti inopia, peractoque divino Sacrificio, debitas Deo gratias egerunt. Prophetiæ sane gratia ditatus erat Vir sanctus, ac patrare mira talia valebat, sed propter excellentem animi sui modestiam & humilitatem nolebat.
[38] [cogitans abire solus, a Virgine jubetur manere,] Jam vero pluribus ipsum adeuntibus, convictumque ejus amplectentibus, crescebat in dies comitatus, & augebatur: quem monasticis constitutionibus, regulisque excolebat: atque ultra spirituale regimen illorum, quæ ad corporis sustentationem conservationemque necessaria essent, diligenter omnia procurabat; quamquam affecto esset corpore, multis instar boni pugilis exercitationibus probatus, crebrisque & gravibus morbis vexatus. Hic rursum quietis amore accensus, Deoque in secreto vacandi ac perfectius cognoscendi desiderio, fratres deserere cogitabat. Illos igitur Deo committere, aliamque ad solitudinem proficisci statuit; ubi hominum gloriam fugiens, quæ una plurimum ad virtutem corrumpendam valet, cupita quiete oblectaretur. Hæc animo volutans, totus in ea secessione erat, silvasque & aspera montium secum ipse meditabatur circumspectabatque. Communis vero Servatoris Dominique omnium parens, multitudini eorum prospiciens, qui salutem consecuturi per ipsum erant, nocte quadam vigilanti, & in sueta oratione pernoctanti adstitit, luce immensa & divina effulgens, carneque indutum ex se Deum ulnis gestans, cum mandatis hujusmodi: Cessa, Bartholomæe, in præsentiarum a quietis studio desiderioque abeundi invias ad solitudines. Hic te manere oportet, mihique animarum scholam hoc ipso in loco constituere, in quo multi per te salutem adipiscentur.
[39] [& monasterium ibi exstruere, prout facere incipit,] His a Dei Genitrice beatus Pater admonitus, solitudinis studium dimittit, totusque, ut bonus obediensque famulus, in monasterium exstruendum incumbit, præsidio hortantis Dominæ, ejusque Filii, ac Dei potentia fretus, qui brevi tantum opus ad utilem finem perduxit, multos incitans, qui Viro magno succurrerent, & sumptus ad ædificiorum constructionem suppeditarent. Quorum princeps, ardensque adjutor exstitit Christodulus d ammiratus, vir apud terrenos reges tunc temporis plurimum potens, beatum hunc Patrem, germanumque servum cælestis Regis flagranti prosequens amore, totusque ab ejus præceptis & monitis pendens: ut quisquis voluerit, ex literis a celeberrimo Patre ad illum missis, plane cognoscet.
[40] [Deoque juvante, felicissime perficit,] Per hunc igitur religiosum virum pio christianoque regi Rogerio, ejusque affinibus, famulum suum notum reddens, qui honorantes se gloriosos facit Dominus, in animos illorum inducit, ut quæ ad monasterii fundationem necessaria essent, liberaliter præberent. Qui cum Virum cognovissent, virique virtutem, quamque cum Deo familiaritatem haberet, opere maximo reveriti sunt, eique adeo adhæserunt, ejus in dicendo vim ab omni adulatione semotam admirantes, ut non modo pecunias opesque, & quæcumque hujusmodi, sed etiam semetipsos tradentes, internuntium apud Deum, suarumque curatorem animarum constituerint; illud Davidis ferme nobis prænuntiantes: Nimis honorati sunt amici tui, Deus. Hinc Vir sanctus adeo omnibus conspicuus redditus est, adeoque exstructum ab eo monasterium impleri cœptum, ut multa ac pene innumera ex hoc uno domicilia monachorum derivarint, sanctissimis ab eo conditis legibus constituta, multi etiam ex ipsorum monachis ad episcoporum e sedes eveherentur, curaque iis pastoralis committeretur.
[41] Quin plures aliorum monasteriorum præsules pastoresque, [multis ad eum confluentibus.] divinam Viri conversationem suspicientes, præfecturam renuentes, ad eum accedebant, cum mallent sub ipsius esse regimine, quam aliis præesse. Venerandum in primis, ac nobile illud par, Cosmas & Isacius f, viri re vera optimi & sanctissimi, omnique dono ornati, præ summa, ut æquum est credere, humilitate modestiaque animi, huic se committentes Patri, ad incrementa monasterii plurimum contulerunt, atque collaborarunt, ejus effecti manus brachiaque, & si quod aliud est membrum nobile ac necessarium. Quo tempore B. Polychronius g Gynæcopolios episcopus, de rebus ejus certior fama redditus, ipsum intueri coram, colloquiis ac precibus perfrui concupivit. Itaque nulla interposita mora, ad eum una cum S. Cyrillo venit, cujus superius oratio meminit. Quos sanctissimus Bartholomæus summa cum animi voluptate excipiens, gaudebat, spirituque super illos exsultabat: adventum eorum præstantissimo quovis lucro pretiosiorem ducens. Ii vero cum sancti Viri res fama majores esse cognoscerent, de virtute ejus ac sanctitate vehementer lætabantur.
ANNOTATA.
a Niphon ille monachus aliunde nobis non innotuit.
b Locus hic admodum est obscurus, & fortasse in codice Græco corruptus: hinc vocem saltem unam & forsan plures malui omittere, quam dare verba prorsus dubia. Satis certum est, oratorium istud dedicatum dici nomine beatissimæ Virginis Mariæ & S. Joannis Baptistæ. At incertæ lectionisest, quod addidit auctor, agens verisimiliter de loco, in quo erat conditum. Interpres post nomen S. Joannis Baptistæ addidit, Nugduniati, quod me non intelligere, lubens fateor. In apographo Græco minus mendoso post nomen S. Joannis Baptistæ hæc leguntur, τουρογχον νιάτη, in altero, τοῦ ρογχοννι ἀτῆ. Utroque loco eædem habentur litteræ, sed hæ alias in duas partes sunt distractæ, alias in tres, utroque loco mendose, quantum existimo. Tam mendosis certam nequeo dare significationem.
c Hæc de monachis ab interprete erant omissa, prout alia subinde pauca, quæ secundum Græca suis locis addidi.
d De Christodulo observat Caietanus, eum legi subscriptum vetusto privilegio monasterii S. Salvatoris hoc modo: Christodulus justitiarius & admiraldus, servus domini mei magni comitis Rogerii. Plura de Christodulo & de tempore constructi monasterii dedimus in Commentario num. 64.
e Interpres hic dixerat, Archiepiscoporum, ob voces Græcas ἀρχιερατικῆς προεδρίας, quantum existimo. At dictæ voces insinuant quidem summum sacerdotium, sed non sunt necessario exponendæ de archiepiscopali dignitate. Nam omnibus episcopis gradus est summus sacerdotii, & ideo tam episcopos quam archiepiscopos designant memoratæ voces. Mutavi & alia subinde in textu Latino interpretis; nec tamen lectorem ea de re semper monendum credidi.
f De præclaris illis S. Bartholomæi adjutoribus plura non invenio. At notiores fuerint, quando scribebat auctor.
g Cajetanus ad nomen Gynæcopolios annotat, in Phœnicia aut in Ægypto urbem fuisse ejus nominis. At id nequit prodesse ad propositum nostrum: neque enim ille ex regionibus tam dissitis venerit ad S. Bartholomæum, & minus etiam presbyterum ordinaverit in Calabria. Polychronius vero, qui eum Cyrillo ad Sanctum venit, episcopus fuerit Geruntinensis & Cariatensis, ut pluribus probatum est in Commentario num. 78. Poterat alterutra civitas γυναικόπολις vocari a Græcis, etsi aliud sit nomen Latinum, vel nomen civitatis in codice corruptum est.
CAPUT III.
Sanctus ordinatur presbyter: Romam profectus, privilegia pro
monasterio suo a Papa impetrat: virtutibus præstans, periculum
monachorum suorum divinitus novit & avertit: Constantinopolim
tendit, & ad suos revertitur.
Ἐν μιᾷ οὖν ἅμα τῷ ὁσίῳ οἱ τρισόλβιοι οὗτοι καθήμενοι, καὶ ἅπερ ἧν οἰκὸς τοὺς τοιούτους, πρὸς ἀλλήλους διαλεγόμενοι, ἐπεὶ οὔπω ἱερωσύνης ὁ πατὴρ κατηξίωτο, ἠξίουν αὐτὸν μάλα θερμῶς, δέξασθαι τὴν τοῦ πρεσβυτέρου χειροτονίαν. καὶ ὅς πρὸς μόνην τὴν τῶν ἀνδρῶν δυσχεράνας ἀξίωσιν, καὶ λίαν βαρέως τοὺς τοιούτους λόγους δεξάμενος, ὡς οὑχ ἱκανὸν ἑαυτὸν τοῦ τοιοῦδε βαθμοῦ οἰόμενος, ἔφευγε τοῦτο πράγμα, καὶ τὴν ἱερωσύνην πάντα τρόπον ὁ σεβάσμιος ὄντως καὶ ἱερὸς ἀνεβάλλετο· τίς εἰμι ἐγὼ, λέγων, τίμιοί μου δεσπόται καὶ κύριοι, ὥστε τηλικοῦτον ἀξίωμα ὑπελθεῖν; οἱ δὲ τὴν αἰτίαν οὐκ ἀγνοοῦντες τῆς ἀνανεύσεως, τὸν λόγον αὖθις ἀναλαβόντες, οἴδαμεν, εἶπον, σαφῶς ποθεινότατον τέκνον, ὅτι τὸ περιόν σοι τῆς ταπεινοφροσύνης τοιαῦτά σε περὶ σεαυτοῦ πείθει φρονεῖν. ἀλλ᾽ ἴδε, ἡμεῖς τὸ τοῦ θεοῦ σοι μαρτυρόμεθα βούλημα, καί σου εἰδέναι βουλόμεθα τὴν ἐπιείκειαν, ὡς οὐκ ἄνευ θείας ἐπιπνοίας πρὸς τοῦτό σε ἀναγκάζομεν. ἀλλ᾽ ἴσθι σαφῶς, ὡς τοῦτό σοι παρὰ τοῦ παντουργοῦ καὶ θείου πνεύματος ὥρισται. ταῖς οὖν τοιαύταις τῶν ἀνδρῶν συμβουλαῖς τε καὶ ὑποθήκαις, πρὸς δὲ καὶ τῶν οἰκείων μαθητῶν τε καὶ συνασκητῶν ταῖς πολλαῖς δυσωπήσεσιν, οἳ καὶ διηνεκῶς ὑπὸ τῶν ἁγίων ἐκείνου χειρῶν εὐλογηθῆναι ἐγλίχοντο, μόλις πεισθεῖς ὁ μακάριος, δέχεται παρὰ τοῦ ἀοιδίμου πολυχρονίου τὴν χειροτονίαν εἰς τὸν ναὸν τοῦ ἁγίου καὶ ἐνδόξου προφήτου καὶ προδρόμου βαπτιστοῦ Ἰωάννου, καὶ οὕτως ἐν καθέδρᾳ πρεσβυτέρων αἰνεὶ τὸν κύριον, ὁ καὶ τοῦ πολλῷ μείζονος ἄξιος.
[23] Οὑ πολὺ τὸ ἐν μέσῳ, καὶ φθάνει ἡ περὶ αὐτοῦ φήμη καὶ πρὸς τοὺς ἐκείνου γονεῖς. οἱ δὲ εἰς ἀναβολὰς δοῦναι τὴν ὡς αὐτὸν ἄφιξιν ἐπὶ πλεῖστον οὐ φέροντες, ἄτε τοῖς τῆς φύσεως σπλάγχνοις νυττόμενοι, ἔρχονται πρὸς αὐτὸν· καὶ ἡδέως τὸν φίλτατον θεασάμενοι, τά τε παρὰ τοῦ μελιχροῦ ἐκείνου στόματος προιέμενα ἐνωτισάμενοι, πείθονται ταῖς ἐνθέοις αὐτοῦ νουθεσίαις, καὶ τῇ τοῦ κόσμου ματαιότητι, ὡς εἰκὸς, ἀποτάσσονται. καὶ δὴ μεγὰλην οὕτω παρὰ τοῦ παιδὸς τὴν ἀντιμισθίαν λαβόντες τῆς εἰς τὸν κόσμον ἐκείνου παραγωγῆς, προθυμώτατα τὴν μοναδικὴν πολιτείαν ἀσπάζονται, καὶ καλῶς ἐν αὐτῇ ὑπὸ τῷ καλῷ τούτῳ παιδὶ καὶ κατὰ πνεῦμα πατρὶ διαπρέψαντες, ἐν γήρᾳ καλῷ πρὸς τὸν κοινὸν πατέρα καὶ Δεσπότην μεθίστανται, τῶν ἐπικήρων ἀνταλλαξάμενοι τὰ αἰώνια. ἀλλ᾽ οὕτω μὲν τοὺς τεκόντας ὁ τρισόλβιος ἀντημείψατο, καὶ τοιαύτας αὐτοῖς τὰς ἀμοιβὰς τῆς σαρκικῆς γεννήσεως ἀνταπέδωκε, γεννήτωρ κατὰ πνεῦμα γενόμενος τοῖς αὐτὸν κατὰ σάρκα γεννήσασιν. οὑ μὴν, ἀλλὰ καὶ πολλοὺς ἄλλους τῶν κατὰ γένος αὐτῷ προσηκόντων πρὸς τὸ ἀγγελικὸν τοῦτο καὶ θεῖον πολίτευμα ἐπεσπάσατο. ἡμῖν δὲ πρὸς τὰ ἐξῆς τοῦ λόγου ἰτέον καὶ διηγητέον τὰ μνήμης καὶ διηγήσεως ἄξια.
[24] Ἐδέησέ ποτε τῷ μακαρίῳ τούτῳ πατρὶ μετὰ τὸν τῆς μάνδρας συνοικισμὸν, πρὸς τὴν πρεσβυτέραν ῥώμην παραγενέσθαι, ὥστε σιγιλλίοις τοῖς ἐκ τοῦ πάπα, πασχάλιος δ᾽ οὗτος ἦν, τὴν δέουσαν ἐλευθερίαν περιποιήσασθαι τῇ μονῇ. καὶ τοσοῦτον αὐτῷ τε πάπα καὶ τοῖς λογάσι τοῦ κλήρου ὤφθη ἀσπαστὸς καὶ σεβάσμιος, καὶ οὕτως αὐτοῦ ὑπερεθαύμασαν τὸ φιλόσοφον καὶ τὴν τῶν λόγων ἠγάσθησαν σύνεσιν, ὡς μεγίστην αὐτῷ ἀπονεῖμαι τιμὴν, καὶ πάντα αὐτοῦ τὰ αἰτήματα προθύμως ἀποπληρῶσαι. ᾐδέσθησαν τούτου τὴν θέαν καὶ τοὺς ἐλέγχους καὶ τυράννων ἀπήνειαι, καὶ οὕς εἶχον ὑπὸ δεσμοῖς ὑπευθύνους, καὶ ἑτοίμους ἤδη πρὸς βρόχον καὶ ἀνάρτησιν, μετὰ πολλὴς τῆς περιχαρείας αὐτῷ ἐδωρίσαντο, τῆς τοῦ θανάτου ψήφου τούτους ἐλευθερώσαντες. Ὅτι μὲν οὖν τοῖς πᾶσι θαυμαστὸς καὶ αἰδέσιμος ἦν ὁ ἀνὴρ, λάμπων ὁμοίως διαφανέστατα ἀπό τε τῆς ἀγωγῆς καὶ τοῦ λόγου, δήλον ἱκανῶς ἀπὸ τῶν εἰρημένων. Δηλώσει δὲ τοῦτο οὐχ ἧττον καὶ τὸ νῦν ῥηθησόμενον. αἱμοχαρεῖς γάρ τινες ἄνδρες καὶ ὁδοστάται, ληστείαις τε καὶ ἐμφυλίοις φόνοις παιδιόθεν ἐντεθραμμένοι, ὡς μόνοι τὴν αὐτοῦ ἐμφάνειαν ἑωράκεισαν, καταπλαγέντες τὴν ἀπαστράπτουσαν ἐκ ταύτης θείαν αἴγλην τοῦ πνεύματος, ὑπότρομοι καὶ δέους μεστοὶ τοῖς ποσὶν ἐκείνου προσέπεσαν, καὶ οἷον τὸν μετάμελον διά τε τῶν λόγων διά τε τοῦ σχήματος ἐνδεικνύμενοι, πρὸς ἔννομον πολιτείαν εἰς τὸ ἐξῆς μετετέθησαν.
[45] Ὅυτως ὁ τοῦ χρίστοῦ θεράπων βαρθολομαῖος τοῖς προσπελάζουσι πᾶσι σωτηρίας ἐγίνετο πρόξενος, τοῖς μὲν διὰ τῆς ἡδυτάτης αὐτοῦ κατηχήσεως, δι᾽ ἧς πᾶν εἴ τι ἀκανθῶδες ἦθος καὶ ἄκαρπον κατενόει τοῖς προσεγγίζουσιν, ἀνέσπα ῥιζόθεν, καὶ ἀπεκάθαιρε, καὶ τρόπους ἀρίστους θεοτερποὺς πολιτείας αὐτοῖς ἐνεφύτευσεν· τοῖς δὲ διὰ τῆς τῶν προσόντων συμπαθοῦς μεταδόσεως, δι᾽ ἧς ἐκ τῆς πιεζούσης πενίας τοὺς ἐνδεεῖς ἀπέλυε συμπαθέστατα. ἦν γὰρ πρὸς τοὺς τοιούτους, εἰκαί τις ἄλλος, τὴν ψυχὴν συμπαθέστατος. τοὺς δὲ συμφοραῖς τισι καὶ βιωτικαῖς ἀνωμαλίαις ἐμπεπτωκότας ἢ περιστάσεσιν ἔργῳ καὶ λόγῳ παραμυθούμενος, τὴν ἀρμόζουσαν ἑκάστῳ παρεῖχεν θεραπείαν τε καὶ βοήθειαν. εἰ δέ πού τινων νόσοις ἤσθετο κατατριχομένων σωματικαῖς, οὐδὲ περὶ τούτους εἴδετο ἀμελὴς, ἀλλ᾽, ὡς ἐνὸν, ἐράἳζέ τε καὶ, συνελόντα φάναι, πάντας τοὺς οἵᾳ δήποτε ἀθυμίᾳ συνισχυμένους πρὸς εὐθυμίαν εὐφυέστατα ἐκκαλούμενος, τῷ ἡδεῖ τῆς γλώττης καθήδυνεν. τοιαῦται γὰρ αἱ τῶν δικαίων ψυχαὶ, ἀεὶ πρὸς συμπάθειαν ῥέπουσαι, τὴν τοῦ θεοῦ ἀγαθότητα, ὃς βρέχει ἐπὶ δικαίους καὶ ἀδίκους, ἐκμίμεῖσθαι σπουδάζουσι, καὶ μηδένα τῆς παρ᾽ αὐτῶν ἀμοιρεῖν εὐεργεσίας ἀνέχονται, τοῖς πᾶσι δὲ τὰ πάντα καὶ αὐτοὶ, κατὰ τὸν θεῖον παῦλον, γενόμενοι, τὰς τῆς εὐποΐας ἀκτῖνας πρὸς πάντας ἐκτείνουσιν.
[46] Ταύτῃ τοι καὶ ὁ θεομίμητος οὗτος πατὴρ, συμπαθείας σπλάγχνοις νικώμενος, οἴκους ἀνὰ τὴν μονὴν ἐπιτηδείους πρὸς τὴν τῶν ξένων ὑποδοχὴν δομησάμενος, δαψιλῶς τε ἐν τοῦτοις τὰ πρὸς χρείαν τῶν παραβαλλόντων προσευτρεπίσας, οὕτως εὐψύχως τοὺς προσφοιτῶντας ἐθεράπευεν, ἑκάστῳ τὰ πρόσφορα προτιφέμενος, ὡς μηδένα τῶν ἐκεῖσε παραβαλλόντων διαμαρτεῖν τῆς καταλλήλους χρείας καὶ δεξιώσεως. ἀπόχρη ταῦτα πρὸς ἐπίδειξιν τῆς τοῦ μεγάλου τούτου πατρὸς πρὸς θεὸν ἀγάπης, καὶ οἰκειότητος. ὁ δὲ λόγος βούλεται καὶ ἕτερα προσθῆναι τοῖς εἰρημένοις, κατ᾽ οὐδὲν τῶν ἤδη ῥηθέντων ἀπολειπόμενα. λιμοῦ ποτε τῇ καλαβρίᾳ ἐπιγενομένου, καὶ τῶν ἐνδεῶς ἐχόντων ἁπάντων πρὸς τὴν τούτου μονὴν, ὡς ἐπί τινα κοινὸν καὶ σωτήριον λιμένα καταφευγόντων ἐλπίδι τοῦ παραμυθίαν τοῦ πιέζοντος κακοῦ ἐφευρεῖν, ὁ φιλοστοργότατος οὗτος πατήρ, καὶ τῆς τοῦ θεοῦ ἀγαθότητος μιμητὴς ἀκριβέστατος, τὴν μὲν μονὴν ἀποροῦσαν εἰδὼς καὶ οὐκ ἐπαρκοῦσαν τοσοῦτον πλῆθος ἐκθρέψαι λαῶν, ψυχὰς δὲ τεθλιμμένας, καὶ τῇ ἀπορίᾳ τῶν ἀναγκαίων τεταλαιπωρημένας, ἀπαραμυθήτους αὖθις μὴ φέρων ὁρᾶν, προσευχαῖς ὁλονύκτοις ἐπιδοὺς ἑαυτὸν, ὢ τῆς τοῦ ἀνδρὸς πρὸς θεὸν παρρησίας καὶ χάριτος, ἧς ἠξίωτο. ἀλεύρου πεπληρομένα, ἐστὶ δ᾽ ὅτε b καὶ ἄρτων ἑτοίμων, εἰς τὸ πρωῒ τὰ τοῦ ἄρτου ταμεῖα παρεῖχε τοῖς διακονηταῖς, κᾀντεῦθεν δαψιλῶς ἐπιχορηγῆσαι τὰ πρὸς χρείαν τοῖς δεομένοις τούτους ἐκέλευε, πρὸς τοὺς ἀκενώτους οἰκτιρμοὺς τοῦ θεοῦ ἀποβλέποντας, ὅς, κατα τὸν θεῖον φάναι Δαβὶδ, ἀνοίγων τὴν χεῖρα, πᾶν ζῶν εὐδοκίας ἐμπίπλησιν. ἀλλὰ τὸ μὲν δὴ τοιοῦτο.
[47] Ἄξιον δὲ μήδ᾽ ἐκεῖνο παραδραμεῖν ἀμνημόνευτον, πολλὴν δυνάμενον ἐνστάξαι τοῖς ἀκροαταῖς τὴν ἡδονὴν ἅμα καὶ τὴν ὠφέλειαν. ἔχει δὲ οὗτως. τὸ πλοῖόν ποτε τῆς μονῆς ὑπό τινων ἀγαρηνῶν κρατηθὲν, ἐκεῖνα προσεδόκων παθεῖν παρ᾽ αὐτῶν, ἅπερ χριστιανοὺς παρὰ τῶν τοιούτων εἰκὸς. ἦν δ᾽ ὅτε ταῦτα συνέβη τοῖς ἀδελφοῖς, τῆς μὲν ἑβδομάδος ἑβδόμη καὶ τελευταῖα ἡμέρα, τρίτη δὲ καὶ εἰκοστὴ τοῦ ἰουλίου μηνὸς, καθ᾽ ᾗ τὴν σεβάσμιον μνήμην τοῦ ἐν ἁγίοις ἱερομάρτυρος ἀπολιναρίου λαμπρότατα μετὰ τῶν φοιτητῶν ὁ μέγας ἑόρταζεν. καὶ οἱ μὲν ἐν τῷ πλοίῳ μικροῦ δῆ παρὰ τὰ ἔσχατα ὑπὸ τῶν ἀθέων ἐκείνων πειρατῶν ἐκινδύνευον. ὁ δὲ πατὴρ, οἷα πατὴρ περὶ τῶν τέκνων διηνεκῶς μεριμνῶν καὶ ἐντυγχάνων ὑπὲρ αὐτῶν τῷ θεῷ, μυεῖται παρ᾽ αὐτοῦ τὴν συνέχουσαν τέως τούτους περίστασιν. καὶ δὴ τοὺς ἀδελφοὺς ἐν τῷ κυριακῷ συναθροίσας εὐθὺς, καὶ τοὺς τῆς ἐννάτης ἐκείνοις ᾄσας ψαλμοὺς τῷ θεῷ, ἦν γὰρ ἤδη ἡμέρα πρὸς τὸ δειλινὸν ἀποκλίνασα, κοινὴν ἱκεσίαν ὑπὲρ τῶν κινδυνευόντων ἀδελφῶν τῷ φιλανθρώπῳ προσάγει θεῷ καὶ ὃς ταχύτατα ἐπακούσας, ὀφθαλμοὶ γὰρ κυρίου ἐπὶ δικαίους, ὡς ὁ θεῖος ᾄδει Δαβὶδ, καὶ ὧτα αὐτοῦ εἰς δέησιν αὐτῶν, παραδόξως αὐτοὺς ἐκ τῶν περιεχουσῶν ἐῤῥύσατο θλίψεων, καὶ σεσωσμένους ἀπέδωκε τῷ αἰτήσαντι, οὐ μόνον τῶν προσδοκηθέντων παθόντας μηδὲν, ἀλλὰ καί τινα παρὰ τῶν ἀθέων δεδεγμένους δωρήματα.
[48] Ἀλλὰ τὸ πάντα λόγῳ περιλαβεῖν τὰ αὐτῷ θαυματουργηθέντα, οὐ μόνον ἡμῖν ἥκιστα δυνατὸν, ἀλλάγε καὶ τοῖς πολλοῖς ὁ λόγος εὑρεθήσεται ἂν πρὸς κορῆς εἰς μακρηγορίαν ἐπεκτεινόμενος· διὰ τοῦτο ὀλίγα τινὰ τοῖς εἰρημένοις πρσσθέντες, πρὸς τὴν ἐκείνου τελευτὴν βαδιούμεθα. οὗτος, ἐπειδὴ καὶ βίβλων ἱερῶν οἱ τούτου συνασκηταὶ εἰς μελέτην τῶν θείων γραφῶν καὶ ἀνάληψιν προσεδέοντο, ἦσαν γὰρ ἤδη καὶ οὗτοι κατὰ μίμησιν τοῦ πατέρος λίαν ἐν τοῖς τοιούτοις εὐμαθεῖς καὶ φιλόπονοι, ἅπαν νοήμα γραφικὸν ἐπιμελῶς ἐξερευνῶντες, καὶ ἀνιχνεύοντες· ἐχρῆν δὲ καὶ, ὃν ἐδείματο τῆς πανάγνου νεὸν, σκεύεσιν ἱεροῖς, καὶ σεπταῖς εἰκόσι κατακοσμηθῆναι, μηδὲν ἀγεννὲς μηδὲ ἄνανδρον πρὸς τὸ πολὺ καὶ δυσχερέν παθῶν τῆς ὁδοῦ, λαβὼν μεθ᾽ ἑαυτοῦ τινας τῶν ἀδελφῶν, οὓς ἤδει πρὸς ἐνοδίους κόπους ἔχοντας ἱκανῶς, πρὸς τὴν βασιλίδα τῶν πόλεων καὶ νέαν ῥώμην ἀπαίρει, καὶ ἀλεξίῳ καὶ εἰρήνῃ τοῖς φιλοχρίστοις ἐντυχὼν βασιλεῦσιν, οὗτοι γὰρ τῷ τότε τοὺς οἴακας τῆς τῶν ῥωμαίων βασιλείας ὀρθοδοξότατα ἴθυνον, λαμπρᾶς δεξιώσεως παρ᾽ αὐτῶν τε, καὶ τῆς συγκλήτου πᾶσης τυγχάνει, πολλοῖς τε παρὰ πάντων καὶ πλουσίοις τοῖς χαρίσμασι δεξιοῦται, ἔντε σεβασμίαις εἰκόσι καὶ βίβλοις καὶ σκεύεσιν ἱεροῖς, τὴν οἰκείαν ἀρετὴν ἔχων προοδοποιοῦσαν αὐτοῦ καὶ τὰς ἐκείνων πείθουσαν πρὸς τοῦτο ψυχὰς.
[49] Ὅτε καί τις τῶν ἐν ὑπεροχῇ καὶ λίαν ἀγγίζων τοῖς βασιλεῦσιν ἔν τε βουλῇ καὶ συνέσει, βασίλειος τούνομα, τῇ ἐπωνυμίᾳ καλιμερὴς, οὗτος θερμοτέραν τῶν ἄλλων τὴν ἀγάπην κεκτημένος πρὸς τὸν ὅσιον τοῦτον πατέρα, οὐκ ἀρκεσθεὶς ταῖς ἄλλαις εὐεργεσίαις, αἷς αὐτὸν φιλοτίμως ἐδεξιώσατο, ἔν τε πολυτίμοις πέπλοις καὶ λοιποῖς ἀναθήμασιν· ἀλλὰ καί τινα τούτοις προσθήκην ἐκ πολλῆς, ὡς ἔοικε, φιλοθείας ποιούμενος, καὶ ὅπερ εἰς τὸ ἅγιον ὄρος ἐκέκτητο μοναστήριον, ἐπ᾽ ὀνόματι τοῦ ἐν ἀγίοις πατέρος ἠμῶν καὶ οὐρανοφάντορος βασιλείου, αὐτῷ ἐδωρήσατο, εὐεργετεῖσθαι μᾶλλον ἐκ τούτου, ἢ εὐεργεσίαν παρέχειν μάλα εἰκότως οἰόμενος. οὕπερ τὴν προστασίαν, ταῖς πολλαῖς ἐκεῖνου δυσωπηθεὶς ἱκετείαις, ὁ μέγας ἀναδεξάμενος, πολλῆς ὠφελείας τοῖς ἐν αὐτῷ ἀσκηταῖς ἐγένετο πρόξενος, λόγοις ὁμοῦ καὶ ἔργοις ῥυθμίσας αὐτοὺς πρὸς τὸ μέλπιον h.
[50] Ἐπεὶ δὲ ἔδει αὐτὸν ἐκεῖθεν ἐπανελθεῖν, ὡς ἂν μὴ ἐπὶ πολὺ τῆς ἐκείνου κηδεμονίας τὸ ἐνταῦθα λογικὸν αὐτοῦ ποίμνιον στερηθὲν ζημιωθείη τὰ μέγιστα, συναθροίσας τοὺς ἀδελφοὺς, καὶ τὸν ἐν αὐτοῖς ἐν τῇ κατὰ θεὸν πολιτείᾳ ἀπρωτεύοντα εἰσκαλεσάμενος, προστάτην τοῦτον τῶν ἐν τῇ μονῇ καθίστησιν ἀντ᾽ αὑτοῦ καὶ δὴ ἔμεινεν ἐκ τότε τὸ φροντιστήριον τοῦτο ὑποταττόμενον τῷ ἀοιδίμῳ τοῦτῳ πατέρι ἐπὶ χρόνον συχνὸν. διὸ καὶ μέχρι τῆς σήμερον, ὡς φασὶ, τὸ μοναστήριον τοῦ καλαβροῦ παρὰ τοῖς ἐγχωρίοις ἐπονομάζεται. ἀλλὰ ταῦτα μὲν τοῦτον εἶχε τὸν τρόπον. ὁ πατὴρ δὲ, ἐπειδήπερ ἐπανόδου ἐμέμνητο, πρῶτον μὲν πλεῖστα τοὺς βασιλεῖς νουθετήσας, καὶ τοὺς ἐν τέλει περὶ δικαιοσύνης, καὶ τῆς πρὸς τὸ ὑπήκοον συμπαθείας, καὶ χρηστῆς μεταδόσεως, περί τε τοῦ μηδὲν ἡγεῖσθαι τὸν ὄγκον τῆς βασιλείας καὶ τὸ ἐνταῦθα δοξάριον, ἀλλ᾽ ὅλῃ δυνάμει τῶν ἐν οὐρανοῖς ἀντέχεσθαι ἀγαθῶν, καὶ τὴν ἐκεῖσε βασιλείαν ὁνήσασθαι διὰ τῆς πρὸς τὸ ὑποχείριον φιλανθρωπίας τε καὶ χρηστότητος· ἔπειτα δὲ τὰ εἰκότα τούτοις εὐχαριστήσας, ὑπερ ὧν παρ᾽ αὐτῶν εὐηργέτηται, καὶ συνταξάμενος αὐτοῖς, ἀπαρὰς ἐκεῖθεν, πρὸς τὴν ἰδίαν μονὴν ἐπανέρχεται. καὶ ταύτην οἷς ἐπεκομίσατο ἱεροῖς ἀναθήμασι, καὶ θεῖαις εἰκόσι κατακοσμήσας, πρὸς δὲ καί τινας εὐκτηρίους οἴκους τῷ θεῷ ἀνεγείρας οὐ πολὺ τῆς μονῆς ἀπέχοντας, καὶ οὕτω τὸν αὐτόθι χῶρον καθαγιάσας, διατριβὴν πνευμάτων ἀκαθάρτων ὑπάρχοντα πρότερον, ἀπαραλειώτως μετὰ τῶν συνασκητῶν τὴν προσήκουσαν τῷ θεῷ δοξολογίαν ἀνέπεμπε.
[Sanctus presbyter ordinatur;] Die quodam hi beatissimi viri cum Bartholomæo considentes, deque rebus inter se disserentes, quæ tales decerent viros; quod nondum Pater esset sacerdotio initiatus, ut eum ad gradum evehi pateretur, maximopere contendebant. At is sermonem hujusmodi, ac virorum preces moleste admodum ferens, refugiebat rem: sacerdotioque minime se idoneum judicans, Vir plane sanctus ab se omnino reijciebat. Quis, inquiens, ego sum, reverendi admodum domini mei, ut tantum dignitatis subeam? Verum resumpto illi sermone, Optime, aiunt, novimus, dilectissime Fili, te præ nimia humilitate tua, ut talia de te ipso sentias, persuasum. Sed tibi nos Dei voluntatem contestantes, modestiæ tuæ notum esse volumus, non sine certo afflatu ad hoc cogi te a nobis, destinatumque a divino Spiritu certo scito. His virorum illorum consiliis & rationibus, monachorumque & discipulorum suorum precibus, a sanctis ejus manibus benedici assidue expetentium, ægre persuasus Bartholomæus, in templo gloriosi prophetæ & præcursoris Domini Joannis Baptistæ ab eximio Polychronio ordinationem accipit, Deumque in sede sacerdotali, dignus longe altiore gradu, laudat.
[23] [parentes ad se accedentes facit monachos,] Haud multo post ad parentes fama pervenit, qui longius profectionem ad eum differre nequaquam tulere, naturæ affectu vehementer stimulante. Igitur carissimum Filium magno cum gaudio conveniunt, orationemque ex mellifluo ejus ore manantem percipientes, divinis Filii monitis parentes obtemperant, mundique, ut consentaneum erat, vanitati nuntium remittunt, proque eo, quod illum edidissent terris, ingenti adeo recepta remuneratione, monasticam vitam avidissime complectuntur: in qua sub tam bono Filio præclare agentes, in senectute bona ad Dominum migravere, caduca cum sempiternis commutantes. Et parentes quidem suos hoc pacto remuneratus est Vir beatissimus, talemque illis vicem carnalis originis rependit, genitor spiritu iis effectus, a quibus secundum carnem genitus erat. Complures item alios affinitate sibi connexos ad angelicum divinumque vitæ institutum pertraxit. Sed ad ea, quæ reliqua, progrediendum est, memoriaque ac narratione dignæ res exponendæ.
[24] [Romam profectus, privilegium monasterio suo a Papa impetrat: omnibus] Extructo jam monasterio, antiquam Romam proficisci Bartholomæo necesse fuit, ut Papæ diplomatibus (erat is Paschalis a) immunitates illi necessarias procuraret. In urbe cum Pontifici Maximo tum cleri primoribus carus, & venerandus fuit. Philosophiam ejus sermonumque prudentiam adeo demirati omnes sunt, ut maximum Dei Viro honorem detulerint, ejusque postulata libenter concesserint. Etiam feri tyranni aspectum ejus increpationesque pertimescebant, quos in vinculis habebant, laqueo suspendiove destinatos, omni cum alacritate, a sententia mortis absolutos, ei donabant. Quod ergo admirandus omnibus esset & venerabilis, lucens splendidissime tam vivendi ratione quam verbo, ex dictis manifestum omnino est. Id ipsum non minus manifestat, quod nunc dicetur. Sicarii quidam, in latrociniis intestinisque cædibus a pueris enutriti, ubi aspectum ejus dumtaxat conspexere, divino ab eo spiritus fulgore coruscante perculsi, paventes ac tremebundi, ad ejus projecti pedes, pœnitentiam tum verbis tum corporis habitu præse ferentes, ad honestam dein vivendi rationem se recepere.
[25] Hac ratione Bartholomæus Dei famulus accedentibus ad se omnibus caussa salutis exsistebat. [venerabilis est: multis solatia præstat] Aliis quidem cum suavissimis monitis, quibus si quid spinosum & infructuosum animadvertebat, radicitus evellebat; purgansque, mores optimos Deoque gratos inserebat: quibusdam commiseratione in egentes, quos inopia, qua premebantur, summa cum caritate sublevabat. Erat enim in hujusmodi, si quis alius, animo maxime pio: iis vero, qui in calamitatem aliquam deciderant, seu quavis afflictabantur ærumna, opere ac verbo solatium præbens, idoneam unicuique curam opemque afferebat. Si quos forte corporum morbis vexatos pernosset, neutiquam erga hos negligens erat, sed pro viribus refocillabat. Ut verbo dicam, quavis ægritudine laborantes ad animi constantiam prudenter revocans, linguæ suæ dulcedine permulcebat. Ii sunt animi justorum, propensi semper ad miserationem, Deique bonitatem æmulantes, qui super justos & injustos pluit: nec quemquam sua destitui beneficentia patiuntur, sed omnibus omnia, secundum divinum Paulum, facti, benignitatis suæ radios in omnes extendunt.
[26] Ex eo Bartholomæus, pietatis urgente affectu, idonea ad excipiendos hospites circum monasterium domicilia construxit. [& hospitalitatem, egentibus subsidia, miraculo adjutus.] In quibus necessaria advenientibus abunde parans, tanta cum alacritate hospitibus ministrabat, unicuique, quæ consentanea forent, apponens, ut nullus commorantium illic esset, qui, quæ congrueret, curam humanitatemque desideraret. Atque hæc ad magni hujus Patris cum Deo consuetudinem & caritatem demonstrandam: quibus alia quædam nulla ex parte inferiora oratio additura est. Fame aliquando per Calabriam ingravescente, egenisque omnibus ad B. Bartholomæi monasterium, tamquam ad commune refugium ac tutum portum confugientibus, certa cum spe relevandos a malo, quo premebantur; caritatis flagrans Pater, ac divinæ bonitatis imitator, pernorat laborare inopia monasterium, tantæque hominum alendæ multitudini neutiquam sufficere: sed afflictos rerum indigentia animos miserosque solatio carere, nullo modo ferebat. Quid agat? totas noctes incumbit in preces. Pro quantum apud Deum fiduciæ, gratiæque consecutus fuerat! Ecce tibi mane cellam penariam farina refertam, ipsos nonnumquam coctos panes ministris tradebat, jubebatque necessaria egentibus elargiri, immensam Dei misericordiam considerantes, qui, ut inquit David, aperit manum suam, & implet omne animal benedictione, & hæc quidem ita se habent.
[27] [Periculum monachorum suorum divinitus cognoscens, precibus avertit:] Operæ pretium vero est illud commemorare, quod auditorum animis plurimum voluptatis utilitatisque afferre potest. Capto a Sarracenis monasterii navigio, monachi ea perpeti opperiebantur, quæ Christiani ab hujusmodi solent. Dies erat, quo hæc fratribus contigerant, hebdomadæ quidem septimus ac postremus, mensis vero Julii tertius & vigesimus; quando Vir sanctus una cum discipulis suis sanctissimi martyris Apollinaris c memoriam celebrabat. Qui vero in navigio erant, parum aberat, quin a piratis impiis extrema periclitarentur. At Pater de filiis assidue sollicitus, Deoque pro illis supplicans, de malis, in quibus tunc versabantur, ab eo edocetur. Statim fratres in templum congregat, unaque psalmos Nonæ concinens, vergebat enim jam dies ad tempus pomeridianum d, preces pro fratribus, summum in discrimen adductis, clementissimo Deo offert. Qui celerrime exaudiens (oculi enim Domini super justos, ut inquit Psaltes, & aures ejus in preces eorum) mirandum in modum de præsentibus illos calamitatibus eripuit, precantique incolumes reddidit, non modo exitio, quod timebatur, ereptos, sed muneribus etiam a sacrilegis illis affectos.
[28] [Constantinopolim proficiscitur, multaque dona] Ceterum, ut mirabilia sanctissimi Viri gesta dicendo omnia complectamur, fieri non potest, sed ne in longum deducta oratio, molestiam pariat, ubi pauca jam dictis addiderimus, ad mortem ejus gradum faciamus. Sane monachi sacris codicibus ad divinarum Scripturarum commentationem meditationemque indigebant, jam enim imitati Patrem, ad hujusmodi res valde dociles studiosique evaserant, omnem Scripturæ sensum diligenter perscrutantes. Templum præterea, quod in honorem B. Virginis Bartholomæus exstruxerat, sacris vasis venerandisque imaginibus ornari oportebat. Is igitur longinquitate itineris ac difficultate nequaquam exterritus, fratribus quibusdam, quos capaces noverat ad ferendos itinerum labores, comitantibus, ad novam Romam, urbium reginam, ad Alexium e & Irenam, piissimos principes, contendit: qui ea tempestate clavum Romani imperii summa cum gloria moderabantur. Ab iis ac toto senatu perhonorifice excipitur. Multaque & opulenta dona, imagines, libros, & sacra vasa, liberalitate omnium comparavit; sua sibi virtute viam sternente, omniumque animos ad hoc inducente.
[29] [pro ecclesia sua impetrat, & novum monasterium] Præ ceteris Basilius f cognomento Calimera præcipuæ dignitatis, regibusque ob consilium & prudentiam valde familiaris, vehementiore in Bartholomæum caritate exarsit, ac super officia, quibus eum liberaliter prosecutus fuerat, pretiosis vestibus, aliisque muneribus, pro sua in Deum pietate donavit. Quod vero monasterium sanctissimi, & in cœlo fulgentissimi Patris nostri Basilii g dicatum nomini in monte Sancto possidebat, in Bartholomæum illud contulit. Inde ratus beneficium potius accipere, quam dare. Cujus administrationem multis ejus precibus exoratus Vir sanctus suscepit. Verbisque & opere ad virtutem excolens, degentibus illic monachis plurimum utilitatis attulit.
[30] Posteaquam redeundum Bartholomæo fuit, ne grex, cui præerat, cura ipsius ad longum tempus destitutus, detrimentum pateretur, fratres in unum cogit, [sibi diu subjectum: reversus ecclesiam ornat, & sacella condit.] quique inter eos morum sanctitate præstabat, evocans, monasterii præfectum sibi substituit. Quod sane eximio huic Patri subjectum diu mansit. Qua de caussa in hanc usque diem, ut ferunt, Calabri Monasterium ab incolis dicitur. At hæc quidem ita se habent. Dum autem reditum Pater meditatur, reges multis de rebus admonuit; de justitia, clementia, liberalitate in subditos: imperii tumorem, & gloriolam nihili facerent, ea, quæ in cœlis sunt bona, concupiscerent, regnumque æternum mansuetudine ac benignitate in subjectos compararent. Ad hæc & talia hortatus, gratesque pro beneficiis agens, inde profectus, ad monasterium suum revertitur. Quod allatis signis sacrisque imaginibus magnifice exornat, ad hoc sacella quædam non longe a monasterio construit, locum expians, immundis ante spiritibus infectum, in eoque cum sociis Deo laudes persolvens.
ANNOTATA.
a Erat hic Paschalis II, qui ab anno 1099 usque ad 1118 pontificatum administravit.
b Ambigua est lectio in apographis nostris. Videtur interpres pro ἐστί legisse ἰδοὺ & pro δ᾽ ὅτε etiam in uno apographo legi potest ποτέ. Quidquid sit de Græcis, sensum dedit interpres.
c Colitur etiamnum S. Apollinaris martyr die 23 Julii, ad quem Acta eius apud nos data sunt. Ex Sabbato in illum diem incidente colligitur, istud monachorum periculum contigisse aliquo anno, quo littera Dominicalis erat B: id autem congruit anno 1104 & 1110.
d Interpres vertit ad meridiem. At vox δειλινὸν potius significat tempus medium inter meridiem & vesperam: atque eo tempore, quo nunc a plerisque cantantur Vespertinæ preces, ab antiquis Nonæ cantari solebant, prout eidem respondent secundum divisionem Officii ecclesiastici.
e Alexius Comnenus imperium Græcum administravit ab anno 1081 usque ad 1118, conjugemque habuit Irenen. Multis laudibus celebrantur ab Anna Comnena, utriusque filia, cujus forte Historiam legit biographus. Nam alii Græci non tantopere laudant Alexium, Latini etiam ipsum passim accusant, ut perfidum. Irene tamen etiam a Græcis celebratur in Menæis, ut dictum est apud nos in Prætermissis ad 13 Augusti. Præterea dubitatur, an Alexius Ecclesiæ Romanæ fuerit subjectus. At hæc Vita eidem hac ex parte multum favere videtur, cum imperium ab eo asserat administratum ὀρθοδοξότατα rectissima cum opinione, acsi diceret Catholicissime. Verumtamen multum suspectus est Alexius de favore in schisma, nec locus hic exigit, ut dubium istud penitus examinemus. Consule Commentarium num. 82.
f Anna Comnena lib. 12 pag. 355 memorat Basilium Alexio carum, & urbis Constantinopolitanæ præfectum, sed non addit cognomen Calimeræ, nec id alibi invenire potui. Dubium ergo est, an ille sit Basilius Calimeres.
g Monasterium aliquod S. Basilii dicatum nomini memorat Cangius in Constantinopoli Christianæ lib. 4 § 6 num. 12. Codinus lib. 15 de Officiis ait, imperatorem in festo S. Basilii solitum fuisse ad monasterium eidem Sancto dicatum se conferre. At ex illis edicere nequeo, an idem sit monasterium, de quo hic agitur. Interpres vocem Græcam ἐκέκτητο transtulit condiderat, acsi Basilius Calimeres diceretur monasterium istud condidisse. At vox illa proprie significat, possidebat, & sic tantum asseritur, patronum sive possessorem fuisse monasterii, quod forte vetustius erat: nam videtur S. Bartholomæo datum fuisse, ut aut collapsam disciplinam in eo restitueret, aut certe istud bonis legibus communiret.
h Μέλπιον in secundo apographo legitur, in primo βλέπιον, legendum puto βέλτιον.
CAPUT IV.
Utilia Sancti monita: per calumniam accusatur apud Rogerium
regem, innocensque ad ignem damnatur, sed miraculo liberatur: fundatur
monasterium SS. Salvatoris: Sanctus in supremo morbo successorem sibi
substituit, & pie moritur.
Καὶ περὶ τὴν ἐπιμέλειαν τῶν ἐκείνων ψυχῶν ἐπονεῖτο, παραινῶν πᾶσι γενναίως ἵστασθαι πρὸς τὰς τοῦ πονηροῦ μηχανὰς, καὶ μὴ ἀνάνδρως φέρειν τὰ ἐπίπονα τῆς ἀσκήσεως, μηδὲ πρὸς τοὺς ταύτης πόνους μικροψυχεῖν, ἐλπίδι δὲ μᾶλλον νευροῦσθαι τῶν ἀντιδόσεων, καὶ οὕτω καθ᾽ ἑκάστην πρὸς τό ἔμπροσθεν ἐπεκτείνεσθαι· μηδένα τε ὄκνον εἰς τὸ τῷ θεῷ διὰ προσευχῆς ἐντυγχάνειν ἐπιδείκνυσθαι, ἀλλ᾽ ἦ, φησὶν ὁ θεῖος ἀπόστολος, ἐν παντὶ καιρῷ καὶ τόπῳ τουτὶ τὸ ψυχοφελὲς καὶ σωτήριον ἔργον, τὴν προσευχὴν ἀσπάζεσθαι προθυμότατα· προσευχομένους δὲ μὴ τὰ χείλη μόνον κινεῖν, τοῦτο γὰρ ἀπροσεξίας τεκμήριον, καὶ οὐ μόνον ὠφέλειαν οὐδεμίαν οὐμενοῦν προξενοῦν, ἀλλὰ καὶ κατακρίσεως πρόξενον. δεῖ οὖν τὸν ἀληθῶς προσευχόμενον τὸν λογισμὸν πρότερον πάντοθεν συγκροτεῖν, καὶ οὕτως τὸν νοῦν ἀσφαλέστατα τοῖς ἐκ τῶν χειλέων προἳεμένοις ἐρείδειν· ἄτοπον γὰρ ἔλεγε, τὸ ἀγαθὰ μὲν παρὰ θεοῦ ἐξαιτεῖν, μὴ σπουδαίως δὲ τὰς αἰτήσεις ποιεῖν. εἰ γὰρ βασιλεῖ θνητῷ παρεστῶτες σχήματί τε καὶ βλέμματι καὶ πᾶσι τρόποις τὸ εὐλαβὲς ἐπιδείκνυμεν, οὐ πολλῷ μᾶλλον, πρὸς τὸ ὑπερκείμενον ἐκεῖνο ἀξίωμα καὶ ἀμέτρως πᾶσαν ὑπερέχον διαλεγόμενοι παραστησόμεθα ἔντρομοι; τοιούτοις χρώμενος πρὸς τοὺς ἀδελφοὺς εἰς παραίνεσιν, κοῦφον αὐτοῖς τῆς ἀρετῆς τὸ πτερὸν ἀπειργάζετο, καὶ ὕπερθεν αὐτοὺς τῶν τοῦ πονηροῦ παγίδων ἐποίει ἵπτασθαι. ἦν γὰρ ὁ λόγος αὐτοῦ γλυκὺς ὑπὲρ μέλι, σειρήνιος, ἢ τόγε ἀληθέστερον εἰπεῖν θείῳ ἅλατι ἠρτυμένος, καὶ ἱκανὸς ψυχὰς θέλξαι, καὶ πρὸς ἀρετὴν ἐπισπάσασθαι. ἀλλάγε καὶ τὸ ἦθος αὐτοῦ συνεσταλμένον ἀεὶ ὑπάρχον καὶ ἀδιάχυτον, σιωπῶσα παραίνεσις ἦν τοῖς προσέχειν ἐθέλουσιν, ῥάον, ἢ λόγος, πρὸς κατάνυξιν τοὺς ὁρῶντας ἐφέλκουσα.
[32] Ἐνταῦτα ἔχει τι πρόσαντες ὁ λόγος κατὰ λήθην, οὐ μικρὸν πρὸς ὠφέλειαν τοῖς ἀκούουσι, καὶ δόξαν τοῦ μάκαρος. ἰτέον γὰρ καὶ διηγητέον τὰ μνήμης ἄξια. εἴχεν μὲν ὁ ἅγιος, πολλάκις ἔφημεν, πλήστους μοναχοὺς, καὶ δύο τὴν a ἐξ αὐτῶν τῶν μοναχῶν τῆς μονῆς τοῦ ἁγίου ἀγγέλου τοῦ μηλητήνην c βλέποντες τὴν ἐνάρετον πολιτείαν τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν βαρθολωμαίου, καὶ τὰς οἰκοδομὰς, ἃς ἐποίει, καὶ τὸ χρυσίον ὅπερ πανταχόθεν ἔῤῥει αὐτῷ, φθόνῳ τηκόμενοι, καθάπερ ἑρμὰς καὶ ἑρμογένης ἐπὶ παῦλῳ ἀναστάντες, τὸ τάχος, ὅσον καὶ τὸ τοῦ φθὸνου κύημα ἀποῤῥήξαντες, πρὸς τὸν ἁγιώτατον ῥῆγα ἐπορεύθησαν, δόλους καὶ συκοφαντίας κατὰ τοῦ ἁγίου ἔῤῥαψαν λέγοντες· ἁγιώτατε ῥὴξ ἐις τὸν αἰῶνα ζῆθι. ὁ μοναχὸς βαρθολωμαῖος, ὃν ὑμεῖς ἐπίστασθε, πλάνος ἐστὶν, καὶ πᾶν τὸ χρυσίον καὶ ἀργύριον, ὃ αὐτῷ δίδοται, τοῖς συγγενεῦσιν αὐτῷ παρέχει, καὶ μετὰ τῶν ὁμοφύλων αὐτοῦ δαπανᾷ ἐν ἀσωτίᾳ καὶ αἰσχραῖς πράξεσιν· οὑ μὴν δὲ ἀλλά ἐστιν αἱρετικός.
[33] Ταῦτα ἀκούσας ὁ ἁγιώτατος ῥὴξ ῥογέριος ὁ μέγας, καὶ θαυμάσας ἐπὶ τοῖς λεγομένοις, παρευθὺς γράμματα κατὰ τοῦ ἁγίου ἐχαράττοντο, ἐλθεῖν ἐνώπιον τοῦ ῥηγὸς ἐν τῇ πόλει μεσήνῃ. ὁ δὲ ἅγιος ταύτα ἀκούσας, ἀσμένως πρὸς τὸν ῥῆγα ἐπορεύθη. ὅν θεασάμενος ὁ ῥὴξ, τοὺς συκοφάντας ἐνώπιον αὐτοῦ ἐλθεῖν πεποίηκεν. ἐνταῦτα οὖς ἡμῖν φιλήκοον δότε· ἔχει γάρ τι χαρίεν ὁ λόγος. παραστάντες οὖν, ὡς ἔφημεν, ἐν τῷ βήματι ἐνώπιον πάσης συγκλήτου φανερῶς οἱ συκοφάντες τὸν ἅγιον ἐσυκοφάντησαν. ὁ δὲ οὖδένα λόγον ἀντεῖπεν αὐτοῖς· ἀλλὰ πάντα οὕτως ἔφησεν εἶναι, ὡς αὐτοὶ λέγουσι. τοῦτο γὰρ τῆς ἄκρας ἦν ἀγαθότητος, καὶ καθάπερ ὁ ἐμὸς χριστὸς ἐνώπιον τοῦ πιλάτου ἱστήκη πρᾷος, ὡς ἀμνὸς ἐναντίον τοῦ κύραντος, οὕτως καὶ ὁ ἅγιος ἐνώπιον τοῦ ῥηγὸς καὶ πάσης τῆς συγκλήτου ἱστήκη. καὶ θαυμαστὸν οὐκ ἦν, μαθητὴς γὰρ αὐτοῦ γνησιώτατος ὑπῆρχεν. ἀκούσας δὲ ὁ ῥὴξ, ὅτι ὡμολόγησεν ὁ ἅγιος πάσας τὰς κατ᾽ αὐτοῦ φερομένας συκοφαντίας, ἔκπληξις καὶ θυμὸς εἶχεν, καὶ ψῆφος κατὰ τοῦ ἁγίου ἐχαράχθη πυρὶ παραδοθῆναι.
[34] Παρευθὺς φρυγάνων καὶ ξύλων ἐκομίστη, καὶ ὑπηρέται ἔτοιμοι ἑστήκεισαν τὸ κελευσθὲν ἐκπληρῶσαι. ἐν τούτοις ὅντος τοῦ ἁγίου, ἔφησεν· ἁγιώτατε ῥὴξ, μίαν αἴτησιν ἡμῖν αἰτῶ, ἱερεὺς γάρ εἰμι, κἂν ἁμαρτωλὸς καὶ ἀνάξιος, ὅπως ἔασατέ με τὴν ἱερὰν μυσταγωγίαν ἐκτελέσαι, καὶ οὗτως τὸ κελευσθὲν πληρωθήτω. ἤκουσεν ὁ ῥὴξ τῷ ἁγίῳ· παρευθὺς ἱερατικὴ στολὴ τῷ ἁγίῳ δίδοται, καὶ ἔν τινι ναῷ τοῦ ἁγίου Νικολαού τῆς ποῦντης h πλησίον τῆς πόλεως μεσίνης, παραγενόμενος ὁ ῥὴξ μετὰ πάσης τῆς συγκλήτου, ἀγαγόντες καὶ τὸν ἅγιον πεφυλαγμένον. ὁ μὲν ἅγιος ἀμφιεσάμενος, καὶ τὴν ἱερὰν τελετὴν ἀρξάμενος, ὁ θεὸς, ὁ τοὺς οἰκείους θεράποντας δοξάζων, καὶ μὴ ἐγκαταλείπων τοὺς ἐλπίζοντας ἐπ᾽ αὐτὸν, κᾀνταῦθα θαυματουργοῖ τι μέγιστον παραπλησίον τσῖς ἰσραηλήταις.
[35] Ἀρχομένης τῆς ἱερουργίας, ὡς ἔφημεν, καὶ τελεσθείσης καὶ ὑψωμένου τοῦ μυστικοῦ σώματος, ὁ ῥὴξ, ὡς ἐπὶ θέαν τοῦτου τῷ ναῷ εἰσελθὼν, εὗρεν αὐτὸς καὶ πολλοὶ μεγιστάνες ὄπισθεν τοῦ ἁγίου στύλον πυρὸς ἀνιστάμενον ἀπὸ τῶν ποδῶν τοῦ ἁγίου μέχρις οὐρανὸν ἀφικνούμενον, καὶ ἀγγέλους διακονοῦντας αὐτῷ. βαβαὶ τοῦ θαύματος. τίς διηγήσεται τὰ μεγαλεῖα τοῦ θεοῦ οὕτως δοξάζειν τοὺς δοξάζοντας αὐτὸν; καὶ παρευθὺς φρικὴ καὶ ἔκπληξις εἶχε τοὺς πάντας· καὶ ἀκούσασα ἡ πόλις τῶν μεσσινῶν i πᾶσα ἐταράχθη, καὶ πάντες ἄνδρες τε καὶ γυναῖκες, πρεσβύται καὶ νέοι, δοῦλοι καὶ ἐλεύθεροι, καὶ πᾶσα ἡλικία ὁμοθυμαδὸν ἐν τοῖς ποσὶ τοῦ ἁγίου ἔπιπτον, χάριν ἐξ αὐτοῦ αἰτοῦντες. ὁ δὲ ἅγιος ῥὴξ καὶ πάντες οἱ μεγιστάνες δεδεμένας τὰς χεῖρας γονυκλινοῦντες ἐπὶ τοῖς ποσὶ τοῦ ἁγίου ἐκυλινδοῦντο· συγνώμεν ᾐτοῦντο, λέγοντες· ἅγιε πάτερ συγχώρησον ἡμῖν· πάντα γὰρ ἐν ἀγνωσίᾳ ἐλέγομεν καὶ ἐπράττομεν κατὰ σοῦ. ὁ δὲ ἅγιος πάντας διήγειρεν, καὶ προσευξάμενος ἀπέλυσεν.
[36] Ὁ δὲ ῥὴξ καλέσας τοὺς κατηγόρους, ἠβουλήθη κατακαῦσαι πυρὶ. ὁ δὲ ἅγιος ἐκώλυσεν αὐτὸν· καὶ ἔκτοτε εἶχε τὸν ἅγιον ὁ ῤὴξ ὡς πατέρα, λέξας πρὸς αὐτὸν· τιμιώτατε πάτερ, ἐν τῷ παρόντι τόπῳ κάμινος ἀνῆπται κατὰ σοῦ, ὅρισον τί ἐνταῦθα γενήσεται. ὁ δὲ ὥρισεν θυσιαστήριον ἀνοικοδομηθῆναι καὶ ναὸν ἀναγεῖραι ἐπ᾽ ὀνόματι τοῦ σωτῆρος. καὶ παρευθὺς ὁ ῥὴξ μοναστήριον μέγιστον ποιηθῆναι ὡρίσατο. ὃ καὶ πεποίηκεν, χρήματα, κτήματα, ὑποστάσεις, ἱερὰ κοιμίλια καθιερώσας ἐν αὐτῷ. μέγιστον μοναστήριον ἀνῳκοδομήθη διὰ συνδρομῆς τοῦ ἁγίου. οὕτω μέντοιγε.
[37] Αὐτὸς γὰρ ἐλθὼν δι᾽ ὁρισμοῦ τοῦ ἁγίου ῥηγὸς ἐν τοῖς μέρεσι καλαβρίας, ἐν τῷ ἑτέρῳ μοναστηρίῳ αὐτοῦ, μετεκαλέσατο τὸν ἁγιώτατον ἱερομόναχον λουκὰν, καὶ ἑτέρους δώδεκα μοναχοὺς, ἀξιολόγους καὶ ἱεροὺς ἄνδρας, ἐκ τῆς αὐτοῦ ποίμνης, δοὺς αὐτῶν ἥμισυ βιβλία καὶ τὰ ἥμίσυ οἰκονοστάσια, καὶ ἕτερα κοιμίλια, καὶ χρήματα πολλὰ, καὶ τὸν ἱερὸν λουκὰν καταστήσας καὶ ἐκλέξας καθηγούμενον τῆς προλεχθείσης νέας μονῆς τοῦ σωτῆρος, καὶ προσευξάμενος ἀπέπεμψεν. τὰ δὲ λοιπὰ πάντα τῆς οἰκοδομῆς καὶ ἀνεγέρσεως τῆς εἰρημένης μονῆς, εἰς τὴν αὐτὴν μονὴν ὁ βουλόμενος ἐρευνῆσαι, ἐρευνήτω. ἀλλ᾽ ἧκεν ἡμῖν κατὰ βραχὺ βαδίζων ὁ λόγος ἐπὶ τὴν τοῦ μάκαρος τελευτὴν. τρεπτέον τοιγαροῦν καὶ ἡμᾶς ἐπ᾽ αὐτὴν, καὶ τὸ τοῦ βίου τέλος ἐκείνου, τέλος ἡμῖν γενέσθω τῆς διηγήσεως.
[38] Οὕτω τοίνυν τὸν ἑαυτοῦ βίον κατακοσμήσας ἐν ἔργοις ἀγαθοῖς ὁ τρισόλβιος, καὶ πολιτείας ἀγγελικῆς εἰκὼν, καὶ τύπος ἔμψυχος γεγονὼς τοῖς μετέπειτα, πολλοῖς τε προσομιλήσας πειρασμοῖς ἐν ἀρχῇ μὲν τοῦ κατὰ θεὸν βίου παρὰ τῶν ἀκαθάρτων πνευμάτων κατ᾽ αὐτοῦ ἐπιφερομένοις, ἔπειτα δὲ καὶ παῤ αὐτῶν τῶν δοκούντων εἶναι αὐτοῦ φοιτητῶν καὶ οἰκιακῶν, καὶ, ὅ φησιν ὁ θεῖος Δαβὶδ, ἀνθρωπῶν εἰρήνης αὐτοῦ καὶ ἐσθιόντων ἄρτους αὐτοῦ. καὶ τούτους καθάπερ τι νῆμα ἀράχνιον τῇ ἐν κυρίῳ πεποιθήσει ὑπομονῆς διαλύσας, ὡς ἤδη τῶν τῇδε ἀποδημεῖν ἔμελλε, μᾶλλον δὲ πρὸς τὴν ἐπουράνιον πόλιν ἀπαίρειν, τὰς ἀμοιβὰς τῶν ἐνταῦθα πόνων τε καὶ ἱδρώτων ἀποληψόμενος, νόσῳ περιπίπτει μικρᾷ. καὶ δὴ προορῶν διὰ τοῦ ἐνοικοῦντος αὐτῷ θείου πνεύματος τὴν ἡμέραν τῆς τελευτῆς αὐτοῦ ἤδη ἐγγίζουσαν, εἰς εὐχαριστίαν πρὸς θεὸν καὶ ὕμνους προπεμπτηρίους τὴν νόσον ἀνήλισκεν.
[39] Φθασάσης δὲ τῆς ἡμέρας, καθ᾽ ἣν τῆς πανάγνου μητέρος καὶ θεοτόκου τὴν ἱερὰν μετάστασιν ἑορτάζομεν, συναθροίσας τὴν ὑπ᾽ αὐτῷ ὁσίαν πληθὺν, καὶ τούτοις τὰ περὶ τῆς ἐκδημίας εἰπὼν, δηλώσας τε τὸν τὴν προστασίαν τῶν ἀδελφῶν ἀναδέξασθαι ἄξιον· λουκᾶς δὲ οὗτος ὁ ἱερὸς ἦν, ἀνὴρ ἐν τῇ κατὰ θεὸν πολιτείᾳ τῶν ἐν τῇ μονῇ πάντων διαφορώτατος, καὶ τοῦ μεγάλου τούτου πατρὸς διαφανεῖς τοὺς τύπους καὶ τοὺς χαρακτῆρας ἐν ἑαυτῷ ἀποσώζων. τοῦτον τοίνυν προσκαλεσάμενος, χεῖράς τε αὐτῷ ἐπιθεὶς, τὰς ὄντως θείας καὶ ἱερὰς, καὶ δαψιλεστέραν αὐτοῦ τὴν τοῦ ἀγαθοῦ πνεύματος ἐνέργειαν ἐπευξάμενος, καὶ χαριτώσας αὐτὸν, ὡς ὁ θεόπτης πάλαι μωσὴς τὸν ναυίτην, ἢ τὸν ἐλισσαῖον ὁ διφρηλάτης ὕστερον ἠλιοῦ *, τὴν ἡγεμονίαν αὐτῷ τοῦ ὑπ᾽ αὐτὸν νοητοῦ ἰσραὴλ ἐγχειρίζει. εἶτα ἑαυτὸν γηθοσύνως πρὸς τὴν μακαρίαν προρείαν προσευτρεπίσας, ἅτε τὰ δι᾽ ἐλπίδος ἤδη φαντιζόμενος ἀγαθὰ, καὶ τὴν αἰωνίζουσαν ἐκείνην ἐν οὐρανοῖς τρυφὴν καὶ ἀπόλαυσιν, ἣν ἑτοιμᾶσθαι τὸν θεὸν τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτὸν μεμαθήκαμεν, καὶ οὕτω πρὸς τοὺς περιεστώτας ἠρέμα τείνας ὀφθαλμοὺς, καὶ φιλοστόργως αὐτοῖς ἐνιδὼν.
[40] Καίτοι μικρὰ πνέων ἤδη καὶ παρόντων ἀπεγνωσμένα, καὶ ὅλος ὢν τῆς ἐκδημίας, καὶ τῶν πάλαι ποθουμένων αὐτῷ καὶ ηὐτρεπισμένων, ὡς εἶδε τούτους νενικημένους τῷ πάθει, εἰς δάκρυά τε φανερὰ κατηγμένους, καὶ τὸν χωρισμὸν ἀνωδύνως οὐ στέγοντας. τίς γὰρ οὕτω λιθοκάρδιος καὶ ἠλίθιος, ὡς πατρὸς καὶ πατρὸς τοιούτου ἀδακρυτὶ παρελθεῖν τὴν διάζευξιν; μὴ οὕτως, ἔφη, φίλτατα θρήνοις τὸν ἡμέτερον πατέρα προπέμψητε, ἀλλὰ μᾶλλον εὐχαῖς, καὶ πρὸς τὸ θεῖον λιταῖς καὶ δεήσεσιν. τοῦτο γὰρ ὑμῖν τε κἀμοὶ τῶν πάντων λυσιτελέστερον. εἰ δέ με καὶ νῦν πρὸς ταῖς ἐσχάταις ὄντα ἀναπνοαῖς, ὡς ὁρᾶτε, καὶ ὅσον οὕτω ἐκλείπειν μέλλοντα, ἀποθεραπεῦσαι προῄρησθε, ταύτην μοι τὴν χάριν ἐκλιπαρῶ τῷ πατρὶ τελευταίαν χαρίσασθε, μνημονεύσατέ μου διαπαντὸς τῶν πρὸς ὑμᾶς παραινέσεων, καὶ προσέχετε ἑαυτοῖς, καὶ τοὺς ἑαυτῶν τρόπους ῥυθμίσαντες ἔκαστος, πρὸς τὴν ἐντεῦθεν ἐκδημίαν γίνεσθε ἔτοιμοι, τοῦ ἀπαραιτήτου χρέους τοῦ θανάτου διηνεκῶς μνημονεύοντες. μιμνήσκου γάρ, φησι, τὰ ἔσχατά σου, καὶ εἰς τὸν αἰῶνα οὐχ ἁμαρτήσεις. οὑδεὶς γάρ ἐστιν ἄνθρωπος, καθάδὴ καὶ παρὰ τοῦ θείου Δαβὶδ μεμαθήκαμεν, ὃς ζήσεται καὶ οὐκ ὄψεται θάνατον.
[41] Οὕτως οὖν τοῖς περιεστηκόσι στήσας τὸν ὀδυρμὸν καὶ τὰ δάκρυα, καί τινα τούτοις περί τε ψυχῆς καὶ τῆς μελλούσης φιλοσοφήσας καὶ διαλεξάμενος *, ἑκάστῳ τε κατὰ τὸ πρόσφορον παραινέσας, ὡς ἀν τοῖς θείοις ῥήμασιν τῆς παρούσης ζωῆς ἐπανέλθοιεν. εἶτα καί τινα τῶν μελλόντων συμβαίνειν κατὰ τὴν μονὴν θεόθεν ἐμπνευσθεὶς προειπὼν, καὶ τοῖς πᾶσι κοινῶς τὰ σωτήρια ἀπευξάμενος, θεῷ τε τὸ ποίμνιον καὶ τῇ τούτου μητέρι παραθέμενος, εἰς χείρας θεοῦ τὴν καθαρὰν καὶ θείαν ὄντως ἀφῆκε ψυχὴν, ἐννέα ἤδη πρὸς ταῖς δέκα ἄγοντος τοῦ αὐγούστου μηνὸς. τὸ γοὖν ἀσκητικὸν καὶ ἱερώτατον λείψανον μετὰ τῶν καθηκόντων ὕμνων καὶ λαμπάδων χερσὶν ὁσίαις τῆς περὶ αὐτὸν ἱερᾶς ἀδελφότητος συσταλὲν, ἐν αὐτῷ τῷ παρ᾽ αὐτοῦ οἰκοδομηθέντι τῆς πανάγνου ναῷ κατατίθεται. εἰς δόξαν πατρὸς, καὶ υἱοῦ καὶ ἁγίου πνεύματος, τῆς μιᾶς καὶ ὑπεραρχίου θεότητος, ᾗ πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνησις, καὶ μεγαλοπρέπεια νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
[Utilia Bartholomæi monita.] In animarum sane curam strenue incumbens, hortabatur singulos, suadebatque, ut forti animo spiritus nequam fraudibus obsisterent, monasticæ vitæ difficultates constanter perferrent, neque animum ob ejus labores abjicerent: sed spe præmiorum potius roborarentur, seque ad anteriora quotidie extenderent: haud segnes ad Deum deprecandum accederent, sed omni tempore ac loco, ut Apostolus ait, utile animæ & salutare opus orationis summa cum alacritate complecterentur; orantes non labia solum moverent, hoc enim vagæ mentis indicium est, nullumque parit fructum, imo damnationis caussa exsistit: oportere eum, qui revera orat, cogitationes undequaque cohibere, eaque ratione in iis, quæ proferuntur ore, mentem figere. Absurdum quippe ajebat esse, bona a Deo petere, preces vero minus recte facere. Nam si mortali adstantes regi, reverentiam habitu modisque omnibus exhibemus, nonne multo magis cum Majestate illa immensa, quæ omnem creaturam infinitis excedit partibus, agentes, contremiscemus? His ad fratres monitis leves illis virtutis præstabat alas, utque supra inimici laqueos evolarent, efficiebat. Erat enim sermo ejus melle dulcior, ipsas referens sirenes. Verius loquar, divino erat sale conditus, aptissimusque ad demulcendos animos impellendosque ad virtutem. Quin compositi semper ejus mores, neque umquam dissoluti tacita quædam erat spectantium cohortatio, illisque ad compunctionem permovendis sermone ipso efficacior.
[32] [Sanctus a calumniatoribus graviter accusatur,] Habet hoc loco oratio rem, nulla umquam oblivione delendam, ad auditorum emolumentum, sanctique Viri haud exiguam gloriam. Pergendum enim porro est, memorandaque, quæ digna memoria sunt. Plurimis sanctus pater noster Bartholomæus præerat monachis: duo autem e monasterio sancti Angeli b Melitensium vitam ejus virtutibus claram, ædificiaque, quæ ab eo struebantur, conspicientes, & aurum, quod undequaque ad illum mittebatur, contabescere invidia cœpere; ac quemadmodum olim Hermas & Hermogenes in Paulum d insurgentes, conceptum virus quam primum evomuere. Regem adeunt dolosque & calumnias adversus Virum sanctum struunt. Piissime, inquiunt, rex, in æternum vive. Monachus Bartholomæus e, quem probe nosti, planus est. Aurum omne, & argentum, quod ei dono datur, in cognatos confert, & cum similibus sui per luxum turpesque res absumit: atque etiam insuper hæreticus est.
[33] [abstinensque a sui defensione ad ignem damnatur:] Audita piissimus rex Rogerius vehementer admiratus, statim literas scribit, quibus Bartholomæus Messanæ sisti jubebatur. Quibus is acceptis, sine cunctatione ad regem venit. Ubi adfuit, simul calumniatores se coram rex venire imperat. Attentas hoc loco aures præbete: enimvero quid grati habet oratio. Ergo ubi pro tribunali in totius conspectu senatus adstitere, veteratores illi sanctissimum Virum calumniantur, falsoque accusant. At is ne quidem contra verbum dicebat. Sed omnia habere se, ut asserebant illi, fatebatur f. Quod summæ erat virtutis. Quemadmodum Christus meus, instar agni mitissimi Pilato coram adstitit; ita Vir sanctus coram rege ac senatu; nec mirum, quippe germanus ejus discipulus erat. Postquam rex Bartholomæum audivit calumnias adversum se confitentem g, iracundia exarsit, conscripsitque in eum sententiam, ut igni traderetur.
[34] Continuo sarmenta ac ligna comportantur; parati adstabant ministri ad exsequenda jussa. [at insigni miraculo innotescens] Cum res hoc loco essent; Vir sanctus, Piissime, inquit, rex, unum abs te peto. Quod sacerdos sum, quamquam peccator & indignus; liceat mihi prius divinam rem facere: dein mandatum tuum exsecutioni detur. Quod ut permissum a rege est, illico vestes ad Sacrificium illi præbentur in æde quadam S. Nicolai, in extremo isthmo portus Messanæ. Illuc rex senatusque omnis pervenerat, custoditusque Vir sanctus adducebatur. Jam vero is sacris indutus vestibus, inchoat divinam rem. Hic Deus, qui sperantes in se numquam deserit, verosque famulos suos honorat, sane maximum hoc loco miraculum edit, par illis, quæ pro Israëlitis olim patraverat.
[35] Cœptum, ut diximus, Sacrificium, offerebatur jam, [ut Sanctus, periculo liberatur.] corpusque mysticum in altum sustollebatur, cum rex virique optimates permulti, ad hoc spectandum ingressi, ecce pone Bartholomæum igneam columnam vident, quæ a pedibus ejus erecta in cœlum protendebatur, angelosque ei ministrantes, o rem miram! Quis Dei magnalia enarret, qui gloriosos adeo eos reddit, a quibus honoratur? Stupor omnes horrorque repente incessit. Urbs Messana, re audita, tota ferme permota est: cunctique viri feminæque, adolescentes ac senes, servi liberique, atque omnis ætas ad Viri sanctissimi pedes, gratiam ab eo postulantes, procidebant. Ipse in primis rex, primoresque omnes, conjunctis manibus, ac nixi genibus, ad pedes Bartholomæi provolvebantur, veniamque orantes, Ignosce, dicebant, Pater sanctissime. Rerum enim ignoratione, cuncta adversum te diximus egimusque. Is vero sublevabat omnes, & fausta precatus, dimittebat.
[36] Hic rex accitos calumniatores cremari igne decernit. [Rex exstruit monasterium SS. Salvatoris,] Vetuit autem Vir sanctus, patris jam tum inde loco ab rege habitus. Ad quem rex: Honorabilis in primis Pater, age, inquit, hoc ipso in loco ignis in exitium tui accensus erat. Statue, quid hic fieri oportet? Tum is, altare, templumque Servatoris nostri nomine ædificandum censet. Continuo rex amplissimum exstruere monasterium statuit, quod & perfecit; pecuniam, possessiones, bona, sacramque supellectilem in eum finem dicans. Atque ita sancti Viri concursu magnificum eo loco monasterium ædificatum est. Atque hæc quidem sic.
[37] Verum Bartholomæus in Calabriam ad monasterium suum regis mandato profectus, illic accitum ad se Lucam miræ sanctitatis monachum, aliosque duodecim præstantes ac pios viros, ex suo selectos grege; librosque, & domus annuos proventus, ceteramque supellectilem cum illis partitus, [ad quod Sanctus monachos mittit cum Luca iis præfecto.] multumque pecuniæ tribuens, ac Lucam k prædicto Salvatoris monasterio præficiens, faustis cum precationibus dimisit. Cetera, quæ ad ejusdem monasterii constructionem attinent, cui collibitum, ex eo perquirat. Jam tandem aliquando breviter summatimque progressa, ad sancti Viri obitum nostra pervenit oratio. Hæc ergo eo etiam nobis vertenda, ut finis vitæ ipsius nostræ orationi finem imponat.
[38] [Sanctus, virtutibus insignis, morbo corripitur,] Posteaquam beatissimus Vir hunc in modum vitam suam virtutibus omnibus exornarat, seque posteris angelicæ consuetudinis formam, vivumque typum exhibuerat; ad hæc cum multis conflixerat tentationibus, jam inde ab initio conversionis suæ ab immundis spiritibus sibi ingestis, & a familiaribus suisque discipulis, &, ut Propheta ait, ab hominibus pacis suæ, comedentibus panem suum; quas omnes instar telæ aranearum, pro sua in Deum fiducia ac patientia, dissolvit: cumque jam ex vita hac discessurus esset, ac ad cælestem illam civitatem profecturus, ut laborum suorum præmia consequeretur, in levem recidit morbum. Quando divini spiritus in se habitantis virtute præsciens instare sibi extremum diem, in gratiis Deo agendis lætisque hymnis omne tempus insumebat.
[39] [Lucam sibi substituit monachorum præpositum,] Aderat jam dies, quo sanctissimæ Deiparæ beatam dormitionem celebramus, cum cœtu discipulorum ad se convocato, sermoneque ad eos habito de discessu suo, dignum virum, qui fratrum regimen susciperet, pronuntiat. Lucas is erat, morum sanctitate omnium in monasterio præstantissimus, & magni hujusce Patris expressam effigiem simulacrumque in seipso retinens. Cum accersisset hunc ad se, manusque vere sanctas imposuisset, & uberiorem ei Spiritus sancti virtutem precatus fuisset, utque olim contemplator Dei Moses filio Nun, aut Eliseo postea auriga Elias, gratiam communicasset, spiritualis sui Israël administrationem delegavit. Summa dein alacritate ad felicem se mortem præparabat; jam nunc per spem bona illa animo hauriens, æternasque delicias, & gaudia, quæ a Deo diligentibus se parata didicimus. Attamen oculos subinde ad astantes vertens, amanter eos respiciebat.
