Circiter an. Christ. DCCIX.

[Praefatio]

Adrianus, Abbas in Anglia (S.)

[1] Adrianvm Abbatem, non minori Christianæ humilitatis quam Apostolici zeli laude illustrem, venerantur IX. Ianuarij Ecclesiæ Anglicanæ: de quo præter Martyrologium Anglicanum, Galesinius, Molanus & Carthusiani Colon. in Addit. ad Vsuardum: In Cantia Adriani Abbatis & Confessoris. [S. Adriani natalis,] Eiusdem meminit Ferrarius in generali catalogo Sanctorum, Martyrolog. Germanicum, Ghinius, VVion, Menardus, Tritthemius lib. 3. de viris illust. cap. 115. Fusius Harpsfeldius sec.7.cap.9. qui anno 708. mortuum scribit, VVion anno 707.

[2] Illius geminam hic vitam damus, alteram ex Beda lib. 4. hist. Anglic. cap. 1. & 2, [Vita.] ex Ioanne Capgrauio alteram, cuius pars prior ex Beda est adumbrata.

VITA EX VEN. BEDA lib. 4.

Adrianus, Abbas in Anglia (S.)

Ex Beda.

[1] Anno DCLXV. a Deusdedit sextus Ecclesiæ b Dorouernensis Episcopus obiit pridie Iduum Iuliarum. Sed & c Erconbert Rex Cantuariorum eodem mēse ac die defunctus, Ecgberto filio sedem regni reliquit, quam ille susceptam per nouem annos tenuit. Tunc cessante non pauco tempore Episcopatu, missus est Romam ab ipso simul & a Rege Nordamhumbrorum d Osvvi e VVighart Presbyter, vir in Ecclesiasticis disciplinis doctissimus, [VVighart ordinādus Episcopus, peste moritur.] de genere Anglorum, petentibus, Ecclesiæ Anglorum Episcopum ordinari; missis pariter Apostolico Pape donariis, & aureis atque argenteis vasis non paucis. Qui vbi Romam peruenit, (cui Sedi Apostolicæ tempore illo f Vitalianus præerat,) postquam itineris sui caussam præfato Papæ Apostolico patefecit, nō multo post & ipse, & omnes pene qui cum eo aduenerant socij, pestilentia superueniente deleti sunt.

[2] At Apostolicus Papa habito de his consilio, quæsiuit sedulus quem Ecclesiis Anglorum Archiepiscopū mitteret. Erat autem in monasterio Niridano, quod est non longe a Neapoli Campaniæ, [Adrianus Abbas Episcopatum detrectat.] Abbas Adrianus, vir natione Afer, sacris litteris diligenter imbutus, monasterialibus simul & Ecclesiasticis disciplinis institutus, Græcæ pariter & Latinæ linguæ peritissimus. Hunc ad se accitum Papa iussit, Episcopatu accepto, in Britanniam venire. Qui indignum se tanto gradu respondēs, ostendere posse se dixit alium, cuius magis ad suscipiendum Episcopatum & eruditio conueniret & ætas. Cumque monachum quemdam de vicino Virginum monasterio, [Alium offert Pontifici.] nomine Andream, Pontifici offerret; hic ab omnibus, qui eum nouere, dignus Episcopatu iudicatus est. Verum pondus corporeæ infirmitatis, ne Episcopus fieri posset, obstitit.

