Anhang Mai I

[Appendix]

SYNAXARIVM
Ex Menologio, jussu Basilii Imperatoris collecto, cujus sex postremi menses servantur manuscripti in monasterio Basilianorum Cryptæ-Ferratæ in Latio.

EX MS. CRYPTÆ FERRATÆ

ΜΗΝΙ ΜΑΙΩι Α᾽ Η ΚΟΙΜΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΙΕΡΕΜΙΟΥ.

I

Hieremiȩ Proph.

Ιερεμίας ὁ ἐκλεκτὸς Προφήτης τοῦ Θεοῦ, ὑπῆρχεν ἐκ τῆς Ἰουδαίας χώρας· προεφήτευσε δὲ καὶ ἕτερα μὲν πολλὰ, ἔτι δὲ καὶ περὶ τῆς ἀλώσεως Ἰερουσαλὴμ. Διὸ καὶ ἔλαβε τὴν κιβωτὸν τοῦ νόμου· καὶ τὰ ἐν αὐτῇ ἅγια πάντα, καὶ κρύψας εἰς πέτραν, ἐ͂ιπε τοῖς παρεστῶσιν, Ἀπεδήμησε Κύριος ἐκ Σινὰ εἰς τὸν οὐρανὸν, καὶ πάλιν ἐλεύσεται ἐν Σινᾶ ἐν δυνάμει· καὶ σημεῖον ὑμῖν ἔσται τῆς παρουσίας αὐτοῦ, ὅταν ξύλον προσκυνήσωσι πάντα τὰ ἔθνη. Ἐγένετο δὲ ἐν τῇ πέτρᾳ, ἐν ᾗ ἔκρυψε την κιβωτὸν, ὡς νεφέλη σκιάζουσα τὸν τόπον ἕως τῆς σήμερον. Ἐβασανίσθη δὲ πολλὰ ὑπὸ τῶν Ἰουδαίων, διότι ήλεγχεν αὐτοὺς ἐπὶ ταῖς ἀνομίαις αὐτῶν. Ἀπελθὼν εἰς Αἴγυπτον, προεφήτευσεν ὅτι δεῖ σεισθηναι τά εἴδωλα αὐτῶν, καὶ συμπεσεῖν διὰ Σωτῆρος παιδίου ἐκ παρθένου γεννηθησομένου ἐν φάτνῃ. Γενόμενος δὲ ἐν Δάφναις, πόλεως τῆς Αἰγύπτου, καὶ λίθοις βληθεὶς ὑπὸ τοῦ λαοῦ, ἀπέθανεν, καὶ ἐτάφη ἐγγὺς τοῦ οἴκου Φαραώ.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΒΑΤΑ.

Batæ M.

Ὁ ἅγιος Μάρτυς Βατᾶς ἦν μεν ἐκ τῆς χώρας Περσίδος, ἐκ προγόνων τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν μαθὼν. Τριακονταετὴς δὲ γενόμενος, καταλιπὼν πατέρα, μητέρα, γυναῖκα, τέκνα, καὶ πάντα τὸν πλοῦτον αὐτοῦ, ἀπελθὼν ἐγένετο μοναχὸς· καὶ ἀσκήσας καλῶς, ἐπεθύμησε καὶ τοῦ διὰ μαρτυρίου τελειωθῆναι. Κινηθέντος οὖν διωγμοῦ κατὰ τῶν Χριστιανῶν, καὶ πάντων τῶν σὺν αὐτῷ μοναχῶν ἐκ τῆς μονῆς φυγόντων, αὐτὸς μόνος ὑπέμεινεν. Ἔνθα κρατηθεὶς, παρεδόθη τῷ Ἄρχοντι Νισίβεος· καὶ παρ᾽ ἐκείνου ἀναγκασθεὶς ἀρνήσασθαι μὲν τὸν Χριστὸν, προσκυνῆσαι δὲ τῷ ἡλίῳ καὶ τῷ πυρὶ, οὐκ ἐπείσθη, ἀλλὰ παῤῥησία· τὸν Χριστὸν ὡμολόγει. Ἐκταθεὶς οὖν ὑπὸ δέκα στρατιωτῶν ἐξ ἑκατέρων τῶν χειρῶν, ἀπὸ τῆς πολλῆς βίας ἐξηρθρώθη τοὺς ὤμους. Εἷτα δεθεὶς ἀπο τῶν σπερμογόνων μορίων σχοινίοις ἐσύρετο, ῥοπάλοις τυπτόμενος· καὶ μετὰ ταῦτα τυφθεὶς πάντα τὰ μέλη τοῦ σώματος, μαχαίρᾳ ἐτελειώθη.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι Β᾽ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ ΕΣΠΕΡΟΥ, ΖΩΗΣ, ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΚΝΩΝ ΑΥΤΩΝ.

II

HESPERI ZOES ET FILIORUM MM.

ἝΣπερος καὶ Ζωὴ μετὰ τῶν τέκνων αὐτῶν, οἱ ἅγιοι Μάρτυρες, ὑπῆρχον μὲν ἐπί τῆς βασιλείας Ἀδριανοῦ, ἐκ τῆς χώρας Ἰταλίας, δοῦλοι δὲ πλουσίου τινός. Ἀνατραφέντες οὖν Χριστιανικῶς Κυριακὸς καὶ Θεόδουλος ὑπὸ τῶν γονέων αὐτῶν, ἐν μιᾷ ἐ͂ιπον αὐτοῖς· Διὰ τί δουλέυομεν τοῖς ἀσεβέσι τούτοις, καὶ οὐ τῷ Χριστῷ; μήποτε συναπολώμεθα αὐτοῖς. Τούτων ἀκούσασα ἡ μητὴρ, ἐ͂ιπεν· Ἀντίστητε τῷ ἀγοράσαντι ἡμῶν τὰ σώματα, καὶ μαρτυρήσομεν ὑπὲρ Χριστοῦ. Τότε ἀπελθόντες οἱ παίδες, ἐ͂ιπον τῷ κυρίῳ ἑαυτῶν· Ἐπεὶ τῶν μὲν σωμάτων ἡμῶν κύριος ὑπάρχεις, τῶν δὲ ψυχῶν ὁ δεσπότης Ἰησοῦς Χριστὸς, ὁ πάντων κύριος ἀπὸ τοῦ νὺν οὐ σοὶ, ἀλλ᾽ ἐκείνῳ δουλεύσομεν. Ἐκπλαγεὶς οὖν ὁ κύριος αὐτῶν, τότε μὲν ἔπεμψεν αὐτοὺς πρὸς Ἕσπερον τὸν πατέρα αὐτῶν, ὄντα ἐν τῇ πόλει Τριτωνίου· ὕστερον δὲ ἀγαγὼν τόν τε πατέρα, καὶ μητέρα, καὶ βασανίσας, τέλος φοῦρνον ἐκκαύσας, καὶ ἐμβαλὼν αὐτοὺς, ἐν αὐτῷ ἔκαυσεν.

ΚΑΙ ΚΟΙΜΗΣΙΣ ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ.

Athanasii Ep.

Ἀθανάσιος, ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν, ἦν ἐπὶ τῆς βασιλείας Κωνσταντίνου τοῦ μεγάλου, καὶ Κωνσταντίου υἱοῦ αὐτοῦ, ἐκ τῆς πόλεως Ἀλεξανδρείας, παιδόθεν τὸν Θεὸν ἀγαπῶν, καὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς τάξεως ἀντιποιούμενος. Καὶ γαρ παιδίον ὢν, παραλαβὼν τοὺς συνηλικιώτας, ἐπὶ τὸν αἰγιαλὸν τῆς θαλάσσης παρεγένετο καὶ ὡς ἐν παιδιᾷ σχηματίσας ἑαυτὸν Ἐπίσκοπον, καὶ ἐκ τῶν σὺν αὐτῷ προχειρισάμενος Πρεσβυτέρους καὶ Διακόνους, ἐβάπτισε τὰ λοιπὰ παιδία τῶν Ἑλλήνων καὶ τῶν Ἰουδαίων τῶ τῆς θαλάσσης ὕδατι. Θεωρῶν δὲ ταῦτα ἄνωθεν ὁ τῆς Ἀλεξανδρείας Ἐπίσκοπος Ἀλέξανδρος, ἐθαύμαζε· καὶ γνοὺς τῷ πνεύματι ὡς μέλλοντα εἰσὶ τὰ πραττόμενα προμηνύματα, τοὺς μὲν παῖδας τῷ θείῳ μύρῳ ἐπιχρίσας ἐτελείωσεν· Ἀθανάσιος δὲ παρ᾽ αὐτοῦ γραμματισθεὶς πρότερον, καὶ γενόμενος Ἀναγνώστης, ὕστερον προεχειρίσθη καὶ Ἐπίσκοπος· καὶ πολλὰ ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας ἀγωνισάμενος, ἐτελειώθη.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι Γ᾽ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ ΤΙΜΟΘΕΟΥ ΚΑΙ ΜΑΥΡΑΣ.

III

Timothei & Mauræ MM.

Τιμόθεος, ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ἦν μὲν Ἀναγνώστης τῆς ἁγιωτάτης τοῦ Θεοῦ ἐκκλησίας· νόμῳ δέ γάμου τὴν Μαῦραν εἰς γυναῖκα λαβὼν, ἡμερῶν ἑίκοσι μὴ παρελθουσῶν, ἐκρατήθη παρὰ τῶν εἰδωλολατρῶν· καὶ δεθεὶς, ἤχθη πρὸς Ἀῤῥιανὸν τὸν Ἡγεμόνα Θηβαΐδος, καὶ παρεδότη αὐτῷ. Τότε λέγει αὐτῷ· Φέρε τὰς βίβλους σου, καὶ καῦσόν αὐτὰς ἔμπροσθέν μου. Τοῦ δὲ Ἁγίοῦ μὴ πεισθέντος τοῦτο ποιῆσαι, σίδηρα πεπυρωμένα ἐνέβαλεν εἰς τὰ ὦτα αὐτοῦ· καὶ παραυτίκα αἱ τῶν ὀφθαλμῶν αὐτοῦ κόραι ἐξέπεσον. Εἶτα δεσμεῖται έπὶ τροχοῦ τοὺς ἀστραγάλους αὐτοῦ, καὶ ξύλον ἐμβάλλει εἰς τὸ στόμα αὐτοῦ· καὶ λίθον τῷ τραχήλῳ αὐτοῦ προσδήσας, ἐκρέμασε κατὰ κεφαλῆς. Ὡς δὲ οὐκ ἔπειθεν αὐτὸν, λέγει τῇ συμβίῳ αὐτοῦ· Παραινέσαι αὐτῷ ἀποστῆναι τοῦ Χριστοῦ. Ἡ δὲ μάλλον καὶ αὐτὴ ῃρετίσατο μαρτυρῆσαι· ὅθεν ἀνασπῶσι τὰς τρίχας τῆς κεφαλῆς αὐτῆς. Καὶ μετὰ ταῦτα προσηλωθέντες ἀμφότεροι τοίχῳ, ἐπὶ ἐννέα ἡμέραις καρτερήσαντες ἐτελειώθησαν.

ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΠΕΤΡΟΥ ΤΟΥ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΥ.

Petri Ep.

Πέτρος, ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν, ὑπῆρχε μὲν ἐκ τῆς Κωνσταντινουπόλεως, γονέων εὐλαβῶν υἱὸς, τῶν ὕστερον γεγονότων καὶ μοναχῶν· καὶ τοσοῦτον ἠγωνίσατο εἰς ἀρετὴν, ὅσον οὐκ ἔστιν εἰπεῖν· οὐ μόνον γαρ ἀγρυπνίᾳ καὶ μελέτῃ τῶν θείων γραφῶν πάντας ἐνίκησεν, ἀλλὰ καὶ ἐλεημοσύνῃ καὶ τῇ πρὸς τοὺς πένητας συμπαθείᾳ. Ἐξ οὗ καὶ καταναγκασθεὶς γενέσθαι Κορίνθου Ἀρχιεπίσκοπος οὐκ ἐπείσθη, διὰ ταπείνωσιν καὶ εὐλάβειαν. Καὶ χειροτονηθέντι Παύλῳ, τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ, συγκατῆλθε· καὶ παρακλήσει τῶν Ἀργείων ἐχειροτονήθη Ἄργους Ἐπίσκοπος· καὶ οὕτως ἐσπούδασεν εἰς ἐλεημοσύνην, ὡς μηδὲν καθ᾽ ἑκάστην συγχωρεῖν εὑρίσκεσθαι ἐν τῷ κελλίῷ αὐτοῦ, πλὴν τοῦ χιτῶνος ὃν ἐφόρει, καὶ μὴ δὲ ἐκείνου φείδεσθαι, πτοχοῦ προσελθοντος. Ὅθεν πολλὰ θαύματα ποιήσας, καὶ τὸν Θεὸν θεραπεύσας, ἐν εἰρήνῃ ἐτελείωθη.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι Δ᾽ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΣΙΛΒΑΝΟΥ.

IV

Silvani Ep. M.

Σιλβανὸς, ὁ τοῦ Χριστοῦ Ἱερομάρτυς, ἦν μὲν ἐκ τῆς τῶν Γαζαίων χώρας, στρατιώτης δὲ ὑπάρχων πρότὲρον· ὕστερον διὰ Χριστὸν καταλιπὼν τὸ στρατέυεσθαι τῷ γηΐνῳ Βασιλεῖ, ἐστρατεύθη τῷ ἐπουρανίῳ Βασιλεῖ Χριστῷ· διὸ καὶ ἱεροσύνης καταξιοῦται, γενόμενος Πρεσβύτερος, ἐ͂ιτα Ἐπίσκοπος. Ἐν τῇ τοῦ Χριστοῦ δὲ προσκαρτερῶν ἐκκλησίᾳ, καὶ πολλοὺς τῶν Ἑλλήνων διὰ τῆς διδασκαλίας αὐτοῦ ἐπιστρέφων ἐπὶ τὸν Κύριον, ἐκρατήθη ὑπὸ τῶν εἰδωλολατρῶν· καὶ ἀχθεὶς εἰς μέσον τοῦ δήμου τῶν Καισαρέων, ἐτύφθη ἀφιδῶς. Εἶτα κρεμασθεὶς, ἐξέσθη ἰσχυρῶς· καὶ μετὰ ταῦτα ἐν τοῖς τοῦ χαλκοῦ μετάλλοις χαλκέυειν κατεδικάσθη· ἐν οἷς πλεῖστα τιμωρηθεὶς, καὶ τὸν Χριστὸν οὐ μόνον ὁμολογεῖν μὴ παυσάμενος, ἀλλὰ καὶ ἄλλοις, καὶ μάλιστα τοῖς μετ᾽ αὐτοῦ οὖσι Θεὸν κύρηττων ἀληθινὸν, μετὰ καὶ ἄλλων τεσσαράκοντα Μαρτύρων τῶν ὑπ᾽ αὐτοῦ διδαχθέντων, ξίφει τὴν κεφαλὴν ἀπετμήθη.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΟΛΒΙΑΝΟΥ, ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΑΥΤΟΥ.

Olbiani & Discip. MM.

Ὀλβιανὸς, ὁ θεῖος Ἱερομάρτυς, Ἐπίσκοπος ἦν ἐπὶ Μαξιμιανοῦ τοῦ Βασιλέως, ἡγεμονέυοντος τῆς Ἀσίας Αἰλιανοῦ. Ἀγριππίνου δέτινος Ἱερέως ὄντος τῶν εἰδώλων, θυσίαν ἐπιτελοῦντος τῇ Ἥρᾳ, κρατηθεὶς ἠναγκάζετο θῦσαι, καὶ λιβανωτὸν ἐπιβαλεῖν τῷ βομῷ. Ὁ δὲ πολλαῖς ἀντιθέσεσι, καὶ λόγοις εὐσεβέσι, τὴν μὲν κατὰ Χριστὸν πίστιν ἐξυμνῶν καὶ ἐπαινῶν, τὴν δὲ τῶν εἰδώλων θρησκείαν κακίζων καὶ διαβάλλων, πρῶτον μὲν σουβλίοις πεπυρωμένοις τὰ σπλάγχνα καὶ τὰ ψὐα διακαίεται, ἐ͂ιτα ῥάβδοις ἀφιδῶς τύπτεται, καὶ τῇ φυλακῇ παραδίδοται· ἐκβληθεὶς δὲ μετὰ τοῦτο τῆς φυλακῆς, καὶ πάλιν ἀναγκασθεὶς ἀρνήσασθαι μὲν τὸν Χριςὸν, θῦσαι δὲ τοῖς εἰδώλοις, καὶ μὴ πεισθεὶς, μετὰ τῶν μαθητῶν αὑτοῦ τὴν διὰ πυρὸς ἀπόφασιν δέχεται· καὶ ἀναφθείσης καμίνου καίομένης μεγάλης σφόδρα, μετ᾽ αὐτῶν ἐμβληθεὶς ἐν αὐτῇ, ἐτελειώθη.

ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΗΦΩΡΟΥ ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΜΗΔΙΚΙΟΥ.

Nicephori Hegum. Conf.

Ὀ ὅσιος Νικηφόρος ὑπῆρχεν μὲν ἐπὶ τῶν χρόνων τῶν Εἰκονομάχων, ἐκ βρέφους δὲ ποθήσας τὸν Χριστὸν, καὶ ὁρῶν τὴν αἵρεσιν αὐξανομένην, καταλιπὼν τὸν κόσμον καὶ τὰ ἐν κόσμῳ, καὶ γενόμενος μοναχὸς, ἀπῆλθεν ἐν τοῖς ὄρεσι καὶ ἡσύχαζε, προσευχαῖς καὶ νηστείαις σχολάζων, καὶ Θεῷ ὑπὲρ τῆς οἰκουμενικῆς καταστάσεως προσευχόμενος. Γαλινησάσης δὲ μικρὸν τῆς αἱρέσεως, πολλῇ παρακλήσει τῶν μοναχῶν προέστη τῆς τοῦ Μηδικίου μονῆς. Αὖθις δὲ κακοῦ ἀναῤῥιπισθέντος, καὶ τῆς αἱρέσεως ὑπὸ Λέοντος τοῦ δυσσεβοῦς Βασιλέως αὐξηθείσης, ἐξωσθεὶς τῆς ποίμνης, ὡς προσκυνητὴς τῶν πανσέπτων εἰκόνων, καὶ ταῖς τῶν ἁγίων Πατριαρχὼν ἐντολαῖς ἐπόμενος, πικραῖς ἐξωρίαις καθυποβληθεὶς, ἐν σκοτεινοτάτῃ φυλακῇ ἀπεκλείσθη. Ἔνθα καὶ ὡς στεῤῥὸς ἀθλήτὴς τὴν ψυχόλεθρον ἀπάτην καταβαλὼν, πρὸς Χριστὸν, ὃν ἐπόθησεν, ἐξεδήμησεν.

ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΛΑΡΙΟΥ ΤΟΥ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΥ.

Hilarii Thauma.

Ἱλάριος, ὁ Θαυματουργὸς, ἐκ νεαρᾶς ἡλικἰας μοναχὸς γενόμενος, καὶ τὸν σταυρὸν αὐτοῦ ἐπ᾽ ὤμων ἀράμενος, τῷ σταυρωθέντι δἰ ἡμᾶς Δεσπότῃ κατηκολούθησεν· καὶ τὰ πάθη τῆς σαρκὸς ὑποτάξας δι᾽ ἐγκρατείας, ἐν πάσαις ἀρεταῖς τοὺς μοναχοὺς πάντας ἐνίκησεν. Ἐν σκοτεινωτάτῳ γαρ οἰκίσκῳ ἑαυτὸν ἀποκλείσας, καὶ ἔξω θορύβου παντὸς γενόμενος, ἐλαμπρύνθη τῇ ἀπαθείᾳ· διὸ καὶ τῆς ἱεροσύνης κατηξιώθη, καὶ τῷ θαύματα ἐπιτελεῖν· ζώοις γαρ ἐπετίμα καταβλάπτουσι τὰ φυόμενα σπέρματα, καὶ ἀπεδίωκεν αὐτὰ ἐκ τοῦ ἀγροῦ, καὶ πηγὴν χαλάζης δἰ εὐχῆς ἀνέστειλε, καὶ γῆν διψῶσαν ὄμβροις ἐπότισε· καὶ ῥοῦν ποτάμιον, ὡς ὁ Προφήτης Ἐλισσαῖος, διέῤῥιξεν, καὶ ξηρὰν χεῖρα ἀνθρώπου ἰάσατο, καὶ τυφλῷ τὸ βλέπειν ἐχαρίσατο, καὶ χωλοῖς τὸ περιπατεῖν ἐδωρήσατο, καὶ ἕτερα θαύματα πλεῖστα ποιήσας, ἐν εἰρήνῃ πρὸς Κύριον ἐξεδήμησεν.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι Ε᾽ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΕΙΡΗΝΗΣ.

V

Irenes V. M.

Εἰρήνη. ἡ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ἦν θυγάτηρ Λικιννίου Βασιλίσκου· εὔμορφος δὲ ὑπάρχουσα, ἀπεκλείσθη παρὰ τοῦ πατρὸς αὐτῆς ἐν πύργῳ ὑψηλῷ, ἓξ ὲτῶν οὖσα, μετὰ δουλίδων δέκα καὶ τριῶν· ἐν ᾧ ἐδιδάχθη ὑπὸ θείου Ἀγγέλου τὰ μυστήρια τοῦ Θεοῦ. Καὶ μετὰ μικρὸν, ἐλθόντος Τιμοθέου, μαθητοῦ τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου Πάυλου, ἐβαπτίσθη ὑπ᾽ ἐκείνου· καὶ συντρίψασα τὰ εἴδωλα, ἃ ἔδωκεν αὐτῇ ὁ πατὴρ αὐτῆς προσκυνεῖν, ἔῤῥιψε κάτω. Τότε ὀργισθέντος τοῦ πᾳτρὸς αὐτῆς, προσεδέθη ἵππῳ ἀγρίῳ ἐπὶ τὸ φονευθῆναι. Καὶ αὐτῇ μὲν οὐδὲν ἠδικήθη· ὁ δὲ πατὴρ αὐτῆς ἀπέθανε, τοῦ ἵππου δακόντος τὴν χεῖρα αὐτοῦ καὶ ἀποκόψαντος· ἡ δὲ προσευξαμένη, ἀνέστησεν αὐτόν. Τότε ἐπίστευσε καὶ αὐτὸς τῷ Θεῷ, καὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ, καὶ ἄλλοι ὡσεὶ χιλιάδες τρεῖς. Καὶ πάλιν κρατηθεῖσα ἡ Ἁγία παρὰ Ἀμπελιανοῦ τοῦ Ἡγεμόνος, καὶ πολλὰ τιμωρηθεῖσα, καὶ μὴ πεισθεῖσα ἀρνήσασθαι τὸν Χριστὸν, ξίφει τελειωθεῖσα, ἐτάφη.

ΝΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι στ᾽ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΥΑΘΛΟΥ ΙΩΒ.

VI

Iob.

Ἰὼβ ὁ μακάριος ὑπῆρχεν ἐκ τῆς Αὐσίτιδος χώρας, τῶν ὁρίων Ἰουδαίας καὶ Ἀραβίας, τῶν Ἠσαῦ υἱῶν υἱὸς, ὡς ἐ͂ιναι πέμπτον ἀπὸ Ἀβραάμ. Προυπῆρχε δὲ αὐτῷ ὄνομα Ἰωάμ· καὶ προεφήτευσεν ἔτη τριάκοντα καὶ πέντε, προλαβὼν τὴν σάρκωσιν τοῦ Χριστοῦ, ἔτη χίλια ἐννακόσια εἴκοσι πέντε. Τοῦτον μαρτυρηθέντα ὑπὸ Θεοῦ δίκαίον, ἐξῃτήσατο ὁ διάβολος τιμωρεῖσθαι· καὶ θέλων ὁ Θεὸς ἐπὶ πλεῖον δοξάσαι, παρέδωκεν αὐτὸν τῷ διαβόλῳ. Ὁ δὲ διάβολος οὐ μόνον ἐγύμνωσε τῆς περιουσίας, καὶ τῶν τέκνων· ἀλλὰ καὶ αὐτὸν πλήξας, ἐπὶ τῆς κοπρίας ἡλκωμένον, καὶ τραυματίαν ἔῤῥιψεν. Ἀλλ᾽ ὁ Ἅγιος πάντα πειρασμὸν ὑπομείνας, καὶ εἰς πάντα εὐχαριστήσας τῷ Θεῷ, κατῄσχυνε τὸν διάβολον. Καὶ πάλιν ἀπολαβὼν ἐπὶ τῆς γῆς διπλοῦν τὸν πλοῦτον, καὶ γυναῖκα λαβὼν, καὶ παιδοποιήσας, καὶ τῷ Θεῶι συνήθως εὐαρεστήσας, ἐτελειώθη.

ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΠΑΧΩΜΙΟΥ.

Pachomii Monachi.

Παχώμιος, ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν, κρατηθεὶς ἐν τῷ καίρῷ τοῦ διωγμοῦ, ἀπεκλείσθη εἰς φυλακὴν· ἀτελὴς δὲ ὢν, καὶ μὴ γινώσκων καλῶς τὸ τῆς πίστεως δόγμα, παρεκάλει τὸν Θεον διδάξαι αὐτὸν· καὶ ἐλθὼν Ἄγγελος Θεοῦ, ἐδίδαξεν αὐτὸν πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν. Παυσαμένου δὲ τοῦ διωγμοῦ, τῆς φυλακῆς ἀπολυθεὶς, ἀπῆλθεν ἐν ταῖς ἐρήμοις καὶ ἡσύχαζε· καὶ τοσοῦτον ὑψώθη πρὸς ἀρετὴν, ὡς Ἀγγέλου ἀξιοθῆναι ὁμιλίας, καὶ παρ᾽ ἐκείνου μαθεῖν τοὺς τύπους καὶ τὸ σχῆμα τῶν μοναχῶν· ἐξ ἐκείνου γαρ ἐτυπώθη τὸ ἀγγελικὸν ἐπάγγελμα τῆς μοναδικῆς πολιτείας. Μετὰ ταῦτα δὲ πολλὰ μοναστήρια ἀνεγείρας εἰς Θεοῦ δοξολογίαν, καὶ θάυματα ποιήσας, καὶ τὸν Θεὸν μέχρι γήρως θεραπέυσας ἐν πᾶσι, χαίρων πρὸς αὐτὸν ἐξεδήμησεν, ἀπολαβὼν ἐν οὐρανοῖς βασιλείαν αἰώνιον, καὶ ζωὴν ἀΐδιον καὶ ἀτελεύτητον.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι Ζ᾽ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΕΝ ΟΥΡΑΝΩι ΦΑΝΕΝΤΟΣ ΣΗΜΕΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ.

VII

Crucis apparitio.

Ἐπὶ Κωνσταντίου τοῦ Βασιλέως, τοῦ υἱοῦ τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου, καὶ Κυρίλλου Ἀρχιεπισκόπου Ἱεροσολύμων, ἐν ταῖς ἡμέραις τῆς ἁγίας Πεντηκοστῆς, ὥρᾳ τρήτῃ τῆς ἡμέρας, ἐφᾴνη ὁ τύπος τοῦ τιμίου καὶ ζωοποιοῦ Σταυροῦ, συνεστὼς ἐκ φωτὸς ἐν τῷ οὐρανῷ, ὁρῶντος παντὸς τοῦ λαοῦ, ὑπὲρ ἄνω τοῦ ἁγίου Γωλγοθὰ, ἐκτεταμένος, ἔνθα ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ἐσταυρώθη· καὶ διήκων μέχρι τοῦ ἁγίου ὄ ρους τῶν ἐλαιῶν, ὅστις τῇ λαμπρότητι τῶν μαρμαρυγῶν τὰς ἡλιακὰς ἀκτίνας ἀπέκρυψεν. Ὅθεν πᾶσα ἡλικία τῶν Χριστιανῶν, νέωντε καὶ γερόντων σὺν νηπίοις καὶ θηλάζουσιν, εἰς τὴν ἁγίαν τοῦ Θεοῦ ἐκκλησίαν κατέλαβε· καὶ ἐν ἀμέτρῳ χαρᾷ δόξαν καὶ εὐχαριστείαν μετὰ θερμῆς κατανύξεως τῷ Θεῷ ἀνέπεμψεν, ἐπὶ τῷ παραδόξῳ θαύματι. Περὶ τούτου δὲ καὶ ὁ ἅγιος Κύριλλος πρὸς Κωνστάντιον ἔγραψεν, ἐπιστηρίζων αὐτὸν ἐν τῇ ὀρθοδόξῳ πίστει.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΑΚΑΚΙΟΥ.

Acacii M.

Ἀκάκιος, ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ἦν ἐπὶ Μαξιμιανοῦ τοῦ Βασιλέως ἐκ τῆς χώρας Καππαδοκίας, στρατευόμενος ἐν τῷ τάγματι τῶν σχολῶν. Διαγνοσθεὶς δὲ ὅτι Χριστιανός ἐστιν, ἐκρατήθη καὶ προσήχθη τῷ τῆς χώρας Ἄρχοντι· καὶ ὁμολογήσας τὸν Χριστὸν, ἐτύφθη σφοδρῶς. Εἶτα παραπεμφθεὶς ἑτέρῳ Ἄρχοντι, καὶ συνδεθεὶς καὶ ἄλλοις πολλοις δεσμώταις, ἤχθη εἰς τὸ Βυζάντιον· καὶ δειναῖς μάστιξι καὶ στρεβλώσεσι καταξανθεὶς ὅλον τὸ σῶμα, ἀπεκλείσθη εἰς φυλακὴν. Ἔνθα ἐπιστάντες θείοι Ἄγγελοι, ἀπεκατέσησαν αὐτὸν ὑγιῆ· καὶ ἰδόντες αὐτὸν οἱ ἐν τῇ φυλακῇ πάντες οὕτω ταχέως ὑγιάναντα, ἐπίστευσαν καὶ αὐτοὶ τῷ Χριστῷ, καὶ ἀπεκεφαλίσθησαν. Εἶτα τῆς φυλακῆς ἐκβληθεὶς, καὶ παραπεμφθεὶς ἑτέρῳ Ἄρχοντι, καὶ πάλιν τιμωρηθεὶς, ἀπεκεφαλίσθη. Καὶ κατετέθη τὸ λείψανον αὐτοῦ ἐν τόπῳ ἐπιλεγομένω Σταυρίῳ.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι Η᾽ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ ΕΠΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΟΝΕΩΣ.

VIII

Manna Ioannis Euang.

Ὁ Φιλάνθρωπος καὶ πανάγαθος Θεὸς ἡμῶν, οὐ μόνον τοὺς ὑπὲρ αὐτὸν ἀγωνισαμένους ἁγίους αὐτοῦ Μαθητὰς καὶ Ἀποστόλους, Προφήτας τε, καὶ Μάρτυρας, καὶ πάντας τοὺς εὐαρεστήσαντας αὐτῷ, βασιλείας οὐρανων, καὶ τῶν αἰωνίων ἠξίωσεν ἀγαθῶν· ἀλλὰ καὶ τοὺς τόπους, ἐν οἷς ἤδη ἔτριψαν ἤ ἐτάφησαν, πλήρεις χαρίτων ἀποδείξας, πολλοῖς ἐλάμπρυνε θαύμασι. Καὶ γαρ ὁ τάφος, ἐν ᾧ ὁ μέγας Ἀπόστολος καὶ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης μέλλων μετατεθῆναι ἐτάφη, κόνιν ἁγίαν, ἣν οἱ ἐγχώριοι Μάννα προσαγωρεύουσιν, ἐπινεύσει Πνεῦματος ἁγίου, κατὰ τὴν ὀγδόην ἡμέραν τοῦ Μαΐου μηνὸς ἐτησίως ἐξαίφνης ἀναβρύει καὶ ἀναδίδωσιν· ἣν οἱ προσερχόμενοι λαμβάνοντες, χρῶνται αὐτῆ᾽ εἰς παντοίων παθῶν ἀπολύτρωσιν, εἰς θεραπείαν ψυχῶν, εἰς ῥῶσιν σωμάτων, Θεὸν δοξολογοῦντες, καὶ τὸν αὐτοῦ θεράποντα Θεολόγον γεραίροντες.

ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΑΡΣΕΝΙΟΥ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ.

Arsenii monachi.

Ἀρσένιος, ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν, ἦν μὲν ἐκ τῆς παλαιᾶς Ρὥμης, Διάκονος τῆς ἁγιωτατης τοῦ Θεοῦ ἐκκλησίας · διὰ δὲ τὴν γνῶσιν αὐτοῦ καὶ τὴν ἀρετὴν, ἐξελέγει παρὰ τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου τοῦ Βασιλέως ἐπὶ τὸ διδάσκειν τὰ παιδία αὐτοῦ, τόν τε Ἀρκάδιον καὶ τὸν Ὁνώριον, οὐ μόνον γράμματα, ἀλλὰ καὶ ἀρετὴν. Οὕτω δὲ ἐτιμᾶτο παρὰ τοῦ Βασιλέως, ὡς καὶ Βασιλεοπάτωρ καλεῖσθαι. Ἀλλ᾽ ἐκεῖνος τοὺς θορύβους μισῶν, καὶ τὸν κατά Βασιλέα ἀποστρεφόμενος, τὴν δὲ ἡσυχίαν ἀγαπῶν, καὶ τὸν ἄνω Βασιλέα ποθῶν, παρεκάλει αὐτὸν ὁδηγῆσαι εἰς ὁδὸν, ὅπως δεῖ σωθῆναι. Ἦλθεν οὖν αὐτῷ φωνὴ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ, λέγουσα ἐκ τρίτου· Ἀρσένιε, φεύγε τοὺς ἀνθρώπους, καὶ σώζου. Καὶ παραυτίκα τὰ ἱμάτια ἀλλάξας, καὶ φορέσας πενιχρὰ, ἀπῆλθεν εἰς Αἴγυπτον, καὶ ἡσύχαζε· καὶ ἀγωνισάμενος ὠς οὐδ εὶς ἄλλος, ἐν βάθει γήρᾳ πρὸς Θεὸν ἐξεδήμησεν.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι Θ᾽ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΗΣΑΙΟΥ.

IX

Esaiæ Proph.

Ἠσαΐας, ὁ τοῦ Θεοῦ μέγας Προφήτης, ἦν μὲν ἐξ Ἰερουσαλὴμ, θεῖος δὲ ὑπῆρχε τοῦ Βασιλέως Μανασσῆ υἱοῦ Ἐζεκίου. Ἐλέγχων δὲ αὐτὸν ἐπὶ ταῖς ἀνομίαις αὐτοῦ, ἐοχίσθη εἰς δύο μετὰ ξυλίνου πρίονος· καὶ τελευτήσας, ἐτάφη πλησίον τῶν ὑδάτων, ἅπερ ἀπώλεσεν Ἐζεκίας ὁ Βασιλεὺς, καταχώσας αὐτὰ διὰ τοὺς πολεμίους· καὶ ὁ Θεὸς τὸ σημεῖον τοῦ Σιλωὰμ ἐποίησε διὰ τὸν Προφήτην· δἰ ὅτι πρὸ τοῦ ἀποθανεῖν διψήσας ἠύξατο ποιεῖν ὕδωρ, καὶ ἐυθέως ἀπεστάλη αὐτῷ ἐξ αὐτοῦ ὕδωρ. Διὰ τοῦτο ἐκλήθη Σιλωὰμ, ὃ ἑρμηνεύεται ἀπεσταλμένος. Καὶ τότε μὲν ἔκειτο τὸ ἱερὸν λείψανον τοῦ Προφήτου πλησίον, ὡς εἴρηται, τῶν ὑδάτων τοῦ Σιλωὰμ, καὶ τοῦ τάφου τῶν Βασιλέων Δαυὶδ καὶ Σολομῶντος. Ὕστερον δὲ μετακομισθὲν ἐν Κωνσταντινουπόλει κατεθέτη πλησίον Βλαχερνῶν, ἐν τῷ ναῷ τοῦ ἁγίου Μάρτυρος Λαυρεντίου.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ.

Christophori M.

Περὶ τούτου τοῦ ἁγίου λεγονταί τινα παρά τινων τερατώδη καὶ παράδοξα, ὅτι τε κυνοπρόσωπος ἦν πρότερον καὶ ἀνθρώπους ἤσθιεν, ὕστερον δὲ μετὰ τὸ πιστεῦσαι τῷ Χριστῷ μετεμορφώθη. Οὐκ ἔστι δὲ τοῦτο· ἀλλά τινες αὐτὸν οὕτως ὑπενόησαν, διὰ τὸ ἐθνικὸν εῖναι καὶ ἄγριον καὶ φοβερόν. Ὅμως δὲ ἦν ἐπὶ τῆς Βασιλείας Δεκίου, καὶ κρατηθεὶς ἐν πολέμῳ παρὰ τοῦ Κόμητος, μὴ δυνάμενος λαλῆσαι Γραικιστὶ, ἠύξατο τῷ Θεῷ· καὶ ἀπεστάλη αὐτῷ Ἄγγελος, λέγων· Ἀνδρίζου. Καὶ ἁψάμενος τῶν χειλέων αὐτοῦ, ἐποίησεν αὐτὸν λαλῆσαι Γραικιστὶ. Εἰσελθὼν οὖν ἐν τῇ πόλει, ἐκήρυττε τὸν Χριστὸν. Ἀποστέλλονται οὖν στρατιῶται κρατῆσαι αὐτον· καὶ τῆς ῥάβδου αὐτοῦ βλαστησάσης, ἐπίστευσαν τῷ Χριστῷ, καὶ σὺν αυτῷ βαπτίζονται ἐν Ἀντιοχείᾳ ὑπὸ τοῦ ἁγίου Βαβύλα, ἔνθα καὶ Χριστοφόρος ὀνομάσθη. Εἶτα προσαχθεὶς τῷ Βασιλεῖ, καὶ πολλὰ βασανισθεὶς πρότερον, ὕστερον ἀπεκεφαλίσθη.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ ΕΠΙΜΑΧΟΥ ΚΑΙ ΓΟΡΔΙΑΝΟΥ.

EPIMACHI GORDIANI MM.

Ἐπίμαχος καὶ Γορδιανὸς, οἱ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυρες, ὑπῆρχον ἐκ τῆς μεγάλης καὶ παλαιᾶς Ρὥμης· διὰ δὲ τὸ τὸν Χριστὸν ὁμολογεῖν, κρατηθέντες ὑπὸ τῶν εἰδωλολατρῶν, παρεδόθησαν τῷ τῆς χώρας Ἐπάρχῳ· καὶ καταναγκαστέντες ἀρνήσασθαι μὲν τὸν Χριστὸν, θῦσαι δὲ τοῖς εἰδώλοις, καὶ μὴ πεισθέντες, ἐτύφθησαν σφοδρῶς· καὶ κρεμασθέντες, ἐξέστησαν μετὰ σιδηρῶν ὀνύχων. Εἷτα ἀπὸ τῶν ξύλων καταβιβασθέντες, ἀπεκλείσθησαν εἰς φυλακὴν, λαβόντες καιρὸν προθεσμίας· ὅπως μεταμεληθέντες ζήσωσιν. Οἱ δὲ καὶ ἐν τῇ φυλακῇ ὄντες, οὐκ ἐπάυοντο τοῦ προσεύχεσθαι, καὶ εὐχαριστεῖν τῷ Θεῷ, ὅτι κατηξιώθησαν ὑπὲρ αὐτοῦ ἀγωνίσεσθαι. Μετὰ δέ τινας ἡμέρας πάλιν ἐκβληθέντες τῆς φυλακῆς, καὶ πολλοῖς καὶ διαφόροις βασάνοις ὑποβληθέντες, ξίφει τὰς ἱερας αὐτῶν κεφαλὰς ἀπέτμηθησαν.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΚΟΔΡΑΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΝΟΔΙΑΣ ΑΥΤΟΥ.

Codrati & Soc. MM.

Κοδρᾶτος, ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ὑπῆρχεν ἐπὶ τῆς Βασιλείας Δεκίου καὶ Οὐαλεριανοῦ ἐν Νικομηδείᾳ τῇ πόλει· διὰ δὲ τὴν εἰς Χριστὸν ὁμολογίαν κρατηθεὶς ὑπὸ τῶν Ἑλλὴνων, μετὰ τῆς συνοδίας αὐτοῦ ἤχθη δέσμιος, καὶ παρεδώθη τῷ τῆς πόλεως Ἀνθυπάτῳ· καὶ ἐρωτηθεὶς, ὡμολόγησε παῤῥησίᾳ τὸν Χριστὸν. Ἀπλωθεὶς οὖν κατὰ γῆν, ἐτύφθη Βουνέυροις ξηροῖς· καὶ αἱμάτων πληρώσας τὴν γῆν, τῷ δεσμοτηρίῳ παρεδόθη. Εἶτα εἰς Νίκαίαν ἀχθεὶς παρὰ τοῦ Ἀνθυπάτου, πάλιν ἐτιμωρήθη. Τινὰς δὲ φοβηθέντας τὰς κολάσεις καὶ βουλομένους θῦσαι, τὸν φόβον Θεοῦ ὑπομνήσας, ἐστήριξεν· οὕς εἰς πῦρ ἐμβαλὼν ὁ Ἀνθύπατος ἔκαυσεν. Ὁ δὲ Κοδρᾶτος, ἀπὸ πόλεως εἰς πόλιν περιαγόμενος, καὶ πάσας τοῖς αἵμασι καθαγιάζων, τὴν Ἑρμουπόλιν καταλαβὼν, τὴν κεφαλὴν ἀπετμήθη.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι Ι᾽ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΗΣΥΧΙΟΥ.

Hesychii M.

Ἡσύχιος, ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ἦν μὲν ἐπὶ Μαξιμιανοῦ τοῦ Βασιλέως, πρῶτος τοῦ παλατίου ὑπάρχων, καὶ τὴν ἀξίαν Μάγιστρος· ἐν Ἀντιοχείᾳ δὲ διατρίβων ὁ Μαξιμιανὸς, προσέταξε Χριστιανὸν μὴ στρατέυεσθαι· ἀλλὰ τοὺς βουλομένους Χριστὸν ὁμολογεῖν λῦσαι τὰς ζώνας καὶ ἰδιωτεύειν. Καὶ πολλῶν ἑλομένων τὸν ἄδοξον μάλλον βίον, ἢ τὴν ἐν ἀπολείᾳ τιμὴν, ἑις τούτων γέγονε καὶ ὁ μέγας Ἡσύχιος. Καὶ τοῦτο γνοῦς ὁ Βασιλεὺς, ἐξέδυσεν αὐτὸν τὰ πολυτελεῖ ἱμάτια, καὶ ἐνδύσας κολόβιον τρίχινον, μετὰ τῶν γυναικῶν κατέκρινε συνδιάγειν. Καὶ μετά τινας ἡμέρας προσκαλεσάμενος αὐτὸν, ἔφη· Εἴπε μοι, Ἡσύχιε, εἰ οὐκ αἰσχύνῃ ἐν ἀτιμίᾳ τοιαύτῃ διάγειν; Ὁ δὲ ἐ͂ιπεν· Ἡ παρὰ σοῦ τιμὴ προσκαιρός ἐστι. Τότε λίθον μυλικὸν προσδήσας αὐτοῦ τῷ τραχήλῳ ὁ Βασιλεὺς, ἔῤῥιψεν ἐν τῷ Ὀρώντῃ ποταμῷ, ἔνθα καὶ τὸ μακάριον ἐδέξατο τέλος, ἀπολαβὼν Βασιλείαν οὐρανῶν.

ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΗΣΥΧΙΟΥ ΤΟΥ ΟΜΟΛΟΓΗΤΟΥ.

Hesychii Confess.

Οὗτος ὑπῆρχε μὲν ἐκ τῆς χώρας τῶν Ἀρμενιακῶν· βουληθεὶς δὲ γενέσθαι μοναχὸς καὶ ἡσυχάσας, κατήρχετο ἐπὶ τὰ πρὸς θάλασσαν μέρη. Ἐν ὄρει δὲ ὑψηλῷ ἀπελθόντι, δαίμονες εἰσελθόντες εἰς δύο ἀνθρώπους Ἰωάννην καὶ Ἱλαρίωνα, παρεσκεύασαν ἀπαντῆσαι, καὶ ἐρωτῆσαι αὐτὸν ποῦ πορέυεται· καὶ μαθόντες, ἐ͂ιπον, γέμειν τὸν τόπον θηρίων καὶ ληστῶν. Ὁ δὲ ἐ͂ιπεν· Ἐγὼ θανάτου ἄξια ἔπραξα, καὶ φεύγων τὸν θάνατον άπέρχομαι. Καὶ ἀποκριθέντες ἐ͂ιπον· Τῶν ἀνθρώπων τὸν θάνατον φοβῇ; καὶ τῶν θηρίων οὐ φοβῇ; Τότε γνοὺς τὴν τῶν δαιμόνων ἐπίθεσιν, σφραγίσας αὐτοὺς, ἐδίωξεν ἐκ τῶν ἀνθρώπων. Αὐτὸς δὲ ἀπελθὼν ἐν τῷ τόπῳ, ὅπου ἠβουλήθη, καὶ κτίσας εὐκτήριον, ἡσύχαζεν ἐκεὶ, προσευχόμενος τῷ Θεῷ, καὶ θαυμαστὸς γενόμενος εἰς ἀρετὴν· καὶ πολλὰ θάυματα ποιήσας, ἐτελεύτησε. Τὸ δὲ λείψανον αὐτοῦ ἀνακομισθὲν ἐν Ἀμασίᾳ τῇ πόλει.

ΚΑΙ ΛΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΣΙΜΩΝΟΣ ΤΟΥ ΖΗΛΩΤΟΥ.

Simonis Apostoli.

Σίμων, ὁ μέγας Ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ, ὁ ἐπιλεγόμενος Ζηλωτὴς· μετὰ τῶν ἁγίων Ἀποστόλων ὑπάρχων ἐν τῷ ὑπερώῳ, καὶ τὴν ὁρωμένην τοῦ Πνεύματος ἐνέργειαν ἐν εἴδει περιστερᾶς καὶ πυρίναις γλώσσαις ὑποδεξάμενος, ὅλος πυρίπνους γέγονεν· καὶ θείου ζήλου πλησθεὶς, τὴν μὲν πολύθεον πλάνην πᾶσαν ὡς χόρτον κατέφλεξε τῇ παῤῥησὶᾳ· τὴν δὲ γὴν ὅλην σχεδὸν διαδραμῶν, τῷ διδασκαλικῷ λόγῳ αὐτοῦ καὶ τῷ φέγγει τῆς εὐσεβείας, ἐλαμπρύνετε καὶ κατεφώτισεν· ὅθεν καλῶς τε καὶ καταλλήλως τὴν τοῦ Ζηλωτοῦ ἐπίκλησιν ἐδέξατο, καὶ διπλοῦν τὸ στέφος τῆς ὁμολογίας ἔλαβε. Μαυριτανίαν γαρ, καὶ τὴν τῶν Ἄφρων χώραν, καὶ τὴν Λιβόην ἅπασαν διελθὼν, καὶ πολλοὺς τῶν ἀπίστων ἐπιστρέψας ἐπὶ τὸν Κύριον, ὕστερον ἐν Βρεττανίᾳ γενόμενος, καὶ τῷ σταυρῷ προσπαγεὶς, Θεῷ τὸ πνεῦμα τὸ ἑαυτοῦ παρέθετο.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΑΛΦΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΝΟΔΙΑΣ ΑΥΤΟΥ.

Alphei & Soc. MM.

Ἀλφειὸς, Φιλάδελφος καὶ Κυρὶνος, οἱ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυρες, ὑπῆρχόν ἐκ τῆς χώρας Ἰταλίας, εὐγενεῖς καὶ πλούσιοι, υἱοὶ Βιταλίου Ἄρχοντος τῆς αὐτῆς χώρας. Μαθόντες δὲ τὴν εὐσέβειαν παρὰ Ὀνησίμου τινὸς Χριστιανοῦ καὶ βαπτισθέντες, ἐκήρυττον τὸν Χριστὸν. Κατ᾽ ἐκεῖνον δὲ τὸν καιρὸν ἀποσταλέντος Ἄρχοντος ἀπὸ Ρὥμης μετὰ γραμμάτων Βασιλικῶν ἐν τῇ χώρᾳ Ἰταλίας, ἐπὶ τὸ φονεύεσθαι τοὺς Χριστιανοὺς, διαγνωσθέντες οὖτοι καὶ κρατηθέντες, δέσμιοι παρεπέμφθησαν εἰς Ρὥμην, ἅμα Ὀνησίμῳ καὶ Ἐράσμῳ, καὶ ἑτέροις ἀνδράσι δέκα καὶ τέσσαρσι, πρὸς Λικίννιον· καὶ ὑπ᾽ ἐκείνου παραδοθέντες Διομήδει τῷ Ἡγεμόνι, ἐν Ποπόλοις ἀπήχθησαν. Καὶ ὁ μὲν Ὀνήσιμος λίθον μέγιστον κατὰ τοῦ στήθους δεξάμενος ἀφῆκε τὸ πνεῦμα· ὁ δὲ Ἔρασμος, μετὰ τῶν λοιπῶν δεκατεσσάρων, ἀπεκεφαλίσθη· οἱ δὲ τρεῖς ἐν Σικελίᾳ πεμφθέντες, ἀνηρέθησαν.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι ΙΆ Η ΑΝΑΜΝΗΣΙΣ ΤΟΥ ΓΕΝΕΘΛΙΟΥ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ.

XI

Natalis CP.

Ὅτε τὴν τοῦ Βύζαντος πόλιν ὁ μέγας ἐν Βασιλεῦσι καὶ Χριστιανικώτατος Κωνσταντῖνος λαβὼν, καὶ κτίσας πολλῷ μείζονα, καὶ εἰς τὸ αὐτοῦ ὄνομα τὴν κλήσιν αὐτῆς μεταμείψας, ἀντὶ Βυζαντίου Κωνσταντινούπολιν ὠνόμασε, μετὰ τὸ συμπληρῶσαι τὸ τεῖχος, καὶ τὰς ἠν αὐτῷ οἰκήσεις, καὶ τὰς ἱερὰς ἐκκλησίας, ἀναθεὶς ταύτην τῇ ὑπερενδόξῳ δεσποίνῃ ἡμῶν Θεοτόκῳ καὶ ἀεὶ παρθένῳ Μαρίᾳ κατεξαίρετον, εὐχαριστῶν ἅμα τῷ ἁγιωτάτῳ Πατριάρχῃ καὶ τῷ κλήρῳ καὶ τῷ λαῷ, λιτανεύσας ἀνῆλθεν ἐν τῷ φόρῳ· ἐν ᾧ τὴν αὐτοῦ στήλην οἱ πολῖται ἀνέστησαν, φέρουσαν τοὺς ἁγίους τοῦ Χριστοῦ καὶ Θεοῦ ἡμῶν ἥλους ἐν τῇ κεφαλῇ, οὗ κάτωθεν κεῖται οἱ δώδεκα κόφινοι τῶν περισσευσάντων κλασμάτων τῶν πέντε ἄρτων. Ἔκτοτε οὖν παραλαβοῦσα ἡ συνήθεια, ἐωρτάζει ταύτην ἕως τοῦ νῦν.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΜΩΚΙΟΥ.

Mucii M.

Μώκιος, ὁ τοῦ Χριστοῦ Ἱερομάρτυς, ἦν μὲν ἐκ τῆς πόλεως Βυζαντίου, υἱὸς Χριστιανῶν Εὐφράτου καὶ Εὐσταθίας, ὁρμωμένων ἐκ τῆς παλαιᾶς Ρὥμης. Ὑπάρχων δὲ Πρεσβύτερος τῆς τοῦ Χριστοῦ ἐκκλησίας, παρήγγελλε πᾶσιν ἀπέχεσθαι μὲν τῶν εἰδώλων, τιμᾷν δὲ τὸν Χριστὸν, καὶ σέβειν αὐτὸν ὡς Θεὸν τῶν ὅλων καὶ Κύριον. Ἐν μιᾷ δὲ θυσίας ἐπιτελουμένης παρὰ τοῦ Ἄρχοντος, καὶ τοῦ λαοῦ θύοντος, θείῳ ζήλῳ κινηθεὶς δραμὼν, ἀνέτρεψε τὸν βωμὸν, καὶ τὰ θύματα διεσκόρπισε. Κρατηθεὶς οὖν ἐτιμωρήθη, καὶ ἐμβληθεὶς εἰς πῦρ, ὡρᾶ το μέσον τῆς φλογὸς μετὰ τριῶν ψαλλόντων, καὶ τοῦ ἑνὸς τὸ πρόσωπον ἔλαμπεν ὑπὲρ τὸν ἥλιον. Καὶ αὐτὸς μὲν ἐξῆλθεν ὑγιὴς· ἡ δὲ φλὸξ ἔκαυσε τοὺς παρεστῶτας, καὶ τὸν Ἄρχοντα. Εἶτα πέμπεται εἰς Ἡράκλειαν τῆς Θράκης· ἐνθα τὴν κεφαλὴν ἀποτμηθεὶς, ἐτάφη. Ὕστερον δὲ κτίσας ναὸν ὁ μέγας Κωνσταντῖνος, ἤγαγε τὸ λείψανον αὐτοῦ, καὶ ἀπέθετο ἐν αὐτῷ.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΔΙΟΣΚΟΡΙΔΟΥΣ.

Dioscoridis M.

Διοσκορίδης, ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ὑπῆρχε μὲν ἐκ τῆς Σμυρναίων πόλεως· Χριστιανὸς δὲ ὢν, ἐκήρυττε παῤῥησίᾳ τὸν Χριστὸν, καὶ ἐδίδασκεν ἐπὶ τῷ ὀνόματι αὐτοῦ πάντας τοὺς προσερχομένους αὐτῷ· καὶ πολλοὺς τῶν ἀπίστων ἐπιστρέφων ἀπὸ τῆς πατροπαραδότου πλάνης αὐτῶν, ἐβάπτιζε. Κρατηθεὶς οὖν παρὰ τῶν εἰδωλολατρῶν, μὴ φερόντων ἀκούειν παῤῥησίᾳ τὸν Χριστὸν κηρυττόμενον, ἐμαστιγώθη. Εὖτα δεθεὶς παρεδόθη τῷ Ἄρχοντι· καὶ ἐρωτιθεὶς ὑπ᾽ ἐκείνου, καὶ Χριστιανὸν ἑαυτὸν ὁμολογήσας, βασανισθεὶς παρεπέμφθη φυλακῇ, ἐπὶ πολλαῖς ἡμέραις κακουχηθεὶς ἐν αὐτῇ. Εῖτα τῆς φυλακῆς ἐκβληθεὶς, πάλιν ἠναγκάσθη τὸν Χριστὸν ἀρνήσασθαι· καὶ μὴ πεισθεὶς, ἐξέσθη κρεμασθεὶς· καὶ ἐπιμένων τῇ εἰς Χριστὸν ὁμολογίᾳ, προστάξει τοῦ Ἄρχοντος ἀνῃρέθη.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι ΙΒ᾽ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΠΡΟΥ.

Epiphanii Episc.

Ἐπιφάνιος, ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν, ἦν μὲν ἐκ τῆς χώρας Φοινίκης, υἱὸς Ἰουδαίων· ἀλλ᾽ ἐκείνων ἐναπομεινάντων τῇ τοῦ νόμου λατρείᾳ, αὐτὸς πρὸς τὸν Χριστὸν ἔδραμεν, καὶ βαπτισθεὶς γέγονε μοναχός. Εἶτα ἐχειροτονήθη καὶ Ἐπίσκοπος Κύπρου· καὶ οὕτως ἐθεράπευσε τὸν Θεὸν ὡς καὶ θαύματα ποιεῖν ἀξιωθῆναι. Ἀγωνιζόμενος δὲ ὑπὲρ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, πολλοὺς πειρασμοὺς ὑπὸ τῶν κακοδόξων ὑπέστη· καὶ τὴν ἀλήθειαν μὲν ἐν τοῖς λόγοις κρατύνας, τοὺς δὲ αἱρετικοὺς τῆς ἐκκλησίας ἀπελάσας, ἐπεδήμησε καὶ τῇ Κωνσταντινουπόλει. Καὶ καταναγκασθεὶς ὑπὸ τῆς Εὐδοξίας ὑπογράψαι εἰς τὴν ἐξορίαν τοῦ Χρυσοστόμου, οὐκ ἐπείσθη. Ἀπειλούσης δὲ αὐτῆς, ὡς εἰ μὴ τοῦτο ποιήσει, τὰ εἴδωλα ἀνοίξειν, πεισθεὶς ὑπέγραψε. Καὶ μαθὼν ὁ Χρυσόστομος τοῦτο, ἔγραψε πρὸς αὐτὸν· Ἐπιφάνιε, ἐπεὶ συνήνεσας εἰς τὴν ἐξορίαν μου, οὐ μὴ καθήσης ἐπὶ τοῦ θρόνου σου. Ὁ δὲ ἀντέγραψεν· Ἀθλητὰ Ἰωάννη, Παίου καὶ νίκα. Εἶτα πλέων εἰς Κύπρον, ἐτελεύτησεν ἐν τῷ πλόιῳ.

ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ.

Germani Patriar.

Γερμανὸς, ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν, ὑπῆρχεν ἐπὶ τῆς Βασιλείας Ἡρακλείου, υἱὸς Ἰουστινιανοῦ Πατρικίου· ὅν διὰ φθόνον ὁ τοῦ Ἡρακλείου υἱὸς φονεύσας, τοῦτον εὐνούχισε, καὶ τῷ κλήρῳ τῆς μεγάλης ἐκκλησίας ἀνέταξεν. Ὁ δὲ πρῶτον μὲν ἐπιδοὺς ἑαυτὸν τῇ μελέτῃ τῶν θείων γραφῶν, καὶ τῇ ἀσκήσει καὶ λοιπῇ ἀρετῇ, ὕστερον ἐχειροτονήθη Ἐπίσκοπος τῆς ἐν Κυζίκῳ ἐκκλησίας. Ἀπὸ δὲ τῆς Κυζίκου μετατεθεὶς, ἐπὶ τὴν καθέδραν τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀνήχθη, Πατριάρχης γενόμενος. Καὶ τῇ διδασκαλίᾳ αὐτοῦ τὸν λαὸν φωτίσας, καὶ τὰ βαθύτερα τῶν θείων γραφῶν ἑρμηνεύων, διήρκεσε μέχρι τῆς Βασιλείας Λέοντος τοῦ Ἰσαύρου· ὃν ἰδὼν τὰς θείας εἰκόνας ἀποστρεφόμενον, καὶ μή τε λόγοις, μή τε παραινέσεσι δυνηθεὶς πεῖσαι αὐτὸν ἀποστῆναι τῆς αἱρέσεως, θεὶς τὸ ὠμοφόριον αὐτοῦ ἐπὶ τῆς ἁγίας τραπέζης, ἀπελθὼν ἐν τῷ οἴκῳ αὐτοῦ, ἡσύχαζεν· ἐν ᾧ τῷ Θεῷ προσευχόμενος πρὸς Θεὸν ἐξεδήμησε, χρόνων ἐνενίκοντα.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι ΙΓ᾽ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΓΛΥΚΕΡΙΑΣ.

XIII

Glyceriȩ M.

Γλυκερία, ἡ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ἦν ἐν τοῖς χρόνοις Ἀντωνίνου τοῦ Βασιλέως καὶ Σαβίνου Ἡγεμόνος, ἐν Τραἳανουπόλει τῆς Θράκης. Θύοντος οὖν τοῦ Ἡγεμόνος τοῖς εἰδώλοις, ἅυτη ἐπὶ τοῦ μετόπου αὐτῆς ἐπιγράψασα τὸν τίμιον σταυρὸν, ἦλθε πρὸς τὸν Ἡγεμόνα, Χριστιανὴν ἑαυτὴν καὶ δούλην τοῦ Χριστοῦ ὀνομάσασα. Καὶ τοῦ Ἡγεμόνος παραινοῦντος αὐτῇ θῦσαι, εἰσελθοῦσα ἐν τῷ ναῷ τῶν εἰδώλων, καὶ εὐξαμένη τῷ Χριστῷ, κατέβαλε τὸ τοῦ Διὸς εἴδωλον καὶ συνέτριψε. Διὰ τοῦτο κρεμασθεῖσα ἐκ τριχῶν, ἐξέσθη σιδήροις· εἶτα ἀποκλεισθεῖσα εἰς φυλακὴν, ἐτρέφετο ὑπ᾽ Ἀγγέλου. Εἶτα ἐκ φυλακῆς ἐκβληθεῖσα, ἐνεβλήθη εἰς κάμινον πυρὸς· καὶ τοῦ πυρὸς ὑπὸ θείας δρόσου σβεσθέντος, ἐξῆλθεν ἀβλαβής. Εἶτα ἐξεδάρη τὴν κεφαλὴν· καὶ ἀποκλεισθεῖσαν εἰς φυλακὴν καὶ ὑγιάνασαν ὑπὸ Ἀγγέλου, παρεσκέυασε τὸν δεσμοφύλακα πιστεῦσαι τῷ Χριστῷ· ὅστις παραυτίκα ἀπεκεφαλίσθη· ἡ δὲ Ἁγία θηριομαχῆσα, ἐτελειώθη. Καὶ κατετέθη τὸ λείψανον αὐτῆς ἐν Ἡρακλείᾳ τῆς Θράκης.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ.

Alexandri M.

Ἀλέξανδρος, ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ἦν μὲν ἐπὶ τῆς Βασιλείας Μαξιμιανοῦ, στρατευόμενος ὑπὸ Νουμεριανῷ Κόμητι. Θύοντος δὲ τοῖς εἰδώλοις τοῦ Κόμητος μετὰ τοῦ ὑπ᾽ αὐτὸν τάγματος, μόνος ὁ Ἀλέξανδρος οὐ μόνον οὐκ ἐπείσθη θῦσαι, ἀλλὰ καὶ τὸν Κόμητα καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ πεπλανημένους ἐκάλεσε, καὶ δαιμόνων λατρευτάς. Κρατηθεὶς οὖν, ἤχθη πρὸς Μαξιμιανὸν· καὶ ἐρωτηθεὶς, καὶ τὸν Χριστὸν ὁμολογήσας, ἐτύφθη σφοδρῶς. Εἶτα παρεπέμφθη Τιβεριανῷ Ἐπάρχῳ, τιμωρεῖσθαι κατὰ τὴν ὁδὸν ἀπὸ Ρὥμης μέχρι Βυζαντίου. Καὶ πρῶτον μὲν τὰς πλευρὰς τῶ πυρὶ κατεφλέχθη, ἔπειτα ῥάβδοις ἀκανθίνοις ἐτύφθη, τῆς μητρὸς αὐτοῦ ἀκολουθούσης καὶ προθυμοποιούσης αὐτόν. Ἀχθεὶς δὲ εἰς Βεροιαν δέσμιος, καὶ διὰ προσευχῆς ὕδωρ ἐξαγαγὼν, πολλοὺς τῶν εἰδωλολατρῶν ἔπεισε πιστεῦσαι τῶ Χριστῷ. Καὶ γενόμενος ἐν Δριζιπάρῳ πόλει τῆς Θράκης, τὴν διὰ ξίφους ἐδέξατο τελευτὴν.

ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΕΡΓΙΟΥ ΤΟΥ ΟΜΟΛΟΓΗΤΟΥ.

Sergii Conf.

Σέργιος, ὁ τοῦ Κριστοῦ Ὁμολογητὴς, ὑπῆρχε μὲν εὐγενῶν καὶ πλουσὶων γονέων υἱὸς, ἐν Κωνσταντινουπόλει γεννηθεὶς· προσκυνῶν δὲ τὰς θείας καὶ σεπτὰς εἰκόνας, ἐκρατήθη παρὰ τῶν Εἰκονομάχων· καὶ παραστὰς τῷ παρανόμῳ Βασιλεῖ Λέοντι, κατηναγκάζετο πότε μὲν κολακίαις, ποτέ δὲ ἀπειλαῖς ἀθετῆσαι τὴν προσκύνησιν τῶν ἁγίων εἰκόνων. Μὴ πεισθεὶς δὲ, ἀλλὰ λογισάμενος τὸν τύραννον ὡς βδέλυγμα, καὶ τοὺς λόγους αὐτοῦ καὶ τὰς ἀπειλὰς ὡς λῆρον ἡγισάμενος, παῤῥησίᾳ ἔλεγε, δεῖν προσκυνεῖν τὰς τιμίας εἰκόνας, καὶ τιμᾷν αὐτὰς πάντα Χριστιανὸν σχετικῶς, ὡς τῆς τιμῆς διαβαινουσης ἐπὶ τὸ πρωτότυπον. Τότε δεθεὶς σχοινίῳ τὸν τράχηλον ἐσύρετο ἐπ᾽ ἀγορᾶς ὡς κακοῦργος. Εἶτα φυλακῇ παρεδόθη· καὶ δημευθεὶς καὶ γυμνωθεὶς τοῦ πλούτου αὐτοῦ, μετὰ τῆς γυναικὸς αὐτοῦ Εἰρήνης καὶ τῶν τέκνων, ἐξωρίσθη· ἔνθα πολλὰς θλίψεις, καὶ ποικίλους πειρασμοὺς ὑπομείνας, πρὸς Κύριον ἐξεδήμησεν.

ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΠΑΥΣΙΚΑΚΟΥ.

Pausicaci Episc.

Παυσίκακος, ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν, ὑπῆρχε μὲν ἐκ τῆς πόλεως Ἀπαμείας, ἐκ γονέων γεννηθεὶς εὐλαβῶν· ἰατρὸς δὲ ὣν τὴν τέχνην, περιήρχετο τὰς πόλεις καὶ τὰς χώρας, θεραπεύων πάντας τοὺς νοσοῦντας ἀναργύρως. Εἶτα μισήσας τὸν κόσμον, καὶ τὸν Χριστὸν ἀγαπήσας, ἀπελθὼν ἐν μοναστηρίῳ τινὶ, ἐγένετο μοναχὸς· καὶ τοσοῦτον ἠγωνίσατο εἰς ἀρετὴν, νηστεύων, ἀγρυπνῶν, καὶ προσευχόμενος, ὡς καὶ χαρισμάτων μεγάλων ἀξιωθῆναι. Τροφὴ δὲ ἦν αὐτῷ ἄρτος μόνος ὀλίγος καὶ ὕδωρ ὁμοίως· διὰ δὲ τὴν ἀρετὴν αὐτοῦ ὑπὸ Κυριακοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, καὶ μὴ βουλόμενος, ἐχειροτονήθη Συνάδων Ἐπίσκοπος, ἐπὶ τῆς Βασιλείας Μαυρικίου, ὃν καὶ ἐθεράπευσεν ἀπὸ σφοδροτάτου νοσήματος. Εἶτα καλῶς τὸ ποίμνιον αὐτοῦ ἰθύνων, ἔζησε μέχρι τῆς Βασιλείας τοῦ δυσσεβοῦς Λέοντος τοῦ Εἰκονομάχου· καὶ ἐν βαθεῖ γήρᾳ γενόμενος, πρὸς Κύριον ἐξεδημησεν.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι ΙΔ᾽ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΙΣΙΔΩΡΟΥ.

XIV

Isidori M.

Ἰσίδωρος, ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ὑπῆρχε μὲν ἐπὶ Βασιλείας Δεκίου, ἀπὸ Ἀλεξανδρείας τῆς πόλεως· στρατευόμενος δὲ, τὴν τοῦ Ὀπτὶωνος τάξιν ἐπετέλει. Ἀπελθὼν δὲ εἰς Χίον τὴν νῆσον, μετὰ τῶν στρατιωτικῶν πλοίων, ὧν ἤρχε Νουμέριος, διεβλήθη ὑπὸ Ἰουλίου Κεντυρίωνος ὡς Χριστιανὸς τῷ Νουμερίῳ. Καὶ κρατηθεὶς καὶ παραστὰς αὐτῷ, ἠρωτήθη εἰ ὁμολογεῖ τὸν Χριστόν. Ὁ δὲ εἰπὼν, ὅτι καὶ Χριστὸν ὁμολογῶ, ὡς ποιήσαντα τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γὴν καὶ τὴν θάλασσαν, καὶ πιστεύω εἰς αὐτὸν ὡς ἀληθῶς Θεὸν ὄντα καὶ υἱὸν τοῦ Θεοῦ, καὶ διὰ τὴν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων γεννηθέντα ἐκ τῆς ἁγίας παρθένου Μαρίας· καὶ ἐν ανθρωπίσαντα ἀσπόρως καὶ ἀφθόρως, καὶ τοῖς τοιουτοις δόγμασι καὶ λόγοις καταπλήξας αὐτὸν, διαφοροις βασάνοις πρώτερον καθύποβληθεὶς, ἐτιμωρεῖτο. Ἔχων δὲ τὸ ἀμετάθετον πρὸς Χριστὸν, καὶ τὰς βασάνους ὑπομένων γενναίως, ὕστερον τὴν κεφαλὴν ξίφει ἀποτμηθεὶς, τὸν τοῦ μαρτυρίου στέφανον εἴληφεν.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΜΑΞΙΜΟΥ.

Maximi M.

Μάξιμος, ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ζῆλον θεἳκὸν ἐν ἑαυτῷ περιφέρων, καὶ ὁρῶν τοὺς εἰδωλολάτρας, οὐ μόνον ἑαυτοὺς ἀνατιθέντας τοῖς εἰδώλοις, ἀλλὰ καὶ ἑτέρους ἀποπλανῶντας καὶ καταναγκάζοντας προσκυνεῖν αὐτοῖς, καὶ ὡς θεοῖς προσέχειν, ἔστενε μὲν καὶ ἐλυπεῖτο καθ᾽ ἑαυτὸν, ἠύχετο δὲ τῷ Θεῷ στῆσαι τὸν διωγμόν. Ὅμως δὲ ποτέ μὲν κρύφα, ποτὲ δὲ παῤῥησίᾳ ἐκήρυττε τὸν Χριστὸν· καὶ πολλοὺς τῶν προσερχομένων αὐτῷ ἐπὶ τὸν Κύριον ἐπιστρέφων, ἐβάπτιζε. Ποτὲ δὲ θυσίας ἐπιτελουμένης, καὶ πάντων τῶν Ἑλλήνων μετὰ σπουδῆς συντρεχόντων ἐπὶ τὰς μυσαρὰς θυσίας, καὶ θυόντων οὐ μόνον κτήνη, ἀλλὰ καὶ ἀνθρώπους, μὴ ἐνεγκὼν τὴν ἀτοπίαν, εἰς μέσον σταθεὶς, ἤλεγξεν αὐτοὺς φανερῶς· καὶ τὰ εἴδωλα ἀψύχους λίθους καὶ ξύλα ἀπεκάλεσε, καὶ μὴ δὲ ἑαυτοῖς βοηθῆσαι δυνάμενα. Τότε κρατηθεὶς ὑπὸ τῶν ἀπίστων, καὶ διαφόρως πρώτερον βασανισθεὶς, ὕστερον ἐλιθοβολίθη· καὶ οὕτω πρὸς Κύριον ἐξεδήμησεν.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι ΙΣ᾽ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΤΟΥ ΗΓΙΑΣΜΕΝΟΥ.

Theodori monachi.

Θεόδωρος, ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν, ὁ διὰ τὴν ἁγιότητα καὶ καθαρότητα ἐπικληθεὶς Ἡγιασμένος, ἐκ βρέφους τὸν Θεὸν ἀγαπήσας, καὶ τῇ ἀσκήσει προελθὼν, καὶ τὸν τοῦ Θεοῦ νόμον ἐπιμελῶς μελετήσας, ὅλος καθαρὸς ἐγένετο, καὶ σκεῦος ἐκλογῆς καὶ εὔχρηστον διὰ τὴν τῶν ἐντολῶν ἐργασίαν, καὶ Θεοῦ ναὸς, καὶ κατοικητήριον ἅγιον. Καὶ ὑπερβὰς πάντα τὰ φαινόμενα καὶ ὁρατὰ καὶ φθαρτὰ, καὶ τὸν νοῦν ἐπαιρείσας τοῖς νοητοῖς καὶ ἀοράτοις καὶ ἀφθάρτοις, ὁμόσκηνος τῷ ἁγίῳ Παχωμίῳ καὶ ὁμότροπος, καὶ τοῖς κατ᾽ ἐκεῖνον ἁγίοις ἀνεδείχθη· ὅθεν καὶ τῆς μεγίστης προσηγορίας τοῦ κληθῆναι Ἡγιασμένος ἄξιος φανεὶς, πολλῶν θαυμάτων ἐπλούτησεν ἐν έργειαν. Καὶ διὰ τοῦτο θαυμαστὸς καὶ περιβόητος τοῖς πᾶσι γενόμενος, καὶ πολλοὺς ὠφελήσας, οὐ μόνον διὰ τοῦ λόγου, ἀλλὰ καὶ τοῦ βίου αὐτοῦ, ἐν βαθυτάτῳ γήρᾳ πρὸς Θεὸν ἐξεδήμησεν.

ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΧΙΛΛΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΛΑΡΙΣΣΗΣ.

Achillii Episc.

Αχίλλιος, ὁ Θαυματουργὸς, ὑπῆρχε μὲν ἐπὶ τῆς Βασιλείας Κωνσταντίνου τοῦ μεγάλου· Χριστιανῶν δὲ γονέων ὑπάρχων υἱὸς, ἐξ ἐκείνων ἐπαιδεύθη τὴν εὐσέβειαν, μαθὼν καὶ τῶν ἔξω σοφῶν τὰ μαθήματα. Εἶτα καὶ τὴν θείαν γραφὴν ἐπιμελῶς μελετήσας, καὶ λόγῳ καὶ ἀρετῇ ἑαυτὸν ῥυθμίσας, Ἀρχιερεὺς ἐχειροτονήθη Λαρίσσης· καὶ πολλὰ κατορθώματα καὶ θαύματα ἐν δειξάμενος, παρεγένετο καὶ εἰς τὴν κατὰ Νικαίαν σύνοδον, μετὰ τῶν θείων Πατέρων, κατὰ Ἀρείου τοῦ αἱρετικοῦ· ὑπὲρ τῶν τῆς ὀρθοδοξίας δογμάτων καλῶς ἀγονισάμενος, καὶ τοὺς αἱρετικοὺς καταισχύνας, ἐθαυμάσθη ὑπὸ πάντων. Ὑποστρέψας δὲ ἀπὸ Νικαίας εἰς τὸν ἴδιον θρόνον, καὶ πολλὰ θαύματα ἐργασάμενος, καὶ ναοὺς διαφόρους καὶ μεγάλους ἀνεγείρας, εἰς Θεοῦ δόξαν καὶ τῶν Ἁγίων αὐτοῦ, πρὸς αὐτὸν ἐξεδήμησε χαίρων.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝ ΑΥΤΩι.

Heraclii & Socior. MM.

Οἱ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυρες Ἡράκλειος, Παυλῖνος, καὶ Βενέδιμος, ἐν Ἀθήναις τῇ πόλει ὑπάρχοντες, καὶ Χριστιανοὶ ὄντες, ἐκήρυττον τὸ τοῦ Χριστοῦ ὄνομα παῤῥησίᾳ, πάντας τοὺς εἰδωλολάτρας προτρέποντες ἐπιστρέψαι ἀπὸ τῶν ματαίων εἰδώλων, καὶ βαπτισθῆναι εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς, καὶ τοῦ Ὑιοῦ, καὶ τοῦ ἁγίου Πνεῦμαος. Διὰ τοῦτο κρατηθέντες παρὰ τῶν εἰδωλολατρῶν, παρεδόθησαν τῷ τῶν Ἀθηνῶν Ἄρχοντι· καὶ ἐρωτηθέντες συνήθως, ὡμολόγησαν τὸν Χριστὸν, διδάξαντες αὐτὸν μὲν Θεὸν ἀληθινὸν ὅντα, καὶ δημιουργὸν τῆς κτίσεως, τὰ δὲ εἴδωλα ψευδεῖ ἀναπλάσματα, ἐκ λίθων καὶ ξύλων κατεσκευασμὲνα, καὶ τέχνης ἔργα. Παροργίσαντες οὖν τὸν Ἄρχοντα ἐν τῷ τὴν ἀλήθειαν λέγειν, ἐτύφθησαν ἱσχυρῶς· καὶ διὰ πάσης ἄλλης τιμωρίας πρότερον διελθόντες, ὕστερον μετὰ τῶν μαθητῶν αὐτῶν εἰς κάμινον μέγαλην ἐμβληθέντες πυρὸς, ἐτελειώθησαν.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΠΕΤΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΝΟΔΙΑΣ ΑΥΤΟΥ.

Petri & Socior. MM.

Πέτρος, ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ἦν ἐκ Λαμψάκου τῆς πόλεως· κρατηθεὶς δὲ παρὰ τῶν εἰδωλολατρῶν, παρεδόθη τῷ τῆς Ἀβύδου Ἄρχοντι· καὶ μὴ πεισθεὶς θῦσαι τοῖς εἰδώλοις, ξύλοις συντριβεῖς τὸ σῶμα, παρέδωκε τὸ πνεῦμα. Παῦλος δὲ καὶ Ἀνδρέας, στρατεύομενοι ὑπὸ τῷ αὐτῷ τῆς Ἀβύδου Ἄρχοντι, σὺν ἐκείνῳ τὰς Ἀθήνας κατέλαβον, καὶ κρατηθέντας Διονύσιον καὶ Χριστίναν, καὶ φυλακῇ παραπεμφθέντας προσετάχθησαν φυλάττειν. Οἱ δὲ ὑπὸ τῆς ἁγίας Χριστίνης διδαχθέντες, ἀφῆκαν τὴν πατροπαράδοτον πλάνην τῶν εἰδώλων, καὶ προσῆλθον τῷ Χριστῶ· καὶ γνωσθέντες ὅτι Χριστιανοὶ ἐγένοντο, αὐτοὶ μὲν καὶ Διονύσιος, πρότερον πολλαῖς βασάνοις ὑποβληθέντες, διὰ τὸ μὴ θῦσαι τοῖς ἀκαθάρτοις δαίμοσιν, ὕστερον ἐλιθοβολήθησαν. Ἡ δὲ ἁγία Χριστίνα, ἐπιπεσοῦσα αὐτοῖς καὶ κλάυσασα, τὴν τιμίαν καὶ ἱερὰν κεφαλὴν ἀπετμήθη.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ ΣΥΜΕΩΝ, ΙΣΑΑΚΙΟΥ, ΚΑΙ ΒΑΧΘΙΣΟΟΥ.

Simeonis Isaacii Bactisoi MM.

Συμεὼν, Ἰσαάκιος, καὶ Βαχθισόης, οἱ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυρες, ὑπῆρχον ἐκ τῆς Χώρας Περσίδος ἐπὶ Σαβωρίου τοῦ παρανόμου· Χριστιανοὶ δὲ ὄντες, ἐκρατήθησαν ὑπὸ τῶν πυρσολατρῶν, καὶ παρεδόθησαν τῷ Σαβωρίῳ, καὶ ἠναγκάζοντο ἀρνήσασθαι μὲν τὸν Χριστὸν, θῦσαι δὲ τῷ ἡλίῳ καὶ τῷ πυρί. Οἱ δὲ ἀποκριθέντες καὶ εἰπόντες, ὅτι τὸν Χριστὸν μὲν οὐκ ἀρνούμεθα, Θεὸν ἀληθεινὸν ὄντα καὶ δημιουργὸν πάντων τῶν κτισμάτων, τὸν δὲ ἥλιον καὶ τὸ πῦρ ἀποστρεφόμεθα, κτίματα αὐτοῦ τυγχάνοντα, εἰς ὀργὴν ἐκίνησαν τὸν τύραννον. Διὰ τοῦτο δεθέντες ἐκ τεσσάρων χείρας καὶ πόδας, ἐτύφθησαν ἰσχυρῶς· ἐ͂ιτα ἐνεβλήθησαν εἰς φυλακὴν, ἐπὶ ἐπτὰ ἡμέραις μῂ μεταλαβόντες τροφῆς. Μετὰ ταῦτα τῆς φυλακῆς ἐκβληθέντες, καὶ διαφόρους βασάνους ὑπομείναντες, τέλος τὰς τιμίας καὶ ἱερὰς αὐτῶν κεφαλὰς προθύμως ἀποτμηθέντες, ἐτελειώθησαν.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι Ιστ᾽ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ ΑΒΔΑ, ΚΑΙ ΑΒΔΙΗΣΟΥ, ΤΩΝ ΕΠΙΣΚΟΠΩΝ, ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝ ΑΥΤΩΝ.

XV

Abda & Abdiesu MM.

Ὁ ἅγιος Ἀβδιησοῦς Ἐπίσκοπος ὢν ἐν Περσίδι, καταμηνυθεὶς τῷ Βασιλεῖ Περσῶν ὑπὸ τοῦ ἰδίου ἀνεψιοῦ, Διακόνου ὄντος, καὶ κρατηθεὶς, μετὰ καὶ ἑτέρων τριάκοντα καὶ ἐννέα Χριστιανῶν, ἤχθη πρὸς αὐτὸν· καὶ ἐρωτηθεὶς, ὡμολόγησε τὸν Χριστὸν. Ἀπεστάλη οὖν πρὸς τὸν ἀδελφὸν τοῦ Βασιλέως, ὅπως ὑπ᾽ ἐκείνου τιμωρηθῇ· ἀλλὰ καὶ ἐκεῖνον λόγοις θεοσόφοις ἐλέγξας, κατέπληξε. Διὰ τοῦτο δεθεὶς σχοινίοις, καὶ συσφιγγεὶς εἰς ξύλα μέσον, συνετρίβη τὰ ὀστὰ· ἐ͂ιτα ἐῤῥίφη ἐν φυλακῇ ὡσεὶ νεκρὸς, μὴ μετασχὼν τροφῆς ὲπὶ πολλαῖς ἡμέραις. Καὶ μετὰ ταῦτα κρατηθεὶς καὶ Ἀβδὰς ὁ Ἐπισκοπος, μετὰ ἀνδρῶν εἴκοσι καὶ ὁκτὼ Πρεσβυτέρων καὶ Διακόνων, καὶ Παρθένων ἁγίων γυναικῶν, ἀπεκλείσθη ἐν τῇ αὐτῇ φυλακῇ, ἔνθα ἐδιδάσκοντο ὑπὸ τοῦ Ἐπισκόπου Ἀβδιησοῦ. Καὶ μετὰ ὀλίγας ἡμέρας τῆς φυλακῆς ἐκβληθέντες, ᾅπαντες ἀπεκεφαλίσθησαν.

ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΜΙΤΥΛΗΝΗΣ.

Georgii Episc.

Γεώργιος, ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν, ἐκ βρέφους τὸν Θεὸν ἀγαπήσας, καὶ τὸν κόσμον μισήσας, ἀπελθὼν ἐν μοναστηρίῳ ἐγένετο μοναχὸς, καὶ ταπεινώσεως ὕψει τὰς ἐπάρσεις τῶν δαιμόνων κατέβαλε. Ἐλεήμων δὲ ὑπέρμετρον γενόμενος, δαψηλῶς τοῖς πεινῶσι καθ᾽ ἡμέραν ἐδίδου τὸν ἄρτον αὐτοῦ. Ἐπὶ δὲ οὐκ ἔλαθεν ἡ αὐτοῦ ἀρετὴ, Ἐπίσκοπος ἐχειροτονήθη Μιτυλήνης, παρακλήσει πολλῇ τοῦ λαοῦ. Παραλαβὼν δὲ τὴν ἐκκλησίαν, καλῶς διεκυβέρνα αὐτὴν· πάσης γαρ κακοδοξίας ἀντίμαχος ὢν καὶ ὀρθοδοξίας ὑπέρμαχος, ἐῤῥύετο αὐτὴν ἐκ τῶν αἱρέσεων. Προέγνω δὲ καὶ τὴν μετάστασιν αὐτοῦ· καὶ θανὼν καὶ ταφεὶς, τὴν θήκην αὐτοῦ παρεσκέυασεν βλύζειν ἰάματα, καὶ παντοίων θαυμάτων χάριτας ἐκπέμπειν, θεραπευούσας πάντα τὰ πάθη τῶν προσερχομένων αὐτῷ μετὰ πίστεως.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩΙ ΙΖ᾽ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ, ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ, ΕΝΟΣ ΤΩΝ Ο᾽, ΚΑΙ ΙΟΥΝΙΑΣ.

XVII

Andronici & Iuniȩ

Ἀνδρόνικος, ὁ τοῦ Χριστοῦ Ἀπόστολος, πᾶσαν τὴν οἰκουμένην περιελθὼν ὡς ὑπόπτερος, καὶ τὸν Χριστὸν κηρύξας, πᾶσαν μὲν πλάνην ἐκ βάθρων ἀνέσπασε, πᾶσαν δὲ εὐσέβειαν καὶ θεογνωσίαν κατεφύτευσε· συνεπομένην αὐτῷ ἔχων καὶ συνεργὸν τοῦ θείου κηρύγματος, τὴν ὑπερθάυμαστον Ἰουνίαν, τῷ κόσμῳ καὶ τῇ σαρκὶ νεκρωθεῖσαν, καὶ Χριστῷ μόνῳ ζῶσαν καὶ πολιτευομένην. Ὅθεν πολλοὺς τῶν ἀπιστων πρὸς θεογνωσίαν ἑλκύσαντες, καὶ τῷ Χριστῷ προσαγαγόντες, καὶ υἱοὺς φωτὸς καὶ ἡμέρας διὰ τοῦ θείου βαπτίσματος ἀποτελέσαντες, εἰδωλικοὺς μεν ναοὺς κατέστρεφον, ἐκκλησίας δὲ Χριστοῦ πανταχοῦ ἀνῳκοδόμουν. Τούτων δὲ τῶν Ἁγίων καὶ ὁ μέγας Ἀπόστολος Παῦλος, ὁ φωστὴρ τῆς οἰκουμένης, μέμνηται ἐν ταῖς αὐτοῦ ἐπιστολαῖς· Ἀσπάσασθε, λέγων, Ἀνδρόνικον καὶ ἰουνίαν. Πνεῦματα οὖν ἀκάθαρτα ἐκ τῶν ἀνθρώπων ἀποδιώξαντες, καὶ πάθη ἀνίατα θεραπέυσαντες, πρὸς Κύριον ἐξεδήμησαν.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΣΟΛΟΧΩΝΟΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝ ΑΥΤΩι.

Solochonis & Socior. MM.

Ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς Σολόχων ὑπῆρχεν ἐπὶ τῆς Βασιλείας Μαξιμιανοῦ, Αἰγύπτιος τὸ γένος, στρατιώτης τὴν τάξιν, τεταγμένος ὑπὸ τῷ τῆς χώρας Τριβούνῳ μετὰ τρισχιλίων ἑτέρων στρατιωτῶν. Κατά τινα χρείαν προστάξει Βασιλικῇ μετὰ τοῦ Τριβούνου τὴν Χαλκηδόνα κατέλαβεν. Κελέυσαντος δὲ τοῦ Βασιλέως τοῖς ταξιάρχοις, μετὰ τῶν ὑπ᾽ αὐτοῦ στρατιωτῶν, θῦσαι τοῖς εἰδώλοις, ἕκαστος μετὰ τοῦ ἰδίου τάγματος, ἐπετέλει τὰς θυσίας κατὰ τὸ ἔθος· ὁμοίως καὶ ὁ Τριβοῦνος καὶ οἱ σὺν αὐτῷ. Πάντων δὲ θυόντων, τρεῖς μόνοι ἀντέστησαν τῷ θελήματι τοῦ Βασιλέως, Χριστιανοὺς ἑαυτοὺς ὡμολογήσαντες, Σολόχων καὶ ἕτεροι δύο. Καὶ τοσοῦτον ἐτύφθησαν, ὡς ὠγκωθῆναι τὰ ψύα αὐτῶν καὶ ὑπερᾶραι τὰς κεφαλὰς. Καὶ οἱ μὲν δύο ἐν τῷ μαστιγοῦσθαι ἐτελειώθησαν, ὁ δὲ Σολόχων ἔτι ἔζη. Καὶ λαβὼν κάλαμον ὁ Τριβοῦνος, καὶ εἰς τὸ ὠτίον αὐτοῦ μετὰ θυμοῦ καταπήξας, ἐθανάτωσεν αὐτόν.

ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ.

Stephani Patr. CP.

Οὗτος υἱὸς μὲν γέγονε Βασιλείου τοῦ ἀοιδήμου Βασιλέως Ρὡμαίων· διὰ δὲ τὸ ἀπλοῦν ἦθος αὐτοῦ, καὶ τὴν λοιπὴν σύνεσιν καὶ κατάστασιν, καὶ τὸ τῆς ἀρετῆς ὑψηλὸν, ἔτι νέος ὢν, ψήφῴ τοῦ Βασιλέως καὶ τῆς ἱερᾶς συνόδου, καὶ παντὸς τοῦ κλήρου καὶ τοῦ λαοῦ, πλέον δὲ εἰπεῖν ὅτι εὐδοκίᾳ καὶ κρίσει Θεοῦ, ἐχειροτονήθη Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Ἐγκαθιδρυσθεὶς δὲ τῷ μεγάλῳ καὶ ἱερῷ θρόνῳ, καὶ τὴν μεγάλην ποίμνην ἐγχειρισθεὶς, καὶ τὴν ὅλην φροντίδα τῶν τοῦ Θεοῦ ἐκκλησιῶν ἀναδεξάμενος, ἄγρυπνος ἐφάνει φύλαξ, καὶ ποιμὴν ἀληθινὸς, ἄγων τὰ ἴδια πρόβατα ἐπὶ νομὰς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, καὶ πτοχοὺς ἐλεὼν, καὶ χήρας καὶ ὀρφανοὺς ἐκδικὼν, καὶ ἀδικουμένους χειρῶν ἀδίκων ῥυόμενος, καὶ τὸν Θεὸν θεραπέυων ἐν ἅπασιν. Οὕτω δὲ ποιῶν, καὶ τὴν σάρκα τήκων τῇ ἐγκρατείᾳ, ἐν αὐτῷ τῷ ὤνθει τῆς ἡλικίας, πρὸς Χριστὸν ἐξεδήμησεν.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι ΙΗ᾽ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΘΕΟΔΟΤΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝ ΑΥΤΩι.

XVIII

Theodoti & Socior. MM.

Θεόδοτος, ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, μετὰ τῶν ὀχτὼ ἁγίων παρθένων, Τεκούσης, Ἀλεξάνδρας, Κλαυδείας, Φαἳνῆς, Εὐφρασίας, Ματρώνης, Ἰουλίας, καὶ Θεοδότης, ὑπῆρχεν ἀπὸ Ἀγκύρας τῆς Γαλατίας. Τοῦ δὲ Ἄρχοντος τῆς πόλεως προστάξαντος ἐκ τῶν εἰδωλοθύτων τὰ Χριστιανοῖς παρασκευαζόμενα βρώματα ἐπιῤῥαίνεσθαι, ὅπως μιαίνονται οἱ αὐτῶν ἀπογευόμενοι· αὐτὸς ἐν σχήματι ἐμπορίας σῖτον ἀγοράζων, καὶ ἄρτους ποιῶν, ἐδίδου τοῖς δεομένοις Χριστιανοῖς· ἀλλὰ καὶ ἐν ταῖς φυλακαῖς εἰσερχόμενος, τοὺς πιστοὺς ἐστήριζεν· ἐξ ὧν ἦσαν καὶ αἱ ἅγιαι ὁκτὼ παρθένοι· ὧν μία ἡ λεγομένη Τεκοῦσα, ὑπῆρχεν αὐτοῦ θεία. Αἵτινες λίθοις προσδεθεῖσαι, ἐναπεῤῥίφησαν τῇ παρακειμένῃ τῇ πόλει, λίμνῃ· καὶ λαβὼν ὁ Θεόδοτος τὰ λείψανα αὐτῶν, ἔθαψε· καὶ διαγνωσθεὶς, ἐκρατήθη. Καὶ τιμωρηθεὶς πρότερον, ὕστερον ἀπεκεφαλίσθη.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι ΙΘ᾽ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΠΑΤΡΙΚΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΠΡΟΥ, ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝ ΑΥΤΩι.

XIX

Patricii Ep. M.

Ὁ ἐν ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν Πατρίκιος, ὑπῆρχεν Ἐπίσκοπος τῆς πόλεως Προύσης· καὶ διὰ τὸ διδάσκειν τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν τοὺς προσερχομένους αὐτῷ, κρατηθεὶς παρὰ τῶν εἰδωλολατρῶν, παρέστη τῷ τῆς Βυθινίας Ἄρχοντι· καὶ ἐρωτηθεὶς, ὡμολόγησε παῤῥησίᾳ τὸν Χριστόν. Τοῦ δὲ Ἄρχοντος εἰπόντος, ὡς οἱ θεοὶ ὀφείλουσι τιμᾶσθαι, Ζεῦς, καὶ Ἀπόλλων, καὶ Διονύσιος, καὶ οἱ λοιποὶ, ὧν καὶ τῇ προνοίᾳ τὰ θερμὰ ὕδατα ἀναδίδονται ἐπ᾽ εὐεργεσίᾳ τῶν ἀνθρώπων· ἀντέφησεν ὁ Ἅγιος, ὅτι τὰ θερμὰ ὕδατα τῇ δηνάμει τοῦ Χριστοῦ ἀναδίδονται, καὶ οὐχὶ τῶν εἰδώλων, ξύλων ὄντων ἀψύχων καὶ λίθων ἀναισθήτων. Διὰ ταῦτα ἐμβληθεὶς εἰς αὐτὰ τὰ θερμὰ, κοχλάζοντα βίᾳ, ἐξῆλθεν ὑγιὴς, τῶν δημίων καέντων πάντων· καὶ διαφόρως πρότερον βασανισθεὶς, ὕστερον τὴν διὰ ξίφους ἐδέξατο τελευτὴν, μετὰ Ἀκακίου, καὶ Μενάνδρου, καὶ Πολυαίνου, τῶν μαθητῶν αὐτοῦ.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΚΟΛΛΟΥΘΟΥ.

Colluthi M.

Ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς Κολλοῦθος ὑπῆρχεν ἐπὶ τῆς Βασιλείας Μαξιμιανοῦ, ἐκ Θηβαΐδος πόλεως τῆς Αἰγύπτου· διὰ δὲ τὴν εἰς Χριστὸν ὁμολογίαν κρατηθεὶς ὑπὸ τῶν προσκυνούντων τὰ εἴδωλα, παρεδόθη τῷ τῆς χώρας Ἡγεμόνι· καὶ μή τε κολακίαις δελεασθεὶς, μή τε ἀπειλαῖς πτωηθεὶς, ὡμολόγει τὸν Χριστὸν παῤῥησίᾳ. Διὰ τοῦτο πρῶτον μὲν λιθῳ μεγάλῳ τὸν τράχηλον προσδεθεὶς, ἐκρεμάσθη κατὰ κεφαλῆς· καὶ τυπτόμενος ὑπὸ τῶν δημίων, ἔλεγεν· Οὐκ ἄξια τὰ παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ πρὸς τὴν μέλλουσαν δόξαν ἀποκαλύπτεσθαι εἰς ἡμᾶς. Ἔπειτα τοῦ ξύλου, ἐν ᾧ ἐκρέματο, καταβιβασθεὶς, ἠναγκάζετο ἀπελθεῖν εἰς τὸν ναὸν τῶν εἰδώλων καὶ θῦσαι. Καὶ μὴ πεισθεὶς, τὴν διὰ τοῦ πυρὸς ἀπόφασιν ἐδέξατο· καὶ ἐμβληθεὶς εἰς κάμινον ἰσχυρῶς ἐκκαεῖσαν, τέλος ἔσχε τοῦ προσκαίρου βίου.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΦΙΛΕΤΑΙΡΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝ ΑΥΤΩι.

Philetæri & Soc. MM.

Φιλέταιρος, ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ὑπῆρχε γέννημα καὶ τρέμμα τῆς Νικομηδέων πόλεως, υἱὸς Τατιανοῦ τοῦ ἀπὸ Ἐπάρχων, ἀνὴρ εὐμεγέθης καὶ ὡραῖος, λευκὸς ὡσεὶ χιὼν· καὶ τὴν τρίχα τῆς κεφαλῆς καὶ τῆς γενιάδος ἔχων ἐπιλάμπουσαν ὡς χρυσόν. Χριστιανὸς δὲ ὢν, ἐκκρατήθη παρὰ τῶν ἀπίστων, καὶ παρέστη Διοκλητιανῷ τῷ παρανόμῳ Βασιλεῖ· καὶ ἐλέγξας αὐτὸν ἐφ᾽ οἷς ἔπραττε κακῶν, καὶ μισόχριστον καλέσας, ἐτύφθη ἰσχυρῶς· καὶ ἐμβληθεὶς εἰς κάμινον πυρὸς, ἐξῆλθεν ἀβλαβὴς· ὅθεν θαυμάσας ὁ Διοκλητιανὸς, ἀπέλυσεν αὐτόν. Μετὰ δὲ τελευτὴν τοῦ Διοκλητιανοῦ, τὴν Βασιλείαν παραλαβόντος Μαξιμιανοῦ τοῦ γαμβροῦ αὐτοῦ, πάλιν ἐκρατήθη ὁ Ἅγιος· καὶ πολλὰ τιμωρηθεὶς, εῖτα θαυματουργήσας, ἐποίησε πολλοὺς πιστεῦσαι τᾧ Χριστῷ· καὶ τελειωθῆναι, τοὺς μὲν διὰ ξίφους, τοὺς δὲ διὰ πυρός. Ὡμοίως καὶ ἡ Μάρτυς Κυριακὴ πυρὶ ἐτελειώθη, καὶ ὁ φυλάττων αὐτοὺς Κόμης ἔσχατον μετὰ τοῦ Ἁγίου ἀπεκεφαλίσθη.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι Κ᾽ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΘΑΛΕΛΑΙΟΥ, ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝ ΑΥΤΩι.

XX

Thalelæi & Soc. MM.

Θαλέλαιος, ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ἦν ἐπὶ Νουμεριανοῦ τοῦ Βασιλέως, ἰατρὸς τὴν τέχνην. Κρατηθεὶς δὲ ἐν Ἀναζάρβῳ πόλει τῆς Κιλικίας, προσήχθη Θεοδώρῳ τῷ Ἄρχοντι· ὅστις ἐκέλευσε τοῖς δημίοις τρυπῆσαι τοὺς ἀστραγάλους αὐτοῦ, καὶ κρεμᾶσαι αὐτὸν κατὰ κεφαλῆς. Καὶ τοῦτο διώξαντες οἱ δήμιοι ποιεῖν, διὰ θείας δυνάμεως τὰς φρένας ἀλλιωθέντες, ξύλον τῶν παρακειμένων ἀντὶ τοῦ Ἁγίου τρυπήσαντες ἐκρέμασαν, καὶ νομισθέντες ἐμπαίζειν τῷ Ἄρχοντι, ἐτύφθησαν. Ἐξ ὦν Ἀλέξανδρος καὶ Ἀστέριος, διὰ τὸ θαῦμα πιστεύσαντες τῷ Χριστῷ, ἀπεκεφαλίσθησαν. Καὶ βουληθεὶς ὁ Ἄρχων οἰκείαις χερσὶ τρυπῆσαι τοὺς ἀστραγάλους τοῦ Ἁγίου, οὐκ ἠδυνήθη ἐκ τοῦ θρόνου ἐγέρθῆναι. Κολληθέντων τῶν ὅπισθεν αὐτοῦ τῷ θρόνῳ, καὶ τῶν χειρῶν ξηρανθεισῶν, πάλιν ἐπίστευσαν πολλοὶ ἐπὶ τὸν Κύριον. Εἶτα δἰ εὐχῆς τοῦ Ἁγίου ὑγιάνας ὁ Ἄρχων, καὶ τοῦ θρόνου ἀναστὰς, ἀπεκεφάλισεν αὐτόν.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΑΣΚΑΛΩΝΟΣ.

Ascalonis M.

Οὗτος ὑπῆρχεν ἐκ τῆς χώρας Θηβαΐδος τῆς Αἰγύπτου, καὶ διὰ τὸ πιστέυειν εἰς Χριστὸν κρατηθεὶς, ἤχθη δέσμιος πρὸς Ἀρριανὸν τὸν Ἡγεμόνα. Καὶ ἐρωτηθεὶς, καὶ παῥῥησίᾳ τὸν Χριστὸν ὁμολογήσας, ἐκρεμάσθη, καὶ σιδήροις ὀξέσιν ἐξέσθη τὰς πλευρὰς· καὶ μετὰ ταῦτα ἐῤῥίφη ἐν φυλακῇ ὡσεὶ νεκρὸς. Καὶ παρερχόμενον τὸν Ἄρχοντα μετὰ πλοίου τὸν ποταμὸν ἰδὼν, ἠύξατο μὴ ἐξελθεῖν ἐπὶ τὴν ξηρὰν πρὶν ἄν ἐγγράφως ὡμολογήσῃ τὴν θεότητα τοῦ Χριστοῦ. Ὅθεν κρατηθέντι ἐν τῷ ποταμῷ, καὶ μὴ δυναμένῳ ἐξελθεῖν, ἐμὴνυσεν ὁ Ἅγιος, Οὐκ ἔξεστίν σοι ἐξελθεῖν, εἰ μὴ ἐγγράφως ὡμολογήσῃς τὸν Χριστὸν Θεὸν ἐ͂ιναι. Καὶ λαβὼν χάρτην ὁ Ἡγεμὼν, ἔγραψε μέγαν ἐ͂ιναι τὸν τῶν Χριστιανῶν Θεὸν, καὶ πλὴν αὐτοῦ μὴ ὑπάρχειν ἕτερον. Καὶ εὐθὺς ἐξελθὼν, ἤγαγε τὸν Ἅγιον ἔμπροσθεν αὐτοῦ· καὶ κρεμάσας, λαμπᾶσι πυρὸς τὰς πλευρὰς αὐτοῦ κατέφλεξε· καὶ λίθῳ προσδήσας αὐτὸν, ἐνέβαλεν ἐν τῷ ποταμῷ, ἐν ᾧ τὸ διὰ μαρτυρίου τέλος ἐδέξατο.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι ΚΑ᾽ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΕΥΣΕΒΕΣΤΑΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΒΑΣΙΛΕΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΝΥΣ.

XXI

Constantini & Helenæ Impp.

Κωνσταντῖνος, ὁ μέγας καὶ πρῶτος ἐν Χριστιανοῖς Βασιλεὺς, γέγονεν υἱὸς Κώνσταντος τοῦ Ρὡμαίων Καίσαρος, καὶ Ἑλένης, Κώνσταντος τοῦ ἐπονομαζομενου μέν Χλοροῦ, μόνου δὲ τῶν ἄλλων Βασιλέων τὴν ἄνω πρόνοιαν ἐπικαλουμένου, καὶ τοῖς εἰδώλοις μὴ προσέχοντος· διὰ τοῦτο καὶ τοὺς Χριστιανοὺς τιμωρουμενους ὁρῶν ἠλέει, καὶ τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἐδίδασκεν, τῆς ἄνω προνοίας ἐν τοῖς πολέμοις αἰτεῖσθαι τὴν βοήθειαν, καὶ μὴ τὴν τῶν εἰδώλων. Ἐξ οὗ καὶ μετὰ τελευτὴν τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, ἐπικαλεσάμενος τὴν ἄνω πρόνοιαν, ἐ͂ιδε τὸν τίμιον σταυρὸν ἐν τῷ οὐρανῷ· καὶ φωνῆς ἀκούσας, Κωνσταντῖνε ἐν τούτῳ νίκα, ἔτρεψε τὸν ἐχθρόν. Καὶ μετὰ ταῦτα βασιλεύσας, τά τε εἰδωλεῖα κατέστρεψε, καὶ ἐκκλησίας ἀνήγειρε, καὶ πόλεις ἔκτισε, καὶ τὸν σταυρὸν τοῦ Χριστοῦ διὰ τῆς μητρὸς αὐτοῦ Ἑλένης ἐφανέρωσε, καὶ πολλὰ κατορθώματα ποιήσας, πρὸς Κύριον ἐξεδήμησεν.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι ΚΒ᾽ ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΒΑΣΙΛΙΣΚΟΥ.

XXII

Basilisci M.

Βασιλίσκος, ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ἦν ἐπὶ τῆς Βασιλείας Μαξιμιανοῦ, ἐκ τῆς χώρας τῶν Ἀρμενιακῶν, ἀνεψιὸς τοῦ ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Θεοδώρου. Προαγωνισάμενος δὲ μετὰ τῶν ἁγίων Εὑτροπίου καὶ Κλεονίκου, οἱτινές ἦσαν στρατιῶται τοῦ ἁγίου Θεοδώρου, ἐκείνων ὑπὲρ Χριστοῦ τελειωθέντων, κατελείφθη ἐν τῇ φυλακῇ. Δεόμενος δὲ τοῦ Θεοῦ τὸν τῆς ἀθλήσεως δρόμον τελέσαι, προετράπη παρ᾽ αὐτοῦ συντάξασθαι τοῖς συνγένεσιν, ὡς μέλλων μαρτυρῆσαι ἐν Κομάνοις. Συνταξάμενος οὖν τοῖς οἰκείοις, ἐκρατήθη παρὰ Ἀγρίππα τοῦ Ἡγεμόνος, καὶ ἤγετο δέσμιος εἰς τὰ Κόμανα. Καὶ κατὰ τὴν ὁδὸν θαυματουργήσας πολλοὺς ἔ πεισε πιστεῦσαι τῷ Χριστῷ. Καὶ ἀπελθὼν εἰς τὰ Κόμανα, καὶ προσευξάμενος, κατήνεγκε πῦρ ἐξ οὐρανοῦ, καὶ κατέκαυσε τὸν ναὸν τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ τὸ εἴδωλον· καὶ διὰ τοῦτο ἀποκεφαλισθεὶς, ἐῤῥίφει ἐν τῷ ποταμῷ. Εἶτα ἐκβληθὲν αὐτοῦ τὸ λείψανον, κατετέθη ἐν Κομάνοις.

ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΙΟΥΔΑ.

Iudæ Apost.

Ἰούδας ὁ θεῖος Ἀπόστολος, μετὰ τὴν ἀνάληψιν τοῦ Κυρίοῦ ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ζῆλον ἔνθεον ἀναλαβὼν, περιήρχετο πᾶσαν πόλιν καὶ χώραν, κηρύττων μεγαλοφώνως τὸν Χριστὸν, καὶ τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν αὐτοῦ, καταγγέλλων τοῖς πᾶσιν καὶ ἀποδεικνύων αὐτὸν κριτὴν ζώντων καὶ νεκρῶν· ὅπως τε διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν, λόγος ὢν καὶ υἱὸς τοῦ Θεοῦ πατρὸς, κενώσας ἑαυτὸν, κατῆλθεν ἐπὶ γῆς, καὶ σαρκωθεὶς ἐκ Πνεύματος ἁγίου, καὶ ἐκ τῆς ἀεὶ παρθένου Μαρίας ἐν ηνθρώπησεν, ὅλον τὸν Ἀδὰμ φορέσας πλὴν ἁμαρτίας· καὶ πειρασθεὶς, καὶ ὑβρισθεὶς, καὶ ὀνειδισθεὶς, καὶ ῥαπισθεὶς ὑπὸ χειρὸς ἣν ἔπλασεν, καὶ ἀποκλεισθεὶς, καὶ τέλος σταυρῷ προσηλωθεὶς, καὶ ταφεὶς, καὶ ἀναστὰς, καὶ τοῖς Ἀποστόλοις ἐμφανισθεὶς, καὶ ἀναληφθεὶς, καὶ καθεσθεὶς ἐν δεξιᾷ τοῦ Πατρὸς ἐν τοῖς οὐρανοῖς, καὶ πάλιν μέλλων ἐλθεῖν κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς. Ὅυτω δὲ διδάξας, καὶ πολλοὺς τῶν ἀπίστων βαπτίσας, ἐν εἰρήνῃ πρὸς Κύριον ἐξεδήμησε.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι ΚΓ᾽ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΣΥΜΕΩΝ ΤΟΥ ΕΝ ΤΩι ΘΑΥΜΑΣΤΩι ΟΡΕΙ.

Symeonis in monte mirabili.

Συμεὼν, ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν, ὑπῆρχεν ἀπὸ Ἀντιοχείας τῆς Συρίας, ἐπὶ τῆς Βασιλείας Ἰουστινιανοῦ τοῦ παλαιοῦ. Συνελήφθη δὲ ἐξ ἐπαγγελίας τοῦ Προδρόμου καὶ Βαπτιστοῦ, τῇ μητρὶ αὐτοῦ τοῦτο καταμηνύσαντος· καὶ γεννηθεὶς, ἐν τῷ θηλάζειν ἀπείχετο τοῦ ἀριστεροῦ μαστοῦ, τοῦ Θεοῦ δηλοῦντος, ὅτι τὴν δεξιὰν ὁδὸν τῶν ἐντολῶν ἀγαπησει. Αὐξηθεὶς δὲ, καὶ τὸν κόσμον ἀφεὶς, τὸ ὄρος κατέλαβε· καὶ ἀπελθὼν ἐν τῇ μονῇ, ἐν ᾕ ὑπὲρ ἄνθρωπον ἠγωνίσατο, γέγονε μοναχὸς· καὶ οὕτως διέλαμψεν εἰς ἀρετὴν, ὡς καὶ θαύματα παράδοξα ἐκτελεῖν. Εἶτα ἐκ τοῦ ὄρους κατελθὼν, ἐπὶ στύλον ἀνῆλθεν, σταθεὶς ἐπ᾽ αὐτὸν ὄρθιος ἔτη δέκα ὀκτώ. Καὶ ἐν τῷ θαυμαστῷ ὄρει γενόμενος, καὶ εἰς πέτραν ἀναβὰς, ἐκαρτέρησεν ἔτη δέκα. Εἶτα εἰς τὸν μικρὸν στύλον ἀνελθὼν, διετέλεσεν ἔτη τεσσαράκοντα πέντε, ὡς ἐ͂ιναι τὸν χρόνον τῆς ζωῆς αὐτοῦ ἔτη ὀγδωήκοντα πέντε· ὧν τὰ ἑβδομήκοντα ἐννέα ἐν ἀσκὴσει διατελέσας, πρὸς Θ εὸν ἐξεδὴμησεν.

ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΚΑΙ ΟΜΟΛΟΓΥΤΟΥ ΜΙΧΑΗΑ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΣΥΝΑΔΩΝ.

Michaelis Ep. Conf.

Μιχαὴλ, ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν καὶ Ὁμολογητὴς τοῦ Χριστοῦ, ὑπῆρχε μοναχὸς εὐλαβὴς καὶ φοβούμενος τὸν Θεὸν· καὶ διὰ τὴν ἐνάρετον αὐτοῦ πολιτείαν, ἐχειροτονηθη Συνάδων Ἐπίσκοπος, ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ εἰκονομάχου Λέοντος. Ἐπεὶ δὲ ὑπὲρ τῆς ὀρθοδόξου πίστεως ἀγωνιζόμενος διετέλει, τὸν λαὸν τοῦ Κύριου τὰ πρὸς σωτηρίαν διδάσκων, καὶ τοὺς αἱρετικοὺς τοῖς λόγοις αὐτοῦ ὡς βέλεσι βάλλων, καὶ τοῦ ποιμνίου ἀποδιώκων, εἰς ὀργὴν ἐκίνησεν τὸν παράνομον Βασιλέα. Προσκληθεὶς οὖν ὑπ᾽ ἐκείνου, ἠναγκάσθη ἀρνήσασθαι τὴν προσκύνησιν τῶν πανσέπτων εἰκόνων· καὶ μὴ πεισθεὶς τοῦτο ποιῆσαι, ἐξορίαις πικροτάταις καθυπεβλήθη. Ἔνθα πολλοὺς πειρασμοὺς ὑπὲρ τῆς ἀληθείας καὶ τῶν ὀρθῶν δογμάτων ὑπομείνας, καὶ μέχρι τέλους ἀπερίτρεπτος διαμείνας, χαίρων τῆς παρούσης ζωῆς τὸ τέλος ἐδέξατο, διπλοῖς στεφάνοις κοσμισθεὶς, ἀρχιεροσύνης καὶ ὁμολογίας.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι ΚΔ᾽ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΜΕΛΕΤΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΛΑΤΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝ ΑΥΤΩι ΧΙΛΙΩΝ ΔΙΑΚΟΣΙΩΝ ΠΕΝΤΗΚΟΝΤΑ.

XXIV

Meletii & Soc. MM.

Μελέτιος, ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ἦν μὲν ἐπὶ τῆς Βασιλείας Ἀντωνίνου στρατηλάτης, ἐκ τῆς χώρας τῶν κάτω Γαλατῶν· Χριστιανὸς δὲ ὢν, παρεκάλει τὸν Θεὸν καταργῆσαι τελέως τὴν τῶν εἰδώλων πλάνην. Καὶ γνῶντες οἱ δαίμονες τὴν καταστροφὴν αὐτῶν, εἰσελθόντες εἰς κύνας, ἐθρήνουν τὴν ἑαυτῶν ἀπώλειαν, τῶν κυνῶν περιερχομένων, καὶ ὠρυομένων, καὶ τὸν λαὸν ἐκφοβούντων. Οὓς ὁ ἅγιος Μελέτιος μετὰ τῶν ὑπ᾽ αὐτῶν στρατιωτῶν ξίφει ἀνεῖλε· καὶ τοὺς ναοὺς τῶν Ἑλλήνων καταλύσας, τὰ ἐν αὐτοῖς εἴδωλα συνέτριψε. Κρατηθεὶς οὖν διὰ ταῦτα παρὰ Μαξίμου τοῦ Ἡγεμόνος, μετὰ τῶν σὺν αὐτῷ Κομήτων, ἠναγκάσθη θῦσαι τοῖς εἰδώλοις· καὶ μὴ ἀνασχόμενος τοῦτο ἀκοῦσαι, ἐτύφθη μετὰ σιδηρῶν σφαιρῶν· ὁμοίως καὶ οἱ Κόμητες. Εἶτα ὁ μὲν ἅγιος Μελέτιος κρεμασθεὶς ἐν πεύκῃ, καὶ καθηλωθεὶς, ἐτελειώθη· Στέφανος δὲ καὶ Ἰωάννης οἱ Κόμητες ἀπεκεφαλίσθησαν.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΣΑΡΑΠΙΩΝΟΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝ ΑΥΤΩι.

Sarapionis & Soc. MM.

Σαραπίων, ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ὐπῆρχε μὲν Αἰγύπτιος· κατὰ δὲ τὸν καιρὸν καθ᾽ ὅν ἠγωνίζετο ὁ ἅγιος Μελέτιος, παραγενόμενος ἐξ Αἰγύπτου, καὶ ἰδὼν αὐτὸν καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ μαρτυροῦντας, ἐπίστευσε τῷ Χριστῷ, καὶ κρατηθεὶς παρεδόθη τῇ φυλακῇ. Ἔνθα ὑπὸ θείου Ἀγγέλου ἐχειροτονήθη Ἐπίσκοπος, ἐπὶ τὸ βαπτίσαι τοὺς ἀφωτίστους μὲν, μέλλοντας δὲ μαρτυρῆσαι ὑπὲρ Χριστοῦ κατὰ τὴν ἡμέραν ἐκείνην. Καὶ γαρ συναχθέντες οἱ συγγενεῖς τοῦ ἁγίου Μελετίου καὶ τῶν Κομήτων καὶ τῶν στρατιωτῶν, ὁμοίως καὶ αἱ γυναῖκες καὶ τὰ παιδία, μεγάλῃ τῇ φωνῇ ἔλεγον, ὅτι καὶ ἡμεῖς Χριστιανοὶ ἔσμεν. Ὅθεν εἰς ὀργὴν κινήσαντες τὸν ἡγεμόνα, ὁ μὲν Ἐπίσκοπος Σαραπίων, σὺν Καλλινίκῳ τῷ μάγῳ πιστεύσαντι, ἀπεκεφαλίσθη· ὁ δὲ Θεόδωρος καὶ ὁ Φαύστος, μετὰ τῶν πιστευσάντων ἀνδρῶν, πυρὶ ἐτελειώθησαν· τὸ δὲ λοιπὸν πλῆθος, ξύλοις κατακοπὲν, ἐτελεύτησεν.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι ΚΕ᾽ ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΘΕΡΑΠΟΝΤΟΣ.

XXV

Therapontis M.

Θεράπων, ὁ τοῦ Χριστοῦ Ἱερομάρτυς, πόθεν ὥρμητο, ἤ τίνων γονέων ἐγένετο, ἢ κατὰ ποίους χρόνους, ἐ͂ιπεῖν οὐκ ἔχομεν, τῶν ὑπομνημάτων αὐτοῦ, ὡς ἔοικε, τῷ χρόνῳ διαφθαρέντων· τοῦτο δὲ μόνον, ὅτι μοναχὸς ἐγένετο καὶ Ἐπίσκοπος Κύπρου· καὶ ὅτι τὸν ἀθλητικὸν ἀγώνα διήνυσε, καὶ τῷ Χριστῷ προσήχθη δἰ αἵματος, διέγνωμεν· οὐ μόνον ἐξ ἀγράφου παραδόσεως παρὰ τῶν προγενεστέρων, ἀλλὰ καὶ ἐκ τῶν εἰκόνων αὐτοῦ πληροφορηθέντες. Καὶ ταῦτα μὲν πρότερον· ὕστερον δὲ τῶν Σαρακηνῶν βουληθέντων ἐπελθεῖν τῇ Κύπρῳ, ἐμφανισθεὶς ὁ Ἅγιος τῷ προσμοναρίῳ αὐτοῦ, ἐ͂ιπεν αὐτῷ· Τὸ τάχος ἀναστὰς, καὶ λαβών μου τὸ λείψανον, ἀπωκόμησον εἰς Κωνσταντινούπολιν· μέλλουσι γαρ οἱ ἐχθροὶ τοῦ σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ τῇ νἤσῳ ταύτῃ ἐπιβῆναι, καὶ τοὺς τόπους τούτους ἐρημῶσαι. Ἀνακομισθὲν οὖν τὸ λείψανον αὐτοῦ, ἐτέθη ἐν Κωνσταντινουπόλει, βρύων ἰάματα.

ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΚΑΙ ΟΜΟΛΟΓΗΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΨΥΧΑΙΤΟΥ.

Ioannis Psychaitȩ

Ἰωάννης, ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν, νηπιόθεν τὸν Χριστὸν ἀγαπήσας, καὶ Ἡλιοῦ καὶ Ἰωάννου τοῦ προδρόμου τοὺς τρόπους μιμησάμενος, ἀφῆκε τὸν κόσμον· καὶ ἀπελθὼν ἐν τῇ λαῦρᾳ τοῦ ψυχαἳτοῦ, γέγονε μοναχὸς· καὶ τοσαύτῃ σκληραγωγίᾳ ἐπέδωκεν ἑαυτὸν, ὡς καὶ χάρισμα λαβεῖν παρὰ Θεοῦ, δαίμονας φυγαδέυειν, καὶ θεραπεύειν νοσήματα. Ἀγωνιζόμενος δὲ ἐπὶ τῶν χρόνων τῶν εἰκονομάχων, καὶ τὰ ὀρθόδοξα κρατήνων δόγματα, διεγνώσθη τῶ τυραννοῦντι, καὶ προσκληθεὶς, ἠναγκάζετο ἀρνήσασθαι μὲν τὴν τῶν ἁγίων εἰκόνων προσκύνησιν, συνθέσθαι δὲ τῇ αἱρέσει καὶ ὑπογράψαι εἰς τὸν τόμον τῆς ἀδικίας. Μὴ πεισθεὶς δὲ τοῦτο ποιῆσαι, ἀλλὰ μάλλον ἐλέγξας τὸν Βασιλέα, καὶ αἱρετικὸν ἀποκαλέσας, ἐξορισθη· ἔνθα πολλοὺς πειρασμοὺς ὑπομείνας παρὰ τῶν παρανόμων καὶ ἀδίκων εἰκονομάχων, τὸν βίον μετήλλαξε.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΘΕΡΑΠΟΝΤΟΣ.

Therapontis M.

Θεράπων, ὁ τοῦ Χριστοῦ Ἱερομάρτυς, Ἱερεὺς ὑπάρχων τῆς ἐν Σαρδει ἁγιας ἐκκλησίας, καὶ διὰ τῆς διδασκαλίας αὐτοῦ πολλοὺς τῶν ἀπίστων ἐπιστρέφων ἐπὶ τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν καὶ βαπτίζων, ἐκρατήθη παρὰ τοῦ Ἄρχοντος Οὐαλεριανοῦ, καὶ δεθεὶς ἀπεκλείσθη. Εἶτα τῆς φυλακῆς ἐκβληθεὶς, ἤχθη δέσμιος εἰς Συναὸν, καὶ πλησίον τοῦ ποταμοῦ ἀπλωθεὶς, καὶ δεθεὶς εἰς τέσσαρας πάλους ὕπτιος, ἐπὶ τὴν γῆν ἐτύφθη ἱσχυρῶς, ἕως κατεξάνθησαν αἱ σάρκες αὐτοῦ τοῖς ῥάβδοις. Ἐκ δὲ τοῦ αἵματος αὐτοῦ πιοῦσα ἡ γῆ, φυτον βαλάνου ἀπέδωκεν μέγιστον λίαν· ὅπερ μέχρι τῆς σήμερον φαίνεται ἀείφυλον ὂν, πᾶσαν νόσον, καὶ πᾶσαν μαλακίαν τῶν προσερχομένων ἰώμενον. Καὶ μετὰ ταῦτα ἤχθη εἰς τὸ θέμα τῶν Θρακήσων, πλησίον τοῦ ποταμοῦ Ἑρμοῦ, ὑπὸ τὴν ἐπισκοπὴν Σατάλων· καὶ πολλαῖς ὑποβληθεὶς τιμωρίαις καὶ κακώσεσι, τὸν τοῦ μαρτυρίου στέφανον ἐκομήσατο.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΠΑΓΧΑΡΙΟΥ.

Pancharii M.

Παγχάριος, ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ἐγένετο μὲν τῆς παλαιᾶς Ρὥμης καὶ γέννημα καὶ θρέμμα, καὶ πιστῶν γονέων βλαστὸς· τιμώμενος δὲ πρὸς καὶρὸν τιμὴν παρὰ τῶν εἰδωλολατρῶν βασιλέων, καὶ οἰκεῖος ὣν αὐτοῖς, τῆς εὐθείας ὁδοῦ ἐκτραπεὶς ὑπὸ διαβολικῆς ἐνεργείας, ἠρνήσατο τὸν Χριστὸν, προσετέθη δὲ τοῖς εἰδώλοις· ὅθεν ἀποδεχθεὶς παρὰ τῶν εἰδωλομανῶν Βασιλέων, ἐν μεγάλῃ διῆγε τιμῇ. Καὶ μαθοῦσα τοῦτο ἡ μητὴρ αὐτοῦ, καὶ πολλὰ θρηνήσασα, δια γραμμάτων ἐμήνυσεν αὐτῷ, ἀποστῦναι τῆς εἰδωλολατρείας, καὶ προσελθεῖν αὖθις τῷ Χριστῷ, ὑπομνήσασα τὴν κόλασιν καὶ τὴν γέενναν, καὶ πάντα τὰ κολαστήρια τὰ ἐκδεχόμενα τοὺς τὸν Χριστὸν ἀρνησαμένους. Δεξάμενος δὲ τὰ γράμματα, καὶ τὴν ψυχὴν κατανυγεὶς, ἐπανῆλθεν πρὸς τὴν εὐσέβειαν· καὶ ἀκούσας τοῦτο ὁ Βασιλεὺς, ἀπεκεφάλισεν αὐτόν.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι Κστ᾽ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΑΡΠΟΥ, ΕΝΟΣ ΤΩΝ ΕΒΔΟΜΗΚΟΝΤΑ.

XXVI

Carpi Apost.

Οὗτος τοῖς ἑβδομήκοντα Μαθηταῖς καὶ Ἀποστόλοις ὑπ᾽ αὐτοῦ τοῦ Κυρίοῦ συναρίθμηθεὶς, καὶ τῷ μεγάλῳ Παύλῳ διακονῶν ἐν τῷ κηρύγματι, καὶ τὰς θείας αὐτοῦ ἐπιστολὰς τοῖς πρὸς οὓς ἐπέμπετο διακομίζων, πολλοὺς τῶν Ἑλλήνων πρὸς τὴν τοῦ Χριστοῦ πίστιν ἐχειραγώγησεν. Καὶ τῇ ἐλλάμψει τοῦ Παρακλήτου καταυγασθεὶς τὴν διάνοιαν, ὥσπερ ἄδυτος ἀστὴρ ἐξ ἀνατολῶν ὁρμήσας, πᾶσαν τὴν οἰκουμένην ταῖς θείαις αὐτοῦ διδασκαλίαις κατεφώτησε, θαυμάσια μεγάλα καθεκάστην τελῶν, καὶ ἀποδιώκων πνεῦματα πονηρώτατα, πόλεις δὲ καὶ λαοὺς πρὸς τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν ἐπιστασάμενος, πολλὰς ὑπὸ τῶν ἀπίστων ὑπέστη θλίψεις. Ἀνδρεῖος γαρ χωρῶν πρὸς τὰ ἐπίπονα τῆς ἀθλήσεως ἀγωνήσματα, τὸν θυμὸν τῶν Ἀρχόντων οὐκ ἐδειλίασεν· ὅθεν, ὡς δοξάσας τὸν Θεον ἐν τοῖς μέλεσιν αὐτοῦ, ὑπ᾽ αὐτοῦ ἐνδόξως ἐδοξάσθη· καὶ τελειωθεὶς ἐν εἰρήνῃ, τὸ πνεῦμα παρέθετο εἰς χεῖρας Θεοῦ.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι ΚΖ᾽ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ ΘΕΟΔΩΡΑΣ ΚΑΙ ΔΙΔΥΜΟΥ.

XXVII

Theodoræ & Didymi MM.

Ἡ ἁγία Θεοδώρα ὑπῆρχε κατὰ τοὺς χρόνους Διοκλητιανοῦ, προσαχθεῖσα δὲ τῷ τῆς Ἀλεξανδρείας Ἡγεμόνι, καὶ τὸν Χριστὸν ὁμολογήσασα, ἐν πορνίῳ ἐξεδόθη, καὶ εὐξαμένη διεφυλάχθη. Δίδυμος γάρ τις Χριστιανὸς, θεόθεν κινούμενος, ἐν στρατιωτικῷ σχήματι εἰσῆλθε πρὸς αὐτὴν. Ἡ δὲ φοβηθεῖσα, τῆς οἰκίας ταῖς γωνίαις προσέφευγε. Θαῤῥεῖν δὲ αὐτῇ παρακελευσάμενος, ὡς μηδὲν πεισομενη ὧν ὑποπτέυει, τὴν μὲν στρατιωτικὴν στολὴν αὐτῇ περιέθηκε, καὶ ἐξελθεῖν τοῦ δόματος ἐκέλευσεν· αὐτὸς δὲ τὴν γυναικείαν αὐτῆς στολὴν ἐνδυσάμενος, καὶ κεφαλοδεσμίῳ τὴν κεφαλὴν ἀναδήσας, ἀντ᾽ αὐτῆς ἐκαθέζετο. Εἰσελθόντος δέ τινος ἀκολάστου, καὶ ἐν γυναικείῳ σχήματι τὸν ἄνδρα κατανοήσαντος, καὶ πάντα φανερὰ τῷ Ἡγεμόνι καταστήσαντος, αὐτίκα συσχεθεὶς ὁ Ἅγιος ἐτμήθη τὴν κεφαλὴν. Μετὰ τοῦτο δὲ κρατηθεῖσα καὶ ἡ ἁγία Θεοδώρα, καὶ ξίφει τὴν κεφαλὴν ἐκτμηθεῖσα, ἐῤῥίφῃ ἐν τῷ πυρί.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι ΚΗ᾽ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΕΛΙΚΟΝΙΔΟΣ.

XXVIII

Heliconidis M.

Ἑλικονὶς, ἡ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ὑπῆρχεν ἐπὶ Γορδιανοῦ καὶ Φιλίππου τῶν Βασιλέων, ἐκ πολεως Θεσσαλονίκης. Κρατηθεῖσα δὲ, καὶ πρὸς τὸν Δοῦκα Κορίνθου ἀχθεῖσα, καὶ τὸν Χριστὸν ὁμολογήσασα, πρῶτον μὲν δεσμεῖται τοὺς πόδας ἐν ζυγῷ βοῶν, καὶ τὰς πτέρνας χαράσσεται, καὶ ξηρᾶται τὴν κεφαλὴν, καὶ πῦρ καθ᾽ ὅλου τοῦ σώματος δέχεται· ἀνεθεῖσα δὲ, καὶ ἐν τῷ ναῷ τῶν εὶδώλων εἰσελθοῦσα, δἰ εὐχῆς κατέστρεψεν αὐτά. Εἶτα τέμνεται τοὺς μαστοὺς, καὶ διαδεξαμένου τὸν Δοῦκα Ἰουστίνου τοῦ Ἀνθυπάτου, ἀχθεῖσα πρὸς αὐτὸν ἡ Μάρτυς, ἐν καμίνῳ ῥίπτεται. Τῆς δὲ φλογὸς μὴ ἁψαμένης αὐτῆς, ἀλλ᾽ ἐκ τῶν στρατιωτῶν ἑβδομήκοντα ἄνδρας λιμηναμένης, ἐν κραβάτῳ χαλκῷ πυρωθέντι ἁπλοῦται· ἐπιφανέντες δὲ οἱ Ἀρχάγγελοι Μιχαὴλ καὶ Γαβριὴλ, ἀβλαβῇ διετήρησαν αὐτὴν. Εἶτα θηρίοις ἐκδίδοται· οἱ δὲ θῆρες αὐτὴν μὲν οὐκ ἔβλαψαν, ἀνεῖλον δὲ ἄνδρας ἑκατὸν εἴκοσι· καὶ τότε τὴν διὰ ξίφους ἀπόφασιν δεξαμένη, ἀπεκεφαλίσθη.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΕΛΛΑΔΙΟΥ.

Helladii Ep. M.

Ἑλλάδιος, ὁ τοῦ Χριστοῦ Ἱερομάρτυς, ἐκκαθάρας ἑαυτὸν ἀπὸ νεότητος, Ἀρχιερεὺς ψήφῳ Θεοῦ καθίσταται· καὶ τὴν φροντίδα τῆς ἐκκλησίας πιστευθεὶς, ὡς κυβερνήτης ἄριστος ταύτην ἐποίμαινε· καὶ διὰ τὸ πολλοὺς τῶν Ἑλληνων προσάγειν τῷ Χριστῷ κρατηθεὶς, ἀπεκλείσθη. Καὶ ἐπεὶ δέσμιον τοῦτον οἱ τύραννοι παρεστήσαντο, τότε μᾶλλον ἔλαμψεν καὶ κατήυγασε τὰς τῶν πιστῶν διανοίας. Ἀνδρείως γαρ χωρήσας ἐπὶ τοὺς ἀγῶνας, καὶ παῤῥησιασάμενος τὴν εὐσέβειαν, καὶ φανερῶς τὸν Χριστὸν ὁμολογήσας, πλείσταις βασάνοις καθυπεβλήθη. Καὶ τοῦ σώματος σφοδρῶς καταξανθέντος ταῖς μάστιξιν, ὁ Χριστὸς ἐπιφανεὶς ἰάσατο αὐτόν. Μετὰ ταῦτα ὀργῆς πλεισθέντες οἱ τύραννοι, τῷ πυρὶ τὸν Ἅγιον ἐν αποῤῥίπτουσιν. Ὁ δὲ ἄφλεκτος διαμείνας, πρὸς τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν πολλοὺς ἐπεσπάσατο· ἔπειτα σφοδρῶς τυφθεὶς, τὸ πνεῦμα τῷ Θεῷ παρέθετο, ἀπολαβὼν βασιλείαν ἀθάνατον.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ ΚΡΙΣΚΕΝΤΟΣ, ΠΑΥΛΟΥ, ΚΑΙ ΔΙΟΣΚΟΡΙΔΟΥΣ.

Crescentis, Pauli Dioscoridis MM.

Οἱ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυρες Κρίσκης, Παῦλος, καὶ Διοσκορίδης ἐν Ρὥμῃ τῇ πόλει διατρίβοντες, καὶ τῇ διδασκαλίᾳ αὐτῶν πολλοὺς τῶν ἀπίστων τῷ Χριστῷ προσαγαγόντες καὶ φωτίζοντες καθ᾽ ἑκάστην ἡμέραν, διεγνώσθησαν τῷ τῆς Ρὥμης Ἐπάρχῳ· καὶ κρατηθέντες, ἀπεκλείσθησαν εἰς φυλακὴν, παραγγελίαν λαβόντες μηδένα διδάσκειν ἐπὶ τῷ ὀνόματι τοῦ Χριστοῦ. Ὡς δὲ οὐδὲ ἐν τῇ φυλακῇ ἐπαύσαντο τοῦ διδάσκειν τοὺς συνδεσμίους, ἐξ ὧν πολλοὶ ἐπίστευσαν, ἐκβληθέντες τῆς φυλακῆς, ἐτύφθησαν σφοδρῶς, καταναγκαζόμενοι ἀρνήσασθαι μὲν ὲπὶ πάντων τὸν Χριστὸν, ἀπελθεῖν δὲ εἰς τὸν ναὸν τοῦ Διὸς, καὶ θῦσαι τοῖς ἐν αὐτῷ εἰδώλοις. Καὶ μὴ πεισθέντες, ἀλλὰ μᾶλλον μεγάλῃ τῇ φωνῇ τὸν Χριστὸν τοῖς πᾶσι κηρύττοντες, εἰς κάμινον μεγάλην πυρὸς ἐμβληθέντες, καὶ ἐν αὐτῇ καθάπερ οἱ ἅγιοι τρεῖς παῖδες δοξολογοῦντες, ἐτελειώθησαν.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι ΚΘ᾽ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΕΝ ΝΙΚΑΙΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟΝ ΚΑΤΑ ΑΡΕΙΟΥ ΣΥΝΕΛΘΟΝΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ.

XXIX

Patrum Concilii Nicæni.

Μετὰ Πέτρον τὸν ἁγιώτατον Πατριάρχην Ἀλεξανδρείας, ἐχειροτονήθη ὁ Ἀχιλλᾶς, καὶ μετὰ τοῦτον Ἀλέξανδρος. Ἐπὶ τούτου Πρεσβύτερός τις τῆς ἐκκλησίας, Ἄρειος λεγόμενος, τὴν τῶν θείων γραφῶν πεπιστευμένος ἐξήγησιν, ἰδὼν τὸν Ἀλέξανδρον ὅτι προεκρίθη εἰς Πατριάρχειαν, καθὼς διετάξατο ὁ ἅγιος Πέτρος, ἐφθόνησε· καὶ καθ᾽ ἐκείνου μὴ δυνάμενος κινῆσαι κατηγορίαν, κατὰ τῆς ὀρθῆς πίστεως τὴν γλῶσσαν καθώπλησε, βλασφημῶν τὸν Ὑιὸν τοῦ Θεοῦ, καὶ λέγων αὐτὸν κτῖσμα ἐ͂ιναι, καὶ οὐχὶ ὁμοούσιον τῷ Πατρί. Ἐξεβλήθη οὖν διὰ ταῦτα τῆς ἐκκλησίας, καὶ ποιῶν παρασυναγωγὰς, ἔσχιζε τὴν ἐκκλησίαν. Καὶ μαθὼν ταῦτα ὁ μέγας Κωνσταντῖνος, καὶ συγκαλέσας τὴν ἁγίαν σύνοδον εἰς Νικαίαν· καταδικάσας αὐτὸν, ἐξώρισε· τοὺς δὲ ἁγίους Ἐπισκόπους φιλοφρονησάμενος, ἀπέλυσεν ἕκαστον εἰς τὰ ἴδια.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΘΕΟΔΟΣΙΑΣ ΤΗΣ ΠΑΡΘΕΝΟΥ.

Theodosiȩ V. M.

Θεοδοσία, ἡ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ὑπῆρχεν ἐκ της πόλεως Τύρου· δεκαοκτὼ δὲ ἐτῶν οὖσα, καὶ ὡς Χριστιανὴ διαγνωσθεῖσα καὶ κρατηθεῖσα παρὰ τῶν εἰδωλολατρῶν, ἤχθη δέσμιος καὶ παρέστη Οὐρβανῷ τῷ Ἄρχοντι, καὶ ἐρωτηθεῖσα, ὡμολόγησε τὸν Χριστὸν. Καὶ ἀναγκασθεῖσα ἀρνήσασθαι αὐτὸν καὶ θῦσαι τοῖς εἰδώλοις, καὶ μὴ πεισθεῖσα, ἐτύφθη λώροις ὠμοῖς κατά τε τῶν μαστῶν καὶ τῶν πλευρῶν, καὶ συνετρίβη τὰ ὀστὰ, καὶ ἐξέστη ἕως ἐφάνησαν τὰ σπλάγχνα αὐτῆς· καὶ οὕτω μαστιζομένη, συγῇ τὰς βασάνους ὑπέφερεν. Ἔτι δὲ ἐμπνέουσα, ἠρωτήθη παρὰ τοῦ Ἄρχοντος, εἰ τοῖς θεοῖς θύει· καὶ διανοίξασα τὸ στόμα αὐτῆς, καὶ τοῖς ὀφθαλμοῖς ἀτενὲς ἐμβλέψασα, μειδιῶντι τῷ προσώπῳ ἐ͂ιπε· Πλανᾶ, ἄνθρωπε· οὐκ οἴδας ὄτι τῆς κοινωνίας τῶν τοῦ Χριστοῦ Μαρτύρων ἠξιώθην; Καὶ τότε ὀργισθεὶς ὁ Ἄρχων, ἔῤῥιψεν αὐτὴν εἰς τὴν θάλασσαν· ἔνθα τὸ μακάριον τέλος ἐδέξατο.

ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΟΛΒΙΑΝΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΝΕΩΝ.

Olbiani Ep. M.

Ὀλβιανὸς, ὁ τοῦ Χριστοῦ Ἱερομάρτυς, ὑπῆρχεν ἐπὶ τῆς Βασιλείας Μαξιμιανοῦ, Ἐπίσκοπος τῆς ἐκκλησίας Ἀνέων· καὶ κρατηθεὶς παρὰ Ἰουλίου Ἡγεμόνος, παρεδόθη φυλακῷ, παραγγελίαν δεξάμενος μὴ διδάσκειν ἐπὶ τῷ ὀνόματι τοῦ Χριστοῦ. Ὁ δὲ μᾶλλον παῤῥησίᾳ κυρήττων τὸν Χριστὸν, τὰ περὶ αὐτοῦ διήγγελλε, καὶ τοῖς πᾶσιν ἐκήρυττεν ἀφόβως. Διὰ ταῦτα τῆς φυλακῆς ἐκβληθεὶς, καὶ τὰ ἱμάτια ἐκδυθεὶς, ἐτύφθη σφοδρῶς, καὶ σουβλίοις πεπυρακτομένοις τὴν κοιλίαν καὶ τὰς πλευρὰς, καὶ τὰ σπλάγχνα κατεκεντήθη, καὶ πάλιν ἀπεῤῥίθη τῇ φυλακῇ ὡσεὶ νεκρός. Καὶ τῇ τοῦ Χριστοῦ ἐπιφανείᾳ θεραπευθεὶς, αὖθις εἰς δευτέραν παρέστη τῷ Ἡγεμόνι ἐξέτασινι· καὶ τοῦ Ἡγεμόνος μεταβαλλομένου καὶ παρακαλοῦντος αὐτὸν θῦσαι τοῖς θεοῖς, αὐτὸς πάλιν ὡμολόγει τὸν Χριστόν. Τότε εἰς κάμινον μεγάλην βληθεὶς, ἐτελειώθη.

ΜΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι Λ᾽ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΣΑΑΚΙΟΥ ΤΟΥ ΟΜΟΛΟΓΗΤΟΥ.

XXX

Isacii Confess.

Ἰσαάκιος, ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν, ὑτῆρχεν ἐξ Ἀνατολῶν, ἐλθὼν δὲ εἰς Κωνσταντινούπολιν ἐπὶ τῆς Βασιλείας Οὐάλεντος τοῦ αἱρετικοῦ, ἡσύχαζεν ἐν μοναστηρίῳ· καὶ κινήσαντι τῷ Βασιλεῖ πανστρατιᾷ κατὰ τῶν Γότθων, συναντήσας ἐ͂ιπεν· Ὦ Βασιλεῦ, ἄνοιξον τοῖς ὀρθοδόξοις τὰς ἐκκλησίας, εἰ βούλει ἐκ τοῦ πολέμου ζῶν ὑποστρέψαι. Καὶ ὀργισθεὶς ὁ Βασιλεὺς, προσέταξε τυφθῆναι, καὶ ἀποκλεισθῆναι τὸν Ἄγιον εἰς φυλακὴν, μέχρις οὗ ὑποστρέψῃ· τότε ἔφη ὁ Ἅγιος· Εἰ σὺ ὑποστρέψῃς, οὐ λελάληκέν μοι ὁ Θεὸς· φεύγων γαρ ἀπὸ προσώπου τῶν ἐχθρῶν σου, διὰ πυρὸς δέξῃ τὴν καταστροφὴν τοῦ βίου σου· ὃ δὴ καὶ γέγονεν. Τραπεὶς γαρ, καὶ ἐν ἀχυρῶνι προσφυγὼν, ἐκάη ἐν αὐτῷ, τῶν Γότθων ἐμπρησάντων αὐτόν. Ἐπὶ οὖν τῇ προῤῥήσει ταύτῃ καὶ ἄλλοις πολλοῖς κατορθώμασι μεγαλυνθεὶς ὁ Ἅγιος, ἐν εἰρήνῃ ἐκοιμήθη.

ΝΗΝΙ ΤΩι ΑΥΤΩι ΛΑ᾽ ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΕΡΜΕΙΟΥ.

XXXI

Hermiæ M.

Ἑρμείας, ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς, ἦν μὲν ἐκ τῆς πόλεως Κομάνων, στρατιώτης δὲ ἐπὶ τῆς βασιλείας Ἀντωνίνου, τὴν ἡλικίαν ἤδη προβεβηκὼς, καὶ λευκὴν ἔχων τὴν τρίχα. Διὰ δὲ τὴν εἰς Χριστὸν ὡμολογίαν, καὶ Σεβαστιανῷ τῷ Δουκὶ προσαχθεὶς, ἐβιάζετο θῦσαι τοῖς εἰδώλοις· καὶ μὴ πεισθεὶς, συνετρίβη λίθοις τὰς σιαγόνας, καὶ τὸ τοῦ προσώπου δέρμα ἐξεδάρη, καὶ τοὺς ὀδόντας ἐξεῤῥιζώθη. Καὶ εἰς κάμινον ἐμβληθεὶς, ἐξῆλθεν ἀβλαβὴς· καὶ δηλητήριον ποτισθεὶς, καὶ μηδὲν ἀδικηθεὶς, τὸν τοῦτο κεράσαντα μάγον παρεσκεύασε πιστεῦσαι Χριστῷ, καὶ ὑπὲρ αὐτοῦ ἀποκεφαλισθῆναι. Εἶτα ἐκσπᾶται πᾶντα τὰ νεῦρα τοῦ σώματος, καὶ εἰς λέβητα πυρωθέντα ἐμβληθεὶς, ἐξῆλθε ἀβλαβὴς· ἐ͂ιτα τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐκκεντιθεὶς, καὶ κρεμασθεὶς κατὰ κεφαλῆς, ἀπεκεφαλίσθη.

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΓΙΟΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟΝ ΦΙΛΙΠΠΟΝ
Ex MS. Græco Vaticano signato 1798 fol. 234.

Philippus Apostolus, Mart. Hierapoli in Phrygia (S.)

EX MS. VATICAN.

Οτοῦ Θεοῦ Θεὸς Λόγος, ἀἳδίως συνὼν τῷ Πατρὶ, [Cum incarnatum Dei Verbum] καὶ ἄχρονος ὢν, εἴλετο καὶ καθ᾽ ἡμᾶς γενέσθαί ποτε, καὶ ὑπὸ χρόνον ἐλθεῖν, διὰ τὸ τῆς ἡμετέρας ὀλίσθημα φύσεως· ἐντεῦθεν καὶ Παρθένου σαρκὶ περιγράφεται, καὶ θεοῖ τῇ κοινωνίᾳ τὸ πρόσλημμα. Ἐπεὶ δὲ τῆς μετὰ σώματος ἐπιδημίας αὐτοῦ πᾶσι περιποιούσης τὴν σωτηρίαν, θεατὰς τοῦτων τῆς ἀῤῥήτου θείας οἰκονομίας καὶ κοινωνους τῶν μυστηρίων ἔχειν ἐχρῆν, ὡς ἃν καὶ τῷ γένει παντὶ δἰ αὐτῶν ἐπιδαψιλεύσητε τὴν ἀνάκλησιν· μετὰ τὸ διὰ πάσης τῆς περιόικου τε καὶ ὁμόρου τῷ Ἰορδάνῃ χωρῆσαι τὸ Ἰωάννου κήρυγμα, τὴν χάριν δὲ διαδοθὴναι τοῦ Πνεύματος καὶ πολλοὺς ὑπ᾽ ἐκείνου τὸ βάπτισμα δέξασθαι (ἡνίκα δὴ καὶ ὁ ἐμὸς ἐβαπτίσθη Χριστὸς) τὰς ἐν ἄστει διατριβὰς ὁ αὐτὸς οὗτος ἀπερίληπτος τοῦ Θεοῦ Λόγος ἀφεὶς (καὶ γαρ ἦν τοῖς Ἱεροσολύμοις a ἐπιδημῶν) ἐπιχωριάζει τῇ Γαλιλαίᾳ. [venisset in Galilæam]

[2] Τῇ δὲ ὁ θαυμαστὸς ἐνεδήμει Φίλιππος, ἀπὸ Βηθσαἳδᾶ μέν ὢν, [ubi Philippus erat sacris litteris instructus,] τῆς πόλεως Ἀνδρέου καὶ Πέτρου, τῇ Γαλιλαίᾳ δὲ τότε παρὡν· ὅστις ἐκ πρώτης ἔτι ἡλικίας εὐθὺς μαθήμασιν ὐπὸ τῶν γειναμένων διδακτοῖς ἐξεδόθη· δοξιᾶς δὲ τυχὼν τῆς ἀγωγῆς καὶ πᾶσαν ἐπαινετὴν παιδείαν ἀσκήσας τε ἤδη καὶ παιδευθεὶς, τὰς Μωσαἳκὰς βίβλους ἐπήει, καὶ ὅσα περὶ Χριστοῦ προηγορεύετο ἐμυεῖτο, ὡς ἐπ᾽ ἐσχάτων ἐλεύσεται καὶ κοινῇ πᾶσιν οἰκονομήσει τὴν σωτηρίαν· οὐ γαρ ἐφεῖτο τοῖς τότε παιδεύουσι πρὸς ἑτέραν μάθησιν τοὺς φοιτητὰς ἐκπονεῖν, εἰ μὴ τὰ Μωσέως πρότερον ἐπιλέξοιντο.

[3] Ἐπιστὰς οὖν ὁ Ἰησοῦς τῇ Γαλιλαίᾳ, καὶ τὸν μέγαν τοῦτον Φίλιππον εὑρηκὼς, ἀκολουθεῖν αὐτῷ προετρέπετο· καὶ ὃς ἀκούσας εἰς μνήμην ἧκεν εὐθὺς ὧν ἐκ παιδὸς περὶ Χριστοῦ ἤσκησέ τε καὶ συνελέξατο· καὶ τοῦτον ἐκεῖνον ἐ͂ιναι διέγνω, [eum sequi se jubet.] ὃν αἱ τοῦ Μωσέως βίβλοι ἐλεύσεσθαι ὕστερον διεσάφουν. Ἐντεῦθεν οὗτος τῷ καλέσαντι διδασκάλῳ τὸ ἀπὸ τοῦδε συνὴν, συμπροἳοῦσάν τε ἐ͂ιχε τῷ χρόνῳ τὴν ἀρετὴν, καὶ τοῖς τῶν μαθητῶν κορυφαίοις συνηριθμεῖτο. Μετασχὼν δὲ οὕτω τοῦ ἀγαθοῦ, κοινωνοὺς παραλαμβάνει καὶ ἄλλους τῆς μεταλήψεως, καὶ οὐκ ἀποκρύπτεται ταύτην, ἀλλὰ πρῶτον περιτυχὼν τῷ Ναθαναὴλ, [Hic Nathanaeli indicat] ὃς ἐκ πολλοῦ φίλος αὐτοῦ καὶ συνήθης ἐτύγχανε, τὴν τοῦ ἐρχομένου παρουσίαν, οὐχ᾽ ὡς ἔτι μέλλουσαν, ἀλλ᾽ ὡς ἤδη παροῦσαν, εὐηγγελίσατο· οὐκ ἔτι, λέγων, ἐν ἐλπίσιν ἡ σωτηρία τῷ Ἰσραὴλ, [inventum Meßiam,] ἀλλ᾽ ὃν αἱ προσημαίνουσαι γλῶσσαι τῷ πνεῦματι Σωτῆρα προεῖπον ἐπ᾽ ἐσχάτων τῷ Ἰσραὴλ ἀναστήσεσθαι, πάρεστι· τοῦτον εὑρόντες ἡμεῖς τὸν ἀπὸ Ναζαρὲτ Ἰησοῦν, καὶ τῷ τῶν αὐτοῦ θαυμάτων ὑπερφυεῖ μὴ ἔχοντες ἀπιστεῖν, μακρὰς τοῖς ἄλλοις ἅπασιχαίρειν εἰπόντες, τὴν ἅμα τούτῳ διαγωγὴν προειλώμεθα.

[4] Τούτοις κατάκρας ἐλὼν τὸν Ναθαναὴλ, καί τοι δυσανασχετοῦντα τῷ πράγματι, καὶ μὴ ἂν ἐκ Ναζαρὲτ ἀγαθὸν ἐ͂ιναί τι διατεινόμενον, τοῦ μὲν τὰ τοῦ Ἰσραὴλ πρεσβεύειν ἀφίστησι, πειθήνιον δὲ τῷ Χριστῷ προσάγει τὸν ἄνδρα, b καὶ τοῦτο πρῶτον εὐνοίας ἀπαραμίλλου παρίστησι γνώρισμα [ipsumque adducit Christo.] Ὁ δὲ τῇ ὑγιεῖ αὐτίκα πίστει προσθέμενος παῤῥησιαστικώτερον ἐξεβόησε, Ρἁββὶ, λέγων, σὺ ἐ͂ι ὁ βασιλεὺς τοῦ Ἰσραήλ. Ἐφ᾽ ᾧ καὶ ὁ Χριστὸς αὐτὸς ἡσθεὶς ὡς ἀπὸ γνώμης ἐνδιαθέτου λεχθέντι, ἐκκαλύπτει αὐτῷ τὸ οἰκεῖον, ὥστε καὶ μύστην μειζόνων ἔσεσθαι μυστηρίων, καὶ βασιλείας Θεοῦ θεατὴν, τὶ γαρ φησί; Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, τὸν οὐρανὸν ἀνεωγότα ὄψεσθαι, καὶ τοὺς ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ ἄναβαίνοντάς τε καὶ καταβαίνοντας ἐπὶ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου. Τὸ ἀπ᾽ ἐκείνου τοιγαροῦν ὁ Ἱερώτατος Φίλιππος ταῖς ἱεραῖς μυσταγωγίαις ὑπέχων τὸ οὖς, ὅλος ἐκείνων ἦν τὴν διάνοιαν, μὴ δὲ μιᾶς αὐτὸν ἀντισπώσης φροντίδος πρὸς ἕτερα, [cui imprimis carus] καὶ τῷ τῆς θειοτέρας γνώσεως φωτὶ τὸν λογισμὸν ἐκαθαίρετο, τὴν τε προτέραν ἀποσκευαζόμενος ἄγνοιαν, καὶ τὸν ἐντὸς ἀνακαινιζόμενος ἄνθρωπον. Εἰς ἄνδρας τοίνυν ἡκων, τελεωτέραν μὲν τὴν ἀγάπην τὴν εἰς Χριστὸν προσελάμβανε· τὴν ἴσην δὲ περὶ αὐτοῦ ἀντελάμβανεν, ὡς ἐν ἴσῳ καὶ υἱοῦ λογισθῆναι τὴν κληρονόμου τε πλουτῆσαι τάξιν, καὶ τῇ ἐπελεύσει τοῦ Πνεῦματος ἄρχων ἐπὶ πᾶσαν καταστῆναι τὴν γῆν.

[5] Ἐπεὶ δὲ καὶ ὁ τοῦ σωτηριώδους πάθους καὶρὸς ἐνειστήκει, δἰ οὗ τῷ παθητῷ γένει περιεγένετο ἡ ἀπάθεια, [Gentiles Christum videre cupientes] καὶ ἀδιστάκτως οὗτος τῷ διαδασκάλῳ συνῆν. Ἐδέησε δὲ κατ᾽ ἐκεῖνο καὶροῦ, τῶν Ἑλλήνων πρεσβευόντων τινὰς τὴν ἐπὶ τὰ Ἱεροσόλυμα στείλασθαι κατὰ θέαν τῆς ἑορτῆς· οὗτοι τοῖς παραδόξοις περὶ τοῦ Ἰησοῦ διαγγελθεῖσι καταπλαγέντες τὸν νοῦν (μεγάλα γαρ ἤδη περὶ αὐτοῦ καὶ αὐτοῖς πέρα πίστεως διηγγέλλοντο, ὡς ἀναστήσειε μὲν τὸν Λάζαρον ἐκ νεκρῶν, εὐφήμοις δὲ ὑπὸ τοῦ ὄχλου παντὸς παραπεμφθείη φωνᾶις, ἕτερά τε μυρία τελέσειε θαύματα) εἰς ἔρωτα τοῦ διὰ λόγων ἐλθεῖν τούτῳ κατέστησαν. Ἡττῶνται τοιγαροῦν τοῦ καλοῦ τούτου ἔρωτος, [adesse significat.] ὡς τὸν ἐμόν τε ἥκουσιν Ἰησοῦ· καὶ τῷ Φιλίππῳ προσελθόντες, τὴν χρείαν διαγγέλουσι τῆς ἀφίξεως. Ὁ δὲ τῷ πρωτωκλήτῳ Ἀνδρέᾳ τὰ περὶ αὐτῶν κοινωσάμενος τῷ Ἰησοῦ σὺν αὐτῷ προσαγγέλει τὴν ἔλευσιν, καὶ οὗτος τὰ περὶ τοῦ πάθους αὐτοῖς καὶ τῆς τούτου δόξης τῷ λόγῳ διασημαίνει· Ἐὰν μὴὁ κόκκος, λέγων, τοῦ σίτου πεσὼν εἰς τὴν γῆν ἀποθάνῃ, αὐτὸς μόνος μένει· ἀποθανὼν δὲ πολὴν φέρει τὸν καρπόν.

[6] [post ejus autē mortem, resurrectionem] Ταῦτα μὲν οὖν πρὸς ἐκείνους ὁ Χριστὸς διεξήει. ἡνίκα δὲ μετὰ τὸ πάθος καὶ τὴν ἀνάστασιν τοῖς μαθηταῖς πολλάκις ἑαυτὸν παρεδήλου, καὶ θεατὰς καθίστη τῶν ὑπὲρ ἔννοιαν, καὶ αὐτὸς οὗτος ὁ μέγας Φίλιππος, οἷα συμφοιτητὴς καὶ κοινωνὸς τῶν ἀποῤῥήτων τοῖς πραττομένοις παρῆν· καὶ τούτων ἑις ἐξῃτάζετο. Ἤδη μὲν οὖν τοῦ Δεσπότου καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τὴν διὰ σαρκὸς πᾶσαν ὑπὲρ ἡμῶν οἰκονομίαν τελέσαντος, καὶ τοῖς ἐπουρανίοις παραδόξως c ἐνοποιήσαντος τὰ ἐπίγεια, μετὰ δόξης τε εἰς οὐρανοὺς ἀναληφθέντος, [& ascensionem] καὶ ἐν δεξιᾷ τῆς τοῦ Πατρὸς μεγαλωσύνης κα θίσαντος, τὸ παρακλητόν τε Πνεῦμα τοῖς αὐτόπταις αὐτοῦ καὶ μύσταις κατὰ τὴν ἐπαγγελίαν ἐν εἴδει γλωσσῶν πυρίνων ἐξαποστείλαντος· τούτου καὶ Φίλιππος πληρωθεὶς, [repletus Spiritu sancto,] πρὸς τὸν τοῦ Εὐαγγελίου δρὸμον παρεσκευάζετο.

[7] Ἐπεὶ δὲ οἱ μὲν αὐτῶν τὰς ἑώας λήξεις, οἱ δὲ τὰς ἑσπερίους λαχόντες ἐπήεσαν, βόρειά τε καὶ νότια περιέθεον κλίματα, τὸ προστεταγμένον αὐτοῖς πληροῦντες διάγγελμα· καὶ ὁ θαυμαστὸς οὗτος Ἀπόστολος τὴν Ἀσίαν κεκλήρωτο. [sortitus Asiam,] Ταύτην τὲ κύκλῳ περιἳὼν, καὶ πάσαις μὲν πόλεσιν, ὅλαις δὲ χώραις ἐπιδημῶν, μυρίον τι πλῆθος καὶ ἀριθμὸν ὑπερβαῖνον συνθέσθαι τῇ εὐσεβείᾳ πεποίηκεν· οὓς καὶ καθάπαξ τῷ τῆς παλιγγενεσίας φωτὶ σημειούμενος, τῷ οὐρανίῳ προσῆγε Πατρί. Καὶ δὴ καὶ τοὺς πάθεσί τισι καὶ νόσοις πιεζομένους, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ οἷς ἐνοικοῦν τι δαιμόνιον κακῶς διετίθει, λόγῳ μόνῳ καὶ χειρὸς ἱερᾶς ἐπαφῇ ἐθεράπευε· νοητῶς μὲν τοὺς ἐπεμβαίνοντάς τε καὶ ἀντικειμένους τροπούμενος, [multis ad fidem conversis] αἰσθητῶς δὲ τοὺς ὑπ᾽ ἐκείνων ἀπατηθέντας ἀνασωζόμενος· οὒς τοῦ τε κηρύγματος μεγαληγορίᾳ, καὶ ταῖς παραδόξοις θαυματοποιΐαις, οἷά τισι δικτύοις ζωγρῶν τῆς ἀληθείας, ἧγε κατὰ βραχὺ πρὸς ἐπίγνωσιν. Ἱερεῖς δὲ καὶ θυσιαστήρια πανταχοῦ τῶν ἐκεῖ τόπων ἀποτάξας τε καὶ δειμάμενος, ἀντὶ θυσιῶν τῶν ἐπὶβωμίων τὴν ἱερὰν ἐν τούτοις τελεῖσθαι μυσταγωγίαν ἱερῶς παρεσκεύασεν, ὡς τηρεῖσθαι καὶ ἐπ᾽ αὐτοῖς τὸν τοῦ εὐαγγελίου θεσμόν. Οὕτω μὲν οὖν πολύ τι πλῆθος τῶν δἰ αὐτοῦ πιστευσάντων τῷ Χριστῷ προσηγάγετο· ἐπεὶ δὲ καὶ τῶν ἐνθένδε τοῦτον ἔδει πάντως μεταφοιτῆσαι, ἐκδημίαν τε τὴν πρὸς τὸν Κύριον στείλασθαι, τοιόνδε τι περὶ τὸ τέλος αὐτῷ συνηνέχθη.

[8] Πόλις ἐστὶ κατὰ τὴν Φρυγίαν ἐπιφανής, Πόλις ἱερὰ καλουμένη, [venit Hierapolim] αὕτη πολυανθρωπίᾳ τῶν ἄλλων ἀνθήσασα, καὶ πόλεων ἑτέρων μητὴρ ὁνομασθεῖσα, τὸν ἱερώτατον Φίλιππον μετὰ τὸν μυρίον ἐκεῖνον ὑπὲρ τοῦ Εὐαγγελίου δέχεται κάματον. Παραβαλὼν οὖν οὗτος ὁ μέγας Ἀπόστολος, ὥστε κᾂν ταύτῃ κηρύξαι τὸ Εὐαγγέλιον, ἐπεὶ ξοάνοις ἐ͂ιδε ταύτην, καὶ τῶν d ἐμπηστικῶν τοῖς ἰοβόλοις, ἐχίδνῃ τινὶ τερατώδει τὸ σέβας, οἴμοι, προσνέμουσαν, ζήλῳ θείῳ τὴν ψυχὴν καταπίμπραται, καὶ συντονώτερον προσκείμενος ταῖς εὐχαῖς, τῇ τοῦ Χριστοῦ ἐπικλήσει τὴν ὀλεθρίαν ταύτην καὶ πολλοῖς ἀπωλλείας γενομένην αἰτίαν, νεκρὰν αὐτίκα δεικνύει.

[9] Ἐπεὶ δὲ οὕτω καλῶς ἡ κατὰ τοῦ πικροῦ τούτου θηρίου ἐ͂ιχεν αὐτῷ πρὸς τὸν Κύριον ἔντευξις, τὸ ἀπὸ τοῦδε δε πᾶσιν ἐπιεικῶς παρήνει καὶ συνεβούλευε, [& ibi fidem prædicat:] τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς ήγεῖσθαι ζῶντα Θεὸν, μή δὲ τοῖς ὑπὸ γῆν ἕρπουσι προσανέχειν βοσκήμασιν· ἐπεὶ καὶ Θεὸς, ὃς ὢν ἀ εὶ, Θεὸς τελειός τε καὶ ἀπερίληπτος, μετὰ τὸ παραγαγεῖν τόνδε τὸν ὁρατόν τε τοῦτον κόσμον καὶ μή ὁρώμενον, κατ᾽ εἰκόνα τῆς αὐτοῦ μεγαλειότητος πλάσσας τὸν ἄνθρωπον, καὶ τοῦτον τῷ αὐτεξουσίῳ τιμήσας, τῶν ἐν παραδείσῳ καλῶν μετέχειν πεποίηκεν, ἀπὲχεσθαι τούτου μόνου κελέυσας ὅπερ ἦν τὸ ξύλον τῆς γνώσεως. Ἐπεὶ δὲ ἠθετηκότα τὴν ἐντολὴν, καὶ τἦς πρὸς αὐτον οἰκειότητος ὀλισθήσαντα περιἳδεῖν ἦν οὐ Θεοῦ, διὰ νόμου τοῦτον πρότερον παιδαγωγήσας καὶ προφητῶν, ἐπ᾽ ἐσχάτων καὶ τὸν ὀμοφυᾶ τοῦτῳ Λόγον ἐκ παρθένου ἀγνῆς καθ᾽ ἡμᾶς τεχθῆναι εὐδόκησεν· ὀ δὲ καὶ καθ᾽ ὁμοίωσιν ἀνθρώπων ἐπιφανεὶς, καὶ πάθεσιν ὁμιλήσας ὁ ἀπαθὴς, διὰ τρίτης τε ἀναστὰς ἐκ νεκρῶν, φιλανθρωπίᾳ ἡμῖν ἐφανέρωσεν ἑαυτὸν, καὶ πρὸς οὐρανοὺς ἀπῇρεν, ὅθεν ἐτύγχανε καταβεβηκὼς· τοῦτον δὲ καὶ αὖθις ἦξειν πιστεύομενος, ὃς πλάσμα μὲν τὸ ἑαυτοῦ ἀναστήσει, ἀποδώσει δὲ ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ· Εἴσεσθε καὶ ὑμεῖς οἷδ ὅτι ἀξιωθέντες τοῦ θείου φωτὸς τῆς ἀναγεννήσεως, καὶ καθαρείσει γαρ ὑμῖν εὐαγοῦς πάθους παντὸς ἡ διάνοια, πρὸς κόρον δὲ, εἰ καὶ μὴ κόρος ὥρισται τούτοις, τῶν παρὰ αὐτοῦ χαρίτων πλησθήσεσθε, καὶ ἀγαθῶν τῶν ἐπηγγελμένων κληρονομήσετε.

[10] Ταῦτα καὶ πλείῳ τούτων ἰδία καὶ κοινῇ συνειρῶ ὁ θεῖος Ἀπόστολος· οὓς δὲ ἤδει τῶν ἄλλων μᾶλλον δεχομένων τὸν λόγον τῆς πίστεως, [pro qua captus suspenditur e talis.] τῷ τῆς παλιγγενεσίας τούτους προσῆγε φωτὶ, καὶ τῷ τῶν ἀρχιερέων κατέλεγε τάγματι, καὶ ναοὺς ἐψυχωμένους Χριστῷ καὶ ἁγίους ἀνήγειρεν. Οὕτῳ κατ᾽ εὐθὺ χωροῦσαν ὁρῶν τὴν ἀλήθειαν ὁ ταύτῃ βασκαίνων ἐχθρὸς, οὐκ ἀνεκτὰ έποιεῖτο, εἰ μή σφάλοι τε αὐτὴν, καὶ τοῦ πρόσω διακωλύσοι. Ἐντεῦθεν τοὺς τότε καιροῦ τὰς τῆς πόλεως μετιόντας ἀρχὰς ὑπελθὼν, καὶ οἷα πῦρ ἀναφλέξας αὐτοῖς τὸ ζηλότυπον, συλληφθῆναι μὲν ὑπ᾽ αὐτῶν παρασκευάζει τὸν Φίλιππον, συχνὴν ἐκ τοῦ αἰφνιδίου κατ᾽ αὐτοῦ χεῖρα κινήσας, ἐπάγει δὲ τοῦτο πᾶν εἴ τι λυπηρὸν καὶ ὀλέθριον. Κατατίθενται μὲν γαρ οἱ συλλαβόντες αὐτὸν πικρῶς ἐν εἰρκτῇ, πικρότερον δὲ μαστιγοῦσι καὶ παίουσιν, ἐ͂ιτα σχοινίοις τῶν ἀστραγάλων ἐξάψαντες, ἐπὶ μετεώρου κατὰ κεφαλῆς ἀναρτῶσι.

[11] Τὸ δὲ ἄρα τὴν ἐπ᾽ εὐθὺ πρὸς τὰ ἄνω τοῦ νοοῦ πορείαν ὡς τὸ εἰκὸς ὑπεσήμαινε· κᾂν οὐκ εἰς ἔσχατον ἀφῆκεν αὐτὸν ὁ Κύριος ἀπαράκλητον· ἀλλ᾽ ἐπεὶ κατ᾽ ἐκεῖνο τοῦ χρόνου καὶ Βαρθολομαῖος ὁ θεῖος Ἀπόστολος συνεπιδημῶν ἦν τούτῳ τῇ Ἱεραπόλει, [crucifigitur etiam Bartholomæus,] καὶ συγκαταγγέλων τὸ Εὐαγγέλιον, ὥσπερ δὴ τοῦ κηρύγματος, οὕτω καὶ τοῦ πάθους αὐτῷ κοινωνεῖ· κακείνου τῶν ἀστραγάλων, ὡς ἔφημεν, ἀναρτηθέντος σταυρὸν αὐτὸς κατακρίνεται. Καὶ ἡ ἀδελφὴ δὲ Μαριάμνη, ἡ μηδὲν ἧττον μια τὴν φύσιν ἢ τὴν γνώμην αὐτῷ, ἡ καὶ τὸ σῶμα παρθένος καὶ τὴν ψυχὴν, παρὴν μὲν πάσχοντι Φιλίππῳ τῷ ἀδελφῷ, [facto deinde terræ motu] τὸ δὲ πάθος ὡς οἷόν τε τῇ προαιρέσει συνεφείλκετο καὶ συνεμερίζετο. Ἐνὅσῳ δὲ ταῦτα ἐπράττετο, γίνεταί τι πράγμα καινὸν, σείεται μὲν ἐξαίφνης ἡ γῆ καὶ ἀσυνήθη κλόνον ὑφίσταται, φόβος δὲ ταῖς ἐκείνων διανοίαις ἐνέσκηψεν, ὅσοι τέρψιν ἐποιοῦντο καὶ θέατρον τὰ ὁρώμενα, e διαδομεῖται ἅπας ὁ χῶρος ἐκεῖνος, καὶ εἰς βάθος κατήει ἀσυμφανὲς, συγκατεσπᾶτο δὲ τῷ ἐδάφει, καὶ πᾶς ὁ λαὸς, καὶ οἴκτιστα παραπολέσθαι διεκινδύνευσεν.

[12] ἀμηχανία τοίνυν ἐπὶ τῷ κακῷ πάντας ἐ͂ιχε, καὶ εἰς ἄπορον αὐτοῖς περιἳστατο τὰ βουλεύματα· ὀψὲ γ᾽ οὖν καὶ σὺν χρόνῳ αἰσθόμενοι, ὡς τῆς εἰς Φίλιππ ον τιμωρίας καὶ ὕβρεως τὴν δίκην ἐντεῦθεν ὑπέχουσι, περιστάντες τοῦτον σωτῆρα ἐπεβοῶντο, καὶ δεξιὰν ὑποτείνειν πρὸς ἀνάσωσιν ᾔτουν, μηδὲ καταπροέσθαι ψυχὰς, ἐπὶ μόνῳ σαλευούσας αὐτῷ. Λέγεται δὲ τούτων οὕτω ταῖς δεήσεσι προσκειμὲνων, καὶ πολλὰ ἐπὶ ἐλεῷ λεγόντων, καὶ οὐκ ἀνιέντων, τὸν Ἰησοῦν, ἄνωθεν οὖς φιλάνθρωπον ὑποκλίναντα καὶ τὸ γινόμενον οἰκτηρήσαντα ἐπιφανῆναι ἀθρόον αὐτοῖς, καὶ τῇ ἐπιφανείᾳ λωφῆσαι μὲν εὐθὺς δεινὰ, στηριχθῆναι δὲ τὸ τέως κλονούμενον ἔδαφος, καὶ τοῖς ἐντεῦθεν θάνατον ἐλεεινῶς κινδυνεύουσι θειοτέραν τινὰ ὀφθῆναι δύναμιν, κλίμακος ἓξιν ἐπέχουσαν, καὶ τὴν ἄνοδον ῥαδίαν παρέχουσαν. Τοῦτο πίστεως πρὸς σωτηρίαν ὁδὸς τοῖς ἀπίστοις ἐγένετο, καὶ μέγα μὲν ἅμα τὸν Φίλιππ ον, μείζονα δὲ καὶ ὃν ἐκεῖνος ἐπρέσβευεν ἐκήρυξε Κύριον.

[13] [inter exhortationes & preces mortui corpus,] Τὸ ἀπὸ τοῦδε οὖν ἀφεῖναι μὲν οἱ σεσωσμένοι τοὺς μαθητὰς τῶν δεσμῶν διὰ σπουδῆς ἐποιοῦντο, καθεῖναι δὲ τούτους τοῦ ξύλου πρὸς τάχος ἠπείγοντο. Καὶ λύουσι μὲν τὸν Βαρθολομαῖον, ὁ Φίλιππος δὲ τούτους ἐπέσχε τῆς πρὸς αὐτὸν ἐγχειρήσεως· ἤδει γαρ ὅσον οὕπω ἐκδημήσων πρὁς τὸν ποθούμενον, ὅθεν καὶ τοῦ ξύλου ἀπηωρἠμένος, τοῖς ἀνὰ τὴν πόλιν περὶ τῶν συνοικοντων ὅλης ἡμέρας ὡμίλει καὶ διελέγετο, τῇ πρὸς τὸν Κύριον πεποιθήσει τὰς αὐτῶν στηρίξας ψυχὰς, καὶ ἱηετηρὶαν ὑπὲρ τούτων ποιούμενος, τοῖς ἱερῶς συναπῆλθε λογίοις, καὶ πρὸς ὃν ἠγάπα μετεφοίτη· σε Κύριον, ἐν χειπὶ τούτου τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν παραθέμενος.

[14] Τὸ δέ γε τίμιον αὐτοῦ σῶμα παρἀ Βαρθολομαίου καὶ Μαριάμνης ὁσίως κατενεχθὲν, λαμπρῶς τε τῶν f ἐπὶ ταφῇ νενομισμένων τυχὸν, ὕμνοις ἱεροῖς καὶ τιμαῖς ὲν ἐπισήμῳ τόπῳ κατεύθη καὶ ἱερῶ, [Bartholomæus Ap. es soror Mariamne sepeliunt.] τέσσαρες καὶ δεκάτην ἄγοντος τότε τοῦ Νοεμβρίου. Βαρθολομαῖος δὲ ἄρα καὶ Μαριάμνη ἐπὶ βραχὺ τῷ τόπῳ προσμείναντες, καὶ τῷ τιμίῳ τῷ δε λειψάνῳ τὰ τῶν ὕμνων καὶ τιμῶν ἀποδόντες, καὶ αὖθις λαμπρότερον βεβαιοτερόν τε τοὺς παρόντας περὶ τὴν πίστιν ἐδράσαντες, τῆς ἐπὶ τὰ οἰκεῖα εἴχοντο, τὸ τοῦ Χριστοῦ κηρύττοντες Εὐαγγέλιον. Ὅτι αὐτῷ πρἑπει πᾶσα δόξα, τιμὴ, καὶ προσκύνησις, νῦν καὶ ἀ εὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

ANNOTATA.

a Latine reddidi, Videbatur Hierosolymis habitasse, propter Templum scilicet, cui peculiari modo suam præsentiam indulgebat Dei Verbum, etsi alias per assentiam præsens ubique.

b Sequens linea abest a versione antiqua, fortaßis & in Ms. Veneto defuit.

c Ms. Κενοποιήσαντος, vacuasset, quod non habet commodum sensum.

d Ἐμπηστικὸς, Pestifer, a latina voce Pestis.

e Διαδονεῖται, corrigo διαδομεῖται, ut sit compositum ὰ δομέω, & tantumdem valeat atque subverto a fundamentis.

f Ita corrigo, pro ἐπιφανῆ: nam ἐπὶ ταφῇ legendum suadet sensus, & ita videtur in Ms. Veneto invenisse interpres quo usus Lipomanus.

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΓΙΟΝ ΙΑΚΩΒΟΝ ΤΟΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟΝ ΚΑΙ ΑΔΕΛΦΟΘΕΟΝ
Ex Ms. Regis Christianissimi

Iacobus Apostolus, filius Alphæi, Martyr Ostracinæ (S.)
Iacobus Frater Domini, primus Episcopus & Martyr Hierosolymis (S.)
a

AUCT. METAPHR.

[1] [Utilis ac jucunda memoria Sancturū.] Οὐχ οὕτως ἡδύ τι τῷ φιλαρέτῳ καὶ κόρῳ μηδενὶ λυμαινόμενον ὡς μνήμη δικαίου· καὶ μᾶλλον εἰ διὰ Χριστὸν παθόντος κατέστηκε. Καὶ ηερ ἅυτη πλέιων ἐκείνῳ ἢ χρυσὸς τοῖς φιλοχρημάτοις, καὶ ὅσα τὺν ὥραν ἡδέα τοὺς b φιλοκαίνους εἰς εὐφροσύνην παρακαλεῖ. Ἐπεὶ οὖν οὐχ ἡδεῖα μόνον ἡ τοῦ δικαίου μνήμη, ἀλλὰ καὶ λίαν ὠφέλιμος, ζήλου τί κέντεον ταῖς ψυχαῖς ἐνιεῖσα, καὶ τῶν ἴσων ἅπτεσθαι διεγείρουσα· φέρε δὴ καὶ ἡμεῖς τὸν μέγαν τοῦτον Ἰάκωβον εἰς μέσον προθέντες, τὸν ἀληθῶς Δίκαιον ὄντα τε καὶ ὀνομαζόμενον· ὃς καὶ τὸ ἀδελφὸς καλεῖσθαι Χριστοῦ διαφερόντως πεπλούτηκε, κοινὴν ὠφέλειαν τὰ ἐκείνου καὶ ἡδονὴν ποιησώμεθα. Πολλοῖς μὲν γαρ καὶ ἄλλοις ὑπῆρξε τῶν περὶ τὴν ἐκκλησιαστικὴν ἱστορίαν ἐσπ ουδακότων περὶ τοῦ Δικαίου τούτου διεξελθεῖν, [& inter hoc S Iacobi,] καὶ πρό γε πάντων Ἡγησίππῳ καὶ Κλήμεντι, ὧν ὁ μεν ἔν γε τῷ πέμπτῳ αὐτοῦ ὑπομνήματι, ὃ δὲ ἐν τῇ ἕκτᾐ τῶν καλουμένων ὑποτυπώσεων, ἔνια τῶν αὐτῷ πεπραγμένων ἀπολαβόντες παρέδοσαν τοῖς εἰς ὕστερον· ἀλλ᾽ οὐδεὶς εἰς ἅπαντα καθῆκεν ἑαυτὸν, οὐ δὲ τὰ κατὰ μέρος εἰπεῖν ἐφιλοτιμήσατο. Τὸ δὲ αἴτιον, ὅτι μὴ δὲ τὸν ἄνδρα σκοπὸν ἔθεντο· ἀλλ᾽ ἑτέρα μὲν τῷ λόγῳ ὐπόθεσις ἦν, οἳ δὲ ἐν τῷ μέρει τοῦ ἀνδρὸς ἐμέμνηντο, καὶ ταῦτα δὴ ἀπὸ τοῦ παρήκοντος.

[2] Ἰακώβῳ τοίνυν τῷ θείῳ πατρὶς Ἰουδαία, πατὴρ Ἰωσῆφ, ὃς διά τε τὸ τῆς ἀρετῆς περίον, καὶ διὰ τὴν τῶν τρόπων χρηστότητα, [qui patria Iudæus,] τῇ τὸν Χριστὸν ἡμῶν γεννησαμένῃ παρθένῳ εἰς μνηστῆρα ἐτέλευε. Πρᾶξις τῇ κλησεῖ συμβαίνουσα· Ὠβλίαν γαρ αὐτὸν κεκλῆσθαί φασιν, ὅπερ δὴ καὶ δηλοῦν τὸν Δίκαὶον βού λεται· ὀφταλμὸς λία βλέπων, [Iustus dictus,] καὶ ἐλέους ὄντως τοῦ παρὰ Θεοῦ ἄξιος· ἀκοὴ ῥὴμασι θείοις τὸ παράπαν ἀνεωγμένη, στόμα ὥς τι ἐντρύφημα διαπαντὸς ἔχον τὸν νόμον, χεὶρ πρὸς τὸ εὐποιεῖν ἀ εὶ κινουμένη, [insignis moribus,] γαστὴρ προστὰς ἑαυτῆς ὁρμὰς ὅλως κατηργημένη. Ἐμψύχων μὲν γαρ καὶ οἴνου τοσοῦτο παρ᾽ ὅλον τὸν βίον ἀπέσχοιτο, ὡς ὕδωρ μὲν ἡγεῖσθαι ποτὸν ἡδιστον, τροφὴν δὲ ἄρτον, [abstinentia] καὶ τοῖς τῶν δακρύων σταγόσι τὸ μέτρον ὑπερβάλλειν τῆς πόσεως· ἴσασι τὰ κατεσκληκότα γόνατα τοῦ Δικαίου, καὶ ἡ τούτοις οἷον ἐναποθανοῦσα δορὰ καὶ τῆς ψυχῆς παρεστῶσα τὸ πρόθυμον· ράκος αὐτῷ φίλον ἔνδυμα, καὶ σινδὼν ἠνίκα τῶν ἱερῶν ἐπιβαίνειν ἔμελλε· νῦξ αὐτῷ καὶ ἡμέρα οὐ διεκρίνετο, ἀλλὰ καὶ νῦξ ἐνεργὸς ἐν τοῖς τοῦ φωτὸς ἔργοις, καὶ ἡμέρα τὴν νυκτερινὴν ἡσυχίαν τῷ ἀταράχῳ τῆς ζωῆς ὐπεκρίνετο· ποθεινὸς τοῖς οἰκείοις τοῖς ἀλλοτρίοις αἰδέσιμος, [precum assiduitate] τῷγαρ φιλοτίμῳ τῆς ἀρετῆς τοσοῦτο μὴ ὅτι φίλοις, ἀλλὰ καὶ τοῖς τῆς εὐσεβείας ἀμυήτοις ὁ ἀνὴρ ἐτετίμητο, ὡς ἐνίοις αὐτῶν καὶ τὸ τούτου συγγράψαι μαρτύριον, καὶ μὴ μόνον δίκας ἐκτίσαι φάνοι τούς ἀνελόντας τὸν Δίκαιον, ἀλλὰ καὶ πολλῇ τὴν πόλιν χρήσασθαι συμφορᾷ, καθ᾽ ἣν τὸ μύσος ἐκεῖνο συμβέβηκε, [a Iosepho Iudæo laudatur] μαρτυρεῖ τῷ λόγῳ Ἰώσιπος ἔν γε τῷ εἰκοστῷ τῆς ἀρ χαιολογίας συγγράμματι, τὰ κατὰ τὸν ἄνδρα διεξίων.

[3] Καὶ τοῦτο μὲν δή τοσοῦτον· ὅπως δὲ καὶ τἄλλα τοῦ Δικαίου διὰ μνήμης τοῖς φιλαρέτοις ὑμῖν ποιησόμεθα; Ἄρτι μὲν ὁ Κυρίος ὑμῖν τοῦ κατὰ σάρκα κεκοινώνηκε μυστηρίου, καὶ ὁ μέγας οὗτος Ἰάκωβος ἐπὶ τῶν ὀιάκων τῆς τῶν Ἱεροσολύμων ἐκκλησίας καθέξεται· δύο δὲ ὄντων τῶν ἀγοντων ἄνθρωπον εἰς τελείωσιν, θεωρίας φημὶ καὶ πράξεως, ἐξ ὧν αἱ ἀρεταὶ τὸ κράτος εἰλήφασιν, [delectatur contemplatione] ἐξεταστέον ἐν ἑκατέρῳ τοῦ ἀνδρὸς τὸ εὐδόκιμον. Ἀλλ᾽ ἐπείπερ διὰ θεωρίας μάλιστα πρὸς Θεὸν ἡ ἀνάβασις, πρῶτον τὸ θεωρητικὸν ἐκείνου καθ᾽ ὅσον οἷόν τε διεξέλθωμεν, ἐ͂ιτα καὶ τὸ πρακτικὸν εἰς δύναμην ἐξεθάσωμεν· χρῆναι γαρ οἶμαι τὸν ἐπισκοπικὸν ὀφθαλμὸν τῷ θεωρητικῷ εὐμνύεσθαι πρὸς τῶν ἄλλων, εἰ καὶ τὸ πρακτικὸν ἐπίβασιν ἐ͂ιναι τοῦ θεωρητικοῦ τινες ὑπειλήφασιν. Ἐν ταῦθα τοίνυν δεδόσθω κατὰ συγχώρησιν τὸ θεωρητικὸν ἡγεῖσθαι τῆς πραξεως, ἐπείπερ τῷ πρακτικῷ τοῦ Δικαίου συνῆπται καὶ τὸ μαρτύριον.

[4] Ἀλλ᾽ ἐστὶ κατανοῆται τρανῶς Ἐπίσκοπον ποιμαίνοντα μετ᾽ ἐπιστήμης τὸ ποίμνιον, τὸν τῇ καθολικῇ τοῦ ἀνδρὸς ἐπιστολῇ ἐντυγχάνοντα. [ejus modestia in inscriptione Epistolæ,] Καὶ πρῶτόν γε τὸ ἐν τῇ ἐπιγραφῇ καλὸν μὴ παροπτέον· δηλοῦται γαρ εὐθὺς ἀπὸ γραμμῆς τοῦ ἅγιου τὸ μέτριον· ἔχει δὲ οὕτως. Ἰάκωβος Θεοῦ καὶ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ δοῦλος, ταῖς δώδεκα φυλαῖς ταῖς ἐν τῇ διασπ ορᾷ χαιρεῖ;ν. Ἐξὸν γαρ αὐτῷ Ἀπόστολον καλεῖ;ν ἑαυτὸν, ἢ Ἐπίσκοπον, ἢ τό γε μεῖζον εἰπεῖν Ἀδελφὸν τοῦ Κύριου, οἷςὀνόμασιν αὐτὸν καὶ Παύλος γράφων Γαλάταις ἐδήλωσεν. Ὁ δὲ τοῖς ταπεινοτέροις φαίνεται χαίρων, καὶ δοῦλον ἑαυτὸν Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ταῖς φυλαῖς τοῦ Ἰσραὴλ ἐ͂ιναι γνωρίζει· τὸ ἰδιαίτατον τοῦ διδασκάλου παράσημον τὴν μετριοφροσυνην ἔχων, καὶ ταύτῃ σεμνυνόμενος μᾶλλον ἢ τῷ τῆς ἐπισκοπῆς καὶ τῷ τῆς ἀδελφότητος ἀξιώματι. [Gal. 1]

[5] Ἀλλ᾽ ὅπως ἔνια καὶ τῶν τῇ ἐπιστολῇ φορομένων κατὰ τὸ ἐγχωροῦν διεξέλθωμεν; [sincera ejusdē doctrina] δἰ ὧν εὔληβον ἔσται καὶ τῆς διανοίας ἐκείνου τὸ καθαρὸν καὶ ἡ τῆς διδασκαλίας ἀκρίβεια. Καὶ γαρ ἐν τῇ ἀρχῇ τῇ ἐπιστολῆς γενόμενος καὶ σκοπήσας τῷ θεωρητικῷ τῆς ψυχῆς ὀφθυλμῷ, ὅτι πάντα δὴ τὸν τῷ Θεῷ προσερχόμενον ἀκόλουθον πειρασμοῖς περιπίπτειν (ἀρχὴ μὲν γαρ καὶ ῥίζα τοῦ ἀγαθοῦ ὁ Θεὸς, ἀγαθὸν δὲ ἡ ἀρετὴ, ἡ δέ γε πρὸς ἀρετὴν φέρουσα τραχεῖά τε καὶ προάντης καὶ πολλὰ τὰ ἀντικείμενα ἔχουσα· καὶ διὰ τοῦτο συμβαίνει πάντως τοῖς πρὸς Θεὸν ἐρχομενοις ἀνωμάλοις πράγμασι περιπίπτειν) τοῦτο δὴ σκοπήσας ἀλείφει τοὺς πιστοὺς πρὸς ὑπομόνην ἀνένδοτον, [qua inculcat patientiam in tentationibus,] τοὺς σοφοὺς μιμούμενος παιδοτρίβας, καὶ κατὰ νόμους ἀθλήσεως καλῶς γυμνάζειν ἐπισταμένους· φησὶ γαρ· πᾶσαν χαρὰν ἡγήσασθε, ἀδελφοὶμοῦ, ὅτ᾽ ἃν πειρασμοῖς περιπέσητε ποικίλοις· καὶ ἡ αἰτία, εἰδότες φησὶ ὅτι τὸ δοκίμιον ὑμῶν τῆς πίστεως ὑπομονὴν κατεργάζεται c. Εἶτα τὸ περὶ τὴν πίστιν ἀναμφιλογον τὲ καὶ στατερὸν ὑποτίθησιν· Ἀνὴρ δίψυχος, λέγων, ἀκατάστατος ἐν πάσαις ταῖς ὁδοῖς αὐτοῦ.

[6] Ὃ δὲ μετὰ ταῦτα λέγει, πόσον ἔχει μετὰ χάριτος ξαὶ τὸ βάθος, Καυχάσθω γαρ, ἔφη, ὁ μὲν ταπεινὸς ἐν τῷ ὕψει αὐτοῦ, ὁ δὲ πλουσιος ἐν τῇ ταπεινώσει αὐτοῦ. [in divitiis & paupertate,] Ἐπεὶ γαρ ὁ μὲν πλοῦτος ἐπαγωγὸν εἰς ἀλαζονείαν, ἡ πενία δὲ ταπεινὸν καὶ μικρόψυχον· ἐκεῖνος τοὐναντίον κελεύει ποιεῖν· ὕψος ἑαυτοῦ ποιεῖσθαι τὸ μετριάζειν, τὸν πένητα δὲ αὐτὸ τοῦτο ἀξίωμα νομίζειν οὐ τὸ τυχὸν, τὸ τὴν πενίαν φέρειν μεγαλοψύχως· οὕτω καὶ πενίαν καὶ πλοῦτον, ὄντα τοῖς πολλοῖς πολλάκις εἰς ἁμαρτίαν, ὕλην εἰς Θεοῦ θεραπείαν τίθησι καὶ ἀμφότερα. Ἔπειτα πάλιν εἰδὼς οἵας δόξης, ὅσων ἀγαθῶν πρόξενοι τοῖς καρτεροῦσιν οἱ πειρασμοὶ, ἐπαναλαμβάνων, Μακάριός φησιν ἄνθρωπος ὃς ὑπομένει πειρασμὸν, ὁτι δόκιμος γενόμενος, λήψεται τὸν στέφανον τῆς ζωῆς· τῷ μακαρισμῷ καὶ τῇ τῶν στεφάνων ἐλπίδι εὐπαραδέκτους τοὺς πειρασμοὺς τοῖς φιλαρέτοις ἐ͂ιναι παρασκευάζων, μικροῦ δὲ καὶ ὡς ἕρμαιον αὐτοῖς ἡγεῖσθαι, καὶ μεθ᾽ ἡδονῆς ὑποδέχεσθαι.

[7] Οὐ μὴν δὲ τὸ τῶν πολλῶν νόσημα, οἳ καὶ ὅπως ἰδίας ἐκδικοῦντες ἐπιθυμίας, ἐκ φύσεως ἐ͂ιναι τὸ ἁμαρτάνειν λέγουσι, καὶ οὐ δὲ τὸν Θεὸν αἴτιον τῶν κακῶν ὀκνοῦσι νομίζειν, [nec Deo ascribendā tentationem,] κατέλιπεν ἀθεράπευτον· ἀλλ᾽ ὥσπέρ τις ἄριστος ἰατρὸς, τοῖς φυλακτικοῖς χρώμενος βοηθήμασι, πρὸς τὴν νόσον ἵσταται ταύτην, Μηδεὶς λέγων πειραζόμενος λεγέτω ὅτι ἀπὸ Θεοῦ πειράζομαι· ὁ γαρ Θεὸς ἀπείραστος ἐστὶ κακῶν, πειράζει δὲ αὐτὸς οὐδένα, ἕκαστος δὲ πειράζεται ὑπὸ τῆς ἰδίας ἐπιθυμίας ἐξελκόμενος καὶ δελεαζόμενος· ἐ͂ιτα ἡ ἐπιθυμία συλλα βοῦσα τίκτει ἁμαρτιάν, [sed propriæ concupiscentiæ allicienti ad peccatum,] ἡ δὲ ἁμαρτία ἀποτελεσθεῖσα ἀποκύει θάνατον. Οὕτως ὁ Δίκαιος δικαίως μεταξὺ ἀνθρώπων ἐδίκασε καὶ Θεοῦ, ἐκείνῳ μὲν τὸ ἀναίτιον τῶν κακῶν μαρτυρήσας καὶ σιωπᾷν πείσας γλώσσας μεγαλορήμονας, τοῖς ἀνθρώποις δὲ ἐπιγνώμονας τῆς ἑαυτῶν ἀσθενείας καὶ τῶν ἁμαρτημάτων ἐ͂ιναι ποίησας, εὐλόγως τε παρασκευάσας, ἑαυτοῖς μᾶλλον καὶ οὐ Θεῷ τὰ ἐκ πονηρᾶς συνηθείας καὶ ῥαθυμίας ἐπιγράφειν σφάλματα, καὶ οὕτω τὸ ταπεινοφρονεῖν μανθανειν καὶ συγγνώμην αἰτεῖν.

[8] Ἐκεῖθεν ὅτε τὸν δίκαιον σοφῶς ἀναιροῦντα τὸν ἐπόμενον ἐπὶ τῇ κατορθώσει τοῦ ἀγαθοῦ τῦφον, [omne bonum a Deo procedere.] καὶ πείθοντα τῷ Θεῷ μᾶλλον ἢ ἑαυτοῖς λογίζεσθαι τὸ κατορθωθέν· Μὴ πλανᾶσθε γάρ φησιν, ἀδελφόι μου ἀγαπητοὶ, πᾶσα δόσις ἀγαθὴ καὶ πᾶν δώρημα τέλειον, ἄνωθέν ἐστι καταβαῖνον ἀπὸ τοῦ πατρὸς τῶν φώτων, παρ᾽ ᾧ οὐκ ἐστὶ παραλλαγὴ ἢ τροπῆς ἀποσκίασμα, βουληθεὶς ἀπεκύησεν ἡμᾶς λόγῳ ἀληθείας εἰς τὸ ἐ͂ιναι ἡμᾶς ἀπαρχὴν τινα τῶν αὐτοῦ κτισμάτων. Ταῦτα καὶ φρονήματος ἀποκενοῖ τῦφον, καὶ τὸ θεῖον παρεκτικὸν ἅμα τοῦ ἀγαθοῦ καὶ ἄτρεπτον ἐ͂ιναι καὶ ἀναλλοίωτον δείκνυσι, καὶ ὅπως ἐξαίρετον ἢ πρὸ τὰ ἄλλα κτίσματα περὶ τὸν ἄνθρωπον φαίνεται τὸ κηδεμονικὸν ἔχον.

[9] Μετὰ ταῦτα καὶ ἠθικωτέρων ἅπτεται παραινέσεων, Ἔστω λέγων πᾶς ἄνθρωπος, ταχὺς εἰς τὸ ἀκοῦσαι, [docet mores in conversatione,] βραδὺς εἰς τὸ λαλῆσαι, βραδὺς εἰς ὀργὴν· εἰ γαρ τὸ λέγειν ταχέως φυλακῆς ἄξιον, τὸ ταχέως ὀργίζεσθαι πόσης μᾶλλον δεῖται τῆς ἀσφαλείας; Ὅρα δὲ καὶ τοῦ κατὰ ἀλήθειαν Χριστιανοῦ, οἵους ἐ͂ιναι λέγει τοὺς χαρακτῆρας· Θρησκεία καθαρὰ καὶ ἀμίαντος τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ αὕτη ἐστὶν, ἐπισκέπτεσθαι ὀρφανοὺς καὶ χήρας ἐν τῇ θλίψει αὐτῶν, ἄσπιλον ἑαυτὸν τηρεῖν ἀπὸ τοῦ κόσμου. Ἐπίσης κελεύει καὶ τοῦ κόσμου ἀφίστασθαι, [curam orphanorum & viduarum,] καὶ τῷ πλησίον προστίθεσθαι· ταῖς γαρ ἀληθείαις, τότε γνησίως τοῖς ἀδελφοῖς συμπαθήσομεν, ὅτε τῆς τοῦ κόσμου προσπαθείας ἑαυτοῖς ἀποῤῥήξομεν. Τῷ δὲ εἰπεῖν· Μὴ ἐν προσωποληπτίαις ἔχετε, ἀδελφοὶ, τὴν πίστιν τοῦ Κύριου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τῆς δόξης, τὸ κατ᾽ ἐπίλεξιν γινόμενον ἀναιρεῖ, διδάσκων μὴ πρὸς ἀρέσκειαν βιοῦν ἀνθρωπίνην, [rectam in Deum intentionem,] μὴ δὲ τὴν ἐξ ἀνθρώπων ἐπιζητεῖν δόξαν, χαμαζῆλα φρονοῦντας καὶ ταπεινὰ· ἀλλὰ Θεὸν μόνον φιλεῖν, καὶ ἐπαινέτην ἔχειν τοῦ γινομένου, καὶ παρ᾽ αὐτοῦ τὴν ἀντίδοσιν ἀπεκδέχεσθαι. [Iac. 3] Τῷ δὲ καὶ νόμον φᾶναι βασιλικὸν ἐκπληροῦν τὸν ἀγαπῶντα τὸν πλησίον ὡς ἑαυτὸν, πρὸς τὴν τῶν ἀδελφῶν ἀγάπην διερεθίζει τῷ ἀξιώματι τοῦ νομοθετήσαντος, τῆς ἐντολῆς ταύτης εἰδὼς τὸ μέγεθος καὶ τὸ κάλλος, καὶ ὅτι πλήρωμα νόμου σαφῶς ἡ πρὸς τὸν πλησίον ἀγάπη, καὶ τοῦτο δὴ τοῦτο τῶν ἀγαθῶν τὸ κεφάλαιον.

[10] [dilectionem proximorum] Ὅπως δὲ καὶ πρὸς ἔλεον διεγείρει; μάλα σοφῶς δύσωπῶν τῶ ἀνηλεεῖ καὶ ἀπαρακλήτῳ τῆς ἐκεῖθεν κρίσεως. Ἀνέλεον γαρ ἔφη τὴν κρίσιν τῷ μὴ ποιήσαντι ἔλεον· καὶ κατακαυχᾶσθαι ἔλεον κρίσεως, τούτῳ διδοὺς ἤπερ ἐκείνῃ τὰ νικητήρια. Ἀλλὰ καὶ τὴν πίστιν οὕτω δεῖσθαί φησι τῆς πράξεως, ὡς δεῖται τὸ σῶμα τοῦ πνεύματος· ταύτης δὲ χωρὶς, νεκρὰν οἷον ὑπάρχειν αὐτὴν καὶ ἀνόνητον· ἵνα μὴ τὸ πιστεύειν μόνον ἐπιθαῤῥῶμεν καὶ διὰ κενῆς ἐγκαυχώμεθα. Καὶ πείθει τοῦτο λέγων, εὐθὺς τὸν Ἀβραὰμ καὶ τὴν Ρἁὰβ παράγων εἰς μάρτυρας, τὸν μὲν μετὰ τῆς πίστεως καὶ τὸν Ἰσαὰκ προσενέγκοντα, τὴν δὲ τοὶς κατασκόποις δἰ ἑτέρας ὁδοῦ παραπέμφθεῖσαν. Καὶ τί με δεῖ τὰ καθ᾽ ἕκαστον ἀριθμεῖσθαι· σχεδὸν γαρ οὐ δὲ μίαν ὑπέλιπε τῶν ἠθικῶν ἀρετῶν, πρὸς ἥν οὐκ ἡρέθισε τὸν φιλόθεον, μετὰ πολλοῦ τοῦ πιθανοῦ καὶ τῆς χάριτος. [Iac. 3] Οὗτος τῇ γλώσσῃ θέσμὸν ἐπέθηκε, [præscribit leges linguæ,] σιωπᾷν τε κατὰ καὶρὸν καὶ λέγειν ἀκριβωσάμενος· οὗτος τῆς μὲν ἀληθείας ἔχεσθαι, τοῦ ψέυδους δὲ καὶ λίαν ἀπέχεσθαι πατρικῶς διδάσκεί· οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τῆς φιλοψόγου γλώττης καὶ διαβόλου πλεῖστα κατηγορεῖ, καὶ τὸ λάθρα δὲ τοῦ πλησίον καταλαλεῖν, ἢ καὶ κρίνειν τῆς τῶν ἀνθρώπων διανοίας μακρὰν ἀπωθεῖται. [Iac. 4 & 5]

[11] Σὸν ἔργον, ὦ Δίκαιε, καὶ τὸ πλουσίοις αὖθις καὶ πένησι παραίνεσαι, [divitiarum & paupertatis.] τοὺς ἐπὶ τῷ πλούτῳ μὴ πεποιθέναι, τοὺς δὲ μακροθύμως φέρειν ὡς ληψομένους μισθὸν τῆς ὑπομονῆς ἀναφαίρεον· κᾀκείνοις μὲν ἔλεγχον τῆς ἀπιστίας τὸν πλοῦτον τιθεῖναι, ἅτε δὴ ἐπαυτῷ θαῤῥήσασι, καὶ μὴ κόλποις τοῖς μὴ δέ ποτε κενουμένοις· τοῖς δὲ οἷα προφήτης εὐαγγελίζεσθαι πρὸ τῶν θυρῶν ἐστάναι τὸν κρίναντα. Τὸ δὲ μὴ τὴν ἐπιορκίαν, ἀλλὰ καὶ αὐτὸν τὸν ὅρκον ἀπλῶς ἐκτρέπεσθαι, [vetat jusjurandum.] τίνος ἄλλης ἢ τῆς δικαίας γλώττης παραίνεσις, Πρὸ πάντων λεγούσης· Ἀδελφόι μου, μὴ ὀμνύετε ὅλως, μή τε τὸν οὐρανὸν, μή τε τὴν γῆν, μή τε ἄλλον ὅρκον τινά· ἔστω δὲ ὑμῶν τὸ Ναὶ· καὶ τὸ Οὐ Οὐ· ἵνα μὴ εἰς ὑπόκρισιν πέσητε. Τοὺς εὐθυμοῦντας ἀσφάλειαν ἑαυτῶν ποιεῖσθαι τὴν προσευχὴν διδάσκει, τοὺς νοσοῦντας ἐλαίῳ μετὰ προσευχῆς ἱερέως εἰς ἀλαφὴν χρῆσθαι, καὶ τοῦτο τῆς νόσου ποιεῖν ἴαμα· ὡς τῆς εὐχῆς ἄρα τῆς διὰ τῶν ἔργων βοηθουμένης, ἐνεργεῖν τὰ μέγιστα δυναμένης. Τί δὲ χρὴ τὰ τῆς γλυκείας ταύτης ἐπιστολῆς πάντα διαλαβεῖν, ἐξὸν ἐντυγχάνειν αὐτῇ τῶ βουλομένω κᾀκεῖθεν ὡς ἐκ πηγῆς ἀρύεσθαι, καὶ γευσάμενον πιστοῦσθαι, καὶ οὕτως ἀξιόχρεων μάρτυρα γίνεσθαι τῶν Ἰακώβου καλῶν.

[12] Ἐστὶ δὲ κᾀντεῦθεν τὸ ἀξιόχρεων ἐκείνου καὶ δυνατὸν ἐν λόγῳ μαθεῖν. Ζήτησις κατὰ τὴν Ἀντιόχειαν κατέστη ποτὲ, [In Concilio Hierosolymitano præclare disserit:] εἰδεῖ τοὺς ἐξ ἐθνῶν προσιόντας τῷ λόγῳ τῆς χάρητος κατὰ τὸ ἔθος Μωσέως λοιπὸν περιτέμνεσθαι. Οἱ ἐπὶ τῆς Ἀντιόχου τοίνυν ἀδελφοὶ τοῖς κατὰ τὰ Ἱεροσόλυμα Ἀποστόλοις τὴν κρίσιν ἐπέτρεψαν, Παύλου καὶ Βαρνάβα διακονοῦντων πρὸς τὸ ζητούμενον. Τῆς δὲ ἐν Ἱεροσολύμοις ἐκκλησίας εἰς τοῦτο συναθροισθείσης, καὶ Πέτρου τοῦ τῶν Ἀποστόλων πρώτου προεστηκότος τῆς πίστεως, καὶ τὰ τῆς εὐσεβείας σπέρματα καταβάλλοντος· Ἄνδρες ἀδελφοί, φησιν ὁ Ἰάκωβος, Συμεῶν ἐξηγήσατο καθῶς πρῶτον ὁ Θεὸς ἐπεσκέψατο λαβεῖν ἐξ ἐθνῶν λαὸν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ, καὶ τούτῳ συμφωνοῦσιν οἱ λόγοι τῶν Προφητῶν. Εἶτα ἐπιθεὶς τὰ τοῦ προφήτου ῥήματα, τοῖς ζητουμένοις ὄντως ἐπεψηφίζετο· Κρίνω ἐγὼ, λέγων, μὴ παρενοχλεῖν τοῖς ἀπὸ τῶν ἐθνῶν ἐπιστρέφουσιν ἐπὶ τὸν Θεὸν, ἀλλὰ ἐπιστεῖλαι αὐτοῖς ἀπέχεσθαι ἀπὸ τῶν ἀλισγημάτων τῶν εἰδώλων, τῆς πορνείας, καὶ τοῦ αἵματος, καὶ τοῦ πνικτοῦ. Οὕτως ἔφη, καὶ ὁ λόγος ἔργον ἐγένετο, καὶ τὸ παρὰ τοῦ Ἰακώβου ψηφισθὲν εἰς τύπον τοῖς Ἀποστόλοις ἐγράφετο, καὶ τῇ ἐκκλησίᾳ παρεδίδοτο· οὕτω καὶ παρ᾽ αὐτοῖς ἐ͂ιχε τοῖς Ἀποστόλοις ὁ ἀνὴρ τὸ αἰδέσιμον.

[13] Ἀλλ᾽ ἐστὶν ἀκοῦσαι καὶ Παύλου οἷα περὶ αὐτοῦ Γαλάταις ἐπέσταλκεν· Ἀνῆλθόν, φησι, εἰς Ἱεροσόλυμα ἱστορῆσαι Πέτρον, [æstimatur a S. Paulo,] ἕτερον δὲ τῶν Ἀποστόλων οὐκ ἐ͂ιδον, εἰ μὴ Ἰάκωβον, τὸν ἀδελφὸν τοῦ Κυρίοῦ, ὡς μεγάλου τινὸς ὄντος καὶ ἀξὶου μνήμης τοῦ θεάσασθαι τὸν Ἰάκωβον. Οἷος δέ ἐστι καὶ αὐτῷ τῷ Παύλω παραινῶν ὁ Ἰάκωβος, ὁ τὰ τῶν πράξεων ἐπιὼν σαφῶς εἴσεται· Γευομένων γαρ ἡμῶν, φησι ὁ Λουκὰς, εἰς Ἱεροσόλυμα, ἀπεδέξαντο ἡμᾶς πάντες οἱ ἀδελφοὶ· τῇ δὲ ἐπιούσῃ εἰσῆλθεν ὁ Παῦλος σὺν ἡμῖν πρὸς Ἰάκωβον, πάντες τε παρεγένοντο πρὸς αὐτὸν οἱ πρεσβύτεροι· καὶ ἀσπασάμενος αὐτοὺς ἐξηγήσατο καθ᾽ ἔν ἔκαστον ὧν ὁ Θεὸς ἐποίησε τοῖς ἔθνεσιν διὰ τῆς διακονίας αὐτοῦ. Οἱ δὲ ἀκούσαντες ἐδόξαζον τὸν Θεὸν, εἰπόντες τῷ Παύλῳ· Θεωρεῖς, ἀδελφὲ, πόσαι μυριάδες ἐ͂ισὶν ἐν τοῖς Ἰουδ αίοις τῶν πεπιστευκότων, καὶ πάντες ζηλωταὶ τοῦ νόμου ὑπὰρχουσιν· κατηχήθησαν δὲ περί σου, ὅτι ἀποστασίαν διδάσκεις ἀπὸ Μωσέως τοὺς κατὰ τὰ ἔθνη πάντας Ἰουδαίους, ἀλλὰ τοῦτο ποίησον ὅ σοι λέγομεν, ἁγνήσθητι σὺν d τοῖς οὗσιν ἀδελφοῖς, καὶ δαπάνησον, καὶ γνώσανται ὅτι περὶ ὧν κατήχηνται περὶ σοῦ οὐδέν ἐστὶ. Πάντας δὲ Ἰακώβου δέον ὑπολαμβάνειν ἐ͂ιναι τὰ ῥήματα, οἷα τῆς ἐκκλησίας κατάρχοντος· διὰ τοῦτο γαρ καὶ τῷ Λουκᾶ πρόκειται κατεξαίρετον, ὅτι Παῦλος e εἰσέλθοι σὺν ἡμῖν πρὸς Ἰάκωβον. Τοσοῦτον ἐν Ἀποστόλοις Ἰακώβῳ τὸ συγκεχωρηκὸς, καὶ οὕτως ἦν ἐπιφανής τε καὶ ἀξιότιμος, τοῦτο μὲν καὶ ἀπὸ τῆς ἀρετῆς ἔχων, τοῦτο δὲ καὶ απὸ τοῦ ἀδελφὸς ἐ͂ιναι τοῦ Κύριου προσειληφώς. [& S. Iuda, se fratrem ejus scribente,] Ἰούδας δὲ, τὴν ἑβδόμην ἐπιστολὴν τῶν καθολικῶν γράφων, ἔκ τινος ἀρὰ δῆλον ἑαυτὸν ποιεῖ, καὶ πῶς τὴν ἐπιγραφὴν τίθησιν; Ἰούδας Ἰησοῦ Χριστοῦ δοῦλος, ὁ ἀδελφὸς δὲ Ἰακώβου, τοῖς ἐν Θεῷ πατρὶ ἠγαπημένοις. Οὐχ οὕτως ἀπὸ τῶν βασιλικῶν τούτων καὶ διακένων ἀξιωμάτων, οἱ κατὰ κόσμον λαμπροὶ τὸ ἐπίσημον ἑαυτοῖς περιποιοῦνται, ὅσον ἑκεῖνος ἀπὸ τοῦ ἀδελφὸς ἐ͂ιναι καὶ λέγεσθαι Ἰακώβου σεμνύνεσθαι ἔγνω. Εἰ δὲ τοῦτῳ δόξα τὸ ἀδελφὸν Ἰακώβου λέγεσθαι, πόση ἐκεῖνῳ μᾶλλον ἀπὸ τοῦ ἀδελφὸν τοῦ Κύριου κατονομάζεσθαι· αὐτὸς γαρ καὶ μόνος τῶν πρεσβείων ἔτυχε τούτων, καὶ ἀδελφὸς Κυρίου μόνος λεγεσθαι κατηξίωται.

[14] [Primus Episc. Hierosol. Sancta ingredi permittitur:] Ὁ τοίνυν μέγας οὗτος καὶ θειος Ἰακώβος ἅγιος ἦν, ὡς τὰ ἵερά φασι λόγια, ἐκ κοιλίας μητρὸς αὐτοῦ, διὸ καὶ, μετὰ Χριστὸν εὐθὺς τὸν πρῶτον ἀρχιερέα, τῆς τῶν Ἱεροσολύμων ἐκκλησίας τοὺς οἴακας ἐγχειρίζεται, καὶ μόνος εἰς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων διαπαντὸς εἰσπορεύεται· οὐ δὲ γαρ ἅπαξ, καθάπερ τοῖς τῷ νόμῳ καὶ τῇ σκιᾷ τῶν ἐπουρανίων λατρεύσασιν, ἐγχωροῦν ἦν, ἀλλ᾽ οὕτως εἰσήει ὡς μόνος εἰσιέναι δυναμενος διακαθαρότητα. Εἰσερχόμενος δὲ, κείμενος ἐπὶ τῶν γονάτων εὑρίσκετο, καὶ τῷ λαῷ τῶν ἡμαρτημένων ἄφεσιν, κρεῖτρον ἢ κατὰ Μωσέα τε ποιούμενος, ὡς ἀπεσκληκέναι αὐτῷ τὰ γόνατα κατὰ τὰς καμήλους, διὰ τὸ ἐπὶ γόνυ τοῦτον διαπαντὸς κάμπτεσθαι· οὕτω γαρ ἡμῖν ὁ Θεὸς, γενόμενος ἄνθρωπος, τὰ τῆς εὐχῆς παραδίδωσι. Διάμεντοι δικαιοσύνης ὑπερβολὴν Δικαίος ἐκαλεῖτο καὶ f Ὁβλίας, ὃ καθ᾽ ἑλληνας περιοχὴ δηλοῦται τοῦ λάου καὶ δικαιοσύνη.

[16] Ὥσπερ γοῦν οἱ προφῆται πρότερον δεδηλώκασι, τινὲς μέντοι τῶν ἑπτὰ αἱρέσεων, [interceptus a Iudæis,] ὧν Ἄνανος ἐξηγεῖτο (Ἱερέυς δὲ ἢ τότε ὁ Ἄνανος· ἡνίκα Παῦλος ἐπιβοησάμενος Καίσαρα πρὸς Ρὥμην ὑπὸ τοῦ Πίστοῦ δεσμώτης ἐστέλλετο παρὰ Νέρωνα) οὗτοι γοῦν οἱ τῶν τοιούτων αἱρέσεων, [fidem Christi profitetur] τῆς ἐλπίδος καθ᾽ ἧν Παύλῳ τὴν ἐπιβουλὴν ἐξήρτυον ἁμαρτάνοντες, ἐπὶ Ἰακώβον τρέπονται, τὸν ἀδελφὸν τοῦ Κύριου· τοιαῦτα γαρ αὐτοῖς καὶ κατ᾽ ἐκείνου τετόλμητο. Καὶ μέσον ἑαυτῶν ἀπολαβόντες τὸν Δίκαιον, ἄρνησιν τῆς εἰς τὸν Χριστὸν πίστεως ἐπὶ παντὸς τοῦ λαοῦ ἐκζήτουν αὐτὸν, καὶ παρ᾽ αὐτοῦ ἐπυνθάνοντο· Εἰπὲ ἡμῖν, ὦ Δίκαιε, λεγόντες· Τίς ἐστὶν ἡ θύρα τοῦ Ἰησοῦ· ὁ δὲ πιστούμενος τὴν ἐκείνων φωνὴν, καὶ δίκαὶος ὥσπερ γοῦν ἐκαλεῖτο φανῆναι βουλόμενος, δικαίαν καὶ τὴν φωνὴν δίδωσιν, Οὗτός ἐστιν λέγων ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ Ἰησοὺς ὁ Χριστός. Τίνες μὲν οὖν αὐτῶν τοῖς ὑπὸ τοῦ Ἰακώβου λεγομένοις πιστευόντες ἦσαν· οἱ δὲ ἠπίστουν τε καὶ ἀντέλεγον κατὰ παράδοσιν οὐκ ὀρθὴν καὶ πλάνην· αἱ γαρ αἱρεσεις αὗται παρά Ιουδαίοις (ὡς τὰ θεία φασὶ λόγια) οὔτε ἀνάστασιν ἐπρέσβευον, οὕτε ἐρχόμενον ἀποδοῦν αι ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ. Πόλλοι μέν τοι καὶ διὰ τὸν Ἰάκωβον τῷ τῶν πιστευόντων χορῷ συνετά ττοντο, καὶ θορυβὸς πολὺς τοὺς ἄρχοντας εἴχε τῶν Ἰουδαίων ἅτε διὸ τῶν Φαρισαίων καὶ Γραμματέων φασκόντων, ὅτι κινδυνέυει πᾶς ὁ λαὸς Ἰησοῦν τὸν Χριστὸν προσδοκῶν.

[17] Προσελθόντες τοιγαροῦν Ἰακώβῳ· Παρακαλοῦμεν σε, [supra pinnaculum, constitutus] Δίκαιε, μάλα δεινῶς ἔλεγον, ἐπἰσχες τὸν λαὸν, ἐπείπερ ἐπλανήθη εἰς Ἰησοῦν ὡς αὐτὸν ὄντα Χριστὸν· ἀλλ᾽ ὅπως πείσῃς τοὺς κατὰ τὴν ἡμέραν τοῦ Πάσχα περὶ τοῦ Ἰησοῦ συνεληλυθότας, μη πλανᾶσθαι περὶ αὐτοῦ· σοὶ γαρ πάντες πειθόμεθα· καὶ μαρτυροῦμὲν σοι, ἡμεῖς τε καὶ πᾶς ὁ λαὸς, ὅτε δίκαὶος ἐ͂ι, καὶ πρόσωπον οὐ λαμβάνεις· τὴν μαρτυρίαν ταύτην, τὸ δίκαὶον ἐ͂ιναι, καὶ τὸ πρόσωπον μη λαμβάνειν, τούτου χάριν ἐκείνῳ προσενέγκοντες ἵν᾽ ἐκ τοῦ δικαίου κλέψωσι μᾶλλον αὐτὸν, καὶ πρόσωπα ἐκείνων λαβεῖν ἀναπείσωσι τῇ κολακεία διαφθαρέντα. Ἐπὶ τὸ πτερύγιον οὖν, φησὶν, ἀναβὰς στῆθι τοῦ ἱεροῦ, ἵνα ᾖς ἐπιφανὴς τῷ λαῷ, καὶ ἀκουστά σου τὰ ῥήματα γένηται· διὰ γαρ τὸ Πάσχα συνεληλύθασιν αἱ φυλαὶ ἇπασαι μετὰ τῶν ἐθνῶν. Ἔστησαν οὖν οἵ τε Γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι τὸν Ἰάκωβον ἐπὶ τὸ πτερύγιον τοῦ ἱεροῦ· καὶ φονῇ γεγωνοτέρα, Δίκαιε, ἔρησαν, σοὶ πάντες ὀφείλομεν πείθεσθ αι· ἐπείπερ ὁ λαὸς ὁπίσω πλανᾶται τοῦ Ἰησοῦ, ὃν πάντες ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου σταυρὸν ὑπομεμενηκότα γινώσκομεν· ἀπάγγειλον ἡμῖν τίς ἡ θύρα τοῦ Ἰησοῦ.

[18] [profitetur, Iesum sedere ad dexteram, Patris:] Ἐπεὶ οῦν ὁ καιρὸς ἐκάλει τὸν ἀριστέα στῆναι κατὰ τοῦ ψεύδους, οὐ μέλλων ἦν οὐ δὲ δειλίᾳ τὴν ἀλήθειαν προδιδοὺς, ἀλλὰ καὶ ψυχὴν καὶ γλῶτταν ἐλευθερώτατος, καὶ μεγάλην εὐθὺς ἀφεὶς τὴν φωνὴν· Τί με ἐρωτᾶτε περὶ τοῦ Ἰησοῦ; λέγων, καὶ αὐτὸς κάθηται ἐν τῷ οὐρανῷ ἐν δεξιᾷ τῆς δυνάμεως τοῦ Πατρὸς αὐτοῦ, ἐρχόμενος μετὰ ταῦτα ἐπὶ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ κρῖναι τὴν οἰκουμενην ἐν δικαιοσύνῃ. Καὶ πολλῶν πληροφορηθέντων ἐπὶ τῇ μαρτυρίαι ταύτῃ τοῦ Ἰακώβου, κραζόντων τε καὶ λεγόντων· Ὡσαννᾶ τῷ υἱῷ Δαβίδ, πολλῇ τοὺς Γραμματεῖς τότε καὶ Φαρισαίοις εἰσήει μετάνοια τοῦ πραχθέντος· καὶ πρὸς ἀλλήλους, Κακῶς ἐποίησαμεν, ἔλεγον, τοιαύτην μαρτυρίαν παρασχόντες τῷ Ἰησοῦ δεύτε τοιγαροὺν καταλάβωμεν τὸν Ἰάκωβον, ἵν᾽ ὁ λαὸς οὕτῳ φόβῳ περισχεθέντες μὴ πιστεύσωσι τῷ Ἰησοῦ. Οὕτως εἰπόντες μέγα τι βεβοήκασιν· Ὢ, ὢ· καὶ ὁ Δίκαιος ἐπλανήθη.

[19] [indeque, deje tus, pro mimicis orat,] Ἀναβάντες οὖν ἐπὶ τὸ πτερύγιον εὐθὺς καταβάλλουσι· καὶ μὴδε οὕτω τῆς μανίας στάντες, ἕλεγον. Λιθάσωμεν τὸν Δίκαιον. Καὶ ἤρξαντο λιθάζειν αὐτὸν ἐπείπερ καταβληθεὶς οὐκ ἀπέθανεν, ἀλλὰ στραφεὶς, ὢ ψυχῆς ἁγίας! τίθησι τὰ γόνατα, λεγων· Κυριὲ Θεὲ ωάτερ, ἄφες αὐτοῖς, οὐγαρ οἴδασι τί ποιοῦσι· τὴν αὐτὴν τῷ Στεφάνῳ φωνὴν ἀφεὶς καὶ ὁ θεῖος Ἰάκωβος. Οὕτως οὖν λιθοβολούντων αὐτὸν, ἑις τῶν Ἱερέων, τῶν υἱῶν Ρἡχαυὶ υἱοῦ Ρἁχαβὴν, τῶν ὑπὸ Ἰερεμίου τοῦ προφήτου μαρτυρουμένων, ἤκραξε λέγων· Παύσασθε᾽ τί ποιεῖσθε; εὔχεται ὑπὲρ ἠμῶν ὀ Δίκαιος. [& ligno, fullonis, occiditur:] Καί τις αὐτῶν, ἀπὸ τῶν κναφέων τὸ ξύλον λαβὼν, ἐν ᾧ ἀπεπίαζον τὰ ἱμάτια, ἐπάγει λίαν κατὰ τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ· καὶ οὕτως ὁ Δίκαιος παραδίδωσι τὴν ψυχὴν. Καὶ λαβόντες αὐτὸν θάπτουσι πλησίον τοῦ ναοῦ τοῦ Θεοῦ.

[20] [Ananus, Pontifex, deponitur.] Ὅσοι δὲ τῶν κατὰ τὴν πόλιν ἐπιεικείστατοι, καὶ τὰ περὶ τοὺς νόμους ἀκριβεῖς ἐδόκουν, βαρέως ἤνεγκαν ἐπὶ τούτω· καὶ πέμπουσι κρύφα πρὸς τὸν Ἀγρίππαν (οὗτος γαρ τῆς Ἡρώδου τετραρχίας διάδοχος ἦν) ἀξιοῦντες ἐπιστεῖλαι Ἀνάνω· μὴ τοιαῦτα τολμᾷν, μὴ δὲ γαρ τὸ κατὰ τὸν μέγαν τούτον Ἰάκωβον ὀρθῶς καταπρᾶξαι. Τινὲς δὲ αὐτῶν καὶ τῷ Ἀλβίνῳ ὑπαντήσαντες, ἀπὸ τῆς Ἀλεξανδρείας ὁδοιποροῦντι (αὐτὸν γαρ μετὰ Φῆστον ἐχειροτόνησε Καίσαρ τῆς Ἰουδαίας Ἐπίτροπον) διδάσκουσι μὴ ἐξεῖναι τῷ Ἀνάνῳ χωρὶς γνώμης αὐτοῦ καθίσαι συνέδριον. Ἀλβῖνος δὲ τοῖς εἰποῦσι πεισθεὶς, γράφει μεθ᾽ ὀργῆς πρὸς τὸν Ἄνανον, δίκας ἀπειλῶν ὑποσχεῖν αὐτὸν τοῦ τοιοῦδε τολμήματος. Ἀγρίππας μέντοι ὁ Βασιλεὺς, ἀφελῶν τῆς ἱεροσύνης τὸν Ἄνανον, ἄρξαντα μῆνας οὐ πλείους τριῶν, ἕτερον ἀντ᾽ ἐκείνου κατεστηκε. Τὰ μέντοι κακῶν ἔσχατα, μετὰ τὴν Ἰακώβου τελευτὴν, Ἰουδαίους κατείληφε· καὶ μάρτυς τούτων Ἰουδαῖος Ἰώσιππος, μηδὲν τῆς ἀληθείας ὑποκρυψάμενος.

[21] Ταῦτα οὕτω συνῆλθεν καὶ προσετέθη τοῖς Ἁγίοις ὁ Ἅγιος, [S. Iacobus, primus, Episcopus, Martyr.] τοῖς Μάρτυσιν ὁ Μάρτυς, τοῖς Δικαίοις ό Δίκαιος, καὶ ὢν καὶ ὀνομαζόμενος· ἐν Ἐπισκόποις πρῶτος τὸν μαρτυρικὸν ἀναδησάμενος στέφανον· Ἦν μὲν γαρ προφθάσας ἐν Διακόνοις ὁ Στέφανος, ἐν Ἀποστόλοις ὁ Ζεβεδέου Ἰάκωβος· νῦν δὲ ὁ Ἀρχιερεὺς τῷ πρῶτῳ Ἀρχιερεῖ Χριστῷ ἠκολούθησεν, ὁ Μάρτυς τῷ ὑπὲρ τοῦ κόσμου παντὸς τὸ αἷμα τὸ ἵδιον ὑποσχῶντι. Πόσων σοι θείων ἀξιωμάτων, πόσοι χρεωστεῖταί σοι στέφανοι, τῷ Μαθητῇ, τῷ Ἁρχιερεῖ, τῷ Δικαίῳ, τῷ Θεαδέλφῳ, τῷ Μάρτυρι, τῷ ὅτι ἄν τις εἴποι τῶν ἀγαθῶν ἐκ περιουσίας ἔχοντι, εἰς δόξαν Πατέρος Ὑιοῦ καὶ ἁγίου Πνεύματος, τῆς μιᾶς καὶ ἀχωρίστου Θεότητος, ᾗ πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ, καὶ μεγαλοπρέπεια, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς ἀτελευτήτους αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

ANNOTATA.

a Idem invenimus in Ms. Reginæ Sueciæ num. 13 quod penes nos habuimus anno 1654 & 1655.

b Φιλοκάλους videtur legisse interpres quo Lipomanus usus in Ms. Veneto.

c Plura aliquanto habentur in Ms. Veneto, quæ vide in versione Latina, [] uncis inclusa.

d Etiam hic locus ex Act.21 magis integre habetur in eadem versione.

e Textus habet εἰς ή ει.

f Vide notata ad versionem Latinam num. 2. Hic addo in Ms. græco, primum Ἰοβλίας, hic vero etiam Ἰουλίας scribi, quæ ex Eusebio censuimus corrigenda.

ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ
ΒΑΤΑ ΤΟΥ ΠΕΡΣΟΥ
Ex MS. Synaxario Petri Francisci Chiffleti S. I.

Batas Persa, Martyr in Mesopotamia (S.)

Οὗτος ἦν ἐκ Περσίδος, ἐκ προγόνων τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν μεμαθηκὼς· σχεδὸν δὲ περὶ τὰ τριάκοντα ἔτη γενόμενος, ἀκούσας τοῦ Κυρίου διὰ τοῦ Εὐαγγελίου λέγοντος, Ὅστις οὐ καταλειμπάνει πατέρα καὶ μητέρα, ἢ γυναῖκα, ἢ τέκνα, ἢ ἀδελφοὺς, ἢ κτήματα, οὐ δυναταί μου ἐ͂ιναι μαθητὴς· καὶ πλησθεὶς τοῦ Πνεύματος ἁγιου, ὅλος τοῦ θείου πόθου γἐγονε· καταλιπὼν πάντα, ἐν μοναστερίῳ ἀπετάξατο· τὸν σκληρὸν καὶ ἐπίπονον βίον λαβὼν, ὑπερέβαλε πάντας νηστείαι καὶ ἀγρυπνίαι καὶ ἐγκρατείαι μηδεμιᾷ τῶν αἰσθήσιων θύραν δεδωκὼς, ἀλλὰ πάσῃ φυλακῇ τηρῶν ἑαυτὸν, ἐπιφυμίαν δὲ ἐ͂ιχε τοῦ διὰ μαρτυρίαν τελειωθῆναι. Ὅθεν κινηθέντος διωγμοῦ κατὰ τῶν Χριστιανῶν, καὶ πάντων τῶν σύν αὐτῷ, κατὰ κελεύουσαν ἐντολὴν μὴ ἀφειδεῖν ἑαυτῶν, ἀναχωρησάντων, αὐτὸς μόνος ὑπέμεινεν, τῷ περιόντι τῆς ἐπιθυμίας ποθῶν τὸ μαρτύριον· ἔνθα κατασχεθεὶς ἤχθη, τριακοστὸν ἔτος ἄγων ἐν τῇ ἀσκήσει. Ἄγεται δὲ πρὸς Ἰασδὶχ, ἀδελφὸν τοῦ Βαρσαβανᾶ, ὄντα τὸν Τσίβιος Ἄρχοντα. Προσκυνῆσαι δὲ τὸν ἥλιον κελευσθεὶς, οὐκ ἐπείθη· ἀλλὰ παῤῥησίαι Χριστιανὸν ἑαυτὸν ἀνεκήρυξε. Ταθεὶς δ᾽ αὖ ὑπὸ δέκα στρατιοτῶν ἐκ ἑκατέρων τῶν χειρῶν, τῇ βίαι τῶν τάσεως ἐξηρθρώθη τοὺς ὤμους. Εἶτα τύπτεται ῤοπάλοις· καὶ ἐπὶ εἴκοσι στρατιωτῶν ἐπὶ γῆς συρόμενος, ἀπὸ τῶν σπερμογόνων μωρίων δεθεὶς, καὶ ἐπιμένων τῇ εἰς Χριστὸν πίστει, ὕπτιος τεθεὶς κατὰ τῆς γαστρὸς, πολλὴν ἐπιφορὰν λίφων δέχεται. Εἶθ᾽ οὕτως τὰ μετάφρενα καὶ τὰ ὑπὸ τοὺς μάζους μέρη τοῦ σώματος μαχαίρα κατατέμνεται, καὶ τότε ξίφει τὴν κεφαλὴν ἀ φαιρεῖται.

ΜΑΡΤΥΡΙΟΝ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝ ΑΥΤΗΣ.
Ex. MS. Vaticano num. 866 fol. 377.

Hesperus conjunx Martyr, Attaliæ in Pamphylia (S.)
Zoë conjunx Martyr, Attaliæ in Pamphylia (S.)
Cyriacus filius Martyr, Attaliæ in Pamphylia (S.)
Theodulus filius Martyr, Attaliæ in Pamphylia (S.)

II MAII

Αὕτη ἡ Μακαρία Μάρτυς, καὶ ὁ ταύτης ἀνὴρ, καὶ τὰ δύο τέκνα, ἐπιξενωθέντες ὡς Ἀβραὰμ ὁ πατὴρ τῶν ἰδίων, [In servitutem idololatris venditi,] πόλεως ἐπουρανίου ἐγενήθησαν πολῖται· ἠγοράσθησαν γὰρ ὑπὸ Κάτλου, καὶ τῆς τουτου γυναικὸς Τερτίας· Κάτλος δὲ ἀπὸ Ρὥμης ἐλθὼν εἰς Παμφυλίαν, κατῴκησεν ἐν Ἀτταλία, καὶ ἠγόρασεν δουλους ἀπὸ Φρυγίας. Πίστει οὖν δοκείμενοι πολλῇ, καὶ εἰς Θεὸν ἐλπίδα ἔχοντες, καὶ Χριστιανῶν γένους ὑπάρχοντες, ἥτε μακαρία Ζωὴ καὶ οἱ σὺν αὐτῇ ὄντες, εὐθεῖαν ὁδὸν ὅδευον a. [Ἐγένετο οὖν ἀγορασθεῖσαν τὴν ἁγίαν Ζωὴν μετὰ τῶν ἰδίων] οἱ δὲ ὀνησάμενοι αὐτοὺς ὑπῆρχον τῆς μιαρᾶς θρησκείας τῶν εἰδώλων· ἓλληνες γὰρ ὑπῆρχον, καὶ ἔθυον τοῖς δαιμονίοις, [idolothyta, aspernantur.] λέγοντες αὐτοὺς ἐ͂ιναι θεούς. Ἡ οὖν ἁγία Μάρτυς Σωὴ, καὶ ὁ ταύτης ἀνὴρ, καὶ τὰ δύο τέκνα οὐκ ἔφερον θεωροῦντες αὐτῶν τὴν ματαίαν λατρείαν· ὅθεν οὐ δὲ ἐκ τοῦ δαπάνης b κιβαρίου, οὗ ἐλάμβανον, ἤσθιον· ὑποψίαν γαρ ἐ͂ιχον διὰ τὰ εἰδωλόθυτα· ἐν τῇ οἰκίᾳ γαρ ἦσαν τὰ εἴδωλα, ἐν ᾗ ἔμενον ἐστῶτα.

[2] [Pauperibus, dimensum, suum impartitur, Zoe.] Ἡ οὖν ἁγία Μάρτυς, λαμβάνουσα τὸ κιβάριον αὐτῆς, εἰστήκει πρὸ τοῦ πυλῶνος, λέγουσα τῷ πυλωρῷ· Ἀναπαύου τὴν ἡμέραν, καὶ ἐὰν χρεία γένηται, ἐγώ σε διυπνήζω· ἀρκετος γάρ σοι ὁ κάματος, ὃν ἔχεις δἰ ὅλης τῆς νυκτὸς, διὰ τὸ εἰσιέναι καὶ ἐξιέναι πολλοὺς πρὸς τῷ δεσπότῃ ἡμῶν, χάριν τῆς ματαίας αὐτοῦ λατρείας ὑπάγειν καὶ προσκυνεῖν τῇ Τύχῃ. Ὁ οὖν πυλωρὸς ἀκούσας ταῦτα, εἰσήρχετο καὶ ἀνεπαύετο ἐν τῷ πυλωρίῳ ἔγγιστα τοῦ πυλῶνος· ἦσαν δὲ κύνες δεδεμένοι ἔξω τῶν θυρῶν, καὶ εἴ τις ἐὰν ἤρχετο ἔξω τῶν δεομένων ξένων τοῦ λαβεῖν ἐντολὴν, οἱ κύνες εὐθέως διεσπάρασσον αὐτόν. Θεωροῦσα οὖν ἡ Ἁγία τοὺς πένητας καὶ τοὺς ξένους, ἔβαλεν τοῖς κυσὶν ἐκ τοῦ κιβαρίου ὀλίγον καὶ ἐσιώπων· ἐδίδου δὲ τὸ ἐπίλοιπον τοῖς πένησιν, παρακαλοῦσα αὐτοὺς καὶ λέγουσα γενέσθαι Χριστιανοὺς· διὰ τοῦτο γαρ σώζεσθέ φησιν ἐρχόμενοι ᾧδε· τοῦτο οὖν ἐποίησεν πλειστάκις. Ἦν δὲ διατρέφουσα καὶ τὰ πετεινὰ τῆς οἰκίας, λαμβάνουσα τὴν μηνηαίαν αὐτῆς τροφὴν, τοῖς μὲν σίτον, τοῖς δὲ ὄσπρια, καθὼς ἐσθίουσιν κατὰ γένος τὰ πετεινά. Ἐξ αὐτῶν οῦν καὶ αὐτοὶ μετελάμβανον πρὸς δύσιν ἡλίου· καὶ τοῦτο μνησκόμενοι τοῦ θείου λόγου τοῦ λέγοντος· κατανοήσατε τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ, ὅτι οὔτε σπείρει, οὔτε θερίζει, οὔτε συνάγει εἰς ἀποθήκην, καὶ ὁ Πατήρ ὁ οὐράνιος τρέφει αὐτά. [Mat. 6, 26]

[3] Ἔλεγον δὲ καὶ τὰ τέκνα πρὸς τὴν μητέρα, Ἡμεῖς οὐ δυνάμεθα συνοίκειν μετὰ τούτων· οὐχὶ σὺ ἡμᾶς παιδεύεις ἐν ταῖς θείαις γραφαῖς; ὅθεν καὶ ἡμεῖς μνημονεύομεν τῷ λόγῳ τοῦ Ἀποστόλου λέγοντες, [filii, zelo, fidei ducti,] μὴ γίνεσθε ἑταιροζυγοῦντες ἀπίστοις. [2 Cor. 6, 14] Ἐὰν μὴ οὖν τῶν γραφῶν ἀκούωμεν, καὶ φυλάσσωμεν τὰ ἐντάλματα τοῦ Κυρίου, καὶ χωριζόμεθα ἀπ᾽ αὐτῶν, ἐσόμεθα καὶ ἡμεῖς συναριθμούμενοι μετ᾽ αὐτῶν· ἡ δὲ Μάρτυς τοῖς τέκνοις ἔλεγεν· Ποία προφάσει δυνάμεθα χωρίζεσθαι ἀπ᾽ αὐτῶν τέκνα; δεσπόται γαρ ἡμῶν εἰσιν τῶν φαινομενων σωμάτων. [consilium, suum matri, explicant,] Τὰ δὲ τέκνα τῇ μητρὶ ἔλεγον· Ὁ Χριστὸς ὑπὲρ ἡμῶν ἔδωκεν ἑαυτὸν εἰς τὰς χεῖρας τῶν ἀνόμων Ἰουδαίων, καὶ ἐσταυρώθη, καὶ ἐτάφη, καὶ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀνέστη ἐκ νεκρῶν· ἐὰν οὖν καὶ ἡμεῖς ὑπὲρ αὐτοῦ δῶμεν τὰ σώματα ἡμῶν ἐν τῷ ἀνόμῳ Κάτλῳ, καὶ ἐν βασάνοις ἀναλώσει ἡμᾶς, γνωσώμεθα ὅτι αἱ ψυχαὶ ἡμῶν ζῶσιν ἐις τὸν α ἰῶνα. Τοῦτο οὖν σε παρακαλοῦμεν μήτερ, χαίρουσα καὶ ἀγαλλιῶσα προσάγαγε ἡμᾶς τῷ ἀνόμῳ ἡμῶν δεσπ ότῃ, καὶ εἴ τι δώσει Κύριος ἐν τῷ στόματι ἡμῶν λέγομεν πρὸς αὐτόν.

[4] Ἐρχομενου δὲ τοῦ Κάτλου εἰς τὸ ἄριστον, ἕτοιμοι ἦσαν οἱ νέοι, ὥσπερ γενναῖοι ἀθληταὶ ἐν τῷ ἀγῶνι, λέγοντες πρὸς ἀλλήλους· Ἐὰν ὁ Κύριος δώσῃ καὶ ἀποθάνομεν δἰ αὐτὸν, [Christumque palam profeßi] καὶ καταξιωθῶμεν ἰδεῖν αὐτὸν, μετ᾽ αὐτοῦ ἐσόμεθα. Ἡ δὲ μήτηρ ἐδειλία μήπως φοβηθῶσιν τὰς βασάνους, καὶ μέλλωσιν θύειν, οὐ γαρ εἴδησαν οἱ δεσπόται ὅτι ἦσαν Χριστιανοί. Μὴ βουλομένης οὖν προσενεγκεῖν αὐτοὺς, ἔλεγον πρὸς αὐτὴν τὰ τἐκνα αὐτῆς, τί ἔδεισας τὸν ἄνομον τοῦτον; ἢ οὐ μνήσκει ὅτι γέγραπται. Καὶ ἐλάλουν ἐν τοῖς μάρτυσι ἐναντίον βασιλέων, καὶ οὐκ ᾐσχυνόμην· ἐξελθόντα οὖν τὰ παιδία συνηντησαν τῷ Κάτλῳ ἔξωθεν τοῦ πυλῶνος, καὶ λέγουσι πρὸς αὐτόν· Καλῶς ἦλθες δέσποτα τῶν θεωρουμένων ἡμῶν σωμάτων· τῶν δὲ ψυχῶν ἡμῶν δεσπότης ἐστὶν Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Ὁ δὲ Κάτλος ἐ͂ιπεν· Μαίνονται τὰ παιδία ταῦτα, ξένον ὄνομα φέροντά μοι, Θεὸν καὶ Κύριον λεγόμενον Ἰησοῦν Χριστὸν· καλέσατέ μοι τὸν πατέρα καὶ τὴν μητέρα αὐτῶν.

[5] Ἀπελθῶντες οὖν οὐχ εὗρον τὸν πατέρα αὐτῶν, ἀλλ᾽ ἤγαγον τὴν μητέρα αὐτῶν Ζωὴν. Λέγει δὲ πρὸς αὐτὴν ὁ Κἀτλος· Ποῦ ἐστὶν ὁ ἀνήρ σου; [cum ea ad patrem in villam ablegantur.] Ἡ δὲ ἐ͂ιπεν πρὸς αὐτόν· Οὐχὶ σὺ ἐκέλευσας οἰκεῖν ἐν τῷ χωρίῳ ἐν τῷ Τριτωνίῳ; ἐκεῖ οὖν ἐστίν. Ὁ δὲ Κάτλος ἐ͂ιπεν πρὸς αὐτὴν, Ἔιθε καὶ ὑμεῖς ἦτε ἐν τῷ Τριτωνίῳ, καὶ οὐκ ἂν οὕτως ἐταράξατε τὴν καρδίαν μου, λέγοντες ἴδιον ἔχειν Θεὸν ὅν οὔτε ἐγὼ ἤκουσα οὔτε τίς ἤκουσέν ποτε· ἐπειδὴ δὲ ἔδοξέν μοι διὰ πολλῆς παρακλήσεως, καὶ πολλῶν δώρων, τελοῦντος μου τὴν θυσίαν πρὸς τὴν μεγάλην θεὰν Τυχέαν, ἀναλαβεῖν καὶ τὴν δέσποιναν ὑμῶν Τερτίαν c · οὐ βούλομαι ὑμᾶς ἐπερωτῆσαι ἄρτι περὶ τοῦ λόγου, οὗ εἰρήκατέ μοι· ἀλλ᾽ ὡς ἀποκυνθῇ τὸ βρέφος, καὶ ποιήσω τὴν εὐχὴν μου πρὸς τὴν μεγάλην θεὰν Τυχέαν, τότε ὑμῶν ἀκούω. Ἐκέλευσεν οὖν αὐτοὺς ἀπενεχθῆναι ἐν τῷ Τριτωνίῳ Ἀπενεχθέντων δὲ αὐτῶν, ἔχαιρον καὶ ἠγαλλίοντο, ψάλλοντες καὶ λέγοντες· Κύριος ποιμαίνει με, καὶ οὐδὲν ὑστερήσει, εἰς τόπον χλόης ἐκεῖ με κατεσκήνωσεν· καὶ πάλιν· Ὅτί ἐρύσατο ἡμᾶς ἐξ ἄδου, καὶ ἐκ χειρὸς θανάτου ἔσωσεν ἡμᾶς· οὕτως γαρ ἔλεγον τὴν μὲν οἰκίαν ἐ͂ιναι ἄδην, τὸν δὲ Κάτλον θάνατον, τὰ δὲ εἴδωλα τὸ πῦρ.

[6] Ἑγενήθη δὲ τῷ Κάτλῳ υἱὸς, καὶ μιαρᾷ γενέθλεια ἐξετέλουν, θύοντες τῇ Τύχῃ τῆς πόλεως, καὶ πάντες εὐφρ αίνοντο ἐπὶ τῇ μιαρᾷ γενέσει τοῦ παιδός· ἡ δὲ ἁγία Ζωὴ ἐκαρτέρει, [Cum vero ob natum domino filium] δεομένη τοῦ Κυρίου, μὴ εἰσελθεῖν εἰς πειρασμὸν, μή τε τὸν ἄνδρα, μή τε τὰ τέκνα αὐτῆς. Ὁ δὲ Κάτλος ἐλθὼν μετὰ τὸ ἄριστον τὸ μιαρὸν ἐκεῖνο, ἐ͂ιπεν τῇ γυναικὶ αὐτοῦ Τερτίᾳ· Ἅπαντες εὐφράνθησαν εἰς τὴν ἑορτὴν τοῦ παιδὸς ἡμῶν· ἡ δὲ ἐ͂ιπεν· Ἄπαντες εὐφράνθησαν. Καὶ εὐθέως ἔβαλεν εἰς ἀγγίον οἶνον, καὶ εἰς δίσκον κρέα, [missam sportulam Zoë sprevisset,] καὶ ἀπέστειλεν αὐτῇ. Ἡ δὲ ἁγία Ζωὴ ἰδοῦσα τὸν μιαρὸν διάκονον, καὶ τῶν μιαρῶν δώρων, τὴν ἐπίνοιαν ἐστέναξεν καὶ ἐ͂ιπεν· Κύριε ὁ Θεὸς, ὁ καρδιογνώστης πάντων ἀνθρώπων ἀπλάνητε, βοηθέ ἡμῖν τοῖς ξένοις· πλὴν γάρ σου, Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἄλλον οὐκ οἴδαμεν· στήριζον ἡμᾶς ἐν τῇ σῇ ὁμολογίᾳ. Καὶ προσελθοῦσα ἔμπροσθεν τοῦ ἐνεγκόντος αὐτῇ τὰ κρέη, ἔβαλεν τοῖς κυσὶν, τὸν δὲ οἶνον ἐξέχεεν.

[7] Ὁ δὲ ὑπηρέτης ἰδὼν ταῦτα, ἀπελθὼν ἀπήγγειλεν τὸ γεγονός τῷ Κάτλῳ. Ὁ δὲ Κάτλος ἀκούσας ταῦτα ἐπλήσθη θυμοῦ καὶ Ζήλου τὰ πρὸς τὸν Χριστὸν, [advocatur illa cum marito & filiis,] καὶ ἐκέλευσεν ἐνεχθῆναι αὐτοὺς, ἐν τῇ οἰκίᾳ αὐτοῦ. Ἐρχομένων δὲ αὐτῶν, ἐνουθέτη ἡ ἁγία Ζωὴ τὰ τέκνα, καὶ τὸν ἄνδρα αὐτῆς λέγουσα· Μὴ δειλιάσωμεν τὰς βασάνους τοῦ ἀνόμου Κάτλου, ἀλλ᾽ ὑπομείνωμεν, ἵνα διὰ τῆς ὑπομονῆς εἰσέλθωμεν καὶ ἡμεῖς εἰς τὴν πόλιν τοῦ Χριστοῦ μετὰ τῶν ἁγίων. Ἀπελθόντες οὖν πρὸς Κάτλον, λέγει αὐτοῖς· Ἐν τίνι πεποιθότες ἐτολμήσατε τοῦτο ποιῆσαι, οὐ γαρ μέλλει μοι περὶ τῆς ἐμῆς ὕβρεως, ἀλλ᾽ ὅτι παρυβρίσατέ μου τὴν μεγάλὴν θεὰν Τύχην. [Christum confitetur:] Ἡ δὲ ἁγία Ζωὴ λέγει πρὸς αὐτόν· Ἡμῶν ἐλπὶς ἐστὶν ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς, ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος· οὕς γαρ σὺ λέγεις θεοὺς, παρ᾽ ἡμῖν δαίμονές εἰσιν. Ὁ δὲ Κάτλος ἐ͂ιπεν· Κελεύω οὖν βασανίζεσθαι τὰ τέκνα σου, ἵνα ἴδωμεν εἰ βοηθεῖ αὐτοῖς ὅν λέγετε Χριστὸν, ἐ͂ιναι Θεόν. Κρεμασθέντων δὲ τῶν νηπίων, καὶ ξεομένων, ἡ μήτηρ ἐστῶσα ἔλεγεν· Ἀγωνίσεσθε, μὴ δειλιάσητε τὰς βασάνους τοῦ ἀνόμου Κάτλου. [filios in tormentis animat:] Τὰ δὲ τέκνα τῇ μητρὶ ἔλεγον· Οὐδὲν εἰσιν αἱ βάσανοι αὕται· ἐ͂ιπον τῷ ἀνόμῳ Κάτλῳ, ἵνα μείζονας βασάνους προσενέγκῃ ὑμῖν· ἵνα δὲ τῆς ὑπομονῆς τέλειοι στεφανηφόροι εὑρεθῶμεν. Ἡ δὲ ἁγία Ζωὴ τῷ ἀνόμῳ Κάτλῳ ἔλεγεν, Τὶ ἐκρέμασας τὰ παιδία, καὶ οὐ προσφέρεις αὐτοῖς τὰς βασάνους, οὐκ ἰστήθησαν γαρ τῶν ξεόντων αὐτά. Τότε ἐκέλευσεν ὁ Κάτλος φούρνον καῆναι, καὶ βληθῆναι τοὺς δούλους τοῦ Θεοῦ, καὶ ἀσφαλισθῆναι πάσῃ ἀσφαλίᾳ. Ἡ δὲ ἁγία Ζωὴ καὶ ὁ ταύτης ἀνὴρ Ἕσπερος, καὶ τὰ δύο τέκνα Θεόδουλος καὶ Κυριακὸς, [cum iisdem & viro in fornacem conjecta expirat:] ἦσαν ἐν τῷ φούρνῳ ὑμνοῦντες, καὶ δοξάζοντες τὸν Θεόν. Ἀκούων δὲ ὁ Κάτλος ὑμνούντων αὐτῶν, ἐσκέπτετο ποίᾳ μείζονι βασάνῳ ἀναλώσει αὐτούς. Ἐλαλήθη δὲ αὐτοῖς ἐν τῷ φούρνῳ διὰ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, Ἀνδρίζεσθαι, ἐν μείζοσι γαρ βασάνοις σκέπτεται ἀναλῶσαι ὑμᾶς ὁ Κάτλος. Οἱ δὲ ἀκούσαντες ταῦτα προσήυξαντο πρὸς τὸν Θεὸν λέγοντες· Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ, παράλαβε τὰς ψυχὰς ἡμῶν ἐν εἰρήνῃ. Καὶ εὐθέως παρέδωκαν τὰς ψυχὰς αὐτῶν ἐν εἰρήνῃ, μηνὶ Μαΐῳ Β᾽.

[9] Τῇ δὲ ἐπαύριον ἐλθὼν ὁ Κάτλος, καὶ οἱ σὺν αὐτῷ, [corpora illæsa inveniuntur.] εὗρον τὰ σώματα τῶν ἁγίων Μαρτύρων εἰς ἀνατολάς βλέποντα ὑγιῆ· ἦσαν γαρ αἱ ψυχαὶ αὐτῶν χωρεύουσαι μετὰ τῶν ἁγίων Μαρτύρων, Ἀγγέλων τε καὶ Ἀρχαγγέλων· καὶ φωνὴ ἐγένετο ἐκ τοῦ οὐρανοῦ λέγουσα, Εἰσέλθετε οἱ δίκαὶοι ἐν τῷ παραδείσῳ· σὺ δὲ μιαρὲ Κάτλε ἀποβλέψεις εἰς τὴν αἰώνιον κρίσιν, καὶ εἰς τὸν τόπον τῆς γεέννης, ὅπου τὸ πῦρ οὐ σβέννυται, οἱ δὲ δίκαιοι ἐν τρυφῇ τοῦ παραδείσου εἰς τὸν αἰῶνα χρόνων d ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

ANNOTATA.

a Abundant hæc quæ [ ] inclusi.

b Ms. δαπάνη. Κιβάριον autem a Latino accepta vox est.

c Ms. hic & deinceps Τερδία: quod ex usu recentioris dialecti scriptum sic arbitror, qua sæpe δ pro τ ptonuntiatur, τύπτονδαι pro τύπτονται.

d Addebatur hic, loco non suo, ἀμὴν, quod expunxi.

ΜΑΡΤΥΡΙΟΝ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΤΙΜΟΘΕΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΚΑΙ ΜΑΥΡΑΣ.
Ex Codice Palatino Bibliothecæ Vaticanæ 27 fol. 36,

Timotheus, Conjunx, Martyr in Thebaide (S.)
Maura, Conjunx, Martyr in Thebaide (S.)

EX MS. VATICAN.

[Adductus ad Præsidem] Εν τῷ καιρῷ τοῦ διωγμοῦ ἐξητοῦντο οἱ Χριστιανοὶ, καὶ προσηνέχθη Ἀρειανῷ τῷ Ἡγεμόνι ἄνθρωπος ὀνόματι Τιμόθεος, Ἀναγνώστης ὢν, ἀπὸ κώμης Περαπέων. Ὁ δὲ Ἡγεμὼν ἐ͂ιπεν· Τίς τυγχάνεις; καὶ ποίας ἀξίας; Τιμόθεος ἐ͂ιπεν, Χριστιανός εἰμι, Ἀναγνώστης ὑπάρχων. Ὁ Ἡγεμὼν ἐ͂ιπεν· Ἄρα σὸ μόνος οὐκ ἤκουσας τὰ προσταχθέντα ὑπὸ τοῦ Βασιλέως, ὅτι πᾶς ὁ μὴ θύων τοῖς θεοῖς, ἀπολείᾳ ἀπολεῖται κακῶς; Τιμόθεος ἐ͂ιπεν, Ἐν ἐμοὶ πνεῦμα Ἰησοῦ Χριστοῦ οἰκεῖ, καὶ διὰ τοῦτο οὐθύω. Ἀρειανὸς ὁ Ἡγεμὼν ἐ͂ιπεν, Οὐχ ὁρᾷς τὰ βασανιστήρια κύκλῳ σου κείμενα; Τιμόθεος ἐ͂ιπεν, Οὐχ ὁρᾷς τοὺς Ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ κύκλῳ μου ἐνδυναμοῦντάς με; [recusat sacrificare aut libros tradere] Ὁ Ἡγεμὼν ἐ͂ιπεν, Δός μοι τὰς βίβλους σου, ὅπως τούτων τὴν δύναμιν μάθω. Τιμόθεος ἐ͂ιπεν, Ἄφρων Ἡγεμὼν καὶ πάσης ἀνομὶας εὑρετὰ, τίς ποτε τῶν ἀνθρώπων τὰ ἑαυτοῦ τέκνα θανάτῳ παραδίδωσιν; ἢ οὐκ ἐπίστασαι ὅτι αἱ βίβλοι τέκνα μου εἰσὶν; ὅταν γαρ αὐταῖς χρήσωμαι, εὐθέως κυκλοῦσί με οἱ Ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἡγεμὼν ἐ͂ιπεν, τοῦτο προεβάλου, ὡς μὴ θέλων θύειν, μὴ δὲ τὰ βιβλία ὑποδεῖξαι· ὅρα καὶ σκέψαι μήπως ἡ αὐθάδειά σου αὕτη οὐ συνοίσῃ σοι. Τιμόθεος ἐ͂ιπεν, Οὐ θύω, Χριστιανὸς γαρ ὑπάρχω.

[2] Καὶ θυμωθεὶς ὁ Ἡγεμὼν, ἐκέλευσεν ἐνεχθῆναι σίδηρα a πεπυρωμένα, καὶ εἰς τὰ ὦτα αὐτοῦ ἐμβληθῆναι· ἐκ δὲ τῆς ἀτμίδος τοῦ πυρὸς καὶ τῆς σφοδροτάτης ἐκκάυσεως σιδήρου, [stylis ignitis per aures immissis excæcatur.] αἱ δύο κόραι τῶν ὀφθαλμῶν αὐτοῦ ἐξεπήδησαν. Εἶπον δὲ αὐτῷ οἱ στρατιῶται τοῦ Ἡγεμόνος, Ἐπειδὴ οὐκ ἠβουλήθης θῦσαι, ἰδοὺ ἀπώλεσάς σου τοὺς ὀφθαλμούς. Τιμόθεος ἐ͂ιπεν, Οἱ μὲν ὀφθαλμοὶ τοῦ σώματος τούτου, πολλὰς ἀδίας ὁρῶντες, τοῦτο ἔπαθον· οἱ δὲ σωτήριοι ὀφθαλμοὶ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ φωτίζουσί μου τὴν ψυχὴν. Ταῦτα ἀκούσας ὁ Ἡγεμὼν χολέσας, ἐκέλευσεν ἐπὶ τοῦ τροχοῦ τοὺς ἀστραγάλους αὐτοῦ δῆσαι, [alligatur rotæ,] λέγωναὐτῷ, Θύσον καὶ ἀπαλλάγηθι τῶν βασάνων. Τιμόθεος ἐ͂ιπεν, Οὐ θύω, ἔχω γαρ τὸν Κύριον ὑπερασπίζοντά μοι. Ὁ δὲ Ἡγεμὼν ἐ͂ιπεν, Λύσατε αὐτὸν ἀπὸ τοῦ τροχοῦ, καὶ δήσαντες αὐτοῦ τὰς χεῖρας, χάμον b περίθετε αὐτῷ, κρεμάσαντες κατὰ κεφαλῆς ἐπὶτοῦ κίονος, [in caput suspēditur:] καὶ λίθον προσδήσατε κατὰ τοῦ τραχήλου αὐτοῦ.

[3] Καὶ οἱ στρατιῶται προσεκαρτερήθησαν, αὐτῷ ἀκροώμενοι, εἰ ἄρα ἐπιμένει τῇ αὐτῇ γνώμῃ· δεινὴ γάρ ἐστι καὶ μεγάλη ἡ βάσανος, ἡ δοθεῖσα αὐτῷ. Ὁ δὲ μακάριος Τιμόθεος ἀναβλέψας εἰς Τὸν οὐρανὸν, ἐ͂ιπεν· Ἤστι Θεὸς ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ὅς με ῥύσεται ἐκ τοῦ ἀναγκῶν τούτων. Οἱ δὲ στρατιῶται ἀνήνεγκαν τῷ Ἡγεμόνι τὰ ῥηθέντα ὑπ᾽ αὐτοῦ, καὶ ἐ͂ιπον πρὸς αὐτὸν οὕτως· Ἐχρῆν σε μετὰ φιλανθρωπίας αὐτὸν προτρέψασθαι, [Mæura jussa re comere ut viro defectionem suadeat] καὶ μὴ διὰ τοσούτων βασάνων· ὅτι νυμφίος ἐστὶ, καὶ οὐκ ἔχει πλείους ἡμέρας εἴκοσι ἐξότε τὸν γάμον ἐξετέλεσε, καὶ ἔχει τὴν γαμετὴν νέαν ἔτι οὖσαν. Καὶ ἐκέλευσεν ὁ Ἡγεμὼν ἀχθῆναι αὐτὴν, καὶ στῆναι ἐνώπιον αὐτοῦ. Εἰσαχθείσης δὲ αὐτῆς, Ἀρειανὸς ὁ Ἡγεμὼν ἐ͂ιπεν, Τὶ σοί ἐστιν ὄνομα; Ἡ δὲ ἐ͂ιπεν, Μαῦρα, Ὁ Ἡγεμὼν ἐ͂ιπεν· Οἰκτείρω σου τὴν δυστυχίαν, ὅτι νέα οὖσα, χήρα γέγονας. Διὰ τοῦτο τοίνυν ἐπιτρὲπω σοι, κόσμισον σεαυτὴν ποικίλῳ κόσμῳ, καὶ πλοκάμισόν σου τὰς τρίχας, καὶ εὐπρεπῆ ἱμάτια ἐν- δυσαμένη, ἄπελθε πρὸς τὸν ἄνδρα σου Τιμόθεον, εἴ πως δυνήσῃ αὐτὸν πεῖσαι, ὅπως ἀναστρέψας θύσῃ, ἵνα μὴ τῇ ἀληθειᾳ χήρα ὑπάρξῃς ἔτι νέα οὖσα.

[4] Ἡ δὲ ἐποίησε καθὼς προσέταξεν αὐτὴν ὁ Ἡγεμὼν· καὶ ἀπελθοῦσα ἐκόσμισεν ἑαυτὴν, [& ob vestium fragrantiam rejecta,] καὶ παρεγένετο πρὸς τὸν ἄνδρα αὐτῆς, καὶ σφόδρα αὐτὸν παρεκάλει. Αὐτὸς δὲ ἀποκρίνασθαι οὐκ ἐδύνατο, διὰ τὸ περικεῖσθαι αὐτῷ τὸν χάμον. Μαῦρα δὲ ὑποστρέψασα πρὸς τὸν Ἡγεμόνα, ἐδεήθη αὐτοῦ ἵνα περιέλῃ τὸν χάμον ἀπ᾽ αὐτοῦ· καὶ ἐκέλευσεν ὁ Ἡγεμὼν τοῦτο γενέσθαι. Ἡ δὲ Μαῦρα ἀπελθοῦσα, ἔστη πλησἰον τοῦ ἁγίου Τιμοθέου. Ὁ δὲ ὠσφπάνθη τῶν μύρων τοῦ κόσμου τῶν ἱματίων αὐτῆς, καὶ ἀναβοήσας ἔφη· Ποῦ ὁ πατήρ μου ἐστὶ, Ποικίλιος ὁ Πρεσβύτερος; Ὁ δὲ παρεστὼς λέγει αὐτῷ· Τί βούλει μακάριε υἱέ; Ἀποκριθεὶς δὲ ὁ ἅγιος Τιμόθεος, ἐ͂ιπεν, Δέομαί σου, πάτερ, ἐργὸν ἀγαθὸν ἐργάσαι εἰς ἐμὲ, καὶ κομίσας c μαφόριον περίβαλέ μου τὸ πρόσωπον, ἵνα ἐκκλίνω ἀπὸ τοῦ θανάτου τῆς ὀσμῆς ταύτης· αὕτη γάρ ἐστιν ἡ ὀσμὴ τοῦ θανάτου, ἡ τοὺς ἀνθρώπους κατασπῶσα εἰς ἀπώλειαν, αὕτη ἡ ὀσμὴ γεέννης πρόξενος, ἡ κακῆς ἐπιθυμίας μήτηρ, ἡ διαβόλου σύνδρομος, ἡ ἁγίων ἐχθρὰ, τὸ μῖσος τῶν δικαίων.

[5] [amanter queritur] Καὶ ὡς ἐπαύσατο λέγων ταῦτα, ἐ͂ιπε Μαῦρα πρὸς αὐτὸν· Ἀδελφέ μου Τιμόθεε, δια τί με οὕτω προέδωκας, πρὶν σε ὑπ᾽ ἐμοῦ προσδοθῆναι; οὕτω γαρ ἡμέραι εἴκοσίν εἰσιν, ἀφ᾽ οὗ συνεζεύχθημεν, καὶ οὔτε πεῖραν ἔσχες τῶν ἐμῶν ἠθῶν, εἰσὶ δὲ καὶ ἐρὶ τῆς οἰκίας τόποι οὓς οὐδέπω ἔγνων, οὔτε μὴν ἄλλῳ συνεκοινώνησα λόγῳ, οὔτε κοινῆς μετέσχον τραπέζης· τήκομαι δὲ τῷ κλαυθμῷ ὁρῶσά σε βασανιζόμενον, καὶ οἰκτείρω σε τοιαῦτα πάσχοντα χωρίς τινος αἰτίας, ὀδυρομένη διὰ τὰς τοιαύτας σου τιμωρίας, ὅτι ἔτι με κόρην οὖσαν, χήραν καταλείπεις. Μὴ ἐδανείσω τι ἢ ἐσκόρπισας, καὶ ἀποδοῦναι τῷ δανειστῇ τὸ χρέος συνεχόμενος, εἰς τοῦτο d καθήκας, [eique redimendo omnem offert ornatum.] ὥστε ἀποθανεῖν ἑαυτὸν καὶ ἀπωλέσαι τὴν ζοὴν σου; Ἀλλ᾽ ἀνάστηθι, ἀδελφὲ, καὶ πορευσώμεθα εἰς τὸν οἶκον, καὶ τὰ ἱμάτια ἡμῶν διαπωλήσωμεν, καὶ ἀποδῶμεν τῷ δανειστῇ τὸ χρέος. Εἰ δὲ καὶ διὰ τὰ τῆς γῆς δημόσια κατεσχέθης ὑπὸ δημίων, καὶ μὴ εὐπορήσας ἀποδοῦναι ἑαυτὸν περιέσπειρας ἐν τοιαύταις ὀδύναις· ἰδοὺ ἐνώπιόν σου πᾶς ὁ τοῦ γάμου μου κόσμος, ὅτε χρυσὸς, καὶ ἡ νυμφικὴ ἐσθὴς, ταῦτα περιελόμενος ἀπ᾽ ἐμοῦ, διαπώλησον καὶ ἀπόδος τῷ Βασιλεῖ τὸν e σῖτον. Καὶ ταῦτα εἰποῦσα, σιωπῇ ἐχρήσατο.

[6] [Timotheus ostendit eam a diabolo deceptam,] Ὁ ἅγιος Τιμόθος ἐ͂ιπεν· Ἀδελφή μου Μαῦρα, ἐθεασάμην σε ἐξερχομένην ἐκ τοῦ οἰκήματός σου, καὶ τὸν διάβολον ἐκπορευόμενον ἐκ δεξιῶν σου, ἔχοντα ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ κλειδίον στρεπτὸν, στρέφον τὴν καρδίαν σου εἰς τὸν κόσμον. Μαῦρα ἐ͂ιπεν, Ἁδελφέ μου Τιμόθεε, ἐάν σε ἐπιζητήσω, ποῦ σε τὸ λοιπὸν εὗρω; σπλαγχνίζομαι γαρ πάνυ ἐπὶ σοί· καὶ ἐὰν τὸ σάββατον ἔλθη καὶ ἡ Κυριακὴ, τίς σου τὰς βίβλους ἀναγνώσεται; Τιμόθεος ἐ͂ιπεν, Τοῖς τοῦ βίου ἀποταξαμένη προσκαίροις καὶ ματαίοις, δεῦρο σὺν ἐμοὶ, ἀγώνισαι Μαῦρα τὸν καλὸν ἀγῶνα τοῦτον, ὅπως στέφανον ἄξιον παρὰ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Θεοῦ κομισώμεθα. Ἐὰν γαρ ἑκόντες παραγενό μεθα πρὸς αὐτὸν, οὐ λογίσεται ἡμῶν τάς ἁμαρτίας. [& pœnitentem] Μαῦρα ἐ͂ιπεν, Ἡνίκα ἤμην βουλομένη συντυχεῖν σοι, ἄλλα ἐφρόνουν, καὶ ἀδικὶας ἡ καρδία μου καὶ δόλου ἐπεπλήρωτο· ὅτε δὲ πρός με διελέχθης, ὡς εἰ πνεῦμά μοι θεῖον ὑπεισῆλθε, καὶ δικαιοσύνη μοι παρηκολούθησεν ἕνεκέν σου, μακαρίωτατε ἀδελφὲ· καὶ γίνωσκε, ὅτι κᾀγὼ ταῦτα προκρίνω ἃ καὶ σὺ ἠγάπησας.

[7] Τιμόθεος ἐ͂ιπεν, Εἰ ταῖς ἀληθείαις λέγεις ἅπερ φρονεῖς, [jubet se Præsidi sistere,] ἀπελθοῦσα ἔλεγξον τὸν Ἡγεμόνα περὶ τούτων. Μαῦρα ἐ͂ιπεν, Ἀδελφέ μου Τιμόθεε, μή ποτε θεασαμένη τὸν Ἡγεμόνα κινουμενον, καὶ τὰς μεγίστας βασάνους, καὶ τιμωρίας οὐχ ὑπενέγκω, σφόδρα γαρ μικρά εἰμι τῇ ἠλικίᾳ, πεντεκαίδεκα ἔτη οὖσα. Τιμόθεος ἐ͂ιπεν, Ἔλπισον ἐπὶ τὸν Κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν, καὶ ἔσονται αἱ βάσανοι καὶ αἱ τιμωρίαι τοῦ Ἡγεμόνος ὡσεὶ ἔλαιον ἐπιχεόμενον ἐν τῷ σώματί σου, καὶ ὡσεὶ πνεῦμα δρόσου ἐν τοῖς ὀστέοις σου, ἐπικουφίζον καὶ ἀναπᾶυόν σε ἀπὸ πάσης ἀλγηδόνος. [Deum erans] Σὺ δὲ ὁ Θεὸς πάσης χάριτος, ὁ βοηθήσας τοῖς τρισὶν παισὶν ἐν τῇ καμίνῳ, ὁ τὸν Δανιὴλ διασώσας ἐκ στόματος λεόντων, καὶ διὰ τοῦ προφήτου προφήτην θρέψας, μισθοῦ δικαιοσύνς ἕνεκα τῆς πρός σε, ὁ στηρίξας ἀληθῶς τὸν Ἀμβακοὺμ διὰ τοῦ ἀρίστου, οὐ μόνον γαρ ἐν αἰχμαλωσίᾳ βοηθεὶς, ἀλλὰ καὶ ἐν λάκκῳ λεόντων, καὶ ἐν καμίνῳ πρὸς τοὺς ἐν σοὶ πεποιθῶτας διασώζεις εἰς μαρτύριον τῆς σῆς φιλανθρωπίας, ὅτι αἰχμάλωτον λαβὼν Μάρτυρα καὶ προφήτην ἀπειργάσω· καὶ τὰ νῦν, Κύριε, Κύριε, ἔπιδε ἐπὶ τὴν δούλην σου Μαῦραν. Ὁ πρὸς γάμον ζεύξας ἡμᾶς, [ut ipsi constantiam largiatur.] σὺ καὶ ἐν τούτῳ τῷ ἀγῶνι μὴ ἀποχωρίσῃς ἡμᾶς τοῦ παναγίου χοροῦ τῶν μαρτύρων σου· ἀλλὰ παρακλήθητι βραβεῦσαι ἡμῖν ὅπως ἐνέγκωμεν ἐν ὑπομονῇ τὰ ὑπέρ σου παθήματα, καὶ τὸν διά σε θάνατον· ἵνα καταισχυνθῇ ὁ ὑπενάντιος, μὴ ἰσχύσας ἀποχωρῆσαι ἡμᾶς τῆς ὁμονοίας, ἧς ἐκτησάμεθα ἐν τῷ Χριστῷ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, μεθ᾽ οὗ σοι δόξα τῷ Πατρὶ σὺν τῷ ἁγίῳ Πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας, ἀμήν.

CAP. II

[8] Τούτων οὖν τῶν προσευχῶν γενομένων ὑπὸ τοῦ ἁγίου Τιμοθέου, ἀναστάσα Μαῦρα, καὶ ἀναζωπυρήσασα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, [Illa Christum confessa,] πρὸς τὸν Ἡγεμόνα ἀπήει, καὶ ἔστη ἐν ώπιον αὐτοῦ, καί φησι πρὸς αὐτὸν, Ὦ τῆς ἀδικίας Ἡγεμὼν, χρυσόν μοι καὶ ἀργύριον ἐτάσσω παρέχειν, ἐρεθίζων μου τὴν ψυχὴν εἰς ἀπώλειαν, καὶ τοῦτό σοι πολλῶν σπουδαιότερον γέγονε, δόσει χρυσίου ψυχὰς τιμίας ἀπολέσαι· ἀλλ᾽ οὐκ ἰσχύσεις κατ᾽ ἐμοῦ διὰ ταύτης σου τῆς ἀπάτης· τοῦ γαρ Σωτῆρος μου Ἰησοῦ Χριστοῦ τὴν πανοπλίαν ἐνδυσαμένη παρέστηκά σοι. Ἀρειανὸς ὁ Ἡγεμὼν ἐ͂ιπεν, Οὐ προεῖπον ὑμῖν περὶ Τιμοθέου, ὅτι ἀνὴρ μάγος ἐστίν; ἰδοὺ γαρ καὶ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ ἐμάγευσε συμμαινῆναι αὐτῷ. Καὶ ἐ͂ιπεν πρὸς αὐτὴν, [& novas nuptias oblatas] Προέκρινας καὶ σὺ Μαῦρα τὸν θάνατον ὑπὲρ τὴν ζωὴν; καὶ ἰδοὺ βασάνους καὶ τιμωρίας ὑποστῆναι μέλλεις μὴ ἀπολαύουσα τοῦ ἡδίστου βίου. Ἢ τὸν θάνατον τοῦ ἀνδρός σου προορωμένη, ὅτι γενομένη χήρα οὐχ ἕξεις τὸ λοιπὸν ἐν τῷ βίῳ τοὺτῳ ἀπόλαυσιν, ἥν ἐ͂ιχες ἔτι περιόντος τοῦ ἀνδρός σου, προέθου καὶ σὺ μετ᾽ αὐτοῦ ἀποθανεῖν; Μὴ τοίνυν τὴν καρδίαν ἔκτηκε ἑαυτῆς· οὐ γαρ γενήσῃ χήρα· ἐγὼ γαρ ἑνὶ τῶν παρ᾽ ἐμοὶ Ἑκατοντάρχων, τῶν πρὸς δέκα δύο f ἀννώνας λαμβανόντων, πρὸς γάμον δίδωμί σε· καὶ τῶν τοῦ βίου ἀγαθῶν ἀπολαύσεις τοιούτῳ ἀνδρὶ συνοῦσα, καὶ ἐνδοξοτέρου τοῦ πρώτου ἀνδρός σου γενομένου.

[9] Μαῦρα ἐ͂ιπεν, Τοῖς τοῦ βίου πᾶσιν ἀποταξαμένη, οὐδενὶ τῶν Ἑκατοντάρχων εἰς γάμον ἑαυτὴν παραδίδωμι· λέγω δέ σοι τὸ ἀσφαλές, [generose spernens,] Ἐγὼ νυμφίῳ συνεταξάμην ἐπουρανίῳ Ἰησοῦ Χριστῷ τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος· ὅθεν θαῤῥοῦσα ἐν αὐτῷ, ἀδιστάκτῳ καρδίᾳ παρέστηκά σοι, μὴ φοβουμένη τὸ ἄδικόν σου δικαστήριον. Θυμωθεὶς δὲ ὁ Ἡγεμὼν, ἐκέλευσε τὰς τρίχα;ς τῆς κεφαλῆς αὐτῆς ἐκταλῆναι g, καὶ μετὰ ταῦτα ἐ͂ιπεν αὐτῇ ὁ Ἡγεμὼν, Ἰδοὺ ἡ κόμη τῆς κεφαλής σου ἤδη ἐκτίλλεται, διὸ κερδῆσαι θέλησον τὰς μενούσας σε βασάνους μεγάλας καὶ φοβεράς. Μαῦρα ἐ͂ιπεν, Νῦν ἔγνων, Ἡγεμὼν, [evulsam sibi comam gaudet] ὅτι ὄντως με Χριστὸς πρὸς σεαυτὸν προσελάβετο, μὴ λογισάμενός μοι τὸ παράπτωμα, ὅπερ ἔπραξα ἐν ἀγνοίᾳ, σοῦ ὄντος αἰτίου ταύτης μου τῆς ἁμαρτίας· ἐξέτιλας γάρ μου τὰς τρίχας, ἃς μετὰ δόλου ἐποίησας πλοκαμισθῆναι εἰς ἀπάτην τοῦ μακαρίου μου ἀνδρὸς· νῦν οὖν μέγα μοι ἁμάρτημα περιεῖλεν ὁ Θεὸς, ἵνα μὴ καὶ ἕτερος σκανδαλισθῇ ἐν ἐμοὶ τῶν παρεστηκότων ἐν τῇ θεωρίᾳ ταύτῃ.

[10] Ἀγανακτήσας οὖν ὁ Ἡγεμὼν ἐπὶ τῇ ἀποκρίσει αὐτῆς, ἐκέλευσε τοὺς δακτύλους αὐτῆς κοπῆναι, [& abscissos digitos:] καὶ ἀποῤῥιφῆναι. Μαῦρα ἐ͂ιπεν, Καὶ ἐν τούτῳ σοι χὰριτας ὁμολογῶ· ἐκέλευσας γαρ κοπῆναί μου τοὺς δακτύλους, εἰς οὓς περιέθηκα ἑμαυτῇ κόσμον δελεασμοῦ. Γίνωσκε οὖν, μὴ εἰδέναι σε ὃ ποιεῖς ἐπ᾽ ἐμέ· τοῦτο γαρ δεύτερόν μου ἁμάρτημα, καὶ διὰ ταύτης τῆς κολάσεως ἀφεθῆναι ἐποίησας· διὸ ἀγαλλιῶσα παρέστηκα ὑπαντῶσά σοι πρὸς πάσας τὰς μηχανὰς καὶ ἐπινοίας τῶν κολάσεων. Ἰδὼν δὲ αὐτὴν ὁ Ἡγεμὼν καρτερῶς ὑποφέρουσαν τὰς βασάνους, ἐξεπλήσετο ἐπὶ τῇ ὑπομονῇ αὐτῆς. Ὁ δὲ Πρεσβύτερος Ποικίλιος βλέπων τὴν ὑπομονὴν αὐτῆς (οὐ γαρ ἦν πόῤῥω ἀπ᾽ αὐτῆς) ἔφη αὐτῇ, Ὦ Μαῦρα, γεννάια καὶ ἀγαθὴ, πῶς ἦσθα, θύγατερ ὅτε ἐξέκοπτόν σου τοὺς δακτύλους καὶ ἔῤῥιπτον; Μαῦρα ἐ͂ιπεν, Ὥσπερ πολλάκις ἑώρακας ἄνθρωπον ἐν κήπῳ καθύγρῳ λάχανα ἀνασπόντα ἀπὸ ῥίζης αὐτῶν, οὕτω κᾀγὼ ἔβλεπον τοὺς δακτύλους μου ἀποκοπτομένους, καὶ οὐκ ᾐσθόμην.

[11] Ἀρειανὸς προσέταξεν δώδεκα στρατιώτας ὑποκαῦσαι μέγαν λέβητα, καὶ βληθῆναι τὴν ἁγίαν Μαῦραν ἐν αὐτῷ· ἦν δὲ ὁ λέβης κοχλάζων καὶ ἀναβρύχων ὡς ἦχος βροντῆς. Καὶ βληθείσης αὐτῆς ἐν τῷ λέβητι, [in lebetem aquæ ferventis missa] ἑωρᾶτο στήκουσα μέσον αὐτοῦ, μηδὲν παθοῦσα δεινὸν· οὕτω γαρ ἤρξατο λέγειν πρὸς τὸν Ἡγεμόνα. Καὶ ἐν τούτῳ σοι χάριτας ὁμολογῶ, προσέταξας γάρ με λούσασθαι καὶ καθαρισθῆναι τῶν προπεπλημμελημένων ἁμαρτημάτων, ὧνπερ ἐν τῷ κόσμῳ τούτῳ πρώην ἔδρασα· καθαρᾷ οὖν καρδίᾳ προσελθοῦσα τῷ Θεῷ, λήψομαι τὸν στέφανον τῆς ζωῆς· ἅ γαρ ὑπό σου πάσχω, [insultat Præsidi] εἰς σωτηρίαν μοι τὴν ἐν Χριστῷ γίνεται. Πλὴν οὔπω ζέσαντος τοῦ λέβητος, σπεύσας τάχιόν με ἐποίησας κατελθεῖν· πάνυ γαρ ψυχρά ἐστι τὰ ὕδατα τοῦ λέβητος, καὶ οὐκ ᾐσθόμην τῆς θέρμης, ὡς οὐ δὲ τῶν πρώην βασάνων.

[12] Ταῦτα ἀκούσας ὁ Ἡγεμὼν, σφόδρα ἐθυμώθη, καὶ εἰς ὑπόνοιαν ἦλθε, λογισάμενος, μὴ ἄρα οἱ στρατιῶται ἕτερα ἀνθ᾽ ἑτέρων εἰργάσαντο, [qui frigidam infusam existimans,] συνεργοῦντες τῇ Μαύρᾳ, καὶ τὸ θερμὸν καὶ ζέον ὕδωρ ἐξέχεαν, ψυχρὸν δὲ εἰς τὸν λέβητα ἐνέβαλον, ἵνα ἐὰν ἀφέσεως τύχῃ, παραλαβόντες αὐτὴν, αἰσχρὰς ἐπιθυμίας τελέσωσιν ἐν αὐτῇ. Ταῦτα ἐννοηθεὶς ὁ Ἡγεμὼν, ἀνεπήδησεν ἀπὸ τοῦ θρόνου αὐτοῦ δρομαῖος, βουλόμενος γνῶναι εἰ τῇ ἀληθείᾳ τὰ ὕδατα τοῦ λέβητος ψυχρά ἐστι· καὶ λέγει τῇ Ἁγίᾳ, Εἰ σὺ δἰ ἀναισθησίαν ὑπερβάλλουσαν καταφρονεῖς αὐτῶν, ἄρασα τοίνυν μικρὸν ὕδωρ, ἐπίβαλε τῇ χειρί μου, [ejus experimentum capit malo suo] ἵνα κἀγὼ γνῶ εἰ ἀληθῶς ψυχρά ἐστι τὰ ὕδατα τοῦ λέβητος. Μαῦρα ἐ͂ιπεν, Οὕτω ψυχρά ἐστι καὶ καταφρονῶ αὐτῶν αἰσθάνεσθαί με τῆς θέρμης αὐτῶν· διὸ, εἰ μὴ εὐπορεῖς ξύλων πρὸς ἔκκαυσιν τοῦ λέβητος, πέμψον πρὸς τὸν ἐμὸν πατέρα, καὶ δίδωσί σοι φορτίον ξύλων πρὸς ἔκκαυσιν τοῦ λέβητος, τέκτων γάρ ἐστιν, ἵνα ἐπὶ πλεῖον ἐκκαύσῃς τὸν λέβητα· ἔλεγε δὲ ταῦτα χλευάζουσα τὸν Ἡγεμόνα καὶ τὰς ἐπινοίας αὐτοῦ. Ὁ Ἡγεμὼν ἐ͂ιπεν, Οὕτως ἐ͂ι δύσριγος, ὡς μὴ αἰσθάνεσθαί σε τῆς θέρμης τῶν ὑδάτων; ἐ͂ιπόν σοι ἐπίβαλε τῇ χειρί μου ἐκ τοῦ λέβητος. Ἡ δὲ Ἁγία ἐπέχεε ταῖς χερσὶ τοῦ Ἡγεμόνος, καὶ εὐθέος αἱ χεῖρες αὐτοῦ ἀπεδάρησαν ἐκ τῆς πολλῆς ἐκκαύσεως τοῦ λέβητος. Καὶ ἐκπλαγεὶς ὁ Ἡγεμὼν ἐπὶ τῇ ὑπερβολῇ τῆς ἐγκρατείας αὐτῆς, σφόδρα ἐθαύμασεν, ἐπαινῶν αὐτὴν καὶ λέγων· Εὐλόγητος Κύριος, ὁ Θεὸς Μαύρας, καὶ οὐκ ἔστιν πλὴν αὐτοῦ, ἐν ᾧ καυχᾶται Μαῦρα. Καὶ ταῦτα λέγων, ἐκέλευσεν αὐτὴν ἀφεθῆναι.

[13] Ἀλλ᾽ ἐν τῷ μεταξὺ ἐπὶ τῇ ἀνέσει αὐτῆς, πάλιν τοῦ διαβόλου βεβληκότος εἰς τὴν καρδίαν αὐτοῦ, [rursus solicitata ad sacrificandum] ἐπὶ τὸ ἐν αντιοῦσθαι τοῖς ἐπὶ τὸ κρεῖττον ἔχουσιν ἀγαθὴν συνείδησιν πρὸς τὸν Θεὸν, ἐκάλεσεν αὐτὴν, καὶ ἐ͂ιπεν, Μαῦρα πέπαυσο τὸ λοιπὸν τοῦ ἐλπίζειν ἐπὶ Χριστὸν, καὶ θῦσον διὰ τάχους τοῖς θεοῖς. Μαῦρα ἐ͂ιπεν, Οὐ θύω, ἔχω γαρ Κύριον τὸν ὑπερασπίζοντά μου. Ὁ Ἡγεμὼν ἐ͂ιπεν, Τὸ στόμα σου ἀνθράκων πληρώσας ἀναψω ἐὰν μὴ θελήσῃς ἐπιθῦσαι. Μαῦρα ἐ͂ιπεν, Ἀφρόνως κινούμενος, ὃ ποιεῖς μὴ h γινώσκεις· ἐκέλευσας γάρ μου ἀνθράκων γεμισθῆναι τὸ στόμα, ἐπὶ τὸ εἰς τέλος πάσας τὰς ἀνομίας μου καὶ ἁμαρτίας, [prunas ori immittendas] ἅς διὰ χειλέων καὶ γλώσσης ἐπλημέλησα, ἐξαλειφθῆναι· καὶ γαρ ὁ Χριστός μου, ὅτε τῷ προφήτῃ Ἠσαΐα ἔδειξε τὴν ἑαυτοῦ δόξαν, καὶ ἠκούτισεν αὐτῷ τὴν τῶν οὐρανίων δυνάμεων ὑμνωδίαν, ἔτι ῥυποῦντα αὐτὸν ἁμαρτίαις εἰπὼν, ἀπέστειλεν αὐτῷ ἕνα τῶν λειτουργούντων αὐτῷ Σεραφεὶμ, κατέχοντα ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ ἄνθρακα πυρὸς, ὃν τῇ λαβίδι ἔλαβεν ἀπὸ τοῦ ἁγίου θυσιαστηρίου, καὶ προσήνεγκε τὸν ἄνθρακα τοῦ πυρὸς τοῖς χείλεσι τοῦ προφήτου, [optare se ait,] καὶ ἐ͂ιπεν αὐτῷ, Ἰδοὺ, ἥψατο τοῦτο τῶν χειλέων σου, καὶ ἀφελεῖ πάσας τὰς ἀνομίας σου, καὶ τὰς ἁμαρτίας σου περικαθαρεῖ. Εἰ δἰ ἑνὸς ἄνθρακος ὁ προφήτης ἁμαρτιῶν καὶ ἀνομιῶν ἀφέσεως κατηξιώθη, δέομαί σου τοίνυν κᾀγὼ, οὐ μόνον τὸ στόμα μου ἀνθράκων πληρῶσαι, ἀλλὰ καὶ τὸ πρόσωπόν μου σὺν παντὶ τῷ σώματι, εἰς ὀσμὴν εὐωδίας Χριστοῦ, ἵνα ὁ ἐν τῷ προφήτῃ Θεὸς καὶ ἐν ἐμοὶ ἔλθῃ, καὶ ῥύσεταί με ἐκ πασῶν μου τῶν ἁμαρτιῶν.

[14] Ἐκπλαγεὶς δὲ ὁ Ἡγεμὼν ἐπὶ τοῖς λόγοις τούτοις, ἅμα δὲ καὶ θυμοῦ πλέων, [& lampade ardenti ustulata] ἔκελευσεν λαμπάδα ἐνεχθῆναι θείου πεπληρωμένην μετὰ ξηροπίσσης εἰς ἔκκαυσιν αὐτῆς. Ὁ δὲ ὄχλος, ὁ παρεστὼς εἰς τὴν θεωρίαν ταύτην, ἀναβοήσας φωνῇ μεγάλῃ, ἐ͂ιπεν· Μέχρι τίνος ἐπίκεισαι, ὦ Ἡγεμὼν; μέχρι τίνος βασάνους ἐφευρίσκεις, καὶ ταῦτα κόρην οὖσαν; Παῦσαι τὸ λοιπὸν, πάνυ γαρ ἐκπλησόμεθα ἐπὶ τῇ ὑπομονῇ αὐτῆς. Καὶ στραφεῖσα Μαῦρα, ἔφη πρὸς τοὺς ὄχλους, Ἔκαστος ὑμῶν τοῖς ἰδίοις ἔργοις σχολαζέτω, οἱ ἄνδρες τὰ τῶν ἀνδρῶν ἔργα ποιεῖτε, αἱ γυναῖκες τὰ τῶν γυναικῶν εἰς σωφροσύνην καὶ ἀγνείαν· χρεία γάρ μοι οὐδεμία ἐστὶ τῆς παρ᾽ ὑμῶν προστασίας· ἔστι γαρ Θεὸς, εἰς ὃν καὶ τὰς ἐλπίδας ἔχω, ὃς ὑπερασπίζει μου. Ταῦτα αὐτῆς λεγούσης, προσέταξεν ὁ Ἡγεμὼν τὴν λαμπάδα τοῦ πυρὸς προσάψαι αὐτῆς τῷ σώματι, ὅπως αὐτὴν καταφλέξῃ τὸ πῦρ. Μαῦρα δὲ θεασαμένη τὴν λαμπάδα τοῦ πυρὸς, ἐ͂ιπεν πρὸς τὸν Ἡγεμόνα, ὡς μὴ ἐσχηκώς μου πεῖραν διὰ τῶν προτέρων κολάσεων, νῦν δοκεῖς ἐκφοβεῖν με διὰ μιᾶς λαμπάδος οἰκτρᾶς; τὶ γαρ μεῖζον ὁ λέβης ζέων καὶ ἀναβρύχων, ἐν ᾧ ὅλη ἤμην κάτω οὗ καὶ κατέπτυσα ὡς ὕδατος, οὺ μάρτυς ἐκείνου τοῦ ζεματος, ὡς αἱ χεῖρές σου ἀπεδάρησαν, [integram fornacem optat.] ἢ λαμπὰς μία ἐν ἑνὶ τόπῳ τοῦ σώματος ἐφαπτομένη; εἰ οὖν δυνατὸς ἐ͂ι, κάμινον ἔκκαυσον σφοδρῶς, κᾀκεῖ με βαλὼν, εὑρήσεις τὴν ἔνστασίν μου, ὅτι Χριστοῦ εἰμι δούλη, καὶ οὐ μή με ἐγκαταλείψη ὁ Θεός μου, ὁ καλέσας με διὰ τοῦ μακαρίου μου ἀνδρὸς ὑπομεῖναι τὸν ἀγῶνα τοῦτον· ἣν δὲ νομίζεις λαμπάδα μοι προσάπτειν, ὡσεὶ δρόσος ἐστὶν ἑωθινὴ, ἡ κατερχομένη ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἐπὶ τὴν γῆν, ἡ ποιεῖ τὸ δένδρον βλαστάνειν καὶ δίδωσι τοὺς καρπούς.

CAP. III

[15] Ἠττηθεὶς δὲ ὁ Ἠγεμὼν, ἐπεὶ δἰ ἔργων ἀποκρίσει αὐτῆς, καὶ μὴ εὑρίσκων ἔτι χείρονας βασάνους αὐτῇ ἐπαγαγεὶν, ἐν πολλῇ ἀπορείᾳ γενόμενος, τότε προσέταξεν αὐτὴν, [Damnatis ad crucem] καὶ τὴν ἄνδρα αὐτῆς Τιμώθεον σταυρωθῆναι ἀπέναντι ἀλλήλων. Πορευομένων δὲ αὐτῶν ἐπὶ τὸ σταυρωθῆναι, συντυχοῦσα ᾑ μήτηρ αὐτῆς, κατεῖχεν αὐτὴν, κράζουσα καὶ λέγουσα· Μαῦρα θύγατερ, οὕτως εἴασας τὴν μητέρα σου ἐπιζητοῦσάν σε; Τίς δ᾽ ἔτι χρήσεται τοῖς σοῖς κοσμίοις, τῷ χρυσίῳ καὶ τῷ ἀργυρίῳ, καὶ τοῖς ἄλλοις πᾶσι; τίς αὐτὰ κατατρίψει, μηκέτι οὔσης μου θυγατρὸς; Μαῦρα ἐ͂ιπεν, Μἡτερ, ὁ μὲν χρυσὸς ἀπόλλυται, [frustra occurrit mater Mauræ:] καὶ τὰ ἱμάτια ἀπὸ σητὸς βρώσκονται, καὶ κάλλος γηρᾷ καὶ τῷ χρόνῳ μαραίνεται, ὁ δὲ στέφανος Ἰησοῦ Χριστοῦ ἄφθαρτός ἐστιν εἰς αἰῶνας. Καὶ οὐκ ἐδυνήθη ἀνταποκριθῆναι, ἢ ἀντιν στῆναι αὐτῇ πρὸς ταῦτα· καὶ ἀποτινάξασα ἑαυτὴν ἐκ τῆς χειρὸς τῆς μητρὸς αὐτῆς, ὀρθία ἔστη ἐπὶ τὸν σταυρὸνε εἰποῦσα τῇ μητρὶ· Τί μὲ παρασύρεις μὴ τάχιον τοῦ Κυρίου ἀπολαῦσαι ἐν τῷ ὁμοιώματι τοῦ θανάτου αὐτοῦ.

[16] Καὶ σταυροῦσιν αὐτοὺς ἀπέναντι ἀλλήλων i, καὶ ἦσαν ἐν τῷ σταυρῷ ἡμέρας ἐννέα καὶ νύκτας ἐννέα, προτρεπόμενοι ἀλλήλους ἐκ διδαχῆς. Εἶπεν δὲ ἡ ἁγία Μαῦρα πρὸς τὸν μακάριον Τιμόθεον, [hæc Timotheum ut vigilet monens] Μὴ τῷ ὕπνῳ ἑαυτοὺς δῶμεν, μήποτε ἐπιστῇ ἡμῖν ὁ Κύριος τῆς οἰκίας ἡμῶν, καὶ εὑρήσῃ ἡμᾶς κοιμωμένους, καὶ ἀγανακτήσῃ καθ᾽ ἡμῶν· καὶ γαρ λύχνος καιόμενος ἐπὶ οἰκήματος γρηγοροῦντος τοῦ οἰκοδεσπότου ἀποστρέφει ληστὴν μέλλοντα εἰσιέναι, ὅταν δὲ σβεσθῇ, εὐχερῶς ἐπιβαίνει πᾶς ὁ θέλων διαρπάζειν· ὦμεν οὖν γρηγοροῦντες καὶ νήφοντες ἐν προσευχαῖς, ὅπως ἡμῶν ὁ Κύριος ἔτι καὶ ἔτι συντηρήσειε τῇ ὑπομονῇ καὶ καρτερίᾳ τῇ δἰ αὐτὸν, καὶ μὴ πάλιν ὁ ἐχθρὸς λάθρα ἐλθὼν ἐπιχειρήσῃ πολεμῆσαι ἡμᾶς ἐν τῷ σταυρῷ. Καὶ πάλιν ἐ͂ιπεν πρὸς αὐτὸν· Ἐγέρθητι Ἀδελφέ μου, καὶ ἔκβαλε τὸν ὕπνον ἀπό σου, [eidem narrat quomodo bis tentata a dæmone] καὶ ἔσῃ γρηγορῶν· ἑώρακα γαρ ὡς ἐν ἐκστάσει ἄνθρωπον ἐστῶτα ἐναντιόν μου, ἔχοντα ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ ποτήριον μεστὸν γάλακτος καὶ μέλιτος᾽ καὶ λέγει πρός με, Τοῦτο λαβοῦσα, πίε. Ἐγὼ δὲ πρὸς αὐτὸν ἔφην, Τίς γαρ σὺ τυγχάνεις; Ὁ δὲ λέγει μοι, Ἄγγελος εἰμὶ τοῦ Θεοῦ. Ἐγὼ δὲ πρὸς αὐτὸν ἐ͂ιπον, Ἀνάστα οὖν, καὶ προσευξώμεθα. Λέγει δέ μοι αὐτὸς, Οἰκτείρας σε παρεγενόμην, ὅτι ἐὰν νηστεύσῃς ἔως ὥρας ἐννάτης, λέγεις ὅτι ἐπείνασα. Ἐγὼ δὲ ἐ͂ιπον πρὸς αὐτὸν, Τίς σε ταῦτα κινεῖ λέγειν; ἢ πόθεν ἀχθῇ ἐπὶ τῇ ὑπομονῇ καὶ ἐγκρατείᾳ μου; οὐκ οἶδας ὅτι ἀδύνατα διὰ ωροσευχῆς χαρίζεται ὁ Θεὸς; Καὶ ἐν τῷ προέυχεσθαί με, ἐθεασάμην τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἀποστρέφοντα ἀπ᾽ ἐμοῦ· καὶ εὐθέως ἔγνων, ὅτι τοῦ ἐχθροῦ ἐστι τὸ ἐπιχείρημα τοῦτο, βουλομένου ἡμᾶς ἐκθλίψαι καὶ ἐν τῷ σταυρῷ ὄντας· καὶ εὐθέως ἀπέστη ἀφ᾽ ἡμῶν. Καὶ ἰδοὺ ἦλθεν ἕτερος· καὶ ἐξήγαγέ με ὡς ἐπὶ ποταμὸν, ῥέοντα γάλα καὶ μέλι· καὶ λέγει μοι· Πίε. Καὶ λέγω αὐτῷ· Ἤδη ἐ͂ιπον, μὴ πίειν με ὕδωρ. ἢ ἀπὸ παντὸς ποτοῦ γεύσασθαί με, ἕως πίω τὸ ποτήριον τοῦ Χριστοῦ, τὸ διὰ θανάτου μοι κεκερασμένον εἰς σωτηρίαν καὶ ἀφθαρσίαν ζωῆς αἰωνὶου. Αὐτὸς δὲ ἔπιε· καὶ πιόντος αὐτοῦ, ἠλλαττώθη ὁ ποταμὸς, καὶ αὐτὸς ἀπέστη ἀφ᾽ ἡμῶν.

[18] Καὶ ἰδοὺ ἀφίσταται ἕτερος εἰς σχῆμα καινοπρεπὲς, οὗ τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ἔλαμπεν ὡς ὁ ἥλιος· καὶ ἐκράτησέ με τῆς χειρὸς, [tandem monstrante Angelo] καὶ ἀνήγαγέ με εἰς οὐρανὸν, καὶ ἔδειξέ μοι θρόνον ἐστρωμένον, ἔχοντα στολὴν λευκὴν, καὶ στέφανον κείμενον ἐπάνω αὐτοῦ. Ἐγὼ δὲ ἐκπλαγεῖσα, ἐ͂ιπον, Τίνος ἐστὶ ταῦτα, Κύριε; Καὶ λέγει μοι· Ταῦτά ἐστι τὰ νικητήριά σου, καὶ ὁ θρόνος αὐτὸς καὶ ὁ στέφανός σοι ἡτοιμάσθησαν. Καὶ ἀνήγαγέ με ἀνώτερον ὀλίγον, καὶ ὑπέδειξέ μοι θρόνον ἕτερον ἔχοντα στέφανον ἐπάνω αὐτοῦ, καὶ λευκὴν στολὴν. Καὶ λέγω αὐτῷ, [viderit thronos utrique paratos:] Τίνος ἐστὶ ταῦτα, Κύριε; Καὶ λέγει μοι, Ταῦτά ἐστι Τιμοθέου, τοῦ ἀνδρός σου. Ἐδεήθην δὲ αὐτοῦ λέγουσα, Διὰ τί πόῤῥω ἀπέχουσιν ἀλλήλων οἱ θρόνοι; Καὶ λέγει μοι· Πολλὴ διαφορὰ μεταξύ σου καὶ τοῦ ἀνδρός σου· οὐκ οἶδας ὅτι ἔνεκεν αὐτοῦ καὶ τῆς προτροπῆς αὐτοῦ ἔλαβες τὸν στέφανον; Ἄπελθε οὖν, ἀνάκαμψον εἰς τὸ σῶμά σου ἓως ὥρας ἕκτης· αὔριον γαρ ἔρχονται Ἀγγελοι τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τὰ πνεύματα ὑμῶν, καὶ φέρουσιν αὐτὰ ἐνταῦθα. Ἀλλὰ γίνεσθε γρηγοροῦντες, μὴ πάλιν ὁ ἐχθρὸς πολεμήσῃ ὑμᾶς.

[19] [& simul ambo exspirant die decima.] Τῇ οὖν δεκάτῃ ἡμέρᾳ, ὄντων αὐτῶν ἐπὶ τοῦ σταυροῦ, ὥρᾳ ἓκτῃ ἦλθεν ὁ Ἄγγελος ἐπὶ τὰ πνεύματα αὐτῶν. Καὶ ἐβόησεν ἡ ἁγία Μαῦρα, λέγουσα πρὸς τὸν λαὸν, Ἀδελφοὶ, μνήσθητε ὅτι ἐποιήσαμεν τὰ τοῦ κόσμου τούτου, καὶ πάλιν ἐτελέσαμεν τὰ τοῦ Θεοῦ, καὶ ληψόμεθα τὸν ἄφθαρτον στέφανον παρὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ· καὶ ὑμεῖς τοίνυν, ἐὰν τὰ τοῦ κόσμου ποιήσητε, πάλιν τὰ τοῦ Θεοῦ ποιήσατε, καὶ λήψεσθε τὸν στέφανον τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ· ὅσοι γαρ λαμβάνουσι τὸν στέφανον αὐτοῦ, τούτων ἀφεθήσονται αἱ ἁμαρτίαι. Καὶ ταῦτα εἰπούσης αὐτῆς, ἀπέδωκαν τὰ πνεύματα αὐτῶν ἐν εἰρήνῃ. Ἐπληρώθη δὲ αὐτῶν ἡ μαρτυρία ἐν ἁγαθῷ καὶ τελείῳ ἀγῶνι, ἐν Χριστῷ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ὧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος, σὺν τῷ Πατρὶ καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

ANNOTATA.

a In 3 Versu similari ante Canonem festi, ut habetur in Menæis, hæc ferramenta vocantur Ὀβέλισκοι.

b Χάμος Menea Κημὸς. Synaxarium Basilii Ξύλον. Ligneum igitur frænum seu lupatum ori insertum & loquelam prohibens intelligitur.

c Μαφόριον non tantum muliebris sed etiam virilis, imo & sacri vestitus fuisse genus, ostendit Meursius inGlossario.

d Ecgraphum nostrum καθ᾽ ἡμᾶς ἑαυτὸν.

e Σῖτος annua pensitatio est ad σῖτον, id est victum in frumento aliisve victualibus præberi solita: an aliter alibi pro censu seu tributo usurpatum inveniatur, ignoro.

f Ἀννόνα, alias & melius Ἀννώνα stipendium, a Latinis sumpta vox quasi ad nonam, id est, horam seu tempus prandii præberi solita; a Græcis medii ævi latius accipitur. Sed quid sibi hic vult additum πρὸς δέκα δύο. Intelligo militiæ honorem a numero annorum in ea actorum seu meritorum stipendiorum æstimari: quemadmodum etiam hodie solent commendari milites quod quinque, octo, decem Campanias (ut cum vulgo loquar) cum honore absolverint.

g Ἐκταλῆναι nescio an euphoniæ causa pro ἐκτιλῆναι.

h Visa est supplenda negatio, quæ ecgrapho nostro deerat.

i Modum crucifixionis a communi diversum indicat Synaxarium Basilii προσηλωθέντες ἀμφότεροι τοίχῳ ambo ad parietem clavis confixi.

ΜΑΡΤΥΡΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓ. ΑΝΤΩΝΙΝΗΣ.
Ex Codice 655 Bibliothecæ Vaticanæ.

Alexander miles, Martyr, Constantinopolim translatus (S.)
Antonina Virgo, Martyr, Constantinopolim translatus (S.)

[Antonina Virgo] Εν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις γενομένου διωγμοῦ, καὶ πολλῶν ἀδελφῶν προαναιρεθέντων ὑπὲρ τῆς εἰς Χριστὸν εὐσεβείας, μετὰ πολλὰς ἡμέρας προσήχθη τῷ ἀνελεήμονι Φήστῳ τῷ Ἡγεμόνι Χριστιανὴ παρθένος, ὀνόματι Ἀντωνίνα, κώμης * Βροδάμνων, τὸν βίον σεμνὸν ζήσασα, ἣν καὶ ἀνεδειξεν ὁ Κύριος τελείαν ἐν τοῖς ἄθλοις πρὸς τὴν τοῦ ἀντιπάλου καθαίρεσιν. Παραδοθείσης γαρ αὐτῆς τῷ μιαιφόνῳ Ἡγεμόνι Φήστῳ, [respuens oblatum a Festo Præs. sacerdotiū Dianæ] ἤρξατο ἐνεδρεύων παρακαλεῖν αὐτὴν καὶ λέγειν, Κυρία Ἀντωνίνα, τοιαύτην σε οὖσαν σεμνὴν παρθένον, θέλω σε ἱερείαν καταστῆσαι τῆς Ἀρτέμιδος, ἀλλὰ μὴν καὶ δώρατά a σοι δοῦναι καὶ τιμὰς, καὶ δεσποτεύειν τοῦ οἴκου μου.

[2] Ἡ δὲ ἐπὶ πολὺ σιωπήσασα, μόλις ἀποκριθεῖσα, ἐ͂ιπεν αὐτῷ· Τί τοιαύτας δωρεάς ματαίας χαρίζῃ μοι; εἰ δὲ βούλει καὶ σὺ, Φήστε, μετασχεῖν τοῦ ἐμοῦ πλούτου, [Christi divinitatem asserit,] πίστευσον εἰς τὸν Κύριόν μου Ἰησοῦν Χριστὸν, καὶ λήψῃ πλοῦτον αἰώνιον. Φήστος Ἡγεμὼν ἐ͂ιπε· Μὴ γένοιτό μοι τοιούτῳ Θεῷ πιστεῦσαι, καὶ μάλιστα ἐσταυρωμένῳ. Ἀπεκρίθη Ἀντωνίνα καὶ ἐ͂ιπεν· Οὐκ ἀρνοῦμαι ὅτι ἐσταύρωται καὶ ἐτάφη, καὶ γαρ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀνέστη, καὶ ἔστιν ἐν δεξιᾷ τοῦ Πατρὸς αὐτοῦ καθεζόμενος, καθὼς γέγραπται ἐν τῷ ρθ᾽ ψαλμῷ, Εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου κάθου ἐκ δεξιῶν μου, ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑπὸ πόδας τῶν ποδῶν σου. Φῆστος Ἡγεμὼν ἐ͂ιπεν· Αἱ πολλαί σου πολυτεχνίαι τῶν λόγων μάταιαι εἰσὶν, μᾶλλον οὖν πείσθητί μοι, καὶ θύσον τοῖς θεοῖς, καὶ ἔσης ἐν πολλῇ παῤῥησίᾳ. Απεκρίθη Ἀντωνίνα καὶ ἐ͂ιπεν· Ἐγὼ τοιουτοις ἀναισθήτοις οὐ θύω, οἵ τινες εἰσὶ δαιμόνια, ὅτι γέγραπται ἐν τῷ νόμῳ Κυρίου τοῦ Θεοῦ μου, οἱ θεοὶ τῶν ἐθνῶν δαιμόνια εἰσὶν, ὁ δὲ Κύριος τους οὐρανοὺς ἐποίησεν. Φῆστος ἐ͂ιπεν· Τοὺς θεοὺς ἡμῶν δαιμόνια λέγεις; Ἀντωνίνα ἐ͂ιπεν, Ναὶ, οἷς γαρ οὐκ ἔστιν ἰσχὺς, οὔτε ὑπόστασις, οὐκ εἰσὶ θεοὶ, ἀλλὰ δαιμόνια. [& alapis cæsa differtur ad triduum.] Φῆστος ἐ͂ιπεν· Πληρώσατε τὰς σιαγῶνας αὐτῆς ῥαπισμάτων, ἱνα ὀλίγον αἰσχυνθῇ· μὰ τοὺς γαρ ἅπαντας θεοὺς, ὅτι εἰ μὴ πεισθεὶς Αντωνίνα τῷ δόγματι τοῦ Αὐτοκράτορος, κακηνκάκως αἰκίσας σε, εἰς πορνεῖον ἐκπέμψω, ἐ͂ιθ᾽ οὕτως πυρί σε ἀναλώσω· τέως δέ σοι διωρίαν δίδωμι τριῶν ἡμερῶν, ὅπως σκεψαμένη ἢ μετανοήσας θύσεις τοῖς θεοῖς· τοῦτο γαρ καὶ πλείονες ἐπεχείρησαν ὅ σὺ τολμᾶς ποιεῖν, καὶ πάλιν μετανοήσαντες, ἔθυσαν, Ἀντωνίνα ἐ͂ιπεν· Ὃ βούλει, ποίει, ἀνόσιε τύραννε.

[3] Καὶ παραδοθεῖσα τέσσαρσι στρατιώταις, ἀπίει χαίρουσα ἐν τῇ φυλακῇ. Λάθρα δὲ καλέσας ὁ Ἡγε μὼν τὸν Καπικλάριον, ἐ͂ιπεν αὐτῷ· Μηδαμῶς κακόν τι ἐνδείξῃ αὐτῇ, [quo inter preces traducto,] ἀλλὰ μᾶλλον παραίνει αὐτῇ πρὸς τὸ μετανοῆσαι καὶ θύσαι· δυσμετάθετον γάρ ἐστι τὸ τῶν Χριστιανῶν γένος. Ὁ δὲ Καπικλάριος εἰσενεγκὼν αὐτὴν ἐν τῇ φυλακῇ, ἤρξατο παραινεῖν καὶ λέγειν αὐτῇ· Κυρία Ἀντωνίνα, τί οὕτως ἐπιμένεις τῇ διανοία σου; μᾶλλον μετανόησον, καὶ θῦσον, καὶ σώθητι. Ἡ δὲ ὅλως οὐδὲν ἀπεκρίνατο αὐτῷ. Ὁ δὲ Καπικλάριος διηπόρει ἐν ἑαυτῷ, λέγων, Τί ἄρα εἴη τοῦτο; Ἡ δὲ μακαρία Ἀντωνίνα θείσας τὰ γόνατα αὐτῆς εἰς τὸ ἔδαφος, ἠύχετο νύκτα καὶ ἡμέραν. Πληρουμένου δὲ τῶν τριῶν ἡμερῶν τοῦ καὶροῦ, περὶ ὥραν ἓκτην ἐξαίφνης βροντὴ ἐγένετο, ὥστε τὰ κλεῖθρα τοῦ δεσμωτηρίου διαῤῥαγῆναι, καὶ τὰς θύρας ἀνεωχθῆναι, [de cælo confortata illa] καὶ φῶς μέγα λάμψαι ἐν τῇ φυλακῇ· καὶ φωνὴ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἦλθεν λέγουσα αὐτῇ, Ἀνάστα, Ἀντωνίνα, καὶ μετάλαβε τροφῆς ἄρτου καὶ ὕδατος, καὶ ἐνίσχυσον, καὶ μὴ φοβηθῇς τὸν ἀνόσιον Φῆστον τὸν Ἡγεμόνα, ὅτι ἐγὼ μετά σου εἰμί. Καὶ ἀνέστη εὐχομένη, καὶ πληρώσασα τὸ Ἀμην, ᾒτησε τροφὴν ἄρτου καὶ ὕδατος, καὶ ἔφαγε καὶ ἔπιε, καὶ εἰς ὕπνον ἐτράπη.

[4] Πρωΐας δὲ γενομενης, ἐκάθισεν ὁ Ἡγεμὼν ππὸ τοῦ βήματος, καὶ ἐ͂ιπεν· Ἀγάγετε τὴν ἱερώσυλον, ὅπως μάθωμεν τί τὸ δόξαν αὐτῇ. [reducitur ad tribunal,] Καὶ ἐπορεύθησαν οἱ στρατιῶται, καὶ ἤγαγον αὐτὴν. Ὁ δὲ Ἡγεμὼν καθίσας ἐπὶ τοῦ βήματος, ἐκέλευσε παραστῆναι αὐτήν. Ἀναβλέψασα δὲ ἡ μακαρία Ἀντωνίνα εἰς τὸν οὐρανὸν, ἐ͂ιπεν· Εὐχαριστῶ σοι Κυρίε ὁ Θεός μου, ὅτι τὸ θέλημά σου ποιεῖς ἐν ἐμοὶ· μὴ οὖν ἐγκαταλείπῃς με ἕως θανάτου. Καὶ φωνὴ ἐγένετο ἐκ τῶν οὐρανῶν· λέγουσα, Πορεύου ἐπὶ τὴν ὁδόν σου, ἐγὼ γάρ εἰμι μετά σου. Ἐγγισάσης δὲ αὐτῆς ἐπὶ τὸν τόπον ἔνθα ὁ Ἡγεμὼν καθέζετο, ἐμειδίασεν ἡ μακαρία Ἀντωνίνα· ὁ δὲ Ἡγεμὼν θεασάμενος, [& Præsidem ridens conculcatur.] ἐ͂ιπεν αὐτῇ· Τί ἐγέλασας, Ἀντωνίνα; Ἡ δὲ ἐ͂ιπεν αὐτῷ, Θέλεις λέγειν σοι, ἀνόσιε, τί ἐγέλασα, ἐ͂ιδον τὸν θρόνον σου καθαιρούμενον, καὶ διὰ τοῦτο κατεγέλασά σου. Αἰσθόμενος δὲ τῆς ὕβρεως ὁ Ἡγεμὼν, ἐκέλευσεν αὐτὴν b πτερνίζεσθαι. Ἡ δὲ τὸ ὄμμα τῆς καρδίας εἰς τὸν οὐρανὸν ἀνατείνασα, ἐ͂ιπεν· Εὐχαριστῶ σοι Κώριε ὁ Θεός μου, ὅτι κατηξίωσάς με τὴν ταλαίπωρον καὶ ἁμαρτολὴν λαβεῖν κλῆρον μετὰ τῶν Ἁγίων σου· τὸν δὲ μιαιφόνον τοῦτον ἐν τάχει παράδος εἰς τὰς χεῖρας τοῦ ᾅδου, ὅπως γνῶ, ὅτι ἐφ᾽ οἷς ἤλπικε θεοῖς, μάταιοι εἰσίν.

[5] Ταῦτα ἀκούσας ὁ αἱμοβόρος Ἡγεμὼν, ἐπὶ πλεῖον ἐταράχθη, καὶ ἐ͂ιπε τοῖς στρατιώταις· Ἡ ἀνοσία καὶ ἀκάθαρτος αὕτη οὐ μόνον τοὺς θεοὺς παροργίζει, [inde raptā ad lupanar] ἀλλὰ καὶ ἡμᾶς ὑβρίζει· διὸ δὴ εἰσαγάγετε αὐτὴν εἰς τὸ πορνεῖον, ὅπως… c, ἐμπληθῇ τῆς ἐπιθυμίας αὐτῆς. Οἱ δὲ στρατιῶται εἰσήγαγον αὐτὴν εἰς μικρὸν οἰκημάτιον. Ἄγγελος δὲ Κυρίου ὤφθη ἑνὶ τῶν στρατιωτῶν, τῇ ἡλικίᾳ ὄντι νέῳ, ὡς ἐτῶν κγ᾽ ᾧ ἦν ὄ νομα Ἀλέξανδρος, καὶ φησὶ πρὸς αὐτόν· Ἀλέξανδρε, λάλησον δὴ τῷ Ἡγεμόνι, καὶ εἴσελθε πρὸς Ἀντωνίναν, καὶ ἔνδυσον αὐτὴν τὴν χλαμύδα σου, ὅπως ἐξελθοῦσα διαλάθῃ τὸν ἀνόσιον Ἡγεμόνα. Ὁ δὲ τέλειος στρατιώτης τοῦ Χριστοῦ ἐ͂ιπε τῷ Ἡγεμόνι, [Alexander veste commutata emittit:] Κέλευσόν με εἰσελθεῖν πρὸς Ἀντωνίναν, καὶ ἐὰν μὲν πείσω αὐτὴν, εἰ δὲ μή γε, ποίει ὅ θέλεις. Ἐπέτρεψε δὲ ὁ Ἡγεμὼν καὶ ἐ͂ιπε, Ποίει ὃ βουλει Εἰσελθὼν δὲ ὁ Ἀλέξανδρος εἰς τὸ οἰκημάτιον, ἔνθα ἦν ἡ μακαρία Ἀντωνίνα, ἔπεσεν εἰς τοὺς πόδας αὐτῆς καὶ ἐ͂ιπεν· Δουλη τοῦ Θεοῦ Ἀντωνίνα, ὁ Κύριος ἀπέσταλκέ με πρὸς σὲ, ὅπως ἀναγγελῶ σοι ὅσα ἐλάλησέ με, καὶ τὸ πῶς σωθήσῃ· ἡ δὲ ἔκθαμβος γενομένη, ἐφοβήθη σφόδρα· ἐξ αίφνης δὲ μέγα φῶς περιήστραψεν αὐτοὺς, καὶ φωνὴ αὐτοῖς ἦλθεν λέγουσα· Μὴ φοβοῦ, Ἀντωνίνα, ὁ γάρ σε καλέσας εἰς τοῦτο ἄφθονος ὢν, ἐκάλεσεν καὶ Ἀλέξανδρον ἐπὶ τὸ αὐτο βραβεῖον· διὸ λάβε τὴν χλανίδα αὐτοῦ, καὶ περιβαλοῦ τὴν κεφαλήν σου ἐν αὐτῇ, καὶ ἐξελθοῦσα λάλησον διανεύουσα τῷ Ἡγεμόνι, καὶ διαλάθῃς αὐτὸν· ἐγὼ γαρ κρύψω σε ἀπ᾽ αὐτοῦ. Καὶ λαβοῦσα ἡ μακαρία Ἀντωνίνα τὴν χλανίδα τοῦ Ἀλεξάνδρου, ἐνεδύσατο καὶ περιεβάλετο ἐν αὐτῇ τὴν κεφαλὴν αὐτῆς, καὶ προελθοῦσα ἔξω, διενεύσατο τῇ χειρὶ αὐτῆς, καὶ ἐ͂ιπε τῷ Ἡγεμόνι, ποίει ὅ θέλεις· καὶ ὡς δορκὰς ἐκ βρόχων ῥυσθεῖσα, ἀπίει τὴν ὁδὸν αὐτῆς χαίρουσα.

[6] Ὁ δὲ Ἡγεμων, νομίσας τὸν Ἀλέξανδρον ταῦτα αὐτῷ λέγειν, ἔπεμψε τέσσαρας στρατιώτας, λέγον αὐτοῖς. [qui comprehensus] Ὡς ἂν βούλεσθε, χρήσασθε αὐτῇ, καὶ ἐξαγάγετε αὐτὴν ἔξω, ὅπως ἐν πολλῇ ὕβρει ποιήσω αὐτὴν. Οἱ δὲ στρατιῶται εἰσελθόντες τοῦ πρᾶξαι τι ἄτοπον εἰς αὐτὴν, οὐχ εὗρον αὐτὴν εἰ μὴ μονον τὸν Ἀλέξανδρον, καὶ ἔκθαμβοι ἐγένοντο λέγοντες· Ποῦ ἐστὶν ἐκείνη, καὶ πῶς σὺ ἐνθάδε ἐ͂ι; Καὶ ἐπιλαβόμενοι τῆς χειρὸς αὐτοῦ, ἐξήγαγον αὐτὸν πρὸς τὸν Ἡγεμόνα, [interrogatur & virgis cæditur:] καὶ ἐ͂ιπον· Τοῦτον ἡύραμεν ἔσω μόνον. Ὁ δὲ Ἡγεμὼν ἰδὼν αὐτὸν, κατεπλάγη καὶ ἐ͂ιπεν. Εἰπέ μοι, ἄθλιε καὶ δύστυχε, πῶς τοῦτο ἐποίησας ἡμῖν; ποῦ δέ ἐστιν ἡ ἀνοσία πόρνη; πάντως ἐκπορνεύσας αὐτὴν ἀπέλυσας, δοὺς αὐτῇ καὶ τὴν χλανίδα σου, συνταξάμενος αὐτῇ ἐ͂ιναί σου γυναῖκα· ἀλλ᾽ οὐχ οὕτως σοι ἔσται, οὐ γαρ ἐκφεύξῃ τὰς χεῖράς μου. Καὶ πολλὰ διαπορήσας ἐν ἑαυτῷ ὁ Ἡγεμων, ἐκέλευσεν κρεμασθῆναι τὸν Ἀλέξανδρον καὶ d σπαθίσεσθαι.

Σπαθιζομέμου δὲ αὐτοῦ, ἔλεγεν αὐτῷ ὁ Ἡγεμών· Ποῦ ἐστιν ἡ μιαιφόνος ἐκείνη; [rursumque post dies 7 productus,] Ὁ δὲ Ἀλέξανδρος οὐδεν ἀπεκρίνατο αὐτῷ, εἰ μὴ μόνον εἰς τὸν ουρανὸν ἀνέβλεπεν. Καὶ φωνὴ ἐγένετο ἐκ τοῦ οὐρανοῦ προς τὸν Ἡγεμόνα λέγουσα· Ἀνόσιε Φῆστε, τί τὸν ἀναίτιον οὕτως κολάζεις; Καὶ ταύτης γενομένης τῆς φωνῆς, ἐπάυσατο τοῦ βασανίζειν αὐτὸν, καὶ ἐκέλευσεν αὐτὸν καθαιρεθέντα ἐκ τοῦ ξύλου· ὑπὁ τήρησιν ἐ͂ιναι, εἰπων οὕτως· Διωρίαν δμεν αὐτῷ, ὅπως σκεψάμενος μεταστείληται τὴν ἀνοσίαν. Διελθουσῶν δὲ ἠμερῶν πέντε μετεστείλατο ὁ Ηγεμων τὸν Ἀλέξανδρον, καὶ ἐ͂ιπεν αὐτῷ· Τί ἐσκέψω; Ὁ δὲ Ἀλέξανδρος ἐ͂ιπεν αὐτῷ· Τί ἐ͂ιχον σκέψασθαι, [cum Antonina, altro se sistente,] μιαρέ καὶ αἱμοπότα; Ὁ Ἡγεμων ἐ͂ιπεν· Ποῦ ἐστι πρὸς ἡν εἰσῆλθες; Ἀπεκρίθη Ἀλέξανδρος καὶ ἐ͂ιπεν αὐτῷ, Οὐκ οἶδα. Ἔτι δὲ αὐτῶν λαλούντων, ἐ͂ιπεν ὁ Κύριος τῇ Ἀντωνίνα, ἴσχυε Ἀντωνίνα, καὶ πορεύου ἐπὶ τὸν τόπον, ἔνθα ὁ ἀνόσιος Ἡγεμὼν καθίζεται· καὶ πορευθεῖσα, ἔστη ἐνώπιον τοῦ Ἡγεμόνος, καὶ ἐ͂ιπεν· Ἀνόσιε καὶ ἀκάθαρτε Φῆστε, τίνα ζητεῖς, μή τι ἐμὲ; ίδοὺ πάρειμι ὅπως καθελῶ τὴν ἰσχύν σου.

[9] Ὁ δὲ ἰδὼν αὐτὴν διηπορήθη, καὶ ἤρξατο ἐπὶ πλεῖον ταράττεσθαι, καὶ πέμψας στρατιώτας, ἐκέλευσεν ἐγγὺς στῆναι αὐτὴν, [& virgis etiam cæditur.] καὶ κελεύσας αὐτὴν κρεμασθῆναι, ἐπέτρεψε σπαθίζεσθαι, ὅπως μάθῃ τὸ ἀκριβὲς, εἰ ἄρα ἐστὶ παρθένος, καὶ οὐκ ἔφθαρται. Σπαθιζομένης δὲ αὐτῆς, οὐδεμία φωνὴ ἐγένετο ἀπ᾽ αὐτῆς. Κατενεγθείσης δὲ αὐτῆς πάλιν ἐκ τοῦ ξύλου, ἐπυνθάνετο αὐτῇ ὁ Ἡγεμὼν λέγων· Ἀκριβῶς εἰπέ μοι ἐὰν ἦ παρθένος; Ἡ δὲ μακαρία Ἀντωνίνα ἐ͂ιπεν· Ὦ Ἀνόσιε καὶ αἱμοπότα, ἡμεῖς τῆς σῆς ὠμότητος οὐκ ἔσμεν, οὐδε τῆς ἀσωτίας, καὶ γαρ ἄφθορόν με ὁ Κύριος ἐφύλαξε τῇ αὐτοῦ εὐσπλαγχνίᾳ. Ὁ δὲ ἐμβλέψας αὐτῇ, ἐθαύμασε καὶ ἐ͂ιπεν· Εἰ οὖν παρθένος ἐ͂ι, θύσον τοῖς θεοῖς μετὰ Ἀλεξάνδρου καὶ σώθητι. Τότε ἐπάραντες τὴν φωνὴν αὐτῶν ὁμοθυμαδὸν ὡς ἐξ ἑνὸς στόματος, ὅτε Ἀλέξανδρος καὶ ἡ Ἀντονίνα, ἐ͂ιπον αὐτῷ· Οὐχ οὕτως αἱ βάσανοί σου κατισχύσουσιν ἡμῶν, ταλαίπωρε Φῆστε, ἵνα δυνηθῇς πεῖσαι ἡμᾶς θῦσαι θεοῖς ματαίοις, [ambo præcisis manuum summitatibus,] οἷς οὐκ ἔστιν ἰσχύς. Ὁ δὲ Ἡγεμὼν ἐ͂ιπεν· Κόψατε αὐτῶν τὰ ἀκρόχειρα τῶν δύο χειρῶν. Οἱ δὲ προβαλόμενοι τὰς χεῖρας αὐτῶν ὡς γενναῖοι στρατιῶται τοῦ Χριστοῦ, οὕτως ἐ͂ιπον· Προείπαμέν σοἰ ἀνόσιε καὶ μιαρὲ, ὅτι οὐδεμία σου ἐπίνοια δυνηθῇ ἄγξαι ἡμῶν τὸν εὐσεβῆ λογισμὸν, διὸ ὃ βούλει ποίει.

[10] Καὶ προσενέγκαντες μαχαῖραν οἱ στρατιῶται, ἔκοψαν αὐτῶν τὰ ἀκρόχειρα· οἱ δὲ μὴ αἰσθόμενοι τὸ γεγονὸς αὐτοῖς, ἤρξαντο δοξάζειν τὸν Θεὸν, καὶ ἐ͂ιπον τῷ Ἡγεμόνι· Αἱμοπότα καὶ ἀνόσιε, [iterum ceduntur,] οὐ δὲ οὕτως αἰσθόμεθα τῶν e πόνων, ὧν σὺ βούλει ποιεῖν ἡμῖν· σὲ δὲ ὁ Θεὸς ἐν τάχει μετελεύσεται εἰς τὸν ἅδην ἀνιάτοις κολάσεσιν. Καὶ χωλέσας ὁ Ἡγεμὼν ἐπὶ τοῖς ῥήμασιν, οἷς ὕβρισαν αὐτὸν, ἐκέλευσεν ὀρυγῆναι βόθρον βαθύν, εἰπὼν οὕτως· Κρεμάσατε αὐτοὺς καὶ σπαθιζέσθωσαν ἕως αἴσθονται τῆς κολάσεως. Καὶ οὕτως ἀναγκασθεὶς ἐκ τῆς παρ᾽ αὐτῶν ὕβρεως, τὸν βόθρον πυρᾶς πληρώσας, [lampadibus ustulantur] προσέταξεν ἐμβαλεῖν τοὺς Ὁσίους ἐν αὐτῷ. Τῶν δὲ Ἁγίων σπαθιζομένων, καὶ μὴ αἰσθανομένων, ἀλλὰ δοξαζόντων τὸν Θεὸν, ἐκέλευσεν ὁ παράνομος Ἡγεμὼν λαμπάδας προσάγεσθαι εἰς τὰς πλευρὰς αὐτῶν· τότε ἀνέκραγον, ὅτε Ἀλέξανδρος καὶ ἡ Ἀντωνίνα φωνῇ μεγάλῃ λέγοντες, Ἡμεῖς μὲν, ταλαίπωρε, ταῦτα πάσχωμεν διὰ τὴν εὐσέβειαν τὴν εἰς Χριστὸν, πιστεύοντες αὐτῷ ὅτι μετὰ θάνατον ἡμῶν ληψώμεθα παρ᾽ αὐτοῦ τὸν μισθὸν· σὲ δὲ ὁ Θεὸς ἐν τάχει ἐξολοθρεύσει, ὅτι τοὺς δούλους τοῦ Θεοῦ οὕτως βασανίζεις.

[11] Θυμωθεὶς δὲ ὁ Φῆστος ἐ͂ιπεν· Ἐξάψατε εἰς τὸν λάκκον πυρὰν σφοδροτάτην, [ac denique in fovea exusti obruuntur.] ἵνα ἐμβληθῶσιν ἐν τάχει εἰς αὐτόν. Οἱ δὲ στρατιῶται κατὰ τὸ κελευσθὲν αὐτοῖς παρὰ τοῦ Ἡγεμόνος, οὕτως ἐποίουν. Ἐξαψάντων δε αὐτῶν πυρὰν μεγάλην σφόδρα ἐν τῷ λάκκῳ, ἀνήγγειλαν τῷ Φήστῳ. Εἶπε δὲ ὁ ἅσπλαγχνος Ἡγεμὼν τοῖς στρατιώταις, ἐν σπουδῇ χρίσαντες αὐτοὺς ὑγροπίσσῃ, ἐμβάλετε ἐν τῇ πυρᾷ. Καὶ οἱ στρατιῶται ἐποίησαν καθὼς ἐκέλευσεν αὐτοῖς ὁ Ἡγεμὼν, καὶ ἐνέβαλον ἐκεῖ τὸν Ἀλέξανδρον καὶ τὴν Ἀντωνίναν. Καὶ ἐκέλευσε ξηρᾲν πίσσαν καταπάσσεσθαι ἐν τῇ πυρᾷ, εἰπὼν, [Præses a dæmone correptus extinguitur.] Οὕτως ἐκκαήσονται εἰς τέλος, ὥστε καὶ τὰ ὀστὰ αὐτῶν αἰθάλην γενέσθαι, καὶ μετὰ ταῦτα καταχωσθῇ ὁ λάκκος, ὅπως μὴ τὰ γυναικάρια θελήσωσι συναγαγεῖν ἀπὸ τῶν ὀστέων αὐτῶν, καθὼς ἔθος ἐστὶ τοῖς Χριστιανοῖς. Καὶ ἐμβαλὼν αὐτοὺς εἰς τὸ πῦρ, καὶ καταχώσας τὸν λάκκον, ἀπῆλθεν εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ, καὶ οὐκ ἔφαγεν, οὐ δὲ ἔπιεν, ἀλλ᾽ ἔμεινεν ἄφωνος· πνεῦμα γαρ πονηρὸν ἀποσταλὲν ὑπ᾽ ἀγγέλων ὀργῆς ἕως ἡμερῶν ἑπτὰ ἐβασάνιζεν αὐτὸν, καὶ μετὰ τὰς ἑπτὰ ἡμέρας, ἐν δειναῖς καὶ σφοδραῖς κολάσεσιν ἀπέδωκε τὴν ψυχὴν· καὶ ἔθαψαν αὐτὸν, καὶ οὕτως ἐπαύσατο ὁ διωγμός.

[12] Ἐμαρτύρησαν δὲ οἱ ἅγιοι Ἀλέξανδρος καὶ Ἀντωνίνα πρὸς ἕξ f νόννων Μαΐων, ὥρᾳ ἐννάτῃ, ἡμέρᾳ σαββάτῳ, βασιλεύοντος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾦ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

ANNOTATA.

a Ecgraphum nostrum vitiose δῶ μετά σοι.

b Sirletus habet flagellis verberari: aliud igitur ipse legit in suo Cryptæ-Ferratæ Ms.

c Videtur deesse aliquid ad plenum sensum. Sirletus, ut impleatur libido ejus.

d Σπάθη, unde hic alibi ignotum verbum σπαθίζεσθαι, proprie palmarum est: nec propterea opus est ut in palmifera aliqua regione rem gestam concipiamus; quamvis & hoc verum esse potuerit, cum palmeæ virgæ ad varios usus exportarentur.

e Fortasse legendum ποινῶν.

f Sirletus invenisse videtur πρὸς ε᾽ Νόννων, qui vertit ad V Nonas.

* al. Κρωδάμνων.

ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΠΕΤΡΟΥ ΤΟΥ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΡΓΟΥΣ.
Ex Synaxario Ms. Collegii Claromontani S. I. Parisiis.

Petrus Thaumaturgus, Episcopus Argivorum, in Peloponneso (S.)

Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Πέτρου, Ἐπίσκοποῦ Ἄργους, τοῦ Θαυματούργου.

Οὗτος τὴν Κωνσταντινούπολιν πατρίδα ἔσχε, πατέρων δὲ ἔφυ θεοφιλῶν καὶ τὸν μονήρη βίον ἑλομένων πανοικεσία. Καὶ τῶν ἀδελφῷν προκειραμένων Παύλου τε καὶ Διονυσίου· κατὰ ζῆλον δὲ ἐκείνων καὶ μίμησιν καὶ αὐτὸς, ἅμα Πλάτωνι τῷ ἀδελφῷ, ὑπέδυ τὸν ἀσκητικὸν ἀγῶνα, καὶ τοσοῦτον ἠγωνίσατο, ὅσον οὐκ ἔστιν εἰπεῖν. Οὐ μόνον γαρ ἀγρυπνίᾳ καὶ μελέτη τῶν θείων γραφῶν πάντας ἐνίκησεν, ἀλλὰ καὶ ἐλεεμωσύνῃ τῃ πρὸς τοὺς πένητας καὶ συμπαθείᾳ. Διὰ δὲ τὴν εἰς ἄκραν ἀρετὴν αὐτοῦ καταναγκασθεὶς γενέσθαι Κορίνθου Ἀρχιεπίσκοπος, οὐκ ἐπείσθη διὰ ταπείνωσιν καὶ εὐλάβειαν. Καὶ χειροτονηθέντι Πάυλῳ τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ συγκατῆλθε, καὶ παρακλήσει τῶν Ἀργείων καὶ τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ ἐχειροτονήθη Ἄργους Ἐπίσκοπος. Καὶ οὕτως ἐσπούδασεν εἰς ἐλεεμωσύνην, ὡς μηδὲν καθ᾽ ἓκάστην εὑρίσκεσθαι ἐν τῷ κελλίῳ αὐτοῦ πλὴν τοῦ χιτῶνος ὃν ἐφόρει, καὶ μὴν ἐκείνου φείδεσθαι πτωχοῦ προσελθόντος· ὡς καί ποτε λιμοῦ τὴν Πέλοπος κατατρυχόντος, πολλὰς διατρέψαι μυριάδας· τῇ δὲ ἀφειδίᾳ τῆς χειρὸς ὑπολειφθέντος ἐν πίθῳ ἀλεύρου ὀλίγου, εὑρεθῆναι πλήρη τὸν πίθον, καὶ ἐφ᾽ ἱκανὸν ἐπαρκέσαι χρόνον τοῖς δεομένοις καὶ αὐτοῖς τοῖς περὶ αὐτὸν· αἰχμαλώτους δὲ λύτρῳ ἀναῤῥύεσθαι, καὶ τοὺς ὑπὸ στερεωτέρας ἑλκομένους χειρὸς τῆς ἐκείνων βίας ἐλευθεροῦν, κόρηντε παρθένων δαιμονῶσαν ἰάσασθαι, καὶ τὸ τῆς τοῦ Πέλοπος πάθος προσειπεῖν δἰ αἰνίγματος, καὶ αὐτὸ δὲ γνῶναι τὸ πέρας τῆς ἑαυ· τοῦ τελετῆς. Ἤδη γαρ γεγονὼς ἐτῶν ἑβδομήκοντα, καὶ μετὰ μυρίους ὑδρῶτας τῆς ἀρετῆς, τὴν μακαρίαν ψυχὴν διαθεὶς, καὶ μετὰ τέλος διαδήλους δείκνυσι τὰς ἐνεργείας, μύρα προχέων ἐκ τῆς ἁγίας σοροῦ, καὶ δαίμονας ἐπιλαύνων, καὶ νόσους παντοίας ἰώμενος, καὶ ὑποφαίνων τὴν διὰ μακαριότητα τῶν ἐκεῖθεν διαδεξαμένων γερῶν ἐκ Θεοῦ.

IDEM BREVIUS
Ex Ms. Synaxario D. Gabrielis Naudæi.

Petrus Thaumaturgus, Episcopus Argivorum, in Peloponneso (S.)

Οὗτος τὴν πατρίδα μὲν ἔσχε τὴν Κωνσταντινούπολιν, γονέων δὲ ἐφύη εὐλαβῶν, μοναχῶν γεγονότων πανοικεσίᾳ. Κατὰ ζῆλον δὲ ἐκείνων γίνεται καὶ αὐτὸς μοναχὸς, ἀσκήσει καὶ ἀγρυπνίᾳ, καὶ τῇ τῶν θείων μελέτῃ πάντας ὑπερβάλλων· ὅθεν ὑπὸ Νικολάου Πατριάρχου Κ Π. καταναγκάζεται τῆς Κορίνθου γενέσθαι Ἀρχιερεύς. Τοῦ δὲ μὴ πεισθέντος, Παῦλον ἀντ᾽ αὐτοῦ τὸν ἀδελφὸν χειροτονεῖ. Καὶ κατῆλθε τῷ ἀδελχῷ αὐτοῦ ἐν Κορίνθῳ. Βίᾳ δὲ τῶν Ἀργείων καὶ παρακλήσει τῶν Ναυπλίων χειροτονεῖται καὶ αὐτὸς ὑπὸ τοῦ ἀδελφοῦ Ἄργους Ἐπίσκοπος· καὶ τοσοῦτον ἔσπευσεν εἰς εὐποιΐαν, ὡς μηδὲν καθ᾽ ἑκάστην ἐν τῷ κελλίῳ αὐτῷ εὑρίσκεσθαι· ὅθεν καὶ ἐπλούτησε καὶ τὴν τῶν θαυμάτων ἐνέργειαν. Λιμοῦ δέ ποτε γενομένου, καὶ πολλὰς τρέφοντος μυριάδας, ἐν ἑνὶ πίθῳ ἀλέυρου ὀλίγου ὑπολειφθέντος, δἰ εὐχῆς τοῦτον πλήρη ἀπέδειξεν· αἰχμαλώτους δὲ οὐκ ἔστίν ὅσους εἰπεῖν ἀνεῤῥύσατο, καὶ κόρην δαιμονῶσαν παρευθὺ ἰάσατο· καὶ τὰ μέλλοντα προὔλεγε, καὶ τὸ τέλος προέγνω τὸ ἑαυτοῦ. Ἑβδομήκοντα δὲ γεγονὼς ἐτῶν ἐν εἰρήνῃ πρὸς Κύριον ἐξεδήμησε.

ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΠΕΛΑΓΙΑΣ, ΤΗΣ ΕΝ ΤΑΡΣΩι ΤΗΣ ΚΙΛΙΚΙΑΣ.
Ex Bibliothecæ Vaticanæ Codice Palatino 27 pag 68.

Pelagia Virgo, Martyr Tarsi in Cilicia (S.)

EX MS. VATICAN.

[Persecutionis tempore] Τοῦ πρώην διωγμοῦ ἀνανεωθέντος ἐπὶ Διοκλητιανοῦ τοῦ Βασιλέως καθ᾽ ὅλης τῆς οἰκουμένης, πολλοὶ ὡς εἰπεῖν καὶ ἀναρίθμητοι ἀκούσαντες, ἔφυγον ἐν τοῖς ὄρεσι, φοβούμενοι τὸν θυμὸν τοῦ Βασιλέως· οἱ μὲν τοι στερεοὶ τῇ πίστει, καὶ φοβούμενοι τὸν Θεὸν, ἔμειναν ἐν ταῖς ἁγίαις τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησίαις, εὐχόμενοι τὸν ὑπὲρ Χριστοῦ ἀγῶνα νικῆσαι. Ὁ δὲ μακάριος καὶ ὅσιος Ἐπίσκοπος, ὁ ὀνομαζόμενος Κλίνων, ἦν βαπτίζων, καὶ παραθαρσύνων ἕνα ἕκαστον τῶν βουλομένων διώκειν ἐπὶ τὸ βραβεῖον τῆς ἄνω κλήσεως. [multis Tarsi baptizatis a Clinone Episc.] Διέδραμε δὲ αὐτοῦ ἡ φήμη ἐν ὅλῃ τῇ Ἀνατολῇ. Ἦλθε καὶ ἐν Ταρσῷ τῇ πόλει τῆς Κιλικίας ὁ Ἐπίσκοπος, καὶ ἐβάπτισεν ὄχλον πολὴν. Ἐγένετο δὲ μετὰ τρεῖς ἡμέρας, τοῦ Μακαρίου ὄντος ἐν τῇ πόλει, ἀκοῦσαι τὸν Βασιλέα τὰ κατ᾽ αὐτὸν, ὅτι πολλοὺς ἀποστρέφει ἀπὸ τῶν θεῶν αὐτῶν, καὶ προσάγει τῷ ἰδίῳ Θεῷ· καὶ ἐκέλευσεν κλεισθῆναι τὰς πύλας, καὶ συλληφθὴναι αὐτόν. Ὁ δὲ μακάριος Ἐπίσκοπος ἐκκλίνων, δἰ ἀποκαλύψεως ἐξῆλθε τῆς πόλεως, μηδενὸς θεωρήσαντος αὐτόν. Ζητηθέντος δὲ αὐτοῦ ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν ἐν ὅλῃ τῇ πόλει, καὶ μὴ εὑρισθέντος, ὀργισθεὶς ὁ Βασιλεὺς, ἐκέλευσεν πάντας τοὺς βαπτισθέντας ὑπ᾽ αὐτοῦ ἐγκλεισθὴναι· ἦσαν γαρ πολλοὶ, οὕς ὁ Κύριος κατὰ μέρος προσελάβετο.

[2] Παρθένος δέ τις ὀνόματι Πελαγία, διαπρέπουσα κατὰ τὸν τοῦ Θεοῦ φόβον, ἧς τὸ κάλλος ἐξειπεῖν οὐ δυνάμεθα, [Pelagia nuptias recusans] οἰκοῦσα ἐν τῇ προῤῥηθείσῃ πόλει, ἤκουσεν αὕτη περὶ τῆς φυγῆς τοῦ μακαρίου Ἐπισκόπου, καὶ ἐπιθύμει ἰδεῖν αὐτόν. Ἀκούσας δὲ υἱὸς Διοκλητιανοῦ περὶ τοῦ κάλλους αὐτῆς καὶ τῆς πολλῆς εὐπρεπείας, ἀπέστειλε Προτίκτορας καὶ στρατιώτας πολλοὺς, ὀφείλοντας ἐκδυσωπῆσαι αὐτὴν τοῦ ἐπιδοῦναι ἑαυτὴν αὐτῷ πρὸς γάμου κοινωνίαν. Ἡ δὲ μακαρία Πελαγία, ποιήσασα τὴν ἐν Χριστῷ σφραγίδα, ἀπώσατο αὐτοὺς λέγουσα, Μεμνήστευμαι τῷ υἱῷ τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἀπελθόντες ἀνήγγειλαν τῷ υἱῷ τοῦ Βασιλέως ταῦτα, καὶ ἐθυμώθη ὀργῇ μεγάλῃ κατ᾽ αὐτῆς. Καὶ παραυτὰ μὲν ἐσιώπησε ταμιευσάμενος τὸν καὶρόν· ἡ δὲ ἁγία Πελαγία εἰσελθοῦσα πρὸς τὴν μητέρα αὐτῆς, ἐ͂ιπεν, Μῆτερ, θέλω διὰ πολλοῦ χρόνου τὴν τροφόν μου ἰδεῖν. Ἠβούλετο δὲ ἡ ἁγία Πελαγία τῇ ἀφορμῇ τῆς τροφοῦ ἀπελθεῖν πρὸς τὸν Ἐπίσκοπον, τὸν ἄνθρωπον τοῦ Θεοῦ· ἦν γαρ ἀκούσασα παρά τινων εἰς ποῖον τόπον ἐστίν. Ἡ δὲ μήτηρ αὐτῆς, ἐξ ἐνεργείας τοῦ πονηροῦ, διεκώλυσε, καὶ οὐ συνεχώρησεν αὐτῇ ἀπελθεῖν, λέγουσα, Νῦν οὐ δύνῃ, τέκνον· ἀλλὰ ἀπελύσῃ εὐκαίρως.

[3] Ὁ δὲ Κύριος διὰ τῆς νυκτὸς ἀπεκάλυψε τῇ Πελαγίᾳ τὴν ἰδέαν τοῦ μακαρίου Ἐπισκόπου Κλίνοντος· καὶ ἐθαύμασε τὴν ὑπερβάλλουσαν δόξαν τοῦ προσώπου αὐτοῦ. [ipsum in somnis sibi visum,] Ὡς δὲ οὐκ ἀφῆκε τέως ἡ μήτηρ αὐτὴν ἀπελθεῖν πρὸς τὴν τροφὸν, ἀπέστειλε λάθρα τοὺς ἑαυτῆς δούλους εἰς τὴν φυλακὴν πρὸς τοὺς ἐγκεκλεισμένους, οὓς προσέταξεν ὁ Βασιλεὺς ἐγκλεισθῆναι, τοὺς ὑπὸ τοῦ Ἐπισκόπου Βαπτισθέντας, ἵνα παρ᾽ αὐτῶν μάθῃ τὴν ἀκρίβειαν, ποταπός ἐστι τῇ ἰδέᾳ ὁ Ἐπίσκοπος, δοκιμᾶσαι θέλουσα τὴν ὀπτασίαν, ἣν ἐ͂ιδεν διὰ νυκτός. Ἐλθόντων δὲ τῶν παίδων, καὶ ἀναγγειλάντων αὐτῇ τὸν χαρακτῆρα τῆς ἰδέας αὐτοῦ, συνῆκε πάντα κατὰ τὴν ἰδέαν τὴν ὀφθεῖσαν αὐτῇ ἐν τῇ ὁράσει, καὶ ἐχάρη ἡ ἁγία Πελαγία χαρὰν μεγάλην, λέγουσα, Κύριε, τῶν σῶν ἀγαθῶν καταγγελλεύς ἐστιν ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος, μή με ἀναξίαν ποιήσῃς τῶν μυστηρίων σου. Καὶ ταῦτα εὐξαμένη, εἰσῆλθεν πρὸς τὴν μητέρα αὐτῆς, καὶ λέγει πρὸς αὐτὴν, Παρακαλῶ σε καὶ νῦν, κυρία μου μήτερ, τὴν ἐπαγγελίαν σου πλήρωσον, ἣν ἐπηγγείλω μοι λέγουσα, ὅτι εὐκαίρως ἀπελεύσῃ πρὸς τὴν τροφόν σου. Ἰδοὺ νῦν καὶρός ἐστι, δεῦρο ἀπόστειλόν με.

[4] Ἀκούσασα δὲ ἡ μήτηρ τοὺς λόγους τῆς θυγατρὸς, ἐλογίσατο ἐν ἑαυτῇ, [prætextu visendæ nutricis adit,] μήποτε κωλύσασα αὐτὴν ἀπελθεῖν, ἀπὸ τῆς λύπης ἡ θυγάτηρ αὐτῆς εἰς νόσον ἐμπέσῃ. Καὶ εὐθέως ἀναστᾶσα, μετὰ σπουδῆς ἤνεγκε πορφύραν βασιλικὴν, πεποικιλμένην ἐν λίθοις πολυτελέσι καὶ διαφόροις, καὶ τὰ ἀκόλουθα αὐτῆς πάντα, ὡς ἄτε ὁρμαστὴν a οὖσαν τοῦ υἱοῦ Διοκλητιανοῦ, καὶ ἐξαπέστειλεν αὐτὴν πορεύεσθαι μετὰ παρατάξεως παίδων καὶ στρατιωτῶν πολλῶν, εἰποῦσα αὐτῇ, Ἄπελθε, τέκνον, καὶ προσαγόρευσον ἐξ ἐμοῦ τὴν τροφόν σου. Κατελθοῦσα δὲ ἡ ἁγία Πελαγία, καὶ εἰσελθοῦσα ἐν τῷ βαστερνίῳ αὐτῆς, ἐπορεύετο χαίρουσα, καὶ ἀγαλλιωμένη ἐπὶ τῇ μελλούσῃ προσδοκὶᾳ. Προκοψάντων δὲ αὐτῶν ὡσεὶ μίλια δώδεκα, ἑις τῶν πορευομένων στρατιωτῶν, ὀνόματι Λογγῖνος, ἐ͂ιδέν τινα ἐρχόμενον ὑπὸ τὸ σύνδενδρον τοῦ ὄρους, καὶ ἀπὸ τοῦ σχήματος καὶ τῆς δόξης τοῦ προσώπου αὐτοῦ ἐγνώρισεν αὐτὸν· καὶ ἐ͂ιπεν ὁ Λογγῖνος τῷ σὺν αὐτῷ, στρατιώτῃ, Ἀδελφὲ Ἰουλιανὲ, γνωρίζεις τὸν ἐρχόμενον ἔμπροσθεν ἡμῶν ἄνθρωπον; Οὗτός ἐστιν ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ Κλίνων, ὁ θαυματουργὸς τῆς ἀνατολῆς ὅλης, οὗ ἡ φήμη καὶ ἕως τοῦ Βασιλέως ἦλθε, δἰ ὃν καὶ διωγμὸς ἐγένετο τῶν Χριστιανῶν ὑπὸ τοῦ Βασιλέως. Ἦσαν δὲ καὶ αὐτοὶ οἱ στρατιῶται Λογγῖνος καὶ Ἰουλιανὸς δούλοι τοῦ Χριστοῦ.

[5] Ἀκούσαντες δέ τινες τῶν Εὐνούχων λαλούντων τῶν στρατιωτῶν τὰ ῥήματα ταῦτα, [ab eoque sibi obviā facto,] ἀνήγγειλαν τῇ δεσποίνῃ αὐτῶν. Ἡ δὲ ἀκούσασα, συνῆκε, καὶ ἐκέλευσε στῆναι τὸ βαστέρνιον αὐτῆς, καὶ κατελθοῦσα, ἀπήρχετο πεζῇ εἰς ἀπάντησιν τοῦ ὁσίου ἀνδρὸς, φήσασα τοῖς στρατιώταις καὶ τοῖς παισὶν ἡσυχίαν ποιῆσαι, καὶ μὴ ταρᾶξαι τὸν ἄνδρα, ἀλλ᾽ ὑποχωρῆσαι καὶ ἀπελθεῖν ὑπὸ τὴν σκιὰν τῶν δένδρων, ἕως οὗ λαλήσῃ τῷ ἀνθρώπῳ τοῦ Θεοῦ· ἦσαν γαρ ἐκεῖ τινες πλείονες ἀμύητοι τῶν μυστηρίων τοῦ Χριστοῦ, καὶ διὰ τοῦτο οὐκ εἴα αὐτοὺς ἀκοῦσαι τῶν μυστηρίων τοῦ Θεοῦ. Πάντων δὲ ὑποχωρησάντων, ἐ͂ιπεν ἡ ἁγία Πελαγία τῷ ἀνθρώπῳ τοῦ Θεοῦ· Χαῖρε δοῦλε τοῦ Χριστοῦ. Ὁ δὲ ἐκπλαγεὶς ἐπὶ τῇ θέᾳ αὐτῆς, ἐ͂ιπεν· Γενέσθω ἡ εἰρὴνη τοῦ Χριστοῦ μου μετά σου νεωτέρας. Ἡ δὲ πάλιν ἐ͂ιπεν· Εὐλογημένος ὁ ἀποκαλυφθείς μοι ἐν τῇ εἰκόνι σου ταύτῃ Θεὸς, ὅτι ἀπέστειλέ σε πρός με, ἵνα σώσῃς τὴν ψυχὴν μου ἀπὸ ἀπωλείας. Καὶ νῦν παρακαλῶ τὸν Θεὸν, ᾧ λατρεύεις, ἵνα μοι εἴπῃς τὸ ἀληθές, τίς ἐ͂ι σύ; καὶ τί τὸ ὄ νομά σου; καὶ τί τὰ κατά σε; Ἀποκριθεὶς δὲ ὁ μακάριος, ἐ͂ιπεν αὐτῇ· Τὸ μὲν πρῶτον καὶ ἐξαίρετον καὶ πάντων τιμιώτερον, Χριστιανός εἰμι, καὶ ποιμὴν τῶν λογικῶν προβάτων τοῦ Χριστοῦ· τὸ δὲ ὄνομά μου Κλίνων καλοῦμαι. Αὐτὴ δὲ ἐν όμισεν ὅτι ποιμὴν ἐστι τῶν θυομένων θρεμμάτων· καὶ ἀποκριθεῖσα ἐκ δευτέρου, ἐ͂ιπεν αὐτῷ· Δέομαί σου. Κύριε, ἀνεξικάκως δέξαι με λέγουσαν, Πρόβατα πολλά ἐστιν ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ πατρός μου, καὶ εἰ βούλει, δεῦρο ποίμαινε αὐτὰ, κᾀγώ σοι δίδωμι μισθὸν πολύν.

[6] [instrui petit & baptizari.] Εἶπεν δὲ πρὸς αὐτὴν ὁ Ἐπίσκοπος· Οὐκ εἰμὶ ἐγὼ ποιμὴν θρεμμάτων, ὡς ὑπενόησας, ἀλλὰ ποιμὴν τῶν λογικῶν προβάτων τοῦ Χριστοῦ, τουτέστι τῶν ἀνθρώπων b… Ἡ δὲ ἁγία Πελαγία ἐ͂ιπεν· Τί δίδως τοῖς ἁμνοῖς σου ὅτι ζωὴν αἰώνιον ἔκουσιν; Ὁ δὲ μακάριος Κλίνων ἐ͂ιπεν· Εὐαγγελίζομαι αὐτοῖς ἐπίγνωσιν Πατρὸς, καὶ Ὑιοῦ, καὶ ἁγίου Πνεύματος. Λέγει αὐτῷ ἡ Πελαγία· Κύριε πάτερ, εἰ τί ἐστιν ἀναγκαιότερον ἐν τῷ Θεῷ σου, τοῦτό μοι παράσχου. Καὶ ἀποκριθεὶς ὁ ποιμὴν τῶν λογικῶν προβάτων τοῦ Χριστοῦ, ἐ͂ιπεν πρὸς αὐτὴν· Εὐαγγελίζομαί σοι βάπτισμα εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, καὶ εἰς ζωὴν αἰ ώνιον, τούτου ἀναγκαιότερον ἄλλο οὐδέν ἐστιν. Ἀκούσασα δὲ ἡ Πελαγία, προσέπεσε τοῖς ποσὶ τοῦ μακαρίου Ἐπισκόπου Κλίνοντος, λέγουσα· Ἐλέησόν με Κύριε, καὶ δός μοι τοῦτο τὸ δῶρον· ἀφ᾽ οὗ γαρ ἐλάλησάς μοι, τὸ φῶς αὐτοῦ ἔλαμψεν ἐν τῇ καρδίᾳ μου, καὶ ἀπὸ τοῦ νῦν ἀποτάσσομαι τῷ σατανᾷ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ καὶ τῇ τέχνῃ αὐτοῦ, ἥ τινα ἐστὶν εἴδωλα νεκρὰ, ἃ ἐγὼ ἕως τοῦ νῦν προσεκύνουν, ζητοῦσα παρ᾽ αὐτῶν ἔλεος, παρ᾽ ὧν οὐκ ἔστιν ὠφέλεια, ἀλλὰ βλάβη καὶ θάνατος αἰώνιος. Νῦν οὖν παρακαλῶ τὸν Θεὸν ἡ ἀναξία νυμφευθῆναι μᾶλλον τῷ Υἱῷ αὐτοῦ, τῷ φωτίσαντι τὰ κρυπτὰ τῆς καρδίας μου, αὐτὸς γάρ ἐστιν ὁ ἥλιος τῆς δικαιοσύνης.

[7] [& excitato ad ejus preces fonte,] Ὡς δὲ ἤκουσεν ὁ μακάριος Κλίνων ὁ Ἐπίσκοπος τοὺς παραδόξους λόγους τουτους, ἐθαύμασε, καὶ ἐπῇρε τὰς χεῖρας αὐτοῦ εἰς τὸν οὐρανὸν, καὶ προσηύξατο, λέγων· Ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ ἡμῶν, ὁ καθήμενος ἐπάνω τῶν οὐρανῶν, σὺ ἐκάλεσας τὴν παρθένον ταύτην εἰς τὴν σὴν ἐπίγνωσιν, ἐξαπόστειλον αὐτῇ τὸ ἅγιον καὶ φωτεινὸν βάπτισμα, τὸ τοῦ ἀγαπητοῦ σου υἱοῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καὶ εὐξαμένου αὐτοῦ, ἠνεώχθη πηγὴ ἔμπροσθεν αὐτοῦ ὕδατος ζῶντος, καὶ ἑωρακὼς ὁ Μακάριος ὅτι ταχέως εἰσηκούσθη, ἐδόξασεν τὸν Θεὸν, οὕτω λέγων· Μέγας ἐ͂ι ὁ Θεὸς ἡμῶν ὁ Πατὴρ καὶ ὁ Υἱὸς καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα, ὅτι ἔδωκας κληρονομίαν τοῖς υἱοῖς τῶν ἀνθρώπων, βάπτισμα εἰς ζωὴν αἰώνιον, καὶ νῦν, Δέσποτα καρδιογνῶστα, σὺ ἐπίστασαι τὴν ταπείνωσιν τοῦ δούλου σου, ὡς εὐλαβοῦμαι τὴν παρθένον ταύτην βαπτίσαι· ἀλλὰ δυνατὸς ὢν ἐν πᾶσιν, οἰκονόμησον τὸ τί γένηται. Καὶ εὐξαμένου αὐτοῦ, ἡ Πελαγία ἐ͂ιπεν αὐτῷ· Κύριε πάτερ, εἰσηκούσθη καὶ ἐν τούτῳ ἡ προσευχή σου· ἰδοὺ γαρ ἐξαπέστειλεν ὁ Θεὸς φῶς, καθὼς προσηύξω· θεωρῶ γαρ καὶ δύο στρατιώτας ἐπάνω τῆς πηγῆς, ἔχοντας ἐν ταῖς χερσὶ λέντιον c φωτὸς, ὥστε λάμπειν τὰ ὕδατα τῆς πηγῆς ὡς ἥλιος· μὴ οὖν εὐλαβηθῇς ἀπ᾽ ἐμοῦ τοῦ βαπτίσαι με.

[8] Ὁ δὲ Μακάριος, ἀκούσας ἀπὸ τῆς Πελαγίας ταῦτα, ἐδόξασε τὸν Θεὸν, καὶ προσῆλθε τῇ πηγῇ ἁγιᾶσαι θέλων τὰ ὕδατᾶ. Ἐγένετο δὲ, προσευχομένου αὐτοῦ, καὶ αὐτὸν θεάσασθαι Ἀγγέλους, [baptizata atq; communione refecta,] ἐστῶτας ἐπάνω τῆς πηγῆς κατὰ τὸν τύπον, ὃν ἑώρακεν ἡ Πελαγὶα. Ὡς δὲ ἐ͂ιδε τοὺς Ἀγγέλους, ὕψωσε τὴν φωνὴν αὐτοῦ πρὸς τὸν Θεὸν, οὕτω λέγων· Δόξα σοι, Βασιλεῦ βασιλευόντων, ὁ ποιήσας τοὺς Ἀγγέλους σου πνεῦματα, καὶ τοὺς λειτουργούς σου πῦρ φλέγον, σὺ καταξίωσόν με προσενεγκεῖν σοι τὴν παρθένον ταύτην, ἣν αὐτὸς παρέδωκάς μοι προσφορὰν ζῶσαν εἰς μνήμην καὶ ὀσμὴν εὐωδίας· καὶ κατάταξον αὐτὴν ἐν τῇ ποίμνῃ τῶν ἐκλεκτῶν σου, ἵνα ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς βασιλείας σου καὶ αὕτη εἰτέλθῃ μετὰ τῶν πέντε φρονίμων παρθένων εἰς τὸν νυμφῶνα τοῦ Χριστοῦ σου, ἔχουσα τὴν λαμπάδα αὐτῆς ἄσβεστον. Καὶ πληρώσας τὴν εὐχὴν, ἀγαλλιώμενος τῷ Πνεύματι τῷ ἁγίῳ ἐπὶ τοῖς θαυμασίοις οἷς ἑώρακεν, ἐφώτισεν αὐτὴν εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς, καὶ τοῦ Υἱοῦ, καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος, καὶ ἀνακαινισθεῖσαν κοινωνὸν αὐτὴν κατέστησε τῆς τραπέαης τοῦ Χριστοῦ· καὶ προσελθοῦσα ἡ ἁγία Πελαγία, προσεκύνησε τῷ Ἐπισκόπῳ, καταφιλοῦσα τὰ ἴχνη αὐτοῦ, καὶ λέγουσα· Κύριε καὶ πάτερ εὐλογημένε, εὖξαι ὑπὲρ ἐμοῦ, ἵνα ἐνδυναμωθῶ ἐν τῷ ἀγῶνι. Λέγει αὐτῇ ὁ μακάριος, Ὁ Θἑὸς, ᾧ ἔδωκας τὸν ἀῤῥαβῶνα τῆς ψυχῆς σου, αὐτὸς ἐξαποστεῖλαί σοι βοήθειαν ἐξ ἁγίου κατοικητηρίου, καὶ δώῃ σοι νικῆσαι τὸν ἀντίπαλον.

[9] Καὶ χαρὰν λαβοῦσα διὰ Πνεύματος ἁγίου ἐπὶ τῇ προσευχῇ τοῦ ἁγίου Ἐπισκόπου, [pretiosas vestes suas ei donat:] ἐ͂ιπεν αὐτῷ· Πάτερ, παρακαλῶ τὸν Θεὸν, τὸν σώσαντά με διά σου, μὴ με παρίδῃς, μὴ δὲ ἀντείπῃς μοι ἐν οἷς σε ἀξιῶ. Καὶ ἐ͂ιπεν αὐτῇ, Τί θέλεις; εἰπέ. Καὶ ἀποκριθεῖσα ἐ͂ιπεν αὐτῷ· Ἐπειδὴ ἐδεξάμην ἀπὸ τῶν ἁγίων σου χειρῶν ἐκ τῆς δεσποτικῆς πορφύρας τοῦ αἰωνίου Βασιλέως, οὐκ ἔξεστί μοι λοιπὸν τὴν φθαρτὴν καὶ γηΐνην φορεεῖν ἐσθῆτα καὶ τὰ λοιπὰ πάντα· δέξαι οὖν αὐτὰ καὶ ἀπάγαγε εἰς χώραν μακρὰν, ὅπου δύνανται προχωρῆσαι, καὶ λαβὼν αὐτῶν τὰς τιμὰς, διοικήσεις αὐτὰ τοῖς δεομένοις· ἐμοὶ γαρ ἀπὸ τοῦ νῦν ταῦτα βδελίγματά ἐστι. Λέγει αὐτῇ ὁ Ἐπίσκοπος Κλίνων, Οὐκ ἦν μέν ἐξόν μοι τοῦτο ποιῆσαι, ἀλλ᾽ ἵνα μή σε λυπήσω, διότι παρεκάλεσας τὸν Θεὸν δἰ ἐμοῦ, λήψομαι αὐτά. Εἶπεν δὲ Πελαγία· Κύριε, ἐγὼ ἤκουσά σου λέγοντος, ὅτι ἐ͂ιπεν ὁ Κύριος, Οὐδεὶς δύναται δυσὶ κυρίοις δουλεύειν. Καὶ θαυμάσας ὁ Μακάριος ἐπὶ τῇ συνέσει᾽ αὐτῆς, καὶ προσευξάμενος καὶ εὐλογήσας, ἀπέλυσεν αὐτὴν πορευθῆναι πρὸς τοὺς ἰδίους λέγων· Πορεύου ἐν εἰρήνῃ· ἦσαν γαρ οἱ παῖδες ἐκδεχόμενοι αὐτήν.

[10] Ἡ δὲ Ἁγία μετὰ χαρᾶς ἐν Πνεύματι ἁγίῳ δοξάαουσα τὸν Θεὸν, [famulos viæ comites convertit ad Christum.] ὅτι κατηξιώθη τῶν ἐπουρανίων τυχεῖν, ὑπέστρεψεν πρὸς τοὺς ἀκολουθοῦντας αὐτῇ παῖδας, καὶ εὗρεν αὐτοὺς ὑπὸ σκότους καὶ γνόφου κατεχομένους· ἀορασία γαρ ἐπέπεσεν αὐτοῖς, καὶ βαδίζειν οὐκ ἠδύναντο. Αὐτὴ δὲ ἡ Πελαγία συνῆκεν, ἐν τῷ αὐτοὺς ἰδεῖν πεπεδημένους, ὅτι καὶ τοῦτο πόλεμός ἐστι διαβολικὸς· καὶ κατεσφράγισεν ἑαυτὴν καὶ τοὺς παῖδας, καὶ ἀπέστη ὁ πειρασμὸς ἀπ᾽ αὐτῶν. Καὶ ἤρξαντο αὐτὴν ἐπερωτᾶν, Ποῦ ἐστιν ὁ ἄνθρωπος ὁ δόσας σοι τὸ φώτισμα, καὶ ἡ εὐπρεπεστάτη γυνὴ, ἣν ἑωράκαμεν στήκουσαν μεταξύ σου καὶ αὐτοῦ, ἥτις ἐπὶ τῆς κεφαλῆς ἐ͂ιχε διαδήματα δύο, καὶ ἐπάνω τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ; Ἡ δὲ Πελαγία ἐ͂ιπεν πρὸς αὐτοὺς, Ἡσυχάσατε, δύνασθε προσελθεῖν, ὡς ἐγὼ προσῆλθον τῇ ἀγαθῇ ἐλπίδι, καὶ αἰωνίῳ βασιλείᾳ; Οἱ δὲ νέοι ἀπεκρίθησαν, λέγοντες· Διατί, δέσποινα ἡμῶν, οὐ δυνάμεθα πιστεῦσαι τῷ δυναμένῳ ῥύσασθαι ἡμᾶς τῆς αἰωνίου κολάσεως, καὶ δοῦναι ἡμῖν ζωὴν ἐν τοῖς ὑψίστοις; Ἡ δὲ Πελαγία, ποιήσασα αὐτοὺς ἀρνήσασθαι τὰ εἴδωλα, ἃ ἐσέβοντο ἕως τοῦ παρόντος, παρεσκεύασεν αὐτοὺς κοινωνοὺς γενεσθαι τῆς οὐρανίου μερίδος.

[11] Καὶ καθίσασα ἐν τῷ βαστερνίῳ, ἀπήει πρὸς τὴν ἑαυτῆς τροφόν. Ἐξῆλθε δὲ συνήθως ἡ τροφὸς εἰς συνάντησιν αὐτῇ, καὶ ἐ͂ιδεν τῆς ἁγίας Πελαγίας τὸ πρόσωπον φαιδρὸν ἐν κάλλει παρὰ τὴν προτέραν ἰδέαν, τὴν δὲ στολὴν παρηλλαγμένην· πρὸ τούτου γαρ τῷ κοσμικῷ πλούτῳ ἐστολίζετο, νῦν δὲ ἐν εὐλαβείᾳ ἐκεκόσμητο· τότε μὲν ὑψηλοφρόνως, νυνὶ δὲ ἐν ταπεινοφροσύνῃ· καὶ τότε μὲν ὑπερηφάνως, νῦν δὲ ἐν στολῇ διεπτυσμένῃ· καὶ πρὸ τούτου ποικίλοις μὲν βρώμασιν ἐνετρύφα, νῦν δὲ ἐν προσευχῇ καὶ νηστείᾳ.

[11] Ἡ δὲ τροφὸς ἰδοῦσα, συνῆκεν αὐτὴν Χριστιανὴν γεγονέναι· καὶ μνησθεῖσα πῶς τοὺς τὸ φρόνημα τοῦτο ἔχοντας κρατῶν ὁ Διοκλητιανὸς πολυτρόπως αὐτοὺς ἐβασάνιζε, [a nutrice agnita Christiana] καὶ ἀπαρνήσασθαι αὐτοὺς τὸν Χριστὸν οὐκ ἴσχυε πεῖσαι, ἐλογίσατο ἐν ἑαυτῇ λέγουσα· Ἐὰν συμβουλεύσω αὐτῇ μὴ ἐ͂ιναι Χριστιανὴν κατὰ τὸν θεσμὸν τοῦ Βασιλέως, οὐκ εἴκει μοι, ἐδέξατο γαρ τὴν χάριν, ἣν οἱ Χριστιανοὶ κηρύττουσι, λέγοντες ἕνα μόνον ἐ͂ιναι Θεόν. Καὶ ἀνοίξασα τὸ στόμα αὐτῆς ἡ τρόφὸς, λέγει τῇ Πελαγίᾳ· Τέκνον, καθάπερ ἐθαυμάσθης ἐπὶ Διοκλητιανοῦ τοῦ Βασιλέως καὶ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ, καὶ πάσης αὐτοῦ τῆς δυναστείας, καὶ ἐπὶ παντὸς τοῦ στρατεύματος, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τοῖς εἰς μακρὰν Βασιλεῦσιν εἰς τὸ ὑπερβᾶλλον καὶ εὐπρεπές κάλλος σου· οὕτω καὶ νῦν τύχοις ἐν τῷ ἀληθινῷ σου κάλλει ἐνώπιον τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, [& remissa ad matrē,] ᾧ ἐξέδωκας ἑαυτὴν νύμφην ὡς αἰωνίῳ Βασιλεῖ, καθὼς λέγεις καὶ πιστεύεις, καὶ παράσχοι σοι ἰσχὺν, καὶ ὑπομονὴν ἐν τῇ πραότητί σου, καὶ νικητήρια ἐν τῷ ἀγῶνί σου. Πορεύου οὖν μετ᾽ εἰρήνης, ὅτι εἰσαγαγεῖν σε ἐν τῷ οἴκῳ μου οὐ τολμῶ, μήπως ἀκούσῃ ὁ ὁρμαστός σου, καὶ παγγενῆ με ἐξολοθρεύσῃ. Καὶ περὶ μέν ἑαυτῆς οὐ τοσοῦτόν μοι μέλει, ὅτι ἐαν ἐμαυτὴν ἐκδώσω, μισθὸν σὺν σοὶ καρποῦμαι· ἀληθινὸς γάρ ἐστιν ὁ Θεὸς, εἰς ὃν σὺ ἐπίστευσας.

[12] [hujus furori se subducens] Ἡ δὲ Πελαγία κατωκύψασα, ἐχωρίσθη τῆς ἑαυτῆς τροφοῦ· καὶ ἀπερχομένης αὐτῆς πρὸς τὴν μητέρα, καὶ ἐγγισούσης αὐτῆς, συνήντησεν αὐτῇ συνήθως ἡ μήτηρ· Ἰδοῦσα δὲ αὐτὴν ἐνηλλαγμένον σχῆμα ἔχουσαν, μὴ ἐρωτήσασα, κραυγὴν μεγάλην μετὰ κλαυθμοῦ καὶ ὀλολυγμοῦ ἀφῆκεν. Ἡ δὲ Πελαγία προσεμειδία, μηδὲν ἀποκρινομένη. Ἡ δὲ μήτηρ αὐτῆς ἀπὸ τῆς μανίας ἔπεσεν ἡμιθανὴς, καὶ ἄφωνος γενομένη ἔμεινεν ἱκανὴν ὥραν· μετὰ δὲ ταῦτα ἀναψύξασα, καὶ εἰς ἑαυτὴν ἐλθοῦσα, ἀνέστη, καὶ μηδὲν εἰποῦσα τῇ θυγατρὶ αὐτῆς, μὴ δὲ μαθοῦσα παρ᾽ αὐτῆς τὸ συμβὰν, ἐξώρμησεν ἐνεγκεῖν τὸ πλῆθος τῶν στρατιωτῶν ἀπὸ τοῦ Βασιλέως. [frustra queritur.] Καὶ ἀπέστειλεν ὁ Βασιλεὺς μετ᾽ αὐτῆς πλῆθος στρατιωτῶν πεζῶν καὶ ἱππέων ἐνόπλων, παραγγείλας αὐτοῖς πείθεσθαι τῇ γνώμῃ αὐτῆς, καὶ εἰς ὅπερ ἂν βουληθείη. Καὶ ἐξελθόντες ἐκεῖθεν ἅπαντες περιῆγον ταῖς ὁδοῖς καὶ ἀτραποῖς τόποις, ἐρευνῶντες ἕως μιλίων μ᾽ ἀνιχνεύοντες εὑρεῖν τὸν τοιαύτην ὕβριν τῇ θυγατρὶ αὐτῆς πεποιηκότα· ἀκήκοε γαρ παρὰ τῶν παίδων ἡ μήτηρ αὐτῆς, ὅτι ἀπῆλθεν πρὸς τὸν Ἐπίσκοπον· παρήγγειλε δὲ τοῖς ἀποσταλεῖσι λέγουσα· Ἐὰν εὕρητε τοῦτον, πεπεδημένον μοι αὐτὸν παραστήσατε.

[13] Ἀπελθόντες δὲ οἱ στρατιῶται εἰς τοσοῦτον διάστημα ἐξερευνῶντες, οὐδένα εὗρον. Ἡ δὲ ἀγία Πελαγία, [postea eamdem generose redarguit.] σὺν τοῖς παιδαρίοις αὐτῆς τοῖς πιστεύσουσιν, ἐκαθέζετο εἰς τὸ πέραν τοῦ ποταμοῦ, καὶ ἔβλεπε τοὺς στρατιώτας,

EX MS. VATICAN.
αὐτοὶ δὲ οἱ ζητοῦντες οὐκ ἔβλεπον οὐδένα. Ἠγαλλιάσατο δὲ ἡ ψυχὴ αὐτῆς πρὸς τὸν Κύριον· μειδιάσασα δὲ ἐ͂ιπε τοῖς νέοις τοῖς μετ᾽ αὐτῆς· Ἔγνωτε ὅτι ὁ Κύριος προσλαμβάνεται πάντας τοὺς προσερχομένους αὐτῷ καὶ ἐλπίζοντας ἐπ᾽ αὐτὸν. Ἐλθόντων δὲ τῶν στρατιωτῶν διακενῆς πρὸς τὴν μῆτέρα αὐτῆς, καὶ εἰρηκότων αὐτῇ, ὅτι οὔτε τὸν ἄνδρα εὕρομεν, ὅν σὺ ἔφης ὕβριν πεποιηκέναι τῇ θυγατρί σου, οὔτε δὲ αὐτὴν. Ταῦτα ἀκουσασα, ἠθύμησεν. Ἀναστάσα δὲ ἡ Πελαγία μετὰ τῶν σὺν αὐτῇ, ἦλθεν πρὸς τὴν μητέρα αὐτῆς, καὶ ἐ͂ιπεν αὐτῇ· Τί μαινομένη λυσσᾷς, καὶ οὐ σωφρονεῖς; οὐκ ἐντρέπῃ ἀποστείλασα παραστῆσαι ἄνδρα ἅγιον, προσκυνοῦντα τὸν Κύριον πάσης πνοῆς, καὶ πάσης δυναστείας; οὐκ αἰσχύνῃ ἐπιχειροῦσα πόλεμον συγκροτήσαι μετὰ Θεοῦ; ἐάν γαρ ὁ δοῦλος αὐτοῦ ὁ Ἐπίσκοπος αἰτήσηται αὐτὸν, Ἄγγελον ἐξαποστελεῖ, καὶ ἐξολοθρεύσει πᾶσαν τὴν στρατιὰν τὴν ὑπό σου πεμφθεῖσαν ἐν ῥοπῇ μιᾷ ἐπειδὴ αὐτῷ προσκυνεῖ, καὶ εἰσακούει αὐτοῦ. Ἀποκριθεῖσα δὲ ἡ μήτηρ αὐτῆς λέγει, καὶ τίς οὗτος, περὶ οὗ λέγεις ταῦτα; Λέγει αὐτῇ ἡ θυγάτηρ αὐτῆς, Βασιλεὺς βασιλευόντων, ᾧ καὶ ἑαυτὴν ἐξέδωκα, άποστραφεῖσα τὸν πρότερόν μου ὁρμαστὸν. Τότε συνῆκεν ἡ μήτηρ αὐτῆς, ὅτι Χριστιανὴ γέγονε· καὶ προσθεῖσα, πάλιν ἐ͂ιπεν τῇ θυγατρί. Καὶ τίς ἐστιν ὁ Θεὸς τῶν Χριστιανῶν, ᾧ σὺ ἑαυτὴν ἐξέδωκας, ἐ͂ιπέ μοι. Καὶ λέγει προς αὐτὴν ἡ θυγάτηρ· Τί πολυπραγμονεῖς περὶ τῆς ἀνεκφράστου θεότητος; Γίνωσκε γαρ ὅτι αὐτός ἐστιν ὁ δεσπόζων οὐρανοῦ καὶ γῆς, καὶ ὀρέων, καὶ βούνων, ὃς καὶ τὸ στερέωμα ἔκτισεν, καὶ ἀβύσσους συνεστήσατο, καὶ ὅρον τῇ θαλάσσῃ ἐπέθηκεν τοῦ μὴ ὑπερβῆναι αὐτὸν, καὶ τυραννῆσαι τὴν χέρσον; Ἐρωτᾷς περὶ τοῦ Θεοῦ μου; Οὗτός ἐστιν ὁ πύλας χαλκὰς συντρίψας, καὶ μοχλοὺς σιδηροὺς συνκλάσας, καὶ τοὺς νεκροὺς ζωοποιήσας.

[14] [cumque ejus sponsus se interemisset,] Ταῦτα ἀκούσασα ἡ μήτηρ αὐτῆς, ἀπέστειλε παραὐτὰ πρὸς τὸν υἱὸν Διοκλητιανοῦ λέγουσα, ὅτι ἡ ὁρμαστή σου τῷ Θεῷ τῶν Χριστιανῶν ὡρμάσθη. Ὁ δὲ ἀκούσας, συνῆκε ἀναμνησθεὶς, πῶς ὁ ἴδιος αὐτοῦ πατὴρ πρὸ τούτου ἑγκρατὴς ἐγένετο τῶν Χριστιανῶν, καὶ πολυτρόπως αὐτοὺς ἐτιμώρει· καὶ λέγει τῷ πατρὶ αὐτοῦ Ἀνθ᾽ ὧν ἡ νεωτέρα τὸν Θεὸν τῶν Χριστιανῶν ἐπεπόθησεν, οὐ δύναται τοῦ λοιποῦ ἐκεῖνον ἐᾶσαι, καὶ ἐμοὶ εἰς γυναῖκα γενέσθαι· ἐκ τοῦ λοιποῦ οὖν ἀποβλέψω d πρὸς τοὺς Χριστιανοὺς, τοὺς ἑαυτοὺς ἑκδιδόντας ὑπὲρ τοῦ ἰδίου αὐτῶν Θεοῦ, μὴ ἀρνουμένους αὐτὸν· καὶ ἵνα μὴ ἵδω αὐτὴν καὶ ἑαυτὸν βασάνοις ὑποβαλλομενους, δικαὶῶ ἑμαυτον φονεῦσαι ὑπὲρ αὐτῆς. Καὶ λαβὼν ξίφος εἰς τὸ ἑαυτὸν ἀνελεῖν, στέξαι μὴ δυνάμενος τὸν πόθον διὰ τὸ θαυμαστὸν αὐτῆς κάλλος, κλαίων καὶ ἀνακαλούμενος ἔλεγεν· Οὐαὶ τῶ κάλλει, οὗ ἐγὼ ἐστερήθην! οὐαὶ τοῖς μαζοῖς, οἷς ἐγὼ οὐκ ἀνεψαυσάμην! οὐαὶ τῷ στόματι, οὗ οὐκ ἀπέλαυσα ἐγὼ τῆς φιλίας. Καὶ ταῦτα ἀνακαλούμενος, μὴ φέρων τὴν μανίαν, ἐπιπεσὼν τῷ ξίφει ἀπέθανεν.

[15] [adducta ad tyrannum] Ἀκούσασα δὲ ἡ μήτηρ αὐτῆς, ὅτι ὁ ὁρμαστὸς τῆς θυγατρὸς αὐτῆς αὐτὸς ἑαυτόν ἀνεῖλε διὰ τὴν θυγατέρα αὐτῆς, ἒντρομος γενομένη, ἐδήλωσε τῷ Διοκλητιανῶ διὰ τὴν θυγατέρα αὐτῆς· καὶ αὐτίκα λαβομένη τῆς παιδὸς, καὶ κατασχοῦσα βία, καὶ κρατήσασα αὐτὴν, ἀπήγαγε πρὸς Διοκλητιανὸν, ἵνα μὴ παγγενῆ ἐξολοθρεύσῃ αὐτὴν Καὶ εἰσελθοῦσα ἐν τῷ παλατίῳ, ἔστη ἐν μέσῳ· καὶ θεασάμενος ὁ Διοκλητιανὸς τὴν μητέρα σὺν τῇ θυγατρὶ λέγει, Τί τοῦτο ἐποίησας; Ἡ δὲ μήτηρ τῆς ἁγίας Πελαγίας ἔφη· Ἰδοὺ ἡ θυγάτηρ μου, ὑπὲρ ἧς ὁ υἱός σου ἑαυτὸν ἀνεῖλε· νῦν οὖν ποίησον ἐκ ταύτης τὴν ἐκδίκησιν τοῦ υἱοῦ σου. Ὁ δὲ Διοκλητιανὸσ ὡς ἐ͂ιδεν τὴν θυγατέρα αὐτῆς εὐπρεπεστέραν πασῶν τῶν γυναικῶν αὐτοῦ, καὶ τὸν παλλακίδων, οὐκ ἐλογίσατο ἐν ἑαυτῷ ποιῆσαι τὴν ἐκδίκησιν τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ, ἀλλ᾽ ἐβουλεύσατο μᾶλλον ἤξαρνον αὐτὴν ποιῆσαι ἀπὸ τῆς τῶν Χριστιανῶν πίστεως, καὶ τότε εἰς γυναῖκα αὐτὴν λαβεῖν. Καὶ εὐθέως κελεύει τοῖς παρεστῶσιν αὐτῷ δορυφόροις ἐνέγκαι ἔμπροσθεν αὐτῆς ἄπειρον ὄγκον χρυσοῦ, βουλόμενος διὰ τῆς ἀπληστίας τοῦ χρυσοῦ δελεