Circiter an. Ch. dc. LXXXIII.

[Praefatio]

Waningus, Fiscani in Normannia (S.)

[1] Nomen S. Waningi sacris Fastis adscriptum habet Molanus v. Id. Ianuarij: In Nortmannia, inquit, depositio B. Waningi Confessoris. Hic nobile monasterium Fiscanense fundauit, & Leodegarium exulem fouit. Est Fiscanum, seu Fiscampnum, vulgo Fescam, [S. VVaningi natalis.] oppidum cum monasterio, situm in prospectu maris inter Diepam & Portum Gratiæ, quadraginta fere milliaribus a Rotomagensi vrbe, vt scribit Glaber lib. 4. historiæ c.4. cuius verba dedimus I. Ianu. ad vitā S. Guilielmi Abbatis Diuionēsis, qui alter huius monasterij circa an. Chr. millesimū, rogatu Richardi II. Ducis Normannorum, fundator fuit, introductis monachis Benedictinis. Cōsule isthic n. I. in prolegomenis, & c.6. & 16. vitæ. Cum Molano consentit VVion, qui Sanctū appellat; sed fallitur dū scribit floruisse circa ann. 730. Potius obiisse videtur circa an. 683. cū 20. an. vixerit post extasin illā, de qua in vita, quam habuit regnante adhuc Lothario III. Nec probatur quod Ferrarius in gen. catal. eum Fiscannensem monachum vocat. Dorganius in Kalendario Benedictino: S. Waningi Confessoris. Eadem habet Hugo Menardus, sed pridie, id est, VI. Id. Ianuar. Plenius Saussaius: Eodem die in Normannia, monasterio Fiscanensi, depositio S. Waningi Confessoris. Qui stirpe & virtute illustris, opibusque præpotens, plurima prædia votiuo munere ad vsum seruorum Christi contulit: proprioque & vnico filio, spirituali militiæ, sub felici S. Wandregisili moderamine, mancipato, facultates suas omnes in pietatis opera erogauit. Cœnobia etiam multa construxit. Fiscanense autem, admonitione S. Eulaliæ Virginis & Martyris sibi diuinitus apparentis, in prædio quo commorabatur ædificans, ipsius memoriæ consecrauit: vbi exulem suscipere & fouere promeruit S. Leodegarium Augustodunensem Episcopum, postea Martyrē. Tandemque eiusmodi & aliorum operum bonorum manipulis ditatus; quin etiam diuinis visionibus ac reuelationibus honoratus, ad æternum commigrauit gaudiū.

[2] [Vita.] Vitam S. Waningi, sed mutilam, ex Fiscanensis monasterij schedis descriptam, Rotomago mihi transmisit R.P. Federicus Flouetus noster, quam breuius expreßit lib. I. Obseruationum Hugo Menardus: qui præterea tradit, S. VVaningum post extasim illam, de qua in vita, precibus Sanctorum Audoeni & VVandregisili morbo esse leuatum. Sanctam vero Hildemarcham, diuina reuelatione admonitam, sponte Rotomagum venisse, sanctumq; VVandregisilum conuenisse, a quo cœnobio Fiscanensi præfecta est; quæ ex vitis S. Audoeni, & S. VVandregisili accepit.

FRAGMENTVM VITÆ
Ex veteri MS. monasterij Fiscanensis.

Waningus, Fiscani in Normannia (S.)BHL Number: 8811

Ex mss.

[1] [S. VVaningi patria, opes, dignitas.] Fvit vir quidam in territorio Rotomagensi, nomine VVaningus, exillustri Francorum prosapia ortus, armis strenuus, diuitiis locuples, prædiorūque amplitudine pollens. Hic itaque inter primos Palatij, temporibus a Lotharij iunioris fuit, cum consilio cuius Rex Lotharius regnum Francorum fortiter gubernabat.