[3] Et rursum Adrianus ad suscipiendum Episcopatum actus est: qui petiit inducias, si forte alium, qui Episcopus ordinaretur, ex tempore posset inuenire. Erat ipso tempore Romæ monachus Adriano notus, [Tum S. Theodorū.] nomine g Theodorus, natus ex Tharso Ciliciæ, vir & seculari & diuina litteratura, Græce & Latine instructus, probus moribus, & ætate venerandus, id est, annos habens ætatis 66. Hunc offerens Adrianus Pontifici, vt Episcopus ordinaretur, obtinuit; his tamen cōditionibus interpositis, vt ipse eum perduceret in Britanniam, [Mittitur cum eo in Angliā.] eo quod iam bis partes Galliarum diuersis ex caussis adiisset; & ob id maiorem huius itineris peragendi notitiam haberet, sufficiensque esset in possessione hominum propriorum: & vt ei doctrinæ cooperator existens diligenter attenderet, ne quid ille contrarium veritati fidei, Græcorum more, in Ecclesiam, cui præesset, introduceret. Qui Subdiaconus ordinatus quatuor expectauit menses, donec illi coma cresceret, quo in coronam tonderi posset: habuerat enim tonsuram more Orientalium h S. Pauli Apostoli. Qui ordinatus est a Vitaliano Papa anno Dominicæ incarnationis DCLXVIII. sub die VII. Kal. Aprilium, i Dominica.

[4] Et ita vna cum Adriano VI. Kalendas Iunias in Britanniam missus est. Qui cum pariter per mare ad Massiliam, & deinde per terram Arelaten peruenissent, [Veniunt in Galliam.] & tradidissent k Ioanni Archiepiscopo ciuitatis illius scripta commendatitia Vitaliani Pontificis; retenti sunt ab eo, quousque l Ebroinus Maior domus regiæ copiam pergendi quoquo vellent tribuit eis. Qua accepta Theodorus profectus est ad m Agilbertum Parisiorum Episcopum, & ab eo benigne susceptus, & multo tempore habitus est. [Isthic hyeme subsistunt.] Adrianus vero perrexit primum ad n Emme Senonum, & postea ad o Faronem Meldorum Episcopos, & bene cum eis diutius fuit. Coegerat enim eos imminens hyems, vt vbicumque potuissent, quieti manerent.

[5] Quod cum nuntij certi narrassent Regi Ecgberto, adesse scilicet Episcopum, [Deducitur in Angliā Theodorus.] quem petierant a Romano Antistite, in regno Francorum; misit illo continuo Redfridum Præfectum suum ad adducendum eum. Quo cum peruenisset, assumpsit Theodorū cū Ebroini licentia, & perduxit eum ad portum, cui nomen est p Quenta wic, vbi fatigatus infirmitate aliquantisper moratus est, & cum conualescere cœpisset, nauigauit in Britanniam. [Adrianus ab Ebroino aliquamdiu retinetur.] Adrianum autem Ebroinus retinuit, quoniam suspicabatur eum habere aliquam legationē Imperatoris ad Britanniæ Reges aduersus regnū, cuius tunc ipse maximam curam gerebat. Sed cum tale nihil illum habere vel habuisse veraciter comperisset, absoluit eum, & post Theodorum ire permisit. Qui statim, vt ad illum peruenit, dedit ei q monasterium B. Petri Apostoli, vbi Archiepiscopi Cantiæ sepeliri solent. Præceperat enim Theodoro abeunti Dominus Papa Apostolicus, [Præficitur monasterio S. Petri in Anglia.] vt in diœcesi sua prouideret & daret ei locum, in quo cum suis apte degere potuisset.

[6] Peruenit autem Theodorus ad Ecclesiam suam secundo postquam consecratus est anno, sub die r sexto Kalendarum Iuniarum, Dominica, & fecit in ea annos viginti & vnum, [Simul obeunt Angliam, & prædicant.] menses tres, dies viginti sex. Moxque peragrata insula tota, quaquauersum Anglorum gentes morabantur, (nam & libentissime ab omnibus suscipiebatur atque audiebatur) rectum viuendi ordinem, ritum celebrandi Pascha canonicum, per omnia comitante & cooperante Adriano disseminabat. Isque primus erat Archiepiscopus, cui omnis Anglorum Ecclesia manus dare consentiret. Et quia litteris sacris simul & secularibus, vt diximus, abundanter ambo erant instructi, congregata discipulorum caterua, sciētiæ salutaris quotidie flumina in rigandis eorum cordibus emanabant: [Docent poeticam, astronomiam, cōputum Ecclesiasticū.] ita vt etiam metricæ artis, astronomicæ, & arithmeticæ Ecclesiasticæ disciplinam inter sacrorum apicum volumina suis auditoribus contraderent. Indicio est, quod vsque hodie supersunt de eorum discipulis, qui Latinam, Græcamque linguā æque vt propriam, inqua nati sunt, norunt. Neque vnquam prorsus, ex quo Britanniam petierunt Angli, feliciora fuere tempora, dū & fortissimos Christianosq; habentes Reges cunctis barbaris nationibus essent terrori, & omniū vota ad nuper audita cælestis regni gaudia penderent: & quicumque lectionibus sacris cuperent erudiri, haberent in promptu magistros qui docerent.

[7] Idem lib.5.cap.21. Anno post obitum præfati s Patris proximo, idest quinto t Osredi Regis, reuerendissimus Pater Adrianus Abbas, [Moritur S. Adrianus.] cooperator in verbo Dei Theodori beatæ memoriæ Episcopi, defunctus est, & in monasterio suo in u Ecclesia beatæ Dei genitricis sepultus: qui est annus quadragesimus primus, ex quo a Vitaliano Papa directus est cum Theodoro; ex quo autē in Britanniam venit, tricesimus nonus. Cuius doctrinæ, simul & Theodori, inter alia testimonium perhibet, quod x Albinus discipulus eius, qui monasterio ipsius in regimine successit, [Albinus eius successor.] intantum studiis scripturarum institutus est, vt Græcam quidem linguam non parua ex parte, Latinam vero non minus quam Anglorum, quæ sibi naturalis est, nouerit.

[Annotata]

a S. Deusdedit, qui hic pridie Iduum Iuliarum obiisse dicitur, ipsis Idibus seu XV. Iulij potissimum colitur. Martyrol. Anglicanum & Ferrarius eum referunt pridie Kal. Iuliarum, quo alij volunt obiisse.

b Cantuariam olim Doroberniam, seu Durouernum fuisse appellatam diximus VI. Ianuarij, cum de S. Petro Abbate Cantuariensi egimus num. 5. vbi plura de Cantuaria.

c Successit Egbaldo patri an. Ch. 640. regnum magna cum laude 24 annis administrauit, hæres regni & virtutum aui sui S. Ethelberti per quem Cantia Christo est consecrata: cuius vitam dabimus XXIV. Febr. Fuit & frater S. Ensvvydæ, (de qua XII. Septemb.) maritus S. Sexburgæ, (quæ VI. Iulij colitur) ex qua præter Ecgertum & Lotharium Reges, suscepit SS. Ermenildam & Erkongatam, quarum hæc VII. Iulij, illa XIII. Februarij colitur.

d Successit hic fratri S. Osvvaldo (cui V. Augusti sacer) in regnū anno DCX LII. obiit Kalendis Martij an. DCLXX. De eius filia S. Elfleda agemus VIII. Februar.

e De eo, eiusq; Romam legatione & morte, plura idem Beda lib.3.cap.29.

f S. Vitaliani vitam dabimus XXVII. Ianuar. Eius ad Osvvium Regem litteras de morte VVighardi recitat Beda.

g De S. Theodoro Episcopo Cantuariensi agemus XIX. Septemb.

h Varios fuisse coronæ Clericalis ritus, ex Beda constat lib.5.c.22. & Baronio tom.1.58.num.130.

i Erat ea Dominica Passionis eo anno.

k Abest a catalogo Archiepiscoporum Arelatensium apud Cl. Robertum, inserendus inter Theodosium, seu Theodoricum, (ad quem extat epistola Concilij Cabilonensis scripta circa an. Christ. DCL.) & Felicem, qui interfuit Concilio Romano sub Agathone circa an. Chr. DCLXXX. Ioannes Chenu tres exhibet Catalogos Archiepiscoporum Arelatensium, in quorum secundo, deprompto ex Historia Prouinciali auctore Cæsare Nostrodamo, Ioannes hic Theodosio subiungitur.

