Einleitung Oktober IX

Oct. IX

Oct. IX

Cambridge 2002
Chadwyck-Healey
Acta Sanctorum Full-Text Database
Copyright © 1999-2002 ProQuest Information and Learning Company. Do not export or print from this database without checking the Copyright Conditions to see what is permitted.

Hecke, J. van
Bossue, B.
Buck, V. de
Carpentier, E.

Acta Sanctorum Octobris, ex Latinis & Graecis, aliarumque gentium Monumentis, servata primigenia veterum Scriptorum phrasi, collecta, digesta, Commentariisque & Observationibus illustrata a J. van Hecke, B. Bossue, V. de Buck, et E. Carpentier, ex Societate Jesu Presbyteris Theologis. Tomus IX, quo dies vigesimus primus et vigesimus secundus continentur. (Cum tribus figuris).

Brussels
Typis Alphonsi Greuse 1858

[2], VII-XXXIV, [2], 995 p.; ill.

ACTA
SANCTORUM
OCTOBRIS
EX LATINIS ET GRÆCIS ALIARUMQUE GENTIUM MONUMENTIS, SERVATA PRIMIGENIA VETERUM SCRIPTORUM PHRASI,
COLLECTA, DIGESTA.
Commentariisque et Observationibus
ILLUSTRATA
A
J. VAN HECKE, B. BOSSUE, V. DE BUCK ET E. CARPENTIER,
E SOCIETATE JESU PRESBYTERIS THEOLOGIS.
TOMUS IX
QUO DIES VIGESIMUS PRIMUS ET VIGESIMUS SECUNDUS CONTINENTUR.
(CUM TRIBUS FIGURIS).

BRUXELLIS,
TYPIS ALPHONSI GREUSE. MDCCCLVIII.

PHILIPPO BELGARUM PRINCIPI, COMITI FLANDRIÆ.

SERENISSIME PRINCEPS,

Quod pridem in votis habuimus, id nobis Tua indulsit benignitas, ut scilicet post octavum tomum de Actis Sanctorum Octobris, Serenissimo Fratri Tuo Leopoldo, Brabantiæ Duci, inscriptum, hunc tomum nonum pro pristino more dicare Tibi liceret. Opus enim illud, in Belgico solo natum et adultum, Belgicorum principum nomina in fronte gerere amat. Quod apprime intellexerunt decessores nostri, qui pleraque volumina principibus Augustissimæ Austriacæ familiæ, tunc in Belgio regnantis, obtulerunt. Nec dubitamus quin Serenitatis Tuæ gratiam habiturus sit ipse liber propter scriptionis argumentum: quod in eo universim versatur, ut historicæ disciplinæ ad suos veros limpidosque fontes reducantur. Præterea in Vitis Sanctorum evolvuntur res præteritis temporibus gestæ; personarum, locorum artiumque conditiones declarantur; atque ipsarum etiam rerum publicarum explicantur fata. Porro quis nescit quantum, Serenissime Princeps, istis studiis delecteris; et qua animi propensione aperte profitearis nullam Tibi scientiam viro principi historia utiliorem videri? Demonstratur insuper Sanctorum Vitis pietatem ad omnia esse utilem, quatenus, ut ait Apostolus, promissionem habeat et vitæ, quæ nunc est, et futuræ, et potissimum excitet caritatem in omnes se miserias large effundentem. Atque his favorem Tuum, Serenissime Princeps, non possunt non conciliare exempla domestica tot Sanctorum, ex quorum sanguine genus Tuum utrinque propagatum est: imprimis vero proxime adest pia memoria Matris Tuæ amantissimæ, optimæ Reginæ nostræ, quæ tantum sui desiderium in Belgarum animis reliquit, ut ejus laudes numquam interituræ videantur. Neque hæc in Te cassa esse vis et infructuosa; quapropter omnes boni, dum in Te caritatem Matris conjunctam cum prudentia solertiaque paterna, quam cuncti in Rege nostro suspiciunt, sibi gratulantur, perfectissimum Te principem fore merito præsagiunt. Accipe demum, Serenissime Princeps, hunc librum tamquam indicium nostræ erga Regem Regiamque familiam devotionis, quam pro viribus nostris et exhibuimus hactenus et in posterum exhibebimus, Deum simul patrem totius misericordiæ ardenter exorantes, ut per intercessionem Sanctorum Tibi omnia fausta et prospera tribuat.

SERENITATIS TUÆ REGIÆ

Obsequentissimi famuli
JOSEPHUS VAN HECKE,
BENJAMINUS BOSSUE,
VICTOR DE BUCK,
EDUARDUS CARPENTIER,
Societatis Jesu Theologi.

COMMENTARIUS DE VITA ET SCRIPTIS
ANTONII TINNEBROEK, HAGIOGRAPHI, PIE IN DOMINO DEFUNCTI.

AUCTORE V. D. B.

Quum opus Bollandianum, jubentibus Societatis nostræ prælatis et hortantibus adjuvantibusque regii gubernii ministris, continuandum suscepimus, hanc legem nobis præstitutam præfixamque esse voluimus, ut (quantum fieri posset) vestigia decessorum premeremus, eorum investigantes rationes modosque atque eadem imitantes. Porro quisquis a limine salutarit quinquaginta tres tomos, quos illi de actis sanctorum collegerunt et in publicam dederunt lucem, norit oportet hanc eis certam fuisse consuetudinem ut eorum scriptorum, qui post impensam aliquandiu in musæo Bollandiano operam ex hac vita decederent, laboris sui mercedem inter sanctos recepturi, vitæ resque gestæ brevi sermone conciperentur et in fronte novorum voluminum mandarentur memoriæ. Quum itaque pridie nonas Martias anni post Christum natum 1855 morte nobis abreptus fuerit dilectus in Deo collega Antonius Hubertus Tinnebroek, dum decimo anno in Actis Sanctorum conscribendis navaret operam, superest ut hoc loco pium id fungamur officium.

Natus autem est in Waalwyk, diœcesis Buscoducensis municipio, ex mediocribus, sed honestissimis parentibus, anno 1816, eademque die sacris undis ablutus sanctos Antonium et Hubertum patronos accepit; quos deinceps ad ultimam vitæ metam egregia veneratione coluit. Quam eximia autem cura educatus fuerit et a teneris unguiculis ad christianarum virtutum normam institutus, amabat ipse deinde recogilare et, si opportunum videretur, aliis etiam aperire. Neque id præteriit, quum initio tirocinii religiosi scripsit quam vocamus historiam vocationis. Is enim mos et Societatis nostræ consuetudo est ut novitii, quo melius juventur ad rite deliberandum de retinendo novo quod ambiunt vitæ genere et quo vehementius stimulentur ad impensas gratias divinæ majestati de acceptis beneficiis habendas, scripto breviter indicent quibus incitamentis et qua via ad religionis portum devenerint. Et quidem, quum hæc scriptio eximia simplicitate et candore excellat, quumque insuper sæculo proxime præterlapso, quum Societas nostra lethali affecta fuit ictu, id genus commentariorum invidiam plurimam (ut reliqua omnia nostra instituta et leges) subierit, quasi nescio quod vinculum turpe esset et infame, placet speciminis gratia hoc loco edere quæ de suo in Societatem ingressu literis tradidit optimus collega. Apud patrem, ita exorditur, aviamque maternam (nam matrem secundo ætatis meæ anno ex partu fratris defunctam non novi) educatus in timore Domini et ad pietatem instructus, ac præsertim jam inde a teneris annis pietate multa in Deiparam imbutus fui: cujus in honorem fere quotidie solebat, maxime vero hiemalibus diebus, integrum rosarium in nostra domo recitari; et ego consueveram sæpius cum parente vel cum pio quodam socio diebus sabbatinis parvam unius leucæ peregrinationem ad locum ei specialiter consecratum instituere. Quo ex tempore etiam, nescio quo stimulo, ad sacerdotalem statum omni ardore ferebar; ut unica prope, donec ad studia me contuli, vel certe maxima jucunditas esset ad parvam aram celebrationem sanctissimi missæ sacrificii aliaque quæ in templo fieri videbam divina officia imitari. Interea autem dum in his multus essem et presbyteratum cogitarem, exorta quoque sunt in meo animo germina quædam ad Societatem Jesu aliquando capessendam. Quæ autem his novis cogitationibus occasionem dederunt, sequentia præcipua sunt. Primum quidem, quod ista tempestate multa scriberentur et dicerentur de Jesuitis; de quibus cum parentem aliosque cum laude loquentes audirem, talium virorum amore accendebar. Secundum quod multa mihi narrarentur et imaginibus exhiberentur de laboribus in conversionem infidelium impensis ab aliquot præclaris Societatis viris, potissime a Francisco Xaverio: quorum relatione mirum quantum delectarer quantumque ad imitandum incitarer. Tertium tandem, nec id utique minimum, quod, ubi primum legere didiceram, ab avo paterno Vitam aliquam brevem sancti Aloisii Gonzagæ dono acceperim, cui non multo post alia prolixior fuit substituta. Atque ex hujus lectione multam concepi erga sanctum istum juvenem venerationem, numquam postea intermissam: hanc legere et aliis quoque alta voce prælegere habebam in deliciis; et maxima tenebar admiratione in illis quæ spectabant ad ejus vocationem. Anno dein 1829, kalendis Octobris, ad studiorum curriculum obeundum missus sum Eindhoviam et brevi post, initio anni 1830, in seminarium minus Buscoducense, recenter restauratum. Quibus dum incumberem, animo agitavi per aliquod temporis spatium consilia a sacerdotali ac religiosa vita aliena; sed his talis erat causa et origo ut deinde argumenta visa sint quibus mihi suaderetur potius quam dissuaderetur Societatis ingressus. Quum hæc itaque per Dei bonitatem et misericordiam immensam sublata essent, pristina consilia cum majori etiam dulcedine mente recepi et fovi; præsertim quia tum multo studio versavi Vitam S. Ignatii.

Cujus lectione valde commotus quum essem, eamdem frequenter repetii et quæ ibi dicebantur de institutis et legibus Societatis diligenter consideravi. Inde itaque excitatus, aperui seminarii superiori cupiditatem qua ardebam religiosæ vitæ amplectendæ in Societate Jesu. Quod propositum ut excolerem potius quam continuo exsequerer ille me monuit; adeoque ætatem nimis teneram (habebam quindecim annos et dimidium) objecit: animavitque ut Dei omnipotentis auxilium et lumina Spiritus sancti ad hoc frequenter efflagitarem et intercessionem implorarem Beatissimæ Virginis Mariæ; erga quam ut semper magnum senseram affectum ita tunc hortamentis et exemplo superioris et præcipue lectione Gloriarum Mariæ, a beato Alphonso de Ligorio conscriptarum, multo majorem persentiscebam. Ergo quotidie, nulla die excepta, ad impetrandum a summa bonitate statum vitæ mihi maxime salutarem preces fundere cœpi, remque juxta regulas de hoc argumento dari solitas coram Deo perpendere et examinare: unde propositum ingrediendi Societatem firmius in dies effectum est; et, ex abundantia cordis ore nonnumquam loquente, amicis aliquot mea vota innotuere. Incitamentum autem quo impellebar potissimum hoc fuit, quod, cum aliqua talenta mihi essent a Domino concredita ad gloriam ejus procurandam, ut illa in tuto collocarem et ad debitum finem modo debito adhiberem, optimum mihi videretur eorum usum permittere sanctæ obedientiæ, quam tutissimam hominum ductricem nuspiam magis in honore esse quam in Societate noveram. Interim vero frequenter, et, quum in philosophiæ curriculo versarer, majori etiam contentione efflagitavi a superiore seminarii ut discessum meum probaret: sed ille, dum me in optatis confirmaret, simul respondere solebat me juniorem esse, neque periculum in aliquantula mora esse. Aliquando autem tradidit mihi legendam illam Alphonsi Rodericii de perfectione christiana partem, quæ de institutis Societatis est; quo munere vocationem meam ac fervorem ad illam sequendam non parum confirmavit. Quæ quum ita se haberent, philosophiæ cursu peracto, sub finem anni 1835 ad seminarium majus veni: ubi quem elegeram rerum ad conscientiam spectantium arbitrum, reverendum dominum Van de Ven, præsidem seminarii, de mea deliberatione feci certiorem, illiusque approbatione atque consilio, post geminatas ad Deum preces, post frequentiores communiones, post missas plurimas ad hanc intentionem a me auditas, et a sacerdote quodam amico pro me celebratas, post invocatam intentius Beatissimam Virginem Mariam cum aliis sanctis, maxime sancto Angelo custode, sancto Josepho, sancto Antonio, sancto patre nostro Ignatio, sancto Aloisio, ac beato Alphonso de Ligorio (quem propter suum in Dei Genitricem et in Societatem Jesu amorem plurimum diligebam et adhuc diligo) ulterius progredi statui. Ecce autem illis diebus meus tunc sodalis, nunc frater in Christo carissimus, dominus Gerardus Van Ryckevorsel, mecum communicat suum Societatem ineundi propositum literasque hac super re a suo fratre, Societatis Jesu scholastico, acceptas; in quibus inter alia hic scribebat se ex duobus clericis in Americam navigaturis audivisse esse aliquem in seminario Buscoducensi theologiæ alumnum, nomine Tinnebroek, qui ingressum in Societatem meditabatur; suadebatque, si res ita esset, ut una mecum conferret consilia: quod tunc fieri cœptum. Sed quum in eo statu ista versarentur, in utramque partem multa mihi occurrere, objectiones multas se mihi objicere, ego dubitare nonnihil, hæsitare, anxius esse, nec quid agendum jam foret perspicere; quamobrem consultus præses rationem viamque facilem suggerit: novendiales preces fiant in honorem Beatissimæ Matris Mariæ. Quod consilium ut multo fervore exsequi cœpi, mox turbatio dejecta est, jamque dies cum præside composita, qua in domum paternam consensum patris obtinendi causa essem profecturus. Sed proficisci non fuit opus; quia inexspectato parens ad me invisendum venit, de proposito meo edoctus. Huic ille objecit varia quæ solvere non erat difficile: dein convenit de re præsidem; et, diu cum ipso collocutus, consensum quidem non dedit, sed nec abstulit spem obtinendi. Aliquot post diebus domum petii ac majorem in ipso, non tamen invincibilem consentiendi difficultatem inveni. Interea, III nonas Februarii anni 1836, juvenis Buscoducensis, conniventibus parentibus, Culemburgum adiit, præscriptum de admittendis examen apud P. De Hasque, nostrorum qui in Hollandia degunt superiorem, subiturus. Qua ego occasione usus, literas ad eumdem patrem illi dedi, quibus ei mea animi sensa et concepta vota patefeci, simul petens quid mihi, positis hoc loco apud parentem rebus, esset porro faciendum. Responsum dum morarer, nova institui ad Sanctissimam Dei Matrem novendialia supplicia; atque ejus implorato patrocinio, plenas, ut recordor, assectu, plenasque spe literas ad parentem misi, petitionem meam denuo renovans. Et reapse, die ultima præstitutarum precum advenit domo desideratissima epistola, qua pius parens consensum mihi omni ex parte absolutum impertiebat. Tum vero quanto exultavi gaudio! Quam fervidas multasque reddidi Deo Optimo Maximo et Beatæ Virgini grates! Quam sæpe mecum ipse repetivi: Lætatus sum in his quæ dicta sunt mihi: In domum Domini ibimus! Neque diu distuli optatum adipisci beneficium. Ut epistola P. De Hasque mihi reddita est, ad iter me accingo, VI scilicet nonas Martii. Examinor Culemburgi a tribus patribus et deinde Noviomagi a quarto, atque ex eorum conversatione Societatis, jam prope matris meæ, non parva dilectione hausta, repetivi domum IV idus ejusdem mensis, ut ad profectionem brevi secuturam me præpararem. Cumque illic legerem opus beati Alphonsi de Ligorio cui titulus: Praxis amoris erga Dominum nostrum Jesum Christum, quo opere pater meus utebatur; inveni speciali aliquo signo ab ipso notatum caput undecimum, quo agitur de vocatione ad religiosam vitam et de parentibus huic adversantibus: atque hoc loco puto eum nonnihil ad mihi annuendum permotum fuisse. Circa finem tandem mensis de admissione mea per epistolam P. De Hasque edoctus, alacriter et quam citissime potui me viæ dedi, amicis suadentibus ut remanerem usque post paschales dies aurem non præbens. Initio itaque hebdomadæ sanctæ domum paternam reliqui; nullisque per viam obstaculis impeditus, feria tertia post meridiem Nivellas in domum probationis adveni. Erat is dies III kal. Aprilis. Gratias Deo super inenarrabili dono ejus. Atque hæc ipse hactenus.

Ex hoc autem documento egregia boni juvenis sensa percipi possunt; sed nequaquam præcellentes dotes, quibus a Deo donatus jam tum abundabat. Erat scilicet ei felicissima memoria, ita ut quæ audiret aut legeret multo etiam post recordaretur clare, distincte, accurate. Intellectus acumen non minus erat mirabile; adeoque nil tam obscurum erat aut involutum, quod ejus mentis acies non penetraret facile. Sagacis simul erat ingenii et magni, quo minutissima quxque conseclaretur, nec summam et corpus seu quasi molem rerum præteriret. Quum vero judicii lucidissimi esset et argumentorum vim et pondus egregio quodam sensu perciperet, quiescere non poterat ubi placita quædam aut historias examinabat, priusquam ultima (si necessarios libros aut alia adjumenta in promptu haberet) assertorum explorasset fundamenta. Studiorum insuper laborem amabat eumque facile ferebat; nec quidquam erat ita horridum difficultatibus aut ariditate ingratum, quo non deleclaretur, quum aliquantisper ei animum applicuerat. Atque ita jam constitutus et comparatus erat, quum Societati dedit nomen; quamquam singulares hæ dotes continuo exercitio ad finem usque vitæ creverunt et a virili ætate omnium oculos multo magis perculerunt. Neque eximiæ ejus animi vires fugerunt magistros, quos in minori seminario Buscoducensi nactus erat. In omnibus enim scholis, quæ discipulorum numero satis frequentes erant, palmas omnes præripuit; et nonnulla quæ tunc temporis ligato aut soluto sermone tentavit theotisce, latine, græce, gallice atque etiam hebraïce, ibidem etiamnum, quod tam egregii scholaris reliquiæ sunt, servantur. Hæc quum ad nos scripsisset R. D. J. Cuyten, olim minoris, nunc autem majoris seminarii Buscoducensis præses, addidit sequentia: Ut jam ad ejus indolem deveniam, hæc mitis erat et amabilis; quo siebat ut ab omnibus discipulis non diligeretur minus quam magni sieret. Tantæ autem erat simplicitatis et modestiæ ut ejus laudibus invideret nemo. Numquam dejectus erat animo, numquam turbulentus aut lætitia effusus, amœnus tamen et jucundus. Constantiam retinebat magnam in spiritualibus exercitiis, neque ulla umquam hebdomade omisit ad sacrum tribunal accedere et ad cælestem mensam. Cæterum placidus suam ibat viam, nec singularibus defectibus, nec extraordinariis gestis conspicuus. Sane placuisset nobis, si in hac nostra diœcesi suam collocasset operam; sed quum natus videretur ad Societatem, mira animi alacritate eum ad vos misimus, probe conscii quantum vobis donum conferremus. Cl. v. De Nef, Turnholtanus, quem non præteribat quam rari sint talis ingenii juvenes, non poterat non mirari nostram liberalitatem; et quidem arbitror in annalibus vestris paucissima exempla repertum iri tam promptæ et tam hilaris in vos munificentiæ.

Tantis itaque facultatibus et præsidiis ornatus domum probationis Nivellensem ingressus est juvenis Antonius et novitiorum albo adscriptus pridie kalendas Aprilis anni 1836. Degit porro illic usque ad ineuntem mensem Octobrem anni sequentis, quo tirones Truncinium translati sunt et Nivellensis domus in residentiam mutata. Licet autem biennium nondum probatus esset, quum tamen firmus esset in arrepta ritæ conditione (ad quam perpetuo retinendam privatis votis XV kalendas Octobris anni 1837 sese obstrinxerat), XIII kalendas Novembris ejusdem anni in scholam grammatices et rhetorices missus est, quam Societatis nostræ scholastici post emissa prima vota unum aut duos annos frequentare solent. Quum sæculum reliquit, habebat quidem jam tum peritiam quamdam latinæ linguæ; verum, sive scabiem quamdam in philosophico stadio contraxisset, sive numquam satis castigatus fuisset, non abhorrebat omnino a verbis barbaris, et constructiones admittebat, quas sane græca et gallica lingua amat, abjicit vero purior latinitas. Quod vilii genus quum magister P. Andreas Van Iseghem impugnaret continuo et ex libris M. Tullii Ciceronis de Officiis ostenderet latinos plane adversari nomina quæ philosophi abstracta nuncupant; brevissimo tempore dicendi modum sibi adoptavit, immunem locutionum, quas media ætas ex græcis Aristotelis fontibus in philosophicas et theologicas latinas scholas induxit et quas sæcula XVI et XVII in sermones vernaculos, maxime gallicum, inrexere et a quibus per consuetudinem et usum inter latine scribendum dissicillimum est abstinere. Dum vero has laudes prosequor, satis intelligo periculum mihi imminere ne nimius videar. Ast præ manibus adhuc habeo orationem de S. Stanislao Kostka, quam tunc ipsi utpote tironi datum est in triclinio dicere die ejus festa, idibus scilicet Novembribus anni 1837 et quam nil mutatam animus est aliquando in lucem dare. Hinc scilicet discere erit quam pure jam tum scriberet.

Licet autem philosophiæ elementa in minori seminario percepisset, visum tamen est Societatis superioribus eum mense Octobri anni 1838 Namurcum destinare, ubi prius integrum annum philosophiæ et matheseos elementaris lectiones audiret et dein alterum in discenda physica, chemia et mathesi sublimiori poneret. In physicæ schola singulari laude versatus est et quam aperta sibi essent naturæ arcana palam ostendit, quum ad stadii finem theses typis impressas de universa philosophia, qua physica quoque continebatur, publice desendit. Neque minus profecit in mathesi; ita ut etiam postea multum oblectamentum ex mathematicorum libris caperet. Legebat autem eos tam facile, ut alii fere non promptius historias percurrant; neque hæc perfunctoria erat lectio, sed diligenter scrutabatur et perpendebat omnia. Cujus rei testimonium sit exemplar, quod in musæo nostro adhuc servatur, lectionum cl. v. Cauchy de mathesi sublimiori, quas in meliorem ordinem redegerat præstans ejus discipulus. Quum enim id volumen Bruxellis, quo mense Septembri anni 1840 hagiographos adjuvandi causa missus fuerat, manibus versaret, ad margines annotavit sphalmata omnia typographica, quæ ei in numeris aliisque signis inter legendum occurrerant. Atque hæc ejus disciplinarum physicæ et mathematicæ peritia ita omnibus perspecta erat ut ultimis vitæ suæ annis sæpius a superioribus jussus fuerit scholasticos nostros examinare priusquam ex eadem schola discederent. Verumtamen fatendum est non omnes mathematicæ partes ei æque fuisse pervias: quæ intellectu percipienda erant, percipiebat quam facillime; quæ imaginationis viribus, difficulter satis; adeo ut ea geometriæ pars, quam descriptivam dicunt, nonnisi summo labore ab eo caperetur.

Porro quum, ut diximus, stylum bene latinum haberet, quumque insuper judicio esset acri, felicissima memoria, et maxima studendi constantia præditus, ad musæum Bollandianum mittendus visus fuerat, ubi paulatim eruditionem historicam et ecclesiasticam sibi compararet et interea quam posset præstaret operam. Laborabat autem tum diligenter P. Josephus Van der Moere in enodandis difficultatibus, quas in S. Theresiæ scriptis et Carmeli Excalceati legibus potius quam in ipsis sanctissimæ matris gestis deprehendisse sibi visus erat; nec quidquam processerat ipse commentarius, quem prævium dicimus, si excipias tamen primum caput quod de fontibus historicis vitæ S. Theresiæ est. Jussus itaque fuit juvenis Antonius totam eam partem scribere, quæ de vita est seu de gestis S. Theresiæ et quæ in VII Octobris tomo numeros plus mille seu ultra quinquaginta capita complectitur. Universa quidem hæc scriptio siglis nominis Tinnebrochii notata non est, quod presbyter nondum esset et adjutor potius haberetur quam scriptor; verum styli diversitate satis facile est discernere quæ alterutrius sint partes.