[40] [monachos solatur & ad virtutem hortatur,] Quamquam vero desperata jam salute, exigua in spe traheret animam, totusque esset in profectionis suæ cogitatione, rerumque, quas opere maximo concupiverat, ut filios tamen suos, affectu victos, prorumpere in lacrymas videt, abscessumque suum acerbissime ferre; (quis enim animo tam saxeo stupidoque fuit, qui talis obitum Patris siccis oculis præteriret?) Nolite, inquit, carissimi filii, Patrem vestrum lamentis prosequi. Votis prosequamini potius, atque ad Deum precibus. Hoc enim mihi vobisque rebus omnibus longe erit utilius. Si autem me, extremum trahentem spiritum, jam jamque defecturum, colere desideratis, hanc Patri gratiam ut detis, postremum rogo: meorum ad vos monitorum memoriam retinete, ipsi vobis attendite, moresque vestros componite, inevitabilem mortis necessitatem assidue recogitantes, atque ad emigrandum ex vita hac parati estote. Memento, inquit, novissima tua, & in æternum non peccabis. Quis enim homo est, ut a Propheta didicimus, qui vivit, & non videbit mortem?
[41] Hunc in modum cum circumstantium lacrymas fletumque sedasset, [ac demum pie moritur.] fuissetque quædam philosophatus de anima futuraque vita; opportune etiam unumquemque monuisset, qua ratione, secundum sacra eloquia, præsentem vitam traduceret; demum futura quædam monasterio divino spiritu prædicens, cunctisque salutem precatus, Deoque ac sanctissimæ ejus Matri gregem suum commendans, in manus Domini puram sanctamque omnino animam XIV. Kal. Septembris emisit l. Corpus ejus monasticæ vitæ laboribus diutius exercitatum sanctissimumque, cum iis, quibus decebat, hymnis facibusque, piis fratrum manibus in ædem, quam ipse in honorem beatæ Virginis struxerat, deportatum, humatumque est; ad gloriam Patris, Filii, ac Spiritus sancti, unius supremæ Deitatis, quam decet omnis honor, gloria, & adoratio in secula seculorum, Amen.
ANNOTATA.
a Τὴν legitur in utroque apographo, sed mendose, opinor. Correctio tamen mihi certa non videtur, quia forte legendum τῶν, forte τηνί tunc, forte etiam τινές quidam. Hinc malui mendum relinquere. Quocumque autem modo hæc vox legatur, ex Græcis inferre nequeo, duos illos calumniatores fuisse ex monachis ipsius S. Bartholomæi, ut credidit interpres dicendo, quorum duo, & id referendo ad monachos Sancti. Hinc istud mutavi.
b De illo monasterio Caietanus in Annotatis hæc observavit: Quod monasterium a Rogerio, comite Calabriæ & Siciliæ, a fundamentis exstructum, multisque prædiis auctum est anno Christi MLXXXI. Exstat apud me fundationis eius & donationis antiquum privilegium. Miletus autem vel Melita, aut Militum, ut alii scribunt, est parva civitas Calabriæ ulterioris, crediturque hæc a Milesiis condita. Episcopalis facta est seculo XI, ut videri potest apud Ughellum tom. 1 Italiæ sacræ Col.ubi recitavit ipsum Rogerii Calabriæ & Siciliæ comitis diploma Græcum, quo novo episcopo Militensi reditus donantur. At diploma istud vitiose translatum est in sermonem Latinum, ac nominatim vox πρεσβύτερος, quæ seniorem significat, aut presbyterum ordine sacerdotali, ridicule ubique exponitur presbyter, & sic multi inducuntur presbyteri maritati, imo & presbyteræ contra mentem auctoris. Ceterum fuisse Militi aliquod monasterium sancti Angeli, sive S. Michaëli archangelo sacrum, liquet ex litteris Eugenii Papæ III, ibidem Col.b Ughello recitatis: nam hæ leguntur scriptæ Roberto abbati Militensis monasterii, quod in honore sanctæ Trinitatis, & beati Michaëlis archangeli ædificatum est.
c Vox Græca μηλητήνην ita legitur in utroque apographo, sed mendose, ut existimo. Sensum interim dedit interpres.
d Verisimiliter auctor memoria lapsus est, quando Hermam, ut habet utrumque apographum, aut Hermem, ut Latine impressum est, conjunxit cum Hermogene. Nam neque de Herma neque de Herme conquestus est Apostolus, sed utrumque salutavit Rom. 16 ℣ 14. De Hermogene Paulus conqueritur 2 Timoth. 1 ℣ 15, eique adjungit Phigellum. Hos voluit verisimiliter auctor indicare.
e Si quis diligenter animum adverterit ad omnia, non facile credet, monachos illos calumniatores fuisse Sancti subditos. Nam invidia, qua agebantur, accessus ad regem, modus loquendi ad regem de sancto Abbate, prorsus insinuant, eius monachos non fuisse, cum hi non invidissent rebus propriis, nec regem adire potuissent sine Sancti licentia, nec Abbatem suum vocassent monachum. Erant ergo ex monasterio Militensi, & non suum, sed alienum accusabant abbatem; nisi forte monasterium Militense Sancto aut eius congregationi se subdidisset, de quo non constat. Tamen verba Officii, in Commentario data num. 40 habent, ex domo Sancti ortam hanc calumniam, ut verisimile fiat, monachos istos Militenses aliquo tempore in monasterio Sancti habitasse.
f Aliquid procul dubio exaggerationis hic est: neque enim licitum est falsa fateri crimina, eaque talia, ut mortis pœna sint expianda, neque Christus Dominus crimina sibi objecta fassus est. Itaque solum crediderim, Sanctum abstinuisse a defensione saltem operosa, indeque factum esse, ut videretur noxius, aut etiam diceretur omnia confessus; quod aliqua esset confessus, ex quibus viderentur reliqua inferri.
g Sententia verisimiliter minus cito lata est, quam hic innuitur. Judices, qui Sanctum interrogarunt, forte leviora aliqua confitentem, & ad reliqua tacentem, habuerunt pro confesso, & sententiam tulerint consequenter. Vide tamen & Commentarium num. 84.
h Locus hic in utroque apographo mendosus est. Ædem S. Nicolai in isthmo fuisse, docet interpres.
i Μεσσινῶν in uno apographo, in altero μεσσηνῶν, cum tamen ex eodem codice sint scripta. Alias urbs Messana scripta fuit μεσίνη, idque in utroque apographo.
k De Luca, ejusque monasterii fundatione actum in Commentario § 5 & 6.
l De anno mortis disputatum est sub finem Commentarii, num. 86.
* Elias
* al. διαδεξάμενος
INDEX HISTORICUS IN TOMUM VIII SEPTEMBRIS.
A
Abaëlardus Petrus 670 d
Abas I rex Persarum, coloniam Armenorum in civitatem Sulfam deduxit 303 a. Brachium S. Gregorii Armeni multis annis detinuit Hispahani 305 b
† Abbo abbas, deinde episcopus Autissiodorensis: ejus corpus inspectum Autissiodori 138 d e
† Abdias propheta 484 d. Ejus sepulcrum ibid.
Abigaus Hispanus, verisimiliter presbyter, mutuas litteras a S. Hieronymo accepit 580 d e f, 675 c
Abimelech rex Geraræ, a Deo per somnum monitus 441 c
† Abraham patriarcha 13 e f, 14 a b c, 15 a b c, 441 c, 484 a b
Abundantius vir consularis in exsilium pulsus 527 a c d
Abundantius, alias Antius, ad quem dicitur exstitisse epistola S. Hieronymi, nunc deperdita 667 d e
Acafoxius pro Christi fide occisus in Japonia, prætermissus ad diem X Septembris 772 a d
Acca presbyter in obsequiis S. Wilfridi episcopi Eboracensis, postea episcopus 85 b c
Acciaivolo (Blasius) edidit Vitam Italicam S. Gregorii Armeni 308 d, 403 b
Achardia Normanna, abavia materna S. Simonis, ex comite monachi 720 c
Achardus Normannus, abavus maternus S. Simonis, ex comite monachi 720 c e, 721 a
Achis rex Geth 18 f
Acœmeti a S. Alexandro instituti 97 c
Acrites episcopus Diosponti subscripsit concilio Nicæno 314 a
Ada vel Adela, vicecomitissa Meldensis; avia materna B. Joannis de Monte-mirabili 191 b c
Adala filia Guillelmi Conquestoris, regis Angliæ 736 d
Adala (forte Hildebranta) soror S. Simonis ex comite monachi, uxor Herberti IV comitis Viromanduensis 716 e f, 720 b, 728 f, 729 a. Vide Hildebranta.
Adala, Adela, Adalais, Adelais, Adelhais, Alaidis, Alais & Aalays, fere synonyma propria mulierum 720 b, 729 a
Adalbertus abbas monasterii Mediani seculo decimo 162 e f, 163 a
Adalbertus Andernacensis scripsit Vitam S. Leodowini archiepiscopi Trevirensis 162 d e f, 163 a
Adalgerius. Vide Algerius.
† Adalhaidis uxor Ottonis I imperatoris 265 e, 266 b e. Invisit reliquias martyrum Thebæorum 275 d
Adalmodus archidiaconus Cenomannensis 74 c
Adam constabularius, testis in diplomate Philippi I regis Galliæ 735 b
Adam cappellanus, testis donationis factæ monasterio Cervifrigidi 200 a
† Adamnanus abbas in Jona insula Scotiæ 638 a b c
† Adauctus martyr Romæ cum Felice 750 e f
Adela uxor Arnulfi I comitis Flandriæ 737 a
Adela uxor Balduini V comitis Flandriæ 736 f, 737 a
Adela comitissa Barri ad Albam, uxor Rudolphi II comitis Crespeiensis, mater S. Simonis, ex comite monachi 717 d e f, 718 a, 720 a b c d e, 721 a b, 728 b e f, 729 a, 733 b, 734 c, 736 f, 744 f, 746 e. Numquam fuit a viro suo repudiata 721 f, 722 a b c. Moritur 721 d e, 722 f, 747 a. Sepulcrum ejus 727 c
Adela uxor Walterii II comitis Vilcassini condit fundatque abbatiam Crespeiensem S. Arnulfi 718 c d e. Adela 719 a, 736 f
Adela mater ataviæ S. Simonis, ex comite monachi 718 a, 723 a
Adelais soror S. Simonis ex comite monachi, primo Bartholomæo Brecarum domino, deinde Theobaldo Campaniæ comiti nupta 712 c, 716 e f, 720 b e, 728 f, 729 a f, 732 d, 746 e f. Fundat prioratum S. Mariæ de Sarmasia 734 d
Adeliza filia Guillelmi Conquestoris, regis Angliæ 736 d
Adeodatus abbas Caridei, procurator generalis Congregationis Montis-Virginis, obtinuit a Sac. Rit. Congregatione approbationem Officii de S. Donato ejusdem Ordinis monacho 786 a b
Adfalduidis virgo, S. Romarici filia, inter Prætermissos 261 d
Adrets (baro des) Vide Baumont Franciscus.
† Adriani abbatis corpus translatum 700 a
Adrianus I Papa 165 b c, 481 c
Adrianus II Papa 80 c d
Æconius episcopus Maurianensis invenit corpus S. Victoris martyris e legione Thebæa 272 e, 273 c d e, 292 e f
Ædilberctus Cantuariorum rex ad Christum conversus per S. Augustinum 701 b c d, 707 e f
† Ægidius eremita Prætermissus ad diem 2 Septembris 770 a
Ægidius abbas Signiacensis seculo decimotertio 209 d e
† Æmiliana. Vide B. Humiliana de Cerchis.
† Æmilius martyr in Africa 294 b c
Æneas paralyticus a S. Petro apostolo sanatus 483 d
Aga Matthus Terterenz & Oglanchescise illustris Armenus, Liburni condidit magnificam ecclesiam S. Gregorii Armeni 301 e f. Ejusdem inscriptio sepulcralis, & alia in frontispicio ecclesiæ 302 a
† Agabiti martyris reliquiæ Romæ in ecclesia S. Onuphrii 246 e
Agapetus abbas Novæ lauræ in Palæstina 154 c, 155 a
Agapius (ut fertur) a S. Gregorio Illuminatore ordinatus episcopus in Magna Armenia 391 e, 413 a
Agar ancilla Saræ 13 e f, 14 f, 15 a, 37 e
Agatha filia Guillelmi Conquestoris, regis Angliæ 736 d
Agathangelus scripsit Acta SS. Gregorii Armeni, Ripsimes & sociorum martyrum 305 d e f, 306 a b c d, 307 a b, 320 & seqq. usque ad 402. Hujus Operis censura 309 c & seqq., 310 a & seqq., 311 a b c d e
† Agathinus martyr, prætermissus ad diem XX Septembris 783 f
Agatho episcopus a Theophilo Alexandrino adversus Origenistas ad S. Hieronymum & Romam missus 582 d e f
Ageruchia vidua, a S. Hieronymo per litteras instructa 520 e f, 610 a b c, 676 c, 679 e
† Agnes de Monte-Politiano, sacra Eucharistia per angelum pluries refecta 113 e f, 114 a
Agnes soror S. Hildegundis, sancte mortua 107 e
Agobardus archiepiscopus Lugdunensis 670 d
Agostini (Apollinaris) abbas emeritus monasterii S. Bartholomæi de Trigona, testatus est de ejusdem Sancti cultu 793 b c d e
Agrestius factiosus monachus, Regulæ S. Columbani obtrectator 273 a
† Aidanus fit episcopus Lindisfarnensis 709 a. Ejus anima in cælum ferri visa 102 a b
Ailulfus testis donationis factæ monasterio Molisinensi 733 d
Aimoïnus monachus scripsit Translationem corporum SS. Georgii, Aurelii & Nathaliæ 104 f
Ainglebertus præpositus Oysiaci 203 a d
Aistulphus rex Longobardorum Romam obsedit 294 e f
Alais uxor Hugonis Magni, ducis Francorum 729 a, 744 a b
Alais comitissa Suessionensis, proavia materna S. Simonis, ex comite monachi 720 e
Alani Romanum imperium graviter affligunt 428 e. Invadunt Hispaniam 610 a
Alanus de Ruciaco in pugna apud Gisortium ab Anglis captus 194 b
Alardus de Sauciaco miles 205 c
Alaricus rex Gothorum 428 d. Romam tertio obsidet & capit 609 b c d e, 610 d e f, 613 c d, 615 d, 676 c. Moritur 611 a
† Albanus Martyr Moguntinus 283 d e
Albarch rex Maurus in Lusitania, verisimiliter commentitius 87 e f, 88 c f
Albavius consul Romanus anno CCCXXXI 428 f
Albenus (ut fertur) a S. Gregorio Illuminatore ordinatus episcopus in Armenia Majori 391 e, 392 b, 413 a
Albericus S. R. E. Cardinalis scripsit Vitam S. Dominici, abbatis Sorani 106 c
Albericus canonicus, testis in diplomate Philippi I regis Galliæ 735 b
Albericus Trium fontium monachus & chronologus seculo XIII, 712 c
Albericus de Cuciaco testis in diplomate Philippi I regis Galliæ 735 b
† Albertus eremita, ad varia sacraria peregrinatus 65 c
Albertus I imperator 193 d
Albertus abbas Frigidi-montis 210 a
Albigenses hæretici in Gallia 204 a. Sacrum bellum adversus illos promulgatum 204 b c d, 220 e f, 226 c
Albina mater S. Marcellæ Romanæ 471 c d, 475 b c d. Moritur 489 a
Albina mater S. Melaniæ junioris 626 f. Versatur in Bethleem 627 a. Libros de Gratia Christi & peccato Originali eidem mittit S. Augustinus ibid.
† Albini reliquiæ inventæ in monasterio S. Juliani apud Turones 695 d
Albinus rebus sacris palatii Teridatis regis Armeniæ præfectus 392 c
Albinus gentilium pontifex Romæ 587 f
Albo plebanus in Luslingen, testis in instrumento confirmationis possessionum Solodorensis collegii canonicorum 268 a
Alcimus rhetor in Aquitania seculo quarto 430 e
† Alcuinus 633 a. Hujus singulare dictum de SS. Hieronymo & Augustino ibid. b
Aldebertus vel Hildebertus, ex abbate Dolensi archiepiscopus Bituricensis 735 d e f, 746 a, 747 c
Alentius diaconus 623 c
Alethius presbyter, a S. Hieronymo laudatus, forte postea episcopus Cadurcensis 605 e f
† Alexander patriarcha Alexandrinus 6 e f
† Alexander institutor Acœmetorum 97 c d e f, 98 a b
Alexander II Papa inquiri jubet in causam uxoris repudiatæ a Rodulfo II comite Crespeiensi 721 f, 722 a b, 723 d e. Alexander II 706 f
Alexander III Papa 638 c
Alexander IV Papa 638 c, 781 f
Alexander VI Papa Ordinem equestrem S. Michaelis in Gallia, vel ejusdem Ordinis collegium canonicorum, confirmavit 89 b c d. Ordini Jesuatorum patronum dedit S. Hieronymum, doctorem Ecclesiæ 684 c
Alexander VII Papa ab archiepiscopo Sipontino litteras accipit de apparitione & miraculis S. Michaëlis archangeli 65 f, 66 a & seqq., 67 a & seqq. Permittit quæri corpus S. Hieronymi, doctoris Ecclesiæ 644 b c. Alexander VII 218 a b
Alexander imperator 316 a b, 329 a
Alexander rex Scotiæ 192 e
Alexander episcopus Ægypti, ab Arianis relegatus 453 a
Alexander episcopus Leodiensis corpus S. Caroli Magni imperatoris elevavit Aquisgrani 414 e
Alexander monachus Tolosanus, a S. Hieronymo per litteras instructus 598 d, 599 a b, 600 e d e f, 601 a, 676 b
Alexander tyrannus in Africa 401 a
Alexander Aphrodiseus philosophus gentilis 435 d e, 436 b
Alexander Lucianus ab archiepiscopo Neapolitano deputatus approbavit reliquias SS. Gregorii Armeni & Laurentii 301 d
† Alexius sponsam suam deserit 735 d, 746 b, 747 c
Alexius Comnenus imperator Græcorum honorifice excipit S. Bartholomæum Trigonam abbatem 800 b, 808 c d e. Et multa eidem donat 821 f, 822 b. Alexius Comnenus imperator Græcorum 801 b, 806 c, 808 c d
Alexius de Scutaro, rector eremitorii S. Blasii, apud Fanum 242 a
† Aleydis virgo Ordinis Cisterciensis, ab angelo custode e somno excitari solita 112 e
Alfwoldus rex Northumbriæ, prætermissus ad diem XXIII Septembris 784 a b d e
Algarus presbyter, postea episcopus, in Vita S. Dunstani Cantuariensis memoratus 106 a
Algasia a S. Hieronymo per epistolam instructa 497 e, 604 e f, 605 a d e f, 676 b
Algerius sive Adalgerius de Villalta, episcopus Bellunensis, inter Prætermissos 258 f
Alienor uxor Rodulfi II comitis Crespeiensis 721 f. Vide Eleonora.
† Alodius episcopus Autissiodorensis, ab Alogio abbate diversus 137 a b c d
Alogius abbas Autissiodorensis, verisimilius diversus a S. Alodio, ejusdem civitatis episcopo 137 d
Alphonsus I rex Lusitaniæ improbabiliter fertur instituisse Ordinem militarem de Ala 87 b & seqq., 88 a & seqq., 89 a
Alphonsus Aragoniæ rex expugnat Cæsaraugustam 86 c d
Alphonsus VI rex Hispaniæ 736 c d e, 746 c, 747 c
Alsenarum familia in Armenia Magna 382 b, 387 b
† Althelmus metrice scripsit laudes S. Hieronymi 632 d e f, 633 a
Alvares (Joannes) B. Ferdinandi Lusitaniæ principis secretarius, & in captivitate socius 86 c
† Alypius, postea episcopus Tagastensis, S. Hieronymum in Palæstina invisit 531 b, 589 b c d, 674 d. † Alypius 615 d, 624 c, 626 d, 677 a
Amabilis episcopus a S. Hieronymo obtinuit interpretationem decem visionum Isaiæ prophetæ 532 e f, 533 a d, 607 e, 674 e
† Amadæus vel Amedæus ex Ordine Cisterciensi episcopus Lausannensis, in Opere nostro prætermissus, certum cultum habet 784 c f
† Amandus episcopus Burdigalensis 530 f. Vide Amandus presbyter.
Amandus presbyter, verisimiliter idem cum S. Amando episcopo Burdigalensi, a S. Hieronymo per litteras instructus 530 f, 531 a b, 674 c
Amandus famulus B. Joannis de Monte-mirabili, & in vita monastica socius 205 a, 222 c, 227 e f, 229 f
† Amatus abbas Habendensis, prætermissus ad diem XII Septembris 772 b e
Ambrosia Ordinis S. Claræ, nominata ad incolendum novum monasterium Pisaurense 758 d
† Ambrosius doctor Ecclesiæ an mortem S. Martini Turonensis divinitus cognoverit 83 e f. Interfuit concilio Romano sub S. Damaso Papa 463 c e. Damnavit impia dogmata Joviniani 519 e. Quo tempore dixerit Homilias in Lucam 499 e f, 500 a b c. Illius doctrina non fuit sugillata a S. Hieronymo 495 f, 496 a & seqq., 497, 498, 499, 500 a b c d e, 571 d e. Ejusdem festum ad ritum duplicem elevatum a Bonifacio VIII Papa 655 b c. S. Ambrosius 96 e, 519 a, 579 d, 580 b, 614 e, 632 c, 655 a
† Ambrosius episcopus Mediolani Sanctonum an mortem S. Martini Turonensis divinitus cognoverit 83 f
† Ambrosius Senensis, Ordinis Prædicatorum III c d
Amelius archiepiscopus Turonensis seculo XV, 696 d
Amici (Bernardinus) testis juratus pro reliquiis S. Hieronymi in basilica S. Mariæ Majoris quiescentibus 648 b
Amicis (Philippus de) fecit instrumentum de elevatione corporis B. Nicolai de Furca Palenæ 247 f, 248 a b d e f, 249 a b c
Amicus commentitius episcopus, prætermissus ad diem 2 Septembris 770 a b
Ammon episcopus ex discipulo S. Theodori abbatis 96 a d
Ammon monachus Nitriæ, cujus anima in cælum ferri visa est 93 c
† Amphilochius episcopus Iconiensis 499 a
Anac pater S. Gregorii Armeni dicitur Cusaronem, Armeniæ regem, dolose occidisse 316 b c d, 317 d, 326 b c, 327 d e, 334 b, 345 f, 347 b, 404 a b c d, 405 e f, 408 d
† Anacletus Papa martyr 124 e f
Anacletus antipapa 810 a
Ananias ad vocem S. Petri mortuus 601 e
Anapsychias consuluit S. Hieronymum 612 c, 676 d
Anastasia martyr, inter Prætermissos 1 f
† Anastasius I Papa 481 e, 573 d e, 575 b e f, 582 f, 611 c d, 615 f, 675 e. Damnavit interpretationem librorum Origenis de Principiis, factam a Rufino Aquileiensi 555 b c, 567 e f, 568 a & seqq., 569 a b, 584 a, 585 e
Anastasius 1 imperator ædificavit ecclesiam S. Michaëlis 53 d. Anastasius I 56 b f
Anastasius patriarcha Hierosolymitanus 144 d, 148 a, 149 c
Anastasius dux Origenistas ex Nova laura in Palæstina expulit 146 f
Anastasius bibliothecarius 670 a b
Anatolius præfectus Orientis seculo quinto 150 c
Anatolius presbyter in laura S. Euthymii 148 a
Andramelech potens Persa sub Sapore II rege 129 f, 130 a
† Andreas apostolus 655 a. Ejus reliquiæ ex Achaïa in Scotiam allatæ 261 d
Andreas abbas Montis-Viridis in Etruria scripsit Vitam S. Walfridi, primi abbatis ejusdem loci 104 d e
Andreas S. Joannis Gualberti abbatis discipulus & biographus 107 b
Andreas laudatus in charta donationis factæ Remensi monasterio S. Remigii 725 b
Andrehan (Arnoldus de) Franciæ Marescallus seculo XV fuit vexillifer Auri-flammæ 719 f
Andrellinus (Paulus) Prior B. Onuphrii Romæ corpus B. Nicolai de Furca splendidius reposuit 249 a
Andreotius (Ananias) episcopus Atriensis, & in alma Urbe vicesgerens Cardinalis vicarii, mihi ignotus 251 e, 253 a
Andreotius (Sylvester) episcopus Hadrianensis & Pennensis 253 a
† Andronicus martyr, inter Prætermissos 261 b
† Angelina Corbariensis 754 b
Angelis (Paulus de) edidit Translationem corporis S. Hieronymi, e Palæstina Romam 635 f, 636 a & seqq.
Angelitarum familia in Armenia Magna 382 b, 387 b, 397 f
Angelus de Corsica propagator eremitarum Congregationis B. Petri Pisani 236 d, 238 a b d e
† Angilbertus abbas Centulensis multas Sanctorum reliquias in ecclesia sua deposuit 653 b c
Angilramus ex primicerio Metensi monachus Gorziensis, prætermissus ad diem IX Septembris 771 c f
Angli ad fidem Christi conversi 701 b c d
† Anianus episcopus Aurelianensis apparuit S. Leoni abbati Mentuniacensi 139 c, 140 c e
Anicius Probus consul Romanus 599 b
Anna Austriaca, regina Galliæ 218 a
Anna Henrici I regis Galliæ vidua, tertia uxor Rudolfi II comitis Crespeiensis, noverca S. Simonis, postea monachi 712 c, 716 e, 717 d, 721 f, 722 a b f, 723 a b. Marito suo usque ad illius obitum adhæsisse videtur 723 e, 726 b. Consensit donationi ab eodem factæ ecclesiæ Ambianensi 726 b. Condidit fundavitque monasterium Silvanectense S. Vincentii ibid. b
Anna Comnena, Alexii Comneni imperatoris Græcorum filia 822 b c
Anna uxor Tobiæ junioris 13 b
Annianus diaconus Celedensis, sectator & adjutor Pelagii 619 c, 623 e, 625 a, 626 d e f, 627 c d
† Ansbertus archiepiscopus Rotomagensis 260 e f
Ansbertus inter Prætermissos 260 c d e f
Ansculphus senescalquus subscripsit donationi a S. Simone comite factæ monasterio Molismensi 733 b
Ansculphus subscriptus donationi factæ monasterio Dervensi 724 d
† Anselmus ex abbate Beccensi archiepiscopus Cantuariensis 699 a, 715 f, 716 a b c, 750 a b, 751 a d
Ansericus miles testis donationis factæ monasterio Cervifrigidi 200 a
Antenorius archiepiscopus Auxianensis supplicavit pro obtinenda canonizatione B. Nicolai Furcensis 256 c
† Antidioli abbatis ossa seculo XVII in novam thecam translata in monasterio Jurensi S. Claudii 714 c d
Antimus monachus perversus, a S. Hieronymo notatus 447 b c
Antiochenorum schisma de episcopo suo 451 d e f, 463 b c d e f
Antiochus Epiphanes, persecutor Judæorum 9 f, 10 a
Antiochus (ut fertur) a S. Gregorio Illuminatore ordinatus episcopus in Magna Armenia 391 e, 413 a
Antipater pater Herodis Ascalonitæ 483 d
Antonellus (Nicolaus) basilicæ Lateranensis canonicus, nunc S. R. E. Cardinalis, edidit illustravitque Opera S. Jacobi Nisibeni episcopi 318 f, 319 a b
Antonellus confessarius S. Franciscæ Romanæ 119 c
Antonellus Neapolitanus, eremita socius vel discipulus B. Nicolai de Furca Palenæ 238 f, 239 a
† Antoninus martyr Placentinus 294 b
† Antoninus abbas Surrentinus 73 d e f, 74 a
† Antonius Magnus abbas videt animas S. Pauli eremitæ, & Ammonis monachi in cælum ferri 93 b c. Arianos confutat Alexandriæ 430 a b c, 432 d. Honoratur ab augustis 430 b. Moritur 93 b, 446 b. Ejus Regula 687 a. Ejusdem Vita scripta a S. Athanasio 446 b
† Antonius Paduanus Ordinis Minorum S. Francisci 112 e f
† Antonii monachi corpus inventum in S. Juliani monasterio Turonensi 695 d. Ibidem sollemniter elevatum seculo XV, 696 b c, 697 f
Antonius monachus, vetus amicus S. Hieronymi 437 b, 447 b, 672 f
Antonius de Palumbaria rector ecclesiæ S. Joannis de Pinea 245 a b
Antonius Gallonius, S. Philippi Nerii discipulus & biographus 121 a
Antonius le Quieu, alias Antonius a S. Sacramento, Ordinis Prædicatorum, prætermissus ad diem XV Septembris 782 c f
Antonius Nugnez Ord. S. Francisci, inter Prætermissos 3 d
Apodemius ab Hedibia & Algasia ad S. Hieronymum missus 604 e, 605 a b d, 606 a b
Apollinaris episcopus Laodicenus, hæresiarcha 583 c e f, 584 a. Vitalem ordinavit pseudoepiscopum Antiochenum 451 f. Aliquando auditorem habuit S. Hieronymum 443 e f, 672 e. Scripsit in Matthæum 537 e
Apollinaristæ hæretici: formula fidei illis præscripta a S. Damaso Papa in concilio Romano 464 a b. Fraus Apollinaristæ in eodem commissa ibid. b c d
† Apollo abbas. Vide S. Apollonius abbas.
† Apollonius vel Apollo abbas ab angelis pastus & protectus 94 b c d
Appellinus episcopus Genevensis patrocinatus est Agrestio in synodo Matisconensi anni DCXXVII 273 a
Apronianus paganus præfectus urbis Romæ sub Juliano apostata 416 d e
Apronianus a Melania seniore conversus, amicus Rufini Aquileiensis 557 e f, 571 f
Apronius, ad quem exstat epistola S. Hieronymi 623 d, 676 f
Aquaviva (Trojanus de) S. R. E. Cardinalis supplicavit pro canonizatione B. Nicolai Furcensis 256 c
Aquila Judæus, Veteris Testamenti interpres 504 d e, 507 b, 508 b c
Aquilinus episcopus Coloniensis, inter Prætermissos 3 f, 4 a
Aquilius eques Romanus & jurisperitus 417 e
Arabes Orientem infestant 612 c d, 676 d
Arbizu (Joannes Baptista de) Societatis Jesu, misit instrumentum de cultu S. Michaëlis 86 e
Arcadius imperator Orientis 96 f, 97 a, 259 c, 544 c, 581 e. Edictum dat contra idola 587 e. Ipsius consulatus primus 481 a b c d. Consulatus sextus 599 b
† Arcanus cultus Burgi sancti Sepulcri 770 a
Archangelus de Eugubio rector eremitorii S. Mariæ Magdalenæ de Padua 241 f, 242 a
Archelai regis sepulcrum 486 b c
Archelaus comes conatus est pacem inter S. Hieronymum & Joannem Hierosolymitanum episcopum componere 544 a b c f, 545 a d, 547 a
Archippus custos oratorii S. Michaëlis apud Chonas sive Colossas 38 f, 39 a, 41 b d e, 44 a b c, 45 d e f, 46 a b c, 47 d e, 48 b c, 49 a
Archippus verisimiliter personatus scriptor Apparitionis S. Michaëlis in Chonis 41 a b c d, 47 c, 48 a b c
Arculfus ignotæ sedis episcopus sub finem seculi septimi vel initio octavi 638 a b c
Arcyces (ut fertur) a S. Gregorio Illuminatore ordinatus episcopus in Magna Armenia 391 e
Ardascirus Siröis Persarum regis filius 310 f
Ardshir rex Persarum 310 e. Vide Artasiras.
Ariadne, Zenonis imperatoris conjux, ædificavit ecclesiam S. Michaëlis 51 d, 52 c
Ariani hæretici 453 b c d e f, 500 a b. Catholicos persecuti 451 d e f, 452 f, 453 a
Aribo archiepiscopus Moguntinus 669 d
† Arigius episcopus Vapincensis angelica visione honoratus 102 f, 103 a
Aristæus episcopus Magnæ Armeniæ in concilio Nicæno 314 a. Vide Arostaces.
Aristarces episcopus Magnæ Armeniæ in concilio Nicæno 314 a. Vide Arostaces.
Arius hæresiarcha 312 e
Arlor (Pontius) testis juratus de gestis, cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 776 a & seqq., 777 a b c d e, 779 b, 781 b
Armaxadaas diaconus Persa dicitur membra S. Gobdelaæ collecta sepelisse 133 f, 134 a
Armeni per S. Gregorium Illuminatorem ad Christum adducti 311 e f, 312 a & seqq., 313 a b, 314 e, 318 a c d, 336 & sequentibus multis. Eorum aliquot errores a Benedicto XII Papa recensiti 304 d e, 370 c. Eorumdem ridiculus error in usu brachii prælaudati S. Gregorii 304 d e f, 305 a
† Arnulfus patronus ecclesiæ Crespeiensis quis? 716 f, 717 b, 747 b. Apparet S. Simoni comiti 747 d
† Arnulfus postea episcopus Suessionensis, mortem S. Simonis, ex comite monachi, divinitus cognoscit 732 c, 737 e, 742 a b c d e f. Ejus Vita scripta ab Hariulfo abbate Aldenbergensi 742 a b c
Arnulfus archiepiscopus Remensis confirmavit donationem a Walterio Crespeiensi comite & ejus conjuge factam monasterio S. Arnulfi 718 d
Arnulfus I comes Flandriæ, unus e majoribus S. Simonis, ex comite monachi 723 a, 736 e f, 737 a
Arnulfus II comes Flandriæ 736 f
Arnulfus vicecomes subscripsit donationi a S. Simone comite factæ monasterio Molismensi 733 b
Arnulfus vir illustris, factus monachus cum S. Simone comite Crespeiensi 737 f
Arnulphus. Vide Arnulfus
Aroscius (ut fertur) a S. Gregorio Illuminatore ordinatus episcopus in Armenia Majori 413 a. Vide Arcyces.
Arostaces filius S. Gregorii Armeni, & ab eo ordinatus successor 316 e, 394 b c, 395 d f, 396 b, 397 f. Interfuit primo concilio Nicæno 311 b, 312 e, 313 f, 314 a b c d, 315 a b, 316 e, 399 d, 402 a
Arsaces Parthorum imperii auctor 320 c
Arsaces rex Armeniæ Majoris quo tempore regnare cœperit 314 f, 315 a b c d
Arsaphius vel Arasphius episcopus Sophenensis, subscriptus concilio Nicæno 314 b. Vide Arostaces.
† Arsenius eremita 485 e
Arsocius a S. Gregorio Illuminatore ordinatus episcopus in Armenia Magna 413 a
Artabanes ultimus rex Parthorum, ab Artasira regno & vita exutus 315 f, 316 a, 320 c, 321 d e f, 322 a b c, 323 b c d e f, 324 b c, 325 a f, 403 d e, 405 d
Artabasdus rex Armeniæ 317 b c, 334 a
Artaducta Artasiram ad occupandum Parthorum imperium incitat 321 d e f, 322 c, 324 b. Nubit Artasiræ jam regi 325 a
Artascirus frater & successor Saporis II, Persarum regis 310 e
Artasiras rex Persarum, a scriptoribus varie nominatus 310 e f. Adversus dominum suum, Parthorum regem, rebellans, occisi regnum occupat 315 f, 316 c, 317 c d, 321 e f, 322 a b c, 323 c d e f, 324 a b c, 325 a f, 326 a b c, 328 b c, 329 a, 403 e f, 405 e. Artasiras 329 f, 330 a, 336 b, 403 f 404 d
Artaxares rex Persarum 310 e. Vide Artasiras.
Artaxerxes rex Persarum seculo tertio 329 a
Artaxerxes rex Persarum imperium a Parthis ad Persas transtulit 310 d e f. Vide Artasiras.
Artaxia rex Armeniæ, urbis Artaxiosatæ conditor 381 a
Artemia, peregrina in Bethleem, de viri sui salute pie sollicita 606 a b c
Artius (ut fertur) a S. Gregorio Illuminatore ordinatus episcopus in Magna Armenia 391 e, 413 e
Arwis sanctimonialis ad Kalam, an soror S. Simonis 716 f
Ascevolini (Franciscus) canonicus basilicæ S. Mariæ Majoris recognovit reposuitque reliquias in eadem basilica repertas 650 e f
† Asella virgo accepit litteras a S. Hieronymo 471 b, 477 c d, 673 e, 778 a b c d. Ejusdem elogium ab eodem Sancto scriptum 470 e f, 535 b, 673 c
Asichene, ut fertur, uxor Teridatis, regis Magnæ Armeniæ 376 b c, 380 b, 381 f, 383 e, 385 f, 386 a b, 387 c. Baptizatur a S. Gregorio Armeno 389 e f, 391 c, 412 e
Aspeton vel Aspet princeps in Armenia Magna 382 b, 387 b, 397 f
Asphebetus præfectus Saracenorum, qui Persis suberant, ad Romanos transivit, deinde fidem suscepit 150 c
Asterius hypodiaconus, S. Hieronymi litterarum lator ad S. Augustinum 590 d e, 591 a
Athanaricus Burgundionum rex 274 b d, 275 a
† Athanasius episcopus Alexandrinus 430 c, 499 a, 501 d, 632 c. Composuit controversiam de voce hypostasi 452 a b, 453 d e. Scripsit Vitam S. Antonii Magni abbatis 93 b, 430 a b c
Athanasius diaconus a Theophilo Alexandrino ad S. Hieronymum missus 582 d e f
† Athenogenis martyris reliquiæ in Armenia Majori 384 c, 385 d, 388 b. Ejusdem annua festivitas ibidem 389 f, 390 a. An duo hujus nominis martyres sint distinguendi 388 b
Attalus Romanæ urbis præfectus, ab Alarico imperator constitutus & depositus 609 e.
Attila rex Hunnorum in Gallias irrumpit 137 b
Avares suburbana Constantinopolis deprædati 50 f, 51 a
Audebert (Petrus) Prior S. Antonii seculo XV, 696 d
† Auderici abbatis ossa seculo XVII in novam thecam translata in monasterio Jurensi S. Claudii 714 c d
Auderon (Jacobus) Prior de Castro Reginaldi seculo XV, 696 d
Audius presbyter Persa, ut fertur, scripsit Acta S. Gobdelaæ martyris in Perside 133 e, 135 a. Et ejusdem collecta membra sepelivit 133 f, 135 a
† Aventinus presbyter apud Trecas 139 b, 140 a d e f, 141 a b d
† Augendus abbas Condatescensis 71 a b. Vide S. Eugendus.
Auger (Guido) succentor monasterii S. Juliani Turonensis seculo XV, 696 d
Augier (Joannes) testis juratus de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 777 a b d e, 779 b
† Augustinus doctor Ecclesiæ amicitias jungit cum S. Hieronymo 531 b c. Eumdem consulit 620 c d e f, 621 a b c d e, 626 c d, 628 a b. Conatur illum cum Rufino Aquileiensi reconciliare 551 a b, 577 b c d. SS. Augustini & Hieronymi litterarum commercium & amicæ dissensiones 576 f, 577 a b e, 589 a & seqq., 590, 591, 592, 593, 594, 595 a b c d, 612 f, 626 d f, 627 b c, 655 f, 674 c d f, 675 e f, 676 a e f, 677 a, 678 b c, 680 d e. S. Augustini judicium de mansuetudine S. Hieronymi 419 d e, 577 c d e f, 678 a. De Euangeliis ab eodem S. Hieronymo ex Græco emendatis 467 c d e. De libro Job a S. Hieronymo Latine verso 505 e f. Item de ejusdem versione Veteris Testamenti ex Hebraico 505 e, 509 a, 513 e f, 514 a & seqq., 515 a b c d e, 589 d e. S. Augustinus scribit adversus Pelagianos 618 f, 619 a b c, 621 f, 622 a, 624 a b, 627 a c d, 628 c d e. De iisdem triumphat 624 a b, 626 d. Instruit Orosium 620 c e. S. Augustini nomen in canone Missæ alicubi inscriptum 655 a. Festum ejus ad ritum duplicem elevatum a Bonifacio VIII Papa 655 b c. Epistola de magnificentiis S. Hieronymi illi supposita 420 c d e f, 421 a b c, 423 a c d e f, 424 a. Suppositum etiam Opusculum ad Fratres in eremo 457 d. S. Augustinus 429 a b c d, 441 e, 458 a b, 498 a, 499 c, 502 e, 506 c, 514 d e, 517 f, 518 a f, 519 a b c, 521 a b, 579 d, 604 d e, 612 e f, 613 a, 615 d e, 616 a, 617 e, 622 e f, 623 e, 628 d e f, 629 a, 631 a b, 632 c, 666 c, 669 b c, 676 e
† Augustinus episcopus, Anglorum apostolus, missus a S. Gregorio I Papa, Ædilberctum regem convertit 698 a b c e, 701 a b c d, 707 c d e, 709 b. Ejus corpus cælesti odore fragrans repertum, in nova ecclesia collocatur 699 b c d e f, 700 a b
Augustinus ædituus Gregorii XIII Papæ a Nepesinis petiit reliquias S. Hieronymi 650 a
Augustus (Caius Octavius) imperator bellum Dalmaticum gessit 427 f, 428 a b c
Avitus amicus S. Hieronymi 582 b, 587 c. Idem Sanctus mittit ei libros de Principiis Latine versos 606 d e f, 676 b
Aurelianus Clodovei I Francorum regis (ut fertur) legatus ad Chrotechildem 274 e
† Aurelius martyr Cordubensis sub Mauris 104 e f. Corpus ejus in Galliam translatum ibid.
Aurelius, ad quem exstat epistola S. Innocentii I Papæ 622 b
Ausolius vel Ausoldus, testis in instrumento B. Joannis de Monte-mirabili 195 b
Ausonius poëta seculo quarto 430 d e f
Ausonius frater Juliani, amici S. Hieronymi 597 a b
Austerius episcopus Venusinus 57 b c d
Austorgius episcopus martyr, prætermissus ad diem XVIII Septembris 783 a b
† Austreberta virgo matri suæ prædicitur nascitura 103 a
Austrulfus abbas Fontanellensis, prætermissus ad diem XIV Septembris 782 b
Autauias satrapa Armenus sub rege Teridate 361 d e, 365 a, 409 d, 411 e
† Autbertus episcopus Abrincensis exstruxit ecclesiam S. Michaëlis in monte Tumba 6 c d, 74 b & seqq., 75 e f, 76 a, 77 b & seqq., 78 a b d, 79 c f, 80 b f, 81 b. Ejus corpus ibidem 83 c
† Autbertus episcopus Cameracensis 79 c
† Autfridi abbatis ossa seculo XVII in novam thecam translata in monasterio S. Claudii 714 c d
Auxentius episcopus Arianus Mediolani 437 f, 439 b, 497 f
Auxentius Joviniani hæresiarchæ sectator, a S. Siricio Papa damnatus 519 d e
Aymo abbas Erliacensis signavit instrumentum confirmationis possessionum collegii canonicorum Solodorensium 268 a
Azdashir rex Persarum 310 e. Vide Artasiras.
B.
Balaam divinitus prohibitus maledicere Israëlitis 17 a b
Baldassarri (Jacobus de) presbyter Armenus, varia ex idiomate Armeno Latina fecit 308 b c
Balduini quinque reges Hierosolymæ 652 b c
Balduinus III comes Flandriæ 736 f
Balduinus IV comes Flandriæ 736 f
Balduinus V comes Flandriæ, pater Mathildis, reginæ Angliæ 722 f, 736 d f, 737 a, 747 c. Gerit tutelam Philippi I Galliæ regis, & regnum administrat 723 a c. Subscribit confirmationi instaurationis monasterii Hasnoniensis 723 f, 724 a
Balduinus VI comes Flandriæ, instaurat monasterium Hasnoniense 723 f, 724 a
Balduinus VIII comes Flandriæ & imperator Constantinopolitanus 192 f, 202 d
Banes (Joannes de les) Calvinista caput S. Antonii vel Antonini episcopi pluries conjecit in ignem 773 d
Baptista Feltria, Galeatii Malatestæ, Pisauri domini, pia uxor 757 a b c, 760 d, 767 e. Novo monasterio Clarissarum Pisauri præficiendam curat B. Felicem de Meda 757 c d e f, 758 a c d, 759 c e f, 760 d, 761 b, 767 c. Eamdem adventantem in urbem Pisaurensem honorifice introducit 759 d. Ejusdem mortuæ sepulturam & sollemnes exsequias fieri curat 763 a. Post mariti obitum Clarissarum institutum amplectitur 757 c
Barac dux exercitus Israëlitarum 484 e
Baranina Judæus, præceptor S. Hieronymi in lingua Hebraica 436 a, 486 f, 487 a b c d, 491 e, 511 f, 512 c, 570 d, 573 a, 673 f
Barbani (Spiritus) subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 775 f
Barbarossa (Antonius) presbyter, testis juratus pro reliquiis S. Hieronymi in basilica B. Mariæ Majoris quiescentibus 648 b
† Barbatus episcopus Beneventanus 63 f. Episcopatum Sipontinum suæ sedi adjecit 64 a b
Bardanus (Nicolaus) a S. Hieronymo apparente jussus ecclesiam illi exstruere 657 c d e
Bardi (Cosmas) episcopus Carpentoractensis jussit inquisitionem institui de gestis, cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 773 a
Bardis (Joannes de) nobilis Florentinus 239 d
Bardis (Rodulphus de) nobilis Florentinus 239 d
† Barlaam inter Prætermissos 4 d
† Barnabas apostolus 595 c
Baronius (Cæsar) S. R. E. Cardinalis testimonium dedit de S. Philippo Nerio 121 b d
† Barrus episcopus, inter Prætermissos 2 c
Bartholomæa Ordinis S. Claræ, una e sociabus B. Felicis abbatissæ, missis ad incolendum novum monasterium Pisaurense 757 d
† Bartholomæus apostolus prædicavit in Armenia Majore 311 e f. Ejus corpus Romæ 636 a
† Bartholomæus abbas Crypto-Ferratensis; huic quædam S. Bartholomæi abbatis Rossanensis gesta attributa videntur 801 c d e f, 802 a, 807 b
† Bartholomæus eremita Farnensis 109 a
Bartholomæus Brecarum dominus, maritus Adelaïdis, sororis S. Simonis, ex comite monachi 716 e f, 717 f, 720 e, 725 b, 728 c e f, 729 a c d f, 732 b, 746 f
Bartholomæus de Cæsena, Rector generalis Eremitarum Congregationis Pisanæ 236 b. B. Nicolaum de Furca cum sociis Congregationi suæ adjunxit 241 e f, 242 a & seqq.
Bartholomæus Tridentinus, biographus S. Dominici, institutoris Ordinis Prædicatorum 111 a
† Basilius episcopus Cæsareensis in Cappadocia 429 f, 437 e, 438 e, 453 a f, 456 b, 631 c, 632 c. Ejus Regula 687 a
† Basilius junior, anachoreta Constantinopoli 52 d e
Basilius Macedo imperator Græcorum, instauravit, ædificavitque ecclesias S. Michaëlis 50 f, 51 c e f, 52 a b c d e, 53 b d e
Basilius Calimeres, vir illustris in aula Alexii Comneni imperatoris Græcorum, munificus in S. Bartholomæum abbatem Rossanensem 821 f, 822 c
Basilius urbis Constantinopolis præfectus, carus Alexio Comneno imperatori 822 c
Basilius abbas successor S. Gerasimi 148 c
Basimina dea, idolum Armeniæ 379 c, 381 c
† Basinus archiepiscopus Trevirensis, S. Leodowini avunculus & decessor 159 b c, 161 d, 162 c d, 163 e f, 264 b c d e, 165 f, 168 b f, 171 a, 172 b f, 173 c, 174 b, 176 d. Subscripsit donationibus monasterio Epternacensi a S. Irmina factis 164 a. Ejus Vita a quo scripta 159 c e f, 160 a b
Basnagius (Samuel) obtrectator S. Hieronymi refutatus 681 a & seqq., 682 a & seqq., 683 a b
Bassus consul Romanus anno CCCXXXI, 428 f
Bassus (ut fertur) a S. Gregorio Illuminatore ordinatus episcopus in Magna Armenia 391 e, 413 a
Bathuël socer Isaaci patriarchæ 15 c
Bato Dalmatarum dux adversus Romanos bellavit 428 b
Bato Pannoniorum dux adversus Romanos bellavit 428 b c
Baudus confessor, inter Prætermissos 2 f
Baumont (Franciscus de) baro des Adrets, impius ductor Calvinistarum in Gallia 773 d f, 774 d, 775 c, 780 f
† Bavonis translatio, inter Prætermissos 261 a
Bauto consul Romanus cum Arcadio imperatore 481 a, 631 c
† Beatricis corpus in basilica S. Mariæ Majoris 646 b. Recognoscitur, & sub altari principe reponitur 650 e f, 651 a b
Beatrix uxor Roberti I regis Francorum 723 a, 737 a
Bedekovich (Josephus) Ordinis Eremitarum S. Pauli definitor generalis., scripsit prolixum Opus de S. Hieronymo doctore Ecclesiæ 423 d e f, 424 a
Beelzebub idolum 19 d
Belisarius dux exercitus Justiniani I imperatoris 60 d
Bellatus vel Bellotus eremita in Apulia, a S. Hieronymo apparente jussus ecclesiam illi exstruere 657 b c d e
Bellés (Ludovicus) testis juratus de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 775 c f
Belloneau (Michaël) Prior de Guerchia seculo XV, 696 d
Beltramus de Ferraria, eremita Congregationis B. Petri Pisani 236 b d, 686 c
Bencelinus testis donationis factæ monasterio Molismensi 733 d
Benedictis (Josephus Maria de) Congregationis B. Petri Pisani, concessit Palenensibus reliquias B. Nicolai Furcensis 251 f, 252 a & seqq.
Benedictis (Petrus Paulus de) testis in instrumento donationis reliquiarum B. Nicolai Furcensis factæ Palenensibus 252 f
† Benedictus patriarcha vidit animam S. Germani episcopi Capuani ferri in cælum 99 c d. Ad illius sepulcrum mutus usum linguæ recipit 64 d. Ejus nomen alicubi in Canone Missæ inscriptum 655 a. Ejusdem Regula 68 e, 701 a. S. Benedictus patriarcha 38 c, 56 c, 744 f, 745 a
Benedictus XII Papa scripsit libellum de erroribus Armenorum 304 d e, 370 c
Benedictus XIII Papa oppidum Pontem-curvum episcopatu illustravit 184 c. Benedictus XIII Papa 268 d, 278 e. Vide Ursinus Vincentius Maria.
Benedictus XIV Papa 2 e, 3 b, 237 a c, 249 e, 784 f, 795 a. Instauravit basilicam S. Mariæ Majoris 644 e, 647 a, 650 f, 651 a b. Quid senserit de reliquiis in eadem basilica inventis, S. Hieronymi creditis 649 b c d, 651 a b. Supplicatum ei fuit pro solemni beatificatione & canonizatione B. Nicolai Furcensis 252 f, 253 a & seqq., 254, 255, 256, 257, 258 a d. Signavit commissionem introductionis causæ de cultu immemoriali B. Seraphinæ abbatissæ Ordinis S. Claræ 765 b. Approbavit cultum ejusdem 765 b, 766 b. Concessit Missam & Officium ex Communi cum Oratione propria de eadem Beata 765 e. Missam & Officium de B. Bartholomæo abbate Rossanensi extendit ad diœceses Syracusanam & Catanensem 792 d e, 794 c d
Benedictus episcopus Sipontinus 55 d
Benedictus monachus Cisterciensis, inter Prætermissos 260 c
Benedictus de Cicilia rector eremitorii S. Raphaëlis 242 a
Benevenuto (Flaminius) notarius subscripsit instrumento de cultu S. Bartholomæi Trigonæ abbatis 792 f. Scripsit etiam aliud instrumentum de ejusdem Sancti cultu 793 f
Benignatus abbas S. Michaëlis in monte Gargano 64 e, 79 d
Benno, ex canonico Argentinensi eremita, deinde episcopus Metensis 180 b c
Berchta, vel Bertha, soror B. Alarici, primo Rudolphi II Burgundiæ regis, deinde Hugonis regis Italiæ uxor 181 d, 265 e, 266 a. Invenit corpora SS. Ursi & sociorum, iisque ecclesiam cum collegio canonicorum erexit 265 c d e f, 266 b & seqq., 267 a b, 268 c d e, 269 a b c e f, 270 a & seqq., 271 a d, 276 c e f, 277 c d f, 278 a, 279 b e f, 282 e f, 284 d. Fundavit monasterium Paterniacum 266 a
Berctgilsus episcopus Orientalium Anglorum 702 e, 704 d, 708 d. Vide Bonifacius.
Berdini (Franciscus) presbyter, testatus est de reliquiis S. Hieronymi in basilica S. Mariæ Majoris quiescentibus 648 b c
Berdini (Horatius) testis juratus pro reliquiis S. Hieronymi in basilica S. Mariæ Majoris quiescentibus 648 b
Bernard (Claudius) juratus testis de corpore S. Antonii vel Antonini episcopi per Calvinistas combusto 773 b d e, 777 b, 781 b
Bernardi (Joannes) archiepiscopus Turonensis corpus S. Lauri & aliorum Sanctorum reliquias sollemniter elevavit 692 e, 695 e f, 696 a & seqq.
† Bernardinus Senensis Ordinis Observantium vicarius generalis in Italia 757 d e, 767 c e
† Bernardinus Feltriensis, Ordinis Minorum S. Francisci, inter Prætermissos 2 d, 259 d
† Bernardus abbas Claravallensis 186 b, 189 a b c, 190 c d e, 208 b, 214 d, 216 a
† Bernardus Ptolomæus institutor Congregationis B. Mariæ Montis Oliveti 85 f, 86 a b
Bernardus rex Italiæ, unus e majoribus S. Simonis, ex comite monachi 718 a
Bernardus comes Silvanectensis 718 c, 719 a
Bernardus, monachus Francus, ad varia sacraria peregrinatus seculo nono 64 d e, 74 a b, 79 a b d, 80 b c d
Bernardus Guidonis, ex Ordine Prædicatorum, episcopus primum Tudensis, deinde Lutavensis, scripsit de Sanctis Lemovicensis diœcesis 690 f, 691 a b d
Berno abbas Augiensis seculo XI petiit reliquias S. Ursi martyris e Thebæa legione 271 c f, 272 a b c
Berno abbas Augiensis seculo duodecimo 669 d e f
† Bertellinus eremita, inter Prætermissos 2 b
Bertha Philippi I Galliæ regis uxor subscribit fundationi monasterii Silvanectensis S. Vincentii 726 c. Mater Ludovici Crassi regis 742 c d
Bertha. Vide Berchta.
Bertrada Caroli Magni mater non condidit Solodorensem S. Ursi ecclesiam 268 c d f, 269 a c d, 283 f
Bertrandus abbas Jurensis 738 b
Bessi Jordanis pro Catholicis adversus Origenistas pugnarunt 146 a
† Bevignates monachus dicitur a S. Hieronymo monitus, ejusdem ecclesiam subterraneam reperisse 659 c d e f
Beynét (Claudius) juratus testis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 778 c f, 779 a b d
Beynét (Joannes) subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 779 d
Bianchini (Josephus) presbyter Oratorii Romani scripsit dissertationem de corpore S. Hieronymi 635 c d, 637 f, 638 a c d, 639 a b d, 640 c d e f, 641 a c, 643 d, 644 a b, 647 d f, 649 b. Adstitit depositioni sanctorum corporum in basilica S. Mariæ Majoris 635 c, 650 f
Bianchini (Thomas) beneficiatus & sacrista basilicæ S. Mariæ Majoris 648 b c
† Bilfridus in Prætermissis ad VI Septembris 771 a
Bilis sacellanus (ut fertur) Moronæ, uxoris S. Judicaëlis, regis vel principis Brittaniæ Armoricæ 693 f, 694 c
Bizet (Carolus) monachus Longi-pontis, supplicavit pro obtinendo Officio de B. Joanne de Monte-mirabili 214 e
Blachiere (Jacobus) presbyter Beduinensis, juratus testis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 777 c f, 778 a b d e
Blæsilla vidua, S. Paulæ filia, a S. Hieronymo ad piam austeramque vitam adducta 469 f, 470 a, 471 a b, 473 f, 474 a b d e, 476 b c d e f, 477 a, 479 c d e, 491 f, 492 a b c, 495 d e, 535 c, 673 c d. Ejusdem pii obitus annus 477 a b, 492 a b, 580 f, 673 e
Blagionus (Angelus) Congregationis B. Petri Pisani, concessit Palenensibus reliquias B. Nicolai Furcensis 251 f, 252 a & seqq.
Blanc (Andreas) juratus testis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 779 b e
Blanca comitissa Trecensis 198 f, 209 d
Blanchinius (Franciscus) scriptor eruditus 638 a b
Blandin (Joannes) testis in Actis inquisitionis de gestis, cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 773 e, 778 e
† Blandinus, alibi Blandus; forte qui Trecis colitur, inter Prætermissos I c
Blascus (Carolus) canonicus Rossanensis 802 c
Blasiis (Christophorus de) archipresbyter Palenæ multum promovit cultum B. Nicolai de Furca Palenæ 250 b c d e
Blasius monachus in Calabria S. Bartholomæo, postea abbati Rossanensi, locum in solitudine & victum procurat 812 d e f, 814 b, 815 a
Blecca præfectus civitatis Lindocolinæ, a S. Paulino Eboracensi baptizatus cum familia sua 703 a b c
† Blevilegueti episcopi Venetensis corpus inventum in monasterio S. Juliani apud Turones 695 d, 697 f
Blondus (Flavius) secretarius Brevium Eugenii IV Papæ, insigne testimonium de B. Nicolao de Furca Palenæ scriptor synchronus reliquit 236 e f, 245 c d
† Bona Pisana 112 f
Bona (Joannes) S. R. E. Cardinalis 669 d e
† Bonaventura ex Ordine Minorum episcopus Cardinalis Albanensis, Christi Corpore per angelum refectus 112 d e
Boncompagnus S. R. E. Cardinalis & archiepiscopus Neapolitanus 301 d
† Bonifacius I Papa in litteris suis usus est nota consulum 481 f. Bonifacius I 71 f
Bonifacius II Papa 71 f. Probabilius exstruxit ecclesiam S. Michaëlis Inter nubes dictam 4 f, 5 a, 57 e f, 72 a b c
Bonifacius III Papa an condiderit ecclesiam S. Michaëlis dictam Inter nubes 57 f, 71 f; 72 a
Bonifacius IV Papa an condiderit ecclesiam S. Michaëlis, dictam Inter nubes 57 f, 71 f, 72 a
Bonifacius VIII Papa festa Apostolorum, Euangelistarum & quatuor doctorum Ecclesiæ ad ritum duplicem elevavit 655 b c
Bonifacius IX Papa 237 d
Bonifacius comes, ad quem scripsit S. Augustinus 628 c d
Bonifacius Orientalibus Anglis ordinatus episcopus a S. Honorio Cantuariensi 702 a e. Vide Berctgilsus.
Bonosus S. Hieronymi a pueris sodalis, postea eremita 432 f, 433 a, 434 f, 435 a, 436 f. Ejusdem vitæ ratio ab eodem Sancto multum laudata 443 d e, 445 c d
Bonucci (Antonius Maria) Societatis Jesu, edidit Vitam Italicam S. Gregorii Armeni 308 e f
Borbonia (Margarita) regina Navarræ 192 f, 193 a
Boso episcopus Lausannensis seculo nono 268 c d e f, 269 a
Boso miles, laudatus in charta donationis factæ Remensi monasterio S. Remigii 725 b
Boso alter miles, laudatus in charta donationis factæ monasterio Remensi S. Remigii 725 b
Bosquetus (Franciscus) episcopus Montispessulani 690 a b
Boutet (Guillermus) Prior de Bovo seculo XV, 696 d
Bramantus (Michaël) Congregationis B. Petri Pisani concessit Palenensibus reliquias B. Nicolai Furcensis 252 a & seqq.
Brantes (Josephus Antonius de) ecclesiæ Avenionensis thesaurarius & pœnitentiarius, de Museo nostro optime meritus 772 f
Braun (Georgius) decanus ad Gradus B. Mariæ Coloniæ Agrippinæ & commissarius Apostolicus 654 b
Brenberg (Conradus) deputatus a senatu Isneensi ad miracula S. Ursi in Acta referenda 287 c
Brixius episcopus confessor, inter Prætermissos 2 a
Brocardus scriptor seculi decimi tertii 629 e
Brugman (Joannes) Ordinis Minorum, scripsit gesta S. Lidwinæ virginis 115 e, 116 b
Brunnestein (Petrus) doctor adfuit elevationi corporum sanctorum martyrum Thebæorum, inventorum Solodori 281 f
† Bruno institutor Cartusianorum 712 b
Budet (Joannes) monachus S. Juliani Turonensis seculo XV, 696 d
Burchardus II dux Alemanniæ, B. Alarici pater 180 c, 181 d f, 182 a b f. Occisus in bello 181 e f, 184 a d
Burchardus III dux Alemanniæ, B. Alarici frater 180 c d, 181 d
Burchardus testis in instrumento confirmationis possessionum collegii canonicorum Solodorensium 268 a
Byzantius senator, pater S. Pammachii 687 e
C
Cæcilia socrus S. Franciscæ Romanæ 119 b
Cæcilia filia Guillelmi Conquestoris, regis Angliæ 736 d
† Cælestinus I Papa 481 f
Cælestinus III Papa 789 f
Cælestius discipulus Pelagii hæresiarchæ 611 c, 626 a. Ab Ecclesia damnatus 624 a
† Cæsarius episcopus Arelatensis 771 b e
Cæsiæ familiæ illustris sacellum Romæ in basilica S. Mariæ Majoris 647 a
Callistus II Papa 136 e, 181 a
Calo (Petrus) Ordinis Prædicatorum scripsit Vitas Sanctorum 423 c d, 637 b, 639 e
Calvinistæ in res sacras grassantur 218 e, 654 a b, 773 d f, 774 c d f, 775 c e, 776 b c, 777 a b d e f, 778 c d, 779 a, 780 b e f
† Camelianus episcopus Trecensis 140 e
† Camillus de Lellis institutor Clericorum ministrantium infirmis 121 d
Campana (Sylvius) presbyter Palenensis testatus est de miraculis B. Nicolai Furcensis 251 a d, 254 e. Supplicavit pro ejusdem canonizatione obtinenda 255 b
Campenses dicti Meletiani 453 a b c. Vide Meletiani.
Campidenarius (Joannes) orator ducis Austriæ apud regem Galliæ; adstitit sollemni elevationi sanctorum corporum seculo XV factæ in S. Juliani monasterio Turonensi 696 c
† Candidus martyr e legione Thebæa 279 d. Inter Prætermissos 259 d
Caninius lator epistolæ Rufini ad S. Hieronymum 597 f, 598 a
Canisius (Petrus) Societatis Jesu presbyter scriptor 283 c
Cantelmus (Jacobus) S. R. E. Cardinalis & archiepiscopus Neapolitanus, transmisit reliquias S. Gregorii Armeni ad missionarios Societatis Jesu in Armenia 302 d
Caracciolus (Nicolaus) almæ Urbis vicesgerens, deinde S. R. E. Cardinalis 247 e f
Carafa (Petrus Aloysius) S. R. E. Cardinalis supplicavit pro obtinenda canonizatione B. Nicolai Furcensis 256 c
Cariatho episcopus Genevensis interfuit synodo Matisconensi anno DLXXXV, 273 a
Carilefus confessor, inter Prætermissos 259 a
Carinas legatus Persarum ad dominum suum Artabanem, Parthorum regem 322 a b c
Carlina Ordinis S. Claræ, una e sociabus B. Felicis abbatissæ, missis ad incolendum novum monasterium Pisaurense 757 d
Carlomannus rex Francorum Novilliacum donavit ecclesiæ Remensi 167 b
Carolus Magnus rex Francorum & imperator creditur corpus S. Leopardi martyris Aquisgrani deposuisse 415 b c. Multas Sanctorum reliquias undequaque conquisivit 653 c. Fuit e majoribus S. Simonis Crespeiensis 718 a. Ejus corpus elevatum Aquisgrani 414 d e f. Carolus Magnus 73 c, 283 f, 481 c, 633 b, 693 a
Carolus Calvus Francorum rex & imperator 665 d. Condidit Compendii ecclesiam S. Cornelii 750 d. Sindonem Christi Domini in eadem ecclesia deposuit 739 c d
Carolus IV imperator, condidit Novam Pragam 687 c d
Carolus V imperator 649 c
Carolus VI rex Galliæ peregrinatus est ad ecclesiam S. Michaëlis archangeli in monte Tumba 82 c. Auriflammam Francorum sibi accepit 719 e. Carolus VI rex Galliæ 696 e
Carolus VII rex Galliæ 696 e. Filiam suam Magdalenam Ladislao Bohemiæ & Hungariæ regi desponsat 697 a b
Carolus VIII rex Galliæ, Ordinem equestrem S. Michaëlis; vel ejusdem Ordinis collegium canonicorum ab Alexandro VI Papa confirmari obtinuit 89 b c d. Carolus VIII rex Galliæ 58 e
Carolus Martellus Major-domus Franciæ, S. Rigobertum archiepiscopum Remensem e sede sua expulit 165 a b c. Carolus Martellus 225 e
Carolus Audax, dux Burgundiæ, infeliciter pugnavit in Helvetia 285 d e f
Carolus Blesensis, Brittanniæ Armoricæ dux, inter Prætermissos 3 b
Carolus dux Sabaudiæ 275 e
Carolus Borbonius in oppugnatione urbis Romæ occisus 649 c d
Carpualdus rex Orientalium Anglorum fidem Christi amplectitur 703 c, 704 b e. Interficitur ibid. b c e
Carracciola (Lucretia) abbatissa monasterii S. Gregorii Armeni Neapoli 308 d
Carricus sacellanus in instrumento donationis factæ monasterio Charmensi 105 c
Carterius episcopus Hispanus, qui semel ante atque iterum post baptisma duxerat uxorem 579 d
Carus imperator bellavit cum Persis 316 e
Casdoas forte idem, qui Gargalus, 128 d, 134 c. Vide Gargalus.
Casdoas & Casdoa martyres, inter Prætermissos 2 d
Casinus (Antonius) S. R. E. Cardinalis seculo decimoquinto 641 a b
Cassianus Scythopolitanus, abbas lauræ Sucæ, deinde lauræ Maximæ 145 e, 146 c d, 153 f, 156 a
Cassiodorus scripsit insigne elogium S. Hieronymi 631 c d. Aliquot Opera ipsi verisimiliter perperam attribuit 666 d e f, 667 a b c d e
Castorina matertera S. Hieronymi Ecclesiæ doctoris 432 e. Ad illam scripsit idem Sanctus 447 c, 672 f
Castro (Franciscus a) presbyter, biographus S. Joannis de Deo 120 a b
Castrovilli (Simon de) 192 e
Castrucius Pannonius cæcus, S. Hieronymum conveniendi cupidus 532 f, 533 b, 674 c
† Castus cum Æmilio in Africa passus 294 b c d, 295 a
Catalan (Guillielmus) presbyter Beduinensis 779 f
† Catellus episcopus Stabiensis 73 d e f, 74 a
† Catharina Bononiensis angelico cantu recreata 117 e
Cavaglieri (Marcellus) Ordinis Prædicatorum, postea episcopus Gravinensis, scripsit de peregrinationibus ad montem Garganum 63 d
Cavalcantes (Robertus) episcopus Volaterranus 241 a b
Cave (Guilielmus) iniquus censor S. Hieronymi refutatur 677 d e f, 678 a & seqq., 679 a & seqq., 680 a b
† Cedda vel Ceadda, episcopus Londinensis, de morte sua divinitus præmonitus 103 c d e
Cedualla rex Britonum Christianus, sed sævus, rem Christianam inter Anglos affligit 702 a, 708 e f, 709 a. Occiditur ibid.
Celantia, ad quam exstat S. Hieronymi nomine epistola 669 b
Celsus philosophus Epicureus, Christianorum calumniator 517 d
Censius episcopus Æsinus 764 d
† Censurius episcopus Autissiodorensis: ejus corpus Autissiodori 138 c d e
† Ceolfridus abbas, inter Prætermissos 2 c
Ceparius (Virgilius) scripsit Vitam S. Aloysii Gonzagæ 121 e
Cerasola (Flaminius) nobilis Bergomas presbyter revelavit occultationem corporis S. Hieronymi 642 a b c d f, 643 a b d e, 644 b c, 647 c d
Cerasola (Ludovicus) canonicus S. Mariæ Majoris, occultavit corpus S. Hieronymi 642 c d f, 643 a b c d e, 645 c f, 646 a, 647 c d e, 648 d
Cerinthus hæresiarcha 593 e
Cerveau (Michaël) subscriptus Actis inquisitionis de S. Antonii vel Antonini episcopi cultu &c 774 d, 777 d
Champeaux (Guilielmus de) prætor Montis-mirabilis 197 d
Chardon (Mauritius) Societatis Jesu presbyter, de Museo nostro optime meritus 264 d e, 283 b c, 290 a
† Charitas virgo martyr, inter Prætermissos 259 a
† Chariton 145 f, 146 d e, 154 b. Ejus cella 155 a
Charretier (Joannes) sacrista monasterii S. Juliani Turonensis seculo XV, 696 c d
Chevicel (Lælius) subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 777 d, 779 e
Chiffletius (Petrus Franciscus) Societatis Jesu, de Museo nostro bene meritus 54 c, 74 f, 714 & multis seqq.
Childebertus III, nonnumquam II dictus, rex Francorum 75 f, 76 c, 78 d e, 163 a, 164 a, 169 f, 172 b c d, 173 a, 176 d, 177 a b
Childebrandus dux 718 b
Childericus II Francorum monarcha 163 c d, 172 c d, 191 f
Chilpericus II monarcha Francorum 165 a c
Chilpericus, Gundeuchi, Burgundionum regis, filius 274 b c. A fratre suo occisus ibid. d
Chirisiaco (Gerardus de) juvit fundationem abbatiæ Longi-pontis 186 b
† Chlodulphus episcopus Metensis, numquam fuit Trevirensis 166 b c
† Chlotildis, Clodovei I Francorum regis uxor 274 c d e f
Chomo testis in instrumento confirmationis possessionum collegii canonicorum Solodorensium 268 a
Chosroës rex Armeniæ Majoris, pater Teridatis 315 f. Vide Cusaro.
Chosroës II rex Armeniæ Majoris, pii Teridatis filius improbus 315 b
Christi Domini nostri sacra sindon in ecclesia Compendiensi aureæ thecæ inclusa 739 b c d, 748 d
† Christiana virgo. Vide B. Oringa.
† Christina virgo Stumbelensis, vitæ admirabilis 114 a b c d
Christodulus præfectus classis Rogerii comitis Siciliæ plurimum juvit S. Bartholomæum in condendo monasterio Rossanensi 804 c d e, 817 f, 818 c
† Chromatius clericus, postea episcopus Aquileiensis, vetus amicus S. Hieronymi 436 e f, 444 d e, 445 a b c d, 446 d, 506 a, 554 b, 556 d, 574 f, 576 d. Ei S. Hieronymus suæ sororis curam commendat 444 f, 445 a, 672 e. Opuscula ejusdem Sancti Chromatio inscripta 509 a d e, 511 c d, 516 b, 517 a b, 531 f. Chromatii epistola ad S. Hieronymum, Martyrologio præfixa, supposititia est 663 f, 664 a & seqq., 665 a b c d e
Chrona, Gundobadi Burgundionum regis ex fratre neptis 274 d e. Vide Sedeleuba.
Chrysogonus monachus Aquileiæ, vetus S. Hieronymi amicus 436 f, 447 a, 672 e
Chrysogonus sectator Rufini, S. Hieronymum impugnavit 580 a b
Ciapuseto (Martius) litterarum Apostolicarum sollicitator & scriptor 281 c d
Cinaldus (Dominicus) Congregationis B. Petri Pisani concessit Palenensibus reliquias B. Nicolai Furcensis 252 a & seqq.
Cincoga martyr in Japonia in Prætermissis ad diem X Septembris 772 a d
Clarembaldus episcopus Silvanectensis probavit sententiam latam pro monachis S. Arnulfi 718 d
† Claudius abbas Condatescensis & episcopus Bisontinus 714 a b c. Ejus corpus in suo monasterio ibid. d
Claudius Antonius episcopus Lausannensis scripsit libellum de ecclesia Aventicensi seu Lausannensi, Benedicto XIII Papæ oblatum 268 d
Clelia Thieni abbatissa monasterii Corporis Christi Pisaurensis Ordinis S. Claræ 767 f
† Clemens I Papa, martyr 123 c e f, 124 b c d. Initium Pontificatus illius a variis varie fixum 124 c d e f
Clemens III Papa consecravit altare princeps basilicæ B. Mariæ Majoris 651 a
Clemens V Papa 637 d
Clemens VII Papa 686 d
Clemens VIII Papa 261 a. Erexit Romæ sacram ædem S. Theclæ 750 e
Clemens IX Papa extinxit Ordinem Jesuatorum 684 c f. Extinxit item Eremitas congregationis Fesulanæ ibid. Clemens IX Papa. Vide Rospigliosus Julius.
Clemens X Papa festum sanctorum angelorum custodum secundo Octobris affixit 8 c d. Canonizavit S. Rosam Limanam 122 e
Clemens XI Papa 644 b. Confirmavit Ordini Cisterciensi concessionem Officii de S. Amadæo, episcopo Lausannensi 784 c f
Clemens XIII Papa permisit Officium cum lectionibus & Oratione propriis recitari de B. Seraphina abbatissa 765 e, 766 c
Cleopatra regina Ægypti 6 e
† Cleophas discipulus Christi 24 f. Ejus domus 483 e
Clericus (Joannes) sanctorum Patrum obtrectator 424 f, 602 c, 680 c
Clodoveus I rex Francorum 274 c e
Clodoveus III rex Francorum 172 b
Clotarius II monarcha Francorum 273 a
Cociaco (Ingelrannus III de) gener B. Joannis de Monte-mirabili 192 e, 193 e, 197 d, 211 d
Cociaco (Ingrannus de) nepos B. Joannis de Monte-mirabili 211 f, 212 d
Coganus abbas, inter Prætermissos 3 f, 259 d
† Coleta reformatrix Ordinis S. Claræ, ab angelis ante & in obitu honorata 116 c d e
Colla Jacobelli eremita Congregationis B. Nicolai de Furca Palenæ se cum sociis Congregationi Pisanæ conjunxit 241 e f, 242 a & seqq.
† Columba Reatina, virgo tertii Ordinis S. Dominici 119 f, 120 a. Legitur mirabilem visionem habuisse 662 a b
† Columbæ corporis pars sollemniter elevata seculo XV in Turonensi monasterio S. Juliani 696 b c
† Columbanus abbas Bobiensis 686 e
Columna illustris familia materna B. Seraphinæ abbatissæ Pisaurensis 765 c
Columna (Jacobus) S. R. E. Cardinalis seculo decimotertio 639 d
Columna S. R. E. Cardinalis diaconus & Camerarius 281 c d
Columna (Catharina) mater B. Seraphinæ abbatissæ 765 f
Columna de Sciarra S. R. E. Cardinalis 765 a b d, 766 c
Comans ab Horst (Guilielmus) canonicus S. Gereonis Coloniæ Agrippinæ, subscriptus donationi quarumdam sacrarum reliquiarum 654 b
Confalonerius (Joannes Baptista) custos archivi S. Angeli scripsit relationem de occultatione corporis S. Hieronymi 641 f, 642 a b c d e f, 643 a f, 644 a b, 646 f, 647 a b c
Coniglio (Vincentius) thesaurarius majoris basilicæ collegiatæ Platiensis, subscripsit instrumento de cultu S. Bartholomæi Trigonæ abbatis 794 a b c
Conon monachus Hierosolymitanus in quinta synodo Constantinopoli habita 143 f
Conradus I imperator 181 e
Conradus III rex Germaniæ 181 a
Conradus rex Burgundiæ Jurensis 266 a
Conradus abbas Cistercii, deinde S. R. E. Cardinalis 208 c f. Inter Prætermissos 260 a
Conradus de Bubarsche, canonicus, testis in instrumento confirmationis possessionum collegii canonicorum Solodorensium 268 a
Constans, Constantini Magni filius, imperator, scripsit ad S. Antonium abbatem, & ab eo litteras petiit 430 a
Constans imperator Græcorum, monothelita 63 f
Constans (Natalis) juratus testis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 780 a b c
Constantia uxor Alphonsi VI regis Hispaniæ 736 e
Constantia filia Guillelmi Conquestoris, regis Angliæ 736 d
† Constantinus Slavorum apostolus 671 b c d. Vide S. Cyrillus.
Constantinus Magnus imperator tyrannos superat 396 c, 397 d, 400 c, 401 a b, 402 a, 417 f. Condit ecclesiam S. Michaëlis archangeli prope Constantinopolim 7 b, 49 b & seqq., 50 b c. Forte etiam alteram ibid. c d. Multa facit pro fide Christiana 396 c, 397 d e, 399 a, 400 c. Proscribit idololatriam 401 b. Iberi ab illo petunt prædicatores Christianos 312 b c. Scribit ad S. Antonium abbatem., & ab eo mutuas litteras petit 430 a b c. Dicitur primus creasse Patricios 387 b. Quid censendum de fœdere ejus cum Teridate Magnæ Armeniæ rege 398 b, 401 c. Constantino Magno perperam attributa Lex de Annona 314 f, 315 a. Fabulæ de eodem imperatore 397 e, 398 a b c, 401 b. Constantinus Magnus imperator 312 e f, 313 a, 314 f, 318 b, 397 e f, 401 a, 430 d
Constantinus, Heraclii imperatoris filius, imperator 706 a
Constantinus Monomachus imperator Græcorum 50 f
Constantinus Pogonatus imperator Græcorum 632 c
Constantinus testis donationis factæ monasterio Molismensi 733 d
† Constantius episcopus Aquinas: ejus Vita scripta a Petro diacono Casinensi 184 f
Constantius Chlorus imperator 396 c, 400 c, 401 a c
Constantius, Constantini Magni filius, imperator scripsit ad S. Antonium abbatem, & ab eo litteras petiit 430 a. Arianis addictus 451 d e, 660 f, 661 a. Huic attribuenda Lex de Annona 314 f, 315 a. Constantius imperator 416 e, 417 e
Constantius consul cum Theodosio II augusto 627 f. Adscitus collega imperii ab Honorio 628 d
Constantius presbyter, biographus S. Germani episcopi Autissiodorensis 137 d
Constantius, cui inscriptus est liber Comes, S. Hieronymo perperam attributus 669 d e f, 670 a
Corbulo bellidux sub Nerone imperatore 329 b
Cormeray (Jacobus de) Prior claustralis monasterii Turonensis S. Juliani seculo XV, 696 e
† Cornelii Papæ martyris corpus Compendii 750 d
† Cornelius centurio 25 c. Ejusdem domus conversa in ecclesiam 483 d
Cornelius monachus in Thebaïde linguæ mysticæ scientia ab angelo instructus 95 d, 588 f
Cornelius (Flaminius) senator Venetus, & scriptor 283 e
Corona, Gundobadi, Burgundionum regis, ex fratre neptis 274 d. Vide Sedeleuba.