l Truculenti huius tyranni mentio fit in omnium fere huius æui occidentalium Sanctorum vitis.

m Hic Pontifex diu in Hibernia sacram Scripturam prælegerat, dein rogatu Regis Cenvvalch Saxonibus Occidentalibus Sacerdotali iure multis annis præfuerat, tandem accepto Episcopatu Parisiensi ibidem senex & plenus dierum obiit a quo an. Ch. DCLXIX. consecratus est S. VVilfridus Episcopus Eboracensis. Ita Beda lib.3.cap.7. & lib.5.cap.20.

n Aliis Emmo, Anno, Aimo & Haymo appellatur, XXVII. eius sedis Archiepiscopus, quam tenuit ab anno circiter DCLX. ad ann. DCLXXV. subscripsit priuilegio libertatis monasterio Corbeiensi concesso a Bertefrido Episcopo Ambianensi ann. DCLXIV. successit ei S. Amatus, qui XIII. Sept. colitur.

o S. Faronis, seu Pharonis, vitam dabimus 28. Octobris.

p Nobile tunc temporis emporium, ad os fere Quantiæ, siue Canteiæ fluuij, qui per fines Atrebatium labitur, seq; isthic in Oceanum Britannicum effundit.

q De eo egimus VI. Ianuar. ad vitam S. Petri Abbatis eiusdem monasterij num. 7.

r Anno DCLXIX.VI. Kal. Iun. incidit in Dominicam. Non ergo post biennium a consecratione in Britanniam venit, vt scribit VVestmonasteriensis.

s S. VVulfridi, de quo egerat, Natalis incidit in XII. Octob.

t Osredus successit patri Alfrido in regno Nordhumbrorum an. Christ. DCCV.

u Eam in dicto monasterio construxerat Edbaldus Rex Cantiorum, pater Ercomberti, vt notauimus.

x Huius consilio & auxilio fatetur Beda in præfatione ad Regem Ceolvvlphum, se historiam Anglicanam scripsisse: Auctor, inquit, ante omnes, atque adiutor opusculi huius Albinus Abbas reuerendissimus, vir per omnia doctissimus, extitit. Qui in Ecclesia Cantuariorum a beatæ memoriæ Theodoro Archiepiscopo, & Adriano Abbate, viris venerabilibus atque eruditissimis institutus, diligenter omnia quæ in ipsa Cantuariorum prouincia, vel etiam in contiguis eiusdem regionibus, a discipulis beati Papæ Gregorij gesta fuere, vel monimentis litterarum, vel seniorum traditione cognouerat, ea mihi de his quæ memoria digna videbantur per religiosum Londoniensis Ecclesiæ Presbyterum Nothelmum siue litteris mandata, siue ipsius Nothelmi viua voce referenda transmisit. S. Adriani discipulum fuisse S. Aldelmum scribit Harpsfeldiu seculo 8.cap.11. de quo ad eius vitam 25. Maij.

ALIA VITA
Ex legenda SS. Ioan. Capgrauij.

Adrianus, Abbas in Anglia (S.)BHL Number: 3741

Ex Ioan. Capgravio.