Hanc operam ut absolvit Tinnebrochius et typis ridit excusam, autumno anni 1845 Lovanium abiit, theologiæ præcepta auditurus. In qua palæstra quum versaretur, ecce mense Augusto anni 1846 prodit in lucem typis Lovaniensibus de regularium et sæcularium clericorum juribus et officiis liber singularis, auctore Mariano Verhoeven, archidiœcesis Mechliniensis presbytero, protonotario apostolico, juris utriusque doctore, sacrorum canonum in universitate catholica Lovaniensi professore publico ordinario. Hujus quidem libri facies moderata satis erat, neque ex ira aut odio suscepta videbatur lucubratio; verum siquis aliquantisper perpenderet quæ in ea legebantur, non poterat non judicare scriptionem infensam esse regularibus atque eo totam vergere ut inter arctissimos limites cohiberentur, quin etiam ut ab episcopis et clero sæculari opprimerentur. Unde hæc opella non parrum regularium amicis dolorem eorumque adversariis incredibile creavit gaudium; ita ut passim audiretur jesuitas (nam hi potissime intendebantur) prostratos jacere insignemque de eis victoriam fuisse relatam. Quæ res eo magis erat lugenda quo plura eodem tempore mitterentur ab ecclesiæ hostibus in religiosos ordines et maxime in Societatem Jesu tela. Quis enim nescit eo anno quotidianas ephemerides, comitia publica, libros historicos et fabulosos in Gallia, Belgio et universa fere Europa tota fere in eo fuisse ut subverteretur nostra Societas; qua clade sterneretur via ad pessumdandam universam rempublicam politicam et christianam? Initio tamen sola patientia christiana inopportuno libello opponenda visa est, et ne cogitatum quidem ab ullo regulari fuit de refellendis R. D. Verhoeven assertis. Verum ubi intellectum est etiam inter viros vere probos plures esse qui iis fidem adderent, prius in ephemeridibus Leodiensibus pauci aliquot errores retecti sunt, ut hoc pacto palam fieret non omnimode fidendum esse libro singulari. Quod monitum si patienter tulissent R. D. Professor ejusque asseclæ neu contendissent scriptionem ubique veracem esse et firmam, nil ultra ei fuisset objectum. Sed tam pacate compositi non erant animi; adeoque ad modestissimam scriptionem opposita sunt typographorum ope acerrima responsa. Quamobrem circiter festa natalitia ejusdem anni, suadentibus eminentissimis viris, atque omnium maxime cardinali Fornario, rerum Belgicarum peritissimo, rogantibus etiam aliorum ordinum regularium in Belgio superioribus, jusserunt prælati nostri confutationem parari ab Antonio Tinnebroek et ab altero scholastico Lovaniensi, qui cum eo quinquennalam operam posuerat in scribendis Actis Sanctorum atque tunc simul secundum theologiæ annum inchoaverat. Jussa fecerunt ambo; et licet quotidianas theologiæ dogmaticæ scholas adirent, feriis paschalibus confectum erat. Examen historicum et canonicum libri R. D. Mariani Verhoeven de regularium et sæcularium clericorum juribus et officiis; quod deinceps per unum aut alterum mensem limatum et typis impressum est, atque ineunte mense Julio lucem vidit, ex sexcentis quadraginta paginis constans. Hanc autem in ea partem habuit P. Antonius Tinnebroek: caput primum scripsit de natura status religiosi; secundum de origine status religiosi; et tertium de bono status religiosi; similiterque caput vigesimum de licentia ordinarii ad erectionem monasterii requisita; vigesimum secundum de servandis ab ordinario in permittenda monasterii erectione; vigesimum tertium de par+cho intra cujus parochiam monasterium erigitur; vigesimum quartum de pristino et hodierno ecclesiarum parochialium statu; vigesimum quintum de pristina et hodierna parochorum in Belgio sorte et demum vigesimum sextum et ultimum de supplenda in Belgio ecclesiarum et presbyterorum parochialium paucitate per erectionem monasteriorum; ita ut initium et finis Examinis historici et canonici patrem agnoscant Antonium Tinnebroek, media autem pars alterum scholasticum, nunc iterum hagiographum.

Verum his absolutum non erat libri R. D. Verhoeven susceptum examen; adeoque quod prodiit volumen, licet res præcipuas omnes regularium contineret, tomus prior dictus est et alter dein scribi cœptus. Plurimum jam processerat novum opus et ad umbilicum fere deductum erat, quum continuo ex Helvetia et Italia pessima afferrentur nuntia. Visum itaque est id non esse tempus quod istiusmodi posceret libros; et tanto promptius quies indicta est quanto certius constaret jam ab omnibus peritis agnosci uno priori volumine intentum finem obtentum fuisse. Prodiit itaque numquam tomus posterior.

Atque hoc loco animadvertendum videtur eum valde erraturum esse qui existimaret Tinnebrochium iniquo in auctoritatem episcopalem fuisse animo. Certe plura scripsit quibus palam fecit eam concessam non esse episcopis licentiam quam eis attributam velle videbatur R. D. Verhoeven; sed ut hanc præscindendam arbitrabatur, quod Pistoriensibus et Hontheimianis placitis propius accederet, sic quoque sartam tectam volebat quam ex communi jure vel ex legitima consuetudine habent episcopi potestatem; neque eos ferebat, qui Romanorum pontificum primatum non norunt extollere, quin episcopis pastorale suum pedum eripiant aut ad nescio quam æqualitatem redigant, in universa ecclesiasticæ disciplinæ historia ignoratam; adeoque singulariter amabat principia, quæ Gregorius papa XVI in suo sedis apostolicæ Triumpho explicuit et tot annos secutus est. His enim ecclesiæ unitati optime consulitur, Romanorum pontificum jurisdictio integra servatur et episcopis sua retinentur jura et dignitas.

Quum vero Tinnebrochius operam contulit ad R. D. Verhoeven pandendos errores, numquam ei vel minimum suspecta fuit hujus viri christiana fides aut caritas: quod quidem Belgæ monendi non sunt; sed exteros fuisse qui, lecto Examine historico, sinistre cogitarint de Lovaniensis professoris sensis novimus, licet non uno loco Examinis dictum fuerit satis futurum esse libri singularis auctori novisse quantum sua placita cum jansenianis convenirent ut ea procul abjiceret. Utile itaque fuerit aperire quæ ipse Tinnebrochius senserit de origine tot erratorum, quæ admisit adversarius. Scilicet ut primum legit ejus opusculum, continuo vidit tot lapsuum causam non esse malevolentiam aut hostilem adversus regulares animum; (et quidem satis erat de visu novisse professorem ut eum absque felle esse pronunciasses;) multo minus eum ex jansenianorum phalange esse; sed falsas ejus sententias inde fuisse ortas quod fidem habuisset Thomassino, de regularibus disserenti: quem nemo exscripsit aut breviavit quin eodem cespitaverit modo; ut exemplo Espenii, Hontheimii et Pistoriensium satis constat. Hinc itaque omnino præter mentem primum hauserat R. D. Verhoeven plures præjudicatas opiniones et asserta falsa; quibus facile inductus est ad non spernenda aliquot brevissima opuscula, sæculo XVII et XVIII pessimo animo adversus regulares scripta, in quibus non tantum a genuino sensu detorquentur pontificum et conciliorum verba (hoc nempe Thomassino proprium est), verum etiam textus recitantur imaginarii, fabulosi, mendaces. Porro dum hos textus et Thomassini perversa interpretamenta optima fide reciperet professor, cavebat sedulo ut omnia qua iram saperent et odium diligenter resecaret. Quæ quum præstitisset, arbitrabatur vir simplex et bonus se æqua lance regularium officia et jura expendisse; dum tamen librum scripsisset non minus noxium regularibus quam qui inimicitiam spirant et simultatem. Qu+mobrem omnino assentiendum videtur rectori universitatis magnifico reverendissimo viro Xaverio de Ram; qui, dum kalendis Februarii anni 1850 justa persolverentur defuncto Mariano Verhoeven, monet primo valde diversa fuisse judicia de libro singulari, in quo quæstiones versabantur quæ alio forte magis opportuno tempore agitatæ fuissent; deinde vero concedit unicuique licere non omnes professoris admittere opiniones; et demum concludit hinc tamen nemini fieri potestatem incusandi auctoris de vulgari in religiosos odio aut malevolentia, multo minus de praro in apostolicam sedem affectu; quin immo eum de ecclesia Romana sensisse quæ olim exclamarat Bossuetius: Adhæreat lingua mea faucibus meis, oblivioni detur dextera mea, si non meminero tui, si non proposuero Jerusalem in principio lætitiæ meæ: quæ ut gravissime, sic quoque rectissime dicta videntur. Adeoque, quoniam non poteramus abstinere a revocanda memoria controversiæ nunc feliciter sopitæ, noluimus tamen de ea dicere quin simul testimonium daremus de sincera fide et catholicis sensis optimi viri Mariani Verhoeven. Quum nempe viam omnis carnis ingressi sumus, parum interest multumne an mediocriter eruditi fuerimus; sed catholicos fuisse nec ex prava voluntate errasse summum negotium est.

Ubi hæc itaque absoluta erant, ordinariis scholasticis laboribus magis se dedit Tinnebrochius et ad sacros ordines se paravit. Atque hi ei collati fuere Namurci autumnalibus quatuor temporum feriis anni 1858 ab illustrissimo episcopo Dehesselle. Lovanium dein sacerdos redux, integrum adhuc annum, scilicet quartum, theologiæ addiscendæ impendit. Dum autem hic curreret, contigit ut R. D. Joannes Baptista Malou, tunc theologiæ dogmaticæ in Universitate Lovaniensi publicus lector, atque olim collegiorum sancti Acheoli et Romani scholaris, a sanctissimo Domino Pio papa IX episcopus Brugensis designaretur. Quæ electio festivis plausibus excipienda visa est collegii Lovaniensis rectori, P. Henrico Rosa. Et quidem versabantur tum in eo studio duo professores præstantes collegii Romani et aliquot scholastici itali; professores totidem hispani et aliquot ejusdem gentis similiter scholares; Helvetiæ valles et montes perplures etiam discipulos miserant; erant præterea angli, germani et bohemi; batavos omitto, qui ejusdem labii sunt ac theutones belgæ: atque ex hac gentium commixtione, quam turbo in universam fere Europam sæviens fecerat, rara oriebatur facilitas ad compingenda carmina diversissimis linguis. Conscripta itaque fuere hebraice, græce, latine, et nescio quot idiomatibus vulgaribus. Partem quoque in iis habere voluit Tinnebrochius eamque eximiam. Videlicet quum facultas ei esset incredibilis quidcumque liberet brevissimo tempore intelligendi et memoriter retinendi, aliquanto ante inciderat in libros aliquot de veteri dialecto indica. Paucis autem diebus didicerat grammaticam, syntaxim atque etiam ligatæ orationis leges et scripta aliquot soluti styli cum nonnullis carminibus summo labore (omnibus fere subsidiis destituebatur) latine facerat et ad linguæ leges expenderat, et dein tentarat aliquid ipse scribere; neque magis se exercuerat, quum ut carmina faceret rogatus est. Respondit stupenti rectori se sanscritica compositurum; quod placuit, quum probe innotesceret eum tantæ esse accurationis ut vix timendum esset ne errores admitteret. Id enim ejus erat ingenium ut in iis omnibus, quæ probe perspecta non habebat, cautissime procederet, ne apicem quidem scribens quin secum cogitasset rectene esset an secus, et si dubia solvere non posset, omittens: solitus jocose dicere neque præceptum Dei esse neque ecclesiæ ut quæ primo occurrunt scriberentur; non unum esse dicendi modum; alios inquiri posse; quin ipsas res præteriri posse et alias substitui. Et, ut id raptim notetur, huic forte diligentiæ, in dubiis locutionibus omittendis maxime positæ, potissimum debetur stylus ejus nitidus et optime latinus, qui in omnibus ejus scriptis, etiam quæ properavit, legentium animos movet. Scripsit itaque poema sanscriticum longum satis, quod cum aliis illustrissimo præsuli oblatum est.

Ut vero hoc loco continuetur sermo qui incidit de ejus linguarum peritia, quum diem obiit, idiomata noverat saltem viginti unum: videlicet hebraicum, syriacum, arabicum, sanscriticum, armeniacum, hibernicum, russiacum, græcum veteris et recentioris formæ, latinum, hispanicum, lusitanicum, gallicum, mœso-gothicum, germanicum, belgicum, anglo-saxonicum, anglicum, islandicum, danicum et suecicum. Quarum quidem omnium linguarum non perfectam habebat notitiam, multo minus expeditum loquendi usum; deerat enim occasio; sed leges sciebat et indolem, scripta non difficulter intelligebat, atque etiam, si necesse esset aut eo voluptas ferret, ipse scribebat: inter ejus reliquias supersunt exempla, atque in Actis Sanctorum etiam nonnulla observari possunt vestigia.

Omnium autem optime callebat linguam latinam, de qua jam dixi, et linguam patriam seu theutonicam. Scripta ejus aliquot, ad hanc pertinentia, excusa exstant in actis literariis menstruis, quæ olim titulo de Middelaer edidit R. D. David, professor in Universitate Lovaniensi, literator theutonicus et historicus patriæ præstantissimus et certe pro merito nondum satis commendatus. Quæ ad hunc præclarum virum misit Tinnebrochius, pleraque omnia illic notata sunt siglis A. T. Et quamquam res minimi momenti videatur, memoriæ quoque tradendum existimo diplomata, quæ ex hispanico in vulgare idioma versa ad calcem Vitæ sancti Alberti, episcopi Leodiensis, idem R. D. David typis exprimenda curavit, theutonice facta esse a nostro Antonio; qua brevi opella, maximis obsita difficultatibus, omnium forte maxime ostendit quantam haberet patriæ linguæ scientiam.

In universa autem re literaria nil magis amabat quam linguarum studium, quod id reliqua fere omnia contineat. Verba enim si recte intelligantur, populorum negotia, mores, leges percipiuntur; quæ ipsi norunt, novimus nos quoque; pereuntibus verbis aut aliis substitutis, res ipsas periisse aut alias substitutas fuisse patet, vel saltem peregrinis impulsionibus fuisse locum; mutationes quoque formarum, ut lentas absconsasque causas habent, inquirere juvat et suavissimo oblectamento est; quod vero potissimum est, linguistica quam dicunt sæpissime necessaria fax est ad dispellendas historiæ tenebras et ad nudam certamque indagandam veritatem. Quæ quum experientia didicisset Tinnebrochius, ubi tempus aliquod liberum habebat aut labore fatigatus erat, redibat ad grammaticas, ad lexica, ad peregrina scripta. Id ejus singulare levamen, etiam quum vires omnes fere corporis amiserat; ita ut quum phthisi omnino jam tabesceret et sæpius jam copiosum sanguinem emisisset, difficillimos id genus libros versaret. Adeoque, ubi ultima sanguinis violenta exscreatione occupatus est, aperti jacebant in ejus pluteo libri eruditissimi de lingua armeniaca, quibus se parabat ad latinas faciendas Vitas aliquot sanctorum armeniacas, quæ nec latine exstant, neque græce. Sed ex hoc diverticulo redeamus in viam.

Quum exeunte æstate anni 1818 quadriennium theologicum absolvisset optimus collega et doctrinam suam examinatoribus probasset, missus est Truncinium, ubi magistro R. P. Aloisio Geoffroy, huc ex Helvetia profugo, tertium probationis annum pro more perageret. Quod tempus rebus spiritualibus et aliquantisper ministerio sacro dedit. Verumtamen quum inter hujus anni exercitia sacris ritibus melius discendis aliqua opera navari soleat, magister collegis suis assignatus est P. Tinnebroek. A puero scilicet has res amaverat; quin etiam, quum in Societatem venit, missalis et breviarii ordinem et multa id genus jam probe norat. Unde ab initio fere sacrario seu sacristiæ præpositus fuerat et postea, quum scholasticus esset, magistri ceremoniarum partes in officiis solemnibus Namurci et Bruxellis obire solitus erat. Quibus muniis ut recte fungeretur, optimos accurate legebat libros; et siquid peccaretur, ferebat ægerrime. Hinc paulatim magnam doctrinam liturgicam adeptus erat; neque contentus erat novisse quid præsenti ecclesiæ disciplina decretum esset, sed reteres inquirebat rationes et modos: quæ ut certius novisset, scripto breviabat antiquos libros; quod schedarum genus sat magno numero post ejus mortem reperta sunt. Sollicite itaque et erudite Truncinii implevit officium magistri liturgici. Verumtamen multo magis explicuit suam rei liturgicæ scientiam in dedicatione templi nostri Bruxellensis. Ipse quidem numquam eam solemnitatem oculis suis viderat; sed quæ alii experientia discunt et usu, facile hauriebat ex libris. Magister itaque ceremoniarum esse a superioribus jussus est; quo qui fungitur munere, aliorum omnium partes continuo ob oculos habere debet, quum ei singulis fere præire et quid agendum sit nutu indicare necesse sit. Fecit hæc ipse solita sua diligentia, nec quidquam erravit. Unde quum hæc celebritas rite peracta esset, gaudio repletus erat maximo, potissimum laudans eminentissimum cardinalem archiepiscopum Engelbertum Sterckx, quod hic perpetuo rerum agendarum certus hæsitasset numquam et omnia non minori facilitate perfecisset quam majestate. Erat scilicet Tinnebrochius alter Nepotianus; cujus instar ut lectione assidua et meditatione diuturna pectus suum fecerat bibliothecam Christi, sic quoque ejusdem exemplo mens Christo dedita æque et in majoribus et in minoribus intenta erat; et in omnes ceremonias pia sollicitudo disposita non minus, non majus negligebat officium.

Porro quum per itus in Belgium reditusque scholasticorum provinciæ Neerlandicæ in illis etiam partibus ejus rerum liturgicarum peritia innotuisset, rogatus est a Neerlandicæ provinciæ præposito ut kalendarium liturgicum quod omnibus istius regionis domibus commune esset conficeret. Apprime arrisit hæc postulatio et plures annos kalendarium id scripsit singulari felicitate et typis Bruxellensibus excudi jussit. Neque difficulter assensit illustrissimo episcopo domino Theodoro de Montpellier, operam ejus exposcenti ad paranda nova officia sanctorum, diœcesi Leodiensi propria. Collegit itaque imprimis kalendarium, ad singula nomina notans festane agenda viderentur et quo ritu, an vero prorsus omittenda; breviter ubique additis rationibus. Complures quoque lectiones secundi nocturni scripsit, partim veteres corrigens, partim novas colligens ex optimis monumentis. At per mortem non licuit opus illud absolvere; sed quæ fecerat, ea tamen non fuere inutilia, ut ex literis illustrissimi viri nobis constat.

Propter hanc quoque rerum liturgicarum scientiam commercium aliquod ei fuit seu potius amicitia cum barone Guilielmo Joanne Antonio de Viron de Dieval, olim provinciæ Brabantiæ præside, et illius etiam disciplinæ peritissimo. Atque hic præstantissimus vir hoc loco a nobis laudandus est quod ante mortem, quam nonis Julii anni 1857 obiit, voluit nobis ab optimo filio tradi universos suos libros liturgicos. Insignis plane munificentia. Erat enim inter eos præter multa missalia recentia et antiqua incredibilis vis breviariorum, officiorum propriorum et ordinum divini officii, quorum multitudinem plane minus admireris quam diversitatem. Neque hic stetit hujus domus erga nos benevolentia; nam quo tempore ad nos illa delata sunt, simul accepimus ex roluntate Zenonis de Viron, ejusdem familiæ juvenis, et kalendis Novembris anni 1856 vita functi, alteram librorum copiam, maximi quoque faciendam. Neque hic deerant libri liturgici, multo tamen plures historici et topographici; ita ut ex duplici hoc dono mirum in modum creverit supellex nostra liturgica atque ea etiam musæi pars, quæ descriptiones civitatum et regionum continet: quarum largitionum memoriam perennibus titulis conservatam voluimus.

Ut vero ex dictis satis intellectum est, multo minus Truncinii quam Bruxellis scientia liturgica Tinnebrochii enituit: Bruxellas vero autumno anni 1850 redierat, denuo in Actis Sanctorum conscribendis operam suam positurus. Parabatur tum ad prelum tomus Octobris octavus, neque multa amplius desiderabantur. Scripsit itaque tantum defunctus collega partem prætermissorum et in alios dies relatorum, qui in fronte dierum 17, 18, 19 et 20 Octobris obvii sunt; præterea breves notitias de sanctis martyribus Bolitanis seu Volitanis in Africa; de sanctis martyribus Afris Lucio, Victore, Dasio et sociis; de sanctis Lucio vel Luca et Victorino vel Victorina, itemque de S. Agnete, martyribus partim Antiochiæ, partim Nicomediæ; similiter de sanctis Hermete et Taxio, martyribus Axiopoli in Bulgaria; et demum de sancto Brotheno et santa Gwendolina cultis in Wallia. Verum hæc minoris momenti scriptiones. Longe potioris sunt commentarii de beato Thoma Helia presbytero Bivillæ in Normannia inferiori, de sancto Vitali episcopo et confessore Salisburgi in Germannia et de S. Aderaldo archidiacono et confessore Trecis in Gallia. Brevissimo tempore lucubrationem de B. Thoma Helia, quæ per triginta paginas extensa est, fecit; nil tamen in ea quod accuratum non sit seu minus recte expensum in ea deprehendes. Fuse in ea prosecutus fuit ea omnia quæ ad cultum beati hujus viri spectant et loca ejus Vitæ obscura diligenter illustravit. In Vita contra sancti Vitalis vere sudavit et alsit, diuturnamque operam posuit. Gravissima enim et intricatissima quæstio obvia hic erat, ex qua magna pars historiæ ecclesiasticæ Germaniæ pendet, scilicet quo tempore vixerit S. Rupertus, cui proxime successerat in Salisburgensi cathedra S. Vitalis: alii enim volebant illum mortuum esse anno 623 aut 628, alii anno 718: unde de integro sæculo controversia erat in disputatione de originibus ecclesiasticis Boïcis. Quæ itaque utrinque afferebant ad hanc usque diem eruditissimi viri, mira claritate retulit et examinavit Tinnebrochius, plura de quibus parum aut nihil cogitatum fuisse videtur animadvertit, et ab anno 696 aut 699, quo S. Rupertum Wormatiæ adhuc sedisse episcopum, usque ad annum 720, post quem eum Salisburgi ad superos evolasse demonstravit, S. Ruperti gesta præcipua eo ordine disposuit et certissimis documentis confirmavit, ut spes sit stabiles fore et perpetuos hujus laboris fructus. Ipsius dein sancti Vitalis opera, cultum et miracula exposuit; sed in his nullum singulare impedimentum. Commentarius de sancto Aderaldo partim quoque in tricis chronologicis situs est; partim in declaranda beatissimi viri sollicitudine ut canonica vita in clero Trecensi promovere+ur. Complures hic aliorum retecti errores; multa acute explicata; et siquæ dubia supersint, gratissimo tamen conspersa lumine.