[2] Nam hic vir sanctus oratoria Sanctorum frequenter visitabat, suffragiaq; eorū sedulis precibus postulabat: monasteria plurima in & de suis possessionibus ædificabat. [Monasteria construit.] Piis officiis Illustris VVaningus insignis adiutor B. b VVandregisillo in constructione locorum sanctorum extitit, & eidem plurima prædia felici munere ad vsus seruorum Christi deuotissime contulit; atque eidem viro sancto filium suum & heredem Desideratum monasticis disciplinis, sub forma & institutione S. P. Benedicti tradidit imbuendum. Hoc ideo fecit ne idem Desideratus prædia Deo oblata fastu sacrilego subtraheret, propriæque ditioni, vt mos est diuitum, iniuste vendicaret. Cogitabat hic vir Deo deuotus seipsum tradere ordini monachico, & terrena deserere cum seculo. Sed hæc aliter diuina prouidentia Dei disposuerat fieri: diuersis etenim ad Deum tenditur studiis. Erat igitur illi studium in restauratione ecclesiarum, in ædificatione cœnobiorum: plurima enim in propriis hereditatibus construxit. [S. Eulaliā colit.] Venerabatur Virgines sanctas, quæ de hoc mundo transierant; maximeque sanctam Virginem & Christi Martyrem c Eulaliam. Itaque in eius nomine plurima loca Deo sacrauerat.

[3] Igitur quia de ædificatione sanctorum locorum, quæ fiebat per S. VVaningum Dei famulum, sermo cœpit haberi; miraculum, quod in eodem seruo suo Dominus dignatus est operari, non debet silentio præteriri. Notauimus superius prædictum VVaningum mundi facultatibus ditissimum fuisse, multa que cœnobiorum habitacula in propriis possessionibus ædificasse; quorum est bene memoria dignum & monastica religione perlucidum, quod ita fuit disponente superna gratia ædificatum. Est in Rotomagensi Archiepiscopio super mare pagus, qui vocatur d Calcegius, quo in loco habebat vir memoratus possessiones non modicas; quarum vna dicitur Fiscampnus, vbi monasterium statuit in nomine sanctæ e Trinitatis, congregationemque virginum monacharum aggregauit, atque illis totum suum studium conuertit. Nam beatam Christi Virginem & Martyrem Eulaliam, cuius superius mentionem fecimus, toto corde diligebat, venerabatur, & excolebat, eiusque se orationibus attentius commendabat. Nam ad Christum immortalem sponsum perrexerat, & victoriæ immarcescibilē coronam receperat: dilectorem suum VVaningum diligebat, eiusque salutis curam in cælis cum Domino regnans gerebat. Quadam igitur nocte ei Virgo apparens, dixit: VVaninge, facilius est camelum per foramen acus transire, [Apparet ei S. Eulalia, & monet vt Fiscani monasterium Virginum ædificet.] quam diuitem in regnum cælorum intrare. Tu in hoc mundo possides diuitias, quarum partem obtulisti, partemque retinuisti. Monasteria, quæ in tuis possessionibus ædificasti, & prædia quæ per manus Sanctorum f Audoeni & VVandregisilli Deo obtulisti, grata habentur in oculis summi Pontificis. Nunc igitur ad cumulum bonotum operum tuorum, in prædio tuo Fiscampno construe monasterium in nomine sanctæ Trinitatis. Collectaque congregatione sanctimonialium Virginum, mittes legationem ad Burdegalensem g ……… quo facto continget tibi per quod cælesti hereditati restitueris. Quibus dictis euanuit visio Virginis.

[4] Tunc vir sanctus a somno excitatus, cœpit meditari qualiter compleret quæ virgo sancta iussisset. Festinato igitur, Beatos Audoenum & VVandregisillum adiit, eisque ordinem visionis exposuit. Tunc viri sancti Spiritu sancto reuelante, dixerunt: Visionem quam vidisti, si quātocyus impleueris, aditum cæli tibi reserabis. Festina itaque, Regisque præsentiæ te exhibe; eiusque nisu perficere stude, [Veniam a Rege petit.] quæ tibi iussa sunt a beata Virgine. Tunc sancti Sacerdotes, B. VVaningi humillimis precibus, Regis præsentiam adierunt, & vt hoc opus fieret, eius licentiam impetrarunt. Quibus Rex reuerenter assurgens, reuerentiusque oscula amicabilia præbens, lætabatur in eorum aduentu cum suo regio comitatu. Tunc beatus Rotomagensis Archipræsul omnium ………. cœpit euangelizare de h pœnis gehennæ infernalis, de beatitudine gloriæ cælestis, de corporum corruptione, & de tremendo die iudicij in resurrectione. Posthæc a Rege Lothario iuniore, qui cum matre sua sancta i Baltide Franciam regebat, petierunt secretum, vt proderent, pro quo venerant, consilium. Quod Rex annuit, corque eis accommodans, quod postulant dat, & quæ non poscunt largitur regia dona.