[1] Adrianvs, natione Africanus, comes & cooperator Euangelicus Apostolicorum virorum post Primatem Augustinum, [S. Adrianus Episcopatum ex humilitate bis detrectat.] magnum lumen refulsit Anglorum. Quod autem S. Augustinus in Anglia plantauit, S. Adrianus cum B. Theodoro vbertim rigauit. Nam cum Papa Vitalianus B. Adriano bis electo imponeret Apostolatū Angliæ, B. Theodorū inuenit pro se, quem sibi debitis insigniis induit, suisque titulis sublimauit. O beatum Adrianū, dignum gradu Apostolico, & sanctitatis merito, & doctrinæ studio, & caritatis officio! Qui & Græca & Latina eruditione emicuit, qui etiam electus a Romano Pontifice in Apostolatum Britanniæ, refugit honorem! inuasit tamē laborem, de Prælato subiectus, de magistro minister factus Euangelij: malens genti instruendæ prodesse, quam præesse; ministrare, quam ministrari. Primo Andream quemdam virum probi testimonij pro se obtulit: sed hunc infirmitas corporis inhibuit. Rursus raptus Adrianus ad Pontificium, obiecto, vt diximus, [Mittitur cum S. Theodoro in Angliā.] Theodoro se redemit. Prius tamen a Papa hæc interiecta est conditio, vt ipse Pontifici non solum dux, comes, adiutor, & cooperator Dominicæ legationis in Britannia; verum etiam custos & obseruator Apostolicæ fidei in omnibus existeret: ne Græca institutio gentem Apostolice docendam in aliquo læderet. Beatum vero Adrianum Abbatem a Viridiani monasterij, quod erat non longe a Neapoli Campaniæ, Afrum natione, monasterialibus & Ecclesiasticis disciplinis sancte informatum, cælesti ac mundiali philosophia, Latina quoque & Græca lingua eruditum, adeo Roma nouerat, vt nullum magis Angliæ institutorem optaret; aut tandem pro illo non alium quam quem ipse approbaret, & suo comitatu & suffragio confirmaret.

[2] Ibat ergo athleta Dei Adrianus cum B. Theodoro sanctisq; sociis, laboriosa peregrinatione, ad omnem patientiæ palmam paratus. [Retinetur in Gallia ab Ebroino.] Illustrissimus autem Adrianus, quia frequenti legatione per Gallias famosus erat, ad cumulum præmiorum detentus est a Duce Francorum Ebroino, quasi legatus Imperatoris ad Reges Britanniæ contra regnū, quod ipse maxime procurabat. Sed tandem innocens repertus, [Præficitur monasterio S. Augustini.] & ad Angliam libere dimissus, regimen monasterij S. Augustini Cantuariæ suscepit. Congregata autem discipulorum caterua metricæ artis, astronomiæ, & arithmeticæ Ecclesiasticæ disciplinam, inter sacrorum apicum volumina suis auditoribus tradidit; vt quidam eorum discipuli Latinam Græcamque linguam æque vt propriam, in qua nati sunt, [Cantum Ecclesiasticum, aliaq; docet.] nouerint. Sed & sonos cantandi in Ecclesia, quos eatenus in Cantia tantum nouerant, ab hoc tempore per omnes Anglorum Ecclesias discere cœperunt.

[3] Anno autem Domini septingentesimo octauo sanctus Pater Adrianus operibus & exemplis plenus, [Moritur.] migrauit ad Dominum, v. Idus Ianuarij, & in monasterio suo sepultus est quadragesimo primo scilicet anno, ex quo in Angliam missus fuit. Reliquit autem sanctum & doctissimum Albinum discipulū suum, sibi successorem.

[4] Post mortem vero multis effulgens miraculis, nautas Anglorum quosdam ad Frisonum littora appulsos, [Claret miraculis: ab hostibus liberat.] ab inuasione hostili citius liberauit. Nam cum essent ab irruente turba opprimendi; inuocato Sancti suffragio, celeri turbine in alta pelagi propellente, ad optatum illæsi portum peruenerunt.

[5] [Mortuum suscitat.] Mortuum resuscitauit: & inter paganos cum quidam Christianus peregrinus sub eleuato iam percursoris gladio, Sancte Adriane adiuua me, exclamando proferret; [Alium a morte subito eripit.] percussor eadem hora trucidatur, & captiuus liberatur.