Dum vero hæc typis pararentur, visum erat Bollandianis operam suam conferre ad novam editionem tomorum V et VI Octobris, quod a multis desiderarentur: sed ut textus mutari non poterat, sic quoque boni non consulebatur nude iterum pristina volumina in lucem dare. Auctaria itaque factum iri statutum est: quibus quæ minus recta haberentur revocarentur ad examen; quæ vero omissa, adderentur. Partem in hoc labore non minimam habuit Tinnebrochius noster. Ejus enim sunt notæ additæ in auctario tomi V ad Vitam sancti Clari Nannetensis episcopi, in quibus non male disputavit contra Lobinavium de originibus christianis in Armorica; item ad commentarium de S. Paulino Eboracensi antistite, quam lucubrationem pluribus locis castigavit; ad commentarium vero de sanctis Francisco Borgia et Ludovico Bertrando addidit nonnulla recentiora monumenta aut ex recentioribus libris deprompta loca; et, ut alias id genus notas et additamenta taceam, eidem auctario inserendum curavit commentarium omnino novum de S. Gauden+io archiepiscopo Gnesnensi, quem ad diem 11 Octobris prætermiserant decessores, quod nuspiam in ecclesia publice coleretur. Sed luculentissime ostendit Tinnebrochius ei ecclesiasticos honores haberi Pragæ in Bohemia ejusque proinde Vitam ex Felice Nerinio edidit, longa serie notationum illustratam. Has dum scriberet, non potuit abstinere a libris, in quibus res slavicæ dilucidantur; atque hinc paulatim factum est ut, quum pristina hujus gentis decora atque ejus deinde per Constantinopolitanorum patriarcharum molimina procuratas calamitates considerasset, mirum in modum cœperit illius misereri: quæ animi sensa plurimum etiam confirmata sunt, quum pro auctario tomi VI scripsit commentarium de sancta Parasceve virgine, quam ad diem 14 Octobris præterierant decessores, quod non satis viderent eam ab homonymis virginibus distinctam esse. Distinxit itaque eam nitidissimis certissimisque characteribus Tinnebrochius ejusque cultum apud slavicas nationes accuratissime indagavit; translationes ejus, quarum præcipuam procuravit Basilius, primas seu patriarcha Ternobensis, et concordiæ latinos inter et bulgaros restaurator felicissimus, diligenter explicui+; et quæ ad ætatem sanctæ, natale solum, obitum et sepulturam spectarent, opportuna luce illustravit. Porro quum is ejus esset mos seu potius natura ut rerum omnium, quas attingeret, rimas sequeretur et quantum fieri potest penitissime perdisceret, per commentarium de S. Parascere in Russiam quasi deductus est, negotia potissimum ecclesiastica exploraturus. Constitit diu satis in hujus gentis historia eamque cognovit bene. Neque periere omnes cujus diligentiæ fructus. Collegit scilicet primum omnium sanctorum nomina, quæ istic coluntur eaque tum ordine festorum seu dierum kalendarii tum ordine historico seu chronologico disposuit. Examinavit deinde quæ de schismate sunt et concordia cum ecclesia romana: quæ obscura viderentur illustrans; quæ vero clara, paucis indicans.

Atque hac ratione reperit Stiltingum, qui in dissertatione singulari, operi nostro inserta, idem argumentum agitaverat, justo severiorem esse in damnando Russos schismatis, iis etiam temporibus quibus revera cum ecclesia catholica conjuncti fuerant. Gallice hanc scriptionem incohaverat et ad sæculum usque XII absolverat, eamque cogitabat typis dare, multum inde sperans ut qui eam lecturi erant Russi melius de ecclesia catholica sentirent. Et certe ex ea certissime constabat religionem christianam non per schismaticos in eorum terras invectam fuisse; in schismate non adolevisse eorum rempublicam; et quum optima composita essent eorum negotia, agnitam ab eis fuisse romanorum pontificum auctoritatem, tot exterum testimoniis in eorum liturgicis libris confirmatam. Sed morbo lethali correptus inceptum opusculum perficere haudquaquam potuit. Quod unum fere, quum sciret se propediem hanc vitam licturum esse, ei dolorem creabat, ut ipse patri spirituali aperuit, dicens id sibi grave esse quod hinc prius migraturus esset quam quidquam pro conversione Russorum peregisset. Ut enim fidem habebat vividissimam et ecclesiam catholicam amabat quantum filius nullus suam matrem, sic impendisset se et superimpendisset ad sarciendas ab inimico homine factas scissuras. Et plane passim hunc fidei ardorem in eo deprehendere erat.

Neque aliunde proficiscebatur flagrans studium, quo generatim ferebatur ad juvandos in salvandis animabus homines. Quum scholasticus esset, jussus est Truncinii, Namurci et Bruxellis doctrinam christianam explicare aliquando pueris, aliquando famulis, aliquando fratribus coadjutoribus: quo officio delectabatur plurimum et incredibili nitore et simplicitate fungebatur. Presbyter factus et Truncinii versans aut Bruxellis, ad missiones, adorationes perpetuas, jubilæa et alias id genus solemnitates accitus est non semel, qui confessiones exciperet. Et quidem tam assiduus tunc erat in sacro tribunali ut aliquando per integram hebdomadem quotidie duodecim et plures horas pœnitentes audiret, semper eos admittens mirabili caritate et prudentissime monens et instituens. Ut enim alias doctrinæ sacræ partes optime noverat, sic quoque theologiam moralem optime callebat; adeoque (ut id obiter annotetur) quum aliquando Mechliniam ivisset approbationem archiepiscopi petiturus, postea unus ex examinatoribus auditus est de eo hæc totidem verba dicens: “Videbatur inter respondendum ex libro legere.” Sed hic ejus erat modus ut quotiescumque de re seria aut scientifica ageret aut quæ legisset exponeret, mirabili ordine, perspicuita e et accuratione verborum uteretur. Atque hæc etiam ejus erat virtus, quum ex cathedra verba faceret ad populum aut in piis cœtibus publice loqueretur. In his quidem interdum supra vires erat vehemens in impugnanda peccati malitia, plerumque tamen moderatus; verum quod hac ex parte deerat tanta claritate et simplicitate, conjuncta cum doctrinæ copia, supplebat ut aliquando non minores in animis cieret motus quam alii firmiori pectore præditi et magis ad hoc laborum genus assuefacti. Sic nonnumquam bis aut ter de die in missionibus concionatus est, reliquum tempus in sacro tribunali sedens; sic in exercitiis spiritualibus; atque sic quoque in refugio senum, quod juxta Bruxellense collegium est, bis singulis hebdomadibus gallice et theotisce plures annos dixit et semel in mense ad sorores Providentiæ, quibus hujus refugii cura, carcerum Bruxellensium et ptochei Cameræ B. M. V. commissa est. Præ reliquis autem amabat laborare in isthoc refugio; in quo ad finem fere vitæ quotidie missæ sacrificium ad altare obtulit et singulis hebdomadibus eorum, quibus peccata confiteri liberet, homologeses excepit. Eos insuper in morbis frequenter adibat et diligenter ad beatum præparabat transitum. Neque hæc ejus sollicitudo sterilis fuit. Licet enim domus hujus conditio exeunte anno 1850, quo illius spiritualis procuratio ei concredita est, satis esset bona, miseriæ tamen omnino non deerant; maxime quod nonnulli qui sibi sapientiores videbantur proni essent ad contemnendas pietatis industrias et ad avertenda pleraque virtutis adjumenta. Verum ea caritate et prudentia usus est Tinnebrochius ut brevi plerique omnes a bona starent parte adeoque inter eos religiosa exercitia non in minore essent honore quam in monasterio. Unde quum diem obiit, luxere eum ut patrem et frequentissima corona ejus exsequias honestarunt. Non minus diligenter fungebatur confessarii munere apud fratres doctrinæ christianæ, procul a collegio dissitos; atque eos adivit usque ad ultimum fere vitæ tempus, licet vires paulatim deficerent; quod officium quum ei valde grave esset factum, non postularit tamen ab eo absolvi, sed excogitavit lenimentum aliquod. Ultimo itaque anno iter media via abrumpere solitus erat et in domo amica inter eundum et redeundum aliquantisper quiescere: qua ratione aliquot menses hanc provinciam protrahere potuit. Nolebant scilicet præpositi hoc eum levare onere, tum quod hanc solam captabat occasionem liberiori aere fruendi, tum quod probe sciebatur ingratum ei futurum esse si sacerdotali hoc munere interdiceretur.

Maximus enim ei erat animus, neque ullo labore vinci se patiebatur, quamquam jam pridem minus firma esset ejus valetudo. Videtur quidem a nativitate ex parentibus hausisse phthiseos germina; sed ea ita latebant ut, nisi sicca quadam tussi interdum concussus fuisset, nihil suspicatus esses. Verum hæc tandem anno 1852 cœpere se manifesta facere; non quod querelas funderet (fudit eas numquam), sed quod eumdem laborem continuaret vix aliquot dies, nisi res urgeret aut sua eum raperet voluptas. Interea tamen jam hoc, jam istud agens, quotidie octo aut decem horas studiis impendebat, parum scribens, sed multa legens, numquam autem nisi libros serios et de rebus sibi parum aut nihil notis: ita ut ultimis etiam vitæ temporibus non minus suum applicaret animum quam qui quotidianis distinentur scholæ laboribus. Et nil fere de ea studendi assiduitate remisit quum ineunte anno 1855 sanguinem exscreare cœpit; nam ut primum hinc nata defatigatio abierat, redibat ad libros et quæ utilia futura videbantur excerpebat aut annotabat. Verum sub finem mensis Februarii, ejecta nova sanguinis copia, omnino prostratus est et febri correptus, quæ instantis finis jure merito habitum est indicium. Paravit porro se ad mortem multa pietate et constantia, Deo se commendans et B. Mariæ Virgini, quam semper ut matrem dilexerat. Dum itaque exeuntium sacramentis munitus decumberet, de solis fere rebus divinis cogitare visus est, oculos continuo intentos habens vel in Christi crucifixi imaginem, vel in Deiparæ iconem seu etiam in pyxidem reliquiariam. Biduo ante mortem quum publica solemnitas Bruxellis celebraretur in gratiarum actionem de decreto et definito immaculatæ conceptionis beatæ Mariæ dogmate et nocturno tempore omnes fere ornarentur domus festivis luminibus, maximam inde percepit lætitiam et solatium; sed brevi post in delirium devenisse visus est, non violentum quidem aut continuum, sed pium potius et intermissum. Quamobrem quum nesciretur quando libera esset mente, suggerebantur ei interdum brevissimæ preces; quas inter quum aliquando aliquid de virtutibus theologalibus delibatum fuisset et fides in Christum commendata, continuo se explicuit omnis ille fidei ardor, quo semper eum animatum fuisse diximus: “Sed cui, inquit, credam, si Christo Domino non crediderim?” Atque hanc fidem, qua spes nituntur et caritas, in corde gerens paulo post meridiem feriæ III secundæ hebdomadæ quadragesimæ, quæ dies VI erat mensis Martii, universis patribus et fratribus collegii Bruxellensis circumstantibus, in manus Dei suaviter spiritum emisit, percepturus inter sanctos præmia laborum, quos in eorum gloriam decennium fere tulerat. Annos natus erat triginta octo, quorum novemdecim in Societate egerat. Depositus fuit biduo post in cœmeterio tirocinii Trunciniensis. Juverit ei hic brevem apponere titulum, quo potissimæ ejus laudes et vitæ tempora contineantur.

MEMORIÆ
ANTONII. HVBERTI. TINNEBROEK
EX. SOCIETATE. JESV. ET. BOLLANDIANO. COLLEGIO
GRAMMATICA. MATHEMATICA. THEOLOGICA. LITVRGICA. ET. HISTORICA. DISCIPLINIS
LONGE. SVPRA. ÆTATEM. ERVDITI
NATVS. EST. IN. WAALWYK. PRID. NON. SEPT. A. M.D.CCC.XVI
TIRONIBVS. NIVELLENSIBVS. ADIVNCTVS. PRID. KAL. APR. A. M.D.CCC.XXXVI
PRESBYTER. ORDINATVS. NAMVRCI. NON. KAL. OCT. A. M.D.CCC.XLVIII
QVATVOR. SOLEMNIA. VOTA. BRVXELLIS. PROFESSVS. XVIII. KAL. SEPT. A.M.D.CCC.LIII
E. VITA. RECESSIT. IN. PACE. CHRISTI. PRID. NON. MART. A. M.D.CCC.LV
BIDVO. POST. DEPOSITVS. INTER. FRATRES. TRVNCINIENSES
HVNC. EI. TITVLVM. HEIC. FECERVNT. MŒRENTES, COLLEGÆ

SYNOPSIS TOMI NONI DE ACTIS SANCTORUM OCTOBRIS.

[Praefatio]

Primum cogitaveramus tomo nono Octobris, qui totius operis Bollandiani quinquagesimus quintus est, commentarios claudere de sanctis, qui diebus vigesimo primo, secundo, tertio et quarto Octobris in ecclesia catholica coluntur aut olim culti fuere; sed, ut processit aliquantum typographi opera, continuo intelleximus mediam fere partem resecandam esse, nisi volumen, multo spissius quam par est, in publicam lucem venire vellemus. Novus itaque liber continet tantum lucubrationes de sanctis. quorum nomina inscribuntur calendariis ad diem vigesimum primum et secundum Octobris, cum adjecta Vita B. Joannis Boni; qui quidem potius celebrandus fuisset die sequenti, sed in aliquot tamen fastis sacris ad diem vigesimum secundum laudatur. Quare autem ei hic locus assignatus fuerit, in ipso commentarii limine breviter dictum est. Porro cælitum numerus, quorum in hoc tomo explicantur gesta, valde magnus est; verum multo majoris partis nomina in latebris jacent: qui vocabulo noti sunt, recensentur octoginta septem aut novem; de duobus enim S. Ursulæ sociabus non certa omnino scientia est. Jam vero pro more viros in tres series seu status hic dispertiemur, videlicet ecclesiasticum seu clericalem, monasticum seu religiosum et sæcularem seu laicum; quibus quarto loco accedet femineus sexus: quas quatuor classes ordine simul temporis et dignitatis, quantum fieri poterit, juverit perlustrasse.

EX STATU ECCLESIASTICO.

Episcopalis gradus denuo dives est nominibus: sedecim enim sunt numero, nempe SS. Abercius, Alexander, Anatolius, Donatus, Guilielmus, Hilarion, Marcus, Maurontus, Mellonus, Moderamnus, Nepotianus, duo Philippi, Salarius, Verecundus et Unnis; presbyteri duo tantum sunt aut tres, scilicet SS. Asterius, Severus et forte Domnolenus; diaconi quatuor, SS. Hermes, Justus, Reparatus et Valerius; et demum lector unus S. Viator. Primum ordinem aperit S. Marcus, primus ex præputio Hierosolymitanus episcopus, cujus ministerii tempus ex Eusebii chronico, varietate editionum pluribus locis obscuro, imprimis investigandum fuit. Pone venit S. Abercius, episcopus Hierapolitanus in Phrygia, cujus ætas, scripta et potissimum epitaphium declarata sunt, et dein Acta ex Metaphraste, numquam ante græce edita, nunc primum publici juris facta sunt. Postea locus sit S. Alexandro, incertæ sedis inter Orientales antistiti, qui cum Heraclio milite et sanctis seminis Anna, Theodota, Glyceria et Elisabeth sæculo II aut III martyrium fecit et sequenti ævo magna veneratione a Constantinopolitanis civibus cultus est. Certius est tempus martyrii S. Asterii, presbyteri Romani, quem olim die 19 Octobris cultum fuisse ostenditur; qua oblata occasione difficilis locus ex Passione S. Callisti papæ et vocabulum natalis, in re hagiographica toties obvium, illustratur. Præterea S. Asterii reliquias nunc Ostiis Tiberinis sub humo, non vero (ut volunt) in Romano S. Martini in Esquiliis templo, jacere demonstratum est. S. Valerius, martyr et ecclesiæ Lingonensis diaconus, suo quoque ordine illustratus est, proposita quæstione de loco, tempore et auctoribus ejus cædis, necnon de reliquiis et cultu. Ejus tunc Acta primum luce donantur. De S. Philippo, quem Firmani in Piceno colunt, paucissima innotuere: hæc prolata in medium: quibus addita inquisitio an in Piceno ante Constantini Magni tempora episcopi exstiterint; ajendum visum est contra Coluccium. S. Philippi, episcopi Heracleensis et amborum ejus comitum, Severi presbyteri et Hermetis diaconi, memoria multo meliorem messem dedit. Acta quippe eorum, quæ sæpius diem jam viderant, nunc multo castigatiora ope plurium codicum manuscriptorum prodeunt in lucem atque hæc sincera esse significatum est. Hinc ventum ad declarandum tempus eorum martyrii, quod, Diocletiano imperante, non autem Decio, ut alii voluere, contigisse probatum est. Succedit S. Melonus seu Melanius, Rothomagensis episcopus, cujus Acta ex vetustissimo legendario excerpsimus, præmisso de rebus ejus gestis et reliquiarum fatis commentario. De S. Nepotiano, episcopo Claromantano breviores esse oportuit; episcopatus tamen, ætas et reliquiæ illustratæ; eademque opera posita in celebrando S. Justo, ejusdem ecclesiæ diacono. S. Viator similiter diaconus fuit: sed S. Justi, Lugdunensis episcopi, comes et imitator: ejus quoque laudes enarratæ fuere. S. Anatolium, olim in monasterio S. Michaelis ad Mosam cultum, vere Cadurcensem episcopum fuisse contra ipsos Cadurcenses ostensum est; ejus deinde translationes et cultus late declarata. De S. Verecundo, episcopo Veronensi, nil fere certi præter cultum et reliquiarum asservationem innotuit. De S. Reparato Nolano, cujus veneratio ecclesiastica postremis hisce temporibus plurimum crevit, quæsitum est utrum hæc non fuerit orta ex male intellecto sepulcrali ejus titulo. De sancto autem Salario episcopo, qui Lunæ in Italia honoratur, vix quidquam investigandum fuit præter tempus quo floruerit. Neque nobis felicioribus esset licuit in S. Domnoleno, qui presbyter videtur fuisse Autissiodorensis; eum tamen diligenter secrevimus ab homonymo Lemovicensi. Paulo plura nota de S. Moderamno, episcopo Rhedonensi in Britannia Armorica et dein Bercetensi in Italia abbate. S. Maurontus, Massiliensis episcopus. longe plura dedit; non enim tantum episcopatus ejus et mortis tempus declaratum est, sed demonstratum insuper eum ejusque successores in S. Victoris Cassianitarum monasterio abbates simul fuisse ac episcopos Massilienses; cujus rei origo et finis in luce posita sunt. Illustratum præterea singulari commentario Placitum Dignense, quo beato præsuli villa Caladius aliaque bona restituta fuere et quo universa judicii figura, quam observabant missi dominici, ante lectorum oculos ponitur. S. Donatus, episcopus Fesulanus in Italia ortuque Hibernus, pro merito etiam laudatus est; dictum scilicet de ejus episcopatu, scriptis et cultu; atque nunc primum edita fuere secundum tres mss. codices Vita ejus seu Acta. Sæculo XV adhuc exstitisse S. Unnis, archiepiscopi Hamburgensis et Bremensis, Vitam, a discipulo beati viri conscriptam, constat, sed frustra eam inquisivimus. Quomobrem ex aliis monumentis collegimus gravissimos S. Unnis labores, in veteri Saxonia, in Dania et Suecia susceptos: quorum ergo chronotaxim undecim primorum Bremensium et octo Hamburgensium præsulum facere tentavimus; et similiter explicare quæ essent sæculo IX in illis regionibus rei publicæ et christianæ conditio, et alia id genus; commentarium clausimus Vita S. Unnis ex Historia Adami Bremensis excerpta et copiosis aucta scholiis. S. Hilarion, episcopus Moglenensis in Macedonia, ad hanc usque diem vix notus erat. De ejus sede et translationibus egimus, dubiis plurimis sublatis e medio. In ecclesiasticorum virorum agmine ultimus est B. Guilielmus, episcopus Comensis in Longobardia; cujus gesta et difficultates, quibus continuo fere fuit circumdatus, et fundationes, quas ejus peperit pietas, enarrata sunt.

STATUS MONASTICUS.

Inter eos autem, quos modo statui ecclesiastico adscripsimus, plures fuisse qui quam vocant vitam asceticam coluerint, dubitandum non est; item inter eos, quos jam recensituri sumus, nonnullos esse qui sacris ordinibus initiati fuerint similiter certum est; quamobrem distinctio illa vulgari potius quadam nititur existimatione quam ipsius rei veritate. Utcumque autem id sit, viginti et unus celebrantur, qui ad hanc secundam classem referendi visi sunt. Horum princeps S. Hilarion, cujus initia et progressus fuse explicata sunt, itinera multa et longinqua descripta; disciplina et vivendi ratio explanata; et cultus demum, qui per omnes patriarchatus late extensus est, diligenter investigatus: quibus accedit Vita, composita a S. Hieronymo atque nunc cum bene multis annotationibus et lectionibus variis denuo edita. Eadem opera collocata in ejusdem auctoris edenda lucubratione de S. Malcho. SS. Abibus et Apollo, monachi Ægyptii, innotuere maxime ex synaxario ecclesiæ Copticæ, quod hactenus ineditum servatur in scriniis Vaticanæ bibliothecæ. Partem, quæ ad eos spectat, exhibuimus. Contra S. Agathonis abbatis vita ex multis colligenda fuit libris, quibus dicta et gesta sanctorum patrum continentur. Sanctorum vero Constantini et Simplicii, Cassinensium abbatum, gesta ex hujus abbatiæ historicis, tum recentibus, tum antiquis, sumpta est. S. Nuncti, abbatis et martyris, Acta dedit Paulus, diaconus Emeritensis; quorum causa potissime quæsitum utrum Augustinianis an Benedictinis accensendus esset beatus vir: ab utrisque abjudicandus visus est: qua data occasione iterum etiam de primæva monachatus forma dictum est. Vitam S. Lupentii, abbatis et martyris Catalaunensis in Gallia, scripsit S. Gregorius Turonensis, ut contra Cointium statutum est: dictum dein de loco et tempore martyrii deque festiva ejus memoria. S. Merovei, monachi Bobiensis, Acta, conscripta a celeberrimo monacho Jona, nunc primum prodeunt in lucem, cum prævio commentario, in quo singulariter de cursu Bobiensi agitur. S. Munnu seu Fintanus, abbas Teachmunnensis in Hibernia, in re hagiographica celeber est; Vita tamen, quam nunc forte primum ex codice ms. edimus, suspectæ est fidei. Verum aliunde collegimus nonnulla, videlicet de monasterio Teachmunnu et oppido Taghmon, de sancti viri cultu ecclesiastico, de ejus itinere Hiensi, de prætensa ejus sub S. Columba disciplina, de magistris ejus et fundatis ab eo monasteriis, de fabuloso ejus episcopatu et demum, aliis omissis, de parte quam habuit in controversia de cyclo paschali. S. Wendelinus, pastor et eremita in diœcesi Trevirensi, tanta illic olim veneratione honestatus fuit ut nomen suum oppido communicaverit. Verum enimvero Acta, quæ ex mss. codicibus primum edimus, non ubique satis certa sunt: unde dicendum fuit de rebus bene multis dubiis. Eremita quoque fuit S. Condedus, sed simul presbyter et aliquando vitam monasticam professus Fontanellæ in Normannia. Ætas, habitatio, monachatus, sepultura et translationes declaratæ sunt et editæ duæ Vitæ quarum antiquior ad hanc usque diem lucem numquam viderat. S. Benedictus Maceracensis abbas ex Oriente venit in Britanniam Minorem: quod peregrinationum genus a pluribus aliis sanctis orientalibus medio ævo susceptum est. Hæc breviter exposita et dein ventum ad ejus cultum et sororis S. Aveniæ; tandem nunc primum edita brevis brevis Vita e veteri ordinario Rotonensi. Ex alio capite commendatur S. Bertholdus, exeunte sæculo XI oblatus in Parmensi S. Alexandri puellari monasterio: hoc enim sæculo primum in abbatias introductum fuisse videtur oblatorum, conversorum seu fratrum laicorum institutum; de quo non potuit non fieri sermo; maxime quod ille primus ex hoc ordine cælicolarum publicos honores videatur promeruisse. Simul explicatum quomodo parentes cum innumeris aliis, Guilielmo conquæstore Britannia potito, in Longobardiam fugerint; denique S. Alexandri monasterii origo et fata, quantum necesse visum est, exposita sunt. S. Hugonis, abbatis Ambroniacensis, memoria vindicata potius fuit ab interitu, quam illustrata; quum de ejus gestis nulla supersint monumenta. Sed contra abundant plane quæ de S. Berthario, abbate Cassinensi et martyre, comperta sunt. Vitam ejus, quam pie duxit et exeunte sæculo IX a Sarracenis trucidatus cruenta morte pro Christo suscepta coronavit, ex mss. codicibus excudendam curavimus, præmisso commentario de Ignatio, priore Cassinensi et sancti viri biographo atque de hujus reliquiis et cultu. In tenebris diu latuit S. Joannes, Rylensis abbas in pristina Bulgaria; ejus Acta, dialecto slavonica veteri ab Euthymio, patriarcha seu primate Ternobensi, conscripta, non ita pridem edidit Helferdingus: hæc nos nunc primum latine exhibemus simul cum versione commemorationis ejusdem sancti ex Prologo Mosquensi; quæ commemoratio maxime in translationibus enarrandis posita est. Hæc omnia ad ordinem chronologicum reduximus, pluribus adjunctis notitiis geographicis et historicis, maxime de S. Joannis monasterio quod adhuc exstat. S. Gebizonem, natione Coloniensem civem et professione Cassinensem monachum, recte inter sanctos recenseri docuimus, ejusque deinde Vitam, a Paulo Cæco, qui et diaconus et grammaticus Cassinensis dicitur, conscriptam, accuratius et plenius, quam huc usque factum est, ope unius ms. codicis et aliorum subsidiorum edidimus, adjectis pro more annotatis. B. Joannes Bonus, qui a multis habitus est atque etiamnum habetur eremitarum S. Augustini institutor, commentario maximo dedit locum. Omnia scilicet ejus gesta collecta fuere non tantum ex Vitis a S. Antonino, Florentino archiepiscopo, Augustino Cremensi, Ambrosio Calepino, Constantino Laudensi aliisque recentioribus conscriptis, sed ex ipsis processibus, continuo fere post beatam ejus mortem de virtutibus et miraculis institutis. Ad calcem hi processus, insigne medii sæculi XIII monumentum, edendi visi sunt, præmissa brevi scriptione S. Antonini et altera longe copiosiori Ambrosii Calepini, quam, hactenus ignoratam, nunc primum ex codice ms. in publicum producimus. B. Gundisalvus de Lagos ejusdem eremitarum ordinis præclarum quoque ornamentum fuit. Quæstio quoque facta est de ejus sanctimonia, miraculis confirmata; sed qui in hac quæstione conscripti sunt commentarii, in manus nostras non venere. Ex historicis itaque colligenda fuere sanctissimi viri gesta: quod etiam actum in B. Hieronymo Garibbo, Niciensi, ex ordine fratrum Minorum Conventualium præclaro viro et aliquandiu Bononiensi guardiano et custode.

EX STATU SÆCULARI.

Universus autem ordo sanctorum, qui laicam vitam viventes hac die cælestem adepti sunt coronam aut ea saltem celebrantur, ex unis martyribus constat. De S. Heraclio milite, qui cum S. Alexandro episcopo martyrium fecit, sermo renovandus non est; sed supersunt SS. Afriges seu Africus, Macarius, Diceus et Proculus, qui Nicææ in Bithynia sanguine suo fidem signarunt; SS. Dasius, Zoticus et Cajus, Nicomedienses, qui, quum servi et domestici (non tamen eunuchi) essent Diocletiani, maluerunt in Propontidem e scaphis profici quam vitam et amicitiam cæsaris cum animæ suæ detrimento servare, tantopere hac de causa cum aliis multis a Lactantio et Eusebio laudati; S. Leugatus seu Leogathus, ex solis Hieronymianis laterculis notus; Julius, cultus a Coptitis; SS. Modestus, Eutychius, Materus seu Maurus et Diceus, quibus Africa palæstræ loco fuit: alter S. Modestus cum ducentis septuaginta duobus sociis, quos olim Neapolitani potissime venerabantur; dein SS. Georgius, Joannes, Julianus et sexaginta tres socii, quorum nomina in multis kalendariis deprehendimus, sed quos certissime constat olim in S. Stephani Hierosolymitano templo pie sepultos et honoratos fuisse. Nunc primum edimus Acta eorum, ex quibus innotuit eos, dum bellum ferveret inter Solimanum et Leonem Isauricum, a Sarracenos occisos fuisse quod Christi militiæ nuntium remittere nollent. Ultimo loco venit S. Oelbertus, de quo nil fere compertum habemus, nisi quod pro martyre in Brabantia septentrionali colitur. Numero itaque illi sunt trecenti quinquaginta quatuor.

SEXUS FEMINEUS.

Femineus sexus multo majorem copiam sibi accensere potest. De SS. Anna, Theodota, Glyceria et Elisabeth, quæ communes cum SS. Alexandro episcopo et Heraclio milite palmas receperunt, dictum jam est. Reliquarum agmen ducit S. Salome, uxor Zebedæi et Christi consanguinea. Hujus historia magnam partem ex Evangelio nota est; ex quo quum pateat quam ardenter Redemptorem diligeret, nil mirum plures gentes gloriari quod postea apud se vixerit et diem obierit. Expensa sunt aliquantisper uniuscujusque argumenta, præcipue tamen Provinciæ; quamquam eadem de re novis curis dicendum erit, quum de S. Lazaro, quem Christus ex sepulcro revocavit et quem episcopum Massiliensem fuisse jam pridem ferunt, ad diem 17 Decembris agendum erit. Reliqua ad cultum pertinent, potissime ad solemnem corporis elevationem. Venit deinde S. Ursula cum immenso suo comitatu; ex quo tamen pauca nomina sunt cognita, scilicet SS. Ursula, Sencia, Gregoria, Pinnosa seu Vinnosa, Martha, Saula, Britula, Saturnia, Rabacia, Saturia seu Saturnina et Palladia; quibus verisimiliter addendæ SS. Grata et Clementia, et forte etiam Ætherius. Hujus titulus quidem sincerus est, sed non satis constat eum una cum S. Ursula occisum fuisse. SS. Cordula et Candida, de quibus singularibus commentariis agitur, habenda potius nomina communia quam propria, quum ex revelationibus, quarum exigua est in historia auctoritas, innotuerint. Quantis vero difficultatibus obsitum sit universum id martyrium, de quo facile plura millia scriptorum omnis fere nationis quæ sub cælo est dixerunt sententiam, nemo ignorat. De ipsa tamen cæde dubitare nullus potest sobrius, quum tot luculentissimis testimoniis et monumentis certa sit; sed ubi hæc strages facta, a quibus et quanta fuerit, gravissimæ lites sunt. Porro ut lector judicium ferre posset, amovendæ fuere omnes historiæ quæ titulis fictis et imaginariis revelationibus nituntur; et quæ proba viderentur documenta aut aliquid veri continere, diligenter secernenda. Ex his autem præcipua sunt ipsa basilica Ursulana cum apposito monasterio, quæ utraque antiquissima sunt; dein titulus, in basilica Clematio positus; postea antiquum Officium Coloniense, partim ex hoc titulo desumptum; insuper Sermo in natali, medio sæculo IX antiquior, in quo Clematii titulus refertur, modo indicatum Officium corrigitur atque etiam invocantur traditiones Britannicæ, Batavicæ et Colonienses; præterea plura calendaria et diplomata adventu Normannorum, qui primum omnia Coloniæ vastarunt, vetustiora. Pone veniunt traditiones Colonienses et Britannicæ posteriores, ab auctore Passionis Regnante Domino et a Galfredo Arthurio collectæ; ex quibus ea solum, quæ inter se conveniunt, fidem aliquam merentur. Atque ex his et ex innumera multitudine sagittarum, quæ in sepulcris repertæ sunt, colligere fuit Ursulanam societatem ab Hunnis, qui soli fere inter barbaros bello sagittas tractabant, occisas fuisse. Hinc sedulo quærendum fuit quam viam Attila in bello gallicano secutus fuerit; et ostendendum eum circa diem 21 Octobris anni 451, quum ex Galliis per Belgium rediret, non potuisse non transire per Coloniam eamque ruinis et sanguine fœdare. Quæsitum dein de numero martyrum et multis documentis demonstratum decem millia retinenda esse; sed non omnes fuisse virgines secundum antiquiores et meliores Coloniensium traditiones; contra id nomen datum universæ multitudini. quod virginum gloria omnium maxime enituerit. Postquam autem hæc aliaque multa declarata sunt, typis expressæ fuere historiæ omnes, etiam imaginariæ, ex quibus qui postea venerunt integros fabularum collegerunt manipulos: noluimes scilicet tot gravissimorum errorum origines occultas esse. His succedit gloria posthuma, initio ducto a basilica et ab antiquissimo ei adjecto monasterio, quod deinceps in capitulum mutatum est. De reliquiis deinde, de commemorationibus in martyrologiis, de officiis ecclesiasticis, societatibus piis et multis aliis id genus rebus dictum fuit; et demum conclusus commentarius epilogo, quo præcipua repetuntur capita et quem in antecessum legisse juvabit. Quum eadem die ambæ celebrentur SS. Ciliniæ, altera S. Remigii mater, cujus laudes in filii Vita continentur, altera virgo Meldensis, ex Actis S. Genovesæ Parisiensis præcipue cognita, harum quoque gesta et cultus investigata sunt et speciatim quæsitum in Vitam S. Remigii matris, quam plurimi ab Hucbaldo Elnonensi compositam fuisse voluere. Examen quoque institutum est de S Avia, cujus cultus per multas Galliæ diœceses olim propagatus est, sed cui gesta adscribuntur mirum in modum inter se diversa. Atque horum omnium cælitum seriem demum claudunt SS. Nunilo et Alodia, virgines et martyres, Oscæ in Hispania præcipue honoratæ. Harum duplex exhibita est Passio, altera desumpta ex S. Eulogii Cordubensis Memoriali, altera ex breviariis et sanctoralibus; translationem corporum ad Legerense monasterium dedit Josephus Pellizer de Salas; in Commentario autem prævio plurima collecta de cultu, et tempus locusque martyrii definita; insuper multæ confutatæ fabulæ.

INDEX SANCTORUM IN TOMUM IX OCTOBRIS.

A

Abercius, episcopus Hierapolitanus in Phrygia. Commentarius prævius. § 1. Acta S. Abercii ex Metaphraste justo severius reprehendit Tillemontius. Quibus annis sanctus præsul vixerit et quibus præfuerit sedi Hierapolitanæ 485. S. Abercii memoria in menologiis, synaxariis et martyrologiis. Ejus scripta et epitaphium 489. Vita et conversatio sancti patris nostri Abercii episcopi Hierapolitani, auctore Metaphraste, græce et latine. Caput I. S. Abercius populum ab impiis sacrificiis avertit; deorum simulacra comminuit. Commotam exinde multitudinem, pluribus patratis miraculis, sedat et ad Christum convertit 495. Caput II. Phrygellæ, nobili matronæ, visum restituit S. Abercius, eamque convertit; deinde cum Euxeniano, Phrygellæ filio, de religione disputat. Varia miracula 500. Cap. III. Abercius, a M. Aurelio invitatus, Romam venit; imperatoris filiam liberat a dæmonio, multisque a Faustina Augusta cumulatur beneficiis 503. Cap. IV. S. Abercius, peragrata Syria, Hierapolim redit. Extremi ejus labores. Denique, parato sibi tumulo cum epitaphio, sanctissime moritur 512

Abibus et Apollo, monachi in Ægypto. Commentarius prævius. Eorum memoria ex Coptitarum martyrologiis, in quibus dicuntur floruisse S. Macarii Magni ætate 575. Encomium ex Ms. codice arabico Vaticano 576

Afriges seu Apricius, Macarius, Diceus et Proculus, martyres Nicææ in Bithynia 14

Agathon, confessor et abbas in Ægypto. Commentarius historicus. S. Agathonis cultus in diœcesi Cadurcensi et in Oriente. Distinguendus ab aliis cognominibus. Quo tempore et ubi locorum vixerit 895. Pia ejus dicta ad ascesim christianasque virtutes pertinentia 897. Aliæ ejus de eodem argumento eximia verba 899

Alexander episcopus, Heraclius miles, Anna, Theodota, Glyceria et Elisabeth martyres. Commentarius historicus. § unicus. Memoria et passio ex Menologio et Menæis Græcorum et Martyrologio Romano. Ædes SS. Martyribus illis sacra Constantinopoli in Cupresseto 520

Alodia virgo et martyr Oscæ in Aragonia. Vide Nunilo.

Anatolius, confessor, episcopus Cadurcensis, in oppido S. Michaelis ad Mosam. Commentarius prævius. § unicus. Fontes unde cognoscuntur quæ ad S. Anatolium pertinent. An fuerit Cadurcensis episcopus. Corporis translatio sæculo VIII. Cultus in monasterio S. Michaelis ad Mosam 309. Translationes et miracula S. Anatolii episcopi, ex officio S. Michaelis ad Mosam 311. Alia de cultu inter addenda ad finem hujus tomi.

Anna, martyr. Vide Alexander episcopus.

Apollo, monachus in Ægypto. Vide Abibus. Apricius seu Afriges. Vide Afriges.

Asterius, presbyter et martyr, ad Ostia Tiberina. Sylloge historica. § unicus. S. Asterius ab homonymis distinctus; discrimen de die cultus inter martyrologos; ejus martyrium; reliquiarum fata 6

Avia, virgo et martyr in Gallia. Sylloge critica. Gesta parum nota. Cultus in pristinis diœcesibus Parisiensi, Bononiensi, Rothomagensi, Venetensi, Remensi et aliis 322

B

Benedictus, abbas, ejusque soror S. Avenia, Maceraci in Britannia Minori. Commentarius prævius. § unicus. Festum, nomen, peregrinatio, vita eremitica Maceraci, translatio Rotonensis, reliquiarum dissipatio. De Alano episcopo Nannetensi 633. Brevis Vita S. Benedicti Maceracensis e veteri Ordinario Rotonensi 625

Bertharius, abbas et martyr, in monasterio Cassinensi. Commentarius prævius. § I. S. Bertharii Vitam, quæ hic primum typis datur, conscripsit Ignatius, prior Cassinensis. A Saracenis trucidatur, nec probabilius solus. S. Abbas fuit in direptione montis Cassini, ubi ejus reliquiæ permanserunt 663. § II. Festiva S. Bertharii memoria. De ejus scriptis disquisitio 666. Passio ex mss. Caput I. S. Bertharii natales, pueritia; ejus in religione fervor ante et post susceptum sacerdotium 670. Caput II. Saraceni Italiam devastant. S. Bertharius electus abbas. Res a Ludovico II pro monasterio Cassinensi et contra Saracenos gestæ 672. Caput III. Prælibatis nonnullis de Cassinensis cœnobii præstantia, describitur clades Saracenorum ad Salernum. S. Bertharius Romam petit. Saraceni, occupato Gaziliano, urbi excidium minantur 677. Cap. IV. Monasterii Cassinensis direptio. S. Bertharii mors et sepultura 680

Bertholdus, confessor et oblatus in Parmensi S. Alexandri parthenone. Commentarius prævius. § unicus. Fata monasterii S. Alexandri. Ætas, patria et cultus S. Bertholdi. Conversorum origo 408. Vita S. Bertholdi conversi, in abbatia puellari S. Alexandri Parmensi, ex ms. Parmensi 411

C

Cajus, Dasius et Zoticus. Vide Dasius.

Candida vel Candia, ex sociabus S. Ursulæ. Sylloge historica. Memoria et Reliquiæ Dertosæ in Hispania. 578

Cilinia, mater S. Remigii, Lauduni et Remis in Gallia. Sylloge historica. § unicus. Scripta Hucbaldi Elnonensis de S. Cilinia. Hujus ætas, laudes et cultus 318

Cilinia virgo Meldis in Gallia. Synopsis historica. § I. S. Ciliniæ memoria, patria, vitæ tempus et veli religiosi susceptio 306. § II. Situs Meldarum, Matronæ fluminis et ecclesiæ cathedralis mutatus. Amphitheatrum Meldense. Abbatia seu prioratus S. Ciliniæ. Cultus 307

S. Condedus, presbyter et eremita, Fontanellæ in Normannia. Commentarius prævius. § unicus. S. Condedi Vitæ, ætas, habitatio, monachatus, sepultura, translatio 351. Vita S. Condedi presbyteri et eremitæ ex ms. Ultrajectino S. Salvatoris 354. Vita S. Condedi presbyteri et eremitæ ex ms. Rubræ Vallis collato cum editione Mabillonii 355

Constantinus, abbas Cassinensis. Vide Simplicius.

Cordula, virgo et martyr, S. Ursulæ sodalis, Coloniæ Agrippinæ. Sylloge historica. § unicus. Quando et quamobrem celebrari cœperit hac die festum S Cordulæ, item quando et quomodo inventum et elevatum sit sacrum ejus corpus; de quo postea exorta contentio, præsertim Colonienses inter et Viconienses 580

D

Dasius, Zoticus et Cajus, martyres, Nicomediæ in Bithynia. Sylloge. Fata eorum nominum in martyrologiis. Eorum ministerium in aula Diocletiani. Occasio et modus martyrii 11

Diceus martyr in Africa. Vide Afriges.

Diseus martyr in Africa. Vide Modestus.

Domnolenus, confessor in agro Autissiodorensi in Gallia. Sylloge. § unicus. Cultus S. Domnoleni; incognita gesta; distinctio a S. Domnoleno Lemovicensi 325

Donatus episcopus Fesulis in Tuscia. Commentarius prævius. § I. Donatus, ex Hibernia oriundus, Fesulanæ ecclesiæ præficitur. De annis episcopatus ejus, scriptis et cultu 648. § II. De reliquiis S. Donati harumque translationibus. Acta nunc primum edita 652. Vita ex ms. Minervæ collato cum duobus aliis. Prologus. Exhortatio ad celebrandum S. Donati festum 655. Caput I. S. Donati natales, pueritia, institutio. In Italiam peregrinatur. Cælitus collocatur in sede Fesulana, quam virtutibus et miraculis illustrat 655. Caput II. Pretiosa S. Donati mors et sepultura 661

E

Elisabeth, martyr. Vide Alexander episcopus. Eutychius, Modestus etc. Vide Modestus.

F

Fintanus. Vide Munnu.

G

Gebizo, monachus et confessor, Cassini in regno Neapolitano. Commentarius prævius. § unicus. S. Gebizonis cultus parcus; biographi; ætas 357. Vita S. Gebizonis, monachi Cassinensis, auctore Paulo diacono seu grammatico, ex ms. Cassinensi, collato cum editione Gattolæ et excerptis Petri diaconi. Prologus 398. Vita. Caput unicum. S. Gebizonis patria, sancta vita Cassini, luctæ cum dæmonibus, spiritus propheticus et miracula 399

Georgius, Joannes, Julianus et socii seu sexaginta sex martyres Hierosolymitani sub Saracenis. Commentarius prævius. § unicus. SS. Martyrum Acta; vitæ tempus; martyrii occasio; bellum inter Solimanum et Leonem Isauricum; cultus in ecclesia S. Stephani Hierosolymis; hujus templi varia fata 358. Martyrium sanctorum sexaginta recentiorum martyrum, qui in sancta urbe Christi Dei nostri hierosolymis, sub Arabum tyrannide, fidem confessi sunt, primum syriace scriptum, dein græce versum, atque hic ex græca versione latine repræsentatum 360

Glyceria, martyr. Vide Alexander episcopus.

Guilielmus, episcopus et confessor, Comi in Longobardia. Commentarius historicus. § I. Status ecclesiæ Comensis; patria B. Guilielmi; episcopatus; lis de præcedentia; privilegium et odium Othonis IV 414. § II. Fundatio monasterii canonicorum regularium B. Mariæ de Torello et nosocomii S. Silvestri. Bulla Honorii III de numero canonicorum Comensium 417. § III. B. Guilielmi opera tempore belli sacri; mors; sepultura; antiquissima imago 419

Gundisalvus de Lagos, confessor, ex ordine eremitarum S. Augustini, Turribus Veteribus in Lusitania. Commentarius historicus. § I. De B. Gundisalvi biographis et approbatione cultus. Lectiones propriæ 421. § II. B. Gundisalvi nomen, ortus, pia educatio et admissio inter eremitas Augustinianos Ulyssiponenses 422. § III. Præficitur conventibus de Louriñan, Olyssiponensi, S. Irenæ et Turrium Veterum; quam sancte suo munere fungeretur. Cura rerum temporalium 424. § IV. Cura B. Gundisalvi in docendis agricolis, pueris aliisque; periculum castitatis incurrit; miracula patrat; pie obit 425

H

Heraclius miles. Vide Alexander episcopus.

Hermes diaconus M. Vide Philippus, episcopus Heracleensis.

Hieronymus Garibus seu Garibbus, confessor, ex ordine Minorum S. Francisci, Bononiæ et Niciæ. Commentarius historicus. § I. Qui de B. Hieronymo scripserint. Ejus ortus et ingressus in ordinem Minorum. Conventualium et Observantium conventus Niciæ. § II. Fueritne B. Hieronymus lector et guardianus Niciæ. Mittitur Bononiam. Infausta initia 888. § III. Docueritne B. Hieronymus theologiam Bononiæ. Fit discretus, guardianus et custos 888. § IV. Quo die et anno obierit B. Hieronymus; sepultura et translationes 891. § V. Sanctitatis fama B. Hieronymi; libri quibus usus est; reliquiæ, imagines, festa 892

Hilarion, episcopus et confessor, Moglenis seu Meglinis in Macedonia. Sylloge. § unicus. Locus sedis, laudes, translationes, ætas 403

Hilarion, confessor et pater monachorum in Palæstina. Commentarius prævius. § I. S. Hilarionis biographi 16. § II. Vitæ S. Hilarionis chronotaxis. Commoratio Alexandriæ et apud S. Antonium 17. § III. In patriam redux, eremum incolit, admittit discipulos, it Majumam, Hierosolymam, Elusam et in desertum Cades. Miracula. Conversiones 20. § IV. Iter ad cellam S. Antonii; episcopos et monachos visitat 21. § V. Commoratur Aphroditi; pergit Alexandriam et in Oasim interiorem 24. § V. Venit Parætonium, hinc in Siciliam, dein in Dalmatiam et demum ad insulam Cyprum 26. § VI. Cogitat ire in Thebaidem superiorem; manet tamen in Cypro; conversatur cum S. Epiphanio; moritur 28. § VII. Vestitus B. Hilarionis 30. § VIII. Reliquæ B. Hilarionis disciplinæ severitas 32. § IX. Præcipuæ leges monasteriorum S. Hilarionis. An fuerit presbyter 32. § X. An primus in Syria vitam monasticam coluerit 35. § XI. Posteriora fata monasteriorum S. Hilarionis 36. § XII. De sacris reliquiis S. Hilarionis 37. § XIII. Antiquitas cultus S. Hilarionis. Ejusdem per patriarchatus Orientales propagatio 40. § XIV. S. Hilarionis cultus in patriarchatu Romano 42. S. Hilarionis abbatis vita, auctore S. Hieronymo, secundum editiones Surii, Rosweydi, Martianay et Vallarsii et codices aliquot MM. Bruxellenses. Caput I. Prologus. Pueritia et vita solitaria per annos viginti duos 43. Cap. II. Miracula in Palæstina patrat et condit monasteria 46. Cap. III. Monachos suos curat, convertit Sarracenos, omnigenos homines excipit, petit S. Antonii defuncti cellam 51. Cap. IV. Gesta in Ægypto et Sicilia 54. Cap. V. Gesta in Dalmatia et Cypro; mors et translatio 56

Hugo, confessor, abbas Ambroniacensis in diœcesi Bellicensi, olim Lugdunensi. Memoria ex kalendariis et breviario 396

I

Joannes, martyr Hierosolymitanus. Vide Georgius.