† Coronæ martyris corpus Otriculi in Italia 415 a. Idem corpus vel ejusdem pars Aquisgranum translata ibid. b c
Corsignani (Petrus Antonius) episcopus Valvensis & Sulmonensis, supplicavit pro canonizatione B. Nicolai Furcensis 251 a d, 254 e, 255 c d e f, 256 a
Corsinus (Americus) archiepiscopus Florentinus seculo decimoquinto 239 c
† Cosmæ & Damiani ecclesia in Blachernis apud Constantinopolim 51 a
† Cosmas Thebæis martyribus perperam annumeratus 289 f
Cosmas monachus, deinde patriarcha Constantinopolitanus 52 f
Cosmas abbas monasterii Rossanensis, deinde archiepiscopus Rossanensis 804 f
Cosmas episcopus Colossensis subscripsit concilio Trullano 39 e
Cosmas discipulus & adjutor munificus S. Bartholomæi abbatis in condendo monasterio Rossanensi 818 a c
Cosmas monachus, discipulus S. Stephani Sabaïtæ 104 c d
Costo (Thomas) scripsit Vitam S. Donati, monachi Congregationis Montis-Virginis 787 a b
Coterelli impii prædones, a Catholicis ingenti strage in Gallia profligati 204 b c d
Cotovicus (Joannes) eques Hierosolymitanus scripsit Itinerarium Hierosolymitanum 629 f
Crescentius Romanorum tyrannus 70 e, 71 b
Crucesignatorum exercitus ingenti periculo mirabiliter ereptus 109 c d
Ctesiphon a S. Hieronymo per epistolam instructus de hæresi Pelagiana 617 a & seqq., 618 c d, 676 e
Cupillar (Josephus Antonius) scripsit instrumentum de publico voto Taustensium, facto S. Michaëli 86 e f
Currentius S. Marcellæ Romæ famulus 471 e
Cusaro rex Armeniæ Majoris multis annis feliciter bellat cum Persis 315 f, 316 a d, 323 d e, 325 a e f, 326 a b, 328 c, 329 a, 403 e f, 404 a, 405 e. Perfide occiditur 316 b c d, 317 c, 326 b c, 327 d e, 329 a b c, 330 a, 345 f, 347 b, 404 a b c
Cusaroducta soror regis Teridatis dicitur occasionem dedisse conversioni Armeniæ Majoris 361 d, 365 a, 376 b c, 409 b c d. Baptizatur 389 e f, 391 c, 412 e. Cusaroducta 381 f, 383 e, 385 f, 386 a b, 387 c
† Cuthbertus episcopus Lindisfarnensis, beneficiis affectus ab angelis 101 e f, 102 a b c d
† Cyprianus episcopus Carthaginensis & martyr 445 e, 459 f. Illius corpus translatum Compendium 750 d
Cyprianus presbyter explanationem Psalmi 89 a S. Hieronymo obtinuit 623 f, 624 a, 676 f, 677 a
Cyprianus diaconus S. Augustini 592 f, 593 a c, 594 f
† Cyriacus abbas leonem cicutem habuit 663 a b
Cyriacus episcopus ab Orientalibus missus cum litteris ad concilium Romanum sub S. Damaso Papa 463 f
Cyriacus monachus hæreticus, furatus brachium S. Gregorii Armeni, patriarcham Armenorum se ordinari curat 304 f. E sede sua ejicitur 305 a
† Cyrillus episcopus Alexandrinus 627 b, 632 c. Non est auctor commentitiæ epistolæ de miraculis S. Hieronymi 423 f, 457 d
† Cyrillus episcopus Hierosolymitanus 463 f. An huic fidem suam exposuerit S. Hieronymus 455 a. Epistola de miraculis S. Hieronymi eidem falso adscripta 420 c d e f, 421 a b c, 423 a c d e f, 424 a
† Cyrillus Slavorum apostolus litteras Slavonicas invenit, & sanctam Scripturam Slavonice vertit 671 b c d. Vide S. Constantinus.
Cyrillus Scytopolitanus scripsit Vitas SS. Euthymii, Sabæ, Cyriaci & Joannis Silentiarii 142 f, 143 a b, 146 f, 147 a & seqq., 662 f, 663 b c. Gesta ejus cum eodem S. Cyriaco 143 b c, 145 b f, 146 b, 147 e, 152 b c, 156 a b c, 158 a, 663 a b
Cyrillus monachus in Calabria, primus S. Bartholomæi, postea abbatis Rossanensis, institutor in vita monastica 802 b, 807 c d e f, 808 a, 812 a b c, 814 b c, 818 b
Cyrus fundator imperii Persarum 323 c
Czeles (Martinus) Societatis Jesu, pœnitentiarius Romæ ad S. Petrum 427 c
Czuttingerus (David) iniquus S. Hieronymi censor 677 c d, 680 b
D
Dacianus præses Valentiæ in Hispania seculo quarto 92 e
Dadies, ut fertur, presbyter Persa, Acta S. Gobdelaæ martyris scripsit 133 e, 135 a. Et ejusdem Sancti membra collecta sepelivit 133 f, 134 a b
† Dagamodi abbatis ossa seculo XVII in novam thecam translata in monasterio Jurensi S. Claudii 714 c d
Dagobertus I rex Francorum S. Judicaëlem Britonum Armoricorum principem sibi subjicit 694 c. Dagobertus I rex 102 e, 162 d f
Dagobertus II rex Francorum 163 f, 165 a
Dalæus Ordinis Servorum B. M. V. scripsit Vitam S. Philippi Benitii 112 f
Dalmatæ ab Augusto victi 427 f, 428 a b
† Damasus I Papa concilium celebrat 463 c d e f, 464 a. S. Hieronymi opera utitur in scribendit epistolis 457 f, 458 a, 463 d, 464 a c, 479 f, 655 e f, 673 b. Non creavit S. Hieronymum Cardinalem 457 d e f, 458 a & seqq., 459 a. Eumdem ad varia scribenda impulit 464 d e f, 465 a & seqq., 466 a & seqq., 467 a b c, 555 d, 655 f, 673 b. Non impulit illum ad scribendum librum, qui Comes dicitur 669 d e f, 670 a. Consulitur ab eodem Hieronymo de articulo fidei 451 d, 452 c d e f, 453 a & seqq., 454 a d e f, 455 b c d e, 456 a, 672 f. Damasi annus emortualis 465 b e, 467 b e, 468 a e, 480 b c d f, 481 a b f, 482 a b c. Epistolæ S. Damaso suppositæ 670 b. S. Damasus I Papa 421 e, 437 f, 440 d e, 457 a b, 462 b c d, 463 a b, 468 e, 469 e f, 477 e, 480 a e, 495 b, 497 f, 501 c d e f, 502 a b, 504 a, 670 e, 673 a b e
† Damiani & Cosmæ ecclesia in Blachernis apud Constantinopolim 51 a
† Damianus Thebæis martyribus perperam annumeratus 289 f
Dampetra (Erchambaldus) dominus Borbonii 192 e f
Dampetra (Guido) dominus Borbonii 192 e f
Dampetra (Guilielmus) maritus Margaritæ, comitissæ Flandriæ & Hannoniæ 192 f, 193 a
Dampetra (Helvidis) uxor B. Joannis de Monte-mirabili, postea monachi 190 a, 192 a c d e f, 193 a, 195 a, 198 e f, 199 a c d, 204 f, 205 a c d e, 206 b & seqq., 222 b. Cum viro suo xenodochium condidit, dotavitque 196 e f, 197 a b c d e, 198 b, 206 c d, 222 b. Virum impedit a bello contra Albigenses 204 e, 220 f. Eumdem tum monachum a domo sua arcet 229 a, 230 a. Helvidis sepultura 207 b
Dampetra Isabella 192 e
Dampetra Oda 192 e
† Daniël propheta 9 d, 10 d e f, XI a b c, 60 d e. In lacu leonum servatus 21 a b
Daniël monachus monasterii SS. Salvatoris apud Messanam, gemini codicis scriptor, non est auctor Orationis & Vitæ S. Bartholomæi Trigonæ 793 f, 796 a & seqq., 797 a
Danilhon (Nicolaus) subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 775 d e. Dedit etiam juratum testimonium de eodem argumento 779 e f, 780 a d
Dardanus bis præfectura functus, a S. Hieronymo per epistolam instructus 616 b c d, 676 e
Datas vir illustris Armenus 394 c
Datianus patricius in Lege de Annona memoratus 315 a
Dauberte (Ludovicus) testis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 777 d
David Israëlitarum rex 19 a b c, 483 f
David (Georgius) Societatis Jesu missionarius Moscuæ 634 f
Decius imperator 90 d
Degana sacerdos prætermissus ad diem XI Septembris 772 a d
Delgado (Balthasar) Philippi II Hispaniæ regis commissarius, varias reliquias accepit Coloniæ in Hispaniam transferendas 653 f, 654 a b c d
Delphidius celebris poëta & rhetor in Galliis seculo quarto 430 d e f, 605 b
Demetrias virgo ex illustri genere Aniciorum, a S. Hieronymo per litteras instructa 615 c d e f, 616 a b, 668 f, 676 d
† Demetrius episcopus Alexandrinus damnavit Origenem 570 f, 571 a b c d
Deo-noti (anonymi Sancti) corpus inventum translatumque Cantuariæ 699 c
† Desiderius abbas Casinensis, postea summus Pontifex, Victor III dictus 65 f, 741 d
† Desiderius episcopus Lingonensis & martyr 294 c. Corpus ejus non fuit Placentiam translatum ibid. d e, 295 a
Desiderius rex Longobardorum 294 e
Desiderius episcopus Placentinus seculo octavo 294 e
Desiderius presbyter Aquitanus 533 e
Desiderius presbyter misit S. Hieronymo refutandos libros Vigilantii 598 d, 601 c d
Desiderius accepit a S. Hieronymo librum Genesis ex Hebraico Latine versum 509 f, 510 a b. Forte idem cum sequenti 527 f, 528 a b c
Desiderius, ad quem scripsit S. Hieronymus epistolam 674 c
† Deusdedit sextus archiepiscopus Cantuariensis 700 f, 701 a d, 709 d f. Illius corporis situs in antiqua ecclesia 710 a. Idem corpus cælesti odore fragrans repertum & in novam ecclesiam illatum 699 b c d e f, 700 a b
Deusdedit episcopus Samariæ & suffraganeus Sabinensis supplicavit pro canonizatione B. Nicolai Furcensis impetranda 253 d e, 256 c
Dexter præfectus prætorio, cui S. Hieronymus librum de Viris illustribus dicavit 517 c d e
Didymus Alexandrinus monachus Origenista 143 d e f, 144 b, 153 d, 155 c, 430 b c, 462 b, 466 a c, 537 e, 599 c. Ipsius error de Spiritu sancto 538 d. Illum aliquando consuluit S. Hieronymus 460 b c, 484 f, 485 a b c d f, 570 d, 673 f. Ejusdem liber de Spiritu sancto ab Hieronymo versus Latine 495 a b c d, 674 a
Diocletianus imperator generalem persecutionem excitat adversus Christianos 318 a b c, 348 a. Diocletianus imperator 267 a b, 279 d, 291 a, 296 a b, 334 c, 397 d, 400 c, 401 a. Quædam fabulæ de ipso 348 a b c, 349 d e f, 350 a b c, 351 a b, 352 a b c, 409 a
† Dionysius martyr: ecclesia ei erecta a S. Leodowino archiepiscopo Trevirensi 170 b c, 172 b, 173 e
† Dionysius episcopus Alexandrinus 312 a f
Dionysius episcopus Liddensis sive Diospolitanus 583 e, 675 d
Dionysius Cartusianus, virtutibus venerabilis 118 a
Dioscorus doctor & episcopus Armenus 307 c
Diranus rex Armeniæ Majoris, pii Teridatis nepos improbus 315 b. Patriarcham occidit, deinde seipsum ibid c
† Disciola virgo sacræ 84 e f
† Disibodi episcopi reliquiarum repositio, inter Prætermissos 2 a
Dolci (Sebastianus) Ordinis Minorum S. Francisci, scripsit ediditque Commentarium de S. Hieronymo 424 e
† Dominicus institutor Ordinis Prædicatorum, angeli obsequio usus 111 a b c. S. Dominicus 662 a
† Dominicus abbas Soranus 106 c
† Dominicus monachus martyr 283 d
Dominicus Catalaunus, socius B. Nicolai de Furca Palenæ 238 f, 239 a
Dominicus de Pontiaco, socius B. Nicolai de Furca Palenæ 238 f, 239 a
Domitia Neronis imperatoris amita 71 a
Domitianus imperator 123 f, 124 b c d, 125 a
Domitianus episcopus Genevensis corpus S. Victoris martyris Thebæi Solodoro Genevam transtulit 273 c, 274 f, 275 a b c d, 292 d, 293 d
† Domnion presbyter Romanus, amicus S. Hieronymi 508 d e f, 510 f, 519 d, 524 d, 528 b c. Monet illum de obtrectatore illius 521 e f, 522 a b c, 523 d, 524 b, 674 d
Donatianus forte episcopus Genevensis a Domitiano distinctus 274 f, 275 a b
Donatistæ in Africa 612 d
† Donati martyris reliquiæ Romæ in ecclesia S. Onuphrii 246 e
† Donatus, episcopus Vesontionensis 259 a b
Donatus abbas Montis-Virginis, Acerni, ut dicitur, cultus 791 b
Donatus grammaticus præceptor S. Hieronymi 433 c d e, 655 d, 656 a b
Doo presbyter, testis in instrumento B. Joannis de Monte-mirabili 195 b
Dorcas a S. Petro apostolo ad vitam revocata 483 d
† Dorotheus martyr, inter Prætermissos 261 d
Dorymedon, inter Prætermissos 4 a
Dositheus episcopus Chonensis, sive Colossensis subscripsit concilio Nicæno secundo 39 e f
Drepanius poëta a S. Sidonio Apollinare memoratus 69 e
Drepanius Florus poëta Christianus seculi noni 69 d e
Drogo I comes Vilcassinus & Ambianensis 718 e f
Drogo subscriptus donationi factæ monasterio Dervensi 724 d
Drogo subscripsit donationi a S. Simone comite factæ monasterio Molismensi 733 b
Dubravius (Joannes) episcopus Olomucensis credidit, sacram Scripturam a S. Hieronymo Slavonice versam fuisse 670 f, 671 a
Dudo decanus S. Quintini 80 e
† Dunstanus archiepiscopus Cantuariensis, angelicis visionibus honoratus 105 f, 106 a
Durand presbyter Beduinensis multa collegit de S. Antonio vel Antonino episcopo, nobiscum communicata 772 c f, 773 a, 777 f, 781 c e, 782 b d
E
Eadbaldus paganus rex Cantuariorum, pio patri succedit 707 f. Baptizatur 707 f, 708 a e. Edelbergam sororem suam regi Nordhanhymbrorum nuptui tradit 702 f. Eamdem cum S. Paulino Eboracensi in Cantiam confugientem benigne excipit 708 f, 709 d, 710 c d
Eadmerus biographus S. Wilfridi episcopi Eboracensis 85 c
Eanfridus rex Berniciorum, a Christiana fide apostata 709 a
Earconberctus rex Cantiæ idola destrui & jejunium Quadragesimale in regno suo observari mandat 708 a b
† Earcongota virgo regia, inter angelorum concentus mortua 103 b c
Eberardus comes Britoliensis 712 b
Eberhardus vel Everardus fundator & primus abbas monasterii Einsidlensis 180 b, 182 b, 183 c
Ebion hæresiarcha 593 e
Ecconius. Vide Æconius.
Eddius Stephanus, S. Wilfridi Eboracensis episcopi discipulus & biographus 84 f, 85 a
Edelberga regia virgo Cantuariorum Eduino Nordanhymbrorum regi, tunc pagano, nuptui traditur 702 f. Post mariti jam Christiani cædem refugit in Cantiam 708 f. Sacrum velamen accipit 709 d e, 710 d
Edeltrudis comitissa Ambianensis, uxor Walterii I comitis Vilcassini 723 a, 737 a
Eduardus III rex Angliæ abbatiam Viromanduensem evertit 713 e
Eduinus rex Nordanhymbrorum paganus uxorem ducit Edelbergam, regiam virginem Christianam 702 f. Instruitur & baptizatur 702 a f, 703 a b, 708 e. Christianam fidem etiam extra regnum suum propagat 703 c, 704 a b d e. A Romano Pontifice petit pallia pro duobus Britanniæ archiepiscopis 703 e, 705 c d. Occiditur in prælio 703 e, 706 b, 708 e, 709 a, 710 c
Egbertus archiepiscopus Trevirensis confirmavit varias donationes ecclesiæ S. Paulini factas 163 b c, 169 a
Egbertus frater & biographus S. Elisabethæ Schonaugiensis 108 b
Eldegardis uxor Waleranni comitis Vilcassini 736 f
Eleazari sacerdotis sepulcrum 484 d
Eleonora secunda uxor Rudolfi II comitis Crespeiensis ab eodem repudiatur 722 b c d, 723 c d e f, 724 a b
† Eleutherius peregrinus, cultus in diœcesi Aquinate 184 e f, 185 d e f
† Elias propheta 9 c, 19 c d e, 37 f, 484 c. Eliæ turricula 483 d. Ecclesia ipsi dicata Constantinopoli 51 e f
Elias patriarcha Hierosolymitanus 150 a
Elias abbas lauræ S. Euthymii, S. Cyriacum discipulum habuit 144 f, 148 c, 150 a b
† Elisabeth mater S. Joannis Baptistæ XI d e
† Elisabetha, cognomento Rosa, sanctimonialis Calensis; deinde fundatrix parthenonis Rosetensis 716 f, 746 f, 747 a
† Elisabetha virgo Schonaugiensis, Ordinis S. Benedicti, ab angelo sanata & castigata 108 b c d. Scripsit ad S. Hildegardem Bingiensem ibid. c
Elisabetha comitissa Carnutensis 193 b, 200 d
Elisabetha proavia paterna B. Joannis de Monte-mirabili 190 b
Elisabetha Ordinis S. Claræ, una e sociabus B. Felicis missis ad incolendum novum monasterium Pisaurense 757 d
† Eliseus propheta 20 d e, 37 f, 484 c. Ejus sepulcrum 484 d
Elocau solitarius in Britannia Armorica seculo septimo 693 f, 694 c
† Elozymi martyris corpus Otriculi in Italia 415 a
† Elphegus archiepiscopus Cantuariensis & martyr, ab angelo jussus redire ad carcerem 106 d e f
† Elpidius abbas, patronus oppidi cognominis 769 d
Elymas magus a S. Paulo cæcus redditus 601 e, 602 f
Encratitæ hæretici damnabant nuptias 523 a
Engelhardus monachus scripsit Vitam S. Mathildis abbatissæ Oethilstetinensis 108 f, 109 a
† Ennodius episcopus Ticinensis 632 a
† Eonius episcopus Arelatensis 771 b
Eorpwaldus rex Orientalium Anglorum 704 c. Vide Carpualdus.
† Epaphras discipulus S. Pauli: ejus corpus Romæ 645 d e, 646 e f
† Epiphanius episcopus Salaminensis 432 b, 456 f, 503 e, 552 a, 570 e, 576 a c d, 579 a, 583 d e, 675 c e. S. Hieronymum hospitio excipit 482 e, 673 e. Cum eodem Romam venit 463 d e, 471 e, 655 e, 673 b. Paulinianum, fratrem S. Hieronymi, ordinat presbyterum 458 d e f, 540 a b c d, 542 c. Scribit epistolam ad Joannem episcopum Hierosolymitanum 524 e f, 525 a b c d, 526 a b, 674 c. Epiphanii dissensio cum eodem Joanne 525 b c, 539 f, 540 a & seqq., 542 c, 543 a & seqq., 545 b, 548 b c d e. Dissensionis finis 549 c
† Epiphanius episcopus Ticinensis captivos redemit 273 c, 274 c
† Equitii abbatis Regula 701 a
Erasistratus episcopus Corinthi interfuit pseudo-synodo Ephesinæ anno CDXLIX, 149 b
Erasmus (Desiderius) Roterodamensis scripsit Vitam & edidit Opera S. Hieronymi 424 a b, 668 e. Ipsius judicium de S. Hieronymo 418 c, 424 a b c d, 677 d e f, 678 a c, 680 b c
Eremita S. Claudii, inter Prætermissos 2 d e f
Eremitæ Congregationis B. Nicolai de Furca Palenæ Congregationi Pisanæ uniti 241 d e f, 242 a & seqq., 243 a & seqq.
Eremitæ Congregationis B. Petri de Pisis 685 e f, 686 c d
† Ermelandus abbas. Vide S. Hermelandus abbas.
Esau frater Jacobi patriarchæ 15 e f
Ethelwoldus. Vide Alfwoldus rex Nortumbriæ.
Etterlein (Petrus) descripsit pugnam Laupensem 284 a
Eva, filia comitis Drocensis, proavia S. Simonis, ex comite monachi 718 b
Evangelus presbyter obtinuit a S. Hieronymo Opusculum de Melchisedech 538 b d e, 675 a
Evangelus, ad quem exstat altera S. Hieronymi epistola, forte idem cum præcedenti 624 f, 625 a, 677 a b
Evagrius presbyter, postea episcopus Antiochenus, genere & factis clarus, amicus S. Hieronymi 437 c d e f, 438 a b, 439 b, 443 a, 445 b, 446 b, 448 b c f, 449 a b, 453 e, 456 b e, 503 c. Cum S. Hieronymo Antiochiam venit 438 b c d e f, 439 a, 672 d. Eumdem ægrotantem fovet 439 a b
Evagrius Ponticus 617 d, 619 d
Evagrius diaconus monachus Origenista 143 d e f, 144 b, 153 d, 154 c, 155 a c
Eubulus a Theophilo episcopo Alexandrino missus ad persequendos Origenistas 549 e f
† Eucherius episcopus Aurelianensis nasciturus prædictus matri suæ 103 a b
† Eucherius episcopus Lugdunensis scripsit Acta sanctorum martyrum legionis Thebææ 261 c f, 274 f, 275 b
† Eudociæ martyris Acta improbata 83 e
Eudoxia mater S. Cyriaci abbatis 147 e
† Eugendus abbas Condatescensis 714 a b, 737 a. Apparet S. Simoni comiti, postea monacho 747 d, 750 c. S. Eugendi corpus in monasterio suo 714 d
Eugenia Ordinis S. Claræ missa cum B. Felice abbatissa ad incolendum novum monasterium Pisaurense 757 d. Eidem Beatæ mortuæ succedit 762 d e. Martyrologio Franciscano inscripta ibid. e
Eugenius III Papa scripsit ad Robertum abbatem Militensem 826 b
Eugenius IV Papa sedem Florentinam vacantem administrans, multa monasteria monialium dissolutæ vitæ aliis tradit 239 c d e f. B. Nicolao Furcensi omnes possessiones suas confirmat & privilegia largitur 239 f, 240 a b e, 241 b, 255 d. Ejusdem Beati Eremitas conjungit Congregationi B. Petri Pisani 243 a & seqq., 244 a b c. Concedit Regulam S. Augustini Hieronymianis Congregationis Fesulanæ 684 f. Eugenius IV Papa 236 e, 237 e, 238 a d, 241 e f, 254 f, 651 e, 671 a, 757 e
Eugenius tyrannus a Theodosio I imperatore victus 529 e, 581 e
† Eulogius episcopus Alexandrinus gesta martyrum ab Eusebio collecta petiit a S. Gregorio Magno 664 e, 665 a b
† Eulogius presbyter & martyr, scripsit de martyribus Cordubensibus in persecutione Arabica 104 e f
Eulogius episcopus Ægypti, ab Arianis relegatus 453 a
Eulogius episcopus inscriptus epistolæ synodicæ Hierosolymitanæ ad Theophilum Alexandrinum 583 c
Eulogius monachus Hierosolymitanus in quinta synodo œcumenica Constantinopoli habita 143 f
Eunomius hæresiarcha 602 f, 603 a
† Evodius discipulus S. Augustini, postea episcopus Uzalensis 624 c, 629 a
Eurardus vicecomes subscripsit donationi a S. Simone comite factæ monasterio Molismensi 733 b
Eurardus testis alterius donationis factæ monasterio Molismensi 733 d
Euricus rex Visigothorum Gallias ingressus afflixit 137 b
† Eusebius episcopus Samosatenus 437 e, 455 f
† Eusebius episcopus Vercellensis 437 e, 498 a
† Eusebius abbas in Syria 455 e f
† Eusebius Cremonensis, S. Hieronymi amicus & socius in Bethleem 541 c, 558 b, 585 c d, 597 d, 626 e, 684 d. E Palæstina aliquantisper redit in Italiam 535 a d e f, 554 a b. Agit contra Origenistas 567 e, 568 c e, 569 b f, 570 a b. Eidem dicavit S. Hieronymus Commentarios in Matthæum 537 d e f, 538 a, 616 e, 675 a. Item Commentarios in Jeremiam 538 b, 616 e, 617 a, 619 d, 620 a. In ejusdem gratiam S. Hieronymus vertit epistolam S. Epiphanii ad Joannem Hierosolymitanum 524 f, 540 e f, 541 a. Ipsius sepulcrum in Bethleem 629 f, 630 b c d, 683 d. Epistola, ejusdem nomine scripta de morte S. Hieronymi, commentitia est 420 b c d e f, 421 a b c, 423 a c d e f, 424 a, 457 d
Eusebius episcopus Cæsareensis 506 b, 517 c, 537 d, 601 a. Scripsit Apologiam Origenis 487 d e f, 488 a b c d: 517 e f, 570 f, 618 d e. Eusebii Chronicon a S. Hieronymo Latine versum auctumque 673 a. Item liber de Locis Hebraicis 674 a. An Eusebius scripserit aliquod Martyrologium 664 a e f, 665 a b c d, 666 b
Eusebius episcopus Chalcidis 455 f
Eusebius clericus Aquileiensis, postea alibi episcopus, vetus amicus S. Hieronymi 436 e f, 444 e, 445 a b c d, 446 d. Idem Sanctus suæ sororis curam ei commendat 436 e f, 444 e, 445 a b c d, 446 d
Eusebius episcopus ab Orientalibus missus cum litteris ad concilium Romanum sub S. Damaso 463 f
Eusebius (ut fertur) a S. Gregorio Illuminatore ordinatus episcopus in Armenia Majori 391 e, 413 a
Eusebius presbyter, inter Prætermissos 261 b d
Eusebius pater S. Hieronymi, doctoris Ecclesiæ 425 a, 432 c e f, 655 d. An illius sepulcrum in Istria? 425 c d
Eusebius in lege de Annona memoratus 315 a
Eustachia a B. Felice abbatissa ad Ordinem S. Claræ adducta 759 d
Eustathiani Antiochiæ a Meletianis dissidentes 451 e f, 453 c. Litem componunt 459 b
† Eustathius episcopus Antiochenus, e sede sua ab Arianis expulsus 451 e
† Eustochium nobilissima virgo Romana, a S. Hieronymo virtutibus ac divinis litteris instituta 440 d, 449 b c d, 468 d e, 469 c d e f, 470 a, 471 b c, 474 d e f, 475 a, 476 b, 478 d, 497 b, 498 f, 499 b, 608 d e f, 621 e f, 632 f, 673 e. Litteræ & Opuscula ab eodem Sancto ad ipsam scripta 469 c, 470 b c d, 471 a, 474 c f, 488 e f, 489 a e f, 490 a c d e f, 491 a b c, 492 a, 493 e, 495 b f, 501 b, 503 a b, 504 f, 505 a c d, 507 b c d e, 510 b d e f, 511 a b, 516 b c e f, 526 c d, 588 b c, 600 b, 607 d, 608 a f, 609 a b, 610 c f, 611 a, 612 b, 613 f, 614 c, 615 a, 616 b, 673 c d e f, 675 f. S. Eustochium habitat in Bethleem 486 b e, 488 d e f, 536 a b c, 588 a. Ibidem præest sacris virginibus 588 c e, 589 a. Monasterium illius a Pelagianis vastatur 621 f, 622 a, 676 f. Ea de re scribit ad S. Innocentium I Papam 622 b d. Moritur in Bethleem 623 d, 626 e f, 628 b. Sepulcrum ejus ibidem 629 d f, 630 b c d. Regula a S. Hieronymo ipsi scripta commentitia est 683 f, 684 a b
Eustochius patriarcha Hierosolymitanus, orthodoxis Novam lauram restituit 146 f
Eustorgius abbas Hierosolymis S. Cyriacum, postea abbatem, hospitio excepit 148 a
Euthalius (ut fertur) a S. Gregorio Illuminatore ordinatus episcopus in Magna Armenia 391 e, 413 a
† Euthymius Magnus hegumenus in Palæstina, S. Cyriacum in disciplinam admisit 142 c, 143 b, 148 a b, 158 a. Recusabat juniores in lauram suam admittere 148 b, 149 f, 150 a. S. Euthymius 98 d, 142 a b c, 143 b, 144 f, 148 f, 149 d f, 150 a b c, 151 a, 154 a, 156 a. Vita ejus scripta a Cyrillo Scythopolitano 143 a b c, 147 d, 149 b, 156 a, 158 b c
Eutitius, alias Eutychius, episcopus Tranensis 57 b c d
Eutropius avus Constantini Magni imperatoris 401 c
Eutropius Arcadii imperatoris eunuchus 527 d
Eutychiani hæretici 342 b
Eutychianus episcopus Amasiæ subscriptus concilio Nicæno 314 b
† Eutychius patriarcha Constantinopolitanus, in exsilium pulsus 143 f
Eutychius patriarcha Alexandrinus scripsit Annales 6 e f, 324 b
Euzoius, episcopus Arianorum Antiochiæ 451 f
Exuperantius, vir militaris sed pius, a S. Hieronymo invitatus ad Bethleem 624 d e f, 677 a
† Exuperius episcopus Tolosanns 610 b. Succurrit egestati monachorum in Palæstina & Ægypto 598 d, 676 b. Sua omnia expendit in pauperes alendos 613 a b. Opuscula ipsi dicata a S. Hieronymo 598 e f, 599 a b
† Exuperius martyr e legione Thebæa 279 d
Ezechias rex Juda 19 e f, 20 a, 22 d, 38 a
F
Fabiola illustris matrona Romana, post adulteras nuptias pia pœnitens 531 a b, 533 e f, 540 f, 541 a, 581 c, 612 d. In Palæstinam profecta, instruitur a S. Hieronymo 533 e f, 534 a b, 674 d, 676 c. Ex metu Hunnorum redit in Italiam 534 b c d, 548 d, 579 d, 581 b, 674 d. Opusculum de Veste sacerdotali ipsi scriptum a S. Hieronymo 534 b d e f, 581 b c, 674 e. Fabiolæ Epitaphium ab eodem Sancto scriptum 535 c d, 580 f, 581 a b c d, 675 b c
Fabiola altera, forte filia præcedentis 612 c d
Fabri (Angelus Maria) Prior generalis Congregationis B. Petri Pisani, supplicavit pro obtinenda canonizatione B. Nicolai Furcensis 256 a b
Faccini (Antonius) presbyter, testis juratus pro reliquiis S. Hieronymi in basilica S. Mariæ Majoris quiescentibus 648 b
Facundus Hermianensis, scriptor schismaticus 584 f, 585 a e, 586 c d
Fafeu (Joannes) monachus S. Juliani Turonensis seculo XV, 696 d
Famianus Pacificus Prior conventus S. Onuphrii Romæ, Palenensibus concessit reliquias B. Nicolai Furcensis 251 f, 252 a & seqq.
Fantinus (Desiderius) Congregationis B. Petri Pisani, concessit Palenensibus reliquias B. Nicolai Furcensis 251 f, 252 a & seqq.
Farinus (Dominicus) abbas monasterii SS. Salvatoris apud Messanam subscripsit instrumento de cultu & reliquiis S. Bartholomæi Trigonæ 794 e f
Farius nepos Herberti IV comitis Viromanduensis 744 a b
Farnesia (Victoria) ducissa Urbini, corpora BB. Felicis & Seraphinæ abbatissarum in mausolea marmorea transferri curat 763 d e. Farnesia 764 d
Favory (Joannes) subscriptus Actis inquisitionis de gestis, cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 773 e
Faustina uxor Juliani, amici S. Hieronymi 596 d
† Faustini martyris corpus in basilica S. Mariæ Majoris 646 b. Recognoscitur & sub altari principe reponitur 650 e f, 651 a b
Faustinus studuit impedire lectionem librorum Origenis 539 b
Faustus præpositus sub Theodorico rege Gothorum in Italia 60 a b
Federicus Claromontensis, abbas monasterii de Baretto (forte de Berceto) donavit ecclesiæ Florentinæ reliquias S. Hieronymi 651 e f
Feliciana virgo, S. Hieronymi discipula 471 b c, 474 d e
Felicitas S. Hieronymi discipula 471 b c, 478 d
† Felix martyr cum S. Adaucto 750 e f
† Felix Nolanus presbyter, ab angelo eductus e carcere, episcopo suo succurrit 90 e f, 91 a & seqq., 92 a b
† Felix episcopus Burgundio, a S. Honorio Cantuariensi missus, Orientales Anglos convertit ad Christum 702 a b d e, 703 f, 704 a & seqq., 708 c d e, 710 c
† Felix Valesius institutor Ordinis SS. Trinitatis de Redemptione captivorum 199 e f
† Felix de Meda abbatissa Ordinis S. Francisci, inter Prætermissos 3 e
Felix episcopus Sipontinus 56 a e f, 57 a. Interfuit concilio Romano anno CDLXV, 57 a
Felix episcopus Urgellensis 670 d
Felix, Joviniani hæresiarchæ sectator, a S. Siricio Papa damnatus 519 d e
† Ferdinandus princeps Lusitaniæ in Africa captivus 86 b c
Ferdinandus II rex Neapolis 237 a, 250 b
Fernandus rex Legionensis, Alphonso I Lusitaniæ regi suppetias tulit 88 d e f
Ferrarese capellanus, testis juratus pro reliquiis S. Hieronymi in basilica S. Mariæ Majoris quiescentibus 648 b
Ferrée (Isabella la) donavit quædam monasterio puellari Charmensi 199 c
Ferrier (Joannes) subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 778 f
Fidanza (Andreas) testis juratus pro reliquiis S. Hieronymi in basilica S. Mariæ Majoris quiescentibus 648 a
† Fides virgo martyr, inter Prætermissos 259 a
† Fidolus discipulus S. Aventini 140 a c d
Fidus diaconus in laura S. Euthymii 148 c, 150 b
Filieul (Simon) juratus testis de cultu S. Antonii vel Antonini episcopi, & de ejusdem corpore a Calvinistis combusto 773 f, 774 a, 780 e
Firmilianus episcopus Cæsareensis in Cappadocia 312 f, 313 a
† Firminus episcopus Ambianensis, martyr, inter Prætermissos 2 c
Firmus presbyter lator epistolæ Sunniæ & Fretellæ ad S. Hieronymum 587 c e. Firmus 594 b c f
Firmus presbyter, forte idem cum præcedenti, a S. Hieronymo Ravennam &c missus 621 e
† Flavianus episcopus Constantinopolitanus 149 b
Flavianus I episcopus Antiochenus electus, schisma ibi auget 463 c d e f
Florans canonicus scholasticus & administrator capituli cathedralis Carpentoractensis 773 a
Florens (Franciscus de) subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 775 e, 778 d e
Florens (Lælius) subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 773 e, 779 d. Dixit item testimonium juratum de eodem argumento 774 a b d e
Florens (Paulus) S. T. D. & canonicus pœnitentiarius ecclesiæ Carpentoractensis, ab episcopo deputatus ad inquirendum de gestis, miraculis & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 773 b & seqq., 774 a & seqq., 775 a & seqq., 776 a & seqq., 777 a & seqq., 778 a & seqq., 779 a & seqq., 780 a b c
† Florentius episcopus Sedunensis 273 c
Florentius amicus S. Hieronymi 438 f, 439 a c, 444 a b. Accepit epistolas ab eodem Sancto 435 a b, 436 f, 442 e f, 443 a, 444 b c d, 672 e
Floritus (Augustinus) Societatis Jesu Vitam S. Bartholomæi Trigonæ ex Græca Latinam fecit 795 e f
Florosenda fundatrix & prima abbatissa monasterii Sulmonensis S. Claræ 253 d
Focaldus de Bonneval episcopus Suessionensis 739 e
Fontaninus (Justus) summi Pontificis cubicularius honorarius 641 f, 644 c
Fonte (Joannes de) monachus S. Juliani Turonensis seculo XV 696 d
Fontus (Antonius) Congregationis B. Petri Pisani, concessit Palenensibus reliquias B. Nicolai Furcensis 251 f, 252 a & seqq.
Forchner (Michaël) canonicus Solodorensis, interfuit elevationi corporum sanctorum martyrum Thebæorum, inventorum Solodori 281 e
† Fortunata virgo martyr cum tribus fratribus suis, inter Prætermissos 261 b
Fortunatianus episcopus Aquileiensis scripsit Commentarios in Euangelia 445 e, 537 e
Framehildis de nascitura sibi filia S. Austreberta edocta ab angelo 103 a
Francia (Joannes de) monachus S. Juliani Turonensis seculo XV, 696 d
† Francisca Romana, angelorum consortio honorata & protecta 118 b & seqq., 119 a b c. Mirabili visione instructa 688 c d e f
Francisca de Fano, nobilis virgo fit Clarissa Pisauri 757 d e. Claret virtutibus 762 e. Martyrologio Franciscano inscripta ibid. e
† Franciscus Assisias: ejus antiqua statua in monte Tumba 82 f, 83 a
† Franciscus Borgia, præpositus generalis Societatis Jesu, inter Prætermissos 261 a b
† Franciscus de Paula institutor Ordinis Minimorum, angelica melodia recreatus 117 f
† Franciscus Solanus Ordinis Minorum S. Francisci 122 f
† Franciscus Xaverius Societatis Jesu 688 f
Franciscus de Stanno episcopus Rutenensis festum angeli custodis in suam diœcesim induxit 8 a
Franciscus abbas Erlacensis, deputatus in causa corporum sanctorum martyrum Thebæorum, inventorum Solodori 280 d, 281 a b e
Franciscus de Sclaonia eremita Congregationis B. Nicolai de Furca Palenæ, se cum sociis Congregationi Pisanæ conjunxit 241 e f, 242 a & seqq.
Franciscus Venetus, eremita socius vel discipulus B. Nicolai de Furca Palenæ 239 a
Franciscus Maria Ferrariensis, dignus discipulus S. Philippi Nerii 121 d
Franco vir illustris fit monachus in monasterio Jurensi S. Eugendi 737 f
Francois Prior parœciæ Malemortensis dedit aliquam notitiam de cultu S. Antonii vel Antonini episcopi 782 d
Fredericus I imperator corpus S. Caroli Magni imperatoris Aquisgrani fecit elevari 414 e
Fredericus II imperator 3 e. Ordinem equestrem Ursi instituit 284 b c. Inducias facit cum Saracenis 638 f
Fredericus dux Austriæ, electus imperator 284 e
Fredericus Feltrius dux Urbini & Forosempronii dominus 761 e
Fredericus comes Cileiæ &c regni Slavoniæ bannus, ecclesiam in loco, S. Hieronymi natali credito, exstruxit 426 e f, 427 a b
Fretela vel Fretella, Hunnus vel Gothus, a S. Hieronymo per litteras in Psalterio instructus 504 b, 586 f, 587 a b c d e f, 675 d
† Frodobertus abbas Cellensis apud Trecas 80 c d, 103 f, 104 a, 141 f
Froidevaux (Petrus) Societatis Jesu presbyter, de Museo nostro bene meritus 264 e f
† Fronto abbas 94 a b
Fronto presbyter corpus S. Theodoti martyris Ancyrani igni subduxit 93 a b
Fulbertus præpositus subscripsit donationi a S. Simone comite factæ monasterio Molismensi 733 b
Fulco I episcopus Ambianensis 718 e f
Fulcoius subdiaconus Meldensis scripsit Epitaphium metricum S. Simonis, ex comite monachi 711 c, 743 c d
Fulcuinus monachus vidit animam S. Gerardi episcopi Tullensis in cælum duci 106 b
† Fulcus peregrinus, cultus in diœcesi Aquinate 184 e f, 185 d e f
† Fulgentii martyris corpus Otriculi in Italia 415 a
Furia, Probini consulis vidua, a S. Hieronymo per litteras instructa 479 a b, 520 d e, 528 c d e f, 529 a, 605 d, 610 c, 674 d, 680 a
G.
Gabelus debitor Tobiæ senioris 12 a b, 13 a
Gabriel abbas Montis-Virginis 789 e f
Gabriel de Ferraria rector eremitorii Misericordiæ, interfuit generali capitulo Eremitarum Congregationis Pisanæ 242 a
Gad propheta 19 b
Gaillard (Stephanus) subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 775 f
Gaïnas Gothorum dux Arianus ab obsidione Constantinopolis recedere divinitus coactus 96 f, 97 a b
Galanus (Clemens) Clericus Regularis scripsit Historiam de conciliatione ecclesiæ Armenæ cum Romana 308 f
Galassi (Cælestinus) e clero Palenensi supplicavit pro canonizatione B. Nicolai Furcensis 255 e
Galassi (Falcus) e clero Palenensi supplicavit pro obtinenda canonizatione B. Nicolai Furcensis 255 b
Galassi (Matthæus) testatus est de miraculis B. Nicolai Furcensis 253 c. Supplicavit pro obtinenda ejusdem canonizatione 255 e
Galcherus Longi-pontis, postea Cistercii abbas, breve elogium B. Joannis de Monte-mirabili, discipuli sui, reliquit 189 d e f, 196 b c d, 203 c, 207 e f, 208 a b c d e f, 209 a b, 230 a. Eumdem monastico habitu induit 205 a, 207 c d e, 226 d, 229 d
Galerius (Maximianus) imperator Persas superat 317 e, 347 c, 348 a. Christianos persequitur 318 a. Moritur 401 a. Galerius imperator 334 c, 397 d
Gallienus, cui S. Hieronymus Præfationem ad Chronicon Eusebii Latine versum inscripsit 461 b c
Gallucius (Augustinus) Ordinis Minorum Observantium scripsit de BB. Felice de Meda & Seraphina Feltriensi 752 b c, 766 d e f, 767 d, 768 a & seqq.
† Gallus abbas in Helvetia 284 b c, 686 c
Gallus imperator 316 f, 317 a, 334 a
Galterius de Clamice maritus Isabellæ, materteræ S. Simonis, ex comite monachi 720 c
Galterus abbas S. Joannis Suessionensis seculo duodecimo 195 c
Galterus clericus, testis donationis factæ monasterio Cervifrigidi 200 a
Galtherius cancellarius Blancæ comitissæ Trecensis 199 a
Gamans (Joannes) Societatis Jesu presbyter, de Opere nostro bene meritus 415 d
Gargalus forte idem cum Casdoa, ut fertur, e mago martyr in Perside 128 d, 132 b c, 134 c
Gargalus Persa Christianos persequitur sub Sapore II rege 130 b c, 131 d, 132 a b c, 133 d e f
Garganus vir Sipontinus non dedit nomen cognomini monti in Apulia 54 d, 58 a b, 59 a, 61 b, 62 e
Garnicius eremita dicitur ex divina revelatione invenisse corpus S. Gregorii Armeni 311 c
Gaudentius puer, a Saracenis occisus, inter Prætermissos 259 c
Gaudentius, ad quem exstat epistola S. Hieronymi 613 d e, 676 d
Gaufredus Prior Vosiensis seculo XII scripsit Chronicon 690 d e f
Gaufridus abbas Sosmensis seculo duodecimo 192 c. Decimas recipit a B. Joanne de Monte-mirabili 194 f, 195 a b
Gaufridus Prior S. Michaëlis in monte Tumba 82 d
Gautier (Siffredus) quondam consul Beduinensis, testis juratus de cultu S. Antonii vel Antonini episcopi 774 b e
Gayta abbatissa monasterii Neapolitani S. Gregorii Armeni, fecit ejusdem Sancti Vitam Latine conscribi 306 e f, 308 e, 403 a b
Gedeon Israëlitarum dux 17 f, 18 a b, 38 a
† Gelasius I Papa 54 e f, 55 a b, 56 a e, 57 a b c d, 62 d, 632 b. Cum concilio Romano honorifice censuit de S. Hieronymo 577 f, 578 a, 579 b, 678 a
Gelasius abbas lauræ Maximæ in Palæstina, ab Origenistis vexatus 146 b
Genialis Joviniani hæresiarchæ sectator, a S. Siricio Papa damnatus 519 d e
Gennadius presbyter Massiliensis non videtur auctor Vitæ S. Hieronymi 421 c d e f, 422 a. Nec scripsit elogium ejusdem Sancti 422 a b, 631 e f, 632 a. Nimium favit Rufino Aquileiensi 577 f
Gensericus Arianus rex Wandalorum in Africa 666 a
Georgii (Josephus Antonius) Prior generalis Congregationis B. Petri Pisani 249 b
† Georgius diaconus martyr Cordubensis sub Mauris 104 e f. Corpus ejus in Galliam translatum ibid.
Georgius pater S. Bartholomæi abbatis Rossanensis 811 e f. Fit monachus sub eodem sancto filio 819 e f
Georgius de Patrasso locumtenens Rectoris eremitorii S. Raphaëlis, interfuit generali capitulo eremitarum Congregationis Pisanæ 242 a
Georgius Origenista, intrusus abbas lauræ S. Sabæ, deinde hinc expulsus 146 c d
Geraldus Prior Grandimontensis & biographus S. Stephani Grandimontensis 107 c
† Gerardesca Pisana 112 f
† Gerardus episcopus Tullensis: ejus anima in cælum ferri visa 106 a b
† Gerardus de Cemeda vel Comeda, Ordinis Cisterciensis 108 a
Gerardus religiosus conversus cælesti visione edoctus de morte B. Joannis de Monte-mirabili 230 d e
Gerardus de Castellone testis donationis a B. Joanne de Monte-mirabili factæ monasterio Cantipratensi 198 f, 199 a b
† Gerasimus abbas in Palæstina 142 b, 144 f, 150 a, 422 e f. Discipulum habuit S. Cyriacum 148 b, 158 a. Habuit leonem cicurem 661, f, 662 a b. Curavit funus S. Euthymii 148 c. Moritur ibid., 150 a
Gerbaud (Claudius) subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 779 d
† Germanus episcopus Autissiodorensis 137 b c d e. Ejus corpus in Galliam allatum ibid.
† Germanus episcopus Capuanus 38 c, 56 c. Ejus anima in cælum ferri visa 99 c d
Germinator, Joviniani hæresiarchæ sectator, a S. Siricio Papa damnatus 519 d e
Gerrano subscriptus bullæ Sixti IV Papæ in causa corporum martyrum Thebæorum, inventorum Solodori 280 d
Gertrudis ab Oosten, Beghina Delphensis, virtutibus clara 114 e
Gertrudis altera Beghina Delphensis 114 e
† Gervasii martyris corpus inventum a S. Ambrosio 499 f
Gervasius archiepiscopus Remensis deputatus Pontificius in causa nuptiarum Annæ, Galliæ regis viduæ, cum Rudolfo comite Crespeiensi 722 a, 723 c d e, 724 b. Subscripsit confirmationi instaurationis monasterii Hasnoniensis 723 f, 724 a
Geruntia vidua 610 a. Vide Ageruchia.
Gerwinus, illustris Francus, pater S. Leodowini, archiepiscopi Trevirensis 161 d e f, 162 c d e f, 163 a d, 169 f, 172 f
Getæ 587 a b. Vide Gothi.
Giampalantes (Jacobus Andreas) Congregationis B. Petri Pisani, concessit Palenensibus reliquias B. Nicolai Furcensis 252 a & seqq.
Giampè (Joannes Baptista) episcopus Philippopolitanus recognovit sacras reliquias in basilica S. Mariæ Majoris inventas, & sub altari principe reposuit 650 d e f
Giera (Bartholomæus) episcopus Feltriensis 3 a
Gilbertus comes 720 e
Gildo pro imperatore Africam administrans, deinde rebellans, victusque se interfecit 581 d e f, 582 b
Gilo monachus Vallicellensis, aliquando socius B. Joannis de Monte-mirabili 227 a b
Ginettus (Martius) S. R. E. Cardinalis & summi Pontificis vicarius generalis 252 c
Gioffré (Michaël) abbas monasterii S. Bartholomæi de Trigona testatus est de cultu ejusdem Sancti 793 b c d e
Giordani (Maura) abbatissa Ordinis S. Claræ Pisauri curavit corpora BB. Felicis & Seraphinæ populo publice spectanda dari 763 e f
Giovenali (Franciscus Antonius) presbyter, testis juratus pro reliquiis S. Hieronymi in basilica S. Mariæ Majoris quiescentibus 648 b
Giraud (Monetus) testis juratus de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 777 a b
Girbertus abbas Fontanellensis prætermissus ad diem IV Septembris 770 c f, 771 a d
Girenton (Paulus) testis juratus de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 777 a b
† Gisleni episcopi inventio, inter Prætermissos 3 f
† Glycerius presbyter martyr, inter Prætermissos 261 e
Gobertus de Aspero monte 192 e
Gocelinus monachus Cantuariensis scripsit Translationem sanctorum archiepiscoporum Cantuariensium 699 a & seqq. Scripsit etiam aliorum Sanctorum Vitas 700 c d
Godefridus Bullionius, Hierosolymæ rex 648 f, 649 a, 652 a b c
Godefridus vicecomes Meldensis 191 c
Godefridus filius Walterii I, comitis Vilcassini 718 b c
† Godo abbas Trecensis 102 e
Godomarus Gundeuchi, Burgundionum regis, filius 274 b d
Goffridius episcopus Messanensis subscripsit donationi a Rogerio comite, postea Siciliæ rege, factæ monasterio Rossanensi 804 a b
Gondobadus rex Burgundionum 273 c d, 274 b c. In fratrem suum & familiam ejus crudelis ibid. d
Gononus (Benedictus) Cœlestinus Lugdunensis edidit Vitam fabulosam B. Joannis de Monte-mirabili 188 f, 189 a b, 192 b, 208 a b d
Gonzaga S. R. E. Cardinalis, archimandrita in Sicilia 792 d
Goraccius (Franciscus) Congregationis B. Petri Pisani, concessit Palenensibus reliquias B. Nicolai Furcensis 252 a & seqq.
† Gordianus martyr sub Juliano apostata 416 d
Gordianus imperator Persas profligavit 316 c d
Goretus (Eusebius) Provincialis Congregationis S. Petri Pisani, Palenensibus concessit reliquias B. Nicolai de Furca Palenæ 251 f, 252 a & seqq.
† Gorgonius martyr, inter Prætermissos 261 e
Gosbertus testis donationis factæ monasterio Molismensi 733 d
Gosbertus de Barro testis donationis factæ monasterio Molismensi 733 d
Gothardus (Joannes) canonicus pœnitentiarius ecclesiæ S. Ursi Solodori, scripsit miracula ejusdem Sancti & Sociorum 285 c d e f, 286 & seqq. usque ad 289
Gothi imperium Romanum vehementer affligunt 428 d e, 527 c. Romam capiunt 471 c, 676 c. Ab obsessa Constantinopoli recedere coguntur 96 f, 97 a b. A Ruffino evocantur in Græciam 527 a. Multi facti Christiani 587 a b f
Grain (Antonius le) consiliarius regius Suessionibus, testis in instrumento confecto pro cultu B. Joannis de Monte-mirabili 217 d e f, 218 a
Grandis (Ægidius de) Congregationis B. Petri Pisani Palenensibus concessit reliquias B. Nicolai Furcensis 252 a & seqq.
Granellus (Carolus comes) fundator Hieronymianorum congregationis Fesulanæ 684 c d e
Granellus (Redo comes) secundum aliquos fundator Hieronymianorum apud Fesulas 684 c d
Gras (Simon le) episcopus Suessionensis 186 e, 187 b c d, 188 c, 212 f, 213 a b. Confecit processum verbalem pro Officio ecclesiastico B. Joannis de Monte-mirabili obtinendo 214 d e f, 215 a & seqq., 216 a & seqq., 217 a & seqq., 218 a c
Grassa familia antiqua nobilis Neapoli 239 b
Gratianus imperator 46 a b. Catholicos episcopos exsules suis sedibus restituit 455 c d
Gratia-Simonius postea archiepiscopus Tripolitanus, Martyrologium Arabico-Ægyptium vertit Latine 295 f
Gravina (Dominicus) Ordinis Prædicatorum, edidit Vitam S. Gregorii Armeni 308 d e
Greca (Antonius) dicitur caput S. Hieronymi, militibus ereptum, donasse ecclesiæ Nepesinæ 649 c d
Greca (Arminius) dicitur caput S. Hieronymi, militibus ereptum, donasse ecclesiæ Nepesinæ 649 c d
Greca (Pancratius) dicitur caput S. Hieronymi, militibus ereptum, donasse ecclesiæ Nepesinæ 649 c d
† Gregorius I Papa instituit Litanias adversus pestem 72 b. Dicitur vidisse angelum in Mole Adriani 71 f, 72 a e. Et angelum in peregrini habitu excepisse 101 b c d e. Respondet S. Eulogio Alexandrino, Acta martyrum petenti 664 e f, 665 a b e f. S. Augustinum cum sociis mittit in Britanniam ad conversionem Anglorum 701 b e. Eidem præscribit normam vitæ 707 c d. Discipulum habuit S. Honorium, postea archiepiscopum Cantuariensem 700 e f, 701 a, 710 b c. S. Gregorii I Papæ nomen alicubi in canone Missæ 655 a. Festum ejus a Bonifacio VIII Papa elevatum ad ritum duplicem 655 b c. S. Gregorius I Papa 633 a, 705 b e f, 706 f, 711 a
† Gregorius VII Papa consulitur a S. Simone comite Crespeiensi 730 b, 731 b d f, 745 b d e. Eumdem Sanctum, monachum factum, Romam accersit, ejusdemque opera pacem cum Roberto Apuliæ duce facit vel firmat 740 e f, 741 a b c d, 749 b c d. Eumdem sanctum monachum moribundum invisit 749 d e. Mortuumque jubet inter Romanos Pontifices sepeliri 741 e f, 743 b, 749 e. S. Gregorius VII Papa 737 e, 741 f
Gregorius IX Papa dicitur jussisse fieri processum pro canonizatione B. Joannis de Monte-mirabili 189 d, 213 b c d e f, 214 a
Gregorius XI Papa jussit formari processum pro canonizatione Caroli Blesensis 3 b. Regulam S. Augustini dedit Hieronymianis Congregationis Hispanicæ 685 a
Gregorius XII Papa confirmavit eremitas Hieronymianos Congregationis Fesulanæ 684 d e. Gregorius XII Papa 651 f
Gregorius XIII Papa reliquias S. Hieronymi expetiit a Nepesinis 649 f, 650 a b, 651 c. Gregorius XIII Papa 642 e
Gregorius XIV Papa, antea episcopus Cremonensis 652 d
† Gregorius episcopus Autissiodorensis: ejus corpus Autissiodori 138 d e
† Gregorius Nazianzenus discipulum habuit S. Hieronymum 460 b c d e, 485 a, 607 b, 632 a b, 655 d e, 656 c, 673 a. Abdicavit episcopatum Constantinopolitanum 463 c, 607 b c. Ipsius verbis abusi sunt Origenistæ 152 c, 155 a b. S. Gregorius 429 f, 463 c, 632 c
† Gregorius Thaumaturgus, Neocæsariensis episcopus 92 b d, 364 c
† Gregorius episcopus Nyssenus 460 d, 499 a
† Gregorius episcopus Turonensis 83 e, 84 e
Gregorius I, nepos S. Gregorii Armeni, & ab eo ordinatus patriarcha Albaniæ 311 d, 319 b
Gregorius IV patriarcha Armeniæ 304 b
Gregorius VIII patriarcha Armeniæ 304 d
Gregorius tertius abbas Einsidlensis accepit insulam Ufnaugiam 180 c
Gregorius vel Georgius presbyter Cæsareensis scripsit Orationem de Patribus concilii Nicæni 313 b c
Gregorius discipulus & biographus S. Basilii junioris anachoretæ 52 d
Gregorius, cui inscripta sunt quædam S. Jacobi Nisibeni Opuscula, diversus a S. Gregorio Illuminatore 318 e f, 319 a b
Grimoaldus Longobardorum dux Beneventanus 63 e f
Grimoaldus Major-domus Franciæ 171 b, 172 c d
Guadagni S. R. E. Cardinalis, & Benedicti XIV Papæ vicarius generalis 795 a
Gualeranus comes Vilcassinus, atavus S. Simonis, ex comite monachi 718 a b f, 736 f
Gualterius. Vide Walterius.
Gualterus Germanus, socius itineris S. Philippi Benitii 112 f, 113 a b
Gualterus, Gualteri Tirelli filius, consensit donationi factæ ecclesiæ Ambianensi 726 a
Guarinus episcopus Aquinas seculo duodecimo 184 f, 185 a d
Guascis (Stephanus de) canonicus S. Mariæ Majoris, exstruxit dotavitque altare S. Hieronymo, sub quo ejusdem corpus condi curavit 640 c d e f
Guibert (Claudius) subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 775 d
Guibert (Joannes) cantor monasterii S. Juliani Turonensis seculo XV, 696 d
Guibertus abbas B. Mariæ de Novigento compendiose retulit gesta S. Simonis ex comite monachi 711 c e f, 712 a b
Guibertus antipapa, Clemens III dictus 741 f
† Guido abbas Pomposianus 106 c d
Guido episcopus Ambianensis 718 e f
Guido alter episcopus Ambianensis obtinuit donationem a Rodulfo II comite Crespeiensi 726 a
Guido episcopus Cremensis antipapa, Paschalis III dictus 414 e
Guido II episcopus Suessionensis 718 b
Guido abbas Majoris-monasterii apud Turones adstitit sollemni elevationi sacrorum corporum seculo XV in monasterio Turonensi S. Juliani 696 c f
Guido comes Suessionensis 720 e f
Guiduccius (Ludovicus) Prior cœnobii S. Onuphrii Romæ, corpus B. Nicolai de Furca Palenæ elevavit e terra 246 b c d e, 247 a b
Guidus Antonius Montis-Feltrii & Urbini comes, pater B. Seraphinæ Feltriæ, abbatissæ 757 b, 760 d, 761 b, 765 f
Guiffredus de Calvomonte testis in diplomate Philippi I regis Galliæ 735 b
Guigo Prior majoris Cartusiæ collegit Epistolas S. Hieronymi, & aliquot supposititias ab iis segregavit 668 e f, 669 a b c
† Guilielmus institutor Congregationis Montis-Virginis 109 a b, 787 f
Guilielmus V dux Bavariæ reliquias S. Ursi martyris Thebæi donavit ecclesiæ Friburgensi Societatis Jesu 283 c
Guilielmus episcopus Messanensis seculo XII, 806 f, 807 a
Guilielmus abbas primum Villariensis, deinde Claravallensis, inter Prætermissos 258 f
Guilielmus de Casali totius Ordinis S. Francisci minister generalis 752 e f, 753 b, 756 e f, 757 e. B. Felicem de Meda constituit primam abbatissam novi monasterii Pisaurensis, Ordinis S. Claræ 757 f, 758 a & seqq., 759 a
Guilielmus discipulus S. Joannis abbatis Pulsanensis 107 a b
Guilielmus de Merloto apud Gisortium in pugna ab Anglis captus 194 b
Guilielmus de Viliers testis donationis a B. Joanne de Monte-mirabili factæ monasterio Cantipratensi 198 f, 199 a b
Guilielmus. Vide Willelmus.
Guillelmus Conquestor dux Normanniæ, deinde Angliæ rex, S. Simonem comitem, postea monachum educavit 722 e f. Eidem filiam suam in sponsam offert 722 e, 732 a, 736 c d, 737 b c, 746 c d e. Eodem Sancto conciliante, pacem facit cum filio suo 740 d, 748 e
Guillelmus filius Guillelmi Conquestoris, Angliæ regis 736 d
Guillelmus, Roberti Guiscardi ex filia nepos, subscripsit donationi factæ monasterio Rossanensi 804 e, 807 d
Guillelmus Major, episcopus Andecavorum 82 c
Guillelmus abbas S. Juliani Turonensis fecit quinque thecas ad Sanctorum reliquias decentius reponendas 695 f, 696 a e f
Guillelmus ex abbate S. Theodorici apud Remos monachus Signiacensis, scripsit Vitam S. Bernardi abbatis Claravallensis 190 c
Guiterus cappellanus, testis in instrumento B. Joannis de Monte-mirabili 195 b
Gundegisilus rex Burgundionum 273 c d, 274 a b c d f, 275 a b c, 292 d, 293 d
Gundeuchus rex Burgundionum 274 b d, 275 a
Gundulfus episcopus Roffensis transtulit in novam ecclesiam corpora primorum sanctorum antistitum Cantuariensium 699 c
Gunsalvus S. R. E. Cardinalis seculo decimotertio; ejus sepulcrum 640 c
Gunza mulier nobilis, mater S. Leodowini archiepiscopi Trevirensis 161 d, 162 c d, 163 a d, 169 f, 172 f
Guyon (Spiritus) sacræ theologiæ professor, ab episcopo Carpentoractensi deputatus ad inquirendum de gestis, miraculis & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 773 b
H
Habacuc propheta Daniëli prandium defert 21 b
† Habundus olim cultus in Hispania 770 b c e f
Hadrianus imperator 483 e. Illius moles seu mausoleum Romæ 70 e f, 71 a b, 72 a b
Hagno (Choradus) testis in instrumento confirmationis possessionum capituli canonicorum Solodorensium 268 a
Hagno (Coradus) testis in instrumento confirmationis possessionum capituli canonicorum Solodorensium 268 a
Haizfelt (Maria Van) magistra monasterii B. Mariæ Magdalenæ Coloniæ Agrippinæ, subscripta donationi quarumdam reliquiarum 654 b
Hanna mater cujusdam S. Cyriaci 142 c
Hansen (Leonardus) Ordinis Prædicatorum, scripsit Vitam S. Rosæ Limanæ 122 a
Hariulfus abbas Aldenburgensis scripsit Vitam S. Arnulfi episcopi Suessionensis 732 c, 742 a c d. Reliquit insigne elogium S. Simonis, ex comite monachi 711 c, 712 b c, 742 d e f
Harpocratio episcopus Ægypti, ab Arianis relegatus 453 a
Hartmannus senior, monachus S. Galli, scripsit Vitam S. Wiboradæ virginis reclusæ 105 b, 181 e, 182 b c
Hayton I rex Armeniæ Minoris 304 c d
Hayton II rex Armeniæ Minoris 304 c d
Heddo episcopus Suessionensis consensit in donationem factam ecclesiæ Crespeiensi S. Arnulfi 721 d e
Hedibia a S. Hieronymo per epistolam instructa 604 e f, 605 a b c d f, 606 a b, 676 b
Hedwigis filia Henrici Aucupis, Germaniæ regis 181 e
Heldebertus II comes Marchiæ Arvernicæ, pater sponsæ S. Simonis comitis, postea monachi 717 a, 735 c d e, 746 a b
Heldebertus IV comes Marchiæ Arvenicæ, vendito comitatu suo, inter crucesignatos obii Constantinopoli 735 d
Heldegardis atavia S. Simonis, ex comite monachi 718 a
Helena mater S. Bartholomæi abbatis Rossanensis 810 e f. Fit monacha sub eodem sancto filio suo 819 e f
Helias miles Thorotensis subscripsit donationi a S. Simone comite factæ monasterio Molismensi 733 b
† Heliodorus episcopus Altinensis, amicus S. Hieronymi 431 f, 436 f, 438 d, 439 b c d e f, 442 e f, 444 b d, 447 a, 448 b, 450 c d, 509 d, 526 e, 527 e, 672 d, 687 f. Invitatur a S. Hieronymo ad vitam monasticam 447 d e f, 450 e f. Litteræ & Opuscula a S. Hieronymo ipsi scripta 431 b, 509 d, 511 c d, 526 f, 527 e, 535 c, 580 f, 672 f, 674 e. Heliodori epistola, Martyrologio, vulgo S. Hieronymi dicto, præfixa est commentitia 663 f, 664 a & seqq., 665 a b c d e
Heliodorus episcopus Sedunensis seculo sexto 273 d
Heliodorus Seleuci regis cubicularius, ab angelis flagellatus 21 f, 22 a b
Helladius abbas, S. Theodosii successor in Cilicia, deinde episcopus Cilicum 456 b c
Hellinus Flandriæ Seneschallus 193 b
Helonis (Robertus) Prior de Ambillo seculo XV, 696 d
Helvidius blasphemus hæreticus a S. Hieronymo refutatus 431 c, 468 c d e f, 469 a b, 520 c, 618 d, 673 b c
Henoch translatus a Deo 342 b
† Henricus imperator an peregrinatus ad montem Garganum 64 f, 65 a, 181 e
Henricus IV imperator 741 d f
Henricus Auceps rex Germaniæ 181 e
Henricus I rex Galliæ 711 f, 716 e, 717 d, 722 b f, 723 a b
Henricus II rex Angliæ, peregrinatus est ad ecclesiam S. Michaëlis in monte Tumba 82 a b c. Henricus II 735 d
Henricus dux Bavariæ 181 e
Henricus filius Guillelmi Conquestoris, regis Angliæ 736 d
Henricus episcopus Constantiensis seculo decimo-quarto 290 a
Henricus II episcopus Lausannensis 272 a
Henricus Scarampus episcopus Feltriensis, inter Prætermissos 3 a
Henricus abbas Friensbergensis, Ordinis Cisterciensis, possessiones & jura collegii canonicorum Solodorensis auctoritate Innocentii IV Papæ confirmavit 267 d e f, 268 a b
Henricus I abbas Frigidi-montis 210 a
Henricus a Lotharingia abbas commendatarius S. Michaëlis in monte Tumba 83 c
Henricus præpositus Solodorensis, in instrumento confirmationis possessionum & jurium Solodorensis collegii canonicorum 268 a
Henricus prætor Solodorensis, testis in instrumento confirmationis possessionum collegii canonicorum Solodorensium 268 a
Henricus custos, laudatus in instrumento confirmationis possessionum Solodorensis collegii canonicorum 268 a
Hepidannus monachus Sangallensis scripsit Vitam S. Wiboradæ virginis reclusæ 105 c, 182 b & seqq.
Heraclianus tyrannidem arripit in Africa 614 d
Heraclius imperator 706 a
Heraclius junior Cæsar 706 a
Heraclius diaconus, ab Amabili episcopo ad S. Hieronymum missus 532 f, 533 a b c d e
Herbertus I comes Viromanduensis, unus e majoribus S. Simonis, ex comite monachi 718 a, 723 a, 736 e, 737 a
Herbertus IV comes Viromanduensis, unam e S. Simonis comitis monachi sororibus uxorem habuit 716 e, 717 f, 725 b, 728 c e, 729 b, 732 e, 743 f, 744 a b, 746 f. Fundavit ecclesiam Royensem S. Georgii in Viromanduis 729 b
Herbertus alius, unus e majoribus S. Simonis, ex comite monachi 718 a
Heribertus comes Silvanectensis 718 c, 719 a
Herimarus abbas S. Remigii Remensis acceptavit donationem a Rodulfo II comite Grespeiensi factam suo monasterio 725 c d e
Herman (Franciscus Jacobus) sacellanus & succentor ecclesiæ SS. Victoris & Ursi Solodori, multa collegit & ad nos transmisit de iisdem sanctis martyribus 264 f, 265 & seqq.
† Hermannus Joseph Ordinis Præmonstratensis ab angelo laudatus, & ejusdem mors prædicta III d e
Hermannus dux Alemanniæ, unus ex præcipuis fundatoribus monasterii Einsidlensis 181 f, 182 a, 183 c d, 184 a d
Hermannus abbas Murensis interfuit elevationi corporum sanctorum martyrum Thebæorum, inventorum Solodori 281 e
Hermannus abbas Waldsassensis in Germania, inter Prætermissos 3 c d
† Hermelandus abbas vidit animam S. Maurontii abbatis in cælum deferri 103 e f
Hermengart præposita xenodochii Montis-mirabilis 198 b
Herodes Agrippa rex Judæorum 25 d. Ejus infelix mors ibid d e
Herodes Ascalonita rex Judææ 483 d, 484 d
Hertenstein (Gaspar de) scultetus emeritus Lucernensis adfuit elevationi corporum sanctorum martyrum Thebæorum, inventorum Solodori 281 f
Hervé (Anna) virgo ad S. Ursulam Crispeii, misit quædam de S. Simone comite monacho ad Petrum Franciscum Chiffletium 714 f, 715 a
† Herundo virgo Romana 99 e, 100 a
Hesychii exemplar Septuaginta interpretum 506 b, 680 f, 681 a
Hesychius quartus patriarcha Armeniæ Majoris 315 b. A rege Dirano occisus ibid. c
Hesychius episcopus Salonitanus 604 d
Hetis archiepiscopus Trevirensis seculo nono 167 d
Hevelin (Henricus) testis in instrumento confirmationis possessionum capituli canonicorum Solodorensium 268 a
† Hidulfus archiepiscopus Trevirensis exstruxit monasterium Medianum 162 e
Hiel Jerichuntis restaurator 484 c
Hieronymiani eremitæ Congregationis Fesulanæ 684 c d e f. Eorum Ordo extinctus ibid., 686 c
Hieronymiani eremitæ Congregationis Pisanæ, Regulam S. Augustini postea professi 235 b, 241 b
Hieronymiani Congregationis Venetæ postea aggregati Pisanæ 686 b
Hieronymiani eremitæ in Hispania 684 e f, 685 a b, 688 a b c
Hieronymiani institutionis Lupi de Olmeto 684 e, 685 b c d
† Hieronymus episcopus Nivernensis 652 e f
† Hieronymus, cujus caput & os Colonia Agrippina translata sunt in Hispaniam, forte idem cum sequenti 653 f, 654 a b c d
† Hieronymus (ut fertur) e consortio S. Ursulæ 654 c
Hieronymus episcopus Lausannensis seculo nono 268 d
Hieronymus de Mantua, Prior Ordinis Olivetani, inter Prætermissos 259 f
Hieronymus Miraballus generalis Ordinis Olivetani, inter Prætermissos 259 f
Hieronymus de Chieti, Rector generalis Eremitarum Congregationis Pisanæ seculo decimoquinto 244 c
Hieronymus de Suncino, rector eremitorii S. Mariæ Magdalenæ diœcesis Vicentinæ, interfuit generali capitulo Eremitarum Congregationis Pisanæ 242 a
Hieronymus Theatinus, rector eremitorii S. Mariæ Magdalenæ de Monte famulorum 242 a
Hieronymus Brundisinus eremita Congregationis S. Petri Pisani 239 b c
Hieronymus de Sclaonia, eremita Congregationis B. Nicolai de Furca Palenæ, se cum sociis Congregationi Pisanæ adjunxit 241 e f, 242 a & seqq.
Hieronymus de Siguenca, Ordinis Hieronymiani scripsit Hispanice Vitam S. Hieronymi 424 e f
Hieronymus Barnabæus, præpositus Oratorii Romani scripsit Vitam S. Philippi Nerii 121 a
† Hilarionis Vita Latine scripta a S. Hieronymo, Græce versa a Sophronio 503 a c e f, 674 a
† Hilarius episcopus Pictaviensis 444 d, 473 b c, 498 a b, 499 a, 516 d, 537 e, 632 c. Apparuit S. Leoni abbati Mentuniacensi 139 c, 140 b e. S. Hilarii nomen in Canone Missæ 655 a
Hilarius episcopus Atinensis 124 e, 125 a
Hilarius diaconus ex nimio in Arianos odio factus schismaticus 459 e f
† Hilarus abbas Galeatensis Theodoricum Italiæ regem sibi supplicem habuit 100 c d
Hildebertus archiepiscopus Bituricensis 735 d e. Vide Aldebertus.
Hildebertus primus abbas restaurati monasterii S. Audoëni Rotomagensis 81 d
Hildebranta uxor Herberti IV comitis Viromanduensis, fundavit ecclesiam S. Georgii Royæ in Viromanduis 729 b c. Vide Adela.
† Hildegondis virgo ab angelo periculis erepta 107 d e f
Hildelinus abbas Schonaugiensis 108 d
Hildiardis proavia materna B. Joannis de Monte-mirabili 191 c. Fundavit abbatiam Vallicellensem ibid. 229 e
Hildierius de Vilenessa bene fecit monasterio Molismensi 733 c
Himerius episcopus Tarraconensis consuluit S. Damasum I Papam 481 a b. Responsum accepit a S. Siricio Papa 579 c
† Hippolytus martyr scripsit in Matthæum 537 e
Hoechstede (Margareta ab) priorissa in Koninxdorff seculo decimo sexto 654 d
Honorius I Papa ordinatus 702 c d, 703 f. Confirmat electionem S. Honorii archiepiscopi Cantuariensis 704 f, 705 a. Eidem Sancto mittit pallium cum litteris 705 d e f, 706 a b, 710 b. Eidem & S. Paulino Eboracensi concedit privilegium 705 a d e f, 706 a. Scribit ad S. Honorium Cantuariensem, ejusque sedis primatum confirmat 700 e, 706 b c d e f, 707 a b. Scribit ad Eduinum Northumbrorum & Eadbaldum Cantuariorum reges 705 c d
Honorius II Papa 707 a
Honorius III Papa 208 f
Honorius imperator Occidentis Jovinianum hæresiarcham cum sectatoribus suis relegat 519 c f. Honorius imperator 581 d, 604 b, 609 d e, 628 a, 634 a
Honorius Augustodunensis 669 f
Hontheim (Joannes Nicolaus ab) episcopus Myriophitanus & suffraganeus Trevirensis, edidit Historiam diplomaticam Trevirensem 163 d
† Huberti episcopi translatio, inter Prætermissos 261 d
Hugneti (Victor) adstitit elevationi sanctorum corporum in Turonensi monasterio S. Juliani 696 c
† Hugo abbas Cluniacensis 716 b c, 731 f, 745 e, 747 b. Acquirit abbatiam Crespeiensem S. Arnulfi 734 d e f. Opera S. Simonis, ex comite monachi, recuperat ablata a rege Galliæ 739 b f, 748 d e, 750 d
Hugo Capetus rex Francorum 723 b, 737 a
Hugo rex Italiæ 266 a d e
Hugo Magnus, dux Francorum 723 a, 728 e f, 729 a, 731 c, 737 a, 744 a
Hugo dux Burgundiæ fit monachus 738 e f, 747 d, 750 c
Hugo comes Cabilonensis 736 e
Hugo comes Campaniæ 712 c, 728 f
Hugo Bardulfus, comes Campaniæ, S. Simonis comitis monachi nepos ex sorore 716 f, 720 e, 721 b c, 728 e, 729 d, 734 c. Duo castra ejusdem Sancti occupat 728 a b c, 729 d e f, 730 a. Fundat prioratum de Sarmasia 734 d
Hugo vicecomes Castri Theodorici 199 c
Hugo comes Metlindensis, testis in diplomate Philippi I regis Galliæ 735 b
Hugo archiepiscopus Rotomagensis 80 e
Hugo episcopus Diensis, S. Gregorii VII Papæ legatus in Gallia 731 e, 732 f, 745 e
Hugo, Rudolphi II Burgundiæ regis filius, episcopus Lausannensis seculo undecimo 272 a
Hugo episcopus Messanensis consensit in erectionem & privilegia monasterii SS. Salvatoris apud Messanam 806 d e f, 807 a
Hugo prior, deinde abbas Longi-pontis 209 b d e f, 210 a b c e f, 211 a, 228 e f, 230 a. Mors B. Joannis de Monte-mirabili eidem præsignificata 230 c d, 232 b. Per ejusdem patrocinium sanatus 231 b c
Hugo abbas Signiacensis, deinde Frigidimontis 209 e f, 210 a b c
Hugo canonicus de S. Martino, testis in instrumento B. Joannis de Monte-mirabili 195 b
Hugo Floreffiensis, Ordinis Præmonstratensis, biographus B. Ivettæ, viduæ reclusæ 110 d
Hugo a S. Victore 669 f
Hugo Courobert miles 205 c
Hugo de Pusiaco testis in diplomate Philippi Iregis Galliæ 735 b
Hugo Rufus testis donationis factæ monasterio Molismensi 733 d
Hugo Stavelus, testis in diplomate Philippi I regis Galliæ 735 b
† Humberti abbatis Maricollensis translatio, inter Prætermissos 258 c
Humbertus vel Hubertus abbas S. Claudii Jurensis seculo duodecimo 733 c
Humbertus de Roseto testis in diplomate Philippi I regis Galliæ 735 b
† Humiliana de Cerchis vidua, tertii Ordinis S. Francisci, angeli obsequiis usa 111 e f, 112 a b
† Humilitas abbatissa Ordinis Vallumbrosani, angeli obsequiis adjuta 113 d e
Hunaldus abbas S. Claudii Jurensis seculo undecimo 734 b
Hunni Romanum imperium affligunt 428 e. A Ruffino evocantur in Orientale imperium 527 a b, 531 e, 534 b e, 581 b. Hunnorum multi facti Christiani 587 a
Hyconius. Vide Æconius.
Hylas S. Melaniæ famulus, socius itineris S. Hieronymi 439 a b. Moritur 672 d
† Hypatius presbyter hegumenus 98 b
Hyrtacus præses urbis Solodorensis SS. Victorem & Ursum cum sociis interfici curavit 262 b f, 263 a b, 265 c, 267 a b, 291 b c d, 292 c
I
Jacob patriarcha 15 c & seqq., 16 a b, 484 a c e
Jacobina Ordinis S. Claræ, una e sociabus B. Felicis abbatissæ, missis ad incolendum novum monasterium Pisaurense 757 d
† Jacobus apostolus: ejus sepulcrum celebre in Gallæcia 65 c
† Jacobus frater Domini: ejus corpus Romæ 636 a
† Jacobus episcopus Nisibenus: ejus Opera ab Eminent. Nicolao Antonello S. R. E. Cardinale, tunc Lateranensis basilicæ canonico, edita & illustrata 318 e f, 319 a b
Jacobus de Vitriaco, episcopus Acconensis & S. R. E. Cardinalis 629 d e, 638 a. Scripsit Vitam B. Mariæ Ogniacensis 109 d e, 110 a. Inter Prætermissos 258 f, 259 a
Jacobus de Voragine, archiepiscopus Genuensis, scriptor seculi decimitertii 629 e, 638 d
Jacobus Marchiæ comes adstitit elevationi corporum S. Lauri aliorumque Sanctorum in Turonensi monasterio S. Juliani 696 a
Jacobus de Firmo, eremita, procurator ad Congregationem B. Nicolai de Furca Palenæ uniendam Pisanæ B. Petri Gambacurtæ 241 e, 242 a & seqq.
Jacobus Tarvisinus, Ordinis Minorum, prætermissus ad diem XX Septembris 783 b c
Jacobus de Viniaco Cartusianus, inter Prætermissos 260 a
Jacobus Oddo auctor Speculi Minorum hactenus inediti 751 f
Jacutius (Matthæus) monachus Congregationis Montis-Virginis, ad nos misit quædam de S. Donato, ejusdem Congregationis monacho 785 b c
Janssens (Hermannus) Ord. FF. Minorum Recollect., provinciæ Germaniæ Inferioris exprovincialis, communicavit quædam de cultu B. Seraphinæ abbatissæ 765 a e, 766 c
† Januarius, inter Prætermissos 2 b c
Januarius, Joviniani hæresiarchæ sectator, a S. Siricio Papa damnatus 519 d e
Jarento ex Priore Casæ Dei abbas S. Benigni Divionensis 736 a b
Jarolaus rex Russorum, pater Annæ, reginæ Francorum 722 f
Iberi ad Christum conversi 312 b c
Ida Lovaniensis, venerabilis Virgo Ordinis Cisterciensis, sacro Christi corpore e manu angeli refecta 112 b c
Idá (Josephus) procurator monasterii S. Bartholomæi de Trigona, testatus est de cultu &c ejusdem Sancti 793 b c d e
Idacius episcopus, scriptor Chronici 631 b
Jean (Valentinus) subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 778 e
Jesuatorum Ordo extinctus 684 b c, 686 c, 687 e
Jetto (Petrus) notarius fecit instrumentum de cultu S. Bartholomæi Trigonæ abbatis 793 b
Jeuniet (Robertus) monachus Longi-pontis supplicavit pro obtinendo Officio de B. Joanne de Monte-mirabili 214 e
Jezabel regina impia 19 c
† Ignatius episcopus Antiochenus & martyr 419 a, 619 b
† Ignatius patriarcha Constantinopolitanus 51 b
† Indes martyr, inter Prætermissos 261 e
Ingelrannus miles 718 d
Ingeniosus, Joviniani hæresiarchæ sectator, a S. Siricio damnatus 519 d e
Ingo testis donationis factæ monasterio Molismensi 733 d
Inguimbert (Malachias d') episcopus Carpentoractensis 773 a
† Injuriosi abbatis ossa seculo XVII in novam thecam translata in monasterio Jurensi S. Claudii 714 c d
† Innocentes martyres 655 a. Innocentium martyrum crypta in Bethleem 629 f, 630 b. Corpora duo Romæ in basilica S. Mariæ Majoris 646 c
† Innocentii martyris corpus Romæ in basilica S. Mariæ Majoris 646 c
† Innocentius martyr e legione Thebæa: ejus corpus datum Ottoni I imperatori 265 f, 266 a
† Innocentius I Papa usus in litteris est nota consulari 481 d e f. Vetuit ordinari bigamos, licet primas nuptias ante baptismum contraxissent 580 a b. Damnavit Pelagium & Cælestium 624 a. Monet Joannem Hierosolymitanum episcopum, ut Pelagianos coërceat 622 c d e f. Solatur S. Hieronymum a Pelagianis dira passum 622 b c. S. Innocentius I Papa 615 f, 616 a, 676 f
Innocentius III Papa sacrum bellum adversus Albigenses in Gallia promulgari curat 204 b. Celebrat concilium Lateranense 723 a
Innocentius IV Papa possessiones & jura collegii canonicorum Solodorensium examinari & confirmari jussit 267 d e f, 268 a b
Innocentius VI Papa 290 a
Innocentius VII Papa 237 d
Innocentius X Papa 218 a
Innocentius XII Papa multo favore prosecutus est Agam nobilem Armenum 301 f
Innocentius vetus amicus S. Hieronymi 436 f. Ad ipsum scripsit Hieronymus de muliere septies icta 437 b c d e. Cum eodem fugit Antiochiam 438 b c d, 672 d. Moritur 439 a d, 672 d
Innocentius presbyter lator epistolæ S. Hieronymi ad SS. Augustinum & Alypium 626 d f, 627 b c
Joanna comitissa Flandriæ & Hannoniæ 192 f
† Joannes Baptista XI c d e. Ipsius sepulcrum 484 d. Corpus in sepulcro servatum usque ad tempora Juliani apostatæ 388 a. Festum annuum in Magna Armenia 389 f, 390 a S. Joannes apparens jussit ecclesiam sibi exstrui apud Pontemcurvum 185 a b c d
† Joannes apostolus & Euangelista 26 b c, 655 b, 670 c. E ferventi oleo sanus egressus est 296 a e. Prædicavit in Asia: an etiam Hierapoli? 42 b c, 43 d e, 47 c. An Colossis? 48 a
† Joannes Chrysostomus doctor Ecclesiæ 97 a b, 419 b, 499 c, 593 b, 632 c. Acrem persecutionem passus 581 f, 582 a, 584 e f, 585 a & seqq., 586 a c e. Non est auctor Encomii S. Gregorii Illuminatoris 307 b c d e f, 308 a
† Joannes Silentiarius ex episcopo monachus lauræ S. Sabæ in Palæstina 142 b f, 146 e. Scripsit ad S. Cyriacum adversus Origenistas 145 f, 146 b, 152 b, 154 c. Leonem sui custodem habuit 663 b c
† Joannes de Meda institutor primarii Ordinis Humiliatorum 754 e
† Joannes abbas Reomaënsis energumenam liberat 85 f
† Joannes abbas Pulsanensis monacho in foveam delapso sua oratione succurrit 107 a b
† Joannes anachoreta in Ægypto, multis annis ab angelo pastus 93 f
† Joannes Firmanus, Ordinis Minorum, eximiis favoribus ab angelo affectus 114 e f, 115 a b
† Joannes Capistranus Ordinis Minorum S. Francisci 762 d e
† Joannes Cassianus abbas 631 c, 670 c
† Joannes Columbinus institutor Ordinis Jesuatorum 684 b c
† Joannes de Deo, in operibus caritatis multos angelorum favores expertus 120 a & seqq. Beate moritur ibid. f
† Joannes de Dukla Ordinis Minorum, inter Prætermissos 2 a
† Joannes de Matha institutor Ordinis SS. Trinitatis de Redemptione captivorum 199 e f
† Joannes Gualbertus institutor Ordinis Vallisumbrosæ, moriens angelum sibi assistentem vidit 107 b c
Joannes IV Papa scribit ad Scotos 708 c
Joannes XIX Papa confirmavit donationem a Walterio II comite Crespeiensi ejusque uxore factam monasterio S. Arnulfi 718 d
Joannes rex Hierosolymæ inducias facit cum Saracenis 638 e
Joannes episcopus Hierosolymitanus, Origeni favens, simultatem habet cum S. Epiphanio Salaminensi 524 e f, 539 e f, 540 a & seqq., 542 f, 543 a & seqq., 548 b c d e. Harum simultatum finis 549 c. Discordat cum S. Hieronymo 539 d e f, 540 e, 542 c d e, 543 b c d e f, 544 a & seqq., 545, 546, 547, 548, 549 a b, 552 b, 555 e, 674 c, 675 a, 678 e f. Eumdem Sanctum & monachos ejus graviter vexat 456 e f, 458 d e, 508 f, 525 a b, 541 f, 542 a & seqq., 543 b c, 570 e, 590 e, 674 d e f. Cum iisdem concordiam init 549 b & seqq., 550 a b c, 675 c. Adstat S. Paulæ morienti 550 a. A S. Anastasio Papa edocetur de damnatione versionis librorum Origenis de Principiis 567 f, 568 a, 569 b. Joannes addictus Pelagio adversus S. Hieronymum 618 a b c, 619 f, 620 a, 622 b e f. Increpatur a S. Innocentio I Papa 622 c d e f. Moritur 622 e, 623 b c
Joannes IX patriarcha Majoris Armeniæ 305 a
Joannes Mantacunensis, patriarcha Armeniæ seculo quinto, composuit aliquot Orationes 308 a
Joannes IV episcopus Lausannensis & S. R. E. Cardinalis seculo decimoquinto 278 e
Joannes episcopus Lausannensis signavit instrumentum confirmationis possessionum collegii canonicorum Solodorensium 268 a
Joannes episcopus Rubesanus 57 b c d
Joannes episcopus Syracusanus 479 a, 480 a
Joannes episcopus inscriptus epistolæ synodicæ Hierosolymitanæ ad Theophilum Alexandrinum 583 c
Joannes (ut fertur) a S. Gregorio Illuminatore ordinatus episcopus in Magna Armenia 391 e, 413 a
Joannes Alexii Comneni, Græcorum imperatoris filius 808 d
Joannes Borbonii dux adfuit solemni elevationi corporum S. Lauri aliorumque Sanctorum in monasterio Turonensi S. Juliani 696 a
Joannes abbas, discipulus S. Cyriaci 152 b, 156 b, 157 d e f, 663 a b
Joannes, primus abbas Cantipratensis: ejus Vita scripta a Thoma Cantipratensi 202 b
Joannes abbas Beinvillensis interfuit elevationi corporum sanctorum martyrum Thebæorum, inventorum Solodori 281 e
Joannes abbas Gottstattensis interfuit elevationi corporum sanctorum martyrum Thebæorum, inventorum Solodori 281 e
Joannes abbas Novæ lauræ in Palæstina 146 f
Joannes abbas in Bellile, forte Bellelai, interfuit elevationi corporum Sanctorum martyrum Thebæorum, inventorum Solodori 281 e f, 282 a
Joannes de Urbino rector monasterii S. Mariæ Gratiarum Neapoli 244 c
Joannes presbyter Corinthi, pater S. Cyriaci abbatis 147 e
Joannes diaconus, Eboraci ecclesiam curat post discessum S. Paulini archiepiscopi 709 b
Joannes diaconus, biographus S. Gregorii Magni 101 b e
Joannes diaconus seculo decimotertio scripsit Opusculum de ecclesia Lateranensi 638 c d
Joannes diaconus scripsit Vitam S. Isidori agricolæ 108 d
Joannes Gandavensis eremita, alias dictus Eremita S. Claudii, inter Prætermissos 2 d e f
Joannes, discipulus S. Dominici abbatis Pomposiani, ab angelo ad cælum vocatus 106 d
Joannes Francofurtensis, socius itineris S. Philippi Benitii 112 f, 113 a b
Joannes Gallus, socius itineris S. Philippi Benitii 112 f, 113 a b
Joannes de Nusco biographus S. Guilielmi fundatoris Montis-virginis 109 a b
Joannes monachus & Chronista monasterii Bezuensis honorificum testimonium reliquit de S. Simone ex comite monacho 711 c, 712 b c, 738 c
Joannes monachus monasterii Turonensis S. Juliani seculo XV, 696 c
Joannes de Faremonasterio donatienem fecit xenodochio Montis-mirabilis 197 b
Joannes de Vallecampi testis donationis a B. Joanne de Monte-mirabili factæ monasterio Cantipratensi 198 f, 199 a b
Joannes ab Annuntiatione Ordinis Excalceatorum SS. Trinitatis dicitur multas Sanctorum reliquias Roma in Hispaniam attulisse 770 d e
Joannes Andreas jurisconsultus Bononiensis scripsit prolixe de S. Hieronymo 423 a b c, 634 b, 635 a & seqq., 636 f, 640 d, 657 a & seqq., 658 a & seqq., 659 a & seqq. Aliquot fabulas de eodem Sancto propagavit 660 c d e f, 661, 662, 663. Ejusdem cultum verbis factisque ac pia munificentia in Italia plurimum auxit 657 a b, 659 f, 660 a b, 686 a b
Joannes Baptista episcopus Nuceriæ in Umbria supplicavit pro obtinenda canonizatione B. Nicolai Furcensis 256 c
Joannes Calaures, laïcus Ordinis Prædicatorum, inter Prætermissos 259 f
Joannes Cornerius Cartusianus, inter Prætermissos 260 a
Joannes Strongylus Origenista Hierosolymæ 146 a
Joas pater Gedeonis, Israëlitarum ducis 17 f
Jonas episcopus Aurelianensis scripsit pro cultu sacrarum imaginum 633 a
† Jordanus discipulus, deinde successor S. Joannis abbatis Pulsanensis 107 a
Jordanus (Joannes Jacobus) abbas generalis Congregationis Montis-Virginis, panegyrico stylo edidit Vitam S. Donati, ejusdem Congregationis monachi 787 b
Jordanus abbas S. Michaëlis in monte Tumba seculo XII & XIII, 82 d
Jordanus de Pisis, Ordinis Prædicatorum, inter Prætermissos 259 b
Jordanus (Balthasar) archidiaconus Puccinelli, archiepiscopi Sipontini 66 e f
† Josaphat rex, inter Prætermissos 4 d
Joseph patriarcha 441 c
† Josephus sponsus S. Mariæ Virginis XI e, 22 f, 23 a b, 37 f, 441 c. Ejus virginitas ab Helvidio impugnata, & vindicata a S. Hieronymo 468 f
† Josephus a Cupertino Ordinis Minorum Conventualium, miris raptibus & visionibus clarus 122 f, 123 a d
Josias rex Juda 483 d
Joslenus episcopus Suessionensis fundavit abbatiam Longi-pontis 186 b
Josue dux Israëlitarum 17 c d e, 38 a. Ejus sepulcrum 484 d
Joubert (Guillermus) canonicus Turonensis seculo XV, 696 c
Jovinianus hæresiarcha, moribus turpissimis 520 c d, 521 a b, 522 a, 564 d, 617 e. Hæresim cœpit Romæ spargere 520 f. Fuit Pelagianorum præcursor 520 a f, 523 f. Refutatus a S. Hieronymo 418 b, 517 b, 518 f, 519 a f, 520 a & seqq., 521, 522, 523, 524 a, 528 d, 601 f, 603 a b, 616 f, 617 a, 618 d, 619 e, 674 c d, 678 f, 679 a e. Damnatus a S. Siricio Papa 519 d e, 602 a. Relegatus ab Honorio imperatore 519 e f
Jovinus clericus Aquileiensis, postea alibi episcopus, vetus amicus S. Hieronymi 436 e f, 444 e, 445 a b c d. S. Hieronymus curam sororis suæ ei commendat 444 f, 445 a, 672 e
Joulain (Petrus) monachus S. Juliani Turonensis seculo XV, 696 d
Irene uxor Alexii Comneni imperatoris Græcorum multa donavit S. Bartholomæo abbati Rossanensi 806 c, 821 e f, 822 b. Irene augusta inter Prætermissos ibid.
† Irmina, Dagobertii II regis filia, fundavit monasterium Epternacense 163 f, 164 a, 168 f
Isaac patriarcha 15 a b c
Isaac episcopus Genevensis seculo quinto 274 f, 275 a b
Isaacus Catholicus Armeniæ scripsit Invectivas in Armenios hæreticos 313 d e, 391 c
Isabella Bavarica, Caroli VI Galliæ regis uxor 696 e
Isabella matertera S. Simonis, ex comite monachi 720 c
Isabella domina Baiæ 192 e
Isacco (Dominicus) archipresbyter Palenæ supplicavit pro impetranda canonizatione B. Nicolai Furcensis 255 b
Isacius discipulus & munificus adjutor S. Bartholomæi abbatis in condendo monasterio Rossanensi 818 a c
Isaias propheta 20 a
Isauri Phœniciam & Gallilæam irrumpunt 586 a b
Isdegerdis rex Persarum, persecutor Christianorum 150 c
Isen (Bertholdus) testis in instrumento confirmationis possessionum capituli canonicorum Solodorensium 268 a
† Isidorus episcopus Hermopolitanus 485 d
† Isidorus episcopus Hispalensis 632 c d
† Isidorus agricola creditur in arando ab angelis fuisse adjutus 108 d e f
† Isidorus Pelusiota 485 e
Isidorus presbyter a Theophilo episcopo Alexandrino legatus ad pacem inter S. Hieronymum & Joannem episcopum Hierosolymitanum componendam 544 d e f, 545 a b c d e, 548 e
Isidorus de Isolanis Ordinis Prædicatorum, Latinam fecit Vitam B. Veronicæ de Binasco 116 e
Ismaël Abrahami ex Agar filius 13 f, 14 f, 15 a, 37 e
† Ithamar Roffensis episcopus ordinatus a S. Honorio Cantuariensi 709 c d. S. Deusdedit ordinat archiepiscopum Cantuariensem 709 f
Judæi e variis Galliæ locis expulsi 219 e f, 222 a
† Judas (Thaddæus) apostolus prædicavit in Armenia Majori 311 e f
Judas Machabæus, Israëlitarum dux 19 f, 22 b c d e, 38 a b
† Judicaël rex vel princeps Britonum in Armorica 692 b. Subjicit se Dagoberto I regi Francorum 694 b c. S. Laurum benigne excipit fovetque 693 d e f, 694 e f. Abdicato principatu, fit monachus & sancte moritur 694 c
Judith vidua Bethuliæ 20 c d
† Ivetta, vidua reclusa, insigni visione gavisa 110 d e
† Juliæ martyris Ulyssiponensis inventio, inter Prætermissos 3 e
Juliana Olybrii consulis uxor, mater Demetriadis virginis 615 d e, 676 d
Julianus apostata imperator 413 c f, 414 a, 415 e f, 416 f, 417 a c d e, 433 e, 451 d, 517 d. Impiis artibus utitur ad abolendam fidem Christianam 415 f, 416 a b c d. Illius impietas in S. Joannem Baptistam 388 a. Ejusdem mors 416 e, 417 e
Julianus comes sub Juliano apostata 96 e f
Julianus vir nobilis ac pius consolatoriam epistolam a S. Hieronymo accepit 596 d e f, 597 a b, 676 a
Julianus Alemannus, Ordinis S. Francisci, inter Prætermissos 260 a
Julianus diaconus, forte Stridonensis, amicus S. Hieronymi, qui suæ sororis curam ei commendavit 437 a b, 439 d e, 444 e f, 672 e
Julianus sectator Pelagii, calumniatur S. Hieronymum 619 a b c. Refutatus a S. Augustino 628 c d
Julius II Papa misit vexilla ad singulas Helvetorum urbes 284 a. Julius II Papa 278 e, 281 c. Vide Rouvere Julianus de.
Julius Petruccius inservivit ægrotanti S. Philippo Nerio 121 c
Juncta Bevagnas Ordinis Minorum, confessarius & biographus B. Margaritæ de Cortona 110 a
Ivo episcopus Silvanectensis consensit donationi monasterii S. Arnulfi Crespeiensis factæ S. Hugoni Cluniacensi 734 e f
Ivo de Liuuandres testis donationis a B. Joanne de Monte-mirabili factæ monasterio Cantipratensi 199 a b
Justina imperatrix Ariana Catholicos persecuta 499 e f, 500 a b c
Justinianus I imperator 60 d, 143 f, 144 a, 146 b. Ecclesias S. Michaëlis archangeli apud Constantinopolim restauravit & condidit 50 c d e, 53 b c d. Edidit epistolam encyclicam adversus errores Origenistarum 143 c d. Relegavit S. Eutychium patriarcham Constantinopolitanum 143 f
Justinianus (Bernardus) scripsit Vitam patrui sui, B. Laurentii Justiniani 117 d
† Justinus philosophus martyr quo modo ad Christum conversus 89 f, 90 a b c d
Justinus I imperator 56 f
Justinus II imperator ædificavit ecclesiam S. Michaëlis 51 e
† Justus ordinatur episcopus Roffensis 709 b. Fugit in Galliam 707 f. Fit quartus archiepiscopus Cantuariensis 700 f, 701 a e f, 702 a b c, 711 a. Ordinat S. Paulinum episcopum Eboracensem 701 f, 702 c. Episcopum Roffensem Romanum legat ad summum Pontificem 702 c d. Moritur 702 d e, 703 a d e f, 704 a f, 707 a, 710 b. Ipsius corporis situs in veteri ecclesia Cantuariensi 709 f, 710 a. Idem corpus cælesti odore fragrans repertum & in novam ecclesiam illatum 699 b c d e f, 700 a b
† Justus, cujus ossa seculo XVII in novam thecam traslata fuere in monasterio Jurensi S. Claudii 714 c d. Ejusdem ossium pars in prioratu de Salicibus ibid. e
Justus Justini junioris imperatoris filius ubi sepultus 53 d
Justus commentitius episcopus Egarensis, Prætermissus ad diem 2 Septembris 770 a b
Juvenalis patriarcha Hierosolymitanus 149 c
K
Kiel (Conradus) scultetus emeritus adfuit elevationi corporum sanctorum martyrum Thebæorum, inventorum Solodori. 281 f
Kiut decimustertius patriarcha Armeniæ 303 e f
Kollonitz (Leopoldus a) S. R. E. Cardinalis & archiepiscopus Strigoniensis 427 c
L
Laban avunculus Jacobi patriarchæ 15 c d e
Ladislaus Austriacus, Bohemiæ & Hungariæ rex Magdalenam Francicam sibi desponsat 696 e. Ante nuptias præmature moritur 697 a b
Læta nurus S. Paulæ Romanæ, a S. Hieronymo per litteras instructa 587 c d e f, 588 a, 675 d. Mater Paulæ junioris 621 e
Lætus abbas Passiniani adstitit S. Joanni Gualberto morienti 107 c
Lahannier (Antonius) monachus Longi-pontis, forte idem cum sequenti 214 e
Lahennier (Antonius) supprior Longi-pontis allaboravit pro disciplina Cisterciensi in suo monasterio restituenda 214 c d
Lalain (Paulus de) nobilis consiliarius regius Suessionensis, testis in instrumento facto pro cultu B. Joannis de Monte-mirabili 217 e f, 218 a
Lambertus episcopus Lausannensis seculo undecimo 272 a
Lancicius (Nicolaus) Societatis Jesu presbyter 261 a
Landenberg (Hugo de) episcopus Constantiensis obtinuit e reliquiis Solodorensibus sanctorum martyrum Thebæorum 283 b
Lando comes ex civitate Teanensi, peregrinans ad montem Garganum 64 e
Landus (Remigius) Rector generalis Congregationis B. Petri Pisani, unum os femoris B. Nicolai de Furca Palenæ Palenensibus donavit 251 e f, 252 a & seqq.
† Lanfrancus archiepiscopus Cantuariensis primatum suæ sedis tuetur 706 b c e f, 707 a
Lapara (Spiridion) abbas & consultor generalis Ordinis S. Basilii 793 b
Laurenti (Dominicus Maria) litterarum Apostolicarum expeditor & scriptor 281 c d
† Laurentii martyris reliquiæ in basilica B. Mariæ Majoris 651 b. Neapoli 301 d
† Laurentius Justinianus patriarcha Venetus, in exsequiis suis concentu angelico honoratus 117 d e
† Laurentius secundas archiepiscopus Cantuariensis 700 f, 701 e. A S. Petro apostolo prohibitus fugere, Eadbaldum regem convertit & baptizat 707 f, 708 a. Ipsius corporis situs in veteri ecclesia Cantuariensi 709 f. Idem corpus cælesti odore fragrans repertum, & in novam ecclesiam illatum 699 b c e f, 700 a b
† Laurentius episcopus Sipontinus, quando contigit apparitio S. Michaëlis in monte Gargano 54 e f, 55 b c d, 57 e f, 58 a, 59 a b c d f, 62 d e. Alia apparitio ejusdem S. Michaëlis ipsi facta 60 a & seqq. Tempus sedis illius 56 a & seqq., 57 a b c d e. Ejusdem Vitæ quo ordine scriptæ sint 55 c d e f, 59 c
Laurentius de Hispania auctor Hieronymianorum Venetiis 686 b c
† Lazari sepulcrum 484 b
Lazarus Prior Cartusiæ Durbonensis 668 f
† Lea vidua, cujus elogium scripsit S. Hieronymus 470 e f, 471 c, 581 a, 673 c
Lenfant (Joannes) monachus S. Juliani Turonensis 696 d
† Leo I Papa 446 f, 481 f, 632 c
Leo III Papa an condiderit ecclesiam S. Michaëlis in Saxia 73 c
Leo IV Papa, conditor civitatis Leoninæ 73 b. An etiam ecclesiæ S. Michaëlis in Saxia 71 c, 73 a b c
† Leo IX Papa peregrinatur ad montem Garganum 65 b. Angelica voce recreatur 106 f, 107 a. S. Leo Papa IX 706 f
Leo X Papa ecclesiam S. Onuphrii in diaconiam Cardinalitiam erexit 241 b
† Leo abbas Mentuniacensis 139 c, 140 b. Jussus sepelire corpus S. Maurelii presbyteri 140 b c d
Leo I imperator Orientis ædificavit ecclesiam S. Michaëlis 51 d. Leo imperator 144 d, 148 a, 149 c
Leofrona abbatissa in Anglia, prætermissa ad diem XXIII Septembris 784 e
Leonardis (Leonardus de) notarius Romanus scripsit instrumentum donationis reliquiarum B. Nicolai Furcensis factæ Palenensibus 252 f, 253 a
† Leonianus abbas 736 a
† Leontius episcopus Cæsareensis in Cappadocia S. Gregorium Illuminatorem consecravit episcopum 312 f, 313 a & seqq., 319 e, 383 d e f, 384 a, 387 d, 388 a, 412 c d, 413 e. Jus episcopum Armeniæ Majoris ordinandi sedi suæ vendicavit 313 d e f, 387 d, 388 b. Interfuit concilio Nicæno 312 f. Laboravit pro fide Catholica 313 b. Epistola ejus ad Teridatem regem & Armenos commentitia 386 a b c, 387 d, 388 b
Leontius abbas monasterii S. Michaëlis Constantinopoli tempore S. Hormisdæ Papæ 53 a
Leontius presbyter ad S. Hieronymum missus a monachis 588 e
Leontius discipulus & biographus S. Stephani Sabaïtæ 104a b
Leontius Origenista 146 b, 153 e, 155 a
† Leopardi martyris corpus Otriculi in Italia 415 a b c
† Leopardus martyr, inter Prætermissos 3 d
Leopoldus I imperator 654 d
Leopoldus dux Austriæ solvit obsidionem civitatis Solodorensis 284 d e f, 289 a b c
Leothericus monachus Cormaricensis, prætermissus ad diem XIV Septembris 782 b c e f
Leotherius archiepiscopus Senonensis confirmavit donationem a Walterio II comite Crespeiensi factam monasterio S. Arnulfi 718 d
Lespicier (Marcus) Prior Longi-pontis, laboravit pro Officio ecclesiastico de B. Joanne de Monte-mirabili obtinendo 214 e, 215 a c d e, 216 a b c d e, 217 b e f
Leudmundus episcopus Sedunensis seculo septimo 273 d
Leutadus vel Leocadius inchoavit monasterium Marciliacense 260 d
† Leutii martyris reliquiæ Romæ in ecclesia S. Onuphrii 246 e
Lia uxor Jacobi patriarchæ 15 e
Libanius rhetor Antiochiæ seculo quarto 430 d
† Liberius Papa S. Hieronymum non creavit Cardinalem 457 d. Falso insimulatus Arianismi 660 f, 661 a
Licinius imperator a Constantino Magno victus & occisus 397 d, 401 a, 402 a. Licinius imperator 312 c
† Lidwina virgo, mirabili patientia, ecstasibus, & angelorum favoribus illustris 115 c d e f, 116 a b c
Liebensfels (Jacobus de) archiepiscopus elector Moguntinus obtinuit e reliquiis Solodorensibus sanctorum martyrum Thebæorum 283 b
Lietbertus episcopus Cameracensis seculo XI, 724 a
Linaye (Guillermus de) monachus S. Juliani Turonensis seculo XV, 696 d
Lisiardus episcopus Suessionensis seculo XII, 195 e, 742 a f
Loërius (Theodoricus) Cartusianus scripsit Vitam venerabilis Dionysii Cartusiani 118 a
Longhi (Cajetanus) testis juratus pro reliquiis S. Hieronymi in basilica S. Mariæ Majoris quiescentibus 648 b
Longinus abbas monasterii S. Theoctisti in Palæstina 149 d, 150 b c
Longo (Bartholomæus) religiosus monasterii S. Bartholomæi de Trigona, testatus est de cultu &c ejusdem sancti abbatis 793 b c d e
Lot eductus e Sodomis 14 d e f
Lotharius imperator 653 e. Inter Prætermissos 2 c
Lotharius rex Francorum 80 e
Lotharius rex Italiæ 266 e
Lotharius rex Lotharingiæ 162 f, 633 b
Lubac (Joannes) subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 777 d
Lucas discipulus S. Bartholomæi abbatis cum sociis mittitur ad incolendum novum monasterium SS. Salvatoris prope Messanam 809 c. Suecedit eidem Sancto in prælaturam monasterii Rossanensis 796 f, 797 a b, 804 f, 805 a b c, 809 d e, 825 e. Fit archimandrita monasterii SS. Salvatoris 796 f, 797 a b, 805 a b, 809 d e f, 810 a. Inter Prætermissos 810 d
Lucchittus (Clemens) notarius scripsit instrumentum de B. Nicolao de Furca Palenæ a Palenensibus in Patronum electo 250 d. Item aliud 250 d
† Lucia virgo martyr 655 a
Luciana soror B. Humilianæ de Cerchis 112 a
† Luciani martyris exemplar Septuaginta interpretum 506 b, 680 f, 681 a
Lucianus comes, institutor, ut fertur, Teridatis, postea Magnæ Armeniæ regis 330 a c, 331 d, 334 c, 404 e
† Lucifer episcopus Calaritanus ordinavit Paulinum episcopum Antiochenum 451 e. Noluit episcopos ab Arianis ad Ecclesiam revertentes recipi in gradu suo 459 b c d e f
Luciferiani in schisma lapsi redarguuntur a S. Hieronymo 459 b c d e f, 460 a, 673 a
Lucinius Hispanus, amicus S. Hieronymi & ejusdem Operum cupidus 504 a, 509 c d, 511 b, 532 f, 533 a, 536 e f, 537 a b c, 674 f. Defunctus ab eodem Sancto laudatur 580 c d f, 675 c
Lucius, inter Prætermissos 2 d
Ludovici (Benjamin) e clero Palenensi supplicavit pro obtinenda canonizatione B. Nicolai Furcensis 255 c
Ludovicus Crassus rex Galliæ nascitur 742 c d
Ludovicus VII Galliæ rex, peregrinatus est ad ecclesiam S. Michaëlis in monte Tumba 82 b c. Ludovicus VII 226 a
† Ludovicus IX rex Galliæ sacellum in honorem sanctorum Angelorum fundat 8 c. Peregrinatur ad ecclesiam S. Michaëlis in monte Tumba 82 c. Moratur in Palæstina 638 f, 639 a
Ludovicus XI rex Galliæ laboravit pro canonizatione Joannis Gandavensis eremitæ obtinenda 2 e. Peregrinatur ad ecclesiam S. Michaëlis in monte Tumba & Ordinem equestrem S. Michaëlis instituit 82 c, 89 a b
Ludovicus XIII rex Galliæ 744 c
Ludovicus II rex Siciliæ 696 e
Ludovicus dux Bavariæ, electus imperator 284 e
Ludovicus comes Alemannorum seculo XI, peregrinatus est ad ecclesiam S. Michaëlis in monte Tumba 82 a
Ludovicus episcopus Trecensis elevavit corpus Joannis Gandavensis eremitæ 2 e
Luitgardis filia Henrici ducis Bavariæ 181 e
Luitgardis soror S. Udalrici episcopi Augustani 181 e
Luitholphus dux Sueviæ 181 e
Luna (Josephus) procurator causæ beatificationis & canonizationis B. Nicolai Furcensis 253 f, 254 a b c d, 258 a d
† Lupicinus secundus abbas Condatescensis 714 a b. Ejus ossa seculo XVII in novam thecam translata 714 c d
Lupicinus episcopus Stridonensis seculo quarto 444 f, 445 a
Lupulianus, alias Lupulus, amicus S. Hieronymi 494 d
† Lupus episcopus Trecensis 139 b c, 140 c
Lupus ab Olmeto institutor Hieronymianorum 684 e, 685 b c d e, 686 c e. Scripsit Vitam S. Hieronymi 637 d
† Lutgardis virgo Ordinis Cisterciensis, ab angelis ad sacram mensam ducta 112 c d
Luthard (Ulricus) testis in instrumento confirmationis possessionum collegii canonicorum Solodorensium 268 a
Lutheranorum in res sacras impietas 654 a b
Lysias dux exercitus regis Antiochi, a Machabæis profligatus 22 b c, 38 b
M
Mabilia, Roberti Guiscardi filia, donavit aliqua monasterio Rossanensi 804 e f, 807 d, 808 f
† Macarius, S. Antonii Magni discipulus, angelicis visionibus honoratus 93 d e
Macarius amicus Rufini presbyteri Aquileiensis 553 c d e f, 554 a, 555 a e, 578 b
Macedoniana hæresis de Spiritu sancto 497 a
† Machanus episcopus, inter Prætermissos 259 d
Machaut (Joannes Baptista de) Societatis Jesu, Gallice scripsit Vitam B. Joannis de Monte-mirabili 188 c d
Macrinus imperator 317 c d
Madellene (la) testis in Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 773 f, 774 a
Magdalena Caroli VII Galliæ regis filia, adfuit elevationi sanctorum corporum in Turonensi monasterio S. Juliani 695 e f, 696 a. Desponsata Ladislao Austriaco, Bohemiæ & Hungariæ regi 696 e, 697 b
Magdalena Tisonia nobilis virgo fit Clarissa Pisauri 757 d e. Claret virtutibus 762 e. Martyrologio Franciscano inscripta ibid. e
Magistri signavit instrumentum elevationis sanctorum corporum seculo XV factæ in monasterio Turonensi S. Juliani 696 d
Magnan (Spiritus) S. T. D. & canonicus cathedralis ecclesiæ Carpentoractensis, ab episcopo deputatus ad inquirendum de gestis, miraculis & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 773 a b
Magnus comes aliquot episcopos Catholicos relegavit 452 f, 453 a
Magnus orator Romanus responsum accepit a S. Hieronymo 538 e f, 539 a, 675 a
Majo (Josephus Maria de) religiosus monasterii S. Bartholomæi de Trigona, testatus est de cultu &c ejusdem sancti abbatis 793 b c d e
Majolino (Petrus) religiosus monasterii SS. Salvatoris apud Messanam, subscripsit instrumento de cultu & reliquiis S. Bartholomæi Trigonæ 794 e f
† Maiolus abbas Cluniacensis 105 d e f
Malatesta (Balleoneus) episcopus Pisaurensis adstitit publicæ expositioni corporum BB. Felicis & Seraphinæ abbatissarum 763 f
Malatesta (Elisabetha) Galeatii Malatestæ, Pisauri domini pia filia 757 c e f, 761 e, 767 c. B. Felici de Meda abbatissæ Pisaurum adventanti occurrit 759 d. Ejusdem Beatæ precibus divinitus sanatur 760 d e f, 761 a, 767 c, 768 a. Eidem beatæ sollemnes exsequias fieri curat 763 a. Post mariti mortem institutum S. Claræ amplectitur ac pie moritur 767 e
Malatesta (Galeatius) Pisauri dominus 757 b d, 758 d, 759 a f. Adversatur novo monasterio Clarissarum Pisaurensi 759 f, 760 a b c d. Deinde eidem favet 760 d e f, 761 a b c d. Vendit Pisaurum & Forosempronium 761 e
Malatesta (Sigismundus) Arimini dominus, Pisauro insidiatur 761 d e
Malchasiarum familia in Armenia Magna 382 b, 387 b
† Malchus episcopus Lismoriensis 259 b
† Malchus monachus in Maronia, a S. Hieronymo conventus, a quo & Vita ejus scripta 448 b c, 503 c d, 674 a
Malchus episcopus Sodorensis in Scotia, inter Prætermissos 259 b
Malcolmus rex Scotorum 740 d
Manasses comes Montis-Desiderii 722 b c
Manichæi hæretici damnabant nuptias 523 a. Manichæi 617 d
† Mansuetus episcopus Mediolanensis 632 c
Mantinellus (Jacobus) canonicus Florentinus magnificam thecam faciendam curavit reliquiis S. Hieronymi includendis 651 e
Manue pater Sampsonis, Israëlitarum judicis 18 c d e
Manuël Comnenus, imperator Græcorum exstruxit monasterium S. Michaëlis archangeli 51 a b
Mar (Claudius de la) major Prior monasterii S. Claudii multorum Sanctorum ossa in novas thecas transtulit 714 c d
† Marcella illustris matrona Romana, S. Hieronymi discipula 467 e f, 469 c d e, 470 b d e, 471 a c d e f, 474 e, 478 d, 489 a b, 499 b, 502 a, 508 d, 528 b, 534 f, 535 b, 569 c, 587 f, 588 a, 673 c. In sacris litteris admodum erudita evadit 471 f, 472 a. Opponit se translationi librorum Origenis de Principiis, a Rufino factæ 555 a b c, 558 b, 567 e, 569 b f, 585 e. Epistolæ & Opuscula a S. Hieronymo ad Marcellam scripta 470 e f, 472 b c d e f, 473 a & seqq., 474 a b c, 475 a & seqq., 476 a, 489 a, 490 e f, 520 e, 531 b, 573 f, 583 f, 584 a, 603 d, 673 c d f, 674 c, 675 e. Marcella moritur 609 b c, 610 d. Ejusdem Epitaphium scriptum a S. Hieronymo 613 c d, 676 d
† Marcellina virgo, soror S. Ambrosii 471 b c, 478 d, 783 a d
† Marcellinus tribunus & notarius in Africa consuluit SS. Hieronymum & Augustinum 612 c d e f, 613 a, 618 f, 619 a, 676 d. Prætermissus ad diem XIII Septembris 772 b
† Marcellus Papa martyr 279 c d
† Marcellus discipulus S. Alexandri, Acœmetorum institutoris 98 a
Marcellus presbyter, biographus S. Felicis presbyteri Nolani 91 d
Marcellus Johannis testis unionis Eremitarum B. Nicolai de Furca Palenæ, factæ cum Congregatione Pisana 242 f
Marchande (Magdalena) testis jurata de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 778 b c e f, 781 b
† Marcianus martyr 123 e, 124 a b, 125 a
Marcion hæresiarcha damnabat nuptias 523 a
Marcomanni Romanum imperium afflixerunt 428 e
† Marcus Euangelista, Alexandrinæ sedis fundator 625 c d. Ipsius reliquiæ Venetiis seculo duodecimo 65 c
† Marcus primus episcopus Atinensis & martyr 123 c e, 124 b c d. Ejusdem corpus a S. Fulgentio episcopo studiosius repositum 123 f, 124 a b
† Marcus monachus in Ægypto 93 e
† Marcus martyr olim cultus in Hispania 770 b c e f
Marcus discipulus S. Benedicti, diversus a Maximo Cæsaraugustano 783 d e
Marcus presbyter, a S. Hieronymo per litteras conventus 454 b c d, 455 a b c d, 673 a. Quis iste fuerit 455 e f, 456 a b
Marcus Atticus minister Ordinis Minorum in Marchia Anconitana 763 e
† Mardonius martyr, inter Prætermissos 261 e
Marefuscus Sacr. Rit. Congregationis secretarius 765 b e, 766 c, 786 b
Mareschal (Ægidius) monachus Longi-pontis, supplicavit pro obtinendo Officio de B. Joanne de Monte-mirabili 214 e
† Margarita Cortonensis magna angeli custodis familiaritate honorata 110 a b c d
† Margarita Fulginas 754 b
† Margaritæ ducissæ caput Colonia Agrippina in Hispaniam translatum 653 f, 654 a
Margarita comitissa Flandriæ & Hannoniæ 192 f, 193 a
Margarita Blesensis, primo Hugoni, Osiaci domino, deinde Ottoni Burgundiæ superioris palatino nupta 199 f, 200 b
Margarita Ordinis S. Claræ, una e sociabus B. Felicis abbatissæ missis ad incolendum novum monasterium Pisaurense 757 d
Mari (Amicus Angelus de) baro 251 b d
Mari (Carolus de) J. U. D. erexit dotavitque altare B. Nicolai de Furca Palenæ 251 b c d
† Maria virgo, Dei Genitrix XI e, 22 f, 441 c. Ejus perpetua virginitas impugnata ab Helvidio, & vindicata a S. Hieronymo 468 c d e f, 469 a b, 673 c. Impugnata item a Joviniano hæresiarcha 518 f, 520 c. S. Mariæ virginis apparitio in Valle Tellina, inter Prætermissos 3 c. Iconis inventio gemina, prætermissa ad diem VIII Septembris 771 c f
† Maria Magdalena 24 c d e f, 25 a, 683 b. Inpsius domus 484 b
† Maria Magdalena de Pazzis 121 d e
† Maria Ogniacensis, mira angelorum familiaritate gavisa 109 d e f, 110 a
† Maria uxor S. Isidori agricolæ 108 f
Maria Andegavensis, Caroli VII Galliæ regis uxor, adstitit elevationi corporum S. Lauri & aliorum Sanctorum in Turonensi monasterio S. Juliani 695 e f, 696 a e, 697 b
Maria Burgundica, Maximiliani I imperatoris conjux 193 a
Maria solitaria in Palæstina, mirabilis vitæ 157 d e f, 158 c
Maria Osterwicensis virgo, inter Prætermissos 259 d e
Maria de Goigneliu magnæ virtutis femina 187 f, 223 e, 224 d, 225 e, 226 a
Maria de Malliaco vidua, virtutibus venerabilis 118 a b
Marianus Florentinus scripsit Chronica Ordinis S. Francisci hactenus inedita 751 f, 752 a, 753 a
Maris abbas monasterii S. Theoctisti in Palæstina 150 b
Marius apparitione B. M. V. honoratus 3 c
Mar Mamas martyr, prætermissus ad diem XI Septembris 772 d
Marnas idolum Gazæ 587 e f
† Martha soror Lazari, prætermissa ad diem XXVIII Septembris 784 c f. Ejusdem domus 484 b
Martialis, alias Martianus, Joviniani hæresiarchæ sectator, a S. Siricio Papa damnatus 519 d e
Martianay (Joannes) Benedictinus scripsit ediditque Vitam & Opera S. Hieronymi 424 d
Martin (Antonius) confessarius S. Joannis de Deo 120 f
† Martinianus anachoreta in Palæstina 443 a
† Martinus, episcopus Turonensis angelorum colloquio & ope honoratus 84 a b c d e. Cui S. Ambrosio illius obitus fuerit revelatus 83 e f. Cælestis melodia in ejus obitu audita 84 a. Apparuit S. Leoni abbati Mentuniacensi 139 c, 140 b e. Martini nomen alicubi in Canone Missæ 655 a. Martinus Turonensis 222 f
Martinus V Papa Congregationem B. Petri Pisani declaravit exemptam a jurisdictione Ordinis Minorum 238 b. Approbavit institutionem Hieronymianorum Lupi de'Olmeto 685 b c d. Martinus V Papa 240 b, 640 f, 641 a
Martinus abbas Alcobatiæ in Lusitania 87 d f
Martinus de Bosco-Gualterii, confessarius & biographus venerabilis Mariæ de Malliaco 118 a
Martinus Spoletimus, Ord. Minorum, inter Prætermissos 3 d
Martinus Laterna, Societatis Jesu presbyter, ab hæreticis occisus, inter Prætermissos 260 f, 261 a
Martonie (Raymundus) episcopus Lemovicensis vulgari fecit Breviarium suæ diœcesis 689 e
† Martyres CL in Palæstina, inter Prætermissos 2 b
† Martyres decies mille crucifixi 311 f, 312 a
† Martyres mille, inter Prætermissos 261 e
Martyres Olivenses in Prussia, inter Prætermissos 2 c d
Martyres presbyteri sub Arianis, inter Prætermissos 1 c
† Martyrum Quadraginta reliquiæ Romæ in ecclesia S. Onuphrii 246 e
Martyrius patriarcha Hierosolymitanus 150 b
Masciarelli (Josephus Ægidius) e clero Palenensi supplicavit pro obtinenda canonizatione B. Nicolai Furcensis 255 c
† Maternus episcopus 166 d e f
† Mathildis abbatissa Oethilstetinensis 108 f, 109 a
Mathildis Guillelmi Conquestoris, regis Angliæ, uxor, consanguinea S. Simonis ex comite monachi 717 a, 722 f, 736 c d e f, 737 a b, 746 d, 747 c, 748 e f. Donat pretiosam thecam auream ad sacram Christi Domini sindonem Compendii includendam 717 a, 739 d e, 740 a b c. Jubet magnificum mausoleum S. Simoni ex comite monacho fieri in basilica Vaticana 715 b c, 743 b, 749 f. Moritur 740 c
Matthæi vice-legatus Cardinalis Barberini 764 d
Matthæis (Æmilius de) patricius Sulmonensis, scripsit Vitam B. Nicolai de Furca Palenæ 236 c, 245 a b c
† Matthæus apostolus & Euangelista 466 f. Ejus Euangelium Hebraicum tempore S. Hieronymi servatum Cæsareæ in Palæstina 450 b
Matthæus secundus abbas Cantipratensis 202 a
Matthæus canonicus Congregationis S. Georgii in Alga, & Eugenii IV Papæ cubicularius, testis unionis Eremitarum Congregationis B. Nicolai de Furca Palenæ factæ cum Pisana 242 f
Matthæus de Hungaria, eremita, in Italia 240 a
† Matthiæ apostoli corpus Romæ 636 a, 637 c, 638 d, 639 c, 640 c, 642 d, 645 a d, 646 e f
Matthias de Marli, in pugna apud Gisortium ab Anglis captus 194 b
Mattiotti (Joannes) confessarius & biographus S. Franciscæ Romanæ 118 b, 119 c
† Maurelius presbyter apud Trecas 139 c, 140 a c d. Ejus corpus in monasterio Petri Cellensi 141 e f
† Mauritius cum sociis Thebææ legionis 261 c, 263 d e, 264 a b c, 267 a, 279 d, 285 c, 290 a, 291 a, 292 a, 293 d
† Mauritius, abbas Ordinis Cisterciensis, prætermissus ad dies XX & XXII Septembris 783 f
† Maurontus abbas: ejus anima in cælum ferri visa 103 f
† Maurus Benedictinam Regulam in Galliam intulit 141 d
Maxentius tyrannus a Constantino Magno victus 397 d, 400 c, 401 a, 417 f
† Maximæ martyris Ulyssiponensis inventio, inter Prætermissos 3 e
Maximianus Herculius imperator 397 d, 401 a. Legionem Thebæam interfici mandat 262 b e, 263 a, 264 c, 267 a b, 279 d, 291 a b, 292 a b c, 293 d. Interficitur 400 c
† Maximinus episcopus Trevirensis: corpus ejus ex Aquitania relatum Treviros 175 c, 176 e
Maximinus imperator Christianæ fidei causa Armenos bello appetiit 312 c d e, 313 a, 318 b Maximinus ante cæsar 401 a
† Maximus episcopus Nolanus tempore persecutionis a divina providentia refocillatus 90 e f, 91 a & seqq., 92 a b
† Maximus episcopus Regiensis, inter Prætermissos 4 d
Maximus episcopus Cæsaraugustanus, prætermissus ad diem XVIII Septembris 783 d e
Maximus episcopus Genevensis seculo sexto 275 b
Maximus tyrannus a Theodosio Magno victus 500 a b c
Maximus paganus præfectus urbis Romæ sub Juliano apostata 416 e
Maximus præses gentilis 124 a
Maynardus primus abbas S. Michaëlis in monte Tumba 80 d, 81 e
Maynardus II, abbas S. Michaëlis in monte Tumba 81 f
Mazza (Leolucas) religiosus monasterii S. Bartholomæi de Trigona, testatus est de cultu &c ejusdem sancti abbatis 793 b c d e
Mazzolius (Seraphinus) Prior generalis Eremitarum S. Hieronymi in Italia 246 d
Medicis (Claudia de) princeps Urbini, domina Pisauri, archidux Austriæ 764 d
Medicis (Cosmus II de) Magnus dux Etruriæ 764 d
† Meinradus vel Meginradus, eremita in Helvetia 104 f, 105 a b, 180 b
† Melania junior versatur in Bethleem 626 f. De fraudibus Pelagii & Cælestii edocetur a S. Augustino 627 a
Melania senior, alias etiam dicta Melanius, illustris matrona Romana 478 a b, 550 b, 557 e, 571 e, 627 a. Cum Rufino Aquileiensi venit in Orientem, atque rediit Romam 552 d e f, 553 a b c. Habitavit Hierosolymæ 551 b. Adversata fuit S. Hieronymo 525 a. Suspecta de Origenismo 539 f. Errori Pelagiano addicta 617 d
Meledinus rex Saracenorum inducias facit cum Joanne rege Hierosolymæ 638 e. Item cum Frederico II imperatore 638 f
Meletiani Antiocheni dissident ab Eustathianis 451 e f, 452 b c, 453 a b c e f, 454 a b. Meletiani monachi adigunt S. Hieronymum ad deserendam eremum Chalcidis 454 a b c d e, 455 c d, 456 a b. Meletiani dissensionem componunt cum Eustathianis 459 b
† Meletius episcopus Antiochenus: turbæ propter ipsum ortæ Antiochiæ 451 d e f, 452 c e, 453 b c, 454 a e f, 455 c d. Paciscitur cum Paulino, alio episcopo Antiochiæ 459 b c. Moritur 463 b c
† Mellitus episcopus Londinensis, e sede sua pulsus, fugit in Galliam 707 f. Fit tertius archiepiscopus Cantuariensis 700 f, 701 e. Illius corporis situs in veteri ecclesia Cantuariensi 709 f. Idem corpus cælesti odore fragrans repertum & in novam ecclesiam illatum 699 b c e f, 700 a b
Memor episcopus Canusinus subscripsit tribus conciliis Romanis sub S. Symmacho Papa 56 d, 57 e
† Menedemus martyr sub Valente imperatore Ariano 1 f
† Mennas episcopus Constantinopolitanus 149 c
Menou (Petrus de) eques Turonensis 218 e
Meruzanes episcopus in Armenia Minori, ad quem scripsit S. Dionysius Alexandrinus 312 a b f
Messon (Wernerus de) plebanus, testis in instrumento confirmationis possessionum collegii canonicorum Solodorensium 268 a
† Methodius episcopus martyr 572 f, 573 a
† Methodius Slavorum apostolus 671 c
Metropolus, a nonnullis creditus episcopus Tungrensis, inter Prætermissos 3 c
Mettecoven (Bernardus) monachus Longi-pontis supplicavit pro obtinendo Officio de B. Joanne de Monte-mirabili 214 f
† Michææ prophetæ sepulcrum in ecclesiam versum 484 e
Michaël III imperator Græcorum 52 e
Michaël archiepiscopus Theatinus supplicavit pro obtinenda canonizatione B. Nicolai Furcensis 256 c
Michaël de Fabra, Ord. Prædic., inter Prætermissos 2 f, 3 a
Michaël de Pescina eremita Congregationis B. Nicolai de Furca Palenæ, se cum sociis Congregationi Pisanæ conjunxit 241 e f, 242 a & seqq.
Michaëlis (Joannes de) episcopus Lausannensis 278 e
† Mildredæ virginis corpus illatum in novam ecclesiam Cantuariæ 700 a
Miles filius S. Leodowini, archiepiscopi Trevirensis, Remensis & Trevirensis sedium indignus possessor 165 b c, 166 b c d, 167 a b c d, 172 d, 173 a, 177 a b. Corpus patris sui ad Trevirenses retulit 167 a b c d, 172 d, 173 a, 177 a b
Millenarii hæretici a S. Hieronymo refutati 609 a
Milo subscripsit donationi a S. Simone comite factæ monasterio Molismensi 733 b
Milo testis donationis monasterii S. Arnulfi Crespeiensis factæ S. Hugoni Cluniacensi 734 e
Milo testis donationis factæ monasterio Molismensi 733 d
Milo subscriptus factæ monasterio Dervenis 724 d
Milo Crispinus biographus B. Lanfranci, archiepiscopi Cantuariensis 706 e
Milo de Bairia confirmavit donationem factam monasterio Molismensi 733 d
† Minausii abbatis ossa seculo XVII in novam thecam translata in monasterio Jurensi S. Claudii 714 c d
Minervius monachus Tolosanus, a S. Hieronymo per litteras instructus 598 d, 599 a, 600 c d e f, 601 a, 676 b
Minorbetti (Cosmas) episcopus Cortonensis 651 d
Moduinus episcopus Augustodunensis seculo nono 69 e
Moët (Joannes) monachus Longi-pontis supplicavit pro obtinendo Officio de B. Joanne de Monte-mirabili 214 f
Moilin (Isaacus) notarius Apostolicus, & secretarius episcopi Suessionensis in processu de cultu B. Joannis de Monte-mirabili 217 f, 218 a
Molenach vel Molenark (Henricus) archiepiscopus Coloniensis seculo decimotertio 654 a b c
Monaldinus monachus monasterii SS. Salvatoris apud Messanam 796 a b
Moncada (Thomas) archiepiscopus Messanensis scripsit epistolam de cultu S. Bartholomæi Trigonæ abbatis 793 f
Mondanier (Aimericus de) monachus S. Juliani Turonensis seculo XV, 696 d
Monierus missionarius Societatis Jesu in Armenia 303 b c d e, 304 a b f, 305 b, 308 f
Montanistæ hæretici a S. Hieronymo refutati 673 c
† Montanus martyr cultus Abbatis-Villæ, prætermissus ad diem XX Septembris 783 c e
Montbrun (de) Calvinistarum ductor 780 f, 781 a
Montchal (Carolus de) archiepiscopus Tolosanus 40 a b
Monte (Franciscus Maria de) S. R. E. Cardinalis, erga BB. Felicem & Seraphinam abbatissas pie munificus 763 d
Monte-mirabili (Andreas de) pater B. Joannis, monachi Longi-pontis 190 e f, 191 b c f, 192 b c, 230 b
Monte-mirabili (Dalmatius de) abavus paternus B. Joannis monachi Longi-pontis 190 b f
Monte-mirabili (Elias de) avus paternus B. Joannis monachi Longi-pontis 190 c d e f
Monte-mirabili (Elisabetha de) filia B. Joannis, postea monachi Longi-pontis 193 a b, 198 f, 199 a, 203 e f
Monte-mirabili (Felicia de) filia B. Joannis, postea monachi Longi-pontis 193 b c, 203 e
Monte-mirabili (Galcherus de) proavus paternus B. Joannis, monachi Longi-pontis 190 b f. Munificus in abbatiam S. Joannis in Vineis apud Suessiones 190 b c, 195 e
Monte-mirabili (Galcherus vel Waltherus de) monachus Cisterciensis, propatruus B. Joannis, monachi Longi-pontis 190 c d
Monte-mirabili (Galcherus de) patruus B. Joannis, monachi Longi-pontis 190 c d e f
Monte-mirabili (Joannes de) filius B. Joannis, postea monachi Longi-pontis 193 a b c, 197 d e, 198 b f, 199 a, 205 c, 212 a. Facessit molestiam patri suo tum monacho 228 a, 229 f. Componit litem cum monachis Longi-pontis 200 d e f, 201 a b c. Donatio ab eo facta eidem abbatiæ 209 c. Et verisimilius etiam monasterio Cervi-frigidi 199 e f, 200 a b c, 205 d e f, 206 a b c
Monte-mirabili (Maria de) filia B. Joannis, postea monachi Longi-pontis 192 e, 193 b c, 203 e, 212 d, 215 f. Creditur mausoleum beato patri suo erexisse, juxta quod tumulata jacet 193 d, 211 d e
Monte-mirabili (Matthæus de) filius B. Joannis, postea monachi Longi-pontis 190 a, 193 b c, 197 d, 198 c, 201 a, 205 f, 206 a. Confirmavit donationem monasterio Cantipratensi factam a patre suo 199 b. Fundavit perpetuum cereum ad ejusdem Beati tumbam 211 f, 212 a b c d
Monte-mirabili (Willelmus de) filius B. Joannis, postea monachi Longi-pontis 193 a b, 198 f, 199 a
Monti (Bernardinus) notarius fecit instrumentum de sacris reliquiis in basilica S. Mariæ Majoris inventis ac recognitis 650 e
Morliere (Petrus) canonicus Suessionensis, testis in instrumento confecto pro cultu B. Joannis de Monte-mirabili 217 d e, 218 a
Morosinus (Petrus) S. R. E. Cardinalis Venetus legavit summam pecuniæ ad corpus S. Hieronymi honorificentius reponendum 641 a b
Morsa (Theodoricus de) archiepiscopus Coloniensis 259 d
Mouvans centurio Calvinistarum cum militibus suis res sacras Beduini deprædatus est & combussit 773 f, 776 b, 777 f, 780 f
† Moyses legislator: de ejus corpore disceptatio 9 a b. Moyses 16 b & seqq.
† Moyses Æthiops, monachus apud Scetim 93 e
Moyses (ut fertur) a S. Gregorio Illuminatore ordinatus episcopus in Magna Armenia 391 e
Mucurna, Gundobadi, Burgundionum regis, ex fratre neptis 274 d e. Vide Sedeleuba.
Muldrac (Antonius) senior abbatiæ Longi-pontis, scriptor Chronici ejusdem abbatiæ, nobis quædam transmisit 187 d e, 192 b, 205 a. Supplicavit pro obtinendo Officio de B. Joanne de Monte-mirabili 214 f
Mulot (Joannes) archipresbyter major Turonensis seculo XV, 697 a
Muti (Hieronymus) canonicus S. Mariæ Majoris, frustra quæsivit corpus S. Hieronymi 644 b
† Mygdonius martyr, inter Prætermissos 261 e
N.
Nabuchodonosor rex Babylonis 21 a, 441 c
Nalgodus discipulus & biographus S. Marioli, abbatis Cluniacensis 105 d
Nannus (Josephus Antonius) baro Arcis Scalignæ, supplicavit pro obtinenda canonizatione B. Nicolai Furcensis 256 c
Nardinus (Tiberius) archipresbyter Garganicus 66 a
† Nathalia martyr Cordubensis sub Mauris 104 e f. Corpus ejus in Galliam translatum ibid.
Naum prophetæ locus natalis 483 a
Nazaræi Berœenses 450 a b
Nebridius vir illustris, Theodosio I imperatori carus 581 c d e f, 582 a. Defunctus laudatur a S. Hieronymo 582 b, 675 e
Nebridius proconsul Asiæ, forte idem cum præcedenti 581 f
† Nectarii martyris corpus Otriculi in Italia 415 a
Nectarius episcopus Constantinopolitanus 463 f
† Nemesius, cujus corpus Romæ 750 e
Nepesini credunt, se habere caput S. Hieronymi 649 b & seqq., 650 a b c d
Nepotianus presbyter, amicus S. Hieronymi & ejusdem scriptis honoratus 431 b d, 447 d, 450 f, 516 a, 523 f, 526 b c d e f, 527 e, 674 c. Moriens tunicam suam legavit S. Hieronymo 627 e. Nepotiani epitaphium ab eodem Sancto scriptum 523 f, 526 c e f, 527 e, 531 e, 535 c, 580 f, 581 a b, 664 d, 674 e
Nera virgo sanctæ vitæ Senis 111 c d
Nero imperator 317 b
† Nicander martyr 123 e, 124 a b, 125 a. Quo tempore hic passus sit ibid. d
Nicanor bellidux blasphemus, cum suo exercitu a Machabæis cæsus 22 d e, 38 b
Niceas hypodiaconus Aquileiensis, aliquando S. Hieronymi in peregrinatione socius 435 a, 436 f, 446 d e f, 672 e
Nicephorus imperator Græcorum 51 c
† Nicetas episcopus Dacorum 446 e f
Nicetas episcopus Aquileiensis seculo quinto 446 f
† Nicolaus episcopus Myrensis 655 a. Ecclesia ipsi dicata Constantinopoli 51 f
† Nicolaus Tolentinas, Ordinis Eremitarum S. Augustini ab angelo nasciturus prædictus, & ante obitum recreatus 113 b c
† Nicolaus Peregrinus 107 c
Nicolaus IV Papa auxit cultum S. Hieronymi in basilica S. Mariæ Majoris 639 b c. Sepultus ibidem juxta sepulcrum ejusdem Sancti 637 c, 639 d, 642 c d. Nicolaus IV Papa 304 d
Nicolaus V Papa concessit privilegia ecclesiæ conditæ in loco, qui creditur S. Hieronymi natalis 426 f, 427 a b c. Confirmavit possessionem quamdam B. Nicolao Furcensi 240 d e f, 241 a. Ecclesiam SS. Joannis & Pauli tradidit Jesuatis 687 e. Nicolaus V Papa 245 c, 246 a, 254 f, 255 d
Nicolaus episcopus Cameracensis 191 c
Nicolaus abbas Longi-pontis seculo decimoquinto 218 e
Nicolaus abbas S. Urbani interfuit elevationi corporum sanctorum martyrum Thebæorum, inventorum Solodori 281 e, 282 a
Nicolaus Avenionensis, Ordinis Prædicatorum, inter Prætermissos 2 f
Nicolaus patricius & domesticus Orientalium 52 f, 53 a
Nicolaus magister laudatus in instrumento confirmationis possessionum collegii canonicorum Solodorensium 268 a
Nicolaus de Brisiaco testis donationis a B. Joanne de Monte-mirabili factæ monasterio Cantipratensi 198 f, 199 a b
Nicolaus de Fundis rector ecclesiæ S. Sebastiani Romæ vendidit quamdam possessionem B. Nicolao de Furca Palenæ 240 e f
Nicolaus de Villafontis testis in instrumento B. Joannis de Monte-mirabili 195 b
Nicolaus Theatinus, rector eremitorii S. Mariæ de Lispia, interfuit generali capitulo Eremitarum Congregationis Pisanæ 242 a
Nicolaus Veronensis, eremita socius vel discipulus B. Nicolai de Furca Palenæ 238 f, 239 a
Nicolaus Jacobelli de Core, eremita socius seu discipulus B. Nicolai de Furca Palenæ 240 b
Nicon dicitur scripsisse de erroribus Armenorum 313 e f
Nierses I patriarcha Armeniæ Majoris 315 a
Nierses III patriarcha Armeniæ Majoris ædificavit ecclesiam patriarchalem in Echmiadzin 303 f
Nierses V patriarcha Armeniæ Majoris 304 b
† Nilus abbas Cryptæ Ferratæ 801 c d e
Nilus testis oculatus & scriptor Actorum S. Theodoti martyris 92 f
Nilus quidam ignotus in Calabria, cui quædam S. Bartholomæi Trigonæ gesta attribui videntur 802 a b c e f, 803 a b c d e, 804 a b c, 805 a
Niphon monachus in Calabria 816 b, 818 b
Nithardus abbas Mediolacensis 159 f, 160 a
Nizo II abbas Mediolacensis, falso creditus biographus SS. Basini & Leodowini 159 c & seqq., 160 b c f, 177 c
Nobile (Michaël) canonicus Sipontinus 66 a
Nocherus comes Barri ad Albam, avus maternus S. Simonis, ex comite monachi 720 a e f, 721 a, 733 e f
Nocherus comes Suessionensis, proavus maternus S. Simonis, ex comite monachi 720 a c e f
Nonnus turbulentus dux Origenistarum in Palæstina 143 d, 146 a b, 150 b, 153 e, 154 c, 155 a b, 156 b. Repentina morte sublatus 146 c d
Norgodus episcopus Abrincensis 81 f
Normanni evertunt monasterium Turonense S. Juliani 695 c d
Nortpertus abbas Sangallensis seculo undecimo 182 c
Norvene (Joannes Jacobus) subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 775 d e
Novatiani hæretici a S. Hieronymo oppugnati 673 c
Novatianus hæreticus 445 e
Nuloti (Joannes) archidiaconus Turonensis seculo XV, 696 c, 697 a
Numerius Galliæ Narbonensis præfectus seculo quarto 430 f
Nuptius S. R. E. Cardinalis 641 f
Nuscus (Joannes) discipulus & biographus S. Guilielmi, institutoris Congregationis Montis-Virginis 787 f
O
Obolius filius justi, prætermissus ad diem XXIII Septembris 784 a
Oceanus amicus S. Hieronymi opponit se erroribus Origenis 539 b, 567 e. Monet S. Hieronymum de Origenis Opere de Principiis a Rufino infide Latine edito 555 e f, 675 b. Eumdem Sanctum visit in Bethleem 540 f, 541 a. S. Hieronymi epistolæ ad Oceanum scriptæ 556 e, 579 c d, 580 f, 581 a b c, 675 b c. Oceanus 612 d
Ochozias rex Israël 19 d
Octavianus a Martinis peroravit apud Sixtum IV Papam pro canonizatione S. Bonaventuræ 112 d
Odardus marescalquus subscripsit donationi a S. Simone comite factæ monasterio Molismensi 733 b
Odelricus miles laudatus in charta donationis factæ monasterio Remensi S. Dionysii 725 b
† Odilo abbas Cluniacensis 266 b
† Odo abbas Cluniacensis disciplinam monasticam in monasteriis Floriacensi & Turonensi S. Juliani restituit 695 e, 697 e. Ejus corpus elevatum 696 b c
Odo de Castellione, postea Urbanus II Papa, inscripsit epitaphium tumulo S. Simonis ex comite monachi 715 b, 743 b c, 751 d. Vide Urbanus II Papa.
Odo abbas Glannafoliensis 74 c
Odo prior sororum Ordinis Prædicatorum Romæ sub S. Dominico 111 b
Odo, B. Joannis de Monte-Mirabili in seculo sacellanus, & in monastica vita socius 201 e f, 202 a b, 232 d
Odo benefecit monasterio Molismensi 733 c
Odoacer Herulorum rex in Italia 56 a b, 60 a b
Oglanchescise (Theodatus) princeps in Albania 301 e f
Oisiaco (Ægidius de) avunculus B. Joannis de Monte-mirabili 191 c
Oisiaco (Hildiardis de) mater B. Joannis de Monte-mirabili 191 b c d f, 192 b c, 222 b, 230 a
Oisiaco (Hugo I de) abavus maternus B. Joannis de Monte-mirabili 191 b d
Oisiaco (Hugo II de) proavus maternus B. Joannis de Monte-mirabili 191 b c d. Fundavit abbatiam Vallicellensem ibid., 229 e
Oisiaco (Hugo III de) avunculus B. Joannis de Monte-mirabili 191 c d, 198 e, 200 e, 225 c
Oisiaco (Simon de) avus maternus B. Joannis de Monte-mirabili 191 c d
Oliverius testis donationis factæ monasterio Molismensi 733 d
Olivieri (Ausonius) testis juratus pro reliquiis S. Hieronymi in basilica S. Mariæ Majoris quiescentibus 648 b
Olybrius consul, Probi consulis filius 528 d e. Pater Demetriadis Virginis 615 a
† Olympias diaconissa Constantinopoli 582 a
Olympias imperatori Constanti desponsata, deinde nupta Arsaci, Majoris Armeniæ regi 315 c
† Olympii abbatis ossa seculo XVII in novam thecam translata in monasterio Jurensi S. Claudii 714 c d
Onasus Segestanus S. Hieronymi obtrectator quis? 472 d, 673 c
Onesimus olim amicus familiaris Bonosi eremitæ 443 d
Onias summus sacerdos Judæorum 21 f, 22 a b
Onofrii (Philippus) testis juratus pro reliquiis S. Hieronymi in basilica S. Mariæ Majoris quiescentibus 648 b
† Onuphrius anachoreta in Ægypto: ecclesia ei dicata Romæ 240 c e
† Optatus episcopus Milevitanus 621 c, 626 c, 628 d e f, 629 a
Orbilius celebris ac severus grammaticus Beneventanus 433 a b
Orfanes vel Orphanus in chartis seculi XI, 734 e
Origenes presbyter discipulum habuit S. Gregorium Thaumaturgum 92 b d. Castravit semetipsum 571 b. Origenis errores aliquot 34 f, 462 c d, 538 d, 554 f, 555 a, 559 d e f, 560 a b c, 562 b d, 563 a c d e, 564 a e f, 565 e f, 566 b, 570 b, 578 c d, 619 d. Origenes damnatus a Demetrio episcopo Alexandrino 570 f, 571 a b c d. Item in quinto concilio œcumenico Constantinopolitano 143 e f, 144 a. Origenis Opus de Principiis infide versum Latine a Rufino Aquileiensi 539 a, 548 d, 549 b, 553 c d e f, 554 a d f, 555 a f, 573 f, 675 a. Eadem versio damnata a S. Anastasio Papa 567 e f, 568 a b c d e. Origenis Operum lectio prohibita ab imperatoribus 568 b. Origenes quo modo laudatus a S. Hieronymo 466 c, 489 b c, 492 d e, 494 d e, 516 d, 537 d e, 539 a b c, 541 d e, 556 f, 557 c d, 558 c d e f, 559 a b c d, 561 f, 570 d e, 575 b, 589 d, 601 a, 675 b, 678 d, 682 b. Origenis Opus de Principiis optimo consilio Latine versum a S. Hieronymo 555 f, 557 b c, 572 e f, 573 f, 606 d, 675 b. Ejusdem Homiliæ aliquot ab eodem Sancto in linguam Latinam translatæ 461 e f, 462 a b, 466 b c, 495 a d e f, 558 f, 673 a, 674 a. Origenis Hexapla tempore S. Hieronymi servata Cæsareæ in Palæstina 504 b c d e, 506 c, 680 f. Origenes non scripsit sex millia librorum 576 c d. Origenes 617 e, 632 b, 680 d e
Origenistæ hæretici 615 f, 616 a. Origenistarum errores in quinta synodo œcumenica damnati 143 e, 144 a. A Justiniano I imperatore proscripti 143 c d. Errores particulares a Cyrillo Scythopolitano recensiti 143 a b c d e, 144 b, 152 c, 153 d. Origenistæ monasteria Palæstinæ suis erroribus inficere conantur & Catholicos vexant 145 e f, 146 a b c, 152 b, 153 e f, 154 c, 155 a b, 156 b. Expulsi ex Nova laura 146 e. Origenistæ in monasteriis Nitriæ a S. Hieronymo deprehensi 483 b, 485 f, 582 d, 583 a, 673 f
† Oringa virgo in Etruria 114 d e
Orosius presbyter Hispanus 606 f, 628 f. Interfuit synodo Hierosolymitanæ 617 b, 618 c. A SS. Augustino & Hieronymo instructus adversus hæreses 620 c d e f, 621 b c, 676 e. Reliquias S. Stephani protomartyris in Occidentem attulit 621 b
Orsiesius discipulus, deinde successor magni S. Pachomii 94 e, 96 a b, 588 d
† Osanna Mantuana, virgo tertii Ordinis S. Dominici, angeli alloquio & obsequio gavisa 119 d e f
Osbernus biographus suppar S. Dunstani archiepiscopi Cantuariensis 105 f, 106 a
Ostricus rex Deirorum a Christiana fide apostata 709 a
† Oswaldus fit rex Northumbriæ 709 a
† Othmarus abbas 686 e
Otho episcopus Gurcensis, inter Prætermissos 259 e f
Otto I imperator insulam Ufnaugiam monasterio Einsidlensi donat 180 c. Otto I imperator 265 e, 266 a
Otto II imperator 265 e
Otto III imperator, pœnitens peregrinatur ad montem Garganum 64 f. Otto III imperator 70 e, 265 e
Otto IV imperator 284 b
Otto Burgundiæ superioris comes palatinus 200 b
† Ottonis episcopi Bambergensis translatio, inter Prætermissos 259 a
Ovantius martyr, prætermissus ad diem XVIII Septembris 783 a b
Oultrebon (Antonius) chirurgus testis in instrumento facto pro cultu B. Joannis de Monte-mirabili 217 e f, 218 a
Owinus ex aulico monachus magni meriti in Anglia 103 c d e
Oxyperentius a Palladio laudatus 624 d e f
P
Pabecus, ut fertur, maritus matris Artasiræ sive Artaxerxis regis Persarum 324 a b
Pacatula, pro cujus educatione præcepta scripsit S. Hieronymus 613 d e, 676 d
† Pachomius institutor vitæ cœnobiticæ accepit ab angelo normam Regulæ præscribendæ 94 d e f, 95 a & seqq., 96 a b c d e. Accepit etiam ab angelo scientiam linguæ mysticæ 588 f. S. Pachomii Regula aliaque Opuscula Latine versa a S. Hieronymo 675 f, 683 c, 687 a
Pacius (Antonius) Congregationis B. Petri Pisani, concessit Palenensibus reliquias B. Nicolai Furcensis 252 a & seqq.
Paganus testis in diplomate Philippi I regis Galliæ 735 b
Palenensis cleri litteræ ad Benedictum XIV Papam pro canonizatione B. Nicolai Furcensis impetranda 254 e f, 255 a b c
Palermo (Hyacinthus) decanus majoris basilicæ collegiatæ Platiensis, subscripsit instrumento de cultu S. Bartholomæi Trigonæ abbatis 794 a b c
† Palladii ossa seculo XVII in novam thecam translata in monasterio Jurensi S. Claudii 714 c d
Palladius episcopus Salpensis 57 b c d
Palladius episcopus Helenopolitanus, S. Epiphanio suspectus de Origenismo 524 e, 618 f
Palladius alius a S. Hieronymo de Origenismo accusatus 618 e f
Palma (Petrus Paulus) archiepiscopus Ancyranus, legatus Pontificius & cæsareus apud Persas, exaltavit Sulphæ reliquias S. Gregorii Armeni 302 f
† Pammachius condiscipulus & amicus singularis S. Hieronymi 431 f, 436 f, 437 a, 508 c d, 510 c, 521 d e, 522 f, 523 d e, 524 a, 567 e, 598 c, 607 d, 608 a, 609 a, 610 d, 611 c d. Fuit gener S. Paulæ Romanæ 484 f. Exstruxit Romæ ecclesiam SS. Joannis & Pauli 687 e f. Accepit a S. Hieronymo epistolam consolatoriam de morte Paulinæ conjugis suæ 535 c d f, 536 a, 674 e. Fit monachus 596 e f. Hæresim Joviniani ad S. Siricium Papam defert 519 d. Monet S. Hieronymum de Opusculo illius Romæ male excepto 522 c d, 523 d, 674 d, 675 b. Eumdem monet de Origenis Opere de Principiis a Rufino Latine edito 555 e f, 569 b c, 606 d e. Varias litteras & Opuscula accepit ab Hieronymo 515 f, 516 a, 521 a, 522 d e f, 523 a b c d e, 524 d, 525 b c d e f, 526 a b, 531 f, 532 d, 546 f, 556 e, 557 b e f, 573 f, 580 f, 583 f, 584 a, 599 a & seqq., 603 d, 674 d, 675 b e. Moritur 609 b c d
† Pamphilus presbyter Cæsareensis & martyr insignem bibliothecam Cæsareæ collegit 450 b, 576 d. Non est auctor Apologiæ Origenis 487 d e f, 488 a b c d, 517 e f, 556 f, 571 e, 572 f. S. Pamphili Vita scripta ab Eusebio episcopo Cæsareensi 576 c. S. Pamphilus 506 b, 570 f
Pancratius monachus Hierosolymitanus in quinta synodo œcumenica, Constantinopoli habita 143 f
Pannonii ab Augusto victi 427 f, 428 a b c
† Pantaleonis corporis pars sollemniter elevata seculo XV in S. Juliani monasterio Turonensi 696 b c
† Pantelemon, cui ecclesia dicata Constantinopoli 53 a
Parammo abbas, discipulus S. Cyriaci 157 d e f
Parniersch quintus patriarcha Armeniæ Majoris 315 b
Parthorum imperium translatum ad Persas seculo tertio 315 e, 317 d, 321 d e f, 322 a b c, 323 d e f, 324 c, 325 a, 403 e
† Paschalis I Papa varia Sanctorum corpora in basilica S. Mariæ Majoris deposuit 645 d, 646 c d e. Consecravit ejusdem basilicæ altare Papale 651 a
Paschalis II Papa confirmat donationem factam monasterio Crespeiensi S. Arnulfi 718 e. Concedit privilegium Humberto abbati S. Claudii Jurensis 734 c. S. Bartholomæum abbatem Rossanensem benigne excipit, ejusque postulatis annuit 800 b, 808 b d, 819 f, 820 a, 822 b. Paschalis II Papa 801 b, 806 c, 808 d e
Paschalis III, alias Guido, episcopus Cremensis, antipapa 414 e
Paschasius abbas monasterii S. Honuphrii, deinde Montis-Virginis 789 d e f. Corpus ejus inter sacras reliquias asservari dicitur 789 d f, 790 a
† Pasicrates martyr 124 a b, 125 a
Pastrovicchius (Angelus) Ordinis Minorum Conventualium, biographus B. Josephi a Cupertino 122 f, 123 a
Patera vel Paterius celebris rhetor Romæ seculo quarto 430 d e, 605 b
† Paternus episcopus Abrincensis non condidit monasterium S. Michaëlis in monte Tumba 80 a b
Patricius incertæ sedis episcopus, dicitur adfuisse inventioni corporis S. Victoris martyris Thebæi 272 e, 273 a b d, 292 e f, 293 e
Pattis (Prudentius de) Ordinis Casinensis, Vicarius generalis curiæ archimandritalis in Sicilia & Calabria scripsit epistolam de cultu S. Bartholomæi Trigonæ abbatis 793 f
† Paula nobilissima vidua Romana, discipula S. Hieronymi 463 c, 469 c d e, 471 a & seqq., 476 b c d e, 478 b c d, 479 e, 498 e f, 499 b, 528 b, 587 f, 599 f, 607 d, 608 f, 609 a b, 624 e, 660 f, 661 a, 673 c d. Epistolæ & Opera ab eodem Sancto Paulæ scripta 474 c d, 476 c d e f, 488 c f, 489 a e f, 490 a c d e f, 491 a b c, 492 a, 493 e, 495 b f, 501 b, 503 b, 504 f, 505 a c d, 507 b c d e, 510 d e f, 511 a b, 516 b c e f, 535 c, 570 e f, 573 d. Paula hospitio excepit S. Epiphanium Salaminensem 471 e. Mortem filiæ suæ nimium dolens, a S. Hieronymo monetur 476 c d, 477 a, 580 f, 673 e. Atrocem calumniam patitur 477 b c e f, 478 a, 673 e. S. Hieronymum secuta in Palæstinam, cum illo loca sacra visit 480 b c d, 482 b e f, 483 a & seqq., 484 a & seqq., 485 a d e, 673 e f. Sedem suam figit in Bethleem 485 f. Ejus gesta ibidem 486 a b c e, 488 d e f, 499 d, 533 f, 534 c, 536 a b c d, 539 e, 588 a, 630 e, 655 f, 656 d, 673 f, 674 f. Quamdiu vixerit in Palæstina 480 b, 482 a b. Ejus obitus 480 b c, 510 b f, 511 a b, 550 a, 584 d, 588 a b c d, 598 c, 609 f, 675 f. Ejusdem sepulcrum in Bethleem 629 d f, 630 b c d. Ejusdem Epitaphium scriptum a S. Hieronymo 588 b c, 675 f
Paula neptis S. Paulæ Romanæ 510 f, 587 f, 588 a. Mittitur in Bethleem inter sacras virgines educanda 588 a, 621 e, 683 d. Queritur apud S. Innocentium I Papam de Pelagianis 622 b d
Pauletus (Felix Antonius) cameræ Apostolicæ secretarius & cancellarius 281 c d
Paulina filia S. Paulæ, uxor S. Pammachii 523 d e. Mortua laudatur a S. Hieronymo 535 c d f, 536 a, 580 f, 674 f
Paulina, magna sacerdos Cereris, Prætextati consulis designati vidua 477 a b
Paulinianus frater S. Hieronymi 432 b c e, 456 e, 495 b, 541 c, 543 f, 554 b, 556 c d, 572 d, 591 c, 624 e, 683 d. Cum S. Hieronymo proficiscitur in Palæstinam 482 d, 673 e. Invitus ordinatur presbyter a S. Epiphanio Salaminensi 457 a, 458 d e f, 540 a b c d. A sancto fratre suo mittitur in patriam, communia bona venditurus 535 d, 536 b c, 674 f. Vexatur a Joanne episcopo Hierosolymitano 458 d e, 541 c d e f, 543 a, 546 a b
† Paulinus archiepiscopus Eboracensis Northumbros ad Christi fidem convertit 702 f, 703 a, 705 b, 708 e. Baptizat Bleccam præfectum Lindocolini cum familia sua 703 a b c, 705 b. S. Honorium ordinat archiepiscopum Cantuariensem 701 a f, 702 a c f, 703 a b, 704 f, 705 b c, 710 b, 711 a. Privilegium & pallium accipit ab Honorio I Papa 705 a d f, 706 a. Post cædem regis Eduini fugit in Cantiam 708 f, 709 a, 710 c. Præficitur ecclesiæ Roffensi 709 b c, 710 d. Moritur 709 c. Ejus translatio inter Prætermissos 261 b
† Paulinus ex senatore presbyter, postea episcopus Nolanus, a S. Hieronymo per litteras instructus 520 f, 529 a & seqq., 530 a & seqq., 557 b c d, 674 c, 675 b. Scripsit panegyrim Theodosii I imperatoris 529 d e. S. Paulinus 90 e, 98 d e f, 99 b c, 530 f, 541 a b, 552 e f, 596 e f, 605 f, 669 b, 682 c, 687 f
† Paulinus episcopus Trevirensis: ejus corpus ex Phrygia translatum Treviros 175 c, 176 e f
Paulinus episcopus Antiochenus: turbæ propter ipsum ortæ Antiochiæ 451 e f, 452 c e, 454 a, 456 a. S. Hieronymum ordinavit presbyterum 456 d e f, 457 e f, 458 a e, 632 a, 655 e, 673 b. Eumdem excepit hospitio 482 e, 673 e. Cum eodem Romam venit 463 a & seqq., 655 e, 673 b. Paulinus 457 b
† Paulus apostolus 25 e f, 26 a, 37 f, 483 d, 601 e, 602 f, 655 b, 662 a, 679 c d. Quomodo reprehenderit S. Petrum 589 e f, 590 a b c d. S. Pauli corpus Romæ 636 a, 750 e f. S. Pauli & Theclæ Periodus Opus fabulosum 420 d
† Paulus episcopus Leonensis: an ejus corpus elevatum seculo XV in monasterio Turonensi S. Juliani 696 b c, 697 c d e
† Paulus primus eremita mortuus visus est in cælum ascendere 93 b. Ejus Vita scripta a S. Hieronymo 445 d e, 446 a b c d, 672 e
† Paulus Simplex, discipulus S. Antonii, angelorum visionibus honoratus 93 c d
Paulus II Papa edidit bullam pro eremitis congregationis Fesulanæ 684 f. Paulus II Papa 278 e
Paulus III Papa jussit fieri novum Breviarium Romanum 656 a. Paulus III Papa 763 e
Paulus IV Papa partem Janiculi mœnibus cinxit 240 c
Paulus V Papa edidit decretum pro festo sancti angeli custodis 8 c. Paulus V Papa 246 c, 642 f
Paulus episcopus vel presbyter, e loco suo ejectus, a S. Hieronymo hospitio exceptus 550 c d e f, 575 e, 585 c
Paulus abbas monasterii S. Theoctisti in Palæstina 149 d, 150 c, 154 c
Paulus Barensis, guardianus conventus S. Laurentii Neapoli, restituit caput S. Gregorii Armeni monialibus S. Gregorii 301 d
Paulus Concordiensis, amicus S. Hieronymi 437 a, 444 c d e. Litteras & Vitam S. Pauli eremitæ ab eo accepit 445 d e f, 446 a, 525 f, 526 a, 672 e
Paulus Antonii de Muscianis notarius scripsit instrumentum unionis eremitarum B. Nicolai de Furca Palenæ cum Congregatione Pisana 241 d e f, 242 f
Paulus Joannis Fravasti rector Eremitorii de Schola apud Ariminum 241 d
Paulus Quirinus procurator generalis monasterii S. Mariæ Gratiarum Neapoli 244 c
Pelagiani hæretici calumniantur S. Hieronymum 614 d e, 618 a, 621 c. Vastant ejusdem monasteria in Bethleem 621 f, 622 a b c d e, 623 b c d e, 676 f. Pelagiani 616 a, 624 a b c, 626 d, 708 b
Pelagius hæresiarcha 52 f, 611 d, 621 f, 622 e f, 624 c, 627 a c d. Discipulus Rufini Aquileiensis 611 a b, 616 f. Hæresim suam cœpit spargere Romæ 611 c. Damnatus a SS. Innocentio & Zosimo Papis 624 a. Simulavit pœnitentiam de erroribus suis 621 d, 623 c. Damnatus a synodo Orientali, & pulsus e Palæstina 622 f, 623 a b. Impugnatus a S. Hieronymo 616 f, 617 a & seqq., 618, 619, 620 a, 623 f, 676 e. Carpsit S. Hieronymum 616 f, 676 e. Pelagii epistola S. Hieronymo falso attributa 668 f, 669 a
Pellegrini (Innocentius) Prior monasterii SS. Salvatoris apud Messanam, subscripsit instrumento de cultu S. Bartholomæi Trigonæ abbatis 794 e f
Pellegrino Villa Reali (Franciscus Antonius) eques Romanus, ossa B. Nicolai de Furca Palenæ, in nova theca splendide composuit 247 e, 248 d e f, 249 a b d
Pellét (Geraldus) testis juratus de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 777 b c e f
Pellet (Laurentius) juratus testis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 778 b d e
Pellet (Spiritus) testis in Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 777 e
Pellissier (Carolus Franciscus de) vicarius generalis episcopi Carpentoractensis subscripsit apographo Actorum inquisitionis de S. Antonio vel Antonino episcopo 773 a
Penda rex Merciorum paganus rem Christianam inter Anglos graviter affligit 703 b, 704 f
Pentadia diaconissa Constantinopoli 582 a
Perelli (Demetrius) religiosus monasterii SS. Salvatoris apud Messanam, subscripsit instrumento de cultu & reliquiis S. Bartholomæi Trigonæ 794 e f
Perettus (Felix) S. R. E. Cardinalis de Monte alto, exstruxit sacellum S. Hieronymi, sive Præsepis Domini 641 c. Vide Sixtus V Papa.
Perionius (Joachimus) monachus Cormaricensis, scripsit Vitam venerabilis Leotherici, ejusdem loci monachi 782 b c e
Persæ imperium Parthorum sibi vendicant 315 e, 317 d, 321 d e f, 322 a b c, 323 d e f, 324 c, 325 a
Perticone (Bernardinus) e clero Palenensi supplicavit pro canonizatione B. Nicolai Furcensis 255 c
Perturelli (Nicolaus) Officialis Turonensis seculo XV, 696 c
Pestis in Italia seculo XVII, 65 f, 66 a & seqq., 67 a & seqq., 68 a & seqq., 69 a b. Alteræ Romæ 72 b c. Pisauri 768 a b
Petronia martyr, forte eadem, quæ S. Petronilla, inter Prætermissos 1 f, 2 a
† Petronilla, forte Petronia, inter Prætermissos 1 f, 2 a
† Petronius episcopus Bononiensis: ei supposita scripta 457 d
† Petrus princeps Apostolorum 25 c d e, 37 e, 91 a, 502 a b c, 601 e, 655 b, 662 a, 679 c. Quomodo fuerit reprehensus a S. Paulo 589 e f, 590 a b c e, 595 c d, 674 d. Ejus corpus Romæ 636 a
† Petrus Gambacurta, fundator Eremitarum S. Hieronymi 235 b c, 236 a, 238 a b d, 241 c d, 242 d, 243 b, 685 e f, 686 b c d e f. Ejusdem Congregatio postea a S. Pio V Papa Regulæ S. Augustini adstricta 235 b, 241 b
Petrus II episcopus Alexandrinus 454 c, 501 d
Petrus episcopus Corinthi, avunculus S. Cyriaci abbatis 147 e. Interfuit concilio Chalcedonensi 149 b. Scripsit ad imperatorem adversus Timotheum Elurum ibid. c
Petrus episcopus Hierosolymitanus 146 a b c, 156 a
Petrus abbas Cormeriacensis adstitit sollemni elevationi sacrorum corporum in Turonensi monasterio S. Juliani seculo XV factæ 696 f
Petrus abbas Signiacensis seculo decimotertio 209 f
Petrus eremita, prætermissus ad diem XIII Septembris 772 b e
Petrus a Leydis, Prior Carthusiæ Coloniensis 291 f
Petrus canonicus, testis in instrumento confirmationis possessionum collegii canonicorum Solodorensium 268 a
Petrus de Dacia, Ordinis Prædicatorum, scripsit Vitam B. Christinæ virginis Stumbelensis 114 a
Petrus diaconus Casinensis scripsit Vitam S. Constantii, episcopi Aquinatis 184 f
Petrus Alexandrinus Origenista 146 a. Abbas intrusus lauræ Sucæ, atque hinc expulsus 146 c, 153 e, 155 c, 156 a
Petrus alter Origenista intrusus abbas & ejectus 153 e f
Petrus Ægyptius, forte aliquando discipulus S. Hieronymi 624 e f
Petrus de Hispania, eremita Congregationis B. Petri Pisani 241 d
Petrus Drepanensis, eremita socius B. Nicolai Furcensis 238 f, 239 a
Petrus Rubiensis biographus S. Nicolai Tolentinatis 113 b
Petrus Aloysius Congregationis B. Petri Pisani, concessit Palenensibus reliquias B. Nicolai Furcensis 252 a & seqq.
Petrus a Vallibus, B. Coletæ confessarius & biographus 116 c
Petrus Blamovena Cartusianus, inter Prætermissos 260 a
Petrus Brumets cappellanus, testis in instrumento B. Joannis de Monte-mirabili 195 b
Petrus Guillot Ord. Prædic., ab hæreticis occisus, inter Prætermissos 2 f
Petrus Malherba eremitarum congregator 686 c
Pharao rex Ægypti 441 c
Philelpus (Franciscus) 677 e
† Philippus apostolus dicitur Hierapoli prædicasse 42 c, 43 d e, 47 c, 48 a. Ejus corpus Romæ 636 a
† Philippus unus e septem primis diaconis 25 b c
† Philippus Benitius, Ordinis Servorum B. M. V., angelorum subsidium expertus 112 f, 113 a b
† Philippus Nerius, institutor Oratorii, angelicos favores, maxime in operibus caritatis, expertus 121 a b c d
† Philippus martyr, cujus corpus Roma Matritum delatum asseritur, quis sit, incertum 770 b d e
Philippus imperator pacem icit cum Sapore Persarum rege 316 a, 329 a
Philippus I rex Galliæ bello impetit S. Simonem comitem Crespeiensem 721 c d, 726 e, 727 e f, 728 a b, 729 f, 730 a, 731 d e f, 745 a b c d, 747 a. Pacem facit cum eodem S. Simone 726 e f, 731 f, 732 a b, 745 e. Subscribit donationi ab eodem Sancto factæ ecclesiæ S. Arnulfi Crespeiensi 727 a d f. Eodem sancto comite, tunc monacho, petente, ablata restituit S. Hugoni abbati Cluniacensi 739 b c f, 740 a, 748 d e. Sacram Christi sindonem Compendii transponit in pretiosiorem thecam auream 739 d e f, 740 a b. Confirmat instaurationem monasterii Hasnoniensis 723 f, 724 a. Concedit privilegium monasterio Silvanectensi S. Vincentii 726 c. Subscribit donationi monasterii S. Arnulfi Crespeiensis, factæ S. Hugoni Cluniacensi 734 e. Confirmat varia donata Cluniacensibus 735 a b, 739 c. Philippus I rex Galliæ 190 b, 711 f, 716 e, 717 d, 719 e, 723 a, 724 e, 736 c
Philippus II rex Galliæ cum Anglis bellat 193 d e f, 194 a b c, 224 f, 225 a. Cum crucesignatis in Asiam trajicit 194 d. Cruciatam promulgari curat adversus Albigenses hæreticos 204 b. Judæos expellit e Gallia, deinde permittit redire 222 a. Philippus II rex Galliæ 191 f, 195 d, 226 a
Philippus III Galliæ rex, peregrinatus est ad ecclesiam S. Michaëlis in monte Tumba 82 c
Philippus VI rex Galliæ 713 e
Philippus II rex Hispaniæ 222 b, 653 f
Philippus IV rex Hispaniæ 770 d e
Philippus dux Sfortiæ Cæsarini, a Sac. Rit. Congreg. impetravit Officium & Missam ex Communi cum Oratione propria de B. Seraphina abbatissa 765 d. Deinde obtinuit etiam lectiones proprias 766 b c
Philippus patriarcha Catholicus Armeniæ seculo decimoseptimo 303 c d. Brachium S. Gregorii Armeni a rege Persarum recepit 305 b
Philippus episcopus Catalaunensis 728 f. Fundat prioratum S. Mariæ de Sarmasia 734 d
Philippus de Arimino, locumtenens rectoris cremitorii S. Mariæ Magdalenæ de Monte famulorum, interfuit generali capitulo Eremitarum Congregationis Pisanæ 242 a
Philippus Religiosus monasterii S. Juliani Turonensis seculo XV, 696 c
Philippus de S. Agatha, eremita Congregationis B. Petri Pisani 236 b
Philippus de Metringiis donavit aliqua xenodochio Montis-mirabilis 197 c
Philippus de Nantolio in pugna ab Anglis apud Gisortium captus 194 b
Phlais discipulus S. Sabæ, lapsus & ad pœnitentiam reductus 663 a
Photius patriarcha Constantinopolitanus schismaticus 51 e
Photius metropolita Corinthi seculo sexto 149 c
Picart (Guillermus le) thesaurarius Turonensis seculo XV, 696 c f
Pierre vel Peyre (Honoratus) subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 777 d
Pigniatella (Eleonora) abbatissa monasterii S. Gregorii Armeni Neapoli, recepit caput ejusdem Sancti 301 d
† Pilingottus tertiarius Franciscanus 113 e
Pillier (Philippus) monachus Longi-pontis supplicavit pro obtinendo Officio de B. Joanne de Monte-mirabili 214 f
Pimentel (Emmanuel) comes Feriæ, testatus est, a se visam S. Hieronymi linguam incorruptam 654 e
Pinellus S. R. E. Cardinalis instauravit prospectum confessionis in basilica S. Mariæ Majoris 645 e f, 646 a, 647 d e
Pingré (Firminus) Prior monasterii S. Joannis apud Blesas, testis in instrumento de B. Joannis de Montre-mirabili cultu confecto 217 d e f, 218 a
Pini (Carolus) cæmentarius basilicæ S. Mariæ Majoris forte adhibitus ad occultandum corpus S. Hieronymi 643 e
Pinianus maritus S. Melaniæ junioris, versatur in Bethleem 626 f. De fraudibus Pelagii & Cælestii a S. Augustino edocetur 627 a
Pintus (Carolus) Congregationis B. Petri Pisani concessit Palenensibus reliquias B. Nicolai Furcensis 251 f, 252 a & seqq.
Pipinus Brevis rex Francorum 268 c, 269 c d, 693 a
Pipinus Heristallus Major-domus Francorum 78 e
Pipinus Gibbosus, rex Italiæ, unus e majoribus S. Simonis, ex comite monachi 718 a
Pipinus (Franciscus) Ordinis Prædicatorum, scripsit Chronicon 637 c d, 639 c d
Piscator (Joannes Baptista) Societatis Jesu, Rector S. Aloysii Gonzagæ 121 e
† Pius V Papa Congregationem Pisanam B. Petri Gambacurtæ regula S. Augustini obstrinxit 235 b, 241 b. Edidit duas bullas pro S. Hieronymo ejusque corpore in basilica S. Mariæ Majoris colendo 636 f, 637 a b, 656 e f. Reformavit Breviarium Romanum 656 d. S. Pii V Papæ corpus Romæ in basilica S. Mariæ Majoris 646 c
Pius (Carolus) S. R. E. Cardinalis episcopus Portuensis approbavit Officium proprium S. Gregorii Armeni 299 f, 300 a
Plato hegumenus Constantinopoli inclusus 52 d
Plelo-Brehant (comes de) toparcha S. Lauri 693 b
Pleure (de) avia paterna B. Joannis de Monte-mirabili 190 e
Polychronius episcopus, verisimiliter Geruntinensis, S. Bartholomæum, abbatem Rossanensem, ordinavit presbyterum 807 d e f, 808 a, 818 b c, 819 e
Polychronius hegumenus monasterii Ætrii, subscripsit concilio Constantinopolitano sub Menna patriarcha 52 e f
Pompeianus illustris belli dux 437 e
Ponsard (Henricus) testis juratus de cultu S. Antonii vel Antonini episcopi 773 c f, 774 a e
Ponte (Henricus in) testis in instrumento confirmationis possessionum capituli canonicorum Solodorensium 268 a
Pontianis (Euangelista de) filius S. Franciscæ Romanæ feliciter mortuus 119 b
† Porcarius II abbas Lerinensis 771 b e
Porcarius I abbas Lerinensis prætermissus ad diem VI Septembris 771 a b d e
† Porphyrius episcopus Gazæ 587 f
Porphyrius philosophus gentilis 435 d e, 436 a, 517 d, 603 e
Possidonius solitarius a Palladio laudatus 624 d e
Possinus (Petrus) Societatis Jesu presbyter, transmisit quædam de S. Michaele archangelo 40 a b c, 41 f
Posthumianus insigne testimonium reliquit de S. Hieronymo 418 b, 419 c. Posthumianus 550 a b, 624 f
Pottier (Stephanus) dominus d'Abancourt, testis in instrumento facto pro cultu B. Joannis de Monte-mirabili 217 d e f, 218 a
Præsidius diaconus a S. Hieronymo ad S. Augustinum missus 590 e, 594 b
Prætextatus præfectus prætorio, designatus consul mortuus 470 f, 477 a, 480 e f, 482 a
Pratesi (Alexander) presbyter, juratus testis pro reliquiis S. Hieronymi in basilica S. Mariæ Majoris quiescentibus 648 a
Praylius episcopus Hierosolymitanus, primo addictus Pelagio 622 e f. Deinde Pelagium expulit 623 b, 624 c d. Non est auctor commentitiæ epistolæ de miraculis S. Hieronymi 423 f
Presbyteri martyres sub Valente imperatore Ariano, inter Prætermissos 1 c f
Preselli (Joannes) archidiaconus Turonensis trans Ligerim seculo XV, 696 c
Preselli (Joannes) archidiaconus Turonensis trans Vigennam, forte idem cum superiore 696 f, 697 a
Primerani (Joannes) Prior monasterii S. Bartholomæi de Trigona, testatus est de cultu &c ejusdem Sancti 793 b c d e
Principia virgo, carissima S. Marcellæ Romanæ socia 471 c d. Accepit Opuscula a S. Hieronymo 534 f, 535 a b, 613 c d, 676 d
Prisca uxor Diocletiani imperatoris 352 a
Priscianus episcopus ab Orientalibus missus cum litteris ad concilium Romanum sub S. Damaso 463 f
Priscillianistæ hæretici 606 f, 617 d
Priscus a Theophilo episcopo Alexandrino missus ad Origenistas persequendos 549 e f
Proba, Probi consulis uxor, & trium consulum mater 528 d. Avia Demetriadis virginis 615 d e, 676 d
Probinus consul Romanus, maritus Furiæ 528 d e f
† Probus martyr, inter Prætermissos 261 b
Probus imperator 317 e
Probus consul Romanus, socer Furiæ 528 d
Probus consul Romanus, Probi consulis filius 528 d e
Probus clericus in obsequiis S. Arigii episcopi Vapincensis 102 f
Procla diaconissa Constantinopoli 582 a
Profuturus a S. Augustino laudatus 589 d. Deinde episcopus 591 d
Prontinus, alias Plotinus, Joviniani hæresiarchæ sectator, a S. Siricio Papa damnatus 519 d e
† Prosper 631 b
† Prothasii martyris corpus inventum a S. Ambrosio 499 f
Prunettus (Joannes) subpromotor fidei 254 d
Pucci (Bernardinus) scripsit Vitam B. Nicolai de Furca Palenæ 236 c, 245 a
Puccinellus (Joannes Alphonsus) archiepiscopus Sipontinus, per patrocinium S. Michaelis archangeli diœcesim suam a peste immunem servat 65 a, 66 a & seqq., 67 a & seqq., 68 a & seqq., 69 b c
Pudericorum nobilis familiæ Neapolitanæ monumentum in specu montis Gargani 58 c
† Pulcheria, virgo imperatrix 259 c
Pythagoras philosophus 619 d
Pythorides regina, a qua urbs Sebaste in Minori Armenia appellata dicitur 388 a
Q
Quadi Romanum imperium depopulati sunt 428 e
Quignonius (Franciscus) S. R. E. Cardinalis composuit novum Breviarium Romanum sub Paulo III Papa 656 a b c d
† Quilicus martyr e legione Thebæa, inter Prætermissos 259 d
Quintilianus a S. Hieronymo invitatus in Bethleem 624 d, 677 a
R
Rabbulas vel Rabbula ad Christum conversus, deinde episcopus Edessenus 97 c d e
Rabsaces Assyrius blasphemus 19 e f
Rachel uxor Jacobi patriarchæ 15 e. Inter Prætermissos 259 e. Rachelis sepulcrum 483 f
Radelchisus princeps Beneventanus 64 c
Radulfus comes 80 e
Radulfus cappellanus, testis in instrumento B. Joannis de Monte-mirabili 195 b
Radulfus de curia Dominici, testis in instrumento B. Joannis de Monte-mirabili 195 b
Radulfus le Vuandres donavit quædam monasterio Charmensi 205 c
Radulphus. Vide. Rodulfus.
Raganfredus Major-domus Franciæ 165 a c
Raguël socer Tobiæ junioris XI f, 12 d e f, 13 a
Raguet (Antonius) presbyter notarius scripsit instrumentum de visitatione sacræ sindonis Compendiensis 739 d e
Rainaldus conestabulus confirmavit donationem factam monasterio Molismensi 733 d
Rainaldus de Saxeofonte confirmavit donationem factam monasterio Molismensi 733 d
Rainaldus de Sinemuro primus conjux vel sponsus Adelæ, matris S. Simonis, ex comite monachi 720 b c
Rainardus comes de Jooniaco, secundus maritus vel sponsus Adelæ, matris S. Simonis, ex comite monachi 720 b d
Rainaudus comes Suessionensis 720 e f
Rapa (Joannes Baptista) testis donationis reliquiarum B. Nicolai Furcensis Palenensibus factæ 252 f
Ratbo abbas Mediolacensis seculo nono 177 c
† Raymundus de Pennaforti, generalis magister Ordinis Prædicatorum, sui angeli custodis familiaritate usus 110 e f
Raymundus de Capua Ordinis Prædicatorum postea generalis magister, scripsit Vitam S. Agnetis de Monte-Politiano 113 e
Raymundus comes Tolosæ, Albigensium dux 204 a
Raymundus Jacobi testis unionis eremitarum B. Nicolai de Furca Palenæ, factæ cum Congregatione Pisana 242 f
Raynaldus archiepiscopus Coloniensis corpus S. Caroli Magni imperatoris elevavit Aquisgrani 414 e
Raynaldus de Pedemonte, eremita Romæ, cui se adjunxit B. Nicolaus de Furca Palenæ 237 d e, 238 a. Moriens eumdem Beatum scripsit heredem 239 f
Raynaldus de Vallecampi miles testis in instrumento B. Joannis de Monte-mirabili 195 b
Raynonus de Raynonis habitaculum & hortum Romæ donavit Raynaldo de Pedemonte & sociis eremitis 237 d e
Rebecca uxor Isaaci patriarchæ 15 c
Reboul (Nicolaus) juratus testis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 778 d e
Reboul (Vincentius) testis in Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 778 f
† Redempta virgo Romana, SS. Romulæ & Herundinis magistra 99 e f, 100 a. Ejus corpus Romæ 637 c, 645 d e, 646 e
Regius (Paulus) episcopus Vici Equensis, scripsit de Sanctis regni Neapolis 787 b
Regulinda ducissa Alemanniæ, B. Alarici mater 180 c, 181 d f, 182 a b c, 183 e, 184 d. In monasterium Einsidlense munifica 182 a b, 183 c d. Secedit in insulam Ufnaugiam, ubi pie moritur 182 b, 184 a
† Regulus dicitur S. Andreæ apostoli reliquias ex Achaia in Scotiam attulisse 261 d
Regynaldus episcopus Aquinas seculo duodecimo 184 f, 185 a
Reinaldus de Bergieres miles, testis in instrumento B. Joannis de Monte-mirabili 195 b
Reinard (Joannes) subscriptus Actis inquisitionis de S. Antonii vel Antonini episcopi cultu, corpore &c 774 d e, 777 e f, 780 d
Relinginda. Vide Regulinda.
† Remigius Francorum apostolus 717 b, 724 e f. Corpus ejus Remis 724 f, 725 a c. Ejusdem nomen alicubi in Canone Missæ inscriptum 655 a
Remigius abbas Mediolacensis seculo decimo 177 d e. Scripsit varia 179 c d
Renato (Josephus) edidit Italice Vitam S. Hieronymi 424 f
Renaudus de Bergeriis testis in instrumento donationis a B. Joanne de Monte-mirabili factæ monasterio Cantipratensi 198 f, 199 a b. Item alterius parthenoni Charmensi factæ 199 c
Renda (Felix) monachus Congregationis Montis-Virginis, scripsit Vitam S. Donati, ejusdem Ordinis 787 a b
† Reolus archiepiscopus Remensis 165 a
† Respicius martyr sub Decio 90 d e
Retz (Henricus de) S. R. E. Cardinalis & episcopus Parisiensis 8 c
Rey (Franciscus) subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 777 d e, 779 e f
Rey (Joannes) doctor medicinæ, subscriptus Actis inquisitionis de S. Antonii vel Antonini episcopi cultu, corpore &c 774 d e, 780 d
Rey (Spiritus) subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 780 b c
† Rhetitius episcopus Augustodunensis scripsit in Cantica canticorum 444 c, 473 d, 673 c
Richardus I rex Angliæ cum Gallis bellavit 193 f, 194 a b c, 226 b
Richardus I dux Normannorum restauravit ecclesiam S. Michaëlis in monte Tumba, & monachis tradidit 74 e, 80 d e, 81 b c d. Restauravit monasteria Fiscamnense, & Rotomagense SS. Petri & Audoëni 81 c d e
Richardus II dux Normanniæ 81 c d e
Richardus filius Guilielmi Conquestoris, regis Angliæ 736 d
Richardus de Tilliaco canonicus Regularis, prætermissus ad diem XXII Septembris 783 c f
Richbertus paganus Carpualdum, Orientalium Anglorum regem Christianum, occidit 704 b
Richildis comitissa Hannoniæ 191 b
Rigalis matertera B. Humilianæ de Cerchis 112 a
† Rigobertus archiepiscopus Remensis e sede sua pulsus 165 a b c d
Riparius presbyter, amicus S. Hieronymi, qui ab illo accepit refutandos libros Vigilantii 597 b c, 598 d, 601 b c d, 623 a b c, 676 a f
† Ripsime & Sociæ martyres, inter Prætermissos 3 d
Ritzi (Nicolaus) prætor, interfuit elevationi corporum sanctorum martyrum Thebæorum, inventorum Solodori 281 f
Rivaldi (Ascanius) canonicus S. Mariæ Majoris, frustra quæsivit corpus S. Hieronymi 644 b
† Robertus primus abbas Molismensis, & Cisterciensis Ordinis fundator 139 f, 214 d, 216 a. Donationem accepit a S. Simone comite, postea monacho 733 a b
Robertus I rex Francorum 723 a, 737 a
Robertus II rex Galliæ 718 c d, 723 b, 736 e f, 737 a
Robertus rex Neapolis frustra obsedit civitatem Drepanum 658 e
Robertus dux Burgundiæ 736 e
Robertus Guiscardus dux Apuliæ 736 c e, 746 c, 747 c. Apostolicæ Sedi reconciliatur 717 a. S. Gregorio VII Papæ fert opem 741 f. Conciliante S. Simone, ex comite monacho, pacem cum eodem Pontifice facit vel firmat 740 f, 741 a b c d, 749 c. Robertus Guiscardus 802 c, 803 e
Robertus comes Artesiæ 713 e
Robertus filius Guillelmi Conquestoris, Angliæ regis 736 d. Pacem init cum patre suo, opera S. Simonis ex comite monachi 740 d, 748 e
Robertus archiepiscopus Rotomagensis confirmavit donationem a Walterio II comite Crespeiensi & ejus conjuge factam monasterio S. Arnulfi 718 d
Robertus episcopus Lingonensis seculo undecimo 734 b
Robertus episcopus Messanensis initio seculi XII, 804 b
Robertus II abbas S. Juliani Turonensis 696 f
Robertus III abbas S. Juliani Turonensis curavit S. Lauri & aliorum Sanctorum corpora solemniter elevari 696 a b c e f
Robertus abbas monasterii Militensis 826 b
Robertus fit monachus cum S. Simone comite Crespeiensi 737 f. Videtur ejusdem Sancti socius in itinere Romano fuisse, ejusdemque apparitione honoratus 716 a, 749 f, 750 a b f, 751 a
Robertus de Monte, abbas S. Michaëlis in monte Tumba & chronologus 80 e, 81 c d e, 82 a
Robertus de Torinneio abbas S. Michaëlis in monte Tumba, bibliothecam ibidem multum auxit 83 a
Roboreus (Guidobaldus) Urbini dux, corpora BB. Felicis & Seraphinæ abbatissarum in marmorea mausolea transferri curat 763 d e. Roboreus 764 d
Rodulfus I comes Crespeiensis, avus S. Simonis, ex comite monachi, 718 a e f, 723 b, 728 e, 736 f, 737 a
Rodulfus II comes Crespeiensis, pater S. Simonis, ex comite monachi 711 e f, 712 d e, 713 b, 717 d e f, 718 a, 720 b, 722 f, 728 b c e, 729 c e, 732 a b c d, 733 b e f, 736 f, 737 a f, 744 f, 746 e. Fit comes Vilcassinus, Ambianensis & vexillifer auriflammæ Francorum 718 f, 719 a. Uxorem ducit Adelam comitissam Barri ad Albam 720 c d e, 721 a b. Repudiat uxorem suam secundam Eleonoram, non Adelam 721 f, 722 a b c d. Ducit Annam, Henrici I Galliæ regis viduam, affinem suam 711 e f, 716 e, 722 f, 723 a & seqq. Excommunicatur 722 f, 723 a c. Ab hac excommunicatione absolutus fuisse videtur 724 a b c, 725 e. Variæ donationes piæ ab eo factæ & confirmatæ 717 e f, 721 c d e, 723 f, 724 a d e f, 725 a & seqq., 726 a b. Rodulfus moritur 721 c, 726 d e f, 728 a & seqq., 733 b, 743 e, 747 a. Illius corpus e prima sepultura ad ecclesiam Crespeiensem a filio transfertur 716 f, 722 c d, 726 f, 727 a & seqq., 730 b & seqq., 731 a b c, 745 b, 747 b. Fabula de serpente in ejusdem corpore invento 731 c
Rodulfus I comes Viromanduorum 731 c
Rodulfus filius Walterii I, comitis Vilcassini 718 b c
Rodulfus consobrinus S. Simonis, ex comite monachi 720 c
Rodulfus vir illustris, factus monachus in monasterio Jurensi S. Eugendi 737 f
Rodulfus de Wadenensi villa, laudatus in charta S. Simonis comitis, postea monachi 732 f
Rodulfus de Capsano bene fecit monasterio Molismensi 733 c
Rogatianus amicus S. Hieronymi 508 d e f, 510 f
Rogerius primo comes Siciliæ & Calabriæ, deinde Siciliæ rex 798 e, 801 b c, 808 c e f. Multa donavit monasterio Rossanensi S. Bartholomæi abbatis 803 f, 804 a b c d e, 805 a d, 807 d, 817 f. Eumdem Sanctum, inique accusatum, ad ignem comdemnat 809 a b, 823 f, 824 a b. Innocentem divinitus agnitum deprecatur, & monasterium SS. Salvatoris prope Messanam condit, dotatque 794 a, 805 d e f, 806 a c d e f, 807 a, 809 c d e f, 824 b c. Adhæsit Anacleto antipapæ 810 e
Rogerius comes Calabriæ & Siciliæ, Roberti Guiscardi frater, fundavit aliqua monasteria 806 f, 807 c d. Non tamen condidit monasterium SS. Salvatoris prope Messanam 805 d e f, 806 a c d e f, 807 a. Fundavit novum episcopatum Militensem 826 f. Rogerius comes 803 d e f, 804 a c e, 808 c
Rogerius comes Saviniani in regno Neapolitano munificus in monasterium S. Honuphrii 787 f
Rogerius III episcopus Catalaunensis 712 c
Rogerius Niger episcopus Londinensis, inter Prætermissos 3 e f
Rogerius subscriptus donationi factæ monasterio Dervensi 724 d
Rolinginda. Vide Regulinda.
Rollo Normannorum dux 80 d
† Romanus primus abbas Condatescensis 714 a b, 736 a. Ejus ossa seculo XVII in novam thecam translata 714 c d
Romanus episcopus Roffensis, Romam missus, in mari perit 702 c, 709 c
† Romaricus fundator Habendensis 261 d
† Romualdus, Camaldulensis Ordinis fundator, Ottonem III imperatorem pœnitentem audivit 64 f
Romualdus filius Grimoaldi ducis Beneventani, Beneventum tuetur adversus Constantem imperatorem 63 f. Episcopatum Sipontinum Beneventano conjunxit 64 a
† Romula virgo Romana felicissime moritur 99 e f, 100 a b. Ejus corpus Romæ 637 c, 645 d e, 646 e
Romulus urbis Romanæ conditor 387 b
Roque (Gaspar) testis subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 773 f, 774 a
† Rosa Limana, virgo tertii Ordinis S. Dominici, angelorum ministerio familiariter usa 122 a b c d e
† Rosa fundatrix parthenonis Rosetensis 746 f. Vide † Elisabetha.
Rospigliosus (Julius) sacrorum Rituum Congregationis secretarius 299 f. Archiepiscopus Tarsensis, denique Papa, Clemens IX dictus 66 f, 67 f, 68 a
Rossi (Alexander) testis juratus de reliquis S. Hieronymi in basilica S. Mariæ Majoris quiescentibus 648 a
Rostaces filius & successor S. Gregorii Armeni interfuit concilio Nicæno 312 e. Vide Arostaces.
Rotgerius de Wangionis ripa tertius maritus vel sponsus Adelæ, matris S. Simonis, ex comite monachi 720 b d
Rouvere (Julianus de) episcopus Lausannensis & S. R. E. Cardinalis, postea Papa 278 e f, 279 a, 281 d. Vide Julius II Papa.
Rouvroy (Matthæus de) uxorem duxit Margaritam heredem familiæ de Saint Simon 744 b c
Rubeis (Ferdinandus M. de) archiepiscopus Tarsensis, & Vicesgerens in Urbe Roma 795 a
Rudolphus I (de Stratlingen) rex Burgundiæ coronatus 268 d e
Rudolphus II rex Burgundiæ 181 d e, 262 a, 265 e f, 266 a d
Rudolphus II legatus Pauli II Papæ, & episcopus Lausannensis 278 e
Rudolphus abbas Trubensis interfuit elevationi corporum sanctorum martyrum Thebæorum, inventorum Solodori 281 e
Rudolphus comes de Falkenstein signavit instrumentum confirmationis possessionum collegii canonicorum Solodorensium 268 a
Rudolphus (Wilhelmus) olim consul Isneensis, deputatus ad miracula S. Ursi in acta referenda 287 c
Ruffinus imperii Orientalis proditor occisus 527 a b d, 534 b, 542 a b
Ruffinus presbyter, forte Romanus, ad quem scripsit S. Hieronymus de judicio Salomonis 597 c d e f, 676 a
Ruffinus presbyter e Palæstina Mediolanum missus a S. Hieronymo 535 e f, 554 a b, 556 c d, 611 e f
Rufinus episcopus Canusinus subscripsit primo concilio Romano sub S. Symmacho Papa 56 d
Rufinus presbyter Aquileiensis, vere aut ficte amicus S. Hieronymi 435 b c, 436 a d e, 438 c, 442 e f, 443 a b c d e, 444 c d, 551 b & seqq., 672 d e. Cum Melania seniore in Ægyptum & Palæstinam venit, cum eaque rediit in Italiam 552 d e f, 553 a & seqq., 554 a b c. Joannem episcopum Hierosolymitanum concitavit in S. Hieronymum 508 f, 525 a, 540 f, 544 b d e, 545 a b, 546 b, 678 c d. Rufinus pacem utcumque init cum S. Hieronymo 542 f, 546 d e, 548 f, 551 a, 552 b c d, 674 f, 678 a. Rufinus de Origenismo suspectus 524 e, 539 f, 540 a, 543 a, 548 e, 550 d e, 552 a, 578 b c d e f, 579 a, 583 e. Origenis Opus de Principiis infide vertit Latine 539 a, 548 d, 553 c d e f, 554 a d e f, 555 a & seqq., 556 a b, 578 a b, 606 d e, 618 d e, 675 a, 678 d. Apologiam Origenis vertit Latine 548 d, 553 d e f, 554 a d, 618 d e. Rufinus scribit Apologiam ad S. Anastasium Papam 568 f, 569 a b, 573 d e f, 675 e. Rufini interpretatio Latina librorum Origenis de Principiis a S. Anastasio Papa damnatur 567 e f, 568 a & seqq. An Rufinus fuerit excommunicatus ab eodem sancto Pontifice 567 f, 568 a b, 569 c. Rufini dissensionum causæ cum S. Hieronymo 435 c d, 555 f, 556 a & seqq., 557 a b, 675 b d e, 678 d e. Rufinus erumpit in inimicitias cum S. Hieronymo 551 a b, 552 a b, 674 c. Scribit in eumdem Sanctum duos libros invectivarum 557 e f, 571 f, 572 a & seqq., 573 a b c d, 675 c d e, 678 e. Scribit minacem epistolam ad eumdem 574 c d e f, 575 a & seqq., 576 a & seqq. Calumniatur eumdem Sanctum 435 d e f, 436 a, 440 f, 441 a & seqq., 442 a b c, 470 b c d, 485 b c, 487 a b c d e, 495 d f, 496 a & seqq., 497, 498, 500 d e f, 501 a & seqq., 502 a b f, 503 a, 511 f, 512 a & seqq., 513 a b c d, 524 a b c, 535 e f, 538 f, 539 a, 540 f, 541 a b, 545 c, 551 a b d e f, 558 a & seqq., 559, 560, 561, 562 a b c, 563 a b c d, 564 b c d e, 565 b d, 569 f, 570, 571, 572, 573 e, 574 e f, 575 f, 576 a, 578 d e f, 579 b, 587 c d, 600 f, 601 a, 677 e. Rufinus Latine vertit libros Evagrii Pontici 617 d e. Rufinus præcursor Pelagianorum 611 a & seqq., 612 a, 616 f, 617 d e f, 619 d. Moritur 611 a, 613 a. Rufinus 438 d, 439 b e, 517 e f, 523 f, 524 a, 549 a, 550 b, 577 f, 627 a, 632 b, 633 a, 676 e, 681 f, 682 a b
Rufinus presbyter, qui primus Romæ negavit peccatum Originale 611 c d e f
Rufus episcopus Macedoniæ 580 a
Rusticius episcopus Lugdunensis seculo quinto 273 c
Rusticius incertæ sedis episcopus, dicitur adfuisse inventioni corporis S. Victoris martyris Thebæi 272 e, 273 a b c d, 292 f, 293 e
† Rusticus abbas, cujus ossa seculo XVII in novam thecam translata in monasterio Jurensi S. Claudii 714 c d
Rusticus episcopus Cadurcensis seculo septimo 273 d
Rusticus monachus a S. Hieronymo per epistolam instructus 449 d e, 613 a b, 676 d. Forte idem cum S. Rustico episcopo Narbonensi ibid. c
Rusticus lapsus a S. Hieronymo per epistolam ad pœnitentiam excitatus 605 f, 606 a b c d, 676 b
Rutti (Ulricus) plebanus, testis in instrumento confirmationis possessionum capituli canonicorum Solodorensium 268 a
Rye (Ferdinandus de) archiepiscopus Bisontinus & abbas S. Claudii 714 c
S
† Sabas abbas 142 b, 145 e f, 146 d f, 149 c, 150 a, 153 e, 154 a. Egit adversus Origenistas 155 a. Leonem cicurem habuit 662 f, 663 a. Ejus Vita scripta a Cyrillo Scythopolitano 143 a, 149 b, 156 a
Saberctus rex Orientalium Saxonum Christianus 707 f
† Sabiniani diaconi ossa seculo XVII in novam thecam translata in monasterio Jurensi S. Claudii 714 c d
Sabinianus Papa 71 f
Sabinianus diaconus lapsus & hypocrita, a S. Hieronymo ad pœnitentiam invitatus 625 d e f, 626 a b, 677 b
† Sabinus episcopus Canusinus 55 f, 56 c d, 57 b c
Sachettus S. R. E. Cardinalis 764 d
Sacripantes S. R. E. Cardinalis 786 a
Saianellus (Joannes Baptista) edidit Monumenta historica Ordinis Hieronymitarum 235 f, 236 a b c d, 684 d e
Saint Simon illustris familia in Picardia 716 f, 743 e f, 744 a b c d
Saint Simon (Claudius de) regii stabuli Franciæ præfectus & eques Ordinis S. Spiritus 744 c
Saint Simon (Jacobus I de) 744 b
Saint Simon (Jacobus II de) 744 b
Saint Simon (Joannes I de) 744 b
Saint Simon (Joannes II de) 744 b
Saint Simon (Margarita de) heres illustris familiæ suæ 744 b c
Saint Simon (Odo I de) 744 b
Saint Simon (Odo II de) cognomento Farinus 744 b
Saint Simon (Simon de) 744 b
Salomon rex Judæorum 154 c
Salvetti (Dominicus) canonicus S. Mariæ Majoris frustra quæsivit corpus S. Hieronymi 644 b
Salvina alias Silvina, Nebridii vidua pia, a S. Hieronymo per epistolam instructa 581 c d e f, 582 a b, 605 d, 610 c, 675 e
† Salvius episcopus Albigensis 84 e
Salustius patriarcha Hierosolymitanus 150 b
Samson judex Israëlitarum 18 c d e. Samsonis fons 484 e
Sanctarem (de) marchio 654 e
Sanctis (Franciscus de) presbyter, Palenensium procurator reliquias B. Nicolai de Furca Palenæ Romæ impetravit 251 e f, 252 a & seqq.
Sanfelicius (Antonius) episcopus Neritonensis obtinuit Officium menstruum de S. Gregorio Armeno 300 e f. Epistola ad ipsum de ejusdem Sancti reliquiis & cultu apud Armenos 302 b c d e f, 303 a
Sansoni (Æneas) notarius scripsit instrumentum de reliquiis S. Hieronymi a Nepesinis Romam missis 650 b
Santinus (Benedictus) Congregationis B. Petri Pisani Palenensibus concessit reliquias B. Nicolai Furcensis 252 a & seqq.
Sanutus (Marinus) scriptor seculi decimiquarti 629 e
Saphira ad vocem S. Petri mortua 601 e
† Sapientii abbatis ossa seculo XVII in novam thecam translata in monasterio Jurensi S. Claudii 714 c d
Sapor I rex Persarum 316 a, 317 b, 329 a, 334 b
Sapor II rex Persarum, immanis persecutor Christianorum 127 b c e, 128 b d e, 129 d e f, 130 a b c, 131 c, 132 a b c, 133 d e, 134 a b c, 310 e
Sara uxor Abrahæ patriarchæ 13 e f, 14 a b f, 441 c. Saræ cellulæ 484 a
Sara uxor Tobiæ junioris XI f, 12 d e f, 13 c d
Saraceni basilicam Vaticanam spoliant 73 b. Monasterium S. Juliani Turonense evertunt 695 c. Saraceni in Palæstina 630 d, 635 d, 637 f, 638 e f, 639 a f. Saraceni in Calabria 802 c d. Expelluntur e civitate Messana 805 e
Sarmatæ Romanum imperium graviter afflixerunt 428 e
Sartoni (Antonius) canonicus & sacrista major basilicæ S. Mariæ Majoris, adfuit inventioni reliquiarum, quæ verisimiliter sunt S. Hierorymi 644 e f. Adstitit earumdem aliarumque reliquiarum depositioni 650 e f
Sasanidæ reges Persarum 321 e, 324 b
Sasanus pater vel avus Artasiræ, seu Artaxerxis, regis Persarum 321 e, 323 d e, 324 a b
Saturnus presbyter & discipulus S. Germani episcopi Autissiodorensis, diversus est a S. Fraterno, ejusdem civitatis antistite 137 b c d e f
Saugere (Guillelmus de la) abbas S. Juliani Turonensis 696 f
Schantz (Josephus) senator Isneensis, deputatus ad miracula S. Ursi in acta referenda 287 c
Schaphne (Ulricus) testis in instrumento confirmationis possessionum collegii canonicorum Solodorensium 268 a
Schuler (Jacobus) vicarius generalis episcopi Lausannensis 285 c d
Sebastianus, S. Benedicti (ut fertur) discipulus, scripsit Vitam S. Hieronymi doctoris Ecclesiæ 422 c d e f
Sebastianus Perusinus, Ordinis Prædicatorum, B. Columbæ Reatinæ confessarius & biographus 119 f, 662 a
Sedeleuba, Gundobadi Burgundionum regis, ex fratre neptis; ab avunculo relegata, 274 d e f. Corpus S. Victoris martyris Thebæi Solodoro Genevam transtulit, eique ecclesiam exstruxit 272 e, 273 c, 274 c, 275 a b c d, 277 e, 293 d
Seguier (Dominicus) episcopus Autissiodorensis, inspexit sacras reliquias in ecclesia S. Germani Autissiodori positas 138 b c d e
Seguier (Petrus) cancellarius Franciæ 138 e
Seignouret (Fulco) in charta seculi decimi tertii 197 e
Selion (Joannes) Prior de Bueil seculo XV, 696 d
Sennacherib rex Assyriorum, ingenti clade divinitus affectus 19 e f, 20 a b, 22 d
Septuaginta interpretum editio a S. Hieronymo emendata Latine 503 f, 504 a & seqq., 505 a & seqq., 506 a b c, 509 b c, 511 a, 512 a b d, 513 b c e f, 514 b d e, 515 a b c d, 673 a b, 680 c d e f
† Seraphina Feltria, alias Sfortia Ordinis S. Claræ abbatissa Pisauri 751 b c, 752 b c d, 754 a, 757 b, 764 d e f, 766 c d e f. Ipsius corpus incorruptum ad alium locum transfertur 763 c d. Publicæ venerationi solemniter exponitur 763 f. Exponitur denuo ad avertendas publicas calamitates 763 f, 764 a b. Ejusdem corporis situs in eadem ecclesia 764 a b. B. Seraphinæ cultus immemorialis approbatus, Missaque & Officium concessa a Sac. Rit. Congregatione 765 a & seqq., 766 a b c
Serapion, Sindonites & Sindonius cognominatus 771 c
Serenilla, soror Desiderii, a SS. Hieronymo & Paula in Palæstinam invitata 528 b
Sergius patriarcha Constantinopolitanus 143 f
Sergius II patriarcha Armeniæ Majoris 305 a
Servandus diaconus, discipulus S. Benedicti patriarchæ 99 d
Severianæ (Fl.) tumba inventa Solodori 270 e, 271 a, 276 b c d e
† Severinus episcopus Coloniensis mortem S. Martini Turonensis divinitus cognovit 84 a
Severinus Papa 708 c
Sfortia (Alexander) fit dominus Pisauri 756 b, 761 e. Secundis nuptiis uxorem habuit B. Seraphinam Feltriam, postea abbatissam 765 c f, 766 a
Sfortia (Franciscus) emit Pisaurum 757 b, 761 e
Sfortiæ familiæ illustris sacellum Romæ in basilica S. Mariæ Majoris 647 a
Sicgan auctor necis Alfwoldi regis Northumbriæ 784 b
Siconulfus princeps Salernitanus 64 c
† Siffridi episcopi corpus Carpentoracte 781 e
Sigbertus vir Christianissimus fratri suo Carpualdo in regnum Orientalium Anglorum succedit 704 b c e, 708 e
† Sigismundus Burgundionum rex 275 b
Sigismundus dux Austriæ obtinuit e reliquiis Solodorensibus sanctorum martyrum Thebæorum 283 b
Signorilus (Nicolaus) descripsit urbem Romam 640 f, 641 a
Silvanus episcopus Tarsensis a S. Basilio Magno laudatus 453 f
Silvanus, S. Hieronymi amicus 588 d
Silvanus commentitius episcopus Nazarethi 421 a
† Silvester I Papa 311 d, 401 b
Simeon monachus, inter Prætermissos 260 a
Simeon, forte aliquando discipulus S. Hieronymi 624 e
† Simon comes Crispiacensis, monachus, inter Prætermissos 3 e
Simon comes Siciliæ 808 c
Simon dapifer testis donationis monasterii S. Arnulfi Crespeiensis factæ S. Hugoni Cluniacensi 734 e
Simon alter testis donationis monasterii S. Arnulfi Crespeiensis factæ S. Hugoni Cluniacensi 734 e
Simon de Fontinellis testis donationis a B. Joanne de Monte-mirabili factæ monasterio Cantipratensi 198 f, 199 a b
Simon de Roxas, Ord. SS. Trinitatis, inter Prætermissos 3 c
Simonetta (Joannes) Francisci Sfortiæ, Mediolanensis ducis, historicus & comes 761 d
† Simplicianus episcopus Mediolanensis a S. Anastasio Papa edoctus de damnata Rufini versione librorum de Principiis 568 b c d e f
† Simplicii martyris corpus in basilica S. Mariæ Majoris 646 b. Recognoscitur & sub ara principe reponitur 650 e f, 651 a b
Sipontini hostes cædunt 60 a & seqq., 61 d e, 63 a
† Siricius Papa rescripsit Hiemerio episcopo Tarraconensi 481 a b c. Videtur primus Pontificum in litteris usus esse nota consulari ibid. d e f. Non decidit controversiam de bigamis ante baptismum uxoratis 579 d e f. Damnavit Jovinianum cum sectatoribus suis 519 d e. Non fuit offensus S. Hieronymo 521 c d. S. Siricius Papa 479 f, 482 b c, 552 d, 553 c, 555 c, 575 f, 611 d
Siroës rex Persarum 310 f
Sirudis virgo abbatissa, inter Prætermissos 259 a
Sisara dux exercitus regis Chanaan 484 e
† Sisinnius I, patriarcha Constantinopolitanus non est auctor Apparitionis S. Michaëlis in Chonis 40 b c f, 41 a
Sisinnius II patriarcha Constantinopolitanus, non est auctor Apparitionis S. Michaëlis in Chonis 40 b c f, 41 a
Sisinnius episcopus Hierapolitanus 41 a
Sisinnius episcopus Laodicensis 41 a
Sisinnius monachus, a S. Exuperio episcopo Tolosano in Palæstinam & Ægyptum ad monachos missus 598 d e f, 599 a c, 600 c d e, 601 c d
Sisinnius diaconus litteras S. Augustini ad S. Hieronymum attulit 590 d, 591 a d e
Sisinnius, cui Apparitio S. Michaëlis attribuitur, incertus 40 f, 41 a b c d f
† Sisoes Magnus, anachoreta in Thebaïde 98 b c
† Sixti martyris reliquiæ Romæ in ecclesia S. Onuphrii 246 e
† Sixtus Papa martyr: liber impius a Rufino Aquileiensi ipsi perperam attributus 617 d e, 676 e
† Sixtus III Papa dedicavit basilicam Liberianam 651 a. S. Sixtus III Papa 481 f
Sixtus IV Papa edidit bullam pro examine, & alteram pro permissione cultus corporum SS. Ursi & sociorum martyrum Thebæorum 263 c d f, 266 f, 267 a b, 278 a & seqq., 279 a & seqq., 280 a & seqq., 281 a b c d. Edidit tertiam pro veneratione aliorum corporum, ejusdem, ut creditur, societatis 282 d e. Edidit litteras pro S. Hieronymo ejusque corpore in basilica B. Mariæ Majoris honorando 637 b. Sixtus IV Papa 286 a
Sixtus V Papa ecclesiam S. Onuphrii erexit in titulum Cardinalis presbyteri 241 b. Instauravit ecclesiam S. Hieronymi in Ripetto 641 d e f, 642 a c, 643 c d. Exstruxit sacellum Præsepis Domini 640 b, 641 c d, 642 a, 643 f, 644 a. Frustra quæsivit corpus S. Hieronymi 641 d e f, 642 c, 643 a b c d f, 644 a b, 646 a f, 647 a d e
Sixtus philosophus Pythagoricus 676 e
Slavi a Carolo IV imperatore in Novam Pragam coloni inducti 687 c d
Sodomitæ cælesti igne deleti 14 c d e f
Solympius discipulus magni S. Euthymii 148 a
† Sophia vidua, inter Prætermissos 259 a
† Sophronius episcopus Hierosolymæ scripsit epistolam ad Sergium patriarcham Constantinopolitanum 143 f
Sophronius, scriptor synchronus S. Hieronymo, aliquot ejus Opuscula Græce vertit 503 a, 506 d, 507 e f, 508 a. Non tamen vertit ejusdem librum de Viris illustribus 518 b c d e
Soria (Philippus) abbas monasterii SS. Salvatoris prope Messanam, scripsit testimonium de legitimo cultu S. Bartholomæi Trigonæ abbatis 792 e f, 793 a
† Sosius, inter Prætermissos 2 b c
Sourdeau (Petrus) monachus S. Juliani Turonensis seculo XV, 696 d
Spadaro (Bartholomæus) religiosus monasterii SS. Salvatoris apud Messanam, subscripsit instrumento de cultu & reliquiis S. Bartholomæi Trigonæ 794 e f
Sparwenfeld (Joannes Gabriel, baro de) Latite transtulit Synaxarium Slavo-Russicum 634 e f
† Spes virgo martyr, inter Prætermissos 259 a
Spiga (Gaspar) vicarius patriarcha Constantinopolitanus 302 d
Spinola (Carolus) Societatis Jesu martyr in Japonia 772 a d
Staal (Joannes a) scripsit de elevatione corporum sanctorum martyrum Thebæorum, inventorum Solodori 281 d e f
Stagno (Jacobus) nobilis Messanensis fecit confici Acta de S. Bartholomæo Trigona abbate 793 f
† Stanislaus Koska Societatis Jesu, sacra Eucharistia per angelum bis refectus 121 f
Starrabba (Josephus) præpositus majoris basilicæ collegiatæ Platiensis, subscripsit instrumento de cultu S. Bartholomæi Trigonæ abbatis 794 a b c
† Stephani protomartyris reliquiæ in Occidentem allatæ 621 b. Ejusdem reliquiæ Romæ in basilica S. Mariæ Majoris 651 b
† Stephanus Sabaïta angelicis visionibus honoratus 104 a b c d
† Stephanus institutor Ordinis Grandimontensis: mors ejus a moribundo puero prædicta 107 c d
† Stephanus abbas apud Reate 99 d e
Stephanus II patriarcha Armeniæ, a sultano Ægypti captivus abductus 304 c d
Stephanus abbas, successor S. Gerasimi 148 c
Stephanus præpositus de Chaveron, testis in instrumento B. Joannis de Monte-mirabili 195 b
Stephanus juvenis nobilissimus fit monachus in monasterio S. Eugendi, postea abbas Besuensis 737 f
Stephanus Henricus Theobaldi Campaniæ comitis filius 729 c d, 730 a
Stilico dux sub Honorio imperatore, occiditur 604 a b, 608 a b, 609 e
Stoici philosophi 521 a. Præcursores Pelagii 617 d
Stör (Burchardus) præpositus Ansoltingensis, deputatus in causa corporum martyrum Thebæorum, inventorum Solodori 280 d e f, 281 a b e
Stradella (Alexius) episcopus Nepesinus, reliquias S. Hieronymi misit ad Gregorium XIII Papam 649 f, 650 a b, 651 c
† Stratonicus martyr, inter Prætermissos 261 d e
Strozzi (Petrus Philippus) canonicus basilicæ S. Mariæ Majoris allaboravit inventioni reliquiarum, quæ verisimiliter sunt S. Hieronymi 635 b c, 644 d e f, 645 a b, 646 b, 649 b. Easdem aliasque recognovit, earumdemque repositioni adstitit 650 d e f. Scripsit Dissertationem de corpore ejusdem S. Hieronymi 635 b c, 637 c d, 640 c d e f, 641 a c f, 642 e f, 643 b c d e f, 644 a & seqq., 645 a & seqq., 646 a b c, 647 a b d f, 648 a e f, 649 b c, 650 d, 651 a & seqq., 652 a b c d f, 653 a
Suevi irrumpunt in Hispaniam 610 a
Sugerius abbas S. Dionysii Parisiensis 36 c, 719 e
Sulpicius dominus Ambaciæ 193 b
Sunnia vel Sunia, Hunnus aut Gothus, a S. Hieronymo per litteras in Psalterio instructus 586 f, 587 a b c d e, 675 d
Superantius episcopus Cerviensis sumptibus suis erexit dotavitque Cinguli ecclesiam S. Hieronymi 657 a, 660 b
Suri (Ulricus) testis in instrumento confirmationis possessionum collegii canonicorum Solodorensium 268 a
Sury (Franciscus) Præpositus ecclesiæ collegiatæ Solodorensis & episcopi Lausannensis vicarius generalis, de Museo nostro bene meritus 264 f
Swertfeur (Joannes) notarius, deputatus a senatu Isneensi ad miracula S. Ursi in acta referenda 287 c
Swinger (Josephus) Societatis Jesu, edidit Apologiam S. Hieronymi adversus Joannis Cleriri obtrectationes 424 f, 602 c, 680 c
† Sylvia mater S. Gregorii Magni 101 c
† Symeon Stylita senior angelorum consortio sæpe usus 98 c d. Symeon Stylita 392 b
† Symeon Stylita junior, angelorum consortio & miraculis clarus 100 d e f, 101 a
† Symeon reclusus Treviris 179 b f
† Symmachus Papa 56 c. Ampliavit ecclesiam S. Michaëlis 69 f
Symmachus præfectus urbis Romæ 480 f, 481 f, 482 a
Symmachus Veteris Testamenti interpres 504 d e f, 507 b, 508 b c
Syrus monachus grandævus in Thebaïde 95 d. Mysticæ linguæ scientia instructus ab angelo 588 f
T
Tabassius (Antonius) vicarius capitularis Sulmonensis signavit concessionem pro cultu B. Nicolai de Furca Palenæ 250 f
Taissi (Joannes) vicarius ecclesiæ Beduinensis, testis juratus de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 777 c f, 778 a b d e
† Talasii abbatis ossa seculo XVII in novam thecam translata in monasterio Jurensi S. Claudii 714 c d
Tamajelli (Josephus) religiosus monasterii SS. Salvatoris prope Messanam, subscripsit instrumento de cultu & reliquiis S. Bartholomæi Trigonæ, abbatis 794 e f
Tamburinus S. R. E. Cardinalis & Sacrorum Rituum Congregationis Præfectus 765 b e, 766 c, 786 b
Tancredus prior Fratrum Prædicatorum Romæ sub S. Dominico 111 b
Tanelli (Gabriel) religiosus monasterii S. Bartholomæi de Trigona, testatus est de cultu &c ejusdem sancti abbatis 793 b c d e
† Tarasius patriarcha Constantinopolitanus 52 d
Tartarinis (Joannes de) subscriptus bullæ Sixti IV Papæ pro veneratione corporum sanctorum martyrum Thebæorum, inventorum Solodori 281 c
Tasates princeps Armenus 394 c
Tatianus hæresiarcha damnavit nuptias 523 a
Terebon ex Saraceno Christianus, multa monasteriis SS. Euthymii & Theoctisti legavit 149 d, 150 c d, 151 a
† Terentius martyr, patronus Pisauri 766 e
Teridates I rex Armeniæ 317 b
Teridates II rex Armeniæ 317 b c d
Teridates III rex Armeniæ, forte idem cum sequenti 317 c
Teridates, Cusaronis Majoris Armeniæ regis (ut fertur) filius, puer hostibus subductus 330 a, 334 a, 404 d, 405 f. Paternum regnum recuperat 330 b c, 331 d e, 334 b, 405 a. Tempus, quo regnavit 314 f, 315 a b c d, 317 e. Christianos persequitur 296 a b, 298 b c, 317 f, 346 b c, 347 d, 348 a. S. Gregorium Illuminatorem verbis & tormentis a Christiana fide avellere frustra conatur 330 b, 331 f, 332 a b c, 333 d e f, 335 e f, 336 a b, 342 a c, 343 d e f, 344 a b c, 345 d e f, 405 a b c, 406 b & seqq., 407, 408. Gesta ejus partim fabulosa adversus S. Ripsimen & socios 350 c, 351 d e f, 352 a, 353 d e, 355 d e f, 356 a b c, 357 a, 358 a b c, 359 d, 360 a b, 409 a b, 411 e. Pœna ipsi divinitus inflicta, partim commentitia 296 b, 360 c, 361 d, 364 b c, 365 a b, 369 f, 370 a, 371 a, 376 a b, 377 e, 409 b, 411 e. S. Gregorium e carcere educi jubet 361 d e f. Ab illo instruitur, sanatur, baptizatur, & Armenorum conversioni adlaborat 396 b c, 312 c e f, 313 b c, 362 & sequentibus multis usque ad 413. Curat S. Gregorium episcopum Armeniæ ordinari 381 f, 382 a b c, 383 d e f, 387 b, 412 b c d. Mittit Arostacem episcopum ad concilium Nicænum 399 d. An ad Constantinum Magnum accesserit 401 b c, 402 a. Teridatis religio, pietas & laus 395 e f, 413 b d. Teridates sacris Fastis Armenorum inscriptus 296 e f, 308 b, 396 b. Teridates 303 c f, 304 a, 309 c d, 312 e, 313 e, 316 d e f, 317 a & seqq., 318 a, 319 d e, 334 a b c, 345 f, 346 a, 347 c, 348 a, 404 d e f, 406 a
Terræ motus variis in locis 431 a b
Tertullianus vetus scriptor 155 b
Tertullus paganus præfectus urbis Romæ sub Juliano apostata 416 e
Thadea sanctimonialis, scripsit quædam gesta B. Veronicæ de Binasco, cui convixerat 117 a b
† Thadei martyris reliquiæ Romæ in ecclesia S. Onuphrii 246 e
† Tharacus martyr, inter Prætermissos 261 b
† Theclæ virginis martyris ecclesia Romæ 750 e f. SS. Theclæ & Pauli Periodus commentitia 420 d
Theobaldus II rex Navarræ 190 a, 192 f
Theobaldus comes Campaniæ uxorem habuit Adelam, S. Simonis, ex comite monachi, sororem 712 c, 716 e f, 728 f, 730 a, 732 d, 746 f. Confirmavit aliquas donationes factas monasterio S. Claudii Jurensi 733 e f
Theobaldus comes Blesensis & Claromontensis seculo decimotertio 210 a
Theobaldus episcopus Suessionensis 742 c
Theobaldus de Malliaco vetus poëta Gallicus 730 c d e f, 731 a
† Theoctistus abbas in Palæstina 142 b, 148 b, 149 d, 150 a b
Theodesinda regina, forte eadem alias dicta Sedeleuba 274 a c d, 275 c d, 292 d. Vide Sedeleuba.
Theodobertus rex Austrasiæ 272 f
Theodora velut Arcadii regis filia, inter Prætermissos 259 c
Theodora Lucinii Hispani uxor pia munuscula a S. Hieronymo accepit 537 a. Et epistolam consolatoriam in morte viri sui 536 e, 537 b, 580 c d, 581 a, 675 c
† Theodoretus presbyter martyr sub Juliano apostata 96 e f
Theodoricus rex Francorum in Burgundia adfuit inventioni corporis S. Victoris martyris e legione Thebæa 272 f, 273 e, 292 e
Theodoricus rex Gothorum invadit Italiam 56 a b c e f, 60 a b. Fit supplex S. Hilaro abbati Galeatensi 100 c
Theodoricus Alsatius comes Flandriæ 191 c
Theodoricus de Appoldia biographus S. Dominici, institutoris Ordinis Prædicatorum 111 a
† Theodorus martyr sub Valente imperatore Ariano 1 c f
† Theodorus archiepiscopus Cantuariensis: ejus corpus translatum 700 a b
† Theodorus discipulus magni S. Pachomii 94 e, 96 a d, 588 d
Theodorus Ascidas, episcopus Cæsareæ Cappadociæ, Origenistarum fautor 143 e, 144 a, 146 a b c, 156 a
Theodorus Mopsuestenus, in Constantinopolitana œcumenica synodo damnatus 143 e, 611 c
Theodorus II episcopus Sedunensis 273 c
Theodorus Heracleota scripsit in Matthæum 537 e
Theodorus monachus, amicus S. Hieronymi & Theophili Alexandrini 583 a
† Theodosius abbas in Cilicia a S. Hieronymo conventus 438 e, 672 d. Ejusdem ac monachorum illius precibus per litteras se commendavit S. Hieronymus 442 c d e, 456 b c, 672 e
Theodosius I imperator tyrannos subigit 500 a b c, 529 e, 581 e. Romæ tollit reliquias idololatriæ 500 f, 501 a. Valentinianum II imperatorem ab Arianis ad Catholicos adducit 500 a b c. Theodosii I imperatoris oratio panegyrica scripta a S. Paulino Nolano 529 d e. Theodosius I imperator 461 a b, 517 c, 581 d e f
Theodosius II imperator 144 d e, 147 e, 149 b, 429 a, 627 e f, 634 a
Theodotion Veteris Testamenti interpres 504 d e f, 505 a f, 506 a c, 507 b d, 508 b c, 674 a, 680 c d e f, 681 a
† Theodotus martyr Ancyranus: corpus ejus mirabiliter servatum ab igne 92 f, 93 a b
Theodotus episcopus Antiochenus damnavit Pelagium 622 f
Theodowinus S. R. E. Cardinalis episcopus, & Pontificius in Germania legatus, promovit cultum B. Alarici 180 e, 181 a b
† Theonestus tutelaris Vercellensis 283 f
† Theophilus episcopus Antiochenus scripsit in Euangelium Matthæi 53 e
† Theophilus diaconus martyr inter Prætermissos 261 e
Theophilus imperator Græcorum, ædificavit ecclesiam S. Michaëlis 53 e f
Theophilus episcopus Alexandrinus conatur pacem componere inter S. Hieronymum & Joannem episcopum Hierosolymitanum 543 b e, 544 c d e f, 545 a & seqq., 546 a b c d f, 547 a, 549 b c d e. Amicitiam & litterarum commercium habet cum S. Hieronymo 550 b c d e f, 582 d e f, 583 a b, 584 c d, 585 e f, 586 e, 674 e, 675 c d. Theophilus acriter persequitur Origenistas 549 c e f, 550 a c, 568 b c d e, 582 c d e f, 583 a & seqq., 584 a b c d e, 675 c d e. Theophili epistolæ aliquot Latine versæ a S. Hieronymo 583 c d e f, 584 a & seqq., 585 a b, 586 a b c d e, 675 d e f. Theophilus agit adversus S. Joannem Chrysostomum 584 e f, 585 a & seqq., 586 a. Theophilo falso attributus Liber contra S. Joannem Chrysostomum ibid. Theophilus excommunicatus a Romano Pontifice 585 e, 586 e. Theophilus 432 c, 501 e, 539 e, 548 e, 550 a, 565 d, 575 b e, 585 c
Theotolo archiepiscopus Turonensis restauravit monasterium Turonense S. Juliani 695 c d e
Thiofridus abbas Epternacensis seculo XI, scripsit Vitam S. Leodowini archiepiscopi Trevirensis 159 c e f, 160 a & seqq., 161 a & seqq., 162 a, 169 f, 172 b, 176 b c d e. Scripsit item Flores epitaphii Sanctorum & Vitam S. Willibrordi 160 c e
† Thomas apostolus 655 a
† Thomas Aquinas, doctor Ecclesiæ, post fugatam lascivam puellam, ab angelis cinctus 110 f, 111 a
Thomas archiepiscopus Eboracensis seculo undecimo 706 f
Thomas Orientalibus Anglis ordinatus episcopus a S. Honorio Cantuariensi 702 a b e, 704 d, 708 d, 710 c
Thomas, tertius abbas Cantipratensis 202 a b
Thomas abbas Longi-pontis seculo decimoquarto 218 d
Thomas prior Dunelmensis beate mortuus 109 a
Thomas monachus condiscipulus S. Cyriaci in laura S. Euthymii 148 c, 150 b
Thomas Cantipratanus scripsit Vitam S. Lutgardis, Ordinis Cisterciensis 112 d. Scripsit Vitam Joannis, primi abbatis Cantiprati 202 b
Thomas (Dionysius) testis juratus de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 775 b e
Thomas (Ludovicus) subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 780 b c
Thomasinus (Thomas) episcopus Recanatensis 239 c e
Thorgom illustris familia in Armenia Magna 378 a, 381 a, 382 b, 387 b
Thorota (Joannes) canonicus & officialis Suessionensis 199 c d
Thouar signavit instrumentum elevationis sanctorum corporum seculo XV factæ in monasterio Turonensi S. Juliani 696 d
Tiberius imperator 428 c
Tielanus (Guilielmus) Ordinis Prædicatorum, subscriptus donationi sacrarum reliquiarum 654 b
Tietrus miles Solodorensis, testis in instrumento confirmationis possessionum collegii canonicorum Solodorensium 268 a
Tillemontius refutatus 95 f, 96 a b c, 97 e, 452 e. Tillemontius in S. Hieronymum doctorem Ecclesiæ iniquus 418 d e f, 419 a & seqq., 424 c d, 441 a b c d, 445 f, 454 b & seqq., 487 b e f, 488 a b c d, 490 b, 496 b e, 498 b c d e f, 499 a & seqq., 500 d, 527 b c d, 535 b c, 560 a, 565 a & seqq., 566 a b, 569 d e f, 577 e, 579 d e f, 584 e f, 585 a b c
Tilmannus abbas Mediolacensis seculo XV, corpus S. Leodowini archiepiscopi Trevirensis transtulit 168 a
Tilpinus archiepiscopus Remensis 165 b, 167 a b
Timasius magister militum in exsilium missus 527 a
† Timothei martyris corpus Romæ 750 e
Timotheus a Machabæis profligatus 22 c d, 38 a
Timotheus Ælurus invasor episcopatus Alexandrini 149 c. Ex eodem expulsus 150 b
Timotheus Salophaciolus, aliis Asbus & Albus dictus, patriarcha Alexandrinus seculo quinto 150 b
Tobias senior XI f, 12 a b c e f, 13 a b c d, 25 f, 38 b
Tobias junior XI f, 12 a & seqq., 13 a b c d, 38 b
Torres (Cosmus de) S. R. E. Cardinalis revisit Officium de S. Gregorio Armeno 299 f
Totila Gothorum rex in Italia 56 c, 60 d
Toxotius filius S. Paulæ, maritus Lætæ 587 f, 621 e
Trajanus imperator 125 a
Tranquillinus a S. Hieronymo instructus de modo legendi Opera Origenis 539 a b c d, 675 a
Triboulet (Joannes) juratus testis de cultu S. Antonii vel Antonini, ejusdemque corpore a Calvinistis combusto 774 c f, 775 a b d, 780 f, 781 a b
Trigona (Marius) cantor majoris basilicæ collegiatæ Platiensis, subscripsit instrumento de cultu S. Bartholomæi Trigonæ abbatis 794 a b c
Trigona (Matthæus) episcopus Syracusanus 794 b d
Trigona (Vespasianus) Societatis Jesu præpositus Provincialis Siciliæ, deinde Assistens pro tota Italia, collegit & ad nos transmisit documenta de S. Bartholomæo Trigona abbate 792 b c d e, 795 a c
Trips (Anna de Berg) abbatissa in Koninxdorff seculo decimosexto 654 d
Trithemius (Joannes) aliquot Opera S. Hieronymo perperam adscripsit 666 e, 667 a e f, 668 a b c d e
Trophimus martyr, prætermissus ad diem XVIII Septembris 783 a b
Trophimus, inter Prætermissos 4 a
Trotius (Dominicus Antonius) notarius Palenensis 251 b
Trousse (Marinus) juratus testis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 778 d e
† Tryphon martyr sub Decio 90 d e
Tryphon, inter Prætermissos 4 a
Turre (Joannes de) monachus S. Juliani Turonensis seculo XV, 696 d
Tuscus sive Tuschus (Dominicus) S. R. E. Cardinalis S. Onuphrii 246 b f, 247 a c
V
Valarsus, alias Vologesus, rex Parthorum 321 d, 323 b c d, 325 a, 328 c, 405 d
Valarsus forte aliquis Armeniæ rex 352 c
Valens imperator Arianus, Catholicos persequitur 455 c d, 461 a c f. A Gothis vivus comburitur 428 d
Valens Carpensis, eremita socius vel discipulus B. Nicolai de Furca Palenæ 238 f, 239 a
Valentibus (Ludovicus de) promotor Fidie 258 d, 765 b
Valentiniani hæretici 155 b
Valentinianus I imperator accedentem S. Martinum Turonensem honorare compulsus 84 b c. Valentinianus I imperator 437 f, 438 a
Valentinianus II imperator 499 f, 500 a b c
† Valentinus episcopus Interamnensis & martyr seculo tertio 417 f, 418 a
† Valentinus diaconus, cujus ossa seculo XVII in novam thecam translata fuere in monasterio Jurensi S. Claudii 714 c d
Valentinus abbas Montis-aurei 74 a
Valentinus institutor & baptista S. Leopardi martyris 415 e, 416 c, 417 a b c d. Diversus hic videtur fuisse a S. Valentino episcopo Interamnensi 417 f, 418 a
† Valerianus episcopus Mediolanensis seculo quarto 445 a
Valerianus imperator captus a Persis 317 b
Valerianus amicus S. Hieronymi 494 d
Valgius, alias Victor, in mari mirabiliter servatus 98 d e f, 99 a b c
Valterus canonicus Regularis B. Joannem de Monte-mirabili ad sanctiorem vitam adduxit 195 d e f
Vannotia cognata S. Franciscæ Romanæ 119 b
Varana (Constantia) Camertum principis filia, prima uxor Alexandri Sfortiæ, domini Pisauri 761 e
Varanus (Petrus Gentilis) princeps Camertum 761 e, 767 e
Varax (Guilielmus de) episcopus Lausannensis seculo decimoquinto 278 e
Vaschis (Paulus Octavianus de) 640 e
Vaschis (Stephanus de) canonicus S. Mariæ Majoris 646 e. Vide Guascis de.
Ubaldinus S. R. E. Cardinalis 641 f, 642 a
Ubaldinus (Hugo) canonicus basilicæ S. Petri Romæ 441 f, 642 a
† Udalricus episcopus Augustanus 105 c d
Udalricus abbas Sangallensis seculo undecimo 182 c
Udo vel Uto archiepiscopus Trevirensis seculo undecimo 159 e f, 160 a b c d f
† Vedasti episcopi translatio, inter Prætermissos 258 c
Velasti (Thomas Stanislaus) Societatis Jesu, quædam ex Græcis Latina fecit de S. Bartholomæo Trigona abbate 792 f, 797 a c, 800 c, 801 a
† Venerius episcopus Mediolanensis a S. Anastasio Papa edoctus de damnatione versionis Rufini librorum Origenis de Principiis 567 f, 568 b, 569 b
Verace (Vincentius) monachus Congregationi Montis-Virginis, scripsit Vitam S. Donati ejusdem Ordinis 787 b
† Verenæ specus, nunc ecclesia apud Solodorum 290 f
† Verissimi martyris Ulyssiponensis inventio, inter Prætermissos 3 e
Vernherus abbas Einsidlensis in Helvetia promovit cultum B. Alarici 180 f
† Veronica de Binasco Ordinis S. Augustini, multis favoribus ab angelis affecta 116 e f, 117 a b c d
Veterani (Benedictus) Fidei promotor 765 d, 766 c, 786 a
Vetro (Ludovicus) Lector monasterii S. Bartholomæi de Trigona, testatus est de cultu &c ejusdem Sancti 793 b c d e
Vervin (Cæsar) subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 775 e
Vicecomes (Philippus) dux Mediolanensis 759 b
† Victor Maurus martyr 262 b
† Victor cultus in diœcesi Namnetensi, inter Prætermissos 2 b
† Victoris martyris corpus Otriculo Aquisgranum translatum 415 b c
† Victoris martyris translatio Mediolani, inter Prætermissos 258 f
Victor Italus, socius itineris S. Philippi Benitii 112 f, 113 a b
† Victorinus scriptor & martyr 498 a b, 537 e
† Victorinus confessor, cultus Namnetibus, inter Prætermissos 2 a b
Victorinus (Caius Marius) celebris rhetor Romæ 433 d, 489 b. Non fuit præceptor S. Hieronymi ibid. d e, 656 b
Victorius (Marianus) episcopus Reatinus, scripsit ediditque Vitam & Opera S. Hieronymi 424 b c d
Victricius (Alexander) episcopus Alatrinus, & Cardinalis Vicarii in Urbe vicesgerens 252 f, 253 a
Vieu (Guillermus du) religiosus monasterii S. Juliani Turonensis seculo XV, 696 d
Vigilantius presbyter hæresiarcha fuit apud S. Hieronymum in Bethleem 529 f, 530 a, 541 a b, 674 c, 682 c. Ejus prava dogmata impugnata a S. Hieronymo 418 b, 597 b, 598 d, 601 b c d e f, 602 a & seqq., 603 a b c, 676 b, 678 f, 682 c d e f, 683 a b. Fuit obtrectator S. Hieronymi 508 f, 541 a & seqq., 552 a b, 555 e, 558 a b, 601 b, 674 e, 678 d, 679 a
Vigor Cortonensis, Ordinis Minorum 112 a
Vilcassini comites olim erant vexilliferi Auriflammæ Francorum 718 a f, 719 c d e f
Vilhet subscriptus Actis inquisitionis de cultu & corpore S. Antonii vel Antonini episcopi 778 e
Villare (Alexander) religiosus monasterii SS. Salvatoris apud Messanam, subscripsit instrumento de cultu & reliquiis S. Bartholomæi Trigonæ 794 e f. Descripsit nobis Vitam Græcam ejusdem sancti abbatis 795 c d
Villefroy (de) abbas encomium S. Gregorii Armeni ex lingua Armena Latine reddidit 307 c
Villotte (Jacobus) missionarius Societatis Jesu in Perside scripsit epistolam de reliquiis & cultu S. Gregorii Armeni apud Armenos 302 b c d e f, 303 a
† Vincentius levita, martyr Valentinus, ab angelo recreatus 92 e f
† Vincentius Ferrerius, Ordinis Prædicatorum, inter concionandum ab angelis honorari visus 117 f, 118 a
Vincentius presbyter, amicus & socius S. Hieronymi 456 f, 457 a, 541 c, 543 f, 544 e, 548 e, 567 e, 569 f, 570 a. Comitatur S. Hieronymum in Palæstinam 482 d, 673 e. Ex humilitate renuit apud monachos presbyterio fungi 458 f, 540 b. Vexatur a Joanne episcopo Hierosolymitano 458 d e, 547 d e. Proficiscitur in Italiam 535 e f. Redit in Bethleem 582 f, 583 a. Aliquot Opuscula Vincentio inscripta a S. Hieronymo 461 b c f, 462 a c
Vindricus abbas S. Apri Tullensis, biographus S. Gerardi Tullensis episcopi 106 a b
Violantes a B. Felice abbatissa ad Ordinem S. Claræ adducta 759 d
Viole (Georgius) Prior S. Germani Autissiodorensis, curavit sepulcrum S. Gregorii episcopi recognosci 138 d e
† Vitalianus Papa dicitur episcopatum Sipontinum Beneventano conjunxisse, vel conjunctionem confirmasse 64 a b. S. Vitalianus Papa 706 f
† Vitalis martyris reliquiæ Romæ in ecclesia S. Onuphrii 246 e
Vitalis abbas Saviniancensis 783 a d
Vitalis presbyter scripsit ad S. Hieronymum & ab eo litteras recepit 533 c d
Vitalis Apollinarista, pseudo-episcopus Antiochiæ ordinatus 451 f, 452 c e, 454 a e, 455 b
Vitelleschus (Joannes) archiepiscopus Florentinus 239 e
Vitis (Conceptius de) e clero Palenensi supplicavit pro obtinenda canonizatione B. Nicolai Furcensis 255 c
Vitis (Falcus de) e clero Palenensi supplicavit pro obtinenda canonizatione B. Nicolai Furcensis 255 b
Vitis (Josephus de) e clero Palenensi supplicavit pro obtinenda canonizatione B. Nicolai Furcensis 255 d
Vitus Cortonensis Ordinis Minorum, scripsit Vitam B. Æmilianæ seu Humilianæ 111 e
Vivani episcopus Nepesinus ad Benedictum XIV Papam misit relationem pro capite S. Hieronymi suæ ecclesiæ vendicando 649 b c d e f
Viviani (Honorius) procurator generalis Congregationis B. Petri de Pisis 249 c
Ulricus abbas S. Urbani signavit instrumentum confirmationis possessionum collegii canonicorum Solodorensium 268 a
Ulricus præpositus S. Marii Lausannensis signavit instrumentum confirmationis possessionum collegii canonicorum Solodorensium 268 a
Vologesus rex Parthorum 323 b c. Vide Valarsus.
Volpe (Angelus) Ordinis Minorum Conventualium edidit Vitam Italicam S. Gregorii Armeni 308 e
† Urbanus martyr sub Valente imperatore Ariano, inter Prætermissos 1 f
Urbanus II Papa 711 b c
Urbanus IV Papa jussit Trecis exstrui ecclesiam S. Urbano Papæ martyri 260 b c. Inter Prætermissos ibid.
Urbanus V Papa-jussit formari processum pro canonizatione Caroli Blesensis 3 b. Ejusdem cultum prohibuit ibid.
Urbanus VIII Papa jussit inquiri de cultu B. Nicolai Furcensis 246 f, 247 a b c. Urbanus VIII Papa 218 a, 254 a, 261 a, 763 f, 764 e, 765 b, 770 d
Urbanus Theodorus Congregationis B. Petri Pisani, Palenensibus concessit reliquias B. Nicolai Furcensis 252 a & seqq.
Ursinus (Latinus) S. R. E. Cardinalis 687 e
Ursinus (Vincentius Maria) archiepiscopus Sipontinus, & S. R. E. Cardinalis, postea Benedictus XIII Papa 65 e
Ursolina Ordinis S. Claræ, una e sociabus B. Felicis abbatissæ, missis ad incolendum novum monasterium Pisaurense 757 d
† Ursulæ sociarum virginum martyrum capita undecim Colonia Agrippina in Hispaniam translata 654 a b c
† Ursus episcopus Trecensis 141 b. Corpus ejus Trecis ibid. c d
† Ursus presbyter, Augustæ Prætoriæ cultus 283 d
Ursus archiepiscopus Beneventanus & Sipontinus 64 f, 65 a
Urthanes vel Vertanes, filius S. Gregorii Illuminatoris, & tertius patriarcha Armeniæ Magnæ 311 b, 315 b c, 394 b c, 395 d, 396 a b
Usategui (Maria de) uxor quæstoris Limani, mirabiliter succurrit S. Rosæ Limanæ 122 b c e
Usuardus martyrologus 665 d c
W
Wagner (Antonius) patricius & centurio Solodorensis reliquit Chronicon Ms. 284 d
Walafridus Strabo fidem adhibuit supposititiæ epistolæ SS. Chromatii & Heliodori 665 c d
Waleramus scripsit Teutonicam paraphrasim Cantici Canticorum 176 d
Waleranus comes Vilcassinus 718 b. Vide Gualeranus.
† Walfridus primus abbas Montis-Viridis in Etruria: ejus funus ab angelis honoratum 104 d e
Walterius I comes Vilcassinus, abavus S. Simonis, ex comite monachi 718 a b, 723 a, 736 f, 737 a
Walterius II comes Vilcassinus, proavus S. Simonis, ex comite monachi 718 a b c e f, 723 a, 728 e, 736 f, 737 a. Condit castrum Crespeiense & abbatiam S. Arnulfi 718 c d e, 734 e
Walterius III comes Vilcassinus & Ambianensis sine prole mortuus 718 f
Walterius frater S. Simonis, ex comite monachi, occisus prope Remos 716 e, 717 e f, 718 a, 720 b e, 721 c, 724 d e f, 725 a b c f, 728 e, 733 b, 746 e f. Subscripsit confirmationi instaurati monasterii Hasnoniensis 723 f, 724 a. Subscripsit donationi factæ monasterio Dervensi 724 c d
Walterius de Avallura bene fecit monasterio Molismensi 733 c
Walterus subscriptus donationi factæ monasterio Dervensi 724 d
Waltherus abbas Longi pontis. Vide Galcherus.
Wandali Romanum imperium graviter affligunt 428 e. Irrumpunt in Gallias 604 f, 605 a f. Penetrant in Hispaniam 610 a
Wandelgerus abbas Dervensis acquirit monasterio suo quamdam silvam 724 c d
† Wandregiselus abbas, angelorum consortio honoratus 102 d e
Warinus abbas S. Arnulphi Metensis 82 a
Warinus præpositus in instrumento Philippi I regis Galliæ 735 b
Warinus miles, laudatus in charta donationis factæ Remensi monasterio S. Remigii 725 b
Warnerius vir illustris, factus monachus cum S. Simone comite Crespeiensi 737 f
Warnerus Silvanectensis, testis in diplomate Philippi I regis Galliæ 735 b
Warnierus (Julianus) Prior Longi-pontis, disciplinam Cisterciensium in suo monasterio restituit 214 b c d
Weierstras (Rolandus) notarius Coloniensis, scripsit instrumentum donationis quarumdam sacrarum reliquiarum 654 b
† Wereburga virgo 709 d
Wertrada, Caroli Magni mater 283 f. Vide Bertrada
Wibertus archidiaconus & biographus S. Leonis IX Papæ 106 f
† Wiborada virgo reclusa in Helvetia 105 b c, 180 e, 183 e f. A B. Alarico monita, ut nimia jejunia temperaret 182 c d e, 183 a, 184 d. Ab Hungaris occisa 183 f
Wido abbas monasterii S. Augustini Cantuariensis novam ecclesiam exstruit 699 a b
Wido comes Matisconensis factus monachus 738 d e, 747 d, 750 c
Wido frater Nocheri, comitis Barri ad Albam 720 c e
Wido nomen occurrens in variis chartis donationum piarum 724 d, 725 b, 733 b d
Wido de Buxo benefecit monasterio Molismensi 733 c
Wiegrial presbyter ecclesiæ S. Lauri, a discipulis suis nefarie occisus 695 b c
Wildberg (Joannes) doctor interfuit elevationi corporum sanctorum martyrum Thebæorum, inventorum Solodori 281 f
† Wilfridus episcopus Eboracensis per S. Michaëlem archangelum futura edoctus 85 a b c d. Alia ejus gesta ibid. d e
Willelmus Rufus, rex Angliæ 699 b
Willelmus comes Arvernensis 735 d
Willelmus de Roseto testis in diplomate Philippi I regis Galliæ 735 b
Wiltheim (Joannes) Societatis Jesu presbyter, Historiæ cœnobii S. Maximini Trevirensis scribendæ immortuus 164 b c
Wlfredus abbas Jurensis 737 b c
Wolframus presbyter Ordinis Cisterciensis, cælesti luce radiare conspectus 108 a
X. Y. Z
Xystus philosophus Pythagoricus 617 d e
† Yvo presbyter angelum in habitu pauperis pavit 113 c d
† Zacharias propheta visionibus angelorum honoratus 21 c & seqq.
† Zacharias pater S. Joannis Baptistæ XI c d
Zacharias episcopus in Aghtamar, furatus brachium S. Gregorii Armeni, patriarchatum Armeniæ sibi vindicavit 305 a
Zaulis (Dominicus de) archiepiscopus Theodosiæ adfuit translationi seu transpositioni corporis B. Nicolai de Furca Palenæ 247 e f, 248 a b d e f, 249 a b c d
Zecas legatus rebellium Persarum ad Artabanem, Parthorum regem 322 a b c
Zeno imperator ædificavit ecclesiam S. Michaelis archangeli 51 d, 52 c. Dicitur majorem partem corporis S. Gregorii Armeni Constantinopolim transtulisse, 299 b c, 303 d. Zeno imperator 54 e f, 55 a b, 56 a e f, 62 d
Zeno philosophus 619 d
Zenobius eremita, a S. Hieronymo salutatus 454 b
Zöe imperatrix Græcorum 50 f
† Zosimus Papa usus in litteris est nota consulari 481 e. Damnavit Pelagium & Cælestium 624 a
Zosimus discipulus S. Cyriaci abbatis 152 b
Zurlus (Dominicus) socius B. Nicolai de Furca Palenæ 238 b c, 229 c
Zwingliani hæretici 288 e f
INDEX TOPOGRAPHICUS
A
Abbatis-cella, burgus Helvetiæ, pagi cognominis caput 283 c
Abbatis-villa, civitas Picardiæ 783 c
Abrincæ, al. Abrincatum (Avranches) civitas Normanniæ 78 f, 82 b d
Abus, mons Armeniæ Majoris 328 c f
Accaron, urbs Palæstinæ 19 d
Acernum, civitas regni Neapolitani 791 a b
Achaïa, regio 147 e
Achor, vallis in Palæstina 484 c
Acilisena provincia Majoris Armeniæ 381 b
Adama, urbs olim Palæstinæ 484 b
Ader, turris in Palæstina, al. Turris Gregis 484 a
Adomim, locus Palæstinæ 484 b
Adria, insula 591 e
Adriani moles, nunc Castrum Sancti Angeli Romæ 72 c. Vide † Angeli castrum.
Adrianopolis, urbs Thraciæ 428 d
Adriaticum mare 58 a
Ægyptus, regnum 16 c, 23 b, 94 d e, 95 d, 98 b, 438 d, 442 e f, 478 a, 483 b, 484 e, 588 d f, 672 e, 673 f
Ælia, sic dicta a nonnullis Hierosolyma, urbs Palæstinæ 483 e
Æmona, urbs Italiæ 437 a
Africa 581 d e, 612 e f, 620 c, 621 b e
Agaunum, Agaunense monasterium in Vallesia 264 b, 275 d, 291 b
Aghtamar, insula Armeniæ 305 a
Aialon, locus Palæstinæ 483 e
Alanorum Claustra, al. Zuari Turris in Caucaso monte 325 e, 327 c, 328 a
Alba, al. Albula (l'Aube) fluvius Galliæ 720 a b, 721 a, 734 a b c
Albania, regio Asiæ 327 c f
Alcobatia, monasterium in Lusitania 87 d, 88 a b c
Aldenburgensis abbatia in Flandria 711 c
Alexandria, urbs Ægypti 430 a c, 483 b, 484 e f, 485 a b c d, 673 f
Alexandrina synodus 437 e
† Alexii monasterium Hieronymianorum Romæ 685 d
Alpes, montes 113 a. Alpes Juliæ 428 d e
Altinum, urbs Italiæ 687 e f
Alvernæ mons in Italia 115 a
Amasia, civitas Asiæ Minoris in Ponto 314 a b
Ambasia, urbs Galliæ. Hic institutus Ordo S. Michaëlis 89 a
Ambianensis ager, tractus Galliæ in Picardia 719 b
Ambianensis comitatus in Picardia 732 b f
Ambianum, urbs Galliæ in Picardia 719 b
Amida, civitas Mesopotamiæ 392 a
Amyclæ, urbs olim Italiæ 238 f
Anaplus, locus prope Constantinopolim. Ecclesia S. Michaëlis 49 f, 50 b c d e
Ancyra, urbs Galatiæ 438 e
Andechs, monasterium in Bavaria. Reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 653 e
† Andreæ de Cumis parthenon in Gallia 736 b
† Angeli castrum, olim Moles Adriani Romæ. Ecclesia S. Michaëlis archangeli 72 c d e
† Angeli Militense monasterium in Calabria 823 f, 826 b
† Angeli oppidum in monte Gargano 65 d, 66 b c d, 68 d
Anglia. S. Honorius archiepisc. Cantuar. 698, 701 b, 706 d e, 707 a b, 710 a
Antiochia, urbs Syriæ 93 c, 100 d f, 316 c, 317 a, 438 d e f, 439 a e f, 440 a, 442 c, 443 f, 444 a, 448 b f, 451 f, 455 d, 456 d e f, 457 a b f, 458 d e, 463 a, 482 e, 672 d e, 673 a e
Antipatrida, oppidulum Palæstinæ 483 d
Antitaurus, mons Armeniæ 329 a
† Antonii colliculus in Gallia 773 e, 774 d, 776 d, 778 a c, 779 a e, 780 a, 781 d f
† Antonii de Beduino monasterium in Gallia 781 f, 782 a
† Antonii mons in Ægypto 98 b
Antverpia, urbs Belgii in Brabantia. Cultus specialis S. Michaëlis archangeli 87 a b
† Apri Tullense monasterium 106 b
Apricœna, oppidum Italiæ 68 f
Apulia Daunia, nunc Capitanata, regio Italiæ 58 a, 62 c d, 65 c. Apulia 657 a b, 740 f, 741 c
Aquileia, urbs Italiæ 435 c f, 436 a c d e f, 437 b, 438 c, 444 b, 447 b c f, 554 b c, 556 d, 571 f, 574 a e, 672 d f
Aquinum, civitas Italiæ 184 b c e, 185 e f
Aquiria, virginum abbatia in Brabantia 112 d
Aquisgranum, urbs Germaniæ. Cultus S. Leopardi martyris Romani 413 c, ejusdemque corpus 414, 415 b c d, 416 c d, 417 d
Aquitania, pars Galliæ 430 c, 610 b, 689 a c e
Ararat, regio in Armenia 328 b e f, 345 f, 347 b e, 350 b, 378 a, 381 f, 383 f, 385 f
Ararath, mons Armeniæ 311 f, 347 b
Araxenus Campus in Asia 327 c f, 328 b c e, 329
Araxes, fluvius Asiæ 328 b c f, 329 b e, 347 b; dictus etiam Erasach 404 c, 405 f
Arcanum, oppidum Italiæ 184 e, 185 e
Arduus, al. Dero, fluviolus Galliæ 82 e
Aretina diœcesis. In ea vetus ecclesia sacra S. Hieronymo Eccl. doct. 659 c
Argentoratus, al. Argentoratum, urbs Germaniæ 610 b
Arimathia, viculus Palæstinæ 483 d
Armenia Major, regio Asiæ. SS. Gregorius episc. conf., Ripsime, Gaiana & Socii ac Sociæ MM. 295 b c e f, 296 & seqq.
Armenia Minor, regio Asiæ 312 a b, 314 f
Armorica, Britannia Armorica, Galliæ regio S. Laurus presb. abbas 692 f, 693 a, 694 c, 695 d, 697 d f
† Arnulphi abbatia Crispeii in Gallia 718 c d e, 721 d e, 722 d, 726 f, 727 a, 730 c, 734 d e f, 738 c, 747 a b
Arnus, flumen Italiæ 112 f
Arrianum, locus Italiæ 658 d
Arsania, fluvius Armeniæ 334 f, 335 a
Arsanus, fluvius Armeniæ 334 f, 335 a
Artaxata, urbs Armeniæ 328 c, 329 b c e, 345 f, 347 b, 357 d, 361 e f, 381 a, 390 c, 408 d, 409 c
Artaxerxoctiste, urbs forte eadem cum Artaxata in Armenia 378 a, 381 a, 392 a
Arth, locus Helvetiæ 283 c
Arvernia, al. Alvernia, provincia Galliæ 735 e f
Arula, fluvius Helvetiæ 261 c; Arola 262 a b c, 263 b c, 267 a b, 270 c, 291 b
Assisium, urbs Italiæ in Umbria 123 d
Assyria, regio Asiæ 392 b
Asteriacus, vicus in Gallia 77 a, 78 b, 79 b
Athenæ, urbs Græciæ 336 c, 463 a, 672 d
Athyras, fluvius Thraciæ. Ad eum olim ecclesia S. Michaëli condita 50 f
Atinum oppidum Italiæ. S. Fulgentius episc. 123 & seqq.
Atrebatense S. Benedicti cœnobium 201 e
Aventinus, fluvius Italiæ 236 e f
Aufidus, fluvius Italiæ 787 e
† Augendi monasterium. Vide S. Eugendi.
Augusta Prætoria, urbs Sabaudiæ 283 d c
Augusta Suessonum. Vide Suessiones.
Augustoritum Lemovicum, urbs Galliæ 689 a. Vide Lemovicum.
Auleta, locus regni Neapolitani. Patronus S. Donatus monachus 786 b c d, 790 c, 791 d e
Aureliani, urbs Galliæ 652 d e
Autissiodorum, urbs Galliæ in ducatu Burgundiæ. S. Fraternus episc. 135 c f, 136 & seqq.
Azara, urbs Armeniæ 328 c f
Azotus, urbs Philistinorum in Palæstina 25 c
B
Babylon, urbs Asiæ 21 b
Babylonia, regio Asiæ 20 f
Bagaban, civitas 385 f, 386 a, 390 a
Bala, al. Zoara & Segor, oppidum Palæstinæ 484 b
Baraariz, pagus 380 b
Baris, urbs Italiæ 741 b
Barium, urbs Apuliæ 113 b
Barrensis ad Albam comitatus in Campania Galliæ provincia 720 e, 721 a b, 729 e f, 732 b d, 733 f
Barrensis ad Sequanam comitatus in comitatu Burgundiæ 720 f
Barrensis ducatus in confinio Lotharingiæ & Campaniæ 720 f
Barrum ad Albam (Bar sur Aube) oppidum Galliæ in Campania 720 c, 721 a, 728 b c, 729 d f, 733 f, 734 a b c
Barrum ad Sequanam (Bar sur Seine) oppidum comitatus Burgundiæ 720 f
Barrum-Ducis (Bar le duc) civitas Barrensis ducatus in Gallia 720 f
† Bartholomæi de Trigona monasterium prope oppidum S. Euphemiæ in Calabria Ulteriori. Cultus S. Bartholomæi abb. conf. 793 b c & reliquiæ ibid. d e, 801 e, 807 b, 809 a
Basilicata, provincia regni Neapolitani 786 c f, 787 e
† Basilii monasterium olim Constantinopoli 822 c f
Bassiniacus tractus in Gallia 721 a
Bathonia, urbs Angliæ 105 f
Beccum, S. Mariæ monasterium in Gallia 716 a, 750 a, 751 a
Beduinum, oppidum Galliæ. Patronus S. Antoninus episcopus 773 & seqq.
Belgium. Variis locis reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 653 c d
Bellelaia, al. Bellelagia, monasterium in diœcesi Basileensi 282 a
Bellingen, locus cum abbatia Ordinis S. Augustini prope Hallas Hannoniæ 199 c
Bellopratensis abbatia in Belgio. Reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 653 c e
Beneventum, urbs Italiæ 63 f; cultus S. Michaëlis 64 a b
† Benigni monasterium in Gallia 736 a
Berna, urbs Helvetiæ 285 b
Berœa, urbs Syriæ 450 a b, al. Berrhœa 455 f
Berytus, urbs Phœniciæ 92 d, 483 d
Bethel, locus Palæstinæ 15 d e, 484 e
Bethleem, urbs Palæstinæ. S. Hieronymus doct. Eccl. 418 a, 421 e, 433 a b, 480 b c, 483 b f, 484 a f, 485 f, 486 a b c, 488 e, 492 a, 499 b, 503 b c, 504 c, 534 b c, 536 b, 539 e, 542 c d, 588 a c, 620 f, 621 e f, 626 f, 629 c d e f. Sepulcrum S. Hieronymi hic magna in veneratione est 630. Bethleem 633 c d e f, 634 a c d e, 636 b, 637 d e f, 638 a b d e f, 639 a f, 655 f, 656 a d, 663 d, 676 f, 677 a b, 687 a c
Bethleemiticum S. Hieronymi monasterium 542 f, 543 a c d e f, 550 b c e, 551 e, 621 f, 622 a d, 623 a d, 625 f, 629 e, 638 c, 639 a, 676 f, 683 d, 687 a
Bethleemiticum SS. Paulæ & Eustochii monasterium 588 c, 621 f, 622 a d, 623 a, 625 f, 676 f, 683 d
Bethoron inferior & superior, urbes Palæstinæ 483 e
Bethphage, locus Palæstinæ 484 b
Bethsur, oppidum Palæstinæ 484 a
† Bevignatis monasterium in Italia. Ecclesia sacra S. Hieronymo Eccl. doct. 659 d e f
Bezuense monasterium in Burgundiæ ducatu 711 c, 737 f
Bibarrambla, locus Hispaniæ 120 b
Biel, locus Helvetiæ 286 a
Bithynia, regio Asiæ. SS. Tryphon & Respicius MM. 90 d. Bithynia 438 c d, 672 d
Bobiense monasterium in Italia 102 e
Bononia, urbs Italiæ 240 a. Reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 652 c; sacellum & cultus 660
Bosnia, regio 425 c
Bosphorus Thracius. Ad eum olim ecclesia S. Michaeli condita 50 a c
Brabantia, Belgii provincia 112 b d
Brecæ, Bretiæ (Broies) locus Galliæ 728 b
Bria, provincia Galliæ 191 c
Britannia Major. S. Honorius archiepisc. Cantuar. 698, 701 b c d e, 703 c f, 706 b c f, 707 a b
Broucburgensis Ord. S. Benedicti parthenon in Belgio. Reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 653 c
Broucburgus, al. Burgurgus (Borborg) oppidum Belgii 653 c
Brouërech, locus Galliæ in Venetensi tractu 693 c e, 694 a
Bruga, urbs Flandriæ. Reliquiæ S. Hïeronymi Eccl. doct. 653 d
Brumez, Brumets, locus in Gallia 199 f, 200 b
Bruxellæ, urbs Brabantiæ 112 e
Bulgaria, regio 401 c f
Bullonium, oppidum ducatus titulo insignitum 652 b
Burdigala, urbs Galliæ 530 f, 605 a
Burgum sancti Sepulcri, civitas Italiæ in Umbria 770 a
Burgundiæ comitatus 714 b, 737 f
Burgundiæ ducatus 711 c
Bussiacum, villa in Gallia 190 e
Buxitus, castellum in Gallia 724 f, 725 b, 732 f, nunc Pompella dictum 733 a
Byzantium, nunc Constantinopolis, urbs Thraciæ 315 a. Vide Constantinopolis.
C
Cadmus, mons Asiæ 39 b c
Cæsaraugusta, urbs Hispaniæ. Cultus & ecclesia S. Michaëlis archangeli 86 c d
Cæsarea, urbs Cappadociæ 312 f, 313 e f, 316 d e, 330 a, 334 b e, 382 b, 383 f, 384 a, 386 b, 387 b c e, 394 c, 412 c d, 438 e
Cæsarea, urbs Palæstinæ 468 b
Cala, al. Kala, abbatia monialium in Gallia 716 f, 746 f
Calabria, regio Italiæ. S. Bartholomæus abbas conf. 792 a c e f, 793 b d, 794 f, 796 c, 800 a. In Calabria multa monasteria exstructa per eumdem Sanctum 808 f
Caltbrun, pagi Tigurini vicus 183 c
Calvus Mons, Calvomontium (Chaumont) oppidum Galliæ in Insula Franciæ 719 c, 720 c
Cameracensis sancti Sepulcri abbatia in Belgio. Reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 653 d
Cameracum (Cambray) vetus Belgii civitas 222 b, 227 a
Camerensis abbatia prope Bruxellas in Brabantia 112 e
Campania, provincia Galliæ 712 c, 720 a, 732 d
Campania, regio Italiæ 58 a, 61 b, 62 c d
Cana, urbs Palæstinæ 484 d
Cantia, Angliæ provincia 700 e, 701 f, 707 e f, 708 e f, 709 a, 710 c
Cantipratense cœnobium in agro Cameracensi 193 a, 198 e f, 199 a b, 202 a b
Cantuaria, al. Dorobernia, Darvernum, Durovernum, urbs Angliæ. S. Honorius archiepisc. 698 c e, 701 a, 706 d, 709 b
Caphar-Barucha, al. Villa Benedictionis in Palæstina 484 b
Capharnaum, urbs Palæstinæ 484 d
Capitanata, provincia regni Neapolitani 58 a, 657 b
Cappadocia, regio 438 c d, 672 d
Caprus, fluvius Asiæ 39 b
Capua, urbs Italiæ 99 d
Carcathiocerta, urbs Sophenes, regionis Armoniæ 329 a d
Cariath-arbe, al. Chebron, urbs Palæstinæ 484 b
Carmeacus, silva in Gallia 733 a c
Carnutum, civitas Galliæ in Belsia provincia. Sacellum sanctis angelis a S. Ludovico rege erectum in ecclesia Deiparæ Virginis 8 c
Carolopolis, sic dicta aliquando urbs Compendiensis in Gallia 750 d
Carpentoracte, urbs Galliæ 776 c, 781 a d e
Carthago, urbs Africæ 612 d
Carus-Campus (Cercamp) abbatia in diœcesi Ambianensi 232 d
Casa-Dei, monasterium Benedictinorum in Gallia 735 d e f, 736 a b, 746 a
Casale Novum, locus Italiæ 658 b
Casale sancti Clerici, locus Italiæ 658 f
Casinus mons in Italia 65 b c
Caspiæ Portæ in Asia 325 e, 328 a d
Caspium Mare 328 b e f
Castanetum, urbs Italiæ 741 b
Castellutium, locus Italiæ 786 c
Castrum maris, al. Castellum Almarinum, civitas Italiæ 73 d
Caucasiæ Portæ in Asia 327 c f, 328 a d
Caueasus, mons Asiæ 327 f, 328 a, 378 c
Cedron, torrens in Palæstina 154 a
Cellense S. Petri monasterium (Monstier-la-Celle) diœcesis Trecensis in Gallia. Reliquiæ SS. Ursionis & Maurelii 141 c e f
Cenchreæ, al. Cenchræ, portus seu emporium 148 a, 149 c
Centulensis abbatia in Gallia. Reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 653 b c
Ceperanum, oppidum Italiæ 184 c
Cervus frigidus, al. Cerfredum (Cerfroi) primarium Ordinis SS. Trinitatis de Redemptione captivorum monasterium in Gallia 199 e f, 200 b, 205 c d, 206 b
Chalcedonense concilium 149 e
Chalchal, forte Carcathiocerta, urbs Sophenes, regionis Armeniæ 326 c, 329 a
Chalcidene, regio in Syria 448 a c
Chalcidis eremus in Syria. Hic habitavit S. Hieronymus doct. Eccl. 435 f, 437 a, 438 f, 440 a, 448 a b, 450 d f, 451 c, 455 f, 456 a b c, 532 b c, 672 e
Chalcis, urbs Syriæ 448 a d, 455 e f
† Charitonis cella in Palæstina 146 d e, 152 b
† Charitonis spelunca in Palæstina 155 a, 156 b, 158 a
Charmense virginum monasterium in Gallia 199 c d e, 205 c
Chatrongia, villa in Gallia 190 e
Chebron, al. Cariath-arbe, urbs Palæstinæ 484 b
Chonæ, olim Colossæ vel Colassæ, urbs Phrygiæ Pacatianæ 38 f, 39 b; habuit ecclesiam S. Michaëli sacram ibid. e f, 40 f, 41 a
† Christinæ in Alpibus Florentiæ monasterium 240 a, 244 a c
Chryse, ignobilis forte fluvius Asiæ 48 f
Cicinianum, locus Italiæ 786 c
Cilicia, regio 438 d e, 442 c, 672 d
Cingulum, oppidum Italiæ. Ecclesia sacra S. Hieronymo Eccl. doct. 660 b
Cison, torrens in Palæstina 484 e
Cissa, civitas ad mare Adriaticum 533 b
Cistercium, abbatia Galliæ celeberrima 207 c d, 208 b c e, 209 a b, 226 d
† Claræ Laudense monasterium in Italia 758 d
† Claræ monasterium Sulmone in Italia. Reliquiæ B. Nicolai de Furca Palenæ 253 d
† Claræ monasterium, Urbini in Italia 760 b d
Claromons Alvernorum civitas in Gallia. Antiquissima altaria Angelis custodibus nuncupata 8 c
† Claudii Jurense monasterium, olim Condatescense & S. Eugendi vel Augendi appellatum, in comitatu Burgundiæ. Hic monasticam vitam professus S. Simon comes 713 f, 714 a b c d, & colitur ibid. e f, 715 a c f. S. Claudii monasterium 733 d, 734 a, 743 f, 750 c
† Claudii oppidum in comitatu Burgundiæ 714 b
† Clerici casale, locus Italiæ 658 f
Cluniacense cœnobium in Gallia 734 e, 738 c d f
Cluniacum, locus Galliæ cum percelebri abbatia. Reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 649 f, 652 e f, 653 a e
Coëtnus, fluvius Galliæ 82 d
Colonia Agrippina, urbs Germaniæ 166 d e. Reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 653 d e
Colossæ vel Colassæ, nunc Chonæ, urbs Phrygiæ Pacatianæ 38 f, 39 b d; habuit ecclesiam S. Michaëli sacram ibid. e f, 40 c, 41 e, 48 a
Compendium, urbs Galliæ in Insula Franciæ 719 b. Sacrum ibi Sudarium D. N. Jesu Christi 739 b c d e f, 748 d, 750 d
Compsa (Conza) urbs regni Neapolitani 786 d
Compsana vallis in Italia 109 a
Concordia, urbs Italiæ 437 a
Condatescense, al. S. Eugendi & S. Claudii monasterium in comitatu Burgundiæ 714 b. Vide S. Claudii Jurense.
Constantia, sic vocata Salamis, urbs Cypri 463 e
Constantia, urbs Germaniæ 283 b
Constantinopolis, urbs Thraciæ. Ecclesiæ olim S. Michaëli sacræ 49, 50, 51 d e f, 52, 53, 54 a b. Constantinopolim protegunt angeli 96 f, 97 a. Constantinopolis 143 e, 146 a, 300 e, 301 e, 302 d, olim Byzantium dicta 315 a, 421 a e. Constantinopolis 457 b, 458 d, 459 a, 460 b d e f, 462 b c, 463 a b, 581 e f, 673 a b
Constantinopolitanum concilium 143 d e f
Conteiense castellum in Gallia 726 a
Corbeia, oppidum Galliæ in Picardia 723 f, 724 a, 725 f
Corcellæ, castrum Galliæ 194 b
Corduba, urbs Hispaniæ 104 e, 770 b e f
Corinthus, urbs Achaïæ 142 c, 147 e
Cormaricense monasterium in Gallia 782 b e
Cormeriacum, monasterium in Gallia 696 c f
Corporis Christi monasterium Ord. S. Claræ Pisauri in Italia. B. Felix de Meda 751 e, 757 c d, 758 d e f, 759 d, 760 a c, 762 f; ejusdem Beatæ ac B. Seraphinæ corpus 763 & cultus 764 & seqq.
Coryphe, mons Syriæ 455 f
Crathis, fluvius in Calabria 814 f
Crepicordium (Crevecœur) locus in agro Cameracensi 191 b, 193 b, 223 c e, 225 e
Creta, insula 25 e
Crispeiensis comitatus in Insula Franciæ 732 b
Crispeium, al. Crespeium, Crepiacum & Crispiacus, oppidum in Insula Franciæ 714 f, 718 c e, 721 d, 722 d, 726 f, 727 b d, 733 f
Crispiniacum Castrum, al. Crispeium 745 b. Vide Crispeium.
Cucusum, urbs Armeniæ Minoris 307 e f
Cumania, castellum in Asia 327 f
Cuphus, ignobilis forte fluvius Asiæ 48 f
Curia-Dei (la Cour-Dieu) abbatia Ordinis Cisterciensis in Gallia 232 d
Cyprus, insula 458 d e, 463 b e, 482 e, 539 f, 542 d e, 673 e
D
Dalmatia, regio 425 a b d e f, 427 d e f, 428 a b, 596 d, 672 d
Danubius, Fluvius 425 e f
Daralistarum provincia in Armenia 379 e
Daranaletarum provincia 395 d
Daranissa, oppidum Armeniæ 381 e
Dardania, regio 401 f
Dariorigum, al. Venetiæ (Vannes) urbs Britanniæ inferioris 694 a
Dastira, oppidum Armeniæ 381 b
Dero, al. Arduus, fluviolus Galliæ 82 e
Dervensis abbatia in Gallia 724 c
† Dionysii regale monasterium prope Parisios 718 a, 719 c d, 724 d
Diospolis, urbs Palæstinæ 483 d
Diospolitana synodus 621 d f, 623 c, 626 e
Divionense S. Benigni monasterium in Gallia 736 a
Doma (Doueff) fluvius Britanniæ Armoricæ 693 f, 694 d
Domvicum, al. Dumnoc (Dumwich) urbs Angliæ 704 b c, 708 d
Dor, urbs Palæstinæ 483 d
Dorobernia, urbs Angliæ 698 c. Vide Cantuaria.
Dravus, fluvius 425 e f, 426 a, 427 f, 428 a
Drepanum, civitas Siciliæ 658 e
Duacum, urbs Belgii. Reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 653 c
E
Eboracum, urbs Angliæ 701 f, 702 a, 703 a, 705 b, 709 b
Ecclesia, forte Elegia, urbs Armeniæ 331 e, 334 c
Ecclesiana provincia in Armenia 379 f
Echmiadzin, monasterium in Armenia 347 e. Vide Ichmiadzin.
Einsidlense B. Mariæ Virginis monasterium, al. Eremus Deiparæ in Helvetia 180 b c d f, 181 c, 182 a, 183 a b, 184 a. Einsidlen 287 a
Elariacum al. Lareyum, vicus & virginum monasterium in Gallia 717 a, 736 a b
Elegia, urbs Armeniæ 334 c f, 335 a f
Emmaus, al. Nicopolis urbs Palæstinæ 483
Engaddi locus Palæstinæ 154 d, 484 b
Ephesus, urbs Asiæ 42 c, 47 c, 352 f
Ephraim, mons Palæstinæ 484 d
Epternacense monasterium in Luxemburgico Belgii ducatu 159 c, 163 f
Erasach, al. Araxes, fluvius Asiæ 404 c. Vide Araxes.
Erasinus, fluvius Græciæ 39 b
Erez, vicus Armeniæ 331 e, 334 f. Erex oppidum 379 f, 381 f
Erivanum (Erivan) civitas in Armenia 303 b e f, 329 e, 347 b e
Erizweil, locus Helvetiæ 286 d
Erzeruntum (Erzerum) civitas præcipua Majoris Armeniæ 302 c d e, 303 b, 347 e
Escol, locus Palæstinæ 484 a
Escorialense S. Laurentii monasterium in Hispania. Caput S. Hieronymi, sed incertum, an Ecclesiæ doctoris 653 f
Essomense, al. Sosmense (Essomes) monasterium in Gallia 193 a, 194 f, 195 a, 198 d
Estiæ, al. Hestiæ, locus prope Constantinopolim. Ecclesia S. Michaëlis 49 b, 50 b
Etruria, Italiæ regio 104 d, 114 d
† Eugendi, olim Condatescense, nunc passim S. Claudii monasterium in comitatu Burgundiæ. Hic monachus fuit S. Simon comes 713 f, 714 a b & colitur ibid. e f, 715 c f, 717 a. S. Eugendi monasterium 733 d, 737 b c e f, 738 a, 740 e, 743 a, 747 d, 750 c f, 751 a
† Eugendi Prioratus in oppido Firmitatis ad Albam in Gallia 734 a c
† Euphemiæ oppidum in Calabria Ulteriori 793 b c, 809 a
Euphrates, fluvius 328 c f, 334 f, 335 a f, 358 b c, 380 c, 389 e, 393 d, 412 e f
† Eusebii monasterium in Syria 455 f
† Euthymii laura in Palæstina 142 c, 148 a c, 150 b
† Euthymii monasterium in Palæstina 142 f, 143 b, 145 a, 148 c d, 149 d e, 150 b, 152 b, 156 a, 158 a
F
Fara al. Fera (la Fere) oppidum Picardiæ 743 f, 744 a
Fara, oppidum in Italia 236 e
Fare, monasterium in Gallia 190 e
Faventia, urbs Italiæ 111 c
Fehbach, locus diœcesis Constantiensis in Germania 284 c
Feritas Milonis, oppidum Galliæ 218 e
Fessa, urbs Africæ 86 b
Firmitas ad Albam (la Ferté sur Aube) oppidum Galliæ in Campania 720 a b c, 721 a, 728 c, 729 d f, 733 b, 734 a, 749 a
Firmitas-Auculphi (la Ferté-Aucoul) in Gallia 191 c, 193 b
Firmitas, vel Feritas Galcheri (Ferté-Gaucher) in Gallia 190 b c, 191 a b, 193 b, 206 a, 229 a, 230 a b
Fiscamnum oppidum cum monasterio in Normannia 81 c d
Flassan, locus Galliæ 779 e, 782 a
Florentia, urbs Italiæin Hetruria 111 e, 239 c e f, 240 a. Reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 651 d e f, 652 a b c
† Florentii monasterium in Gallia 103 f
Floriacense monasterium in Gallia 695 e, 697 c d
Foggia, civitas Italiæ 68 d, 69 b
Fontanellense monasterium in Normannia 80 d, 771 a
Forosempronium, al. Forum Sempronii, oppidum Italiæ 761 e
Fregellæ, oppidum olim Italiæ 184 b c e
Friburgum, urbs Germaniæ. Reliquiæ & cultus S. Ursi M. 283 b c
Frigidus mons, monasterium in Gallia 209 d e f, 210 a b c
Fulginium, urbs Italiæ 757 c
Furca Palenæ, oppidum Italiæ in Aprutio. Patria B. Nicolai de Furca Palenæ 235 b c e, 236 d e f, 237 a b f, 244 f, 245 e, 246 e, 249 e, 250 b, 252 b, 253 b d, 254 f, 255 c
G
Gabaa, urbs Palæstinæ 483 e
Gabaon, urbs Palæstinæ 483 e
Gadara, urbs Palæstinæ 109 d
Galata, al. Pera, oppidum, pars urbis Constantinopolitanæ. Ecclesia olim S. Michaëlis 53 f, 54 a. Galata 302 d e
Galatia, regio 438 c d e, 672 d
Galgala, locus Palæstinæ 17 e, 484 c
Galilæa, regio 24 c d, 586 a b
Gallæcia, provincia Hispaniæ 65 c
† Galli monasterium 182 d, 183 e
Gallia. Cultus vetustissimus Angelorum custodum 8 c d. Institutus Ordo S. Michaëlis 89 a. Gallia 104 f, 105 e. S. Fraternus episc. Autissiodorensis 135 & seqq. S. Ursio conf. 139 & seqq. B. Joannes de Monte-mirabili 186 & seqq. Wandalorum in Galliam irruptio 604 f, 605 a, 610 a b c, 613 b. In Gallia variis locis reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 652 d e f, 653 a b. Gallia 672 c. S. Victurnianus anachoreta 689. S. Laurus presb. abbas 692
Gambs, vicus in Rhetia 183 d
Gandavum, urbs Flandriæ 116 c
Gandelu, locus in Gallia 200 b d e f, 201 a, 228 a, 229 f
Garganus mons Italiæ in Apulia. Memoria S. Michaëlis 4 b; apparitio ejusdem archangeli 54, 55; loci descriptio 58 a b, item cryptæ seu templi archangelo sacri, & oppidi sancti Angeli in montis cacumine siti ibid. c d e f. Cultus insignis S. Michaëlis 59, 63 d e f, 64 c d e f, 65, 66, 67, 68
Garizim, mons Palæstinæ 484 d
Gaza, urbs Palæstinæ 484 a, 485 e f, 587 e f
Geneva, urbs intra limites Sabaudiæ 262 d, 267 c, dicta etiam Genova & Januba 272 e, 273 a, 274 a b c d e f, 275 d f, 277 a b, 282 e, 285 d, 292 a d e
Genitium, villa in Gallia 78 c
† Georgii Mons, monasterium in Tiroli. Reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 653 e
† Gerasimi cœnobium in Palæstina 150 d, 661 f
† Germanæ Prioratus in Gallia 734 a b c
Germania 104 f, 108 b. Cultus S. Leopardi mart. 413 & seqq. Germania 586 f, 587 a. Variis in locis reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 653 d
Geruntia (Cerenza) civitas in Calabria 807 f, 808 a
Gessen, regio Ægypti 484 e
Geth, urbs Philistinorum in Palæstina 18 f
Gisortium, Gisorium (Gisor) olim Cæsortium, sive Cæsaretium, oppidum Normanniæ 193 e f, 194 a b c, 195 f, 225 a, 226 b
Glarona, vicus Helvetiæ, pagi cognominis præcipuus 283 c
Glastoniense cœnobium in Anglia 106 a
Glomma, mons Galliæ 103 f
Gomeliorum vicus in Hispania 120 c
Gomorrha, urbs olim Palæstinæ 14 b f, 484 b
Græcia, regio 655 d e
Granciacus, villa in Gallia 733 b c d
Gratianopolis, urbs Galliæ 772 b
† Gregorii Armeni cœnobium monialium Neapoli. Reliquiæ & insignis cultus ejusdem S. Gregorii 299 c d e f, 300 f, 301 a b c d, 306 e, 308 d, 403 b
† Gregorii Papæ I monasterium Romæ 701 b
H
Hamum, oppidum Picardiæ 743 f
Harmastis, urbs Asiæ 327 f
Hasnoniense monasterium in Belgio 723 f, 724 a
Haugustaldum, locus olim cum sede episcopali in Anglia 784 b
Helenopontus, Hellenopontus, regio Asiæ Minoris 314 b
Helvetia, regio 104 f, 105 b. B. Alaricus 180. SS. Victor & Ursus cum Sociis MM. 261 & seqq.
Heraclea, civitas Thraciæ 125 f
Hermon, mons Palæstinæ in Galilæa 484 e
Hermoniim, mons Palæstinæ 484 e
Hesdinium, oppidum Artesiæ 232 d
Hethfelth, locus Angliæ 708 e
Hibernia, regio 683 e, 689 d e, 690 f
Hierapolis, urbs Phrygiæ Pacatianæ 39 b, 42 c, 47 c f, 48 a
Hierosolyma, urbs Palæstinæ 104 a, 142 c, 144 d, 146 b, 148 a, 438 d f, 439 a e f, 440 a, 442 e f, 456 c d f, 477 f, 482 e, olim Jebus, Salem, Jerusalem ac dein Ælia appellata 483 e. Hierosolyma 486 a f, 494 b, 530 c, 533 f, 586 a, 623 b, 633 d, 635 b d, 636 b, 637 f, 638 e f, 639 e f, 672 d e
Hippon, urbs Africæ 620 e, 628 e
Hispalis, al. Sebillia (Seville) urbs Hispaniæ 88 f
Hispania. Cultus & festum sancti angeli custodis variis diebus in variis regni diœcesibus 8 a b. Reliquiæ S. Hieronymi, sed incertum, an Ecclesiæ doctoris 653 f, 654 a b c d. Hispania 684 b e, 685 a b d e, 687 f, 688 c. Reliquiæ alicujus S. Philippi M. 770 d
Hollandia, Belgii provincia 114 e, 115 b, 116 c
† Honufrii de Massa monasterium Ord. S. Benedicti Congregationis Montis-Virginis in regno Neapolitano. Incoluit S. Donatus monachus 785 e, 786 b d, 787 a d f, 789 e, 791 b
Horeb, mons Arabiæ 19 d
Humbra, fluvius Angliæ 703 a, al. Humber ibid. c
Hungaria, regnum 426 a, 687 d, 688 a c
Huum, oppidum in ditione Leodiensi 110 d
I
Janiculus mons Romæ 240 a b c, 241 c, 244 a, 255 d
Japonia, regio Asiæ 772 a
Japydia, regio 427 f
Jaui, locus Armeniæ 379 e
Iberia, regio Asiæ 327 c
Ichmiadzin, vel Echmiadzin, monasterium in Armenia Majore. Ecclesia primaria S. Gregorio Armeno sacra 303 b, altera S. Gaianæ, tertia S. Ripsimæ ibid. c; reliquiæ S. Gregorii ibid. d, 304 a f, 305 a b, 347 e
Icius, vicus in Gallia 77 d, 78 c
Idumæa, regio 484 e
Jebus, sic dicta olim Hierosolyma 483 e
Jericho, urbs Palæstinæ 17 c d e, 38 a, 484 b c
Jerusalem, urbs Palæstinæ 19 a b e, 21 e f, 22 c, 25 b. Vide Hierosolyma.
Imbarus, portio montis Tauri in Asia 328 f
Insula Franciæ, Galliæ provincia 718 e, 719 b c, 750 d
Insula (Isles) vicus & monasterium non procul Trecis, urbe Galliæ 139 c f, 140 c d e f, 141 d e
† Joannis Rotundi castellum seu oppidum in Italia 69 b c
† Joannis Suessionensis in Vineis abbatia in Gallia 190 b, 195 d e f
Ionia, provincia Asiæ Minoris 351 e, 352 c, 355 f, 358 b c, 360 a
Jooniacum, castellum in Gallia 720 d
Joppe, urbs Palæstinæ 25 c, 483 e, 623 b
Jordanis, fluvius Palæstinæ 484 c
Joyacum (Jouy) abbatia Ordinis Cisterciensis in Gallia 201 c
Isnea, civitas in Suevia 287 b c
Ispahanum, primaria civitas imperii Persici 302 e f, 305 b
Istria, regio 425 a b c d, 428 d e
Italia. Variæ ecclesiæ S. Michaëli archangelo sacræ 69 f, 70 & seqq. Italia 105 e, 113 a. S. Antoninus vel Antonius mart. 293 b c e f. SS. Castus & Desiderius MM. 294 & seqq. In Italia variis locis reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 652 c d, & ecclesiæ ipsius nomini dicatæ 657, 659, 660 a b
Judæa, regio 34 a, 489 b, 495 c
Julfa, al. Sulfa, Zulfa, suburbium Ispahanense in Perside. Reliquiæ S. Gregorii Armeni 302 e, & cultus insignis 303 a, 305 b
Juliacensis ditio in Germania 654 d
† Juliani Turonense monasterium in Gallia. Cultus & corpus aut reliquiæ S. Lauri presb. abbatis 692 c f, 694 a, 695 & seqq.
Jura, mons in comitatu Burgundiæ 714 b, 736 a
Jurense monasterium. Vide S. Claudii Jurense.
K
Kala, al. Cala, abbatia monialium in Gallia 716 f
Koninxdorff, vicus ditionis Coloniensis in Germania 654 c
L
Lachis, urbs Palæstinæ 484 e
Laodicea, urbs Phrygiæ Pacatianæ 39 b, 40 e
Laodiœnum concilium 40 d e
Lareyum, virginum monasterium in Gallia 717 a. Vide Elariacum.
Lateranense concilium 722 a
Latiniacum, oppidum Galliæ 718 e
Laudunum (Laon) civitas Galliæ 165 d, 174 f, 175 a f
† Laurentii Escorialense monasterium in Hispania. Caput S. Hieronymi; sed incertum, an Ecclesiæ doctoris 653 f
† Lauri vicus, parœcia, cella, monasterium ii Britannia Armorica. Cultus ejusdem sancti Presbyteri & abbatis 692 b, 693 a b f, 694 b d e f, 697 f
Lausanna, urbs Helvetiæ 268 e
Lemovicensis diœcesis. Cultus S. Victurniani anachoretæ 689 e f, 690 e
Lemovicensis provincia (le Limosin) in Gallia S. Victurnianus anachoreta 689 & seqq.
Lemovicum, al. Augustoritum Lemovicum (Limoges) urbs Galliæ Aquitanicæ 689 a b
† Leodegarii Prioratus in Gallia 734 a c
Leodium, civitas in Belgio 222 c
Leoministia, locus in Britannia Majori 784 e
Lerinense cœnobium in Gallia 771 b
Lerinensis insula 683 e
Letum Paleni, Palenum, locus Italiæ 236 f, 237 a
Liburnia, regio 425 a e, 427 f
Liguria, regio Italiæ 437 d
Limminga, villa in Anglia 709 d, 710 d
Lincolnea (Lincolne-shire) Angliæ comitatus 705 b
Lindissi provincia in Anglia 703 a b c
Lindocolinum, al. Londocolinum, Lindum, Lincolnea (Lincolne) Angliæ civitas 701 f, 702 a e, 703 b, 705 b, 710 b
Lindovium, vicus pagi Tigurini 183 c
Liris (il Garigliano) fluvius Italiæ 184 b
Lombardia, regio Italiæ 759 c
Londocolinum, urbs Angliæ 705 b. Vide Lindocolinum.
Longus-pons (Longpont) monasterium in Gallia. B. Joannes de Monte-mirabili 186 a b e f, 187, 189 b c e, 191 e, 193 d, 196 b, 200 c, 201 e, 204 d, 205 a, 206 f, 207 c d, 208 b f, 209, 210, 211 e, 212, 213 c, 214 b c f, 215 f, 216 & seqq., 226 c d, 228 a, 232 & seqq.
Losa, villa in Gallia 724 c
Lucania, regio Italiæ 785 e, 786 c f, 787 d, 788 a
Lucerna, urbs Helvetiæ 283 c
Lugdunensis provincia in Gallia 610 b
Lusitania, regnum 685 a e
Lutetia Parisiorum. Reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 653 b
Lycopolis, urbs Ægypti 93 f
Lycus, fluvius Armeniæ 331 f, 334 c f, 379 f 381 f
Lycus, fluvius Phrygiæ Pacatianæ 39 b c d, 48 b
M
Macloviensis diœcesis in Britannia Armorica. S. Laurus presb. abbas 692 a, 697 d
Madritum, urbs Hispaniæ. Reliquiæ alicujus S. Philippi M. 770 e
Mæander, fluvius Asiæ 39 b, 48 e
Mageddo, urbs Palæstinæ 483 d
Majella, mons in Italia 236 e f
Majoma, locus Palæstinæ 484 f, 485 f
Majus-monasterium prope Turones in Gallia 696 c f
Malemort, vicus in Gallia. Cultus & sacellum S. Antonini episc. 782 b d
Malus, vicus Galatiæ 93 b
Mambre, vallis Palæstinæ 102 b
Manaarch, mons 395 d
Manfredonia, urbs regni Neapolitani 58 a f
Marchia, comitatus in Gallia 735 c d
Marciacum (Merzig) locus Germaniæ 179 d
Mareodorum, oppidum in Germania 654 c
Maresa, urbs Palæstinæ 484 e
† Mariæ ad Martyres monasterium Treviris. Reliquiæ S. Leodowini archiepiscopi 169 b
† Mariæ Beccense monasterium in Gallia 716 a, 750 a, 751 a
† Mariæ de Castellariis (Notre Dame de Castelliers) abbatia Ord. Cisterciensis in Gallia 234 b f
† Mariæ de Novigento monasterium in Gallia 711 c
† Mariæ de Ricolbolis monasterium prope Florentiam in Italia 239 c d e f, 244 a c
† Mariæ de Sarmasia Prioratus in Gallia 734 d
† Mariæ Gratiarum monasterium Neapoli 244 a c
† Mariæ Molismense monasterium in Gallia 733 a
† Mariæ Suessionensis parthenon 198 e, 206 a, 213 a
† Mariæ terra, olim Lucerra, locus Italiæ 658 b
† Mariæ Virginis in Bethleem monasterium Coloniæ in Germania 653 e
† Mariæ Virginis monasterium prope Rossanum in Calabria. Reliquiæ & cultus S. Bartholomæi abb. conf. 793 a d; qui illud exstruxit 799 f, 801 c, 802 a, 804 a b d, 805 a b c, 806 c
† Mariæ Magdalenæ monialium cœnobium Coloniæ in Germania 653 f
Maronia, Maronias, locus in Syria 448 b c d, 449 a
† Martini monasterium in Italia 236 e
† Martini monasterium Treviris. Reliquiæ S. Leodowini archiepiscopi 169 b
Masius, mons Armeniæ 328 c, 329 a; al. Mases 376 c, 380 c f
Massylorum regio in Mauritania 295 a
Matheus, fluvius Asiæ 327 e
Matisconense concilium 273 a
Mauritania, regio Africæ 295 a
† Mauritii Prioratus in Gallia 734 c
Maxima laura in Palæstina 146 a b c d e
† Maximini Trevirense monasterium 146 b. Reliquiæ S. Leodowini archiepiscopi 169 b
Mazaca, sic dicta olim Cæsarea Cappadociæ 387 b
Mechlinia, civitas Belgii 112 b. Reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 653 c
Meda, locus Italiæ in territorio Mediolanensi 752 d f, 753 a b c e f, 754 d e f, 767 a e
† Medardi Suessionense monasterium in Gallia 737 e, 742 a b
Mediolacus, Mediolacense monasterium in Trevirensi diœcesi 160 f; constructum a S. Leodowino archiepiscopo 163 d e, 164 b c, 165 f, 166 a b c d e, 167 c, 168 c d f, 169 a b, 170 a c, 171 f, 172 d, 173 c. Reliquiæ & insignis cultus S. Leodowini 177 & seqq.
Mediolanensis ducatus in Italia 752 f, 753 c
Mediolanum, urbs Italiæ 499 f, 500 b, Ecclesia & reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 652 c. Mediolanum 752 d e f, 753 a b c e f, 754 d e f, 755 a c, 758 a, 762 b c d
Mediolanum Santonum, urbs Galliæ 83 f
Medunta (Mante) oppidum Galliæ in Insula Franciæ 719 c, 733 f, al. Medanta 735 a b
Meldæ, urbs Galliæ 85 a
Meldense concilium 742 a c
Melita, insula 25 f
Melitene, urbs Armeniæ 334 c f, 335 a
Mellentum (Meulan) oppidum in Gallia 719 c
Melphis, locus regni Neapolitani 791 a
Men, fluvius in Britannia Armorica 694 d
Mercia, pars Angliæ 703 b
Mesopotamia, regio Asiæ 15 b c d, 39 b, 316 c, 317 a, 324 a, 329 a, 392 b
Messana, urbs Siciliæ 792 a b e. Cultus S. Bartholomæi abb. conf. 793 f, 794 a b d e f. Messana 823 f, 824 b c
† Mevenni de Gaëlo (Saint-Mein de Gails) monasterium in Britannia Armorica. Cultus S. Lauri presb. abbatis 692 b c, 694 d e f
† Michaëlis abbatia Antverpiæ in Brabantia 712 d
† Michaëlis monasterium in Tumba monte, al. ad duas Tumbas in Normannia 74 c. Vide Tumba.
† Michaëlis monasterium olim Constantinopoli 52 e f
† Michaëlis monasterium prope Pontum Euxinum 51 a b
Michaëlium, vicus prope Constantinopolim. Ecclesia olim S. Michaëlis 49 b, 50 b
† Mildredæ monasterium in Anglia 784 e
Miletus, Militus, aut Militum, parva civitas Calabriæ Ulterioris 826 b e
Militense S. Angeli monasterium in Calabria 823 f, 826 b c e f
Moguntia, urbs Germaniæ 283 b
Moguntiacum, al. Moguntia, urbs Germaniæ 610 a
Molismense S. Mariæ monasterium in Gallia 733 a b c
Monmiralium (Monmirail) oppidum Galliæ 191 a. Vide Mons-Mirabilis.
Mons-Bellus, monasterium in Italia 235 b
Mons-Desiderii (Mon-Didier) oppidum Galliæ 716 f, 722 b c d, 726 f, 727 b e f, 729 f, 730 b, 747 a
Mons-Mirabilis, al. Monmiralium (Monmirail, Montmirel) oppidum seu castrum in Gallia. Ejus dominus fuit B. Joannes de Monte-mirabili 186 c f, 187 c, 191 a, 195 e f, 196 e f, 197, 199 b, 203 d e, 205 e f, 206 a, 212 a, 219 f, 220 c e, 221 e, 228 b, 229 a
Mons S. Michaëlis, al. Tumba in Normannia 74 b. Vide Tumba.
Mons-Virginis, oppidum & insigne monasterium Ordinis S. Benedicti in regno Neapolitano 785 e, 786 b f, 787 f, 788 b, 789 d e f
Mons-Viridis, monasterium in Etruria 104 d
Montfortiensis abbatia in Britannia Armorica 693 b
Morasthi, locus Palæstinæ 484 e
Moravia, regio 586 f
Morinus, al. Mucra, fluvius Galliæ 197 e
Mortaria, locus in Gallia 197 a
Mucra, al. Morinus, fluvius Galliæ 197 e
Muratum, al. Murta, oppidum Helvetiæ 285 f
Muretum, locus Galliæ in Aquitania 107 c d
Muri, abbatia Ordinis S. Benedicti in Helvetia 283 b
Muro-Dravana Insula seu peninsula 426 b, 427 e, 428 b c e
Murta, oppidum Helvetiæ 285 e
Murtensis lacus (Murter-Zee) in Helvetia 285 e
Murus, Mura, fluvius 426 a b c
Mygdonia, pars Mesopotamiæ 380 c
Mysia, regio 25 f, 425 e, 428 a
N
Naim, oppidum Palæstinæ 484 e
Narbonensis provincia in Gallia 610 b
Natupha, eremus Palæstinæ 145 c d e, 151 e f, 154 d, 158 a
Nazareth, civitas Galilææ XI e, 421 a, 484 d
Neapolis, urbs Italiæ in Campania 60 d, 61 e, 66 b c, 68 a. Neapoli eremitorium erectum a B. Nicolao de Furca Palenæ 238 e f, 239 a b c, 240 a, 244 a b, 253 d e. Cultus & reliquiæ S. Gregorii Armeni 299 d e f, 300 f, 301 a b e, 302 c d, 303 e
Neapolis, urbs Palæstinæ, ante dicta Sichem 484 d
Nemausus, urbs Galliæ 84 c
Neocæsarea, urbs Ponti 431 a
Nepesina civitas in Italia. Reliquiæ, ut traditur, S. Hieronymi Eccl. doct. 649 b c d e f, 650 a b c
Neritum, urbs Italiæ. Reliquiæ & insignis cultus S. Gregorii Armeni 299 c d f, urbis patroni 300 d e, 301 b, 303 e
Nicæa, urbs Asiæ in Bithynia 399 d
Nicænum concilium 39 e, 312 e f, 313 b f, 314 c d e, 315 c d, 316 e, 317 e f, 319 a b d, 399 d, 402 a, 459 a d, 511 d
Nicopolis, urbs Palæstinæ, prius Emmaus appellata 483 e
Nigra seu Obscura silva (Finster-Wald) in Helvetia 180 a
Niphates, mons Armeniæ 328 c
Nisibis, urbs Mesopotamiæ 380 c f, 390 c, 392 a
Nitria, mons Ægypti 93 c, 483 b, oppidum & varia monasteria, 484 e, 485 d, 582 d, 583 d, 673 f
No, urbs Ægypti 484 e
Nobe, urbs Palæstinæ 483 d
Nola, civitas Campaniæ in Italia 687 f
Normannia, Galliæ provincia, ducatus titulo insignita 82 b, 194 b c, 722 e f, 736 c, 740 c d, 748 e
Northumbria, provincia Angliæ 705 b, 708 e, 709 a
Nova laura in Palæstina 146 e f, 152 b, 153 e, 154 c, 155 a, 158 a
Novem populorum provincia, al. Novempopulania in Gallia 610 b
Nouroi, locus in Gallia 231 c
Novusburgus, locus Galliæ in Normannia 194 b c
Numidia, regio Africæ 295 a
Nuscum (Nusco) civitas regni Neapolitani 791 a d
O
Oenipons, urbs Germaniæ in Tiroli 283 b
† Onuphrii monasterium Romæ. Corpus B. Nicolai de Furca Palenæ 235 e f, ejusdem conditoris 240 a b c d, 241 b e, 244 a b d, 246 d, 248 e, 249 c d e f, 251 e f, 254 f, 255 d
Osiacum, al. Oysiacum (Oisy) castrum in agro Cameracensi, cujus dominus fuit B. Joannes de Monte-mirabili 191 b, 193 b, 202 c d, 205 e f, 206 a, 212 a, 222 d, 225 c
Otriculum, al. Ocriculum & Utricola, oppidum Italiæ in Umbria 414 f, 415 a b c d, 416 c d e, 417 d, 418 d
P
Paciacum (Pacy) oppidum Galliæ 232 c
Padus, fluvius Italiæ 119 d e
Pagus trans-Sylvam (Pou-tre-coet) in Britannia Armorica 693 e, 694 c
Palæstina, regio Asiæ. S. Cyriacus abbas 142 a, 143 d e, 144 e f, 148 a. Palæstina 421 e, 443 a, 456 d, 477 e, 478 a, 480 b c d e, 482 & seqq.
Palena, oppidum Italiæ in Aprutio 250 a b, patronus B. Nicolaus de Furca Palenæ ibid. c d e, 251; ejusdem ibi reliquiæ 152 & seq., 255 a b e
Palmyra, urbs Asiæ 448 d
Palmyrena solitudo in Asia 448 b
Palumbaria, castrum Italiæ 245 a
Pannonia, regio 425 a b d e f, 426 a, 427 d e f, 428 a b
Parthia, regio Asiæ 324 b, 405 d
Patavium, urbs Italiæ 684 f
Paterniacum, monasterium in Helvetia 266 a
† Pauli, olim S. Stephani Suessionense cœnobium virginum 207 b
Pelusium, urbs Ægypti 484 f, 485 e
Persis, regio 33 b, 127 a b, 150 c f, 316 b d, 317 a, 324 a, 325 e f
Perusia, urbs Italiæ 659 d
Peruvia, regio in America 122 a
Petina, locus regni Neapolitani 786 c d, 788 a d, 790 b e, 791 d
† Petri abbatia Hasnoniensis in Belgio 724 a
† Petri Cellense monasterium. Vide Cellense S. Petri.
† Petri Prioratus Barri ad Albam in Gallia 734 a b
Phœnice, regio 586 a b
Phrygia Pacatiana, regio Asiæ 39 b, 40 d e
Pisaurum, urbs Italiæ in ducatu Urbinate. B. Felix de Meda 751 a b c e, 753 a, 754 d, 757 b c d e f, 758 a c d, 759 e f, 760 b c d f, 761 b c d e f, 762. Corpora & cultus BB. Felicis & Seraphinæ 763 & seqq.
Pisidia, regio 40 e
Pistilionium, locus Italiæ 786 c
Pityus, oppidum in Asia 527 a
Placentia, urbs Italiæ S. Antoninus sive Antonius M. 293 b c e f. Cultus SS. Casti & Desiderii MM. 294 a b c d e f, 295 a d
Platia (Piazza) oppidum Siciliæ. Sacella, reliquiæ & cultus S. Bartholomæi abb. conf. 794 a c
Pollentia, urbs Italiæ 587 f
Pompella, locus Galliæ olim Buxitus appellatus 733 a
Pomposianum monasterium in Italia 106 c
Pons-curvus, al. Pons-corvus (Ponte-corvo) civitas Italiæ. S. Grimoaldus conf. 184 b c e, 185 a b d e
Pons Milvius (Ponte Molle) prope Romanam urbem 417 a f
Pons-Ursonis (Pontorson) in Gallia 82 d
Pontisara, urbs Galliæ in Insula Franciæ 719 c
Portus Romanus, oppidum nunc excisum 482 d
Praga, urbs Bohemiæ. Reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 653 d. Praga 687 c d, 697 a b
Pricina, oppidum Italiæ 68 f
Principatus Citerior, provincia regni Neapolitani. S. Donatus monachus 785 a, 786 c, 788 a
Principatus Ulterior, provincia regni Neapolitani 786 d
Prumiense Ordinis S. Benedicti monasterium in Germania. Reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 653 e
Pruvinum, al. Provinum (Provins) urbs Galliæ 223 a, 225 d
Ptolemais, al. Acco vel Acon, urbs Palæstinæ 483 d
Pulearini terra, locus Italiæ 658 c
Pulchermons Rogerii, locus Galliæ 194 b c
Q
Quercetanum concilium 584 e
R
† Radegundis monasterium Pictavii in Gallia 84 e
Rages, civitas Medorum 12 a b d, 13 a
Rapolla, civitas regni Neapolitani 787 e
Ravenna, urbs Italiæ 127 b e, 609 d, 621 e
Regium, urbs Galliæ 4 d
Regium Lepidi, urbs Italiæ 4 d
Remi, al. Rhemi (Rheims) civitas Galliæ 164 e f, 165 a d f, 166 a b, 167 c, 168 f, 171 e f, 175 a f, 610 b
† Remigii abbatia Remis in Gallia 717 e f, 721 c, 732 e f
Rhegium, civitas Italiæ ad fretum Siculum 482 d
Rhenus, fluvius 432 f, 434 f, 435 a
Rhodus, insula 619 e
Ripa Candida, oppidum, castellum regni Neapolitani in Lucania, seu Basilicata provincia. Patria S. Donati monachi 785 e, 786 d e f, 787 d, 790 b c e
Roffa (Rochester) civitas Cantiæ in Anglia 709 b c
Roma 65 c, 67 f, 68 a. Ecclesiæ S. Michaëlis archangeli 70 c e, 71, 72, 73 a b c. Roma 107 d, 111 a, 113 d, 126 b. B. Nicolaus de Furca Palenæ 235 & seqq. Roma 280 d e, 294 e f, 352 a b, 398 a, 401 c d e f, 413 f, 414 a b, 415 e, 416 a c d e f, 417 c d e f, 421 a d e, 428 b, 430 d, 433 b c d e. Romæ Baptizatus S. Hieronymus Doct. Eccl. 434 e f. Roma 457 a b, 458 c d e, 463, 464 d, 466 d e, 500 f, 501 a b d. Roma capta ab Alarico 609 b c d e, 610 d e f, 611 a, 613 c d e. Romam translatum corpus S. Hieronymi Eccl. doct. 630 c, 634 c d e, 635 & seqq.; & in basilica S. Mariæ Majoris depositum, 640 & seqq. Ejusdem reliquiæ etiam nunc ibidem servari creduntur 650 c d e f, & in aliis Romæ ecclesiis 651 c d. Roma 672 c, 673 b. S. Simon comes & monachus 711 b, 712 c e, 713 c f, 715 b, 731 d e f, 740 e, 743 a b, 749 e f, 750 a e, 751 a. Romam allatæ reliquiæ S. Bartholomæi abb. conf. 795 a b
Romana concilia 56 d, 57 a, 577 f, 678 a
Romandiola, provincia Italiæ 759 c
Rosetum, puellarum cœnobium in Gallia 716 f, 746 f
Rossanense S. Mariæ Virginis monasterium in Calabria. Reliquiæ & cultus S. Bartholomæi abb. conf. 793 a; qui illud exstruxit 799 f, 801 c, 802 a, 804 a, 805 b c, 806 c
Rossanum, urbs Calabriæ in regno Neapolitano 793 a d, 801 c d, 802 e f, 803 a, 808 a
Rosus, oppidum Ciliciæ 438 e
Rotomagense SS. Petri & Audoëni monasterium in Normannia 81 c d
Roya, urbs Galliæ 729 b
Ruba, eremus Palæstinæ 145 e, 148 b, 150 a, 152 a
Rutilensis Cartusia in Belgio. Reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 653 d
S
† Sabæ laura in Palæstina 104 a, 142 f, 146 c d, 152 b, 153 f
Sacassena regio in Armenia 381 e
Salamis, urbs Cypri, 463 e. Salamina 503 e
Salegunstadiense concilium 232 d
Salem, sic dicta aliquando Hierosolyma 483 e
Salernum, urbs regni Neapolitani 786 c
Salona, urbs Dalmatiæ 425 d
† Salvatoris abbatia Antverpiæ in Brabantia 712 d
† Salvatoris monasterium Ordinis S. Basilii prope Messanam in Sicilia. Cultus S. Bartholomæi abb. conf. 792 a c e f, 793 f, & reliquiæ ejusdem 794 d e, qui ejusdem fundator appellatur 795 c e, 802 a, 805 b d e f, 806 c d, 809 a c, 824 c
Samaria, urbs Palæstinæ 20 e, al. Sebaste 484 d
Samos, insula. Reliquiæ, ut fertur, S. Hieronymi 654 e
Sancti-Patris oppidum in Italia 185 e
Santarena, urbs Lusitaniæ 87 e f, 88 c
Saravus, al. Saroa, Sarra, Sara, fluvius Galliæ Belgicæ 168 f, 172 d, 175 e
Sardinia, insula 98 e
Sarepta, urbs Palæstinæ 483 d
Sarus sive Sangrus, fluvius Italiæ 236 e
Satala, civitas Minoris Armeniæ 390 c, 392 d
Savus, fluvius 425 e f, 426 a, 427 f, 428 b
Scardona, urbs Dalmatiæ 425 d, 426 a
Scetis, mons Ægypti 93 e
Schiedam, oppidum in Hollandia 116 c
Schonaugia, monasterium in Germania 107 e, 108 a
Schöz, locus Helvetiæ 290 a b c
Schytia, regio 587 a
Scotia, regio 683 e, 689 d e, 690 d f
Sdringa al. Soregna 657, b. Vide Soregna.
Sebaste, urbs Palæstinæ, al. Samaria 484 d
Sebastia, urbs Cappadociæ 304 a
Seboim, urbs olim Palæstinæ 484 b
Segia, flumen Galliæ 74 d, 76 f
Segor, oppidum Palæstinæ 14 f, al. Bala & Zoara 484 b
Semeris, Symeris, Simaris, Simarium, oppidum in Calabria Ulteriori. Patria S. Bartholomæi abb. conf. 802 e, 803 a, 806 b, 811 d, 814 c f
Senuna, flumen Galliæ 74 d, 76 f
Sera, castellum in Italia 786 c
Sezania, locus Galliæ in Trecensi diœcesi 729 c
Sichem, urbs Palæstinæ, postea Neapolis appellata 484 d
Sicignani, locus regni Neapolitani 791 a
Sicilia, dicta etiam Trinacria 610 f, 611 a, 619 e, 621 e
Sicilia. Cultus S. Bartholomæi abb. conf. 792 c e f, 793 f, 794 f, 800 a
Sidon, urbs Phœniciæ 483 d
Sidrona, civitas Liburniæ 425 f, 426 a
Signiacensis abbatia in Gallia 209 d e f, 210 a b c
Silarus, flumen Italiæ 786 c
Silo, urbs Palæstinæ 484 d
Siloë, Siloa, Siloam, fons Palæstinæ 158 c
Silvanectensis comitatus in Insula Franciæ 719 a b
Silvanectum, urbs Galliæ in Insula Franciæ 719 b
† Simonis de Muthua seu Multua Prioratus Ord. S. Benedicti in Gallia 713 b. Reliquiæ S. Simonis comitis 714 e, 715 c d, 734 d, 738 b, 750 c d
† Simonis seu San-Simonius vicus in Picardia 713 b, 743 f, 744 a
Sinai, mons Arabiæ 16 d e
Sinus aureus, fluviolus in Gallia 736 b
Sior, fluvius Ægypti 484 e
Sipontina diœcesis in Italia. Contra pestem servata ope S. Michaëlis archangeli 65 f, 66, 67, 68, 69 b
Sipontum, urbs Italiæ in Apulia 56 b d e, 58 a, 61 b d, 62 d, 63 a
Siscia, civitas Pannoniæ 428 a b
Sisis, civitas Ciliciæ, nunc destructa 299 c, 303 d e, 304 a b e
Slavonia, regio 425 e, olim Savia 427 e
Sodoma, urbs olim Palæstinæ 14 b c d f, 484 b
Solodorum, urbs in Helvetia. SS. Victor, Ursus & Socii MM. 261 c f, 262 b e, 264 e, 265 a b, 266 b c, 267 b c f, 268 b c d e f, 269 c, 270 b, 272 e f, 273 a, 275 c, 277 b, 279 b d e, 280 a, 282 b, 283 a f, 284 a d, 285 & seqq.
Sophene, regio in Armenia Majore 314 b c, 329 a d, 380 f
Sora, urbs Italiæ 106 c
Soracte, seu Soractes, mons Thusciæ in Italia 63 b c
Soregna, locus Italiæ in Tergestina diœcesi. Ecclesia sacra S. Hieronymo Eccl. doct. 657 b
Sosmense monasterium in Gallia 193 a. Vide Essomense.
Sosthenium, locus prope Constantinopolim. Ecclesia S. Michaëlis 49 f, 50 c
Stæfe, vicus pagi Tigurini 183 c
† Stephani Prioratus in Gallia 734 b c
Stratonis Turris, urbs Palæstinæ, al. Cæsarea 483
Stridon, urbs in confinio Dalmatiæ & Pannoniæ. Patria S. Hieronymi Eccl. doct. 425 a, 426 a, 428 c d, 631 f, 634 e, 655 d, 656 a
Stridova, Strigova, Stridovo, Strigovo, Strigna, oppidum prope confinia Croatiæ, Styriæ & Hungariæ 426 b c d, 428 d
Styria, regio 426 a b
Sucæ laura in Palæstina 143 b, 145 a b c d e, 146 b c d e, 149 d, 152 a b, 153 e, 154 b e, 156 b, 157 f, 158 a
Suessionense concilium 734 f
Suessionense S. Mariæ virginum monasterium 198 e, 206 a, 213 a
Suessionense S. Medardi monasterium in Gallia 737 e, 742 a b
Suessionense S. Pauli cœnobium virginum 207 b
Suessionensis comitatus in Gallia 720 e f
Suessiones, Augusta Suessonum (Soissons) urbs Galliæ 224 b, 225 f
Suffolcia, provincia Angliæ 704 c, 708 d
Suitensis pagus in Helvetia 180 a
Susacim, locus Palæstinæ 145 e, 146 b d, 152 a, 154 e f, 156 b c, 157 f
Sybaris, fluvius in Calabria 814 f
Sybaris, urbs olim in Calabria 806 b, 814 c f
Sylvæ-rubræ seu Roboretæ Prioratus in Gallia 734 a c
Syracusæ, urbs Siciliæ. Altare & cultus S. Bartholomæi abb. conf. 794 d e
Syria, regio Asiæ 316 c, 317 a, 324 d, 326 a, 438 c d, 444 b, 446 b, 448 a b, 672 d
Szaladiensis comitatus in Hungaria 426 b
T
Tabennesis, vicus Ægypti 94 e
Taraunorum regio, forte Taurantium in Armenia 384 b, 388 d
Tarentum, urbs Italiæ 741 b
Taurus, mons Asiæ 328 b c e, 334 c, 335 a f, 380 c f
Tauste, oppidum Hispaniæ. Insignis cultus & ecclesia S. Michaëlis archangeli 86 d e f, 87 a
Teleda, vicus maximus in Syria 455 e f
Tergeste, urbs Italiæ 657 b
Tergestina diœcesis. In hac vetus ecclesia sacra S. Hieronymo Eccl. doct. 657 b
Thabor, mons Palæstinæ 484 e
Thebaïs, regio Ægypti 94 e, 588 d
Thecoa, Thecua, Thecue vicus vel urbs Palæstinæ 146 f, 154 a d e
† Theoctisti monasterium in Palæstina 149 d, 150 a
† Theodosii cœnobium, dictum in Scopulo, in Cilicia 438 e, 450 e, 672 d
Theolegiense, Theologiense, Tholegiense, Doleiense, Tabulegium (Tholey) Ordinis S. Benedicti monasterium 179 d
Thesdias, oppidum Armeniæ 379 f
Thordan, pagus in Armenia 379 e, 381 c
Thracia. SS. Euticus, Plautus &c. martyres 125, 126. Thracia 428 d, 438 d, 672 d
Tiberis, fluvius Italiæ 417 a
Ticinum, urbs Italiæ 294 f
Tigris, fluvius Asiæ 10 f, 12 c, 39 b, 328 c, 329 d
Tigurinus lacus in Helvetia 180 a b d, 182 c d f, 183 a
Tigurinus pagus, tractus Helvetiæ 183 c d
Tigurum, urbs Helvetiæ. Cultus S. Ursi M. 283 a
Tiranum, oppidum diœcesis Novocomensis in Valle Tellina 3 c
Tolosa, urbs Galliæ 610 b, 613 a b. Reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 652 e, 653 b
Tornacum, urbs Belgii. Reliquiæ S. Hieronymi Eccl. doct. 653 c
Tornacus al. Tornacum, urbs Belgii 610 b. Vide Tornacum.
Trama (Tresmes) locus in Gallia 191 c, 193 b, 212 b c
Tranium, urbs regni Neapolitani 741 b
Trecæ, urbs Galliæ 139 a b c e f, 140 d
Trecensis diœcesis in Gallia. S. Ursio conf. 139 a
Treviri, urbs Germaniæ. S. Leodowinus archiepiscopus 159 & seqq. Treviri 435 a
Trinacria, al. Sicilia 610 f, 611 a
Troia, urbs Italiæ in Apulia 64 f. Ecclesia sacra S. Hieronymo Eccl. doct. 657, qui ibi miraculis claret 658 & seq.
Troia, urbs olim Asiæ Minoris 461 d
Trullanum concilium 39 e
Tumba mons, nunc Mons S. Michaëlis, in Normannia Galliæ provincia 6 c d. Apparitio S. Michaëlis, ecclesia cum monasterio eidem sacra, cultus insignis 74 b c d e, 75 b c d e, 76 f, 78 c d f, 79 a, 80, 81, 82
Tumbella seu Tombellana, mons Galliæ in Normannia 74 c
Tungri, urbs Germaniæ inferioris 166 d
Turones, urbs Galliæ 692 f, 694 a, 695 e, 696 c f, 697 b c
Turris Gregis, al. Ader in Palæstina 484 a
Tuscia, regio Italiæ. Ecclesiæ sacræ S. Hieronymo Eccl. doct. 657 b
Tyberiadis lacus in Palæstina 484 d
Tyrus, urbs Syriæ 483 d
V
Vadensis seu Valesius pagus, al. Valesium (le Valois) in Insula Franciæ 713 f, 718 e f, 728 c e, 733 f
Vagarsciabat, civitas Majoris Armeniæ 299 c, nunc excisa 303 a b c, 347 b e, 352 c, 365 e, 374 f
Valarsapat, al. Vagarsciabat, urbs Armeniæ 345 f, 347 b. Vide Vagarsciabat.
Valentinum concilium 579 f
Valeria, provincia Illyrici late sumpti 427 e
Valeroctista, urbs Armeniæ 326 a, 327 e, 328 c, 329 b e, forte eadem, quæ alias Vagarsciabat dicta est 347 b, 350 b c, 351 e, 352 c, 361 e, 365 e, 374 f, 378 a, 380 c, 381 f, 383 f, 390 b, 409 d f
Vallicella, abbatia in agro Cameracensi 191 c, 202 c d, 207 b, 227 a, 229 e
Vallis Dei, parthenon in Gallia 736 b
Vallis-secreta (Valsecret) abbatia Ordinis Præmonstratensis in Gallia 201 c
Varasdinensis comitatus 426 b
Vedunta, villa in Gallia 782 b c
Venetensis tractus (le pays de Vannes) in Gallia 693 e
Venetiæ, al. Dariorigum (Vannes) urbs Britanniæ inferioris 694 a
Venetiæ, urbs Italiæ, reipublicæ cognominis caput 65 c, 241 d e, 243 a, 253 d e
Venusia, civitas regni Neapolitani 787 e
Vercellæ, urbs Italiæ 437 d
Verona, civitas Italiæ 107 f
Vexinum (le Vexin) tractus Galliæ in Insula Franciæ, dictus Vilcassinus seu Vulcassinus 193 f, 194 a, 719 b. Vide Vilcassinus ager.
Ufnaugia, al. Ufnovia (Uffnaw) insula lacus Tigurini in Helvetia. B. Alaricus 180 a c d e f, 181 a c d f, 182 a b, 183 a b c d e, 184 a d
Vicentia, urbs Italiæ 684 f
Vicinonia (la Vilaine) fluvius in Britannia Armorica 694 d
† Victurniani vicus apud Lemovices in Gallia. Ejusdem sancti Anachoretæ corpus 689 b f, 690 a, 691 a b
Vienna, urbs Austriæ 121 f
Vienna, urbs Galliæ in Delphinatu 776 c d e, 779 b e f, 780 a, 781 d e
Vigenna, fluvius Galliæ 689 b c f, 690 a c e f, 691 a
Vilcassinus seu Vulcassinus ager, al. Vexinum, tractus Galliæ in Insula Franciæ 719 b c e f, 732 b d
Villa Benedictionis, al. Caphar-Barucha in Palæstina 484 b
Villers, villa in Gallia 200 e f
† Vincentii Silvanectense monasterium in Gallia 726 b c
Vinciacum, oppidulum Belgii in Cameracensi pago 165 c
Viridis torrens in Italia 236 e
Viromandia, al. Veromandia, Veromanduensis ager, tractus Galliæ in Picardia 712 e, 719 b, 728 c e
Viromanduensis abbatia in Picardia 712 e, 713 c d e f, 714 a
Vitercium, castrum in Gallia 724 e
Vitriacum, oppidum Galliæ 716 e, 723 a c, 726 e, 728 b c, 729 d e f, 732 b
Ulyssipo, urbs Lusitaniæ. Reliquiæ S. Hieronymi 654 d
Voties, locus in Gallia. Reliquiæ B. Joannis de Monte-mirabili 213 a, 232 a
Urbinum, urbs Italiæ 113 e, 685 e, 760 b e, 761 b, 763 f, 765 f, 767 e
Ursicampus, monasterium in Gallia 712 f
† Ursulæ monasterium Crispeii in Gallia 714 f
† Ursulæ monasterium Ord. S. Claræ Mediolani 752 f, 753 a c e, 754 d, 755 d e f, 758 a d, 763 a, 767 b
Utricola. Vide Otriculum.
Utwillaria, vicus pagi Tigurini 183 d
W
Waldkirch, locus Helvetiæ 289 a
Wallia, provincia Angliæ 740 d
† Wandregisili Fontanellense monasterium in Gallia 771 a
Willisoviensis comitatus in Helvetia 290 a
Z
Zacatinus, vicus Hispaniæ 120 c
Zeranitarum provincia 380 a
Zoara, al. Bala & Segor, oppidum Palæstinæ 484 b
INDEX ONOMASTICUS
A
Abbatissatus, munus & dignitas abbatissæ 758 c, 760 b
Absque aliqua justitia, sine debito 199 d e
Abusivus, erroneus 710 f
Activus, actuosus 413 b
Adgaudere, gaudere 745 f
Adoptare, desiderare 272 b
Æternaliter, æternum 219 f
Agape, eleemosyna 748 c
Albergus, hospitium 659 a
Albutium, ligni species 248 b c
Alliamentum, condimentum vel edulium ex alliis 605 e
Alodium, prædium immune 725 d
Ambasiator, legatus 278 c
Ammiratus, classis præfectus 804 c d e, 817 f
Amplecti timorem, concipere timorem 745 d
Angustiari, angore affici 403 e
Annualiter, singulis annis 403 f, 404 b
Appendiciæ vel Appendicia, prædio, fundo, alterive rei annexa 171 c, 173 f, 190 b, 727 c
Apodissa, apocha 245 b
Apotheosis, inter Sanctos relatio 245 d
Archisterium, forte habitaculum vel asceterium 173 d
Archivista, chartophylax sive chartarum publicarum custos 642 e
Archivium vel Archivum, locus, ubi chartæ publicæ asservantur; tabularium 306 e, 308 b c, 427 b, 664 a, 686 e
Ario, ardea 109 b
Arpennus vel Arpentus, modus agri seu jugerum 199 f, 200 a
Arrestare, consistere 657 e
Artemis, Diana 405 c
Attendo, capio, intelligo 406 c
Averia, res variæ, ut fructus, merces &c. 201 b c
Augmentare, augere 736 c
Auriflamma, vexillum, cujus olim in bellis apud Gallos usus fuit 719 c d e f
Authorizatio, auctoritas vel potius authoritatis collatio 280 c
B
Bajocus, nummi species in Italia 247 a c
βάκλον, baculus 336 e
Baldachinum, umbella 302 f
Bannus, gubernator 427 a
Beatificare, beatum nominare 710 f
Beatitudo, titulus honorarius, quo passim episcopi, præcipue vero Romanus pontifex, compellantur apud S. Hieronymum 432 c, 452 e, 464 f, 497 f, 569 a
Beneficiatus, beneficium ecclesiasticum possidens 648 b c
Beneplacitum, voluntas 406 e, 407 b
βιοθανῶν sive βιοθάνατος, morte violenta sublatus vel dignus 130 f
Bladum, quælibet frumenti species 198 b, 199 e, 205 c, 206 d
Burgenses, cives 203 a, 267 f, 268 a
Burgum, domorum congregatio, vicus 718 d
C
Calceia, agger itinerarius, via strata 196 f, 197 a c d e f, 198 c, 206 d
Calumnia, actio juris pro re repetenda intentari valens, vel negatio rei quasi jure non debitæ 733 e, 734 b
Calumniare, actionem juris pro re repetenda intentare, vel negare aliquid quasi jure non debitum 727 c
Camisia, indusium 201 e
Canonista, sacrorum canonum peritus 280 e
Cappa, vetus etiam secularium vestimenti species 201 f
Caraxare, scribere 160 c
Caritative, cum caritate 105 f, 215 a
Caritativus, ex caritate procedens 171 a
Carleni, nummi, sic dicti a Carolo Siciliæ rege 251 b c
Carrugia sive Carrucata, tantum terræ, quantum uno aratro per annum coli potest 198 f
Castellania, castelli districtus vel territorium 193 b
Castellanus, castelli ejusque territorii dominus 198 e, 202 f, 203 a
Catolicon, patriarcha 304 e f, 305 a
Census, tributum ex agris debitum 200 e, 201 b
Choïcus, terrenus 580 b
Chronica, æ, chronica, orum 123 c
χρυσεμπάστος, auro distinctus 398 f
Clavicularius, claviger, janitor 173 f
Claustralis, monachus, reclusus 219 d
Coactitius, coactus 707 f
Collateralis, socius, comes 412 c
Collatio, inflictio 408 b
Collecta, conventus fidelium ad orandum 540 c
Collegiata vel Collegialis ecclesia, ecclesia, in qua est collegium canonicorum 270 d f & alibi pluries
Collocare, componere 745 e
Comestabilis vel Conestabulus, nomenclatura dignitatis 733 d, 765 f
Comitiva, comitatus 657 d
Commendare, mandare 659 d
Commonitoriolum, breve scriptum, quo quis de officio monetur 605 b
Communicari, sacra Eucharistia refici 119 f, 120 a
Concite vel Concito, statim, illico 171 d
Conditorium, sepulcrum, mausoleum 167 d, 172 a
Confectura, clades 194 b
Confessare, confiteri, agnoscere 658 a
Confessio, crypta, seu locus subterraneus in ecclesia, ubi Sanctorum corpora quiescunt 642 b
Conniventia, licentia, venia 173 f
Conquirere inquirere 195 a
Conscholaris, condiscipulus 417 b
Consulere, suadere 196 c, 407 f
Conterminia, confinia 195 a
Contrata, regio, vicus, districtus 240 e
Contritio, maceratio 742 d
Convenientia, licentia, venia 173 f
Conventio, conditio 724 c
Conversa, soror laïca in monasteriis 758 b
Copia, transcriptum, scripti archetypi exemplum 187 c, 215 b c e, 216 a
Cordula, funiculus 686 a
Cornipes, equus 173 c
Corruptivus, corruptibilis 563 c
Corveia, opera a rusticis domino suo præstanda 201 b c
Crypta, templum subterraneum 269 a d e, 270 d f; tumulus in modum fornicis efformatus 710 f
Cultivus, cultus 659 d
Curtis, regia 725 b
D
Data, temporis annotatio, nota chronologica 481 b c, 696 a
Decapitare, caput amputare, capite plectere 279 e, 280 a
Decimatio, decimarum perceptio 733 c
Deplere, exhaurire 98 f
De proprio, propriis sumptibus 196 e
De Sero, vesperi 659 a
Despecte, contemptim 659 e
Diaria, diarrhæa seu fluxus ventris 234 b
Dietim, quotidie, per dies singulos 170 c, 278 c, 802 f
Diffamari, late celebrari 514 b
Dignanter, benigne 171 e
Dignatio, titulus honorarius personis, quibus scribitur, a quibusdam solitus attribui 557 c, 590 d, 591 a f, 593 c, 598 e; misericordia 175 a
Disciplinam dare, flagellare 201 f
Disigillare, sigillum amovere 248 d
Divisa, pars emblematis in pictura consistens 688 e
Dominicatus, dominium 733 a d
Donnus, dominus 733 e
E
Effectui mancipare, exsecutioni dare 404 a c, 408 a
ἡγουμένος, præpositus, abbas 52 e
ἡγουμένος, ductor 382 d
Essartum 198 c. Vide exsartatum.
Essens, existens 688 c
Exequium, exsequiæ 411 c
Exertatum. Vide exsartatum.
Exfloratio, florum collectio 423 b
Exorcizare, abigere 283 a, 289 d
Exsartatum, terra inculta, dumetis vel silvestribus arboribus ante consita 195 a
Extumulare, e tumulo extrahere, eruere 636 e
F
Festivare, diem festum agere 659 e, 660 a
Figurativus, personatus 404 f
Foacia, census pro foco pendendus 200 e, 201 b
Formiter, rite, congrue 67 e
Fornicatim, in modum fornicis 71 f
Fortes, monetæ species, cujus materia minus erat adulterata 211 f, 212 a b
Fortuitu, fortuito 749 a
Fossa, tumulus, sepulcrum 202 f, 203 a
Fovea, tumulus, sepulcrum 749 e
Fractilis, fragilis 699 b
Frocus sive Froccus, habitus monasticus 138 c
Fullator, fullo 206 d
G
Gallinæ, census ex gallinis 200 e
Garantire, cavere, tueri 201 a
Garentia, cautio 206 d
Gaura sive Gaurea, scapha 733 b d
Gens, populus 749 e
Gracilla, gallina 789 c d
Granchia, locus 197 b
Grangia, villa rustica vel prædium 198 e f, 201 a, 218 d
Gratanter, cum gratulatione 700 f, 741 b
Grueria, jus quoddam vel jurisdictio subordinata in sylvas 199 d e
Guerra, bellum 731 d
H
Hegumenus, abbas, monasterii præpositus 142 c
Hierarcha, episcopus 51 f, 699 e
Hieronymianus, liber de S. Hieronymo tractans 423 b
Homiliarius, liber homilias continens 307 b f
Hora, ora 175 e
Hostisium, pretium ab externis mercatoribus pro locatione officinæ vel mercandi licentia debitum 200 e, 201 b
Hujatius, hujus regionis 264 f
I
Jerarcha, hierarcha sive episcopus 172 f
Immorari, morari 174 f
Impassibilitas, affectionum vacuitas 619 d
Impeccantia, peccati vacuitas, vel impotentia peccandi 619 d
Impendor, impendo 170 c
In antea, deinceps 658 b
Incaustum, atramentum 750 a
Incinerare, in cineres redigere 278 b, 279 f
Inclinatus, commotus 427 b
Incommeabilis, non meabilis 175 d
Incorporare, aggregare 243 c d
Incunctanter, sine cunctatione 174 c
Indilate, confestim, absque dilatione 658 a, 659 a
Individualiter, indivisibiliter 794 b
Infirmarius, infirmorum curator 233 a
Infirmitas, insalubritas 740 a, 748 e
Infirmitorium, nosocomium 233 a d
Informare, inquirere 280 c
Informatio, inquisitio 280 c, 659 d
Informatus, edoctus 758 b
Innotescere, indicare, significare 740 a, 748 e
Inreverberatus, irretortus 173 a
Inserare, reserare 172 d
Instantaneum, quod momento fit 285 f
Insufficiens, impar, non sufficiens 636 c
Interminabilis, sine termino, interminatus 410 d
Interminatio, comminatio 173 d
Intitulare, titulo insignire, appellare 660 a, 669 a
Intronizare, in throno collocare, instituere 175 c; solemniter collocare 699 e
Invigare sive Invigorare, corroborare 179 e
Invisus, non visus 803 e
Judicare, improbare, damnare 568 c
Jus caduci, jus legitimo hæredi in bona defuncti competens 723 f
Jus fisci, jus competens superiori feudi domino, mortuis feudatariis 723 f
Justitia, jus 201 b
K
Κάστελλος, castellum 322 f
κοιμίλιον pro κειμήλιον, supellex 825 a
κροῦσμα, lignum vel ferrum, quo signum dabatur ad psalmodiam; significat hic pulsationem hoc instrumento factam 151 b
L
Lampare, splendere 631 d
Larriscum, terra inculta 199 f, 200 a
Laudare, approbare 725 b, 733 e
Laura, monasterium 142 b f
Lectionarius, liber continens lectiones ecclesiasticas 669 e
Legatarius, legatus 709 c
Legenda, liber Acta Sanctorum per anni totius circulum digesta continens 635 a, 657 b, 662 e
Levigare, alleviare 747 f
Lex, mulcta 199 e
Licentiam dare, dimittere 688 d
Lignamen, lignum 248 b c
Litteræ deprecatoriæ, litteræ, quibus aliquid precamur 412 d
Lucrativus, subcisivus 586 b, 598 f, 614 a
M
Majestativus, gravis, imperiosus 404 e
Major domus, palatii regii præfectus 171 b
Mandare, convocare, invitare 745 f
Mandare, indicere 745 e
Mandra, monasterium 795 d, 796 b, 806 d, 809 e
Μάνδρα, monasterium 348 e
Mansus, agri portio 170 c, 173 e
Manualiter, manu 245 a b
Maresium, palus 199 f
Margaritus, margarita 175 b
Μαρτύριον, ecclesia in honorem martyris ædificata 373 b, 376 f, 384 f, 385 b c, 397 a
Medians, medius, prævius, intercedens 405 c, 406 e, 407 c, 409 a
Mediatio, intercessio, interventio 278 b
Μελάγρια, sylvestris herbæ species 151 b
Memoriale, charta, notitia 252 a
Mesteria, forte officia seu ministeria, vel potius districtus, intra quos officia exercentur 193 c
Metanœa, pœnitentia 588 d
Metibile, quod meti potest 659 e
Migranea, hemicrania seu dolor dimidium tantum capitis sive cranii vehementer affligens 234 a
Minagium, varias habet significationes expositas 201 b c
Minoratio, minutio 636 d
Moderantia, moderatio, modestia 758 b
Monachatus, vitæ monasticæ professio 733 b
Monachilis, monasticus 174 a
Monialis, adject., monasticus 747 e, 749 d
Motteangium, medium frumenti & siliginis simul mixtum 205 c
Mutuare, dare 660 a
N
Nec ex tunc, nec ex post, nec illo tempore, nec subsequenti 280 a
Nexus, nixus, nisus 802 c
O
Obeditio, obedientia 731 f, 745 e
Obexequi, obsequi 267 f
Obrutio, illapsus, oppressio 699 b
Officiatura, ministerium 251 c
Officina, forte sacellum 660 a
Originale, archetypum scriptum, exemplar 187 c d, 215 c e, 216 a, 217 f
P
Palatini, proceres, aulici 207 f
Palefridus, equus 748 f
Palliatus, dicitur de episcopo, cui a pontifice Romano prærogativa pallii est concessa 657 c
Πάλος, palus, paxillus 359 b
Papa, nomenclatura olim omnibus episcopis, nunc soli Romano pontifici attributa 583 a, 584 c, 591 C
Παραμόναριος sive Προσμόναριος, ædituus 41 b c
Parentela, cognatio 404 c
Parlamentum, colloquium solenne de re gravioris momenti 250 d
Parte, partim 802 d
Parturire, complere 404 b
Πατεριθύνομαι, paterno imperio regor 799 f
Patria, regio 195 a
Pedagium, tributum principi debitum, vel territorium, ubi hoc est solvendum 211 f, 212 b c
Pergamenum, pergamena 215 a, 750 a
Periri, reperiri 789 d
Perpetualiter, perpetuo 721 e, 724 d
Personaliter, ipsemet, vel, si latine dici posset, in propria persona 248 f, 249 b
Pertinentiæ, rei annexa 806 f
Φοσσάτον, fossa 359 b
Pitantia, portio lautior 193 c, 199 d e
Placabilis, placitus, acceptus 688 e
Placibilis, placitus, gratus 171 c
Plebanus, parochus, pastor 268 a
Plebatus, districtus, territorium 659 c
Plenarie, plene 201 a
Pœnitentiale, instrumentum pœnitentiæ 748 d
Pœnitentiarius, sacerdos ad excipiendas confessiones pœnitentium, præcipue peregrinorum, Romæ vel Laureti constitutus 427 c
Porprisium, septum 197 a e f
Præbenda, portio cibi ac potus monachis quotidie dari solita 724 d
Prædux, dux, antesignanus 170 f
Præsentare, offerre 187 c, 291 b d, 404 a, 405 a, 407 b, 408 b
Præsentator, oblator 217 f
Præsentialiter, coram 724 f
Præstabilitas, præstantia 758 b
Præsulium, dignitas episcopalis 164 c
Præsura, apprehensio 87 c
Prætitulatus, præfatus 416 f
Πραίδευω, prædor, vasto 345 c
Presbyterium, chorus vel locus ecclesiæ, in quo sacerdotes vacant divinis officiis 748 a
Principalis, præpositus, rector 244 d
Principari, dominari 76 c
Prioratus, monasterium minus 733 d f, 734 a b c d
Processionaliter 215 a
Procura, procuratio sive facultas agendi alterius nomine 252 d
Proficuum, utilitas 413 d, 734 e
Προμηνυτὴς, prænuncius 394 f
Prosequor passive ponitur 280 b
Pseudomenos, mentiens 435 e
Purgatorium, locus purgationis sive purgatorius 303 f
Q
Quadragena, indulgentiæ species 427 b
Quadrigata, vectura quatuor vel etiam pauciorum equorum 201 c d
Quæstionare, interrogare, examinare 279 e
Quietantia, apocha 248 f
Quietare, quietum reddere 249 a
R
Recommendare, commendare 636 f
Recrastinatio, procrastinatio, dilatio 746 c
Registrare, in acta publica referre 252 b d
Regyratio, versio seu versatio 182 e
Rehabere, recuperare 405 a, 659 a
Religionis domus, monasterium 223 a
Reliquiarium, theca sacrarum reliquiarum 803 c
Remanere in aliquo, stare per aliquem 405 b
Remedium, expiatio 196 f, 197 c, 199 c f, 201 a c, & alibi pluries
Reparatio, sanitatis recuperatio 725 c
Repræsentare, exhibere 406 f
Respective, cum veneratione 252 b
Retectatio, forte detectio vel translatio 641 b
Rhetoricari, rhetorum more loqui 469 b
ῥὴξ, rex 817 c, 823 c, 824 d e f
Riva, ripa 788 e
Romania, imperium Romanum 76 d, 404 d
S
Salutare vel Salutaris, Servator, Soter 407 b
Sanctimonia & Sanctitas, tituli honorarii, quibus pontifex Romanus apud S. Hieronymum compellatur 452 e, 465 f
Sanctorale, liber Vitas Sanctorum continens 187 c, 215 b, 217 f
Scholasticulus, diminutiv. a scholasticus, scholaris 105 f
Scribere, subdere 802 d
Scultetus, prætor, judex oppidi 267 f, 279 d, 280 b
Scutatum, nummi species in Italia 247 a
Secessus, anus 407 f
Secretarium, sacrarium 747 e
Semotim, seorsum, separatim 411 b
Seneschallus, nomenclatura dignitatis 193 b
Sentinare, sentinam exhaurire 98 e
Seriatim, ordinatim 490 c
Servitor, famulus 748 c
Servitrix, famula 758 b
Signanter, præcipue, distincte 248 a
Solemnizare, solemniter celebrare 255 a, 696 b, 699 c e
Solemnizatio, festum solenne 251 b
Solennium, solennia, orum 699 f
Specificare, speciatim notare, exprimere 640 f
Stalla, sedes sive officinæ mercatorum, vel jus eas habendi aut elocandi 200 e, 201 b
στιχολογεῖν, pslamos alternatim per versus recitare vel cantare 151 b
Stringa, vinculum 248 b c, 758 b
Studiositas, sollicitudo, cura 758 b
Sub occulto, clam 739 b f, 748 e
Succedere, obvenire, obtingere 745 a
Successivi, invicem subsequentes 278 a, 289 c
Succursus gentis, suppetiæ militum 202 c
Supraponere, imponere 120 a
T
Tallia, census principi debitus 201 b c
Templum titulare, templum cardinali præbens titulum 678 e
Tenere in saisina, sibi vindicare 195 a
Terragium, census ex agris & prædiis, vel jus ad partem fructuum 199 c e, 200 e, 201 b, 205 c
Theotocos, Deipara 173 e
Thesaurizare, thesauros congregare 427 a, 593 d
Titulare, titulum apponere 404 d
Titularis, titulo insignitus 246 b f, 247 a
Torneamentum, bellum, prælium 195 c, 203 c, 219 d
Tortitium, fax, tæda 252 c
Transalpinare, trans alpes proficisci 279 d
Tribulans, mœstus 407 b
Tribulatus, afflictus 172 a
Tribuna, 642 e
Tritaver, tritavus 686 a
Triumphatus, triumpho celebratus 699 e
Tumba, sepulcrum, tumulus 108 f, 167 e, 188 a, 210 e f, 211 a e f, 212 b d, 214 a
Tumbula, diminut. a tumba, tumulus 282 f
Typhus, superbia, fastus 706 e
V
Vallo, vallis 657 d
Veneror passive ponitur 280 b c & alibi pluries
Veniæ, genuflexiones 748 a
Vineatus, vineis consitus 240 e
Violentare, vi cogere, movere 114 f
Vivenda, vivendi norma 88 b
Unianimis, unanimus 705 e, 710 b
Universitas, totum corpus incolarum civitatis aut oppidi 250 d e
Volgere, vertere 118 f
Volta, fornix 659 e
Usuarium, jus utendi 197 b, 201 c
Ξ
Ξενοδέκτος, hospitalis 389 c
Y
Ὑπούρανος, terrarum orbis 338 e
INDEX MORALIS
A
Abstinentia insolita S. Cyriaci abbatis 148 b e, 151 b c e f, 153 a d. Vide etiam Afflictio, austeritas.
Abstinentiam nimiam ut temperet, S. Wiboradam monere divinitus jubetur B. Alaricus 182 d e
Accusator sui ipsius quisnam sit 569 e
Accusatus per calumniam atrocissimorum criminum S. Bartholomæus Trigona, mortem per ignem inferendam prodigio evadit 800 d e, 823 c f, 824 a b d e
Acrimonia S. Hieronymi in confutandis hæreticis cur potius laudanda, quam improbanda 602 d e f
Adjutores ad æternam salutem hominibus esse angelos, ab Augustino indicatur 32 d e
Adversarios suos fictis nominibus cur perstrinxerit S. Hieronymus 573 b
Adulari principibus; neglecta veritate, minime voluit S. Hieronymus sacras Scripturas exponens 603 f, 604 a
Adulteratio inaudita codicis Athanasiani a S. Hieronymo prolati facta per Apollinaristam 464 b
Adulterii falso accusata mulier, crimen constanter negat, ductaque ad supplicium morte prodigiose liberatur 437 d
Ægrotanti S. Philippo Nerio ab angelo succurritur 121 c; Ægroti sæpe sanitatem recuperant ex potu aquæ, quæ e saxo, quo contegitur ecclesia S. Michaëlis archangeli in monte Gargano, guttatim dilabitur 62 b c
Afflictio carnis stupenda S. Donati monachi, qui dicitur hiberno tempore pectore tenus aquis frigidissimis immersus noctu orare soluisse 788 b c d; Afflictiones corporis a S. Hieronymo adhibitæ 448 e f, 449 a b c; a B. Felice de Meda 767 b
Alloquium ab imperatore Valentiniano invito ope angeli extorsit S. Martinus, Turonensis episcopus 84 c
Amentes vide mentis Sanitatem.
Amici B. Coletæ contra impugnatores suos ab angelis defensi 116 c d. Amicitia vera quænam sit 529 b. Amicitiæ firmitas unde nascatur 575 b
Amplitudinem construendæ S. Michaëli ecclesiæ, prodigio edocetur S. Autbertus 77 d e
Angeli Danieli apparentis species XI a. Angeli ab Hebræis in magno honore fuerunt habiti, nec ipsis alienigenis fuisse videntur ignoti 18 f, 19 a, tres Hebræos, socios Danielis in fornace ardente, uti & ipsum Danielem in lacu leonum servant illæsos 21 a b, impediunt, quo minus Heliodorus ejusque satellites ærarium templi Hierosolymitani diripiant 22 a, Judam Machabæum protegunt, ejusque hostes profligant 22 d, Deum in nativitate Christi laudant 23 a, Christo ministrant 23 b, cui & in extremo judicio adfuturi sunt & malos de medio justorum separaturi 23 d e, bis, ut videtur, a Magdalena fuerunt conspecti 24 f; quinam sint, quorum 1. Cor. 4 ℣ 9 meminit S. Paulus 25 f; omnes sunt Dei ministri 26 a, in novem ordines seu choros sunt distincti 26 e f; inferiores quinam sint 27 d; ex supremis choris an umquam a Deo mittantur in hominum obsequium, examinatur, non definitur a S. Gregorio, qui tamen minores a majoribus mitti asserit 28 b c d e f; custodes a Deo quibusnam potissimum deputati 30 b; regnis, provinciis, gentibus, urbibus, & ecclesiis præfecti a Patribus & interpretibus, duce Scriptura sacra, asseruntur 32 f, 33 a & seqq., 34 a & seqq.; contra se venire, cur dicantur 34 b c; clientibus suis ubique adsunt, in periculis, in tentationibus 35 a b c d e; incitamento sunt ad bona opera 36 e f, in distribuendo Christi corpore adjutores sunt & actores 93 e; sæpe cum S. Simeone stylita sunt visi 98 c d, in supremo morbo adsunt S. Stephano abbati 99 e; S. Romulæ 99 f, 100 a b; visi sunt, ut creditur, cum S. Guilielmo abbate 109 b: Angeli obsequio usus est S. Dominicus Ordinis Prædicatorum institutor III a b c; obsequio & alloquio B. Osanna Mantuana, virgo tertii Ordinis S. Dominici 119 d e f. Vide Officia.
Angelica voce S. Leo Papa IX fuit animatus 106 f. Angelicæ voces in carcere, in quo S. Majolus, abbas Cluniacensis detinebatur, auditæ 105 e. Angelico concentu ad cœlum invitata pia puella 105 b c; Angelica voce Joannes monachus 106 d; Angelico cantu de nocte mirum in modum sæpe recreabatur B. Maria Ogniacensis 109 e f; idem favor qualibet nocte obtingebat S. Nicolao Tolentinati sex ante obitum mensibus 113 b c. Angelicos concentus in morte sororis suæ Agnetis audit S. Hildegundis 107 e
Angelis cur varia attribuantur, quæ alias Deo leguntur attributa 16 d e, mundum, ut dominis, non esse subjectum, docet Apostolus 26 a; aliis gentium præfectura, aliis privatorum hominum tutela commissa 30 f, 31 a
Angelis hominum custodiam &c. Vide Custodiam.
Angelo custodi, velut abbati proprio, obtemperare in omnibus debebat B. Maria Ogniacensis 109 f
Angelorum officia. Vide Officia.
Angelorum quinam Virtutes, Seraphim &c. Vide Virtutes, Seraphim &c.
Angelorum omnium princeps esse S. Michaël, colligitur ex Scriptura 9 d. Angelorum ministerio, sed nomine Dei facta sunt, quæ inter Deum & Moysen gesta dicuntur 16 d. Angelorum in sacra novi testamenti Scriptura frequentissima mentio 22 e, officia in extremo judicio 23 d e f, trium nomina exposita 27 d. Angelorum miris gaudet favoribus B. Ivetta in spiritu rapta 110 d e. Angelos Filio Dei longe esse inferiores 20 f. Angelos custodes Ecclesia Latina antiquitus coluit generali S. Michaëlis & omnium angelorum festo 7 f. Angelos custodes alias solis fidelibus, alias omnibus omnino hominibus S. Chrysostomus videtur adscribere 30 b c, infidelibus diserte non abnegat S. Basilius 31 a, omnibus omnino indubie attribuit S. Gregorius Nazianzenus 31 b. Angelos hominum custodes frequenter agnoscens Origenes, nec recte ubique, nec invicem consentientia scripsit 31 e f, 32 a b c, nonnullos deesse subinde officio suo, error est ejusdem a multis seculis reprobatus 34 f. Angelum, de cujus apparitione Danielis 10 facta Danieli, Gabriëlem archangelum fuisse plerique existimant 10 f, 11 c. Angelum viri specie sibi apparentem Josue veneratur 17 c d; ab hoc, quomodo capienda sit urbs Jericho, edocetur 17 d. Angelum custodem cuilibet homini sacra Scriptura tribuit; quod & asserit & probat S. Hieronymus 29 a b c, attribuit & S. Augustinus singulis hominibus sine ulla exceptione 32 d; idem facit S. Gregorius Nyssenus, qui & doctrinam hanc probat non solum ex S. Scriptura, sed etiam ex traditione 31 c d e. Angelum sibi familiarem intueri quandonam posset S. Francisca Romana 118 c
Angelus minatur Balaam, si quid non præceptum loquatur, cui & obsistit ad nocendum Israëlitis proficiscenti 16 b, 17 a, prædicit, qualis Sampson futurus sit 18 c; qui Gedeoni apparuit, S. Michaël fuisse existimatur, uti & ille, qui parentibus Sampsonis 18 b c; Eliam prophetam ob minas reginæ Jezabel timore correptum cibo & potu recreat, eumque mittit, ut regi Ochoziæ mortem prænuntiet 19 c d e; qui legitur stetisse pro Jesu sacerdote, S. Michaël passim creditur 21 f; Josephum jubet fugere in Ægyptum ac deinde redire 23 a b; custos hominibus a quo vitæ ipsorum tempore destinetur 32 c; verba ad concionem S. Ambrosio visus est suggerere 96 e, cum S. Dominico Sorano moriente creditur locutus 106 c, sub habitu pauperis a S. Yvone mensa fuit exceptus 113 c d
Animæ S. Martini & B. Disciolæ post obitum per angelos ad cælum delatæ 83 f, 84 a e f; item SS. Pauli, Antonii & Ammonis 93 b c; monachi cujusdam S. Pachomii 96 e; S. Euthymii abbatis 98 d; S. Germani Capuani episcopi 99 c d; S. Aidani 102 a b; S. Earcongotæ, regiæ virginis in Anglia 103 c; S. Ceddæ aut Ceaddæ Londinensis episcopi 103 e; Maurontii abbatis, & alterius monachi, qui erat discipulus S. Hermelandi 103 f; Scholasticuli ex Glastonia cœnobio 105 f, 106 a; S. Gerardi Tullensis episcopi 106 b; S. Stephani Grandimontensis 107 c d; Agnetis, sororis S. Hildegundis 107 e; B. Ambrosii Senensis 111 c; Evangelistæ, filii S. Franciscæ Romanæ 119 b; S. Joannis de Deo 120 f; Monialis cujusdam 121 d e, & S. Euthymii 148 b e. Animas piorum defunctorum ab angelis custodibus in cælum aut in locum purgatorium deduci, & quam ob causam necessarium id arbitretur S. Bernardus 38 b c d
Annos aliquot vitæ suæ a Deo intercessione SS. Virginis Mariæ adjectos, seque post quadriennium rursus visitandum, S. Wilfridus moribundus ex S. Michaële archangelo intelligit 85 a b c
Apparens Christus seni cuidam. Vide Tempestate.
Apparens angelus Gedeonem hortatur, ut Madianitarum jugum excutiens Israëlitas libertati restituat 17 f, 18 a b, nativitatem Sampsonis parentibus prænuntiat 18 c, Josephum in somnis monet, ne conjugem dimittat 22 f, Cornelio centurioni auctor est, ut Petrum accersat 25 c; apparens S. Michaël archangelus S. Autbertum Abrincatensis ecclesiæ episcopum monet, ut ecclesiam ejusdem sancti Michaëlis nomini dicandam exstruat 6 c d, 74 b c d e f, 75 e f, 76 d e f, 77 b c, locum inveniendæ pecuniæ in structuram templi sui assignat 53 a, Sipontinis pollicetur victoriam 60 c e, 61 d, archiepiscopo Sipontino quemlibet, adhibitis cum devotione ejusdem archangeli basilicæ saxis, liberum a peste futurum nuntiat 67 a b c. Apparens S. Joannes Baptista rusticum, virum simplicem a dæmone de vita periclitantem liberat, eumque monet, ut nomine suo S. Grimoaldum presbyterum ad perseverantiam in oratione, jejunio & eleemosyna exhortetur 185 b c. Apparens S. Gregorius Armenus eremitam monet, ut corpus suum in propinqua civitate Tuordan sepeliat 299 b c. Apparens S. Hieronymus corpus suum ex Palæstina Romam deferri, & clam sine pompa in basilica S. Mariæ Majoris recondi jubet 635 b d e, 636 c; ecclesiam Troiæ in Apulia nomini suo dicandam ædificari mandat 657 c d, innocentem capite damnatum extremo supplicio liberat 657 f, 658 a, ecclesiam subterraneam sibi dicatam, S. Bevignati, ut fertur, revelat 659 d e, S. Franciscam Romanam in spiritu raptam instruit 688 d e f; Apparens B. Columbæ Reatinæ cur leonem sibi habuerit adjunctum 662 a b. Apparens S. Petrus Apostolus reprehendit castigatque S. Laurentium, archiepiscopum Cantuariensem, quod fugam metu persecutionis in Christianos motæ meditaretur 707 f. Apparens B. Felix de Meda, puerum brachiorum usu destitutum sanat 768 d
Apparens B. Virgo Maria jubet exstrui ecclesiam suo nomini dicandam, & nonnulla ventura prædicit 803 a b c d, S. Bartholomæum Trigonam avocat a consilio petendi solitudinem, jubetque monasterium exstruere 817 b c e f. Apparentes SS. Ursus & Victor virum doctum & pium voti religione sibi obstrictum sanitati a medicis desperatæ restituunt, solatioque superno replent 288 c d. Apparentes B. Arnulphus, S. Eugendus aliusque Sanctus S. Simonem, comitem Crespeiensem febri laborantem sanitati restituunt, monentque, ut in Jurensi S. Eugendi monasterio monachum induat 738 a, 747 d. Apparentes BB. Felix de Meda & Seraphina Sfortia, mulieri partus angustiis ad extremum pene deductæ, prolem & sanitatem promittunt 766 e, virum nobilem desperabundum consolantur, atque ad fiduciam in Deum revocant 766 e. Apparentibus tribus angelis Abrahamo, de nascituro sibi filio redditur certior 13 f, 14 a b. Apparet angelus Davidi evaginato gladio stans inter cælum & terram 19 b. Apparet S. Donatus monachus viro nobili sibi antea injurio, eumque facti pœnitentem e gurgite, in quem lapsus erat, incolumem educit 788 d e. Apparitio non nisi unica S. Raphaëlis archangeli XI f. Apparitio angeli, Dei nomine Moysi in rubo apparentis 16 b c. Apparitio angelica duplex Josepho in somnis oblata 23 a b. Apparitio S. Michaëlis archangeli in Chonis 38 f, 39 a, 46 b c, 47 d, in monte Gargano 6 b c, 54 f, 55 a b c, 57 e f, 59 a b c e, 61 c. Apparitio S. Simonis e comite monachi, Robertum monachum, suum olim socium leniter objurgantis, jubentisque quædam denunciare S. Anselmo, Cantuariensi archiepiscopo 716 a, 749 f, 750 a b. Apparitione unica probabilius S. Michaël Laurentium episcopum Sipontinum edocuit omnia ad speluncam Gargani spectantia 59 f. Apparitiones aliquot, in quibus Scriptura S. Gabriëlis facit mentionem 10 d e f, XI d e. Apparitiones angelorum post Christi resurrectionem 24 b c d e f, 25 a b c d e
Apparitiones angelorum oblatæ S. Autberto, Abrincatensi episcopo 6 c d, 74 d, 75 e, 77 b c f, Danieli prophetæ 10 d e f, XI a b c, Zachariæ sacerdoti XI c d; sanctissimæ Virgini Mariæ XI d e; utrique Tobiæ & aliis XI f, 12 a & seqq., 13 a b c d; Agari 13 e f, 14 f, 15 a; Abrahæ 13 f, 14 a b c d, 15 a b; Lot 14 d e f; Jacob 15 c d e f, 16 a; Israëlitis in columna ignis & nubis 16 c d; Balaamo 17 a b; Josuæ 17 c d; filiis Israël 17 e; Gedeoni 17 f, 18 a b; Manue ejusque uxori 18 c d e; Eliæ prophetæ 19 c d e; Habacuc prophetæ 21 b; Zachariæ prophetæ 21 c d e f; Heliodoro ejusque satellitibus 22 a b; Machabæis, eorumque hostibus 22 c d; S. Josepho 22 f, Christo 23 b; custodibus sepulcri Christi, Mariæ Magdalenæ aliisque mulieribus 24 b c d e f; discipulis in Christi ad cælum ascensione 25 a; apostolis in publica custodia detentis 25 b; apostolo Philippo 25 b; Cornelio centurioni 25 c; S. Petro apostolo 25 d; S. Paulo apostolo 25 e f; S. Joanni 26 b c; Elisæo & Giezi 35 c; Archippo, ecclesiæ S. Michaëlis in Chonis ædituo 38 f, 39 a, 46 b c, 47 d; S. Laurentio, Sipontino episcopo 55 b c, 59 b c, 60 c e, 61 c d; Joanni Puccinello archiepiscopo Sipontino 67 c d; S. Catello Stabiensi episcopo & S. Antonino abbati Surrentino 73 e f; homini, nomine Baino 77 d; S. Ambrosio 83 e; S. Martino 84 a b c d e; B. Disciolæ 84 e f; S. Wilfrido, episcopo Eboracensi 84 f, 85 a b c; S. Justino, ut verisimile est 89 f, 90 a b c d; Tryphoni & Respicio martyribus eorumque tortoribus 90 d e; S. Felici presbytero 90 e f, 91 a d e; S. Vincentio martyri 92 e f; S. Antonio 93 b c; S. Paulo simplici 93 c d; S. Macario 93 e; diviti cuidam, ut fertur 94 a b; S. Apollonio aliisque monachis in carcere detentis, uti & carceris custodibus 94 b c; S. Pachomio 94 e f, 95 a b c; S. Theodoro, Pachomii discipulo 96 d; S. Theodoreto martyri in tormentis, ejusque tortoribus 96 e f; S. Chrysostomo 97 b; Alexandro abbati ejusque sociis 97 d; S. Sisoï 98 b c; S. Symeoni Stylitæ, ejus biographo & cuidam discipulo 98 c d; S. Euthymio abbati 98 d; seni, nomine Valgio in gravi maris tempestate 99 a b; præsentibus in obitu S. Stephani 99 e; S. Hilaro, abbati Galeatensi 100 b c d; S. Symeoni Stylitæ juniori pluribusque aliis 100 d e f; duobus energumenis 100 f; S. Gregorio Pontifici specie naufragi & peregrini 101 b c d e; S. Cuthberto 101 f, 102 a b c d; S. Wandregisilo 102 d e; S. Arigio Vapincensi episcopo 102 f; matri S. Austrebertæ, uti & matri S. Eucherii episcopi Aurelianensis in somno 103 a b; S. Ceddæ aut Ceaddæ Londinensi episcopo & Owino monacho 103 c d e; S. Hermelando 103 f; S. Stephano Sabaïtæ 105 a b; S. Udalrico, episcopo Augustano 105 c d; S. Majolo, abbati Cluniacensi 105 f; S. Dunstano 106 a; Algaro sacerdoti 106 a; Fulcuino monacho 106 b; S. Dominico Sorano, ut creditur 106 c; Joanni monacho 106 d; S. Elphego 106 e f; S. Joanni Pulsanensi & B. Jordano 107 a b; S. Joanni Gualberto 107 b c; S. Hildegundi 107 d e f; B. Gerardo de Cemeda 108 a; S. Elisabethæ Schonaugiensi 108 b c d; Thomæ Dunelmensi 109 a; Joanni de Nusco, ut creditur 109 b; exercitui Christianorum crucesignatorum, ut creditur 109 c d; B. Mariæ Ogniacensi 109 e f, 110 a; B. Margaritæ de Cortona 110 a b c; S. Ivettæ in spiritu raptæ 110 d e; S. Thomæ Aquinati in somno 110 f; S. Dominico & duobus ejus sociis 111 a b; virgini Cisterciensi 111 d e; S. Humilianæ de Cerchis 111 e f; virginibus quibusdam in Aquiria 112 d; mulieri ad ecclesiam S. Antonii ire volenti 112 e f; B. Gerardescæ 112 f; S. Philippo Benitio, ejusque sociis 113 a b; parentibus S. Nicolai Tolentinatis 113 b; S. Yvoni 113 c d; S. Pilingotto tertiario Franciscano 113 e; S. Agneti de Monte-politiano 113 f; B. Christinæ Stumbelensi 114 b c d; B. Joanni Firmano 114 e f, 115 a b; B. Lidwinæ 115 c d e f, 116 a b c; B. Coletæ 116 c d; B. Veronicæ de Binasco 116 f, 117 b c d; Dionysio Carthusiano 118 a; Mariæ de Mailliaco ut videtur 118 a b; S. Franciscæ Romanæ 118 b c d e f, 119 a; puellæ animam agenti 119 b; B. Osannæ Mantuanæ 119 d e f; S. Joanni de Deo 120 d e f; S. Philippo Nerio 121 b c d; Julio Petruccio 121 c; S. Mariæ Magdalenæ de Pazzis 121 e; Joanni Baptistæ Piscatori 121 e; S. Stanislao Kostkæ 121 f; S. Rosæ Limanæ 122 a d e; mulieri moribundæ 122 f; B. Josepho Cupertino 123 a d; S. Gobdelaæ 130 b; S. Gerasimo 148 b e; B. Alarico, ut creditur 180 e, 182 f, 183 b; S. Gregorio Armeno, ut fertur 382 a d, 384 c f, 410 e, 412 b; & Teridati Armeniæ regi, ut fertur 382 a d, 412 b. Vide officia ab angelis.
Apparitionibus suis S. Michaël templum sibi dicatum illustravit 50 a. Apparuisse Christianis creditur in expugnatione Cæsaraugustæ 86 c d
Apostolica vita ducta a S. Augustino ejusque sociis in Britanniam appulsis 701 c d
Aqua piscinæ probaticæ per angelum movebatur 23 c. Aqua in monte tumba indicio S. Michaëlis, ut fertur, inventa, febricitantibus præsentem opem affert 78 c. Aqua benedicta seu lustrali dæmonium fugatum 756 b. Aqua benedicta seu lustrali dæmonum tentationes & illussiones aliquando superabat B. Felix de Meda 767 b. Aqua hausta ex gurgite S. Donati dicto, lethali morbo affectis sanitatem affert 788 f. Aquarum inundatio a S. Michaële archangelo repressa 39 d e, 46 c, 47 d
Arcana singularia ab angelo S. Rosæ Limanæ revelata 122 e
Archangeli ex angelis quinam 27 d e. Archangelus Gabriel cur potius, quam alius quilibet angelus, ad Mariam Virginem missus fuerit 27 d e
Ardor S. Hieronymi perficiendi se in scientia sacrarum Scripturarum 460 b c
Arrogantia quinquaginta virorum punita 19 d
Articulari morbo ad tumulum B. Joannis de Monte-mirabili subito liberatur monachus sacerdos Longi-pontis 231 e
Ascensio Christi in cælum ab angelis confirmata 25 a
Assultu hostium improviso civitatem Pisaurensem precibus suis liberat B. Felix de Meda 761 c
Auctoritas Ecclesiæ Romanæ summique Pontificis agnita & asserta a S. Hieronymo 452 d e, 501 c d e f, 502 a b, 672 f
Auctoritas S. Hieronymi quanta fuerit apud S. Gelasium Papam & concilii Romani Patres 578 a; apud S. Damasum, S. Augustinum aliosque 655 f. Auctoritati versionis Septuaginta quantum tribuatur a S. Hieronymo, colligitur 33 e
Austeritas vitæ B. Joannis de Monte-mirabili 201 e f, 202 a, 207 e f, 224 a, 226 d e; S. Gregorii Armeni in solitudine, relicta regis Teridatis aula, habitantis 392 c f, 393 a d; S. Simonis comitis & monachi, etiamnum in seculo belli negotiis impliciti 745 c d, vitam monasticam jam amplexi 747 e f; vitam in eremo ducentis 748 b; amictum ferreum multis diebus gestantis 748 d. B. Felicis de Meda jejuniis & cilicio corpus macerantis 755 f, nudis pedibus incedentis, carnemque durissimis verberibus frequenter affligentis 756 a, cilicium adeo asperum gestantis, ut ad illud deponendum a Sororibus spiritualibus sollicitaretur 756 c; S. Bartholomæi Trigonæ adhuc adolescentis, peregrinationibus incommodis, durisque indumentis carnem spiritui subjicientis 797 e f, 799 a b, 812 a d c f, vitam solitariam in monte ducentis 798 a b, 799 b c, 813 a d b e, totas noctes flexis genibus orantis, aliasque insolitas corporis afflictiones adhibentis 813 b e c f. Austeritate vitæ incredibili carnem spiritui subjiciebat S. Hieronymus 656 b, 672 f
Auxilium angelorum quandonam hominibus adsit manifestius 31 d e
B
Baptismatis lavacro, ut fertur, innumeri expiantur a S. Gregorio Armeno 385 b e, 389 a b d e, 412 f, 413 a. Baptismum in ecclesia a se ædificata cum omnibus gentis suæ nobilibus multisque aliis ex voti religione suscipit Eduinus, Anglorum rex victor ab hostibus reversus 703 a
Beatitudo angelorum qualis 24 a
Beneficia præcipua angelorum custodum in clientes suos ex sacris Scripturis collecta 35 a b c d e f, 36 a b c d e f, 37 a b c d e f, 38 a b c d; item S. Michaëlis ex probatis scriptoribus & Sanctorum Actis 83 e f, 84 a b c d e f, 85 a b c f, 86 a b c d e f. Vide etiam Officia &c. Beneficia a Rodulpho, comite Crespeiensi monasteriis facta, approbante S. Simone ejus filio 724 c d e f, 725 a b c d e; a B. Felice de Meda Pisaurensibus præstita 761 b c, 767 d. Beneficium tribus Hebræis, per angelum a Deo in fornace ardente præstitum, ipse agnoscit Nabuchodonosor 21 a
Benevolentia angelorum erga homines adhuc viventes a Christo indicata 23 f, 24 a
Benignitas Domini erga Abrahamum & justos 14 a b c; erga Lot & familiam ejus 14 e f; erga S. Franciscam Romanam 118 b c d e f, 119 a
Blasphema & sacrilega hæreticorum asserta quam ægre ferret S. Hieronymus 601 d e f, 602 a. Blasphemus Sennacheribus ob blasphemiam horribili suorum strage a Domino punitus 19 e f. Blasphemus in S. Hieronymum, mox in pœnam gravissimum incurrit periculum, quod facti pœnitens, invocato Sancto, incolumis evadit 657 d e
Brachiorum usu destitutus puer, sanatur a B. Felice de Meda sibi apparente 768 d
Brachium S. Donati monachi prodigiose, ut fertur, Petinensibus seu Auletanis relictum 790 b c d e f
C
Cadaveris paterni e tumulo eruti aspectu ad considerandam humanæ conditionis miseriam conversus S. Simon comes, monasticam vitam amplectitur, multique ejus exemplo mundi vanitatibus nuntium remittunt 711 f, 712 a, 730 b c
Cæci duodecim, ut fertur, patrocinio S. Michaëlis sanati, uti & mulier Cæca ex villa, quæ dicitur Asteriacus 78 a b. Cæci a S. Victurniano sanati 690 b; plurimi, ut fertur, sanantur ad tumulum S. Leodowini 172 a, 176 b, duo patrocinio S. Hieronymi 658 b f. Cæcitas Tobiæ seniori cur obvenerit 35 f. Cæcitate per angelos confusi cæduntur Machabæorum hostes 22 d. Cæcitate percussus ob destructum S. Antonini sive Antonii episcopi oratorium, redditis, ut fertur, oratorii lapidibus, visum recuperat 782 d. Cæcitate percussus est a S. Paulo Elymas magus 601 e. Cæcus puerulus patrocinio S. Ursi videndi facultatem obtinet 286 c
Calamitatibus variis Italiam affligentibus, corpora BB. Felicis de Meda, & Seraphinæ Sfortiæ publicæ venerationi exponuntur 763 f, 764 a b
Calumniose atrocissimorum criminum accusatus S. Bartholomæus Trigona, morti per ignem inferendæ prodigiose eripitur, proque calumniatoribus suis veniam exposcit & impetrat 800 d e, 823 c f, 824 a d b e c f
Candelas binas ad corpus B. Felicis de Meda curante accendi avia moribundæ puellæ, sanitati hæc restituitur 768 e f
Cantus angelicus in exsequiis B. Laurentii Justiniani auditus a duobus Cartusianis 117 d e; tempore sacrosancti Missæ Sacrificii a S. Catharina Bononiensi 117 e; ad cubiculum S. Francisci de Paula a Francisco Carbonello 117 f; in morte Mariæ de Mailliaco a pia persona 118 b; in obitu Helenæ Maximæ & alias a S. Philippo Nerio 121 d. Vide etiam Angelico & Melodia.
Cantu angelico mirifice recreatus S. Nicolaus Tolentinas cupiebat dissolvi & esse cum Christo 113 c
Capitis gravissimo dolore laborans, implorata ope BB. Felicis de Meda & Seraphinæ Sfortiæ, subito sanatus est 766 e; eodem malo plures moniales liberatæ patrocinio solius B. Felicis de Meda 768 d
Captivus, voto Missæ Sacrificio in ecclesia S. Hieronymi diebus octo consequentibus celebrando, carcere prodigiose liberatur 658 e
Caput S. Antonini seu Antonii episcopi in ignem a Calvinistis injectum, quinies aut sexies illico egressum 777 b c d, 778 c
Carcere per angelum apostoli liberantur, specialiterque S. Petrus 25 b d; idem accidit S. Felici presbytero, ut S. Maximum fame moribundum recreet 90 e f, 91 a & seqq. Carceri teterrimo, ut fertur, post gravissima tormenta patientissime tolerata traditur S. Gregorius Armenus 345 c f, 408 d; e quo divina providentia eductus Teridatem insania divinitus punitum, aliosque habet supplices 361 a b c d e f, 362 a d, 409 d e
Caritas S. Felicis presbyteri erga S. Maximum, episcopum suum 91 b c d f, 92 a; S. Hieronymi calumniatori suo ignoscentis 522 c; peccatorem sibi injurium ad pœnitentiam studiosissime adhortantis 626 a b; S. Bartholomæi Trigonæ calumniatoribus suis veniam exposcentis 824 c f
Caritas in pauperes S. Exuperii episcopi Tolosani a S. Hieronymo laudata 613 a, & S. Lauri presbyteri 693 e; Epiphanii episcopi Ticinensis in captivos 273 c, 274 c. Caritas S. Hieronymi factis probata 678 b c d e f. Caritate miranda in pauperes & miseros affectus B. Joannes de Monte-mirabili in xenodochio a se ædificato ægrotantibus inservit 219 f, 220 a; cadavera ad sepulturam, languidos ad xenodochium propriis humeris deportat 196 d, 219 f, 220 a e; leprosis obviantibus stipem cum osculo manuum, uni etiam propriam vestem largitur 222 e f; alium invisit, eique ministrat & necessaria largitur 223 b; pauperes convivas adhibet, & in proprio suo lecto, ipse humi dormiens, collocat 223 c e f; equum magni pretii leproso præbet 223 f; latronis pœnam mitigari impetrat 229 b c
Caritatem in pauperes viduæ liberis carenti commendat S. Hieronymus 605 c. Vide etiam misericordia.
Castitatis cingulo post fugatam a se titione lascivam puellam, a duobus angelis jussu Dei præcingitur S. Thomas Aquinas 110 f. Castitatis, sanctiorisque vitæ amor S. Simonis e comite monachi nuptias splendidissimas magno animo bis declinantis, sponsamque ad vitam monasticam inducentis 735 d e f, 736 a c e, 737 b, 746 a b c d e
Causa, ob quam visioni, de qua Daniëlis 8, Daniëli exponendæ potius destinetur S. Gabriel, quam alius quiscumque angelus 10 e. Causæ instituendi festivitates S. Michaëlis archangeli, & angelorum quænam fuerint 70 a b c
Celebritate annua S. Michaëlem archangelum celebrandum suscepit Occidentalis ecclesia 59 e
Cereos in honorem Martyrum quomodo accendendos docuerit S. Hieronymus 682 d e f, 683 a. Cereum ad sepulcrum S. Victoris ardentem auferens mulier, divinitus punitur, moxque facti pœnitens pœna, favente hoc S. Martyre, liberatur 293 a
Certamen litterarium cum S. Augustino, ejusque scriptorum examen detrectat S. Hieronymus, & quam ob causam 592 b c d e, 675 e f
Cherubim ex angelis quinam sint 28 a
Chori novem angelorum a S. Gregorio Magno ex Scripturis qui probentur 27 b c. Choros angelorum novenario numero, quem alii excedunt, definiunt S. Gregorius Magnus & auctor Operis de cælesti Hierarchia, a quo & in tres hierarchias dividuntur 26 e f, 27 a
Christi humanitas ostenditur S. Franciscæ Romanæ in ecstasim raptæ 688 d
Cibi divinitus subministrati S. Joanni eremitæ 93 f, S. Apollonio 94 b, S. Apollini & aliis quinque fratribus 94 d; S. Theodoro 96 d; Alexandro abbati ejusque sociis, & monachis 97 d f, 98 a; S. Cuthberto 102 c d; S. Humilianæ de Cerchis 111 f; personæ religiosæ post novem dierum jejunium 112 a; S. Philippo Benitio, ejusque aliquot sociis 113 b; S. Humilitati abbatissæ 113 d; S. Veronicæ de Binasco 116 f, 117 a b; S. Joanni de Deo 120 d e; B. Alarico 180 e, 182 f, 183 b; S. Simoni e comite monacho, ejusque in eremo sociis 748 c; S. Bartholomæo Trigonæ 817 a d, 820 c f
Civitatem Pisaurensem adversus hostes custodire, ejusque mœnia noctu cum S. Terentio martyre obambulare visæ sunt BB. Felix de Meda & Seraphina Sfortia 766 d e
Claudicatio Jacobi ex lucta cum Viro, qui angelus fuisse creditur 16 a
Claudus in monte-Casino S. Benedicti patrocinio sanatus 65 b; alius patrocinio S. Hieronymi 658 c
Colici dolores, uti & Capitis, ad tumulum B. Joannis de Monte-mirabili sanantur 233 e, 234 c d
Colloquium mirandum virginis Cisterciensis cum angelo 111 d e
Commoda homini per angelum protecto obvenientia 35 e
Communicandi cum Ecclesia Romana, ejusque fidem sequendi necessitatem luculenter, docet S. Hieronymus 452 d e, 501 d e f, 502 a c.
Communionem cum Pelagianis quantum exhorruerit S. Hieronymus 623 b c. Communicare ab angelo jussa S. Elisabetha Schonaugiensis 108 b
Conatum Theophili, episcopi Alexandrini errores Origenis exscindere meditantis, laudat S. Hieronymus, eique operam suam promittit 582 d e f, 583 a
Confortabatur ab angelo contra dæmonum vexationes S. Francisca Romana 118 f, a quo & impactis plagis vel ob culpam levissimam corrigebatur 119 b c
Concionatores sacri artis rhetoricæ ornamenta, neglecta apostolica verborum simplicitate & puritate, in concionibus usurpantes, a S. Hieronymo acriter perstringuntur 489 e
Confessio Christi & sermonum ejus saluti æternæ quantopere sit necessaria 23 e
Conjectura S. Augustini circa numerum angelorum in extremo judicio, quid importet 32 d
Consilium Josephi de dimittenda SS. Virgine Maria gravida 22 f
Consolationibus cælestibus recreatur S. Hieronymus post acria adversus tentationes carnis certamina, relatasque victorias 449 c d, 672 f. Consolationem ab angelo suo custode accipit B. Margarita de Cortona 110 b c
Constantia S. Gregorii Armeni in tormentis, ut fertur, gravissimis invictissima 343 a b c d e f, 344 a b c d e f, 345 a b d e, 407 c e f, 408 a b; S. Gobdelaæ martyris 130 c f, 131 a b d e, 133 b c e f
Constantia monachorum S. Hieronymi, nolentium communicare cum episcopo hæreseos suspecto 545 a b
Contemplationis studio in solitudinem secedit S. Gregorius Armenus 413 a b
Contemptus rerum mundanarum in quibus facile oriatur 529 d
Contracta tendens ad ecclesiam S. Antonii Paduani, tres alii eodem malo affecti patrocinio S. Hieronymi, aliusque ad tumulum B. Felicis de Meda sanantur 112 e f, 658 d, 767 d
Contumeliam faciens miser est apud Christianos, non patiens 455 a, Contumeliam quinam ferant ægerrime 677 e
Conversatio honesta & verecunda S. Hieronymi cum sanctis matronis 471 f
Conversi ad veram fidem, visis miraculis, nonnulli gentiles 43 f; S. Dadas 129 e; S. Gobdeldas 130 a; Terebon Saracenus, ejus pater omnesque consanguinei 150 c f. Conversio eunuchi Candacis reginæ Æthiopum per Philippum, monente angelo 25 b; S. Justini per angelum verosimiliter incepta 90 b c d, pertinacis Arriani, viso angelo, qui S. Ambrosio sermocinanti verba suggerebat 96 e; S. Blæsillæ periculosissime ægrotantis ad meliorem vitam 474 a, quæ a S. Hieronymo liberrime defenditur 474 a b, 673 d
Conversionem Judæorum ad Christum in fine mundi curabit S. Michaël archangelus 9 e
Convertitur a vanæ gloriæ cupiditate ad virtutum studium B. Joannes de Monte-mirabili salubriter monitus a canonico regulari 195 c d, 219 d e; ad Christi fidem plures in Britannia gentiles, visis miraculis vitæque sanctitate S. Augustini ejusque sociorum 701 c d
Corpora cur angelis omnino incorporeis in Scriptura sacra frequenter attribuantur 26 d. Corpora SS. Martyrum Vincentii & Theodoti post mortem ab angelis servata illæsa 92 f, 93 a b. Corpora S. Ripsimes virginis & Sociorum Martyrum incorrupta, ut fertur, inventa 362 a d.
Corpus Christi angeli ministerio S. Marco exhibitum 93 e; B. Idæ Lovaniensi 112 c; S. Bonaventuræ 112 d e; S. Agneti de Monte-politiano decem vicibus diversis 113 f, 114 a; B. Veronicæ de Binasco 117 d; S. Stanislao Kostkæ 121 f
Corpus S. Leodowini, quod Trevirenses in urbem suam transferre frustra tentarant, in navigio sine remige relictum, Mediolacum adverso flumine prodigiose devehitur, campanis, dum sacrum hoc pignus Mediolaco appropinquat, ultro, ut fertur, insonantibus 171 f. Corpus B. Felicis de Meda triennio post mortem Beatæ incorruptum invenitur 763 b, & a populo honoratur 767 d. Corpus S. Antonini seu Antonii episcopi Viennam asportare molientes ejusdem Sancti consanguinei, incepto, ut fertur, absistere prodigiose coacti 776 d, 779 e, 780 a d
Cruciatu gravi ex partu afflicta mulier, invocato S. Ursi patrocinio, sanatur 286 e. Cruciatu gravi in omnibus membris corripitur monachus B. Joannis de Monte-mirabili obtrectator, qui deinde pœnitens ad ejusdem Beati tumulum sanatur 234 d e. Cruciatus religioso in eumdem Beatum parum reverenti inflictus, eidem pœnitenti eximitur 231 a b
Cruris gravi malo venerabilis Hugo Longi-pontis abbas subito liberatur patrocinio B. Joannis de Monte-mirabili 210 f, 231 b c. Crurum ariditate laborans urbis Troianæ incola patrocinio S. Hieronymi sanatur 657 f
Crux Christi quibus profuerit, ex mente S. Hieronymi 562 f. Crux crystallina in ecclesia S. Michaëlis archangeli in monte Gargano inventa 58 e. Crucem præferebat in fronte angelus bonus S. Lidwinæ apparens, ut ab angelo Sathanæ distingueretur 115 d. Crucem suam tollens quisnam Christum sequatur 491 c. Cruces multis locis erigit S. Gregorius Armenus 378 c f, 379 a d
Crucis signo, ut fertur, idolorum templum a fundamentis evertit S. Gregorius Armenus, dæmonesque hujus incolas in fugam conjicit 378 b c e f, 385 a d, eodem sancto signo aut etiam solo oris anhelitu dæmones fugabat S. Bartholomæus Trigona 814 a d
Crypta S. Michaëlis. Vide Ecclesia.
Cultus angelorum ex Apocalypsi frustra oppugnatus ab hæreticis 26 c. Cultus angelorum olim Colossis & in Phrygia viguit superstitiosus; deinde vero legitimus 40 c d e f. Cultus angelici causa & antiquitas 49 a b
Cura S. Gregorii Armeni de Martyrum corporibus 361 c f, 362 a d, 411 a b; de discipulis suis ulterius instruendis 399 b e
Cura angelorum custodum de suis clientibus 29 a
Cura munifica Justiniani imperatoris in restaurandis atque ædificandis templis 50 c d e, 53 b. Cura angelorum de conversione hominum 25 f, de genere humano ex variis illorum apparitionibus, de animabus etiam pie defunctorum ex verbis Christi collecta 13 e f, 14 a & seqq. 15 a & seqq. Cura S. Michaëlis archangeli erga Christianos in persecutionibus ethnicorum 10 a
Custodiæ angelicæ quanta hominibus sit necossitas 37 b. Custodiam hominum angelis a Deo mandatam SS. Hilarius, Ambrosius, Chrysostomus, Basilius, Augustinus, Gregorius Nazianzenus & Nyssenus (licet non omnes æque illimitate loquantur) dilucide agnoscunt 29 d e f, 30 a b c d e f, 31 a b c d e, 32 d e
D
Dæmon adversus singulos homines emissus dicitur 31 c d; de damno animæ B. Disciolæ, quod passus erat, per energumenum conqueritur 84 f; specie angeli apparet S. Elphego captivitate detento, qui maligni hostis fraude e carcere egressus, ab angelo redire jubetur 106 e f. Dæmone malo obsessa puella liberatur in ecclesia S. Hieronymi 659 a; eodem malo liberantur vir & juvenis a S. Symeone stylita 100 f, mulier a S. Joanne Reomaënsi, opitulante S. Michaële archangelo 85 f; altera patrocinio S. Ursi 286 a. Dæmonem modis omnibus sibi infestum numquam non superavit B. Felix de Meda 756 a b. Dæmones cohiberi ab angelis custodibus, ne homines magis tentent, quam perferre valeant, ex facto S. Raphaëlis colligitur 37 a b; circum S. Meinradum eremitam orationi intentum undique diffusi ab angelo abiguntur 105 a; præstigiis suis homines Hierapoli decipientes, per orationem Apostolorum urbe ejiciuntur 42 c, 43 d, S. Franciscam Romanam sævissime vexantes ab angelo Sanctæ semper assistenti fugantur 118 c d e f. Dæmoniaci a S. Cyriaco abbate, adhibito crucis signo, sanantur 152 a d; idem beneficium impetrant plurimi, ut fertur, patrocinio S. Leodowini, interque illos Anglus anonymus 172 a, 176 b, 177 f, 178 a, vir nomine Gezo ex Mercia 178 c d, uxor viri militaris nomine Waldrada 178 d e f, filia ex S. Sixti familia 178 f, mulier in sylva a suis derelicta 179 a, puella nomine Richeza, aliique utriusque sexus 179 a b; patrocinio S. Victoris martyris puella 293 b; patrocinio B. Felicis de Meda Clarissarum monasterii Pisaurensis novitia a septem spiritibus immundis vexata, uti & adolescentula ejusdem civitatis post exorcismos Ecclesiæ frustra adhibitos 769 f. Dæmonibus, ut fertur, Teridates Armeniæ rex ejusque familiares mirum in modum vexantur 365 c f, 370 a d, 409 b, 410 c, 411 a; a S. Gregorio Armeno, fusis ad Deum precibus, formatoque crucis signo, liberantur 411 d. Dæmonium in quos conjugatos potestatem habeat 12 e
Debilitates corporis pane divinitus allato sanatæ 112 a
Dedicatio basilicæ S. Michaëlis archangeli in monte Gargano 4 b c e & seqq. ecclesiæ ejusdem archangeli Romæ a beato Bonifacio Papa in circo constractæ 4 f, 5 a; item ecclesiæ S. Michaëlis archangeli extra Urbem in via Salaria a seculo V aut citius celebrata 5 b c. Tres dedicationes trium ecclesiarum S. Michaëlis archangeli in unam verisimiliter coaluerunt festivitatem, quæ dedicatio S. Michaëlis archangeli nuncupatur 5 d. Dedicatio S. Michaëlis archangeli etiam in memoriam S. Michaëlis peragitur 5 e f, 6 a. Dedicationis nomen festivitati S. Michaëlis attribuitur duplici ex causa 5 f. Dedicationis S. Michaëlis festivitas initio non fuit distincta ab altera, quæ apparitionis in monte Gargano vocatur 6 a b c. Dedicatio ecclesiæ S. Michaëlis archangeli in monte Tumba 74 e, 78 b c
Defectu etiam levi commisso, ab angelo reprehenditur S. Veronica de Binasco 117 c
Delinquentes ab angelis suis custodibus aliquando castigari e S. Scriptura colligitur 37 c
Dementia gentilium in novis adoptandis numinibus 42 c
Desiderium S. Hieronymi a contentionibus abstinendi 575 a b
Desperabundum virum nobilem consolatæ sunt, atque ad fiduciam in Deum revocarunt apparentes BB. Felix de Meda & Seraphina Sfortia 766 e
Devotio Beneventanorum erga S. Michaëlem archangelum 64 b c
Diarrhæa liberatur abbas Castellariorum patrocinio B. Joannis de Monte-mirabili 234 c
Dictum singulare. Vide Encomium.
Differentia immensa inter Christum Dominum & angelos a Paulo ostenditur 26 a
Dignitatis ejusdem non omnes esse angelos ex Scripturis a patribus ostenditur 26 d
Diligentia S. Hieronymi in addiscendis quibuscumque scientiis 433 f, 434 a b, in sacris Scripturis perscrutandis & explanandis 489 d, 491 d e, 505 f
Directore in omnibus utebatur angelo custode S. Maria Ogniacensis 109 f
Discrimen pro veteri & nova Lege circa angelos custodes a Chrysostomo assertum 30 c d
Disputationis causa S. Michaëlis archangeli cum diabolo de Moysis corpore quænam probabiliter conjiciatur 9 a b
Divitiæ, quas optarit S. Hieronymus 474 d
Doctrinam Romanorum Pontificum ab errore immunem luculenter docet S. Hieronymus 501 c d e f, 502 a b c
Dolor Magdalenæ ob non inventum Christi corpus 24 f
Dominationes ex angelis quinam sint 28 a
Dubium de gravida Maria Josepho per angelum exemptum 22 f
Ducem viæ S. Dominico & duobus ejus sociis, noctu domum revertentibus, se præbet angelus 111 b
Dulcedine spiritualium deliciarum replebatur B. Ida Lovaniensis ex corporis Christi perceptione 112 c
E
Ecclesia S. Michaëli archangelo sacra Cæsaraugustæ cur condita 86 c d. Ecclesia Christi quomodo sit fundata 542 a. Ecclesiæ Christianorum nunc præses & princeps est S. Michaël archangelus, uti olim synagogæ Judæorum 9 d, 76 d e. Ecclesiæ S. Michaëli vel angelis circa Constantinopolim, & in ipsa hac urbe dicatæ 49 a & seqq. 50 a & seqq. 51 a & seqq. 52 a & seqq. 53 a & seqq. 54 a b; aliæ Romæ 70 c d e f, 72 e f, 73 a b; item aliæ in aliis locis: in diœcesi Stabiensi 73 e f, in monte Gargano 58 c d f, 61 a b, 64 d e, 62 a b, in monte Tumba, nunc monte S. Michaëlis in confinio Brittonum & Nortmannorum 74 b c d e f, 75 e, 77 e; utraque ultima peregrinationibus & miraculis est celebris 63 d e, 64 c d e f, 65 a b c d e, 80 b c d. Ecclesiæ S. Michaëli archangelo dicatæ ante ipsius in monte Gargano apparitionem in Italia extiterunt 69 f. Ecclesiæ Christi membra quinam sint, ex mente S. Hieronymi 562 e
Ecclesiæ auctoritas. Vide Auctoritas.
Ecclesiam SS. Dei Genitrici exstruere a S. Michaële archangelo jubetur S. Wilfridus 85 a. Vide etiam Apparens. Ecclesiam nomini suo dicatam ædificari postulat S. Joannes Baptista 185 b. Ecclesiam Romanam cur virginem appellarit S. Hieronymus 501 e, 502 c. Ecclesias variis locis ædificat S. Gregorius Armenus 385 c f, 390 a b c d e f; Ecclesias S. Dionysio, B. V. Mariæ, & S. Petro cum monasterio Mediolaci construit S. Leodowinus divino, ut fertur, indicio monitus 170 b c d, 173 c d e
Ecstases stupendæ B. Ivettæ 110 d e; B. Margaritæ Cortonensis 110 d e; B. Lidwinæ virginis 115 c d e f, 116 a b c; B. Osannæ Mantuanæ 119 e; S. Franciscæ Romanæ 688 c d e f
Eleemosynæ ingens meritum 13 c; memoria apud Deum 25 c
Elinguis jacens S. Cyriaci abbatis discipulus, Sancti precibus sanatur 151 c f
Encomium insigne & breve SS. Hieronymi & Augustini 633 b
Epidemico morbo Antverpia in festo S. Michaëlis liberata 87 a
Epilepsia laborans, invisis aliquoties S. Ursi reliquiis, sanatur 289 b
Eremum petere ab angelo prohibetur B. Veronica de Binasco 116 f
Errores aliquot Origenistarum a S. Cyriaco abbate detecti & impugnati 145 c d, 152 c f, 153 a b d e. Errores Origenis cur sæpe sine operosa refutatione recitarit S. Hieronymus 564 c d e. Erroribus Origenis se Romæ summa prudentia, felicique successu opponit S. Marcella 555 b c
Eucharistiam populo distribuentibus angeli ministrare sæpe visi a S. Chrysostomo 97 b
Excellentia S. Michaëlis archangeli 70 a
Exemplo SS. Pammachii & Paulini ad vitam monasticam Julianum hortatur S. Hieronymus 596 e f
Exercitum Christianorum crucesignatorum angelus præcessisse, magnoque periculo liberasse creditur 109 c d
F
Facies monachi nomine Wolframi, dum Missam celebrat, præ fulgoris magnitudine reddita cornuta 108 a
Fama periclitari, quam fide maluit S. Hieronymus 556 f
Familiaritatem cum angelis (maximum sanctimoniæ argumentum 110 f) habuerunt S. Martinus 84 a b c d e; S. Pachomius 95 a c d; B. Maria Ogniacensis 109 d e f, 110 a; S. Raymundus de Pennaforti 110 f; S. Joannes Firmanus 114 e f, 115 a b; S. Lidwina virgo 115 c d e f, 116 a b; & S. Francisca Romana 118 b c d e f; cum angelo custode B. Margarita Cortonensis, S. Rosa Limana & B. Josephus Cupertinus 110 a b c d, 122 a c d e, 123 d
Favor Dei eximius per angelum Israëlitis præstitus in discessu ex Ægypto; item in toto itinere usque ad terram promissam 16 c d
Febres patrocinio S. Antonini episcopi depelluntur 782 d, iis affecti plures liberantur ex potu aquæ guttatim dilabentis e saxo, quo contegitur ecclesia S. Michaëlis archangeli in monte Gargano 62 b c, liberantur & patrocinio B. Joannis de Monte-mirabili Hugo abbas Longi-pontis 210 f, 231 b c; abbas Castellariorum 234 b c; conversus sive frater laïcus Longi-pontis aliique duo 231 d, 233 a c; eumdem favorem impetrat R. P. Gallucius Ordinis Minorum Observantium, cum intercessioni BB. Felicis de Meda, & Seraphinæ Sfortiæ se commendasset 766 e f
Festa aliquot S. Michaëlis archangeli apud Græcos 6 e f, apud Æthiopes & Coptitas 7 c d; Festum S. Michaëlis archangeli ad VI Septembris apud Græcos & Moscos 7 a, in Sosthenio, suburbio Constantinopolitano 7 b; Festum Seraphim & Cherubim, sed præcipue S. Michaëlis archangeli apud Æthiopes celebratur 7 d e; Festum Angelorum Custodum hoc titulo non admodum antiquum est in Ecclesia Latina 7 f, antiquius est in Hispania, quamquam non ubique eodem die fuerit celebratum 8 a b, tandem a Clemente X pro tota ecclesia fixum est secunda Octobris 8 c d; Festum angeli custodis ante Clementem X in Styria solebat celebrari 8 c
Festivitas S. Michaëlis archangeli ante ipsius in monte Gargano apparitionem celebrata 70 a b c. Festivitas apparitionis S. Michaëlis archangeli cur in oppido Tauste diœceseos Cæsaraugustanæ quotannis celebretur 86 e f
Fidei veræ certum indicium perituris æterna præponere 745 c. Fidem Christianam amplecti paratum Teridatem Armeniæ regem, multosque alios instruit S. Gregorius Armenus a pag. 362 usque ad 369 a & seqq. item 409 f, 410 a & seqq. Fidem Romani Pontificis sequendam monet S. Hieronymus scribens ad Demetriadem 615 f, 616 a. Fidem Christianam se amplexurum spondet Eduinus, Anglorum rex, si ab hostibus victor redierit, factusque voti reus promissa exsolvit, baptismum in ecclesia a se ædificata cum omnibus gentis suæ nobilibus, multisque aliis suscipiens 703 a
Fiducia Abrahæ de angelorum subsidio felici successu non frustrata 15 b c, Hebræorum de angelorum custodia & tutela 20 b, 21 f, Judæ Machabæi de divino auxilio 22 d, archiepiscopi Sipontini, ejusque subditorum de medela a Michaële archangelo adversus pestem suppliciter implorato sibi affutura 66 d e f, S. Apollinis de divina bonitate secundo exitu probatur 94 c d; uti etiam S. Alexandri abbatis 97 d f, 98 a, & B. Felicis de Meda in ætate provecta sine ullo rerum necessariarum apparatu iter longinquum ex obedientia instituentis 759 c. Fiducia S. Hieronymi de sede Apostolica rem in materia fidei controversam judicio S. Damasi, Pontificis Romani omnino permittentis 453 e, 501 f, 502 a b, 672 f
Figura corporea Deus S. Paulo simplici ostendit, quæ modo spiritali fiunt per angelos 93 c d
Flagellis Heliodorus divinitus per angelos cæditur ob invasum a se templi ærarium 22 a, cæditur etiam ab angelo S. Elisabetha Schonaugiensis propter occultatas, quas acceperat, revelationes 108 c
Fluminis profundo absorptus, invocato S. Hieronymo, vitæ periculum evadit 658 f
Fœdus cum habitatoribus Chanaan a Deo Israëlitis prohibitum 17 e
Fœtus inanimes, patrocinio S. Ursi instantissime implorato, vitæ signa edere incipiunt 286 c d
Fons aquæ medentis non tantum corporibus, sed etiam mentibus oratione, ut fertur, a Deo obtentus 43 d
Fores palatii cæsarei S. Martino, quem ad se nolebat admittere Valentinianus imperator, ope angeli reserantur 84 b c
Fortitudo cibi ab angelo Eliæ prophetæ præstiti 19 d. Fortitudo Machabæorum in pugna, percepto angelo ipsos præcedente 22 c. Fortitudo angelorum quanta sit 30 e f. Fortitudo insignis S. Hieronymi in perferendis gravissimis calumniis 478 c d e; pro fide pati desiderantis 542 a; in tolerandis morborum molestiis 655 f
Fragilitas hominum a sanctitate angelorum multum distans 19 a
Fulgore insolito, ut fertur, apparente, dum torquentur SS. martyres Ursus & Socii, tortores perterriti exanimantur 262 f, 291 c
Fulmen in ecclesiam Clarissarum Pisaurensium illapsum, monialibus B. Felicem de Meda invocantibus, nulli rei nocumentum infert 769 a
Furor Pelagianorum, cæde & incendio in monasteria SS. Hieronymi & Eustochii desævientium, patienter a Sanctis his toleratus 622 b d, 676 f
G
Gentilium templum, quod humanis viribus non potuerat, divina virtute diruit S. Martinus post oblatum sibi a duobus apparentibus angelis subsidium 84 c d
Genua coram S. Antonini seu Antonii episcopi lipsanotheca ab equis venerabundis, ut fertur, inflexa 778 e f. Genuum cruciatu gravissimo monachus sacerdos Longi-pontis sanatur ad tumulum B. Joannis de Monte-mirabili 233 d e
Gesta in loco dissito S. Martinus ab angelo edocetur 84 c
Gloria B. Joannis de Monte-mirabili piæ feminæ revelata 234 a
Gratiæ Deo quandonam agendæ 491 a b c
Gratitudo munificentissima utriusque Tobiæ erga comitem itineris Tobiæ junioris 13 c
Gutturis insanabili morbo laborans puella, meritis B. Felicis de Meda sanitatem recipit 767 d, 768 c
H
Hæreditatem patrum in Ecclesia Romana servari incorruptam, asserit S. Hieronymus 452 d
Hæretici quomodo juxta Apostolum confutandi 602 d. Hæretici Jovinianus & Vigilantius a S. Hieronymo confutati & perstricti 418 b, 517 b, 518 f, 519 a f, 520 a & seqq. 521, 522, 523, 524 a, 528 d, 601 f, 603 a b, 616 f, 617 a, 618 d, 619 e, 674 c d, 676 b, 678 f, 679 a e; Millenarii 609 a; Pelagiani, eorumque magister Pelagius 617 a b f, 618 b, 676 e; Luciferiani 673 a; Helvidius 618 d, 673 b; Montanus, ejusque asseclæ 673 c; Novatiani 673 c. Hæreticos vitandos monet S. Hieronymus scribens ad Demetriadem 615 f, 616 a; Hæreticum Vigilantium, aliosque acerrime cur perstrinxerit idem Sanctus 602 d e f, 678 f, 679 a
Harmoniam angelicæ modulationis audienti puellæ vilescunt seculi vanitates 105 b c
Hemicrania monachus Longi-pontis liberatur patrocinio B. Joannis de Monte-mirabili 234 b
Herbas amaras signo crucis dulces reddit S. Cyriacus abbas 151 c f
Hernia laborans puerulus a suis S. Urso devotus moxque sanatus 286 d
Homicida divinitus punitus 58 e
Honor a summo Pontifice exhibitus S. Simoni e comite monacho jam defuncto 749 e
Hospitalitas Abrahæ, Saræ & Lot in angelos, quos homines existimabant 14 a b d; S. Hieronymi quanta fuerit 550 e
Hostes animæ suæ quinam sint 13 c. Hostes Ecclesiæ sibi quoque hostes voluit S. Hieronymus 618 d
Humeri sanitatem pro exiguo servitio monachus recipit ad tumulum B. Joannis de Monte-mirabili 233 f. Humeri gravissimo dolore laborans monialis sanatur attactu corporis B. Felicis de Meda 768 b c
Humilis prudentia S. Marcellæ a S. Hieronymo commendata 472 a. Humilitas Gedeonis, dum mittitur ad liberandum Israël 18 a, Joannis Puccinelli, episcopi Sipontini 67 e; S. Leodowini divitias & mundi gloriam contemnentis 170 d e, 171 a b, 173 a b, episcopales infulas recusantis 174 c, S. Bonaventuræ SS. Christi corpore indignum se reputantis 112 d e; B. Joannis de Monte-mirabili ad vilissima quæque officia sese abjicientis 196 c d, 219 f, 220 a b c d e; demississime de se loquentis & sentientis 207 d, 221 d, 226 d, 224 c, 228 d, 229 b c; veniam petentis a cæco, cui olim ob crimina oculos erui merito jusserat 223 d; vili leprosi equo insidentis 223 f; sannas patienter ferentis 224 a; se cunctis inferiorem fieri optantis 225 b c; in monachum recipi summa demissione postulantis 226 d. Fœtens animalis cadaver e via semoventis 227 a; contumeliis affici gaudentis 227 b; serviri sibi non patientis 227 e; vilia obsequia monachis exhibentis 228 c d; fœdum leprosum furtim osculantis 228 d; dolentis se honorari & ab omnibus contemni desiderantis 223 b c, 228 e f; S. Hieronymi varia delicta præ hac virtute sibi frequenter, ut apparet, imputantis 434 d e, 442 d e; demississime de se sentientis & scribentis 442 f, 443 a, 445 c d, 447 a, 452 e, 456 e, 462 e f, 488 e, 489 a c, 498 a b, 506 f, 516 c, 522 e, 530 a b, 534 e f, 535 c, 580 e, 593 f, 599 b, 608 e, 614 e, 619 a; tentationibus carnis vehementer se pulsari, ingenue fatentis 449 b c d; de primo suo in sacram Scripturam Opusculo humillime loquentis 451 a b; Missæ sacrificium præ animi demissione celebrare nolentis 458 f, 540 b; suam SS. Scripturarum scientiam, eloquentiamque extenuantis 473 a b, 605 e f, 615 b; S. Simonis comitis & monachi plurium orationibus demisse se commendantis 745 c; ærumnis suis solamen afferri, humillime renuentis, panemque avenæ siccum cum gratiarum actione in refectionem percipientis 747 f; altiorem in capitulo locum inter monachos sibi non dari iteratis vicibus instantissime deprecantis, honorisque vitandi causa in eremum secedentis 748 a b; visionem sibi divinitus oblatam celari, præ animi demissione postulantis 748 a; S. Augustini summa demissione S. Hieronymum consulentis, suaque scripta correctioni ejusdem Sancti submittentis 620 d e, 621 a b; B. Felicis de Meda, ut hominibus prorsus imperita appareat, satagentis, abjectissimaque monasterii officia obeuntis 756 a, 767 b; superioris munus non nisi ex obedientia acceptantis 756 b; S. Bartholomæi Trigonæ nominis claritati rebusque omnibus Christum præferentis 798 f; sacerdotio indignum se reputantis 819 a b d e; Cosmæ & Isacii, virorum sanctissimorum, sese S. Bartholomæo Trigonæ regendos tradentium 818 a b d e. Humilitate stupenda iram famuli sui frangit, & monasterii sui jura adversus filium suum vindicat B. Joannes de Monte-mirabili 227 f, 228 a b; eadem virtute sanctisque sermonibus plurimos ad meliorem vitam adducit S. Simon e comite monachus 740 d e f, 741 b, 749 c d; insignia Humilitatis exempla dat Robertus monachus, ejusdem Sancti socius 749 f
I
Januæ clausæ ministerio angelico aperiuntur S. Dominico & duobus ejus sociis 111 b
Icon B. M. Virginis ad B. Joannem de Monte-mirabili precantem convertitur 220 d
Idololatriam Romæ nondum penitus deletam doluit S. Hieronymus 500 f, 501 a
Idolorum cultum constanter execrans S. Gregorius Armenus, variis, iisque, ut fertur, gravissimis tormentis afficitur a Teridate Armeniæ rege 331 f, 332 a b c d e f, 333 a b c d e f, 334 a, 335 b c e f, 336 a b c d e f, 343 a b c d e f, 344 a b c d e f, 345 a b c d e f, 405 a b c d, 406 b c d, 407 c d e f, 408 a b c; hoc rege ad fidem Christi converso, idem Sanctus Idolorum templa & fana, plures peragrans provincias, multis in locis destruit 378 a b c d e f, 379 a b c d e f, 380 a b d e, 411 d, 412 e, pergensque ad Idolorum fanum situm ad ripam Euphratis destruendum, ædem sacram ædificare ab angelo apparente jubetur 384 c f
Jejuniis corpus affligebat S. Gregorius Armenus, ne in superbiam elatus peccato se inquinaret 394 b e
Igne de cælo misso quinquaginta viri ob arrogantiam absumpti 19 d. Ignis comburendis S. Ursi & Sociorum martyrum corporibus destinatus, divinitus, ut fertur, extinctus 262 b, 291 d
Immisericordiam in pauperes carpit S. Hieronymus 613 d e, 614 b c
Immunitatem ab errore in definiendis fidei articulis Romano Pontifici attribuit S. Hieronymus 501 c d e f, 502 a b c
Impudico, ut fertur, amore Teridates Armeniæ rex quasi insaniens, S. Gaianam crudelissima morte occidi jubet 358 c f, 359 a b c d e f
Incendio, ut fertur, Roma fuit liberata patrocinio B. Nicolai de Furca Palenæ 249 f
Incolumitas a S. Paulo secum navigantibus prædicta 25 e f
Incommoda urbis & peccandi occasiones a S. Hieronymo recensentur 475 e
Inconstantia humanæ amicitiæ a S. Augustino deplorata 577 b c d
Incredulitas Zachariæ punita a Deo 11 d; confessarii S. Lidwinæ virginis divinitus reprehensa 116 a. Incredulitatis pœnas pendit vir nobilis lapsus in gurgitem S. Donati dictum 788 d e
Infirmitas humana sine superno auxilio 29 d e
Innocens capite damnatus, invocato S. Hieronymo, extremo supplicio prodigiose eripitur 657 f, 658 a
Inobedientia Israëlitarum per angelum reprehensa, & a Deo punita 17 e
Inopiæ monasteriorum suorum ex venditione bonorum paternorum succurrere nititur S. Hieronymus 536 b c d, 674 f
Insana mulier nomine Richeza patrocinio, ut fertur, S. Leodowini sensibus redditur 177 f; idem beneficium duobus etiam aliis obtingit 178 b c
Instructionem ab angelo suo custode accipit B. Margarita de Cortona 110 b c
Intercessio angelorum apud Deum pro hominibus ex angelo orante pro Judæis in captivitate constitutis redditur manifesta 21 d. Intercessio S. Michaëlis archangeli apud SS. Dei Genitricem pro B. Ferdinando, principe Lusitano 86 c. Intercessione SS. Dei Genitricis sanitati restituitur S. Wilfridus morti proximus 85 a b c
Interpretatio S. Hieronymi in Dan. 10 ℣ 13 & 20 per principes Persarum & Græcorum angelos regnorum custodes intelligentis passim admissa 33 b c d
Inventio basilicæ S. Michaëlis. Vide Apparitio S. Michaëlis.
Invidos semper habere virtutem in propatulo positam 493 c
Ira sedata, audito cantu angelico 117 f
Judicandos ad extremum judicium angeli evocabunt 23 f
Judicium de internis quam diligenter caveat S. Hieronymus 548 f
Jurandi per deos gentilium formulas usurpantes a S. Hieronymo graviter reprehensi 440 e f
Justitia in Daniele inventa Deum ipsi reddit propitium 21 a. Justitiam indoctam cuicumque doctrinæ præferendam 491 a
L
Lacum Tigurinum siccis pedibus, ut fertur, sæpe calcavit B. Alaricus 180 e, 183 a b
Languidus ad tumulum B. Joannis de Monte-mirabili subito sanatur 233 b
Lapsa e sublimi mulier, præsentissima morte liberatur, invocato patrocinio B. Felicis de Meda 768 f. Lapsum in foveam ministerio angeli feliciter evitat S. Philippus Nerius 121 a b. Lapsus ex alto, invocato in lapsu S. Hieronymo, servatur illæsus 658 c. Lapsus in gurgitem S. Donati dictum, mox ab hoc Sancto, cui illatam incredulitate sua dolet injuriam, sibi post imploratam opem apparente, incolumis educitur 788 d e
Lateris dolore, quo non nisi post quadriennium mirabiliter liberatur, ob imprudentem sermonem corripitur B. Joannes de Monte-mirabili 224 d e
Latrociniis infames solo aspectu S. Bartholomæi Trigonæ ad pœnitentiam conversi 820 a d
Laudandum Deum etiam in iis, quæ contra nostram eveniunt voluntatem 491 a b c. Laudari ab hominibus non quæsivit S. Hieronymus 510 e. Laudes S. Hieronymo tributæ a S. Augustino 521 a, 532 a b, 577 d, 604 d, 621 b, 631 a b; ab Idacio 619 d, 631 b; a Marcellino in Chronico 629 c; a S. Prospero 631 b; a S. Cassiano 631 c; a Cassiodoro 631 c d; in Catalogo Gennadii ab incerto auctore 631 e f, a Facundo Hermianensi 632 a; a S. Ennodio 632 a; a S. Gelasio Papa 578 a, 632 b; a Mansueto, archiepiscopo Mediolanensi 632 c; a Claudiano Mamerto 632 c; a Servato Lupo 632 c; a S. Isidoro 632 d; a S. Althelmo 632 d e f; a B. Alcuino 633 a; a Jona Aurelianensi 633 a; a Nicolao primo, Pontifice Romano 633 b: in diversis Martyrologiis 633 e f, 634 a b c d e f
Lectionem poëtarum, aliorumque scriptorum gentilium variis dissuasit S. Hieronymus 440 d e. Lectionem sacrarum Litterarum præstare studio divitias cumulandi 490 d
Lenitas miranda B. Joannis de Monte-mirabili in tributis a subditis suis exigendis 203 c d. Lenitas & patientia in reprimenda hæresi a S. Hieronymo improbata, & ob quid 549 e f
Leo pro Phlaide S. Sabæ discipulo asinum custodiens, lapso in fornicationem Phlaide, asinum devorat 663 a. Leones cicures ad servitium aut ad defensionem nonnullis Sanctis a Deo concessi 156 b c e f, 661 f, 662 f, 663 a b c. Leonis ministerio S. Cyriacus abbas prodigiose in solitudine protegitur 156 b c e f
Libidini, ut fertur, Teridatis Armeniæ regis S. Ripsime, divina ope implorata, fortiter resistit, eoque penitus dejecto, pro servata virginitate Deo gratias agit 355 a b c d e f, 357 a b d e
Libri hæreticorum quomodo legendi 539 b c d
Lingua S. Hieronymi, ut fertur, adhuc visitur incorrupta 654 e
Loca sacra Palæstina & Ægypti visitat S. Hieronymus, ut sacras Scripturas melius intelligat 482 e f, 483 a, 673 e f. Locum condendæ ecclesiæ S. Michaëli edoctus S. Autbertus, operi perficiendo insistit 77 c d e. Locum habitationis S. Hilaro abbati Galeatensi assignat angelus a Domino missus 100 b. Locum, ubi S. Ursus & Socii martyres sepulti jacebant, divinitus edocetur regina Bertha 265 e f
Locustis fruges terræ depascentibus, incolæ oppidi Tauste patrocinio S. Michaëlis in ipsa sancti illius archangeli apparitionis festivitate liberantur 86 e f
Loquela prodigiosa asinæ a Balaam verberatæ 17 b
Lucta Jacobi cum viro, qui a plerisque angelus fuisse existimatur 15 f, 16 a
Lunaticus S. Cyriaci abbatis precibus sanitatem impetrat 151 c f
Luporum faucibus eripit se invocantes S. Victurnianus 691 a e
Lux insolita in translatione corporis S. Hieronymi effulgens 635 e, 636 d
M
Maculæ spirituales qualescumque S. Lidwinam solitis angelicis visionibus privabant 115 d
Maledicta congerere, quorum sit 522 b
Maledictum quantopere sit vitandum 9 a b
Mali per angelos in caminum ignis mittendi 23 d e
Mandata sibi a S. Joanne Baptista S. Grimoaldus presbyter studiosissime exsequitur 185 c
Mansuetudo S. Cyriaci XXXI annorum spatio nemini irascentis 151 a d
Manus binæ, quibus tentatis succurritur interdum ab angelis, quænam sint 36 b c
Manus usu a nativitate carens, invocato S. Hieronymo, sanatur 658 b c. Manus intolerabilis cruciatus tollitur attactu corporis B. Felicis de Meda 769 a. Manuum ac pedum sanationem precibus S. Gregorii Armeni impetrat Teridates Armeniæ rex 376 a b d e
Martyres Tryphonem, Respicium & Vincentium in tormentis angeli confortant 90 d e, 92 e f. Martyres tanto majori laude efferendi, quanto graviora supplicia pro fide pertulerunt 402 c f
Medela adversus pestem a solo Deo, & sanctis mediatoribus exspectanda 66 f; impetrata a sanctissima Trinitate per S. Michaëlem archangelum 67 c. Medelam ærumnis suis respuenti S. Simoni e comite monacho divinitus subvenitur 747 f, 748 c d
Meditationem & scientiam sacrarum Litterarum maxime efficere, ut vir sapiens hujus vitæ calamitates æquo animo ferat 490 c
Melodia cælestis audita in obitu S. Martini 84 a; S. Romulæ 100 a b; S. Earcongotæ 103 c; S. Walfridi abbatis 104 e; S. Coletæ 116 e; & in exsequiis B. Laurentii Justiniani 117 d e
Membris omnibus debilitata mulier post peregrinationem ad S. Ursum rheda institutam, sana pedes domum revertitur 286 a b. Membrorum fere omnium robore destitutus abbas Curiæ-Dei, ad tumulum B. Joannis de Monte-mirabili morbo medelam invenit 231 f, 232 a
Memoria S. Michaëlis archangeli in monte Gargano, quo miraculo sit inchoata 61 a b c
Menti, ut fertur, restituitur Teridates Armeniæ rex precibus S. Gregorii Armeni 370 a d
Mentio frequentior angelorum in Apocalypsi, quam in aliis sacris libris 26 b
Mentis sanitatem furiosi recuperant ad corpus S. Victurniani 690 b, 691 e
Meritorum, remunerationisque ob hæc justis obventuræ inæqualitas a S. Hieronymo probata 519 c
Messis in parabola Christi de tritico quænam sit, uti & Messores quinam sint, ipse Christus exponit 23 d
Ministeria magni momenti ab angelis sibi præstanda, Christus insinuat 23 c. Ministerio, quod erga populum Dei electum olim obiit S. Michaël, in Ecclesia Catholica nunc perfungitur 76 e. Ministerio angelorum Christus uti non dedignatus 24 a b. Ministerio angelorum ad Communionem ducitur S. Lutgardis 112 d; cibo refecti S. Philippus Benitius ejusque aliquot Socii, reducuntur in viam, a qua triduo aberrarant 113 a b
Miracula. Vide nomina variorum morborum & membrorum humani corporis.
Miracula varia, quæ, ut fertur, fiunt in monte Tumba, opitulante S. Michaële archangelo 78 c d. Miracula potissimum in miserorum levamen, aut animarum salutem fieri a Deo 151 c f. Miracula quotannis fiunt in ecclesia Lincolniensi collapsa, olim a S. Paulino ædificata 705 c. Miraculum S. Michaëlis archangeli in Chonis apparentis examinatum 39 c d
Miseratio Domini, extensa manu angeli super Jerusalem 19 a b c
Misericordia Christi admiranda erga senem in gravi maris tempestate 98 f, 99 a b; Dei erga B. Idam Lovaniensem desiderio recipiendi frequenter sacrosanctum Christi Corpus flagrantem 112 c
Misericordia in pauperes Basilii Macedonis Græcorum imperatoris 153 e; S. Gregorii Pontificis, cujus causa ad pontificiam dignitatem a Domino est destinatus 101 b c d e; S. Yvonis angelum, quem hominem existimabat, vilissimi pauperis specie, mensa excipientis 113 c; S. Joannis de Deo in xenodochio pauperibus inservientis, angelum sub pauperis ægroti habitu hominem creditum ad xenodochium humeris suis deferentis, cibos egenis largientis, iisque calefaciendis ligna etiam noctu colligentis 120 b c d e; S. Philippi Nerii egenorum domos intempesta nocte obeuntis, iisque ad victum necessaria abunde suppeditantis; nummos insuper omnes, quos habebat, angelo specie pauperis occultato liberaliter porrigentis 121 a b; S. Simonis e comite monachi viduis, orphanis, omnibus indigentibus vitæ necessaria suppeditantis, cibosque lautiores sibi appositos in inopes erogantis 745 b c d; libram panis, quam in eremo habebat unicam, pauperi erogatam cum gaudio intelligentis 748 c; S. Bartholomæi Trigonæ miseris solatia præstantis, totasque noctes pro impetrando a Deo egentibus subsidio in preces incumbentis 820 b e c f. Vide etiam caritas. Misericordiæ opera ex Dei amore a S. Joanne de Deo exercita, in commentarios referre, S. Raphaëli archangelo erat mandatum 120 d
Missæ sacrificium novem consequentibus diebus supra tumbam SS. Ursi & Victoris celebrari curans matrona nobilissimæ familiæ, sanitati, quam post grave puerperium, viribus exhaustis, amiserat, præter omnium spem restituitur 289 b c. Missæ sacrificio reverenter assistere sæpe visi angeli a S. Chrysostomo 97 b; præsentes visi a B. Gerardo de Cemeda 108 a, ut minimum duo semper assistunt 108 a b. Missam, licet infirmus, bis celebrat S. Udalricus monitus ab angelo 105 c d. Missam celebrans angelos sibi ministrantes sæpe cernebat S. Euthymius 98 d. Missarum solennia celebranti S. Ambrosio Senensi multitudo angelorum visa assistere 111 c d
Moderatio S. Hieronymi in refellendo Rufino demonstrata 579 a b, 677 e f
Modestia S. Hieronymi coacti refutare opinionem S. Hilarii male fundatam 473 b c; sententias aliorum, quas allegat, etiamsi non probet, operose non refutantis 489 d; sententiam quamdam S. Ambrosii non probantis 614 e: de injuriis sibi a Pelagianis illatis ad Pontificem Romanum, nemine nominatim accusato, querelas deferentis 622 b d; adversarios refellentis 677 e f
Modus admirabilis expugnandi urbem Jerichuntinam 17 d
Monasteria exstruere & monachos congregare ab angelo jubetur S. Pachomius 94 e f, 95 a c. Monasterium virginibus sacris habitandum Baptista Feltria, piissima Pisauri domina, ejusque filia ædificant, cui gubernando Pisaurum mittitur B. Felix de Meda 757 c d, 758 a b c
Monasticæ vitæ desiderium S. Hieronymus significat S. Theodosio abbati 442 d e, 672 e, Bonosi vitam monasticam celebrat 443 d e, & ad illam, cujus etiam difficultates & lucra exponit, Heliodorum longa epistola hortatur 447 d e f, 450 f, 672 f; ejusdem regulis multos imbuit S. Bartholomæus Trigona 816 b e, quam & ejus parentes, ipso suadente, amplectuntur 819 b c e f. Monasticam vitam ducturo S. Paulino urbes dissuadet S. Hieronymus 530 b c; hanc S. Simon, comes Crespeiensis, pluresque alii viri nobilissimi ejus exemplo incitati amplectuntur 737 e f, 738 b d e f, 747 d e; amplectitur & B. Felix de Meda, ejusque frater & soror, facultatibus suis in causas pias distributis 755 d e, 767 b. Monasticum habitum a Cyrillo monacho multis precibus impetrat S. Bartholomæus Trigona 812 b
Monita ab archangelo Raphaële Tobiæ juniori data 12 e, 13 b; data utrique Tobiæ 13 c d; data ab angelo parentibus Sampsonis 18 c d; Josepho ab angelo apparente 22 f; Heliodoro ab angelis post divinitus recuperatam sanitatem, quam ob tentatam templi ærarii direptionem amiserat 22 b; ab angelo Cornelio centurioni nondum ad Christum converso 25 c. Monita S. Michaëlis archangeli B. Laurentio episcopo Sipontino non improbabiliter data 55 b, 59 c d. Monita angeli ad monachum lapsum & pœnitentem 93 f; ad S. Hilarum, abbatem Galeatensem 100 b d; ad S. Wandregisilum 102 e; ad monachum inobedientem, quem præsentissimo mortis periculo liberarat 107 b. Monita ab angelo suo custode accepit B. Margarita de Cortona 110 b c; accepit etiam ab angelo B. Osanna Mantuana 119 d e. Monita præclara S. Hieronymi de Christi Ecclesia hæreticis & schismaticis recte perpendenda 460 a. Monitum angeli Jacobo in somnis datum 15 d e
Morbo periculosissimo laborans causidicus nomine Aquilinus, in æde S. Michaëli sacra remedium divinitus accipit 49 c d. Morborum incommoda quomodo superaret S. Hieronymus 655 f
Mores turpissimi Joviniani hæretici a S. Hieronymo variis locis perstricti 520 c d
Moribundum præ fame S. Maximum Nolanum episcopum racemo, ut verisimillimum est, divinitus oblato recreat S. Felix ejus presbyter 91 b c d f, 92 a b
Mors misera Herodis Agrippæ cui causæ attribuenda 25 d. Mors sæva uxori adulteranti ejusque adultero a marito illata 53 a. Morte rex Ochozias, quam ex monito angeli ipsi prædicit Elias, ob consultum de infirmitate sua Beelzebub punitur 19 d e. Morte præsentissima liberatus monachus meritis S. Joannis Pulsanensis 107 b. Mortem sibi post visum angelum imminere existimabat Manue juxta receptam olim opinionem 18 e. Mortem S. Martini S. Ambrosius, S. Germani Capuani episcopi S. Benedictus abbas & S. Simonis e comite monachi, Romæ defuncti S. Arnulphus, episcopus Suessionensis divinitus edocentur 83 e f, 99 c d, 742 b c d e f
Mortem sibi instare ex angelis intelligunt S. Hilarus abbas Galeatensis 100 d; S. Symeon Stylita junior 100 f; S. Earcongota, regia virgo in Anglia 103 b c; S. Cedda aut Ceadda Londinensis episcopus 103 c d e; S. Stephanus Sabaïta 104 c d; S. Dunstanus, quam & in ecclesia coram omni populo prædicit 106 a; virgo Cisterciensis, cui & obitus B. Hermanni prænuntiatur 111 d e; mulier moribunda, cui etiam cælestis gloria prædicitur 122 f; ex divina revelatione S. Leodowinus 175 a. Mortem præsentissimam illæsus evadit curru onusto oppressus, implorata ope BB. Felicis de Meda, & Seraphinæ Sfortiæ 766 e
Mortuus, aut saltem talis creditus, uti & puella sine ullo vitæ indicio recens in lucem edita patrocinio S. Hieronymi ad vitam revocantur 658 b f
Mula, qua corporis B. Nicolai de Furca Palenæ pars quædam Palenam fuit translata, prope antiquum castrum de Furca, quasi natale solum beati Viri veneraretur, in genua, ut fertur, procubuit, depositoque sacro pondere, statim obiit 253 b
Multitudo angelorum Ecclesiæ militanti ministeria sua exhibentium, ab Apostolo utcumque ostensa 26 a b
Mundana studia ab Hieronymo graviter perstricta 446 c d
Munificentia Richardi Normanniæ ducis in religiosos S. Benedicti 80 e, 81 b c; S. Leodowini in sacras ædes 170 b c d, 173 c e; Regulindæ, matris B. Alarici in monasterium Einsidlense 182 a b, 183 c. Vide etiam pia.
Muta ad tempus redditur ab angelo S. Elisabetha Schonaugiensis propter occultatas, quas acceperat revelationes 108 c d
Muta puella facultatem loquendi obtinet patrocinio S. Michaëlis archangeli, cui propterea puellæ pater oratorium exstruit 43 e f; idem beneficium impetrat Mutus unus ad sepulcrum S. Benedicti 64 d; plurimi, ut fertur, patrocinio S. Leodowini 172 a; item unus ad tumulum B. Joannis de Monte-mirabili 231 c d; alter, patrocinante S. Hieronymo 658 f
Mysteria plura Zachariæ prophetæ per angelos indicata, Christique in terra conversantis præcipua hominibus annuntiata 21 e f, 25 a
N
Nascituram ex se filiam S. Austrebertam visione angelica intelligit Framehildis; simile de matre S. Eucherii Aurelianensis episcopi, & de parentibus sancti Nicolai Tolentinatis refertur 103 a b, 113 b
Naufragio eripitur mulier, B. Felici de Meda voto se obstringens 768 f
Necessitas angeli custodis quanta sit hominibus, & quam ob causam 35 d e
Nuptiæ secundæ viduæ juveni dissuasæ a S. Hieronymo, recteque vivendi data præcepta 610 b c, 676 c. Nuptiæ splendidissimæ a S. Simone comite & monacho bis feliciter melioris vitæ proposito evitatæ 735 d e f, 736 a c e, 737 b, 746 a b c d e. Nuptias regias, ut fertur, recusant S. Ripsime aliæque virgines voto castitatis obstrictæ 354 b e, 409 a b. Nuptiis contemptis, Demetrias virgo nobilissima exhortationibus SS. Augustini & Alypii ad meliorem vitam adducta 615 d e
O
Obediens Joseph voci angelicæ fugit in Ægyptum, ac deinde, Herode defuncto, revertitur 23 a b. Obediens abbati suo S. Donatus monachus furnum ardentem dicitur ingressus, ex eoque, mandata exsecutus, illæsis etiam vestibus, exiisse 789 a b. Obedientia Abrahæ divinis promissionibus probata 15 b, Jacobi singulari Dei protectione remunerata 15 e; Angelorum in exsequendis Dei mandatis in psalmis insinuata 20 e. Obedientiæ promissum præmium 16 e. Obedientiæ egregia specimina edit B. Joannes de Monte-mirabili 226 f
Obsequentia sibi, ut fertur, bruta animantia mirum in modum habuit S. Donatus monachus 789 b c
Obsequia diversa angelorum custodum erga homines juxta Origenem 31 e f
Obsidio Beneventi patrocinio beatissimæ virginis Mariæ, & precibus S. Barbati soluta 63 f. Obsidione Constantinopolis divinitus liberata 96 f, 97 a. Obsidionem Solodori solvit Leopoldus dux Austriæ commotus miraculosa apparitione, quam Solodorani sanctis suis tutelaribus Urso & sociis Thebæis martyribus adscribunt 284 d e f, 285 a b
Obtrectator sancti Honorii, archiepiscopi Cantuariensis, divinitus, ut apparet, redargutus 710 f
Odio S. Hieronymum cur plures sint prosecuti 624 f, 682 a
Odor suavissimus, angelis apparentibus, sparsus 104 a b, 109 a; in translatione corporis S. Leodowini 176 a; divinitus immissus in cellulam S. Romulæ moribundæ 100 a; in cubiculum S. Joannis de Deo defuncti 120 f. Odore suavissimo in translatione corporis S. Hieronymi plurimi fuerunt mirifice afflati 635 e, 636 c d. Odorem cælestem exhalant reperta S. Honorii, aliorumque quinque Sanctorum archiepiscoporum Cantuariensium corpora 699 c d, 710 a f; idem post mortem fit a corpore B. Felicis de Meda 763 b, 764 e
Officia angelorum in extremo judicio 23 d e f. Officia ab angelis exhibita hominibus. Vide ægrotanti, angeli, angelus, animæ, apparens, beneficia, carcere, confortabatur, consolationibus, corpus, Eucharistiam, familiaritatem, instructionem, intercessio, lapsum, locustis, ministerio, Missæ, monita, mortem sibi instare, pecunia, pedum dolore, pericula, peste, potus, sanitati, subsidio, solatium, tumore insanabili, vulneribus, tentationibus. Apparitiones angelicæ ad titulum apparitiones angelicæ memoratæ, fere omnes habent adjunctum officium aliquod singulare ab angelis exhibitum.
Opera pietatis ab archiepiscopo Sipontino, ejusque subditis adhibita ad avertendam pestem 66 b c d e. Opera insignia & pietas Constantini Magni imperatoris laudata 396 c f, 397 a b d e. Operum miræ virtutis exsecutioni a Deo adhiberi solitus S. Michaël 10 b
Opibus amplissimis relictis, nudum Christum sequitur S. Simon e comite monachus 737 d e f, 747 d
Orandi causa ab angelo e somno excitatur S. Humiliana de Cerchis 111 f. Orante S. Joanne Pulsanensi, monachus in voraginem terræ lapsus, ab angelo incolumis educitur 107 a b. Orare cum angelo auditus S. Meinradus eremita 105 b. Orat S. Theodoretus presbyter & martyr pro tortoribus suis 96 e
Oratio precantis Manue exauditur a Domino 18 d. Oratio Judæ Machabæi cum hostibus conflicturi 22 d e. Oratione divinam voluntatem exquirens S. Simon e comite monachus, totam noctem vigil transigit in ecclesia 749 d. Orationes fidelium ab angelis Deo offerri 29 d. Orationi diu insistebat S. Isidorus, antequam ad arandum se conferret 108 d. Orationis cum jejunio & eleemosyna conjunctæ magnum pretium 13 c; memoria apud Deum 25 c; a Justis fusæ virtus & efficacia 73 f
Orationis subsidium in triduano a recta via errore a S. Philippo Benitio ejusque aliquot sociis feliciter adhibitum 113 a b. Orationis studium B. Joannis de Monte-mirabili 201 f, 202 a, 207 e, 224 a b; S. Simonis comitis & monachi gravissimis belli occupationibus in seculo adhuc distracti 745 c, vitam monasticam amplexi 747 e
Oratorium jussu S. Michaëlis archangeli exstructum, ipsique dicatum votivis peregrinationibus fuit olim frequentatum 73 e f, 74 a b
Ordines sacros eodem die Remis & Lauduni, ut fertur, S. Leodowinus archiepiscopus insigni miraculo contulit 171 d e, 174 f, 175 a
Ordo S. Michaëlis in Gallia a Ludovico XI institutus 89 a b d; militaris de ala an umquam in honorem S. Michaëlis occasione victoriæ, ipso opitulante, relatæ fuerit institutus 87 c d, 88 f, 89 a
Os blasphemi in B. Joannem de Monte-mirabili fæde contortum, per ejusdem reliquias restituitur 210 f, 230 e f
P
Pane & vino divinitus allato post quatriduanum jejunium refecta B. Humiliana de Cerchis, quatuor diebus aliis ab omni cibo abstinet 112 b. Panis recens S. Bartholomæo Trigonæ pro immolando incruento Sacrificio a viro divinitus misso subministratur 800 a, 817 a d
Paralyticus. Vide Peregrinatione.
Particula consecratæ Hostiæ ab angelo S. Bonaventuræ data 112 d e
Parturienti cum gravi vitæ periculo, patrocinio S. Ursi succurritur 286 b. Parturientibus patroni sunt SS. Ursus & Victor, qui & contra capitis dolores & tonitru præcipue invocantur 289 c d. Partus angustiis mulieri ad extremum pene deductæ solatio fuerunt BB. Felix de Meda & Seraphina Sfortia 766 e
Pastorales curæ & virtutes S. Leodowini 171 b c d, 174 c d e. S. Honorii archiepiscopi Cantuariensis depravatos populi mores omni studio corrigentis, optimos pastores ecclesiis præponentis, inferioresque ecclesiæ ministros a se ordinatos saluberrimis monitionibus & præceptis ad gregis sui utilitatem imbuentis 698 e f, 710 d e; Pastorales & apostolicæ S. Gregorii Armeni populum sedulo instruentis, proque ipsius salute vigiliis, orationibus & jejuniis assidue incumbentis 388 c f, 389 a d; baptismatis lavacro innumeros Armenos, ut fertur, expiantis 389 a b d e; religionem Christianam per totam Armeniam propagantis 390 a b c d e f, 391 a d; puerorum in fide & moribus instructioni fideles magistros præponi curantis 390 a b d e; ecclesias plurimis locis ædificantis, iisque sacerdotes ad animarum curam præficientis 390 a d c f; vinctos, & afflictos consolantis 391 a d
Pastores per angelos de nato Christo edocti 23 a
Patientia S. Hieronymi factis probata 678 b c d e f. S. Simonis e comite monachi in perferendis injuriis sibi illatis 749 a; B. Seraphinæ Sfortiæ 766 a. Patientiam in tormentis a Domino enixissime flagitat S. Gregorius Armenus 338 c f, 339 a b c d e f, 341 a d c f, 407 a b
Patria pro Christi amore deserta, vitam ab hominum consortio remotam ducit S. Victurnianus totum se Deo dedens 689 c e, 690 a; hunc etiam imitatur S. Laurus presbyter mortis meditationi assidue intentus 693 e f, 694 a
Patrocinium S. Michaëlis archangeli, oblato eidem libello supplici, archiepiscopus Sipontinus, ejusque subditi in pestis periculo implorant 66 d e; idem sanctus archangelus Patronus a Beneventanis eligitur 64 b c
Pauperibus aurum & argentum ex destructis idolorum templis ablatum distribuit S. Gregorius Armenus, iisque cibos in magna egestate precibus suis a Deo prodigiose impetrat S. Bartholomæus Trigona 411 d, 820 c f, 821 a d. Paupertatis ingens amor B. Joannis de Monte-mirabili 225 b c. S. Simonis e comite monachi munera quæcumque recusantis 748 f
Pax quomodo in sublimibus esse queat, a S. Gregorio Magno examinatur & explicatur 33 f, 34 a b c
Peccata quænam de ira Dei veniant, & qualis eorum pœna 37 c d. Peccata adolescentiæ defleturus, in solitudinem secedit S. Hieronymus 486 c d, 656 b; idem Sanctus Peccatorem ad pœnitentiam instantissime hortatur 606 b c, 625 e f, 626 a b, 676 b. Peccatoris miserum animæ statum, ac deinde cum Deo reconciliationem divinitus edocetur S. Paulus Simplex 93 c d. Peccatorum, pœnarumque iis debitarum dispar gravitas a S. Hieronymo probata 519 c. Peccatum Davidis numerantis populum 19 a
Pecunia Joanni Piscatori in necessitate ab angelo subministrata 121 e. Pecuniam aut dignitates non concupivit S. Hieronymus 486 e f
Pede graviter vulnerato, divinitus sanatur S. Simon e comite monachus 748 c d, eumque pessime affectum habens monialis, intercessione B. Felicis de Meda 768 d; religiosus patrocinio B. Joannis de Monte-mirabili 210 e, 230 f, 231 a. Pedum dolore gravissimo medicus, nomine Probianus, in æde S. Michaëli sacra, B. Christina Stumbelensis ab angelo, eorumque debilitate liberatur puer annos octo natus patrocinio SS. Ursi & Victoris martyrum 49 e, 114 d, 289 b
Pejeraturus supra tumbam S. Victoris, divinitus punitur 293 a b
Peregrinatio in Terram sanctam religionis causa a S. Hieronymo instituta 655 e. Peregrinatione ad S. Ursum instituta, mulier viro suo ex morbo periculose decumbenti sanitatem impetrat 286 b; paralyticus sanatur 286 e f, 287 a b; alii alia beneficia consequuntur 286 a b c d, 287 d, 289 b; illa tantummodo vota, eques cataphractus lacum Murtensem latum admodum ac profundum, ut hostium manus evadat, felicissime transnatat 285 d e; vir gravi læsi digiti dolore, mulier pestilenti morbo liberatur 286 b e; varii etiam favores peregrinationem ad reliquias ejusdem Sancti Isnenses voventibus obtingunt 287 e f. Peregrinationes ad ecclesiam S. Michaëlis archangeli in monte Tumba a diversis viris illustribus, uti & a Colino incestuoso, ab illis quidem devotionis, ab hoc vero pœnitentiæ causa institutæ 82 a b c. Peregrinationes diversorum ad ecclesiam S. Michaëlis archangeli in monte Gargano, Bernardi monachi cum sociis 64 d, Landonis comitis pœnitentiæ causa, uti & Ottonis III imperatoris, nudis pedibus 64 e f, S. Henrici imperatoris, S. Leonis IX Papæ, Desiderii abbatis Casinensis & B. Alberti eremitæ devotionis causa, qui & alia multa loca sacra invisit 64 f, 65 a b c. Peregrinationem ad ecclesiam S. Michaëlis in monte Tumba, & inde Romam Rathbertus quidam instituens, sanitatem, quam plaga horribili divinitus percussus amiserat, per S. Frodobertum recuperat 80 c d. Peregrinationem ad viros sanctos in austero habitu instituens S. Bartholomæus Trigona, rectam vivendi normam, omnisque virtutis ornatum assequitur 797 e f, 799 a b, 812 b c
Perfectos lege non indigere 95 a
Pericula pestis contrahendæ ab episcopo Sipontino subditis ostensa, & a S. Michaële archangelo depulsa 68 b c d, 69 b. Periculo gravissimo in itinere per angelum defunctus videtur S. Majolus, abbas Cluniacensis 105 e f. Periculum monachis suis imminens divinitus cognoscit, precibusque avertit S. Bartholomæus Trigona 821 a b d e
Perseverantia in oratione, jejunio & eleemosyna a S. Joanne Baptista S. Grimoaldo presbytero commendatur 185 b c
Peste David, quam, data optione, præ fame & bello elegerat, ministerio angeli a Deo punitur; qua etiam plaga extruens altare Domino liberatur 19 a b c. Peste nonnulli infecti sanitatem recuperant S. Michaëlis archangeli patrocinio, quo & ab eadem plaga multæ civitates & oppida tuta evadunt 68 d e f, 69 a b. Peste Saraceni Ægyptii, ut fertur, divinitus puniuntur ob dexteram S. Gregorii Armeni, aliasque Sanctorum martyrum, uti & sacrosanctæ crucis Domini nostri reliquias in Ægyptum Siside ablatas, nec prius cessant ultricem Dei manum experiri, quam sacra hæc pignora Armenis restituant 304 c. Peste civitatem Pisaurensem & in vita sua & post mortem liberavit B. Felix de Meda 761 b c, 767 d, 768 a b
Pia donatio ab angelis approbata 108 f, 109 a. Pia munificentia majorum B. Joannis de Monte-mirabili 190 b c e f; hujus ipsius Beati 196 e f, 197 a b, 198 d e f, 199 a c d e, 200 c d, 201 c d; Teridatis Armeniæ regis, ejusque procerum 375 a & seqq. S. Paulæ monasteria monachis, peregrinis diversorium ædificantis, & S. Hieronymum, ejusque monachos sustentantis 486 b c; S. Simonis e comite monachi, antequam mundo nuntium remitteret 727 b c d, 732 f, 733 a & seqq. 734 a & seqq. 735 a b, 745 b, Rogerii Calabriæ comitis ejusque filii 805 f, 806 d e f, 807 d
Pietas Basilii Macedonis Græcorum imperatoris 51 e f, 52 a b, 53 e; Pietas & virtutes insignes Teridatis Armeniæ regis ad fidem Christianam conversi 395 b c e f, 413 b d. Pietas S. Paulæ loca sacra in Scripturis memorata, & monasteria Nitriæ invisentis 483 d e f, 485 d e f; Joannis Andreæ cultum S. Hieronymi promoventis 659 f, 660 a b; Pietas S. Simonis comitis & monachi in parentem defunctum 711 f, 722 c d, 727 b c, 745 b; Rodulphi, patris ejusdem Sancti, in filium suum Walterum, in bello occisum 724 e f
Piis alloquiis B. Christina Stumbelensis ab angelis confortata 114 b c
Piscinæ probaticæ, cujus aqua per angelum movebatur, miranda virtus 23 c
Plaga multiplex Heliodoro divinitus inflicta ob invasum templi Hierosolymitani ærarium; uti & Plaga omnium ipsi obtemperantium 22 a
Pleuritide cum manifesto mortis periculo laborans, voto facto B. Felici de Meda, sanitatem impetrat 768 d e; quo etiam malo liberatur Minorum observantium Pisauri Guardianus, implorata ope ejusdem B. Felicis 768 e
Pluviam precibus suis prodigiose impetrat S. Cyriacus abbas 156 c f. Pluviis præsertim a Deo impetrandis S. Gregorius Armenus in diœcesi Neritonensi patronus habetur 299 c
Pœna gravis, quam angelus nomine Dei minatur Israëlitis ob inobedientiam, & quid ex ea inferat S. Augustinus 37 c. Pœna, ut fertur, Teridati Armeniæ regi ejusque familiaribus divinitus inflicta 360 c f, 409 b. Pœnæ æternæ pro mortiferis, temporales pro levïoribus peccatis, a S. Hieronymo luculenter assertæ 566 e f
Pœnitentia Davidis, peste afflicto Israël 19 b; peccatoris angelis accepta 23 f, 24 a; lapsi monachi a Deo acceptata 93 f; quanto cum fructu a S. Bartholomæo Trigona fuerit prædicata 798 b c d, 815 c f, 816 a d. Pœnitentiæ & religiosæ vitæ studium exemplo suo & exhortatione multis inspirat B. Felix de Meda 759 c d e. Pœnitentiam pro delictis præteritis, & pro agendis deinde rebus consilium petiturus, Romam ad Pontificem se confert S. Simon comes, postea monachus 731 d f, 745 d e
Pontificem Romanum consulit S. Hieronymus dubitans, quocum sibi in Oriente sit communicandum 452 d e, 454 a
Portiones quatuor ex omni stipendio episcopis obtingenti quibus olim fuerint impendendæ 707 c
Potestates & Principatus ex angelis quinam sint 27 f
Potus, invocatis angelis, in necessitate auctus 101 a b
Præcepta recte vivendi a S. Hieronymo tradita viduis 582 b, Demetriadi virgini 615 f, 676 d, S. Eustochio epistola de servanda castitate 673 c, Nepotiano 674 c, Salvinæ & Ageruchiæ viduis 675 d e, 676 c, Rustico monacho 676 d
Præconibus Euangelii probæ vitæ exemplis, doctrina, patientia juxta ac morum comitate populum erudiendum sæpe monebat S. Honorius, archiepiscopus Cantuariensis, eaque via infideles ad Christum facilius adducendos, quam severis objurgationibus, morumque austeritate, existimabat 698 f, 710 d e. Vide etiam concionatores.
Prægnans ob fœtum in utero mortuum in extremis constituta, ab infelici suo onere feliciter liberatur patrocinio B. Nicolai de Furca Palenæ 253 b c. Altera ex abortu pene mortua, voto B. Felici de Meda se obstringente marito, sanatur 768 e
Præliis præpositus est S. Gabriel archangelus 10 e. Prælium ineunt Machabæi Deum cordibus orantes 22 e
Præsentia angeli custodis quid debeat in homine efficere 35 b
Præsidium angelorum justis paratum, inter tentationes a diabolo Christo objicitur 23 b
Præstantia angelorum præ hominibus 20 c f
Prandium ope angeli Danieli allatum 21 b
Preces Ezechiæ regis & Isaiæ prophetæ a domino exauditæ 19 f, 20 a, uti & S. Laurentii episcopi Sipontini, & Sipontinorum 60 c e, 61 d. Preces hominum ab angelis Deo offerri, & quomodo offerantur, ostenditur 36 e f, 37 a. Precibus suis Lot urbem Segor ab exitio servat, suisque Machabæi Deum sibi adversus hostes propitium experiuntur 14 f, 22 c d e
Prodesse hominibus, quam placere, maluit S. Hieronymus 470 d e
Prophetico spiritu prædita B. Felix de Meda mortem sibi post triduum instare, multaque alia futura prædixit, quæ postea eventus comprobavit 762 a b c d, 767 c
Propositum melioris vitæ S. Blæsillæ a S. Hieronymo liberrime defensum 474 a b, 673 d. Propositum non legendi libros profanos non facile reliquit S. Hieronymus 603 e
Protectio angelorum per scalam, quam vidit Jacob, insinuatur 15 c d; indicatur ab eodem Jacobo morti proximo, a Judith, & a Jobo; item in Psalmis & ab Eliseo 16 a, 20 c d e f. Protectio piorum per angelos 35 c d. Protectione angeli custodis quali gaudeant male agentes; quali qui internis agitantur molestiis 36 a b c; Protectionis angelicæ celebre exemplum 21 f
Protector & præses populi Hebraici fuisse archangelus Michaël colligitur ex Scriptura 8 f, 9 a b
Prudentia B. Felicis de Meda in amplectendo vitæ statu minime festinandum, arbitrantis 755 e
Puer in fornacem ardentem lapsus, invocato S. Hieronymo, servatur illæsus 658 c
Puniti graviter a Deo, qui in S. Majolum, abbatem Cluniacensem manus injecerant 105 e
Q R
Quieta omnino quandonam anima efficiatur 688 f
Radiis a facie prodeuntibus fulgida conspecta Monialis monasterii Clarissarum Pisaurensis, a reliquis in abbatissam eligitur 762 d e
Raptus frequentes S. Lidwinæ virginis tum in corpore, tum in spiritu 115 e, 116 a b. Vide etiam ecstases.
Recessus angelorum custodum a suis clientibus in peccatum mortale lapsis asseritur a S. Basilio 30 e; qui quomodo intelligendus, exponitur 31 a e
Regula, quam S. Gregorius Papa S. Augustino in episcopatu servandam præscripsit 707 d
Religio Romanorum a S. Hieronymo celebrata 501 b
Religiosæ vitæ studium sorori uterinæ, ac fratri suo germano inspiravit B. Felix de Meda 755 c d
Reliquiæ S. Gregorii Armeni quanto in pretio ac veneratione sint apud Armenos 299 c d, 302 e, 304 c. Reliquias S. Ursi ad se allatas deosculans ægrotus, sanitatem recuperat 287 c; Reliquiarum ejusdem Sancti attactu parturientes mox partum, fœtus inanimis respirandi facultatem, puer uti & adolescentulus gressum, mulier surda auditum, puer alter tumoris supra fidem prominentis sanationem, alii alia beneficia consequuntur 287 d e f, 288 a b c. Reliquias martyrum colligit S. Gregorius Armenus 409 e f. Reliquias & sepulcra Martyrum veneranda defendit S. Hieronymus contra Vigilantium, eumque acerrime perstringit 601 e f, 602 a b, 603 a b. Reliquias S. Hieronymi quomodo acceperit ecclesia Florentina 651 e f
Reprehensus castigatusque a S. Petro Apostolo, quod fugam metu persecutionis in Christianos motæ meditaretur, S. Laurentius archiepiscopus Cantuariensis, ipsum regem Eadbaldum persecutorem adit, atque ad Christi fidem convertit 707 f, 708 a
Reverentia locis sacris habenda 16 c, 17 d. Reverentia B. Josephi Cupertini erga angelum suum custodem 123 d
Robur exercitus non in militum numero, sed in virtute Dei consistit 60 c
Rupes duæ, quas cooperantes multi movere non poterant, a viro, nomine Baino facillime removentur ope S. Michaëlis, qui illum ad hoc in visione nocturna excitarat 77 d
S
Sacerdotium mereri præstat, quam tenere 521 a
Sacræ Scripturæ interpreti quid agendum 490 a. Sacrarum Scripturarum studium, rerumque mundanarum contemptum persuadere conatur S. Paulino S. Hieronymus 529 b c d, 530 d
Sagitta emissa in sagittarium miraculose retorta 59 a, 61 b c
Salutis æternæ consequendæ cura eximia S. Simonis comitis & monachi, inter gravissima belli negotia eleemosynis, jejuniis aliisque corporis afflictationibus cælestia etiam promereri satagentis 730 b, 745 b c d
Sanitatem a medicis desperatam patrocinio B. Nicolai de Furca Palenæ recuperat sacerdos, nomine Campana 253 c; mulier patrocinio S. Ursi 287 d; artium magister in Waldkirch, nomine Joannes Franciscus Kerchenmeyer patrocinio ejusdem Sancti & S. Victoris 289 a; precibus B. Felicis de Meda Elizabetha, filia Galeatii Malatestæ, Pisauri Domini & Baptistæ Feltriæ, quo viso miraculo, pater erga Beatam ejusque socias benignum animum induit 760 d e f, 767 c. Sanitati restitutus Heliodorus propter Oniam sacerdotem 22 b. Sanitati restituebatur, quacumque detineretur infirmitate, qui post aquam ab angelo motam prior in piscinam probaticam descendisset 23 c. Sanitati restituitur ab angelo S. Elisabetha Schonaugiensis 108 b c; eodem angelico favore frequenter gavisa est B. Christina Stumbelensis dæmonum vexationibus gravissime vulnerata 114 a b c. Sanitati monialem nomine Thadæam pane divinitus accepto restituit B. Veronica de Binasco 117 a b. Sanitati omnimodæ, ut fertur, Teridates Armeniæ rex, multique alii ægroti restituuntur, intercedente S. Gregorio Armeno 377 b e
Sanus ex plagis, quas pro Christo acceperat, redditur S. Gobdelaas subsidio angelico, quo etiam ad constantiam in tormentis fuerat animatus 130 b
Sapientiæ donum B. Joanni Firmano divinitus concessum 114 e f, 115 a
Saxis, quæ deinde a multis, & ab ipso Alexandro VII Papa fuerunt expetita, a S. Michaële archangelo designatis diœcesis Sipontina a peste fuit præservata, plurimæque civitates & oppida fuerunt liberata 65 f, 66 a, 67 f, 68 f, 69 a
Scandali vitandi causa ad duas quæstiones a S. Augustino sibi propositas responsum omittit S. Hieronymus 621 d
Scientia sacræ Scripturæ quomodo a S. Hieronymo commendetur 491 a
Scripta in Apocalypsi per angelum Joanni a Deo revelata 26 b c. Scripta Origenis de angelis non nulla ab Ecclesia improbata 31 f. Scripta S. Hieronymi quanti fecerit Damasus, Romanus Pontifex 465 c d
Scripturæ sacræ assidua lectione ad vitam perfectiorem animatur S. Cyriacus 147 c f. Scripturam sacram B. Joannes Firmanus ab angelo per tres menses familiariter apparente edocetur 114 f, 115 a
Securitas S. Alexandri abbatis ejusque monachorum de cibis in diem sequentem, a Deo miraculo comprobata 97 f, 98 a
Senectutis bona & mala a S. Hieronymo enumerata 600 a
Sensuum usu ex morbo orbata mulier patrocinio S. Ursi sanatur 286 a
Sententia Chrysostomi & Hieronymi circa angelos custodes 30 c d e. Sententia de angelo custode cuilibet homini deputato apud primos Christianos Hierosolymitanos communis 32 b c d. Sententia per principes Persarum & Græcorum Dan. 10 ℣ 13 & 20, harum gentium reges intelligens 33 a b
Sepulcra Martyrum sæpe visebat S. Hieronymus Romæ litteris dans operam 433 c. Sepulcra sanctorum sex archiepiscoporum Cantuariensium, fragilia licet ac lateritia, lapidum aliarumque rerum maximi ponderis molem illabentem illæsa prodigiose excipiunt 699 b
Seraphim ex angelis quinam 28 b
Sertum florigerum S. Lidwina virgo semper ægrotans accipit a sanctissima Virgine Maria, & ad patientiam animatur 116 a b
Servitium Christi voluntarium, non coactum esse debet 707 f
Simplicitas admiranda senis, nomine Valgii 99 c
Simulacrum Dianæ Ephesi a Joanne apostolo eversum 42 c
Sodomitæ cæcitate ab angelis percussi 14 e
Solatium ab angelis accipit S. Symeon Stylita metu irruentium hostium a discipulis derelictus 100 e f
Solitudinem, in quam ex aula regis Teridatis secesserat, nonnumquam relinquebat S. Gregorius Armenus, ut discipulis suis solatium, monitaque salutaria afferret 393 a b d e, 394 a d, 395 b e c f, 413 b. Solitudinem quanti fecerit S. Hieronymus 486 d, 490 d, 673; quam tamen nonnumquam relinquens, vicinos monachos invisebat 656 b. Solitudinis amore latebras quærit S. Cyriacus abbas 152 a d; in Palæstinam secedit S. Hieronymus, & cælestem vitæ rationem instituit 655 f
Sollicitus de vitæ statu amplectendo B. Joannes de Monte-mirabili varios consulit 204 f, 221 a b c d e
Somnio mirabili, in quo coram supremi judicis tribunali vapulat, a scriptorum profanorum lectione deterretur S. Hieronymus 440 b c d, 672 e
Species angeli sedentis ad Christi sepulcrum 24 b c
Spiritus, an ex Deo sint, probandi 77 b
Splendor solari similis ab ore S. Donati monachi morientis ad cælum ferri, visus 789 d
Sterili fœcunditas a S. Euthymio impetrata 151 a d
Stipem pauperibus erogandam colligens S. Joannes de Deo angelos habuit socios, a quibus etiam in morte fuit recreatus 120 e f
Strages Assyriorum sub rege Sennacherib non malo, sed bono angelo adscribenda 20 b
Subsidia per angelos custodes hominibus in vitæ periculis, in bellis, aliisque pluribus necessitatibus præstita, e sacris Litteris memorantur 37 e f, 38 a b
Sudor ex reliquiis S. Ursi prodigiose fluit 288 e f, 289 a
Superbia ad similitudinem Dei nullum elevat 10 b. Superbia imperatoris Valentiniani a S. Martino ope angeli confunditur 84 c
Superflua ex bonis ecclesiæ sibi obvenientibus in causas pias juxta præscriptam a S. Gregorio Papa regulam expendit S. Honorius, archiepiscopus Cantuariensis 707 d e
Supplicatio annua in honorem S. Michaëlis Antverpiæ instituta 87 a
Surdi plurimi, ut fertur, sanantur ad tumulum S. Leodowini 172 a, 176 b; Surdus rusticus ante altare ejusdem Sancti 177 b. Surdi a S. Victurniano sanati 690 b. Surdus ad tumulum S. Benedicti auditum obtinet 64 d, alter, patrocinante S. Hieronymo 658 f
Suspensæ ex arbore a latronibus S. Hildegundi ab angelo subvenitur 107 d e
Synagogam Antichristi quinam constituant 460 a
T
Tabula ab angelo accepta edocetur S. Pachomius ideam instituti, secundum quam leges monachis suis debebat præscribere 95 a b c d e
Tempestas a S. Paulo centurioni prædicta 25 e. Tempestate gravi per mare jactatum senem, nomine Valgium, qui in navi solus erat relictus, Christus præsentia sua & verbo confortat, tandemque periculo eripit 98 e f, 99 a b c
Templum S. Michaëlis Colossis sive Chonis celeberrimum 39 e
Tentari supra vires quinam incipiant 36 a b. Tentationes & illusiones dæmonum brevi oratione repellebat B. Felix de Meda 755 f; aliquando etiam aqua benedicta seu lustrali 767 b. Tentationibus ut resistatur, quid agendum 35 e. Tentationibus carnis S. Walfridus abbas per angelum, dæmonum vero S. Francisca Romana in suprema lucta singulari Dei beneficio liberatur 104 d, 119 a. Tentationibus carnis vehementer pulsatus S. Hieronymus crebris jejuniis corpus macerat 449 b c d; mentem a cogitationibus impuris impigro studio conatur avertere 449 e
Terræ motus, descendente de cælo angelo 24 b. Terræ motum populo prædixisse fertur archiepiscopus Sipontinus 67 e f
Throni ex angelis quinam 28 a
Timor, quem Jacob a fratre suo Esau conceperat, gemina angelica visione mitigatus videtur 15 e f, 16 a. Timore ob visum a se angelum concepto, Gedeon a Domino liberatur 18 b
Tolerantiam stupendam tormentorum, ut fertur, gravissimorum non propriis viribus, sed supernæ virtuti adscribit S. Gregorius Armenus 344 b e, 345 b e, 364 a d, 366 a d, 408 a
Tumore insanabili genu S. Cuthberti affectum, angeli apparentis consilio sanatur 101 f, 102 a. Tumores crurum, aliorumque membrorum sanati patrocinio B. Joannis de Monte-mirabili 232 f, 233 a b c d, 234 b
Tumultus bellici religioni noxii 56 a
V
Vastationem Romani imperii per barbaros, irati Numinis vindictæ adscribit S. Hieronymus 607 d e
Vaticinium S. Cyriaci abbatis 152 b e, 153 b e
Vehicula diversa, quibus homines adducuntur ad fidem, quænam sint 29 c
Veneratio multa erga sanctos angelos ostensa a S. Paulo 26 a; principum & præsulum in BB. Felicem de Meda & Seraphinam Sfortiam 764 c d; erga S. Bartholomæum Trigonam 798 d, 800 a b. Veneratio angelorum per totum imperium Orientale 54 a b. Veneratio S. Sabini erga Romanum Pontificem 57 c d
Verbis sacris ad persuadendum malum abati diabolum, Christus docet 23 b
Vexationem gravissimam odio Pelagianorum patitur S. Hieronymus 621 f, 622 a, 676 f. Vexationes dæmonum a S. Francisca Romana toleratæ 118 c d f, 119 a
Victor sui B. Joannes de Monte-mirabili loturam, qua pauperi sordidos pedes & tibias sanie plenas laverat, ebibit 196 d e; fœdum ulcus osculatur 220 a; nares suas ad putidas mulieris infirmæ plagas diutissime admotas tenet 220 b c
Victoria de ducibus Lysia, Timotheo & Nicanore per Machabæos, opitulantibus angelis, relata 22 c d e; relata ope S. Michaëlis archangeli 60 c d e, 61 d e; obtenta de Mauris ab Alphonso Portugalliæ rege prope civitatem Santarensem an auxilio S. Michaëlis archangeli sit adscribenda 87 c d, 88 c d e. Victoriam de Pelagianis relatam S. Augustino gratulatur S. Hieronymus 624 b, 677 a. Victoriam in prælio Laupensi referunt Bernenses, voto in honorem S. Ursi emisso 283 f
Vidua liberis carens quomodo Deo vivere debeat ex mente S. Hieronymi 605 c d. Viduitatis servandæ propositum laudatum a S. Hieronymo 528 f
Vigilantia S. Honorii archiepiscopi Cantuariensis in pascendo grege sibi commisso 710 d e
Vindicta Numinis de Nonno, aliisque Origenistis 146 c d; de filio, qui in matrem gravi scelere insurrexerat 80 c d; de tribuno detinente in carcere S. Apollonium aliosque monachos 94 b c. Vindictam injuriæ sibi illatæ prohibet S. Simon e comite monachus 749 a
Vinum, cui intinctum est os brachii S. Simonis comitis & monachi, ægrotantibus, a quibus introsumitur, medelam creditur afferre 715 c
Virginitas viduitati, viduitas matrimonio a S. Hieronymo prælata 520 b, 523 b. Virginitati servandæ opem divinam, ut fertur, implorant sanctæ virgines Ripsime & Gaiana 349 a b c d e f; & fugam ex ditione Romanorum arripiunt 350 a d
Viribus subito deficere incipiens S. Rosa Limana, angeli sui tutelaris opera remedium accipit 122 a b c e
Virtus miranda panis & vini ab angelo B. Humilianæ de Cerchis allati 112 a b. Virtutem S. Crucis quidam improbans visione divinitus oblata illustratur 49 e
Virtus est Christianorum propria ab Apostolo commendata, ut in ipsis periculis atque miseriis Deo gratias referant 491 a b c. Virtus S. Bartholomæi Trigonæ Blasio seni beatoque Cyrillo monacho prodigio manifestata 814 b e. Virtutes S. Cyriaci in tyrocinio & vita monastica 148 b c e f, 149 a b d e. S. Leodowini ante & post susceptam vitam religiosam 169 f, 170 a b c d e f, 171 a b c, 173 a b c d e f, 174 a c d; Baptistæ Feltriæ, piissimæ Pisauri Dominæ breviter enumeratæ 757 b c; B. Felicis de Meda 758 b; B. Seraphinæ Sfortiæ 765 f, 766 a b
Virtutes ex angelis quinam 27 f
Visio duorum angelorum Zachariæ oblata, quorum unus ab Hebræis Michaël, alter Gabriel fuisse creditur 21 e f; plurium angelorum Zachariæ oblata de angelis provinciarum præsidibus ab Hieronymo exposita 21 d e. Visio angelica. Vide apparitiones.
Visio S. Michaëlis archangeli Constantino Magno in somnis oblata 50 a. S. Antonino abbati Surrentino, & S. Catello Stabiensi episcopo 73 e f; nonnullis aliis in figura columnæ igneæ 81 f. Visio Domini nostri Jesu Christi S. Symeoni Stylitæ, & SS. Dei Genitricis cum multis personis gloriosis B. Ferdinando, Lusitano principi oblata 86 c, 100 d; item altera S. Cyriaco, S. Gregorio Armeno, & S. Simoni e comite monacho divinitus oblata 153 b e, 371 b c e f, 372, 373 & 374 a & seqq., 747 f, 748 a. Visione angelica contra timorem, quem a fratre suo Esau conceperat, recreatus videtur Jacob 15 e f; item alia visione angelica timor ejus ex nuntiis acceptis increscens mitigatur 15 f, 16 a. Visione, ut fertur, ter repetita soror Teridatis Armeniæ regis docetur, fratrem suum insania divinitus punitum, a S. Gregorio Armeno sanandum 361 a d, 409 c. Visiones in obitu B. Joannis de Monte-mirabili duobus religiosis oblatæ 230 c d
Visioni angelicæ in somnis sibi oblatæ non facile fidem adhibet S. Autbertus Abrincatensis ecclesiæ episcopus 77 b c. Visionibus multis recreatus obiit S. Sisoës 98 b c
Visus Tobiæ seniori miraculose restituitur 13 b
Vita ob Oniæ preces Heliodoro divinitus donata 22 b. Vita in solitudine XVIII annis prodigiose transacta 157 b e; Vide etiam Patria.
Vita solitaria a S. Hieronymo commendata 475 f, quam, ut peccata adolescentiæ defleat, ducit in Bethleem prius habitans in angusto hospitio, deinde in monasterio a S. Paula ædificato, cui semper præfuit, vili vivens victu & vestitu contentus 486 b c d e. Vitam longiorem moniali a Deo impetrat B. Veronica de Binasco 117 a b
Vitia Romanorum consueta sibi libertate & eloquentia perstringens S. Hieronymus, multorum offensionem immerito incurrit 470 a b
Ultor in seipsum sævissimus existit B. Joannes de Monte-mirabili ob præstitum inani gloriæ consensum 224 b
Voce angeli recreatur Agar & puer Ismaël, Isaac vero a morte eruitur 15 a b. Voces dæmonum lamentantium, ut fertur, auditæ, dum idolorum templa destruerentur 411 e; Voces angelicæ in translatione corporis S. Hieronymi, ut fertur, auditæ 635 e
Voto in honorem S. Hieronymi emisso, nobilis falconem amissum, miles equo magni pretii ægrotanti sanitatem recuperant 659 a; puer in periculo servatur incolumis 659 b. Votum incolarum oppidi Tauste in honorem S. Michaëlis archangeli nuncupatum 86 f
Urinam sine magno cruciatu emittere non valens sexennis puer patrocinio S. Ursi sanatur 286 c
Usus moderatus scriptorum profanorum a S. Hieronymo defensus 675 a
Vulneribus multis ex lapsu fortuito affectus S. Martinus, ope angelica sanitati restituitur 84 d; iis a diabolo acceptis prope exanimis B. Bernardus Ptolomæus, succurrente S. Michaële archangelo, sanatur 86 b
X
Xenodochio ædificando, venditis paternis bonis, allaboravit S. Hieronymus 486 c, 536 b c
Xenodochium pauperibus & advenis ædificat B. Joannes de Monte-mirabili 196 e, 219 f
Z
Zelum Theophili episcopi in reprimenda hæresi laudat S. Hieronymus 549 f, 675 c. Zelus S. Hieronymi a S. Gelasio Papa, & concilio Romano laudatus 578 a. Zelus Eduini & Sigberti regum Angliæ in fide Christiana promovenda 703 c, 704 b, 705 c d
Zizania in parabola Christi de tritico quænam sint, ipse Christus exponit 23 d
ERRATA SIC CORRIGENDA.
Pag. 1 in Catalogo Sanctorum col. 1 lin. 19
post Celedonum adde, S. JUSTINUS M.
Pag. 1 col. 2 lin. 12 TIBURINI-lege-TIGURINI.
Pag. 7 col. 2 lin. 5 aliquot-l-aliquod.
Pag. 18 num. 76 lin. 7 est-l-es.
P. 24 lin. 6 dico enim-l-dico enim vobis.
Ibid. lin. 18 Luc. 27-l-Luc. 16.
P. 32 lin. 16 & 17 imfectionem-l-imperfectionem.
P. 36 num. 169 in margine Custodem-l-Custodum.
P. 38 num. 182 in margine Iidem dem-l-Iidem.
P. 39 num. 189 lin. 7 stuvium-l-fluvium.
P. 43 col. 2. lin. 2 superstitinum-l-superstitionum.
Ibid. num. 7 lin. 9 attolens-l-attollens.
P. 58 num. 259 lin. 22 reliquunt-l-relinquunt.
P. 64 lin. 14 Casinum-l-Garganum.
P. 75 num. 336 lin. 24 & iterum lin. 25 & 26
anno 907-l-anno 709.
P. 88 num. 381 lin. 5 admitadatur-l-admittaturad.
P. 121 num. 573 lin. 21 nostri-l-nostræ.
P. 130 num. 4 lin. 15 δυνύσωμαι-l-δυνήσωμαι.
Ibid. num. 7 lin. 5 καλίον-l-καλλίον.
P. 132 num. 11 lin. 20 ψιχὴν-l-ψυχὴν.
P. 134 num. 17 lin. 17 αὐτῷν-l-αὐτῷ.
Ibid. lin. 18 τιμῂ-l-τιμὴ.
Ibid. in Annotatis lit. c lin. 3 percidut-l-perducit.
P. 143 num. 6 lin. 15 & 16 dogata-l-dogmata.
P. 147 num. 2 lin. 10 μηστυρίου-l-μυστηρίου.
Ibidem in margine num. 2 perfectionem-l-perfectiorem.
Lin. 13 ματασκευάσας-l-μετασκευάσας.
P. 148 lin. 8 ἐρχῇ-l-ἀρχῇ.
Ibid. num. 4 lin. 7 συνεχωρίθη-l-συνεχωρίσθη.
Lin. 12 ἀκέλευσεν-l-ἐκέλευσεν.
Lin. 15 ἀκτελὼν-l-ἐκτελὼν.
Num. 5 lin. 3 χροόμενος-l-χραόμενος.
P. 151 num. 9 in margine illustratu-l-illustratur.
Ibid. num. 8 lin. 5 νίκτερινῆς-l-νυκτερινῆς.
Pag. 152 lin. 19 Σοὺ
ἐξύρανας
τοῦ-l-Σὺ
ἐξήρανας
τοὺς.
P. 153 num. 14 lin. 19 σωνοδία-l-συνοδία.
Ibid. lin. 24 ἐσχύσαμεν-l-ἰσχύσαμεν.
P. 155 lit. 6 lin. 2 re-l-rei.
P. 156 num. 15 lin. 10 ἀρχιγοῦ-l-ἀρχηγου.
Ibid. lin. 13 ἀσχολιθέντων-l-ἀσχολισθέντων.
Num. 16 lin. 15 ἀπέλυσυν-l-ἀπέλυσεν.
P. 157 num. 19 lin. 12 αὠτῷ-l-αὐτῷ.
P. 183 lin. 3 hac super-l-hac super re.
P. 189 lin. 17 compendium-l-compendium.
Ibid. num. 21 in margine caremut-l-caremus.
P. 202 num. 106 lin. 9 B. Joannis avunculo-l-
B. Joannis proavo.
P. 208 num. 141 lin. 6, MCCXVIII-l-MCCXVII.
P. 212 num. 165 lin. 14 cuicumque-l-quicumque.
P. 213 num. 175 lin. 1 Gregorio-l-Gregorii.
P. 230 num. 59 lin. 4 & 5 fungabatur-l-fungebatur.
P. 246 num. 64 in margine altarit-l-altaris.
P. 248 num. 72 lin. penultima, dele hæc: Hic
annus vitiosus videtur.
Ibid. num. 77 in margine compositæ-l-composita.
P. 254 num. 106 lin. 15 timere-l-temere.
P. 255 col. 2 lin. 8 iisdem-l-iidem.
Ibid. num. 114 lin. 1 & 2 Palelenæ-l-Palenæ.
P. 263 col. 1 lin. 20 Spalmate-l-sphalmate.
P. 264 num. 13 lin. 26 ab-l-ad.
P. 268 num. 30 lin. 19 regnia-l-regina.
P. 289 num. 96 lin. 1 Terna adhuc subjungit
Gothardus miracula-lege-Terna adhuc subjunguntur
in auctario Gothardi miracula.
Ibid. post duo illa miracula: Hactenus Gothardus-l-Hactenus
Gothardi recusor.
P. 291 num. 4 lin. 28 quosque-l-quoque.
Pag. 295 num. 2 lin. 19 recentiares-l-recentiores.
Ibid. lin. 20 annuntiotur-l-annuntiatur.
P. 311 num. 82 lin. 14 antiquam-l-antiquum.
P. 312 num. 86 lin. 7 conversos-l-conversas.
Ibid. num. 89 lin. 17 seculo IV-l-seculo III.
P. 317 lin. 5 sceibens-l-scribens.
P. 320 in Annotat. lit. a μαρτήριον-l-μαρτύριον.
P. 321 num. 5 lin. 5 χρίαις-l-χρείαις.
P. 322 num. 6 lin. 13 ὅτινες-l-οἵτινες.
Num. 7 lin. 1 Ὕρχον-l-Ἦρχόν, & sic aliquot vicibus
Y pro H recurret.
P. 330 num. 17 lin. 16 πολλάρις-l-πολλάκις.
P. 331 num. 21 lin. 20 καλομένου-l-καλουμένου.
P. 332 col. 2 lin.7, & num. 23 lin. 2 τῶν-l-τὸν.
Ibid. num. 24 lin. 3 & num. 25 lin. 14 ἄρθρωποι-l-ἄνθρωποι.
P. 335 in Annotat. lit. n requitur-l-requiritur.
P. 336 num. 31 lin. 21 ἐξ-l-ἐκ.
P. 341 num. 43 lin. 16 δεκιῶν-l-δεξιῶν.
Ibid. num. 44 lin. 4 ἐκουδενώσεως-l-ἐξουδενώσεως.
P. 356 num. 79 lin. 24 ψηχῇ-l-ψυχῇ.
Ibid. lin. 34 εἰκτιρμῶν-l-οἴκτιρμῶν.
P. 358 num. 83 lin. 2 νυντὶ-l-νυκτὶ.
P. 360 in Annotat. lit. m lin. 8 discepserunt-l-discerpserunt.
P. 370 col. 2 lin. 11 τοστοῦτον-l-τοσοῦτον.
Ibid. in Annotat. lit. b lin. 1 num. 6-l-num. 65.
Num. III lin. 15 δημουργοῦ-l-δημιουργοῦ.
P. 373 num. 118 in margine conversiono-l-conversione.
P. 377 num. 127 lin. 19 δέσμα-l-δέρμα.
P. 380 num. 134 lin. 25 ἡφοίστου-l-ἡφαίστου.
P. 383 num. 139 lin. 3 ἀντῶν-l-αὐτῶν, & sic
alias subinde ν pro υ positum vel contra, ut facile
cernitur.
P. 396 in Annotat. lit. c qualis esse-l-qualis est.
P. 406 num. 14 in margine cruciaus-l-cruciatus.
P. 407 num. 20 lin. 14 marturis-l-martyris.
P. 408 in Annotat. lit. f lin. 6 & 7 lolum-l-locum.
P. 420 num. 13 lin. 4 mandacem-l-mendacem.
P. 426 num. 4 lin. 11 redita-l-edita.
P. 432 linea ultima laudatis-l-laudans.
P. 446 num. 140 lin. 2 mundanorum-l-mundanarum.
P. 455 num. 189 lin. 1 scribus-l-scribens.
P. 457 num. 196 lin. 12 & 13 commississe-l-commisisse.
P. 462 col. 2 lin. 16 quosque-l-quasque.
P. 510 col. 1 lin. 10 Hieonymus-l-Hieronymus.
P. 604 num. 935 lin. 1 hedomadis-l-hebdomadis.
P. 643 col. 1 lin.18 & col. 2 lin. 17 Cerasola-l-Cesarola.
P. 657 num. 1190 lin. 3 Sperantio-l-Superantio.
P. 677 num. 1298 lin. 9 expediveret-l-expediverit.
P. 683 num. 1321 lin. 21 unguentem-l-unguentum.
P. 690 lin. 13 & 14 unquem-l-unguem.
P. 706 lin. 15 ad voces anno tertio adde in margine
* forte substituendum: anno decimo septimo.
P. 708 num. 63 lin. 15 archiepræsulis-l-archipræsulis.
P. 711 num. 1 lin. 21 & 22 de de-l-de.
P. 720 num. 43 lin. 13 ponsos-l-sponsos.
P. 747 in Annotat. lit. k Heldebertus IV-l-Heldebertus II.
P. 792 num. 3 lin. 6 archimandratus-l-archimandritatus.
P. 800 num. 39 lin. 10 & 11 Paschasio-l-Paschale.
Wir werden Fehler deshalb nicht korrigieren.
Wir verantworten nur die Veröffentlichung.
Heiligenlexikon
als USB-Stick oder als DVD
Unterstützung für das Ökumenische Heiligenlexikon
Artikel kommentieren / Fehler melden
Suchen bei amazon: Bücher über Acta Sanctorum: Anhang September VIII
Wikipedia: Artikel über Acta Sanctorum: Anhang September VIII
Fragen? - unsere FAQs antworten!
Impressum - Datenschutzerklärung
korrekt zitieren: Societé des Bollandistes:
Die Deutsche Nationalbibliothek verzeichnet das Ökumenische Heiligenlexikon in der Deutschen Nationalbibliografie; detaillierte bibliografische Daten sind im Internet über https://d-nb.info/1175439177 und https://d-nb.info/969828497 abrufbar.