[5] Hinc Beatus VVaningus ad propria lætus rediit, licentia prius a Rege habita, & in Fiscampno monasterium celeriter ædificauit. Quo in loco febre valida corripitur, ac in extasi mentis rapitur, pauore simul ac frigore fit mortuo simillimus. Corpus mortuum vestibus funeris ornatur, feretrum indicitur, ad ecclesiam cum luctu portatur; & exequiæ, vt mos est, celebrantur: tuncque vidit pœnas damnatorum, & præmia electorum ……….. viginti annis superuicturum, [Æger videt pœnas inferorum, &c.] & hoc B. Eulaliam, cuius precibus se commendauerat, impetrasse. Tunc a visione tam acerba & a Superis reuerso B. VVaningo incolumitatique reddito, sancti Confessores Audoenus & VVandregisillus, Rex Lotharius, eiusque cuncti proceres, cum tota populi multitudine cernentes factum miraculum, gratias Deo egerunt, quod benigna pietate illustrem virum VVaningum a morte reduxerat, vitæque reddiderat. Tunc demum per B. VVaningum consummato Fiscampni monasterio, necnon ab Episcopis Galliarum consecrato; [Conualescit intercessione S. Eulaliæ.] congregatis trecentis sexaginta sex virginibus, B. VVaningus monasterium commisit viris sanctis prænominatis Audoeno & VVandregisillo, vt sedulius sanctas Virgines regularibus disciplinis informarent. cetera desunt.

[Annotata]

a Clotharius III. ab ann. Christ. 660. ad ann. 664. in Neustria regnauit.

b In vita B. VVandregisili 22. Iulij, ab auctore fere coætaneo conscripta eadem referuntur his verbis: Adiutor præterea huius operis (in extruendo cœnobio Fontanellensi) & cooperator insignis VVaningus vir illustris extitit, qui viro Dei plurima prædia felici munere ad vsum seruorum Christi (qui trecenti erant) deuote contulit, filium que suum, Desideratum nomine, sub regimine prædicti Patris in eodem loco monasticæ disciplinæ & Christi militiæ tradidit vacaturum. Erat is Waningus ditissimus, & multimoda cœn obiorum habitacula in possessionibus propriis construxerat. Ex quibus vnum est, quod vocatur Fiscamnum, &c.

c Duæ celebres sunt Eulaliæ virgines & Martyres, quarum vna Barcinone, 12. Februarij, altera Emeritæ occisa, 10. Decemb.

d Pagus hic Calcegius, in sequenti relatione dicitur prouincia Calciacensis, vulgo le pais de Caulx. Incolas olim Caletes appellatos censent Diuæus, Ferrarius, Massonus, alij.

e Glaber in vita S. Guilielmi Abb. Diuionensis num. 20. supra 1. Ianua. vocat Ecclesiam sanctæ & indiuiduæ Trinitatis nomini & honori dicatam, in loco Fiscannensi cognomento, antiquitus constructam.

f S. Audoeni Episcopi Rotomagensis vitam dabimus 24. Augusti.

g Deest aliquid, de euocanda, vt suspicamur, Burdegala Abbatissa S. Childemarcha, quæ exaltera relatione supplenda.

h In vita S. VVandregisili dicitur, eius S. Audoeni, & S. Philiberti, dum conuenirent, non aliam fuisse orationem, quam de regno Christi, de paradisi deliciis & de gehennæ suppliciis, &c.

i S. Bathildis vitam damus 26. Ianuarij. In vita S. VVandregisili dicitur Blitildis, hic Baltidis, alibi Baldechildis.

ALIVD FRAGMENTVM
Ex alio MS. eiusdem monasterij.

Waningus, Fiscani in Normannia (S.)BHL Number: 8813

Ex mss.

[1] Mvltorvm igitur profluxerunt temporum dies, & dignus inueniebatur nullus, qui aut significatum oraculum ædificaret; aut cui summæ clementiæ ineffabilis Trinitas edificandi significationem declararet. Expectabat enim diuinæ prouidentiæ celsitudo virum, quem carnalis desiderij carne liberum sancto spiritu consecraret & custodiret tēplum delectabile. Oportebat quippe hominem, spirituale templum Domini, ædificare Domino corporale templum, qui sui interioris considerata imagine, conciperet qualiter exterius rerum vniuersarum Creatori templum ordinare & ædificare deberet. Quocirca tandem tantæ deliberationis ædificando oraculo sanctus & gloriosus Cofessor VVanningus eligitur, [VVanningus vir illustris, diues, sanctus.] electus promouetur. Cuius nobilium actuum excellentiam Galli Proceres admirabantur, & cælestium morum gratiæ cælestis curia cōgratulabatur. Possidebat enim, quod non multi, verum diuites pauci, possidere solent, & æternorum desiderium, & affluentiam tēporalium bonorum: quorum clementi expensa nullorum recipiebat aut fauorem aut retributionem mortalium.

[2] Talium igitur meritorum gratia & Domino amicus, & mundo clarus, & Regi Lotario habebatur familiaris & secretarius. Lotarius enim Rex B. VVāningo regni sui partem maximam commendauerat. Nihilominus etiam in totius summa ordinanda vel administranda beati viri prudens consilium sequebatur & audiebat. [Regit Calciacensem prouinciā.] Commendauerat, inquam, B. VVanningo Rex Lotarius prouinciam Calciacensem, quam ob antiquarum siluarum abundantiam, & ferarum diuersarum venationem iucundam valde diligebat, nullique nisi familiari & fideli committere rationabiliter iudicabat.

[3] Commissas igitur siluas fideliter custodiens B. VVanningus frequenter visitabat, visitando prolustrabat, non tantum capiendarum ludo, [Sæpe in siluis versatur.] aut captarum ferarum lucro gaudens, quantum carnaliū tumultuum refrigerationem vmbra siluarum solitudinis quærens. Tali itaque studio commodiores Fiscannenses saltus iudicabat, iudicando frequentabat, ignorans Ducis a Ansegisi reuelationem; reuelatione præterita sancti loci manifestationem, & futuri oraculi reuerentiam obseruandam. Loco enim sancto S. VVāningus reuerentiam nullam exhibebat. Verum ibi frequenter aut canes copulabat, aut retia tendebat, vel agitabat fugiētes feras, [Ægrotat.] vel suis priuabat exuuiis captas. Quam præuaricationem, imo viri ignorantiam, corrigendam diuina sublimitas miserata, sanctum corripuit virum. Et complendi oraculi manifestum dedit indicium. Ingentium quippe febrium virum sanctum repentinus ardor inuasit; qui totius corporis compagem labefactans, cunctisque viribus membra omnia inclementer priuās, auferre vitam, & mortē minabatur inducere præsentē.

[4] Ingrauescente ergo molestia, penitus vigor vitalis concluditur, [In extasi videt iustorum præmia, & pœnas malorum.] conclusus extinguitur, atque cōsumpto exteriori suus homo interior in cuiusdam extasis translatione maxima extenditur & deducitur. Deducitur, inquam, S. VVanningus ad beatorum virorum gloriosa loca, & ad hominum miserorum crudelia tormenta; vbi quantas & iustorum coronas, & reproborum cognouit pœnas, reuersus narrauit, suorumque actuum euidentia patenter exposuit. Visis gaudio beatitudinis, & miserie perpetuis domibus, Iudici cuidam S. VVanningus præsentatur, atque excelso suæ maiestatis throno deponitur & collocatur. Verum cum & sedis incircumscriptum fulgorem, & sedentis aspectum terribilem circumstantiumque innumeram multitudinem contemplaretur, & contemplans terreretur, corruit, & toto corpore prostatus coram iudicantis præsentia, velut exanimis & conturbatus iacuit. Tūc Iudex, Quomodo, inquit, VVanninge Fiscānensem vallem, nomini meo consecrandam ignoras, & ignorando exhonoras? Qua ratione consecrationis meæ locum ne quaquam attendens contaminare non exhorrescis? Non vereris incurrere iram meam, cuius fideliter cognoscis omnipotentem voluntatem? Dixerat & circumstantium seniorum chorus sui Imperatoris sententiam grauitatis seuero vultu confirmabat. Sāctus autem VVanningus valde perterritus nullatenus ora soluebat, aut caput solo erigere præsumebat. [S. Eulalia ei impetrat adhuc 20. annos vitæ:] Sed sui animi puritate & fatebatur culpam, & postulabat veniam, & prætendebat ignorantiæ excusationē solā. Silentibus gloriosis cunctis astantibus, suoq; silentio & inferendam disciplinā & exhibendam indulgentiam contestantibus, sola sancta virgo Eulalia surrexit, & iacentis causam suscipiens, clementis Iudicis seueritatem deliniuit, indulgētiamque ignoranti exorauit; suique familiaris & amici S. VVanningi præsente vitam XX. annorum protelatione, interuentu suo prolongauit. Virgo itaque sancta Eulalia exauditur, eique exauditæ Sanctus commendatur VVanningus, quatenus eum perfecte instruat, qualiter sanctum oraculum constituat, constitutum ne quibus personis committere debeat. Cui virgo, b Cōualesces, inquit, VVanninge, & viues, tuisque possessionibus restitueris. Adi Fiscannensem vallem: & in Fiscannensi valle Duci Ansegiso manifestatum locum ab incolis diligenter exquire, [monet vt monasterium Fiscani exstruat:] & inuentum festinus excole. Ibi summæ & indiuiduæ Trinitatis congruū templum fideliter construe. Completum autem templum sanctis virginibus commendabis, quibus Childomarcham Burdegalensem virginem, ibique multarum virginum matrem inclytam Abbatissam præponere curabis.

[5] Finitis demum tantæ reuelationis sermonibus, cum vita sospitatem, & cum sospitate vitam S. VVanningus suscepit: æqualiterq; suis cunctis conualescentibus membris, Regem Lotarium expetiit, suæque reuelationis seriem totam explicuit. Quibus Rex Lotarius compunctus & perterritus, Festinus, inquit, fili VVanninge regredere, & sanctum locum iuxta relationis tuæ veritatem diligenter inquire: rebusque meis & tuis summum Imperatoris palatium, quam maturius gloriosiusve valueris, construe. [Annuente Lothario illud exstruit.] Quando læto audiens animo B. Wanningus ad Calciacensem prouinciam continuo remeauit: ingressusq; Fiscannensem siluam, prænominatum locum exquisiuit, inuenit, & excoluit. Adhibitis glorioso operi operariis, annosæ quercus cæduntur & prosternuntur, viminaque & vepres extirpantur & comburuntur: & antiquæ solitudinis dumis ac sentibus locus cælestis habitaculi perpurgatur & liberatur. Ponuntur fundamenta & ineffabili celeritate consurgunt parietes sacri, & velut diuinæ virtutis omnipotenti operatione collocantur tecta, complectunturque ædificia præmissæ reuelationis.

[6] [Visitat id Lotharius.] Consummato igitur completoque ædificio, Galliarum Rex c Lotarius inuitatur: multarum vrbium sancti Patres conuocantur & congregantur: & rerum omnium Creatoris & administratoris titulo, factumque oraculum insignitur & consecratur, consecratumque Regalibus gazis & prædiis liberaliter dotatur, & diuitiarum cunctarum abundantiis ditatur & ampliatur. Imperat Rex Lotarius sanctas virgines congregari, & congregatis virginibus iuxta B. Eulaliæ visionem d Childemarcham summe sanctitatis virginē preponi, totiusque Ecclesiæ summam & administrationem sanctis & beatissimis Confessoribus Audoeno & Wandregisilo committit & iniungit deuote. [Collocātur illic sacræ Virgines.] Virgines sacræ conueniunt, promissæ virginitatis cælesti sponso chirographa immobilia conscribunt, suæque conuersationis aromaticis cunctis odoribus circumadiacentes prouincias cunctipotenti famulari Domino admonēt & accendunt. Congratulatur beata Trinitas, incommutabilis Deus, & completo templo, & conuenientium virginum famulatui casto: quarum trecentarum sexaginta sex diurnas nocturnasque & continuas contemplans laudes, & mortis liberatione & in mansura ciuitate promittit & præparat beatæ retributionis immarcescibilem coronam.

[7] Illo tempore beatus & gloriosus Martyr e Leodegarius Fiscanum deducitur; [Mittitur eo S. Leodegarius exul:] quem efferus & nefandus apostata Ebroinus Episcopatus sui sede iniuste expulerat, rerum affluentia multarum expoliauerat, & lingua inclementer abscissa totius officio sermonis priuauerat. Verum cum gloriosus Martyr & Episcopus summi & omnipotentis sacras ingrederetur ædes, & psallentium virginum audiret angelicas voces, ablatæ officium linguæ reperit: [linguæ abscissæ vsum recipit.] & per annorum vertiginem duorum cum sanctis virginibus conuersatus, humilitatis & pacificæ formam exibuit……….. Et audientium corda voce cælestis doctrinæ irrigauit & fœcundauit. [S. VVaningus monasterio seruit.] Cernens gloriosi B. Wanningus inopinatam templi gloriam sanctæque congregationis religionem, & multitudinem cælestem, cunctas suæ proprietatis diuitias recensuit, sanctarumque in vsus virginum delegauit. Et toto vitæ suæ cursu, totius famulatus humilitatē & obedientiam in eadem Ecclesia ratione & consuetudine seruientium exhibuit. Defuncto autem Beato VVanningo ……. cetera desunt.

[Annotata]

a Ansegisus S. Arnulfi filius, maritus S. Beggæ, pater Pipini Herstalli.

b Alibi sanitas ei restituta dicitur, precibus S. VVandregisili & S. Audoeni, in quorum vitis sic hæc referuntur gesta: Quo in loco (Fiscanno) dum moraretur, excessum mentis subito passus est, ostensæque sunt ei pœnæ damnatorum, & felicitates iustorum, audiuitque diuinitus viginti annorum spatio ipsum victurum, idque impetrasse a Domino sanctam Christi Martyrem Eulaliam, cui precibus se sedulo commendare solitus erat. Sed & ipsa Christi Martyr ei apparens commonuit, vt in prædicto prædio, quo morabatur; monasterium construeret, & de sua stirpe nulli regendum committeret. Qua reuersa ad Superos, virum Dei Wandregisilum accersiuit, & ordinem ei visionis exposuit, simulque a febre, qua premebatur, eius precibus curatus, optatā recepit sospitatem, prædictumque cœnobium, vt monitus erat, illico construere cœpit. Hæc in vita S. VVandregisili. Quibus conformia referuntur in vita S. Audoeni his verbis: Inter cætera autem virtutum miracula, quæ idem egregius Præsul effecit, illud omnino prætereundum non est, quod illustrem virum VVaningum sua oratione optatæ sanitati restituerit. Fuit ille VVaningus sane prædiues & potens, sed morbo correptus acerbo, in ecstasi multa impiorum supplicia vidit. Cumque eodem morbo adhuc premeretur, B. Audoenus Antistes, cum prius orasset, benedictionem ei impertit, & reddita illi est pristina incolumitas. Hortabatur autem eum Audoenus, vt locum illum Deo dicaret. Admonitus enim ille fuerat a B. Eulalia, vt in prædio suo Fiscano, vbi iam diu discubuerat, ad sancti Præsulis Audoeni iussionem cœnobium extrueret: simulque indicatum erat ei, viginti annis illum in corpore victurum. Itaque vitæ redditus &ad sese reuersus, clarissimū Pontificem Audoenum orat, vt ad se venire velit vna cum Sacerdote Christi Wandregisilo.

c In vita S. Audoeni Rex Clotharius dicitur Fiscanum profectus: Adfuit vero etiam Rex iuuenis Clotharius, Clodouæi iunioris Regis filius, insigne illud, quod in VVaningo perpetratum erat, miraculum magno desiderio cernere cupiens. Nō solum autem Rex, sed & cuncti Proceres, & omnis populi multitudo, qui cum illo aderant viderunt, & omnipotentis Dei clementiam collaudarunt, Beatumque Audoenum colere & venerari cœperunt.

d Colitur S. Hildemarcha 25. Octob. eius vita citatur in actis S. VVandregisili; vbi, vti & in vita S. Audoeni, eudem citantur, quæ hic.

e Vitam S. Leodegarij dabimus 2. Octob. quam edidit Andreas Du Ghesne tomo I. Scriptorum Historiæ Francorum, in qua hæc de SS. Leodegario & VVaningo: S. Leodegarium tradiderunt viro nomine VVaningo, vt sub eius graui dominio emitteret cruciatus spiritum. Cui ait Ebroinus: Accipe, inquit, Leodegarium, que aliquando vidisti virum superbum, & constitue sub tua custodia. Erit enim cito tempus suæ vocationis, recipiens quod meritus est ab inimicis suis. Cum enim longe eius esset hospitium, sanctum Dei Martyrem imposuerunt in vili iumento, &c. Et paulo inferius: Hermenarius Episcopiis VVarlingum postulat, aditum ad Dei Martyrem accedendi. Cumque etiam sui merito ei fuisset concessum, (omnes enim vt leonem iratum metuebāt sæuum tyrannum) vulnera eius studuit diligenter curare; & arte qua valuit, potu ciboque reficere, vestemque quam habuit meliorem induere. Non enim iam vt terreno homini, sed vt translato Martyri, reuerentem impertiuit honorem. Qua de re non solum indulgentiam de præteritis, verum etiam benedictionem ab eo promeruit de futuris. Postquam enim VVaningus eum perduxit ad propria, Dei comitante gratia, cœperunt velocius eius contra naturam recrescere labia, vna cum lingua, nec non & verba vltra solitum ab eius ore indesinēter effluere. Cum hoc miraculum cognouisset VVaningus, non obdurat animum ei impendere malum, vt a tyranno fuerat iussum: sed versa vice iam Dei Martyrem cognoscens, eum acceptum ad suum perduxit cœnobium, quod vocatur Fiscanum, vbi erat congregatio sanctimonialium ac virginum, quibus præerat Childomarca famula Christi.

III. Ex alio MS. eiusdem monasterij.

Waningus, Fiscani in Normannia (S.)

Ex mss.

[1] aInterea contigit Fiscannēses b Canonicos aliorum Canonicorum mores imitari, [Fiscanum sub aduentum Normannorū tenent Canonici.] latas perditionis vias ingredi, & rerum temporalium luxus & desidias voluptuose sectari. Quam Canonicorum miseram vitam, & viuentē miseriam, Dux prudentissimus c Richardus audiens, & audiendo cognoscens, valde doluit, hominumque prauorum mores & conuersationem exhorrens, legatos festinanter Cluniacum direxit, [Richardus I. pro iis monachos introduci a filio iubet.] & d S. Maiolum magnæ humilitatis precibus Fiscannum accersiuit, atque secundum S. Benedicti regulam & institutionem disponi & ordinari nouam Ecclesiam exorauit. Cui S. Maiolus, Huius, inquit, laboris magnitudinem talis rationis conditione, carissime fili Richarde, suscipiam, si per totum Ducatum tuum cōsuetudinem, quæ vulgariter pasnagium dicitur, Domino donaueris, nullumque tuæ potestatis Principem aliquam amplius exigere decreueris. Vbi Richardus Dux, non morbo auaritiæ, verum occulta diuini e prouidentia disponente, & S. VVillelmo Abbati gloriam ordinandi sanctam Ecclesiam transferente, suorum hominum consilio adquieuit, & S. Maioli sanctam interpellationem non exaudiuit: vnde contigit vt S. Maiolus Cluniacum reuerteretur, & Canonicorum correctio vel expulsio per aliquot tempora protelaretur. Idem Dux Richardus, vt ibidem habetur, morti proximus filio suo Richardo II. præcepit vt Canonicis inde eiectis monachos substitueret.

[Annotata]

a Subiicimus hæc, vt varia illius cœnobij successio Ordinum innotescat. Videtur ab eodem hoc auctore scriptum, quo præcedens fragmentum. Sunt fortassis amplioris Chronici partes.

b Glaber in vita S. Guilielmi Diuionensis, num. 20. Erat enim illic more viuens carnali, iugo soluto regulari Clericorum leuis conciola. quando Canonici monialibus successerint non reperimus.

c Richardus I. Dux III. Normanniæ, successit puer patri Guilielmo an. Chr. 943. defuncto, decessit ipse apud Fiscannum an. Ch. 996, Guil. Gemeticēsis lib.3. cap. 12. & lib.4. cap. 20. In Fragmento Historiæ Aquitanicæ apud Du Chesne tom. 2. script. hist. Francorum, dicitur: ædificasse monasterium Fiscanum in honorem summe Trinitatis: vbi sepultus est ipse, & monachos constituit. Ordericus Vitalis lib.4. Eccl. hist. scribit, Fiscannense cœnobium a Richardo primo Duce Normannorum nobiliter fundatum, a secundo multis honoribus & diuitiis largiter ampliatum. Melius Glabei ante citatus scribit ab eo Ecclesiam in Fiscanensi loco honorificentius reformatam.

d S. Maioli vitam dabimus XI. Maij.

e Videtur deesse numinis.

IV. Ex alio MS. eiusdem loci.

Waningus, Fiscani in Normannia (S.)

Ex mss.

[1] Vir Nobilis Normanniæ a Ricardus, primi Ricardi filius, a monasterio Fiscannensi Canonicos regulares expulit: [Reformatur Fiscanum per S. VVillelmum.] qui legatos apud S. Benignum Diuionem humiliter destinauit, Guilielmo eiusdem loci præcipuo pastori, magnis precibus compellit; monasterij Fiscannēsis sub regula B. Benedicti commisit gubernandum, anno ab Incarnatione Domini millesimo primo.

[2] Illo tempore, beatæ memoriæ VVillelmus Abbas, suæ religionis affluentia totius partes Romani Imperij illustrabat, Abbatumque multorum tepidos animos sui feruoris imagine reformabat & accendebat: apprime enim liberalibus artibus eruditum atque disciplinis Ecclesiasticis cunctisque spiritualibus officiis, nihilominus etiam fere virtutum omnium gratia imbutum, & illuminatum, Diuionensium Ecclesie B. Maiolus præposuerat & constituerat Abbatem & Magistrum.

[3] [Abbates Fiscanenses.] In eodem MS. Codice catalogus extat Abbatum Fiscanensium: Guillelmus primus Abbas Fiscannensis, de Burgundia natus, fuit nobili genere procreatus. In quodam libro memoriali de præfato sanctissimo Patre piæ recordationis & memoriæ discimus, quod suæ religionis affluentia totius partes magni Imperij illustrabat. Et quoniam nouit, quod nisi qui legitime certauerit, coronabitur, opus bonum, quod inceperat cœnobio Fiscanensi, studuit perseueranter exercere, qui monasteria per viginti nouem annos gloriosissime regens b diem clausit extremum, &, vt credimus, feliciter in Christo coronatur. c Vixit XXIX. annis. Ioannes …. Italus, profectus Ierosolymam: sedit annis d 2. e
Guilielmus Virgo, vulgo la pucelle, magnus eleemosynarius, diœcesis Baiocensis, 29. annis.
Rogerius, diœcesis Baiocensis, 31. annis. huius meminit Ordericus Vitalis lib. 12.
Henricus, 49. annis: sub hoc pretiosus sanguis repertus. De huius electione agit Ordericus l. 13.
Radulphus, Raoul. 30. annis.
Richardus, 3. annis.
Richardus Morinus, 5. annis.
Guilielmus Napaille, 31. an.
Richardus de Trieges, 16. annis.
Guilielmus de Putot, 12. annis.
Thomas a S. Benedicto, 20. annis.
Robertus du Putot.
Petrus Rogerius, factus summus Pontifex Clemens VI.

[Annotata]

a Richardus II. Dux IV. Normanniæ, successit patri an. Ch. 996. e viuis excessit an. Ch. 1026.

b Obiisse S. Guilielmum Fiscani an. Ch. 1031. ostendimus supra in eius vita.

c In regimine, nimirum.

d Ordericus Vitalis lib. 4. Eccl. hist. ann. 5. eius regiminitribuit.

e De hot Guilielmo, quem de Roz appellat, pluribus Ordericus lib. 3. 4. 8. & 11.