Joannes, abbas Rylensis et confessor, in pristina Bulgaria. Commentarius prævius. § I. S. Joannis nomen in fastis Slavicis. Ætas, patria, vita monastica et eremitica. Constructio monasterii Rylensis 683. § II. Translationes corporis S. Joannis in Hungariam et Bulgariam. Templa Sardicæ et Ternobi. Reliqua de ejusdem sancti cultu 685. Vita venerabilis et theophori patris nostri Joannis Rylensis, auctore Euthymio, patriarcha Ternobensi, interprete Joanne Martinof, presbytero Societatis Jesu 687. Commemoratio venerabilis patris nostri Joannis Rylensis ex Prologo Mosquensi ad diem 19 Octobris, interprete Joanne Martinof, presbytero Societatis Jesu 691

Joannes Bonus confessor et eremita ordinis S. Augustini, Mantuæ in Italia. Commentarius prævius. § I. Quare dentur Acta B. Joannis Boni hac die. Ejus breve elogium, patria, nomen. Num dicendus sit pertinuisse ad gentem Bonomorum 693. § II. Chronologia Vitæ B. Joannis. Plurium errores. § III. Usque ad annum ætatis XL joculator fuit, et varias Italiæ partes circumivit. Non egit personam in tragœdiis. De curiis bannitis, in quibus magnifice joculatores donabantur. De joculatorum moribus 698. § IV. Conversio B. Joannis. Demonstratur eam non evenisse ante annum 1208, et impossibile esse ut S. Francisci Assisiatis magister fuerit 701. § V. Notitia Cæsenæ et eremi de Butriolo, in qua habitavit per annos quadraginta et primum ordinis conventum fundavit 705. § VI. In eremo Cæsenate aliquandiu vixit ignotus, nec diu ante annum 1217 socios adsciscere cœpit; habitum eremiticum induit anno 1223, 707. § VII. Quam vitam duceret beatus in cella; ejus orationes vocales; vestigia in solo ex orandi frequentia; tabula lignea ei pro lecto est; duo lecti pœnitentiæ; fovea pœnitentiæ; alii cruciatus 709. § VIII. De cibo B. Joannis ejusque quantitate; incredibilis inedia; vitam protrahit miraculo; custodia silentii 711. § IX. De fide B. Joannis. De hæreticis Catharis et Patarenis quos impugnavit; ex Oriente in Bulgariam et inde in reliquam Europam venerunt; eorum dogmata; multos convertit beatus ad fidem 715. § X. Ejus zelus contra excommunicatos sequaces Friderici II; de Ghibellinis et Guelfis. Miracula B. Joannis; donum prophetiæ; spes et caritas; oratio; devotio in communione: hujus frequentia sæculo XIII. Caritas in proximum; immensus ad eum concursus 718. § XI. De confessione peccatorum venialium ab antiquissimis temporibus; de confessionibus monachorum medio ævo eorumque frequentia; de frequentia confessionis sæculo XIII; frequentissime B. Joannes confitebatur; ejus castitas, paupertas, patientia et humilitas 722. § XII. Conventus eremitarum a B. Joanne fundati; quo tempore regulam acceperit S. Augustini 726. § XIII. De professione religiosa et monachatu S. Augustini; de regula ab eo scripta et ordinibus eam profitentibus 728. § XIV. B. Joannes ordinis eremitarum S. Augustini fundator non fuit; de ejusdem ordinis antiquitate 730. § XV. Bulla “Admonet Nos” Innocentii IV, qua continetur brevis historia congregationis B. Joannis ad annum usque 1253, 732. § XVI. De ordine S. Augustini sæculo XIII ante Unionem magnam; de ipsa Unione; de Saccitis seu fratribus de pœnitentia 734. § XVIII. Prophetia beati de loco obitus; iter Mantuam; dolor Cæsenatum de discessu; ejus mors et sepultura 735. § XVIII. Elevatio corporis anno 1251; miraculum accensi cerei et candelarum et alia; de beati tunica quæ servatur incorrupta, et de habitu ordinis 737. § XIX. Inventio corporis beati et translatio sæculo XIV aut XV; de duobus conventibus, a S. Agnete dictis, extra et intra Mantuam; corpus beati reperitur incorruptum post centum aut plures annos 739, 755 seq. § XX. Translationes annorum 1543, 1558, 1775 et 1798. Prodigiosa conservatio corporis post sex integra sæcula 741. § XXI. De reliquo beati cultu; ejus biographi; Vitæ edendæ 742 et in Appendice. Summarium Vitæ ex S. Antonini Florentini chronicis, titulo 24, cap. 13. De S. Joanne Bono, cive Mantuano 746. Vita, auctore Ambrosio Calepino, ord. eremitarum S. Augustini, ex Mss. Lib. I. De beati vita et morte. Cap. I. Natales, juventus, conversio, arrepta vita eremitica, devicta gravis tentatio carnis 748. Cap. II. Ejus oratio assidua; confessio frequens et communio; missæ interest quotidie; tentatos miraculo liberat 749. Cap. III. Persecutiones patitur a dæmone et ab hominibus; de ejus abstinentia, jejuniis, dono lacrimarum et silentio 751. Cap. IV. De reliquis beati virtutibus; miracula aliquot; donum prophetiæ; quantus fuerit ad eum concursus 752. Cap. V. Circa vitæ sinem Mantuam redit beatus; plura prædicit; ejus obitus 754. Cap. VI. Corpus terræ mandatur; post multa annorum curricula transfertur in urbem; miraculum accensorum cereorum aliaque 755. Lib. II. Miracula quæ operatus est beatus dum viveret 756. Lib. III. Miracula quæ post mortem contigerunt ad annum usque 1254, 763. Prooemium ad processus in causa canonizationis B. Joannis Boni confectos. De utilitate horum documentorum, commissariis apostolicis, notariis, testibus et observata forma 768. Processus apostolici, auctoritate Innocentii papæ IV, annis 1251, 1253 et 1254 constructi, de vita, virtutibus et miraculis B. Joannis Boni, Mantuani, eremitæ ord. S. Augustini. Pars prima. Processus Mantuæ habitus, anno 1251, de vita, conversatione ac miraculis beati. Ex manuscriptis. Proœmium, litteræ remissoriales 771. Cap. I. Testimonium fr. Salvati, eremitæ ord. S. Aug. 772. Cap. II. Testimonium fr. Jacobi 776. Cap. III. Testim. fr. Gerardi 781. Cap. IV. Testim. fr. Michaelis 781. Cap. V. Testim. fr. Boni Joannis 784. Cap. VI. Testim. fr. Joannis de Barba 784. Cap. VII. Testim. fr. Bonincurtii et fr. Vitalis 788. Cap. VIII. Testim. Mariæ Bellæ 790. Cap. IX. Testim. Trencheti. fr. Joannis de Barba alterum et fr. Bertolini 791. Cap. X. Testim. fr. Martini de Cæsena et fr. Martini de Montefeltro 792. Cap. XI. Testim. fr. Matthæi 793. Cap. XII. Testim. fr. Bonaventuræ 795. Cap. XIII. Testim. Imeldæ, Boninsegnæ, aliaque. Attestatio notarii 796. Pars secunda. Continuatio processus Mantuani anni 1251: miracula post mortem beati. Cap. I. Liberatur Pamphilia ab epilepsi aliisque pluribus et gravissimis morbis 797. Cap. II. Bellanoma liberatur a dæmone; fr. Lanfrancus ab inchoata lepra 799. Cap. III. Thomasina ab ulceribus liberatur, Martha ab arthritide 801. Cap. IV. Valdegrana a variis morbis liberata, Beatrix a cæcitate 803. Cap. V. Liberantur Agnesia et Benvenuta a cæcitate 804. Cap. VI. Massarola ab infirmitate crurium, Armellina a tumefactione corporis 806; Cap. VII. Negrina a contractione nervorum, Joannina a tumefactione corporis 808; Cap. VIII. Jacobina et Zeno a surditate; Anzelerius a contractione cruris 809. Cap. IX. Bengherenæ fistula sanatur et Papiæ manus confracta 811. Cap. X. Florius de Baraliis ex periculis eripitur et mulier liberatur a suffocatione. Attestationes de fidelitate processus et apographorum 815. Pars tertia. Processus, habitus Cæsenæ exeunte anno 1253 et ineunte 1254, de vita et virtutibus B. Joannis Boni, et miraculis quæ patravit vivus. Cap. I. Introductio testium. Testificatio ven. P. D. Mangini, episcopi Cæsenatis, et fr. Moroëlli, ex ordine eremitarum: de virtutibus et miraculis beati 814. Cap. II. Testificatio fr. Balis, ord. eremitarum, et Gualterii, fratris de pœnitentia: de virtutibus et miraculis beati 816. Cap. III. Testificatio Artusii de virtutibus et miraculis beati et sanatione Mariæ suæ uxoris; testificationes Ubaldini, ipsius Mariæ, Marchesianæ et Abenatæ de eodem miraculo 818. Cap. IV. Bonaventura liberatur a doloribus et motu capitis aliorumque membrorum; testificationes Barachiæ et fr. Alberti de virtutibus et miraculis beati 821. Cap. V. Testificatio Maurini de virtutibus et miraculis beati; liberatur Dalborgus a bronchocele et suffocationibus; de beati fama, ad eum concursu et dolore Cæsenatum in ejus abitu 823. Cap. VI. Liberatur Amadorinus a morbo canceratico in crure; de fama beati et concursu eum invisentium 825. Cap. VII. Agnes liberatur a contractione nervorum; testificatio Jacobini quem beatus convertit ab hæresi Patarenorum: beati notitia cordium et futurorum; dolor Cæsenatum de ejus abitu 827. Cap. VIII. Liberatur Alberigus a febribus; testificatio Gualterii et Pretiosæ de virtutibus beati, ejus fama et dolore Cæsenatum ob ejus discessum 829. Cap. IX. Testimonium fr. Montongrandi 831. Cap. X. Testimonium quatuor laicorum, Guidonis Moroëlli, Uberti, Taci, Bonvicini et Jacobi Beccarii 833. Cap. XI. Testimonia Gaiferii, equitis, et Faviani, fratris pœnitentiæ 836. Pars quarta. Examen capellani cardinalis S. Eustachii de anno 1253. Cap. I. Testimonia fr. Lanfranci, prioris generalis, et fr. Manfredi 838. Cap. II. Testimonium FF. Jacobini et Bonacursi 839. Cap. III. Testimonia FF. Joannis et Græci 841. Cap. IV. Testimonia FF. Meliorini et Venturæ 843. Cap. V. Testimonia FF. Joannis, Benvenuti et Thaddæi 846. Cap. VI. Testimonia FF. Jacobi et Ardizzionis 848. Cap. VII. Testimonium FF. Marci et Jacobini 850. Pars quinta. Processus Mantuanus anni 1253 continuatur. De fama sanctæ vitæ et miraculorum B. Joannis. Cap. I. Audiuntur testes quinque super fama beati et concursu ad ejus tumulum 852. Cap. II. Audiuntur testes alii novem super iisdem 854. Pars sexta. Miracula post mortem ultimo recepta. Cap. I. Liberatur Ottobellus a cæcitate 856. Cap. II. Bonaventura, puer nobilis, a febre lethali et tumefactione ventris 858. Cap. III. Altavilla ab arthritide 859. Cap. IV. Anna ab hydropisi incurabili et arthritide 861. Cap. V. Florius puer ab effusione viscerum 862. Cap. VI. Gerardino restituitur visus, Riccadonnæ oculi sanitas 865. Cap. VII. Mulieris pauperis preces exaudit beatus, Bonfeminam liberat a gravibus doloribus 867. Cap. VIII. Liberatur Mantuana ab arthritide, Cancellaria a fistulis 868. Cap. IX. Bona et Thomasius liberantur a cæcitate, et hujus sanantur vulnera 871. Cap. X. Bonacursi pes sanatur, Bonæpaci restituitur visus 873. Cap. XI. Liberatur Bonaventura a dæmone, Benascinta a cæcitate 875. Cap. XII. Liberatur Bonvicinus a surditate 877. Cap. XIII. Virgilius liberatur ab epilepsi, Honesta a morbo oculorum, Maria a cæcitate 879. Cap. XIV. Ghisla liberatur a contractione brachii et manus, Maria ab hydropisi 881. Cap. XV. Benghipace liberatur a dæmone 882. Cap. XVI. Cereus ingens, multis aliis minoribus circumdatus, simul cum his coram multitudine fidelium, subito accenditur. Cæcus recipit visum 884. Vide hujus tomi Appendicem.

Julianus, martyr Hierosolymitanus. Vide Georgius.

Julius martyr apud Coptos. Sylloge 537.

Justus, archidiaconus Claromontanus. Sylloge. Ejus ætas et cultus. Distinguendus a S. Justo episcopo Claromontano. Officium. Reliquiæ 72

L

Leogathus. Vide Leugatus.

Leugatus martyr. Memoria ex Hieronymianis martyrologiis 536

Lupentius abbas et martyr Catalauni in Galliis. Commentarius prævius. § I. S. Lupentii passio; habetur ex S. Gregorio Turonensi, cujus textum perperam dixit Cointius esse apocryphum. Ubi et quando cæsus fuerit sanctus abbas 101. § II. De festiva S. Lupentii memoria, reliquiis, Actis 606. Passio ex S. Gregorio Turon. 609. Vita ex Breviario Catalaunensi ms. 610. Vita altera ex ms. Parisiensi 612

M

Macarius, martyr Nicææ. Vide Afriges.

Malchus, monachus et confessor, Maroniæ prope Antiochiam in Syria. Commentarius prævius. § unicus. De S. Malchi cultu, biographia, temporibus et itineribus 59. Vita S. Malchi monachi captivi. Prologus 64. Caput unicum. Ascesis. Captivitas. Reditus 64

Marcus, episcopus Hierosolymitanus. Commentarius historicus. § I. De sede Hierosolymitana ejusque episcopis ex circumcisione; primus ex gentilitate S. Marcus 477. § II. De annis episcopatus S. Marci ex Eusebii Chronico, cujus recensentur editiones ante et post repertum codicem Haicanum. Perperam a nonnullis S. Marcus habetur martyr. Ejus officium et missa 479

Materus seu Maurus. Vide Modestus.

Maurontus, episcopus confessor, Massiliæ in Gallia. Commentarius historicus. § I. S. Mauronti nomen ad varios dies in fastis sacris. Tempus episcopatus et mortis 362. § II. S. Maurontus ejusque successores episcopi simul Massilienses et abbates S. Victoris 365. § III. Illius rei finis et causa. Primi abbates Benedictini 367. § IV. S. Mauronti sepulcrum et officium ecclesiasticum 369. Placitum dignense, quo S. Mauronto restituta est villa Caladius aliaque bona 370

Maurus seu Materus. Vide Modestus.

Melanius. Vide Mellonus.

Mellonus seu Melanius, episcopus Rothomagensis in Gallia. Commentairus prævius. § I. Mellonus, minus recte Melanius dictus, perperam a Tamayo episcopis Toletanis annumeratur. Ejus Acta et res gestæ. Num primus et quo quantove tempore sedem tenuerit Rothomagensem. De Æde sacra ab eo erecta 554. § II. Ubi S. Mellonus prima sepultura donatus fuerit. De sacri ejus corporis translatione in castrum Pontisarense 561. § III. De reliquiis S. Melloni, festiva memoria et cultu variis in locis 565. Vita ex vetustissimo Legendario ms. Caput unicum 570

Merovæus, monachus Bobiensis in Liguria. Commentarius prævius. § unicus. S. Merovæi memoria et ætas; ejus translatio facta sæculo decimo quinto, ex cujus instrumento clare determinatur cursus Bobiensis. Acta nunc primum ad fidem codicis ms. in lucem edita 614. Vita auctore Jona monacho Bobiensi, ex ms. 617

Moderamnus, episcopus Rhedonensis in Gallia, dein abbas Berceti in Italia. Commentarius historicus. § unicus. S. Moderamnus, postquam aliquot annos Rhedonensi sedi præfuisset, in Italiam peregrinatur; dein relicto episcopatu, fit abbas in Bercetensi monasterio, ubi moritur et tumulatur 619

Modestus, Eutychius, Materus seu Maurus et Diseus, martyres in Africa. Ex martyrologiis 14

Modestus et CCLXXII socii martyres Neapoli in Campania 14

Munnu sive Fintanus, abbas Teachmunnensis in Hibernia. Commentarius prævius. § I. De monasterio Teachmunnu et oppido Taghmon. Sancti nomina et cultus. Adit monasterium Hiense in Scotia 325. § II. S. Columbæ Hiensis discipulus non fuit. De magistris ejus ac monasteriis ab eo fundatis, et de prætenso ejus episcopatu 327. § III. Controversia de paschate celebrando. Unde orta sit; et de synodo, cui interest S. Fintanus 329. § IV. Annus obitus S. Fintani. Ejus Acta. De Conchenna ejus sorore 332. Vita suspectæ fidei auctore anonymo, ex cod. ms. Salmanticensi nunc Bruxellensi 7672. Cap. I. Sancti parentes et magistri. Adit monasterium Hiense S. Columbækille. Inde a Baitheno abbate ad Hiberniam remittitur 333. Cap. II. Duos mortuos suscitat. Alia miracula. Fundat monasterium Teachmunnu 335. Cap. III. Varia miracula et prophetiæ 337. Cap. IV. Lepram in punitionem rogat et impetrat. Synodus de paschate in campo Leghlene. Sancti obitus 339. Vita seu lectiones ex Breviario Aberdonensi ad 21 Octobris 341

N

Nepotianus, episcopus Claromontanus in Arvernia. Sylloge. Episcopatus, ætas, reliquiæ 613

Nunctus, abbas martyr prope Emeritam in Hispania. Commentarius prævius. § unicus. Sancti Nuncti memoria et Acta; quo tempore in Hispaniam venerit et cui religiosæ familiæ sit adscribendus 596. Vita, auctore Paulo diacono Emeritensi. 599

Nunilo et Alodia, virgines et martyres, Oscæ in Hispania. Commentarius prævius. § I. Passio ex S. Eulogio Cordubensi et antiquis Sanctoralibus. Quo anno martyrio coronatæ SS. Nunilo et Alodia, item quo anno earum reliquiæ translatæ fuerint ad Legerense monasterium 626. § II. Variæ eruditorum sententiæ expenduntur de loco martyrii. quod probatur contigisse Oscæ in Aragonia 630. § III. Confutatur Tamayus de Salazar, tria paria seu bigas statuens SS. Virginum cognominum 635. § IV. De die SS. Nunilonis et Alodiæ festo, ac cultu reliquiarum perpetuo in monasterio Legerensi, harumque præsente statu 937. Martyrium ex Memoriali S. Eulogii, Emeritensis 642. Altera Passio ex Breviariis et Sanctoralibus apud Ambrosium Morales. 644. Translatio ad monasterium Legerense ex Jos. Pellizer de Salas. Caput unicum: Post SS. Virginum passionem, Oneca regina earum corpora conquiri jubet atque deferri ad monasterium Legerense 645

O

OElbertus, martyr in Brabantia. Sylloge historica. § unicus. S. OElberti passio ex Molano; illius cultus hodie vix ullus in populo; recte martyr dicitur 692

P

Philippus, episcopus Heracleensis, Severus presbyter et Hermes diaconus, martyres Hadrianopoli in Thracia. Commentarius prævius. § I. Acta, primum a Mabillonio tum a Ruinartio edita, sincera sunt. Correctiora nunc prodeunt ope plurium codicum mss. Illorum compendium ex ms. Ultrajectino. Martyrologia ex Actis emendanda 537. § II. Passio S. Philippi et Sociorum, cœpta circa festum Epiphaniæ et pluribus post mensibus consummata, contigit sub Diocletiano, non autem sub Decio. Sedis Heracleensis, cui præfuit S. Philippus, brevis notitia 540. Martyrium in Adrianopoli Thraclæ ex ms Fuldensi, collato cum tribus aliis. Caput I. Inchoatur martyrium Heracleæ 545. Consummatur Hadrianopoli 550

Philippus, episcopus et martyr Firmi in Piceno. Commentarius historius. § unicus. S. Philippi memoria. Num proprie dici possit episcopus Firmanus. Diluitur commentum quoddam Tamayi de Salazar. Cultus et Reliquiæ 523

Proculus martyr Nicææ. Vide Afriges.

R

Reparatus, diaconus Nolanus in Campania. Sylloge critica. § unicus. De epitaphio et cultu 304

S

Salarius, episcopus et martyr, Lunæ in Italia. Sylloge. § unicus. Quo tempore floruerit S. Salarius. Sedis Leonensis notitia et vicissitudines 618

Salome, mater filiorum Zebedæi. Commentarius historicus. § I. S. Salome, uxor Zebedæi, Christi consanguinea, cui et morienti præsens fuit; testis quoque ejus resurrectionis, ac de cujus sepultura sollicita legitur in Evangelio. Ejus memoria in martyrologiis, breviariis et missalibus 435. § II. Quid sit censendum de cultu S. Salomæ in Hispania et quo fundamento nitatur traditio de illius obitu Verulis in Italia. 441. § III. Num traditio Camariensis Provincialium probetur ex monumentis nuper editis; præsertim ex Vita S. Mariæ Magdalenæ, Rabano Mauro tributa, ex sepulchris aliisque similibus. 446. § III. Expenduntur argumenta, quibus probatam volunt traditionem de adventu S. Salomæ in Camariam. De ejus ibidem cultu et reliquias 452. Instrumentum seu processus de elevatione ss. marle, Jacobi et Salome anno christi MCDLVIII ex actis autographis et transsumpto authentico apud R. D. Faillon. § I. Cardinalis de Fuxo legatus a latere, una cum rege Renato Andegavensi, in Camariam se conferunt ad elevanda sanctarum corpora 456. § II. Exhibetur legato processus perquisitionis præviæ SS. Corporum, factæ ab episcopo Massiliensi, commissario apostolico. 459. § III. Tenor informationum, de quibus in processu episcopi Massiliensis fit mentio 465. § IV. Solemnis SS. Corporum elevatio 471

Severus, presbyter et martyr. Vide Philippus, episcopus Heracleensis.

Simplicius et Constantinus, abbates monasterii Cassini. Comment. historicus. § Unicus. S. Simplicii memoria, ætas, res gestæ; nonnulla ejus scripta, ex quibus non probatur regulam S. Benedicti latuisse usque ad tempora S. Simplicii. De hujus reliquiis earumque variis inventionibus et translatione. Cur hic adduntur acta S. Constantini, primi post S. Benedictum abbatis Cassinensis 589

Theodota martyr. Vide Alexander episcopus.

V

Valerius martyr, archidiaconus ecclesiæ Lingonensis in Gallia. Commentarius prævius. § unicus. Ubi, quando et a quibus S. Valerius martyrium passus fuerit. Ejus reliquiæ, cultus et officium. Acta 526. Passio ex ms. Andreæ du Chesne cum aliis collato. Præfatio 531. Caput unicum. Describitur martyrium 532

Verecundus episcopus Veronæ in Italia. Sylloge. Ejus hodie celebratur festum; res vero gestæ valde obscuræ; reliquiæ in hunc diem servatæ 586

Viator, lector et confessor, Lugduni in Gallia. Commentarius previus. Antiquissimus S. Viatoris cultus; quo tempore vixerit; reliquiarum fata 70. Vita S. Viatoris a Theophilo Raynaudo collecta 71.

Unnis, confessor archiepiscopus, Hamburgi et Corbejæ in Saxonia. Commentarius prævius. § I. S. Unnis cultus miracula et reliquiæ. Acta deperdita 373. § II. S. Unnis parentes, monachatus Corbejensis, episcopatus adeptio 375. § III. Chronologiæ Bremensium et Hamburgensium præsulum difficultates 376. § IV. Chronotaxis undecim primorum Bremensium et octo Hamburgensium præsulum 377. § V. Privilegium Joannis X depravatum: confusio synodi Altheimensis et conventus Erfordiensis cum synodo Erfordiensi. Bonorum commutatio 383. § VI. Quæ esset rei sacræ conditio in regionibus, S. Unnis curæ commendatis 385. § VII. De Wurmio Hardecnuto Daniæ rege, ejus regni amplitudine, Henrici Aucupis victoria et opportunitate annuntiandi iterum apud Danos evangelii 386 § VIII. De S. Unnis in Dania et Suecia laboribus; de situ Bircæ, ubi obiit; edenda Vita; pia Danorum et Suecorum in suos apostolos sensa 390. Vita S. Unnis, Hamburgensis episcopi, ex libro I Adami Bremensis secundum editionem Lappenbergii. S. Unnis episcopales et apostolici labores inter medias ærumnas et difficultates 393

Ursula et undecim millia sociarum virginum et martyrum, Coloniæ Agrippinæ. Commentarius prævius. § I. Libertatis necessitas in scribendo hoc commentario; dicendorum synopsis 73. § II. Occasio Crombachii libri de S. Ursula; misera ejus fata 74. § III. De antiquissimo Sermone in natali sanctarum undecim millium virginum 78. § IV. De ætate et auctoritate Passionis, cujus initium: Regnante Domino 77. § V. Censuræ in Revelationes S. Elisabethæ Schonaugiensis de S. Ursulæ martyrio 81. § VI. De titulis qui Coloniæ reperti dicuntur simul cum corporibus SS. Martyrum 85. § VII. Censuræ in Revelationes B. Hermanni Josephi de sodalitate Ursulana 90. § VIII. Rivuli ex præcedentibus fontibus deducti 93. § IX. De Galfredo Monumenthensi ejusque sequacibus 94. § X. SS. Ursula et sociæ an passæ sint circa annum 238. De origine Cyriaci papæ 98. § XI. Cyriacum papam plane fabulosum esse monstratur 101. § XII. Galfridus Monumethensis, narrans SS. Ursulam et socias passas esse anno 383 tempore Maximi tyranni, confutatur. Vera historia de adventu Maximi in Gallias opponitur ejus fabulis 104. § XIII. Prosecutio ejusdem argumenti: historia reipublicæ Armoricanæ usque ad finem sæculi V 107. § XIV. Prosecutio ejusdem argumenti. Vera historia de constitutis Britonibus in Armorica 108. § XV. Sententiæ aliquot, accedentes ad Galfredi Monumethensis narratum, breviter expensæ et rejectæ 112. § XVI. Ostenditur Hunnos auctores fuisse cædis SS. Ursulæ et sociarum. De sagittarum bellico usu 113. § XVII. Hunnorum descriptio et primæ sedes 115. § XVIII. Hunnorum Nigrorum sedes ad mare Caspium; adventus in Europam; sedes et gesta usque ad finem sæculi IV, quantum scilicet pertinent ad res Ursulanas 117. § XIX. Attila, viribus auctus, statuit Galliam invadere; quod iter habuerit 121. § XX. Iter Hunnorum a Confluentibus usque ad Aurelianum; atque inde usque ad campos Catalaunicos 125. § XXI. De transitu Hunnorum per Belgium usque ad Coloniam Agrippinam 127. § XXII. An Colonia fuerit SS. Virginum palæstra 131. § XXIII. Coloniæ status politicus et moralis ante Hunnorum adventum. Ætas scriptorum Salviani 133. § XXIV. Fallacia, impudicitia, atrox bellandi ratio Hunnorum. Patrata ab eis Coloniæ strages 137. § XXV. Sepultura SS. Ursulæ et sociarum. Insigne testimonium de earum martyrio 139. § XXVI. Quo sensu Colonienses Hunnici furoris victimæ martyres dicantur et virgines 141. § XXVII. De numero undecim millium martyrum 144. § XXVIII. An Colonienses martyres natione Britanna fuerint et an ante martyrium instituerint peregrinationem Romanam 151. Sermo in natali SS. Virginum XI millium, auctore anonymo 154. Passio SS. XI millium virginum, auctore anonymo. Caput I. S. Ursulæ ortus et propositum conjugium 157. Cap. II. SS. Ursulæ et sociarum nautica institutio et itinera Coloniense et Romanum 159. Cap. III. Martyrium SS. XI millium virginum 161. Cap. IV. Martyrium S. Cordulæ et revelatio B. Helentrudi facta 162. Liber revelationum seu imaginationum S. Elisabethæ Schoenaugiensis de SS. Ursula et sociabus. Præfatio Egberti abbatis in revelationes seu imaginationes S. Elisabethæ 165. Caput I. Revelationes de SS. Verena, Cæsario, Cyriaco papa et plurimis episcopis 164. Cap. II. Cælitus discit S. Elisabetha laudes SS. Jacobi, Maurisii, Foilani, Ætherii, Marculi, Constantiæ, Gerasinæ et Dorothei 167. Cap. III. Manifestantur permulta de martyrio et gloria SS. Virginum 171. Revelationes seu imaginationes B. Hermanni Josephi, canonici regularis Steinfeldensis, de undecim millibus virginum. Liber primus. Incipit epistola ad virgines Christi universas super historiam novam undecim millium virginum cælitus nuper revelatam 175. Incipit revelatio nova itineris et passionis undecim millium virginum. Caput I. SS. Ursulæ et sociarum gesta usque ad susceptam peregrinationem Romanam 174. Cap. II. Peregrinatio Romana; reditus Coloniam; martyrium 178. Cap. III. Explicantur difficultates ortæ ex præsentia infantium, adultarum et virorum 184. Liber secundus. Epilogus libri primi et proœmium secundi. Quod notarius hujus Passionis cælitus est admonitus expeditionem SS. Virginum describere 185. Incipit liber secundus expeditionis undecim millium et peregrinationis earum: in quo series narratur earum atque sociarum illarum, matronarum et sociorum, qui principaliores inter eos fuerunt, anno 1187 revelatus. Caput. I. Quos comites de genere suo adduxerint episcopi 186. Cap. II. Quem comitatum reges miserint 189. Cap. III. Ducum profectio et genealogia 194. Cap. IV. Genealogia feminarum de comitatu S. Ursulæ 196. Nomina virginum et martyrum aliorumque quæ in revelationibus SS. Elisabethæ et Hermanni continentur 202. Passio S. Ursulæ, auctore Galfredo Monumethensi, excerpta ex ejusdem Historia regum Britanniæ, lib. V, cap. 9 – 19, secundum editionem Giles 207. Gloria posthuma SS. Ursulæ et undecim millium virginum et martyrum. § I. De basilicæ Ursulanæ Coloniensis antiquitate et fatis 210. § II. Fata monasterii Coloniensis SS. XI millium virginum a sæculo VI usque ad annum 922, quo introductæ fuere canonissæ 214. § III. Donationes et alia quæ ad statum temporalem pertinent usque ad sæculum XII 216. § IV. Fata varia disciplinæ et constitutionis canonissarum sanctæ Ursulæ 222. § V. Abbatissarum catalogus et præcipua gesta 228. § VI. Lis de nomine agri S. Ursulæ agitata inter Ursulanas et Magdalenæas seu Machabæiticas moniales 232. § VII. Examinatur fabula quod nulla in agro Ursulano sepeliri queunt cadavera 233. § VIII. De elevatione et translatione S. Ursulæ. Aliæ translationes ante sæculum XII 235. § IX. Corpora inventa anno 1105 et 1143 Walciodorum translata 238. Translatio trium corporum sanctarum virginum Coloniensium e numero undecim millium, auctore magistro Richero Walciodorensi monacho, ex ms. 339. § X. Reliquæ translationes usque ad sæculum XII 240. § XI. Generalis corporum elevatio cœpta anno 1155 et titulorum fictio 242. Incipiunt revelationes titulorum vel nominum SS. Martyrum et SS. Virginum, auctore Theodorico ædituo Tuitiensi 243. § XII. Singulares aliquot narrationes de inventis et translatis corporibus. Vetitum Bonifacii IX ne alia deinceps ex Colonia transferrentur corpora 247. § XIII. Translationes factæ sæculo XVI. Societatis Jesu in hac re studium et opera. Translatio Ulyssiponensis 251. § XIV. Quod judicium ferendum videatur de reliquiis sanctarum virginum, quæ passim servantur in templis 256. § XV. Nomina martyrum Ursulanorum collecta ex titulis sepulcralibus et indicibus ecclesiarum, in quibus reliquiæ eorum adservantur vel fuerunt, et aliis quibusdam auctoribus 258. § XVI. Unde factum sit ut plura martyrologia, dicta classica, SS. Virginum commemorationem non habeant 269. § XVII. Ostenditur SS. Ursulæ et sociarum cultus et celebritas ex calendariis et martyrologiis 272. § XVIII. Calendarium Ursulanum seu festa martyrum Ursulanæ sodalitatis per singulos menses distributa 274. § XIX. Antiqua Missa et Officium cum præcipuis mutationibus 282. § XX. Specialia de cultu SS. Virginum Coloniæ 287. § XXI. Alia loca et templa, quorum SS. Virgines loco patronarum sunt habitæ 288. § XXII. Monumenta picta et sculpta in honorem SS. Virginum 293. § XXIII. Societates et maxime Navicula in honorem SS. Ursulæ et sociarum erectæ 293. § XXIV. Pietas aliquot sanctorum in Colonienses virgines 298. § XXV. Epilogus et præcipuorum capitum recensio 502.

W

Wendelinus, confessor, pastor et eremita in diœcesi Trevirensi. Commentarius prævius. § I. Memoria in fastis sacris; vitæ gesta pleraque dubia 343. § II. Sepultura, translationes, templum, cultus 346. Vita S. Wendelini confessoris, auctore anonymo, ex mss. Caput unicum. Ejus ortus, adventus in agrum Trevirensem, porcocorum custodia, vita eremitica, miracula, cultus 348

Z

Zoticus, Dasius et Cajus. Vide Dasius.

INDEX CHRONOLOGICUS

SÆCULO I.

Sæculo I ad finem vergente defuncta videtur S. Salome 435 b

Anno circiter 98 nascitur S. Abercius, episcopus Hierapolitanus 489 a b

Hoc sæculo primo et duobus sequentibus usi sunt christiani in paschate determinando cyclo judaico annorum 84 329 b

Sæculo I, II vel III S. Leugathus martyrii palma decoratur 536

Anno 100 S. Clemens papa defunctus est 489 b

SÆCULO II.

Anno 120 natus est S. Irenæus 488 d

Anno circiter 147 nata est Lucilla, Marci Aurelii filia 487 c d

Circa annum 150 moritur S. Marcus, episcopus Hierosolymitanus 477 a, 482

Anno 150, aut 173 aut 192 monachi versantur in Nitria 36 a

Anno 162 turbatur Germania, irrumpentibus Cattis 487 f

Anno circiter 163 S. Abercius, episcopus Hierapolitanus, vocatus a M. Aurelio imperatore, Romam venit 488 c, 489 a

Anno circiter 164 nubit Lucilla, Marci Aurelii filia, Lucio Vero imperatori 487 c d

Anno 165 finitum bellum Parthicum et cœptum Marcomannicum 487 d

Circa annum 167 obiit S. Abercius, episcopus Hierapolitanus 489 a b

Circa annum 169 S. Polycarpus, sere centenarius, martyrium pertulit 489 c

Eodem circiter anno Lucius Verus imp. extinctus est 487 d

Circa annum 171 S. Apollinaris sedet Hierapoli episcopus 488 c d

Anno 177 vel paulo post Smyrna, urbs Asiæ, terræ motu ruit 488 a b

Anno 196 ineunte Septimius Severus imp. expugnavit Byzantium post triennalem obsidionem 543 c

Sæculo II vel III contigit passio SS. Alexandri episcopi, Heraclii militis, Annæ, Theodotæ, Glyceriæ et Elisabeth MM. 520

SÆCULO III.

Sæculo III ineunte cum Agrippino Carthaginensi conveniunt episcopi septuaginta 524 c

Eodem sæculo ineunte floruit Julius Africanus, scriptor 437 e f

Circa annum 220 Callistus papa I fecit ecclesiam S. Mariæ trans Tiberim 574 a

Sæculo III medio, Privatus hæreticus condemnatur sententia nonaginta episcoporum 524 c

Eodem circiter sæculo medio passus est S. Philippus, episcopus Firmanus 523

Anno 251 Cornelius papa synodum sexaginta episcoporum coegit contra Novatianum 524 c

Anno 253 S. Stephanus papa creatus est 558 f

Eodem anno imperare cœpit Valerianus 558 f

Anno 257 obiit S. Stephanus papa 558 f

Anno 260 Valerianus imperator a Sapore victus captusque fuit 558 f

Circa annum 263 Valerianus imperator vita privatur 559 a

Anno 264 passus est S. Desiderius episcopus Lingonensis 527 d e f, 528

Circa eumdem annum 264 martyrio coronatus est S. Valerius archidiaconus ecclesiæ Lingonensis 526

Anno Christi 270 in desertum secedit S. Antonius 35 d

Anno 284, die XXIII Februarii, ecclesia Nicomediensis paucis horis solo æquata est 542 a

Eodem anno, die XXIV Februarii, exiit Diocletiani edictum ut ecclesiæ solo æquarentur et scripturæ comburerentur 541 f

Anno 285 in montem secedit S. Antonius 35 e

Anno 286 censetur communius S. Nigasius Rothomagensis passus 559 b, 560 b

Ad finem anni 291 nascifur S. Hilarion 18 d

Anno 296 pontifex Romanus electus est Marcellinus 559 f

Anno 296 Persæ cedunt Romanis quinque provincias 61 b

SÆCULO IV.

Sub annum 300 S. Hilarion puer it Alexandriam 18 d

Anno 302 aut 303 baptizatur S. Hilarion Alexandriæ 18 e

Anno 303, die XXIII Februarii, Diocletianus Nicomediæ proponit persecutionis edictum 13 e f. Martyrio affecti SS. Dasius, Zoticus et Cajus 14 d

Eodem anno cœpta persecutio Diocletiani 542 b

Anno 303 aut 304 Nicææ in Bithynia SS. Afriges seu Apricius, Macarius, Diceus et Proculus martyrio coronantur 15 d

Anno 304 ad finem vergente martyrio donati sunt SS. Philippus episcopus, Severus presbyter et Hermes diaconus 542 e

Eodem anno sævit in Africa Diocletiani persecutio 535 c

Eodem anno diem obit supremum Marcellinus papa 559 f

Eodem anno SS. Modestus, Eutychius, Materus seu Maurus martyrio affecti in Africa 14 c

Anno 304 et 305 tetra Alexandriæ sævit persecutio 18 e

Anno circiter 305 S. Modestus cum sociis subit martyrium in agro Neapolitano 15 f

Circa eumdem annum celebratum concilium Eliberitanum 555 e

Eodem anno Pior Nitriensis primus convenit S. Antonium eremitam in Phaio 19 e

Anno 306 S. Hilarion adit S. Antonium, residentem in Phaio 19 e

Eodem anno probabilius S. Acacius martyrii corona donatus est; aliis annus 303 præplacet 543 c

Anno 307, die V Novembris, ad metalla prope Cæsaream mittitur S. Urbanus presbyter 20 c

Anno 308 summum pontificatum adeptus est Marcellus 559 f

Anno 309 S. Urbanus, episcopus factus Gazensis, cum triginta octo sociis occiditur 20 e

Anno 310 Eusebius succedit Marcello in Romana cathedra 559 f

Anno 311 Melchiades papa successor datur Eusebio 559 f

Eodem anno S. Petrus, Alexandrinus episcopus, martyrium facit 18 e

Anno 311 vel 313 concilium Romanum celebratur sub Melchiade papa 624 d

Anno 313, die XIII Junii, pax data ecclesiæ a Constantino et Licinio 542 a b

Anno 314, die ultimo Januarii, S. Sylvester papa successit S. Melchiadi 559 c

Eodem anno concilio Arelatensi I subscribit Avitianus, episcopus Rothomagensis 555 c d

Circa eumdem annum ad cælum evolavit S. Mellonus ep. Rothomagensis 554

Anno fere 317 nascitur S. Malchus 61 c

Anno 325 patres Nicæni canones proponunt indagandi paschatis 329 c

Anno 327 S. Priscus, episcopus Nolanus, moritur 87 b c

Anno 328 incipit S. Hilarion monasteria exstruere in Palæstina 20 d, 33 a

Sub eumdem annum convertuntur Majumetæ prope Gazam 20 d e

Anno 335, die ultima Decembris, e vivis excessit S. Sylvester papa 559 c

Anno 337, electus est S. Julius papa 537 d

Ante eumdem annum convertitur Majuma Gazæ 20 e

Sub eumdem annum S. Malchus secedit in solitudinem Chalcidos 61 c, 62 c

Anno 337 Persæ incipiunt hostiliter agere cum Romanis 61 b c

Anno 346 fertur celebratum Coloniæ concilium, quod tamen multis supposititium videtur 529 a

Anno 347 Sardicense concilium habitum est 529 a

Anno circiter 350 defunctus est S. Ammon seu Ammun Ægyptius 568 d

Anno 352 migravit ad Dominum S. Julius papa 558 d

Anno 356, die 17 Januarii, diem obit S. Antonius 21 f

Eodem anno intruditur in sedem Alexandrinam Georgius Arianus 24 d e

Anno 357 aut 358, medio Januario, cellam S. Antonii adit S. Hilarion 21 f

Sub finem anni 359 siccitatem finit in Ægypto S. Hilarion 24 c

Eodem anno Sabinianus dux Mesopotamiæ, immo magister militum 61 d

Anno 361 moritur Hermogenes, præfectus prætorio et ei substituitur Elpidius 49 a

Anno 362, mense Augusto, occiditur Georgius, patriarchia Arianus Alexandrinus 25 c

Eodem anno, sub mensem Augustum, Gazenses destruunt S. Hilarionis monasterium 25 c

Eodem anno sub autumnum Alexandriam pergit S. Hilarion 24 d

Eodem anno exeunte S. Athanasius publice degit Alexandriæ 25 d

Anno 363, die 26 Junii, moritur Julianus apostata 26 d e

Eodem anno Jovianus cedit Nisibim Persis 61 e

Anno 364, sub initium mensis Martii, invenit S. Hesychius S. Hilarionem in Sicilia eumque ducit in Dalmatiam 27 b

Anno circiter 365 Paulatus cathedram Toletanam ascendit 555 c

Anno 365, die 2 Julii, terræ motus maximus fit in mari mediterraneo. Singulare S. Hilarionis miraculum 27 d e f, 28 a b c

Eodem anno, mense circiter Septembri, S. Hilarion appellit Papho 28 c

Anno 366, ante finem mensis Junii, Procopius tyrannus perit 27 e

Circa annum 367 ecclesia S. M. ad Nives dedicata a Liberio est 574 a

Eodem anno Theodosius comes restituit auctoritatem Romanam in Britannia 104 d

Anno 369 plura castra Romana capit Sapor rex Persarum 63 b

Anno 374 Hnnni aggrediuntur Gotthos 117 f

Eodem anno Balamir, rex Hunnorum, movet contra Ostrogotthos 119 b

Anno 375 obit Paulatus ep. Toletanus 555 e

Eodem anno Paulato succedit Natalis ibid.

Anno 376 cœpit agi die XXV Decembris Antiochiæ festum nativitatis Domini 541 a

Anno 379 cogitat Gratianus de sociando sibi Theodosio Magno 104 d e

Anno 383 Hunnos ad Rheni ostia vocare non potuit Gratianus 112 e

Anno 383 Maximus tyrannus purpuram induit 104 d e f

Anno 383 Gratianus Lugduni occiditur 104 e

Anno 383 aut 384 nulli Hunni in Germaniam secundam penetrarunt 112 f

Anno 384 Romæ versatur S. Hieronymus 37 a

Anno 385 Bethleem proficiscitur S. Eustochium 37 a

Eodem circiter anno vita functus est Natalis ep. Toletanus 555 c

Anno 386, die 25 Decembris, S. Joannes Chrysostomus Homiliam habet Antiochiæ de Natali Domini 540 f

Anno 387 S. Ambrosius secundo legatur a Valentiniano II ad Maximum tyrannum 119 b

Eodem anno Alpes transcendit Maximus tyrannus 106 a

Eodem anno Maximus tyrannus in Italiam pergit 120 a

Anno 388 capitis pœna ambitionem luit Maximus tyrannus 106 a b

Anno 388 aut 389 Evagrius creatur Antiochenus episcopus 16 c

Circa annum 390 diem obeunt SS. Justus et Viator Lugdunenses 71 a

Eodem circiter anno scripsit S. Hieronymus Vitam S. Hilarionis 16 c

Anno 391 Theodosius decretum fert de tollenda idololatria. Id decretum non extensum ad insulam Philas 29 a

Anno 392 quæ jam scripserat S. Hieronymus 16 b

Anno 395 Honorius imperio Occidentis potitur 535 e

Eodem anno Hunni invadunt provincias Orientales imperii Romani 118 b

Sæculo IV floruerunt in Ægypto ambo SS. Macarii 576 b

Sæculo IV, circa finem, floruit S. Nepotianus, Claromontanus episcopus 613 e f

SÆCULO V.

Ineunte hoc sæculo Sulpitius Severus novos edit canones paschales eosque introducit S. Patricius in Hiberniam 329 e

Anno 407, seu ultima nocte anni 406 Vandali Gallias ingressi, minantur Britanniæ 120 d, 122 d

Anno 408 Armorica se in libertatem vindicat 107 c d

Eodem anno 408 Theodosius Junior patri suo Arcadio successit in imperio Orientis 535 e

Anno 410 Vandali abeunt, Hispaniam et Africam vastaturi 122 a

Eodem anno, die 24 Augusti, Alaricus Romam expugnat 136 c

Anno 411 Constantinus tyrannus occiditur 120 e

Anno 415 Judæi in cruce occidunt pueros Immæ in Syria 62 e

Anno 423 moritur Honorius imperator 535 e

Inter annum 423 et 431 Romani renuntiant Britanniæ 120 e f

Anno 425 Vandali aggrediuntur insulas mediterraneas 136 d

Anno 427 potiuntur Hunni vicinia Sirmiensi 121 c

Anno 428 ad Somonam a Francis et Romanis pugnatur 128 d, 129 b

Anno 431 synodus Ephesina habita est in æde B. V. Mariæ 574 b

Anno 431 aut 432 Gensericus invadit Siciliam 136 d e

Anno 432 S. Patricius venisse dicitur in Hiberniam 329 d

Eodem anno pax icitur inter Francos et Romanos 128 d, 129 b

Anno 434 regnare incipit Attila cum fratre Bleda 121 e

Circa annum 436 nascitur S. Remigius, episcopus Remensis 319 f

Eodem anno vincuntur a Litorio Armoricani 107 e

Eodem anno Burgundiones christiani fundunt Hunnos 121 d

Anno 437 Burgundionum pars ab Hunnis funditur 122 f

Anno 439 medio mense Octobri Gensericus obsidet Carthaginem 136 c

Anno 440 Gensericus Siciliam deprædatur 136 e

Anno 444 Attila regnat solus 121 e

Anno 446 miserrima sors Britonum; querelæ scriptæ ad Aetium 108 f

Eodem anno Britanni frustra invocant Aetii auxilium 120 f

Anno 447 S. Germanus Autissiodorensis secundo redit ex Britannia 107 e f

Anno 448 Clodion, rex Francorum, moritur 129 a

Anno 450 vivere desiit imperator Theodosius junior 121 e, 535 e. Marcianus succedit 121 e

Anno 451, die 25 Martii, Metas veniunt Hunni 125 e

Eodem anno, ineunte Junio, Romani cum Vesigotthis fœdus ineunt contra Gotthos 126 b

Eodem anno, die 14 Junii, Aurelianos capit Attila 126 a

Eodem anno, circa initium mensis Julii, pugnatur a Romanis, Vesigotthis et Hunnis pugna Catalaunica 126 c d

Eodem anno, sub medium mensem Octobrem, Hunni veniunt Coloniam 131 b

Eodem anno Maximinus dux vincit Blemmyes 29 a

Anno 455, mense Junio, Gensericus Romam occupat 136 c

Usque ad annum 457 in toto pæne Occidente usi sunt cyclo annorum 84 329 c d

Post annum 458 mortua est S. Cilinia mater S. Remigii 320 d e

Anno 463 Franci potiuntur dominatione Coloniæ 137 a

Anno 475 moritur Reparatus, episcopus Castelli Tingitani 87 a b

Eodem anno Ambrosius Aurelianus vincit Saxones in Britannia 109 d

Anno 493 Clodoveus I, rex Francorum, Nannetes obsidet 108 c

Anno 495 Maurorum bellum geritur et Donatus, episcopus Tanaramuscorum Castrorum, occidiur 87 b c

Anno 497 Armoricani se subdunt Clodoveo I 108 d

SÆCULO VI.

Ab anno 511 ad 558 Childebertus, filius Clodovei, dominatur Britanniæ Minori 111 d

Anno 514 et sequentibus Angli et Saxones maxime invadunt Britanniam 111 b c

Anno circiter 516 celebratum est concilium Tarraconense 600 e

Anno 522 ad cælum evolavit S. Verecundus, episcopus Veronensis 587 d

Anno 523 Romæ vulgatur cyclus Dionysianus annorum 532 329 d

Anno 327 Justinus Senior imperator e vivis migravit 679 a

Anno 528 adscribuntur a Mabillonio initia Cassinensis monasterii 679 a

Circa annum 529 S. Benedictus e monasterio Sublacensi transiit ad montem Cassinum 600 f

Circa eumdem annum S. Fulgentius, Ruspensis in Africa ep. et plurium monasteriorum fundator, defunctus est 598 f

Anno 532 mortuus est S. Sabas abbas 522 b

Anno 533 probabilius obiit S. Brigida, Hiberniæ patrona 661 c

Anno 539 Fesulæ expugnatæ a Belisario 660 a

Anno 543 vel præcedenti contigit pretiosa S. Benedicti mors 593 e

Anno 553 Narses Totilam fudit 660 a

Circa annum 559 S. Congallus fundat monasterium Benchorense in Hibernia 327 f

Anno 560 S. Constantinus, primus post S. Benedictum abbas Cassinensis, defunctus est 595 d

Anno 563 S. Columbakille Hiberniam linquit exsul et transit ad Scotiam 327 d e

Anno 568 probabilius regnare cœpit Leovigildus Visigotthorum rex 596 f

Circa annum 570 e vivus sublatus est S. Simplicius, abbas in Monte Cassino 590 b c

Anno 576 Burgundiones, duce Mummulo, Longobardos acie profligant prope Ebredunum 535 f

Anno 575 vel 576 Sigebertus, rex Austrasiæ, in obsidione Tornacensi necatur ex improviso 606 a

Anno 577, mense Octobri, moritur Carolus, rex Italiæ 661 b

Anno 578 celebratur concilium Autissiodorense 518 a d

Anno 579 Britanni Armoricani infesti Nannetensibus et a S. Felice cohibiti 110 e

Anno 580 sedet Catalauni Leudomirus episcopus 605 f

Anno circiter 580 S. Nunctus abbas ab impiis colonis trucidatur prope Emeritam 597 b

Circa annum 584 cæsus est S. Lupentius, abbas et martyr 601, 606 a

Anno 585 celebratum concilium Matisconense 518 a d

Anno 586, die XIV Aprilis, S. Hermenegildus jussu patris necatus est 596 f

Eodem anno Leovigildus, Visigothorum rex, mortuus est ibid.

Anno 589 Catalauni sedebat Felix I episcopus 605 f

Anno 596 extinctus est Childebertus, filius Brunechildis 606 a

Eodem anno S. Augustinus cum sociis in Angliam veniens cum fide simul docet cyclum paschalem Dionysianum 329 f

Anno 597, die IX Junii, moritur S. Columbakille. fundator monasterii Hiensis in Scotia 327 b

Eodem anno S. Fintanus Munnu adit monasterium Hiense 326 et 327 f

Sæculo VI exeunte monachi montis Cassini, metu Longobardorum, Remam confugiunt et juxta patriarchium Lateranense monasterium ædificant 591 d

SÆCULO VII.

Anno 601, die 10 Maji, obiit S. Comgallus Benchorensis 327 f, 337 b

Sæculo VII inchoato martyrii palmam adeptus est S. Salarius ep. Lunensis 618 e f

Anno 612 vel 613 Brunechildis, ignominiosum perpessa supplicium, necata est jussu Clotarii II 612 a

Anno circiter, 615 die XXI Novembris, obiit S. Columbanus abbas Bobiensis 615 a

Circa annum 626 contigit mors S. Merovæi monachi Bobiensis 615 a

Circa annum 628 introducitur in Hiberniam cyclus paschalis Dionysianus 332 b

Anno 629 vel 630 celebratur synodus de Paschate celebrando in campo Lene seu Legh lene in australi Hibernia 332 f

Anno 631 integro fere mense hiberni a romanis in festo Paschatis celebrando differebant 330 c; hoc anno legati hiberni Romæ versabantur 330 d f, 332 c

Anno 631 aut 632 Cummianus, hibernus, scribit de methodo indagandi Paschatis 332 c d

Anno 633 Honorius, pontifex romanus, scribit de Paschate ad hibernos 332 d

Anno 635 moritur S. Fintanus sive Munnu, abbas Teachmunnensis in Hibernia 332 d e f

Anno 636 Omarus califus expugnat urbem Hierosolymitanam 522 b

Anno 654 aut 655 moritur S. Concenna de Killslebhe in Hibernia 333 b

Anno 664, Tudas, episcopus Lindisfarnensis, peste perimitur 5 b

Ante finem Octobris anni 673 assumpsit Theodoricus III regium nomen 353 a

Anno 678 vel 679 Adamnanus factus abbas Hiensis in Scotia 327 a

Circa annum 685 moritur S. Condedus presbyter et eremita 354 a

Anno 688 Sergius I transfert S. Leonis I ossa 10 a

Anno 689 obit Cadwallader, rex Britonum 95 c

Usque ad sæculum VII unicus fuit ordo religiosus, non plures 730 e f, 731 a

SÆCULO VIII.

Circa annum 703 moritur Agatheus episc. Rhedonensis 620 b

Anno 703 vel 704 obit Adamnanus, abbas Hiensis 327 a

Circa annum 703 S. Adamnanus, abbas Hiensis, plerosque hibernos boreales ad cyclum paschalem Dionysianum amplectendum inducit 330 a

Anno 709 fundatur monasterium S. Michaelis ad Mosam 415 b c

Anno 710 translatum scribitur metu Saracenorum corpus S. Mariæ Magdalenæ 445 a

Circa annum 720 Roma Cassinum redit Petronax abbas cum suis monachis 591 e

Circa annum 723 a Saracenis martyrio donantur SS. Georgius, Joannes, Julianus et socii Hierosolymis 358 et seqq.

Anno 729 admittunt monachi Columbani Scotiæ et Hiberniæ cyclum paschalem Dionysianum, resistentibus adhuc Britonibus Angliæ 330 a

Anno 719 vel 730 æterna obtinet præmia S. Moderamnus, episcopus Rhedonensis 619, 621 a

Anno 731, quando Beda historiam suam absolvebat, nondum Britones errorem in paschate celebrando liquerant 329 a

Anno 748 Zacharias papa templum Cassinense consecravit 591 e

Anno circiter 750 S. Joannes Damascenus spiritum Deo reddidit 522 b

Anno 778 Cassinogili pascha celebrat Carolus M. 38 b

Circa annum 786 moritur S. Maurontus Massiliensis episcopus 362 et seqq.

Anni 787, die 13 Julii, ordinatur S. Willehadus, Bremensis episcopus 378 a b

Anno 789, die 8 Novembris, diem obit S. Willehadus, Bremensis episcopus 378 a b

SÆCULO IX.

Frequentia confessionis sacramentalis hoc sæculo et sequentibus 722 et seqq., 877 e f

Ante mensem Majum anni 801 nascitur S. Ansgarius 380 e

Anno 817, die XIII Julii, Lotharius, Ludovici Pii filius, imperio associatur 649 a

Anno 820 Lotharius, filius Ludovicii Pii, rex Longobardorum renuntiatur 649 a

Anno 822 adscribitur peregrinatio B. Rabani Mauri in Orientem; quo tamen ille numquam profectus est 447 f, 448 c d

Anno 823, die V Aprilis, Lotharius I imperator coronatur a Paschali I 649 a

Anno 826 celebratur Romæ concilium sub Eugenio papa II 649 d

Anno 831, mense Majo ineunte, archiepiscopus Hamburgensis creatur S. Ansgarius 380 e

Anno 834 Fridericus, episcopus Trajectensis ad Rhenum, cæsus est 448 d

Anno 839, die IV Maji, obit S. Willericus Bremensis episcopus 378 c d

Eodem anno Rheni alveus obstruitur et cessat insula Batavica 156 e

Anno circiter 840 S. Eulogius Cordubensis Navarram peragravit 627 b

Eodem anno Lotharius I patri suo Ludovico Pio imperatori succedit 649 a

Anno 844 S. Donatus ep. sedem Fesulanam tenebat 649 a

Circa anno 845 videtur B. Rabanus Maurus suum scripsisse Martyrologium 448 a

Circa kalendas Octobres anni 847 consilium initur de creando S. Ansgario episcopo Bremensi 380 e

Anno 848, die XXIII Septembris Bremæ inthronizatur, S. Ansgarius 380 e

Ante annum 850 moritur S. Benedictus Maceracensis 623 et seqq.

Anno 851 SS. Nunilo et Alodia, sorores et virgines, fidem Christi sanguine suo confirmant 626, 627 d e f

Eodem anno a Normannis destructum non fuit Coloniense S. Martini monasterium 215 a b

Anno 855 ereptus est Lotharius I imperator 649 a

Anno 856, die XVII Martii, Bassacius, abbas Cassinensis, defunctus est 664 e

Eodem anno Bassacio successit S. Bertharius ibid.

Eodem anno vita functus est B. Rabanus Maurus 448 a

Anno 858 mortuus est Benedictus papa III 676 a

Eodem anno Nicolaus papa I cathedram S. Petri ascendit 649 e

Anno 859 Dona Iñiga, Navarræ et Pampelonis regina, obit 646 f

Anno 863 occiditur S. Meinradus Einsidlensis 26 c

Anno 864 Samson, abbas Pinamelariensis in Bætica, scripsit apologeticum adversus Hostigesium 669 a

Eodem anno vastatur et incenditur Xantense monasterium a Normannis 215 c

Anno 865, die III Februarii, moritur S. Ansgarius, Hamburgensis archiepiscopus 379 b c d, 380 e

Anno 865 vel 866 Ludovicus II contra Saracenos in Italiam progreditur 676 a

Anno 867 datum fuit monasterio Cassinensi privilegium a Ludovico II 676 b

Eodem anno Basilius imperare cœpit 682 d

Die IX Septembris anni 865, 871, 876 vel 882 elevatur ex humo et fit episcopus S. Ansgarius 380 b

Ante annum 868 fundatur Herisiense monasterium 80 f

Anno 870 fundatur Gerritzheimense monasterium 215 d

Anno 874 S. Ado, Viennensis episcopus et martyrologus, moritur 449 d

Circa eumdem annum regna cælestia adeptus est S. Donatus, episcopus Fesulanus 648, 649 d e f

Anno 875, mense Augusto, Ludovicus II mortem oppetiit in finibus Brixianis 676 f

Eodem anno Ludovicus, Italiæ rex, moritur in pago Brixiensi 661 b

Eodem anno Carolus, Lotharii filius, succedit Ludovico in regno Italiæ 661 a

Eodem anno, mense Decembri, Carolus coronatur a Joanne papa VIII ibid.

Anno 876 habita est synodus episcoporum in Ponticone, villa regia Austrasiorum 610 a

Anno 878 memorantur quædam cambiones, factæ a Romano, Causariensi abbate, cum S. Berthario, abbate Cassinensi 682 a

Anno 880 tranlata sunt ad Legerense monasterium corpora SS. Nunilonis e Alodiæ VV. et MM. 629 e f

Anno 881 Godefridus et Sigefridus, reguli Normanni, vastant Coloniam 215 c

Anno 882, die XV Decembris, Joannes papa VIII occubuit 681 f

Anno 883 S. Bertharius, abbas Cassinensis, martyrio coronatus est 664 d e f

Anno 886 Leo imperator successit patri suo Basilio 682 d

Anno circiter 889 Erchembertus auctor historiæ Langobardorum Beneventi obiit 664 a

Sæculo IX fundatum est Bodecense cœnobium canonicorum 544 a

Sæculo IX ad finem vergente reliquiæ S. Melloni, episcopi Rothomagensis, translatæ sunt ad castrum Pontisarense 564 a

SÆCULO X

In antiquis Angliæ, Galliæ et Hispaniæ monasteriis ita labefactata erat religio, ut regulæ S. Benedicti non modo observatio, sed ipsum etiam nomen in plerisque ignoraretur 731 b

Anno 911 Leo imperator, filius Basilii, obiit 682 d

Anno 917 vastatur monasterium Hiberniæ Teachmunnu a Danis 325 b

Anno 918, die 1 Octobris, eligitur S. Unni Hamburgensis archiepiscopus 382 b

Anno 922 Gerritzheimenses moniales introducuntur in basilicam Ursulanam 215 d e f, 216

Anno 931 Henricus Auceps ad fidem convertit regem Abodritorum et Normannorum, scilicet Wurmium Hardecnutum 389 c d

Anno 936, die XVII Septembris, moritur S. Unni 382 b c d

Anno 946 vita fungitur S. Joannes Rylensis abbas in pristina Bulgaria 685 f

Anno 935 S. Bruno succedit Wichfrido Coloniensi archiepiscopo 219 d

Anno 958 Claromonte S. Mariæ inter Sanctos templum mutatur in S. Illidii monasterium 72 e

Circa annum 960 S. Adelheidis fit canonissa in S. Ursulæ 225 e f, 226 a

Anno 973 restituitur vita monastica in monasterio S. Victoris 367 d e

Anno 976 Ottonis II imperatoris pugna in Bohemia cum Henrico duce Bavarorum 225 f

Circa annum 980 fundatur Vilicense monasterium 226 a

Circa annum 984 editum est jussu Basilii imp. præclarum Menologium Græcorum 520 c

Circa annum 991 Gualcherius, ep. Lunensis, dolo Hastingi, Danorum ducis, necatur 618 c

Sæculo exeunte X aut XI ineunte sedem Rothomagensem tenet Robertus archiepiscopus, qui ecclesiam metropolitanam, quæ adhuc exstat, a fundamentis inchoavit et magna ex parte consummavit 561 b

SÆCULO XI.

Sæculo XI ineunte usque ad annum 1078 abbates Legerenses simul erant episcopi, Pampelonenses 647 e

Anno 1024 contigit pretiosa mors S. Henrici imp. 679 e

Anno 1028 Jacobus Bavarus episcopus Fesulis novam exstruxit ecclesiam cathedralem 652 d e

Anno 1035 moritur Piligrimus archiepiscopus Coloniensis 220 b

Anno 1037 ordinatus Hermanus II, Coloniensis archiepiscopus 220 c

Anno 1043 Hermannus II, Coloniensis archiepiscopus, dedicat S. Severini monasterium 200 c

Anno 1055 infulas Rothomagenses adeptus est Maurilius, qui ecclesiam a Roberto archiepiscopo inceptam complevit, et, adstante Wilhelmo Normannico, dedicavit 561 d

Anno 1056, mense Decembri, consecrata est ecclesia Constantiensis 561 a

Anno 1066 S. Desiderius abbas (postea S. Victor papa III) novam Basilicam ædificat in monte Cassino 591 e f

Anno 1067 Maurilius, archiepiscopus Rothomag. migravit ad Dominum 561 b

Circa eumdem annum inventio reliquiarum SS. Benedicti et Scholasticæ; item SS. Simplicii et Constantini abbatum Cassinensium 592 a b

Anno 1071 Alexander papa II Basilicam, a S. Desiderio abbate recens erectam in monte Cassino, inenarrabili pompa consecravit 591 f

Circa annum 1078 introducta est in monasterium Legerense reformatio Cluniacensis 647 e

Inter annum 1078 et 1087 moritur S. Gebizo, monachus Cassinensis 398 d

Anno 1080 concordia initur inter episcopum Aragonensem et Rodensem 633 b

Anno 1081 imperare cœpit Alexius Comnenus I 522 a

Anna 1091 Philippus, Francorum rex, concessit abbatiam S. Melloni de Ponte-Isaræ Wilhelmo archiep. Rothomagensi 564 b

Anno 1094, die IV Junii, rex Sanctius in obsidione Oscensi, sagitta percussus, occubuit 634 a

Circa eumdem annum ædificata est in Podio Sanctii juxta Oscam Aragoniæ ecclesia in honorem SS. Nunilonis et Alodiæ 634 a b

Anno 1097 charta Petri I regis Aragonum, qua plura donat monasterio Legerensi 632 d

Anno 1099 cruciati Hierosolyma potiuntur 522 d

Sæculo XI labente prodiit decretalis Alexandri II, qua declarat festum SS. Trinitatis non celebrari Romæ, quin damnet aliarum ecclesiarum morem 573 f, 574 a

SÆCULO XII.

Sæculo XII abbates Legerenses in Hispania exemptos se contendebant a jurisdictione episcopi Pampelonensis 628 e

Ineunte eodem sæculo exstabant monasteria eremitarum S. Augustini in pluribus Europæ regionibus 731 d e f

Anno 1102 Paschalis papa II renovat sententiam excommunicationis in Henricum IV imperatorem 238 c

Anno 1104 Henrici IV imperatoris filius schisma ejurat et in patrem consurgit 258 c d

Anno 1105 Colonia muro et fossa cingitur 238 e

Eodem anno deteguntur casu Coloniæ reliquiæ virginum Ursulanarum 238 e

Eodem anno, mense Novembri et Decembri, Coloniæ residet Henricus IV, imperator profugus 238 d

Anno 1106, die VII Augusti, moritur Leodii Henricus IV imperator 238 d

Eodem anno, inchoato Julio, venit Henricus V imperator, abscessurus Coloniam 238 d

Anno 1113 Weissemburgum transfertur corpus S. Palmatiæ, sodalis S. Ursulæ 240 e f

Anno 1118 obiit Alexius Comnenus I 522 a

Anno 1121 S. Norbertus acquirit reliquias virginum Ursulanarum 241 a b

Anno 1123 nascitur S. Elisabetha Schonaugiensis 82 a

Anno 1125 Bellum inter Florentinos et Fesulanos; Fesulæ captæ et mœniis exutæ 660 b

Ante annum 1135 edit Galfredus Monumetensis Historiam Britonum 95 e f

Anno 1135 celebrabatur jam festum S. Cordulæ XXII Octobris 581 c

Anno 1138 Ven. Ruandus præficitur abbatiæ de Levanciis ordinis Cisterciensis 434 b

Anno 1139 scribit Henricus Huntingdoniensis octavum suum librum et Theobaldus Cantuariensis episcopus Romam proficiscitur 95 e

Anno 1142 moritur Guilielmus Malmesburiensis 95 c

Eodem anno Ursulanæ reliquiæ transferuntur Breitenawam 241 c d e

Anno 1143 dedicatur cum reliquiis S. Disibodi et virginum Ursulanarum Mons S. Disibodi 241 e

Eodem anno duo corpora Ursulana translata Zwifaltum 242 a b

Eodem anno Sponheimum transferuntur duo corpora Ursulana 241 c

Anno 1147 obit Robertus dux Glocestriensis 95 b

Eodem anno Catharos et Patarenos seu Albigenses reperit S. Bernardus in partibus Tolosanis 716 b

Ante medium sæculum XII apparuit S. Cordula Helentrudi sanctimoniali in Heerse 581 c

Anno 1142 cœpit S. Elisabetha Schonaugiensis habere revelationes 82 a

Anno 1155 incipit fieri generalis elevatio corporum sodalium S. Ursulæ 242 d e f, 243 et seqq.

Eodem anno incipiunt Tuitienses levare Ursulanas reliquias 85 e

Anno 1155 et 1156 incipiunt magno numero retegi corpora virginum Ursulanarum 164 c, 166 a

Anno 1156 S. Elisabetha Schonaugiensis revelationes habet de S. Ursula 82 a

Anno 1157 solemniter transfertur Tuitio Viconiam S. Karissæ corpus 247 d e f, 248 a b c

Eodem anno Ven. Ruandus ex monacho Cisterciensi sit episcopus Venetensis in Gallia 434 b

Anno 1168 Mantuæ nascitur B. Joannes Bonus 694 a, 697 b c d e f, 705 e

Circa annum 1176 Christianus, episcopus Moguntinus, qui copiis Frederici I imperatoris præerat, expugnat et incendit urbem Firmanam in Piceno 524 a

Anno 1177 moritur Ven. Ruandus episcopus Venetensis 434 b

Anno 1180 imperium adeptus est Alexius Comnenus II 522 a

Sub annum 1182 amplius mille corpora Ursulana transferuntur in Montem Veterem 247 a

Anno 1183 scribit B. Hermannus Josephus priorem librum revelationum 90 e

Eodem anno jussu Andronici strangulatus est Alexius Comnenus II 522 a

Anno 1187 scribit B. Hermannus Josephus alterum librum revelationum 90 e

Anno 1188 emittuntur ex capitulo S. Ursulæ pauperes sorores, quæ incipiunt novum conventum ad S. Maximini 227 e, 230 a b

Circa eumdem annum liberiori vitæ se mancipat B. Joannes Bonus et joculatorem agere incipit 698 e f, 699, 705 d e

Anno 1195 solium conscendit Alexius Comnenus III 522 a

Sæculo XII fertur ab ipsa Matre Dei Dertosam allata sancta corrigia (la santa Cinta) 579 a

SÆCULO XIII.

Hoc sæculo quoties fideles accederent ad sacram communionem 720 f, 721 a

Hoc sæculo et sequenti frequentes in Italia curiæ bannitæ principum et magnatum, in quibus ludi multi exhibebantur 699 et seq.

Anno 1202 imperium adeptus est Otho IV 452 f

Anno 1203, die XXVII Maji, Bulla Innocentii III circumscribuntur limites diœcesium Oscensis et Ilerdensis 632 f

Eodem anno, die XIX Novembris, litteræ comminatoriæ ejusdem Innocentii III in eos, qui præcedenti Bullæ se subjicere recusabant ibid.

Eodem anno solio depellitur Alexius Comnenus III 522 a

Anno 1206 ad integram conversionem pervenit S. Franciscus Assisias 702 c

Anno 1207, mense Aprili aut Majo, S. Franciscus Assisias Eugubii accipit a Jacornello Spade tunicam eremiticam eamque defert usque ad mensem Februarium anni 1209: quo tempore nulli religioso ordini adscriptus est 702 d e f, 703 a

Anno 1208 conversio B. Joannis Boni a vita liberiori 701

Anno 1208 vel 1209 eremiticam vitam auspicatur B. Joannes Bonus prope Cæsenam in Æmilia 703 b c d e f, 704 a b c d, 706 a

Anno 1209 Verulis in Italia inventum traditur corpus S. Mariæ Jacobi seu potius S. Salomæ 443 b c

Eodem anno, mense Aprili, socios admittere incipit seu ordinem inchoat S. Franciscus Assisias 702 a

Eodem anno, die XXVII Septembris, coronatur Romæ Otho IV imperator. Ejus dein per Italiam itinera 416 e

Anno 1215 in concilio Lateranensi bellum sacrum indicit Innocentius III 417 e, 419 c d e f, 478 b

Anno 1216 S. Engelbertus sit Coloniensis archiepiscopus 233 c

Circa annum 1217 aut paulo ante B. Joannes Bonus socios admittere incipit et sic suam congregationem inchoat 708 a b c

Anno 1218 moritur imperator Otho IV 452 f

Anno 1220 fundatur conventus Mirapiscensis ord. Seraphici in Aquitania 433 e

Circa annum 1222 Joannes de Brenno, amisso regno Hierosolymitano, in Italiam venit et commissarium agit romani pontificis in Romandiola 704 d

Anno 1225 vestem eremiticam induit B. Joannes Bonus 708 d e f

Circa eumdem annum B. Joannes Bonus ejusque socii regulam obtinent S. Augustini 728 b c d

Anno 1226 vita fungitur B. Guilielmus episcopus Comensis 416 b

Anno 1228 regulam S. Augustini sibi obtinent eremitæ Brictinenses Marchiæ Anconitanæ 728 c d

Anno 1233 videtur obiisse B. Hermannus Josephus 91 e

Anno 1233 aut 1234 Manginus, præpositus ecclesiæ Cæsenatis, eligitur ejusdem episcopus 815 f

Anno 1236 monasterium Legerense a Cluniacensibus ad Cistercienses transiit 647 e

Eodem anno Fr. Nicolaus de Valencenis Colonia redit Viconiam cum corpore S. Cordulæ. Hinc orta controversia famosa Colonienses inter et Viconienses 584 f, 585

Anno 1244 eremitis Tusciæ servanda traditur ab Innocentio IV regula S. Augustini 728 d

Anno 1249, ineunte Octobri, Cæsena, ubi annos 40 pœnitentiam egerat, discedens B. Joannes Bonus Mantuam repetit, suam patriam 735 e f, 796 d e

Eodem anno, die 23 Octobris, moritur B. Joannes Bonus Mantuæ 696 f, 697 a b, 736 a d; sequenti die terræ mandatur 737 b c

Eodem anno, mense Octobri, Ferrariæ habitum est capitulum generale congregationis B. Joannis Boni; initium schismatis quod per triennium duravit 727 d, 732 b, 733 b

Anno 1251, mense Majo, corpus B. Joannis Boni e terra elevatur et multa fiunt miracula 737 d e f

Eodem anno, die Pentecostes seu IV Junii, evenit insigne miraculum accensorum cereorum 737 f, 738 a b

Eodem anno, mense Junio, legati Mantuani Innocentium IV, Genuæ versantem, conveniunt rogantes canonizationem B. Joannis Boni, eremitæ ordinis S. Augustini 739 b, 772 b

Eodem anno, die XXVII Julii, inchoatur Mantuæ primus processus apostolicus in causa canonizationis B. Joannis Boni 771 c

Anno 1252 Bononiæ habitum capitulum generale eremitarum B. Joannis Boni in eoque electus prior generalis fr. Lanfrancus 733 f, 734 d

Anno 1253, editur Bulla “Admonet nos” Innocentii IV, qua confirmatur electio fr. Lanfranci in priorem generalem congregationis B. Joannis Boni et plura præscribuntur 726 a, 732 et seqq.

Anno 1253, quarto kal. Novembris, Mantuæ inchoatur processus secundus in causa canonizationis B. Joannis Boni 769 b c, 801 d, 838 a b

Anno 1256 unio magna plurium congregationum eremitarum, sub regula S. Augustini viventium, in unum corpus 725 c, 735 a b c

Anno 1258 moritur S. Juliana Corneliensis 249 f

Anno 1265 contigit obitus B. Goberti de Aspromonte in monasterio Villariensi Brabantiæ 432 c

Anno 1266 Odo Rigaldus, archiep. Rothomag. thesauriam S. Melloni Pontisarensis in decanatum erigit 564 f

Anno 1267 Vezeliaci in Burgundia celebris translatio corporis S. Mariæ Magdalenæ, præsentibus Symone, cardinali legato (postea Martino papa IV), et S. Ludovico Francorum rege 445 c d

Anno 1270 Arimini instruitur processus contra Armannum Pungilupum, hæreticorum Patarenorum in Romandiola caput 716 c, 820 f, 877 e f

Anno 1277, die XVI Maji, obiit Joannes papa XXI 584 e

Anno 1278 inventio corporis S. Cordulæ, ipsa revelante 582 b, 584 e

Anno 1279 inventio quædam corporis S. Mariæ Magdalenæ 444 e

Anno 1281 Martinus IV asserit corpus S. Mariæ Magdalenæ quiescere Vezeliaci in Burgundia 445 d

Anno 1286 Guilielmus Durandus factus est episcopus Mimatensis 453 a

Anno 1287 visitantur Lugduni reliquiæ conditæ in crypta S. Justi 71 b c

Eodem anno trasferuntur solemniter Huyum SS. Idæ et Odiliæ corpora 250 d e

Anno 1296, in festo SS. Petri et Pauli, Guilielmus de Flavacuria transtulit Pontisaræ corpus S. Melloni in novam capsam 565 f

Eodem anno moritur Durandus episcopus Mimatensis 453 a

SÆCULO XIV.

Circa annum 1303 moritur in Umbria Paulus, confessor ordinis Minorum 433 b

Anno 1311 Albertus, episcopus Claromontanus, exhumat SS. Illidii et Venerandi reliquias 72 b

Eodem anno plura sanctorum corpora detegit Claromontii Arbernus episcopus 73 a

Ante annum 1320 scribit Bernardus Guidonis catalogum Romanorum pontificum 82 b

Eodem anno transferuntur in Hispaniam reliquiæ Ursulanæ 251 a

Anno 1327 Eduardus III, Anglorum rex, solium conscendit 447 d

Anno 1328 reædificata est ecclesia SS. Nunilonis et Alodiæ in Podio Sanctii juxta Oscam 634 b

Circa annum 1350 conventum ædificat Augustinianum S. Agnetis Mantuæ extra Portum Luysius Gonzaga 740 a

Medio hoc sæculo XIV contigit inventio et translatio prima B. Joannis Boni 755 f, 756 a

Anno 1351, die VI Aprilis, caput B. Candidæ, ex agmine Ursulano, Colonia Dertosam defertur 579 a b

Anno 1357 translata scribit, perperam tamen. Joannes Veneta corpora SS. Salomæ et Mariæ Jacobi Verulis in Camariam 452 f

Anno 1367 mortuus est Joannes Vineta ord. Carm. qui scripsit fabulosam Vitam Trium Mariarum 443 a

Anno 1371 Luneburgum liberatur ope undecim millium virginum 290 d e f

Anno 1381 vetat Bonifacius IX ne Colonia efferantur reliquiæ 251 c d

Sæculo XIV jam provecto decrevit Joannes papa XXII, ut dominica 1 post Pentecosten celebraretur ab universali ecclesia festum SS. Trinitatis 574 a

SÆCULO XV.

Sæculo XV ineunte transfertur Bodecense cœnobium ad canonicos 544 a

Sæculo XV ineunte floruit Ignatius, prior Cassinensis, qui Vitam scripsit S. Bertharii abbatis 663 e

Anno 1413, in die Pentecostes, cardinalis episcopus Catalaunensis Ludovicus Debar transfert reliquias S. Lupentii 608 f

Anno 1422, die XIII Novembris, moritur B. Gundisalvus de Lagos 426 b c

Circa annum 1425 claruit Michael, episcopus Atribæ et Meligæ in Ægypto inferiori, auctor synaxarii Coptici 575 e f

Anno 1434 Petrus de Fuxo constituitur ab Eugenio IV legatus Avenionensis 458 e

Anno 1437 Palamedes de Carreto eligitur episcopus Cavallicensis 475 f

Eodem anno Robertus Damiani sedi Aquensi præficitur 459 a

Anno 1442 nobilis vir Duncan Campbell, Argatheliæ in Scotia dominus, ædificat ecclesiam collegialem Killmund in honorem S. Mundi Scoti 342 a b

Anno 1444 scribit Eugenius IV Tristando de Aura, episcopo Conseranensi electo 455 f

Anno 1446 Josbertus archidiaconus insignes accepit reliquias S. Valerii archidiaconi et M. 530 b

Anno 1447, die XVIII Martii, coronatur Nicolaus papa V 464 a

Eodem anno, die VI Martii, electus est Nicolaus papa V 464 a

Eodem anno Nicolaus de Brancassiis, episcopus Massiliensis, excipit Delphinum Viennensem, postea Ludovicum XI Galliæ regem, qui cryptam S. Mariæ Magdalenæ pietatis causa visitaverat 459 a

Eodem anno, XIX Novembris, Nicolaus de Brancassiis, episcopus Massiliensis, advenit in Villam S. Mariæ de Mari pro elevatione SS. Salomæ et Mariæ Jacobi 461 c d

Eodem anno, die XXIII Novembris, cardinalis de Fuxo, legatus a latere, conventum prævium habet in ecclesia majori Avenionensi pro elevatione SS. Salomæ et Mariæ Jacobi 456 c f, 457

Anno 1448, XXIII Octobris, litteras dedit Nicolaus papa V pro elevatione SS. Salomæ et Mariæ Jacobi in Camaria 457 c d e f

Eodem anno, die II Decembris, cardinalis de Fuxo se confert in Villam S. Mariæ de Mari ad elevanda corpora SS. Salomæ et Mariæ Jacobi 458 a b

Eodem anno 1448, die III et IV Decembris, solemniter elevantur dicta corpora 472 c d e

Anno 1449, di VII Aprilis, abdicatio Felicis Sabaudi antipapæ 464 a

Anno 1450 B. Petrus Alemandus moritur Salomii 464 a

Anno 1460, die XIII Januarii, consecratur a Pio II pontifice ecclesia S. Agnetis Mantuæ 740 b

Anno 1461 moritur Rogerius Fuxensis de Castrobono, episcopus Tarbensis 459 a

Anno 1464 animam cælo reddidit Petrus de Fuxo legatus 458 f

Anno 1466 Nicolaus de Brancassiis ep. Massiliensis defunctus est 459 a

Anno 1472 reædificatur ecclesia B. Joannis Boni 701 c, 740 a

Eodem anno Molismense monasterium spoliatur 530 b c

Anno 1480 obiit Galcherius de Forcalquerio, episcopus Vapincensis 459 a

Eodem anno et postea peregrinatur in Orientem Felix Faber ord. Præd. 25 e

Anno 1483, die XIV Martii, in monasterio Bobiensi facta est translatio corporis S. Merovæi monachi 615 b c

Eodem anno exposcitur a Sixto IV pontifice canonizatio Joannis Boni eremitæ ord. S. Augustini; is beatis eum adscribit et ita quidem ut permittat ejus cultum in ecclesiis quibuscumque universi orbis 743 a b c

Anno 1484 visitantur corpora SS. Simplicii et Constanti++, abbatum Cassinensium 592 b c d e

Anno 1491 excusum fuit Breviarium Rothomagense 562 a, 566 e

Anno 1493 facta solemnis translatio est corporum SS. Verecundi et Valentis, Veronensium episcoporum 588 d

SÆCULO XVI.

Anno 1503 editur synodalis constitutio de celebrandis festis triginta sex sanctorum episcoporum Veronensium, sua cuique assignata die propria 586 c

Anno 1505, die IV Maji, B. Ladislaus Gielnovius Polonus, ord. Minorum de Observantia ad superos evolavit 429 b

Anno 1309 moratur Steinfeldiæ Raso Bonusvicinus 91 a

Anno 1513 translatio corporis S. Bertharii abbatis Cassinensis ad sacellum ejus nomini dicatum 665 e

Anno 1515 Leo papa X concessit indulgentias visitantibus capellam S. Bertharii in basilica Cassinensi 666 f

Anno 1527, mense Martio, electus est Basileensis episcopus Philippus de Gundholtzheim, qui Porrentrutii sedem sibi delegit 578 f

Eodem anno Clemens VII concessit Petrum Alemannum cultu beatis debito honorari 464 b

Anno 1543 translatio secunda corporis B. Joannis Boni 741 b c

Circa annum 1547 ex ossibus SS. Nunilonis et Alodiæ, aquæ immersis, prodiit sanguinis rivulus 638 f, 639 a b

Anno 1562 dissipantur reliquiæ servatæ in templo S. Justi Lugdunensi 71 d

Anno 1565, die XXI Junii, data est bulla Pauli papæ Il, qua facta formalis translatio tituli Lunensis ad ecclesiam Sarzanensem 619 a d

Anno 1572 elevatur solemni cum pompa Varsoviæ corpus B. Ladislai Gielnovii 629 e

Anno 1574 moritur ven. Ferdinandus a Leiva seu Liva ord. Seraphici 434 e

Anno 1477 obsidetur urbs Iciodorum in Arvernis 433 c

Anno 1579 Ven. Petrus Blancartus, ord. S. Francisci, a calvinistis trucidatur Iciodori in Arvernis 433 c d

Anno 1585 Molanus, scriptor diligens et eruditus, diem supremum obiit 490 d

Eodem anno transfertur tertio corpus B. Joannis Boni 741 c d

Eodem anno iterum expostulatur canonizatio B. Joannis Boni 743 c

Anno 1590 rursum obsidione premitur oppidum Iciodurense in Arvernis 433 c

Anno 1596 cives Arelatenses in grati animi testimonium emblema argenteum dedicant SS. Salomæ et Mariæ Jacobi 454 a

SÆCULO XVII.

Anno 1603 transfertur S. Bonifacii papæ IV corpus 3 a

Anno 1604 prodit, Burdigalæ Chronicon Eusebii Cæsariensis cura Arnaldi Pontaci, Vasatensis in Aquitania episcopi 480 b

Eodem anno Clemens VIII concedit indulgentiam plenariam visitantibus reliquias SS. Nunilonis et Alodiæ in ecclesia Legerensi 633 f

Anno 1615 Sebastianus Zamet creatus episcopus Lingonensis 530 d

Anno 1616 B. Joannes Bonus eligitur omnium suffragiis et acclamatur patronus alter civitatis Mantuæ dieque ejus festo prohibentur opera servilia 743 d e

Anno 1617, die II Aprilis, solemni pompa, assistente etiam Francisco Vander Burch, archiep. Cameracensi, defertur ad ecclesiam S. Waldetrudis Montibus in Hannonia corpus S. Henrici martyris, ex cœmeteriis Romanis allatum 432 e

Eodem anno, die III Aprilis, consecravit ibidem idem archiepiscopus templum PP. Soc. Jesu 432 b; et die IV Aprilis translatum est corpus S. Henrici ad præfatum templum 432 f

Anno 1627 facta est reseratio reliquiarum SS. Salomæ et Mariæ Jacobi 454 a

Eodem anno constructus fuit processus super fama sanctitatis et cultu B. Ladislai Gielnovii 429 b

Anno 1628 recognitio et elevatio corporum SS. Simplicii et Constantini, abbatum Cassinensium 592 f, 593 a b c

Anno 1629 signavit Urbanus VIII commissionem introductionis causæ B. Ladislai Gielnovii 429 b

Anno 1631 reteguntur S. Caji papæ et S. Gabini corpora 88 b

Anno 1632, die XIV Maji, Paulus Boudot, episcopus Atrebatensis, item archiepiscopus Cameracensis et episcopi Tornacensis, Namurcensis et Audomarensis visitant SS. reliquias abbatiæ Viconiensis 585

Anno 1635 prodiit nova Urbani VIII constitutio de non colendis, qui a S. Sede non fuerant canonizati, et de casu excepto 667 f

Anno 1640 reserantur denuo reliquiæ SS. Salomæ et Mariæ Jacobi 454 a

Eodem anno retegitur Coloniæ insignis sepultura sodalium S. Ursulæ 140 a b c

Anno 1655 decessit Sebastianus Zamet, episcopus Lingonensis 530 d

Anno 1656 moritur ven. Aloysius Lanuza 4 f

Anno 1666 altera translatio corporis S. Bertharii abbatis et martyris in Monte Cassino 665 f

Anno 1668, die XIX Januarii, fulmine tacta incenditur ecclesia cathedralis Catalauni 607 d

Anno 1672 reliquiæ nonnullæ SS. Nunilonis et Alodiæ solemniter valde translatæ sunt ex Legerensi monasterio in vicum Adahuesca 639 e f

Anno 1675, die XXV Novembris, translatio quarta corporis B. Joannis Boni 694 c, 741 d e f, 742 a b

Anno 1692 transferuntur corpora SS. Simplicii et Constantini abbatum ad sacellum S. Bertharii in basilica Cassinensi 594 b c

SÆCULO XVIII.

Anno 1708 monumentum erectum Firmi in honorem S. Philippi episcopi et M. 525 e

Anno 1710 facta est translatio reliquiarum SS. Constantini et Simplicii abbatum ex sacello S. Gregorii in basilica Cassinensi 594 c d e

Anno 1724 Alexander Borgia præficitur sedi Firmanæ in Piceno 525 d

Anno 1726 parochus in Castrovetere Rovigiæ impetrat ab abbate Legerensi nonnullas reliquias SS. Nunilonis et Alodiæ 640 e

Anno 1727, die XIX Maji, Benedictus papa XIII recens magnifice ædicatam basilicam Montis Cassini consecravit 665 f

Anno 1730 signavit Clemens XII commissionem reassumptionis causæ B. Ladislai Gielnovii 429 e

Anno 1733 denuo exposcitur canonizatio B. Joannis Boni 744 e

Anno 1735, diebus XIV et XX Septembris, Clemens XII concedit indulgentias iis, qui in ecclesia Legerensi venerantur reliquias SS. Nunilonis et Alodiæ 640 f

Anno 1737, mense Majo, exarsit epidemia in oppido Jessa, quæ invocatis SS. Nunilone et Alodia cessavit 639 c d

Anno 1738, die XXII Octobris, insignes reliquiæ S. Lupentii, Catalauno missæ, deponuntur in cathedrali Mimatensi 609 c

Anno 1747, die I Julii, Breve Benedicti XIV de festis sanctorum Hiberniæ 652 a b

Eeodem anno vicarius generalis Varsoviensis, judex delegatus, declarat constare de cultu immemorabili B. Ladislai Gielnovii 429 d

Anno 1750, die XI Februarii, Benedictus XIV declarat constare de cultu immemorabili B. Ladislai Gielnovii 430 a

Medio sæculo XVIII acriter impugnata nec minus strenue defensa fuit memoria S. Bertharii, Cassinensis abbatis 667 c d e f

Anno 1764, die XIV Februarii, moritur Alexander Borgia, episcopus Firmanus 525 d

Anno 1793 spoliatur ecclesia S. Mariæ-de-Mari in insula Camaria 453 b, 454 b

Eodem anno 1793 absconduntur sub terra reliquiæ SS. Salomæ et Mariæ Jacobi in insula Camaria 454 b c

Circa eumdem annum R. D. Chouquet, parochus S. Maclovii Pontisaræ, reliquias SS., ibidem asservatas, jussit deponi in terra 565 f

Anno 1794 Pius VI Corbejam Novam in episcopatum erexit 375 e

Anno 1796 ecclesia et monasterium S. Illidii in suburbio Claromontano fuerunt solo æquata 72 e, 614 d

Anno 1797 reliquiæ SS. Salomæ et Mariæ Jacobi, quæ sæviente turbine civili absconditæ fuerant, restituuntur ecclesiæ S. Mariæ-de-Mari in Camaria 454 c d

Anno 1798, die XXV Novembris, translatio corporis B. Joannis Boni 742 b c

Anno 1799, mense Majo, sacrilega basilicæ Cassinensis profanatio et reliquiarum dispersio, facta a Gallis 595 a b

Eodem anno caput S. Bertharii abbatis et martyris, in oppido S. Germani servatum, projicitur et conculcatur a mititibus Gallis 666 b

Sæculo XVIII exeunte Maria Arentz, hospitalaria in Xenodochio Catalaunensi, partem reliquiarum S. Lupentii incolumem servat 608 a

Sæculo XVIII exeunte solo æquata est ecclesia S. Melloni Pontisaræ 565 d

SÆCULO XIX.

Anno 1802 supprimuntur Coloniæ septuaginta sex ædes sacræ 233 d

Eodem anno caput S. Candidæ, ex sociabus S. Ursulæ, transfertur ex capella S. Joannis ad ecclesiam cathedralem Dertosæ 579 b c

Anno 1804 per novi canalis effessionem restituitur insula Batavica 156 e

Anno 1805, die XIX Martii, translatæ sunt reliquiæ S. Lupentii superstites in ecclesiam cathedralem Catalauni 607 f, 608 a

Anno 1817, die XVI Novembris, Innocentius Liruti. Veronensis ep., ossa SS. Verecundi et Valentis epp. transtulit ex diruto templo S. Petri in arce Veronæ 588 e

Eodem anno reliquiæ S. Donati, ep. Fesulani, translatæ in ecclesiam catheralem 653 a, 654 a

Anno 1820, die VIII Decembris, Pius papa VII univit ecclesiam Sarzanensem cum Brugnatensi 619 d

Anno 1821, die XXVIII Februarii, reliquiæ SS. Nunilonis et Alodiæ ex suppresso monasterio Legerensi deferuntur in oppidum Sangussam 641 b

Eodem anno, die XXXI Augusti, ambæ hierothecæ, continentes maximam partem reliquiarum SS. Virginum, transferuntur in vicum Adahuesca 641 b

Anno 1825, vel 1824, pacatioribus in Hispaniæ rebus, restituuntur monasterio Legerensi reliquiæ SS. Nunilonis et Alodiæ 641 d e

Anno 1828 Leo XII titulo ecclesiæ Trojanensis in partibus insignivit Joan. Nuschel, abbatem Guastallensem 456 b d

Circa annum 1836, turbatis denuo in Hispania rebus et suppresso Legerensi monasterio, transferuntur reliquiæ SS. Nunilonis et Alodiæ Sangussam 641 e

Anno 1839 reliquiæ SS. Salomæ et Mariæ Jacobi in aliam hierothecam translatæ 454 d

Anno 1845, die XIV Aprilis, RR. DD. Monyer de Prilly, ep. Catalaunensis, recognovit reliquias S. Lupentii 608 b

Eodem anno XXVI Octobris, Rhedonis fit solemnis translatio insignium reliquiarum S. Moderamni episcopi 622 d

Eodem anno reperitur in cœmeterio Romano S. Hyacinthi corpus 237 c

Anno 1847, die XII Novembris, detecta est crypta antiqua prope Hericuriam in tractu Rothomagensi 561 e

FACULTAS R. P. PROVINCIALIS SOCIETATIS JESU BELGICÆ.

Quum tres theologi Societatis nostræ legerint edique posse censuerint tomum nonum de Actis Sanctorum Octobris, collectis et illustratis a Josepho Vanhecke, Benjamino Bossue, Victore De Buck et Eduardo Carpentier, Societatis ejusdem presbyteris theologis; ego infrascriptus præpositus provinciæ Belgicæ, potestate mihi facta ab Adm. R. P. N. præposito generali Petro Beckx, concedo facultatem dictum tomum excudendi. In quorum fidem hasce, manu propria subscriptas, consuetoque officii sigillo munitas, dedi Brucellis duodecimo Novembris 1858.

P. COPPENS, S. J.
L. S.

APPROBATIO ORDINARII.

Imprimatur.
Mechliniæ 18 Novembris 1858.

J. B. Van Hemel. Vic. Gen.

PROTESTATIO AUCTORUM.

Quod olim protestati sunt decessores nostri in hoc de Actis Sanctorum opere, se servatas velle Urbani VIII constitutiones; neque suis aliorumve hic relatis commentariis aliud pondus tribui quam sit historiæ, ab hominibus errori obnoxiis scriptæ: idem et nos ante tunc nonum tomum Octobris protestamur.

NOTITIA FIGURARUM ORNANTIUM HUNC TOMUM.

Solitum operis frontispicium.

Effigies Philippi, Principis Belgarum regii et Comitis Flandriæ, cui tomus inscriptus est.

Effigies Antonii Huberti Tinnebroek, hagiographi, pie in Domino defuncti.

Imago cadaveris B. Joannis Boni, in theca jacentis. pag. 742

Oktober IX: 21. Oktober