[6] Conflagrata, in qua requiescit, ecclesia, in visu cuidam viro apparuit, dicens: Vade & dic Episcopo b Dunstano: Hæc tibi mandat famulus Christi Adrianus: Tu in domibus diligenter coopertis requiescis; [Iubet ecclesiam D. Virginis restaurari.] & mater Domini nostri, atque nos domestici sui, omni cæli iacturæ patemus. Quo audito Dunstanus ecclesiam S. Mariæ reparat: quam æterna dulcedine raptus singulis c noctibus frequentare solebat. Nocte autem quadam idem Episcopus ecclesiam ingressus manifeste vidit S. Adrianum inter choros cælestium cum ipsa mundi Domina collaudantem Dominum.

[7] [Apparet S. Dunstano.] Cum puer quidam doctoris sui verbera timens, Adriani tumbæ fugiendo adhæreret, & inuocans Sanctum ictibus afficeretur; dum tertio altius dexteram Doctor eleuaret; stetit eleuatum in alta brachium, [Puerum a plagis liberat.] plurima diei parte tenens irreflexum. Demum ab ipso, quem afflixerat, paruulo veniam suppliciter petiit: & ipso interueniente solutum & sanum brachium demum recepit.

[8] Offendens puer alius doctorem suum, [Item aliū.] dum ad tumbam S. Adriani, eius auxilium implorando, confugeret; rapitur a magistro suo, qui ait: Nec ipso, inquit, Christo adueniente impunitum dimitterem te. Et ecce illico columbam candidissimā in vertice tumbæ S. Adriani conspexit: quæ clementer submisso capite, & expansis alis, veniam pro paruulo implorare videbatur. Perterritus ergo doctor puero pepercit, coram Sancto se proiecit, & veniam suæ obstinatiæ humiliter implorauit. Columba vero ad summa ecclesiæ tecta euolans, ab oculis eius disparuit.

[9] [De salute periclitanti subuenit.] Vir quidam S. Adriano valde deuotus, pro suis commissis ipsum apud Deum intercessorem fore iugiter flagitabat. Cumque repentina morte præuentus fuisset, quidam ei familiarior continuis precibus pro anima eius Dominum exorare non cessabat. Cui demum soporato defunctus lineis indutus apparēs, dixit:
Scito, inquit, quod peccatis meis exigentibus cum dæmonum traditus essem potestati; tamquam stella matutina radians, subito aduenit B. Adrianus, aduocatus meus, cum splendida facie, & columbina specie, qui cunctis excussis aduersariis eripuit me: & ante tribunal æterni iudicis tremēdum constituit. Vidi enim vultum Domini erga me terribilem valde, qui S. Adriano conuersus ait: O Adriane, inquit, hunc præuaricatorem & meis præceptis non obtemperantem quare huc adduxisti? Cui ille, o Domine clementissime, & misericors æterne pro tui nominis honore mei memoriam semper habuit: & apud te intercessorem & protectorem me constituit. Hac placatus Dominus satisfactione, sensi faciem Domini erga me fore serenissimam, & a d culpis meis absolutus in custodia aduocati mei Adriani me tradidit Dominus, sub cuius protectione viuo feliciter & æternaliter con regnabo.

[Annotata]

a Beda & alij Niridani, aliqui Neridani. Tritthemius Heridanensis.

b S. Dunstanus rexit Ecclesiam Cantuariensem annis XXIX. ab anno CMLIX. ad an. CMLXXXVIII. Eius vitam dabimus XIX. Maij.

c Dicitur in eius vita ad monasterium beatissimorum Apostolorum Petri & Pauli quadam vice ex more circa mediæ noctis silentium perrexisse, ibique Deo se diutius in oratione prostrauisse. Egressus vero, ad oratorium beatæ Dei genitricis & perpetuæ Virginis Mariæ, quod in orientali ipsius monasterij parte situm est, eadem facturus diuertisse, &c. adduntur varia Sanctorum, & ipsius Deiparæ Virginis apparitiones.

d Hæc sane intelligenda, quod in extremis contritionem ei impetrauerit S. Adrianus.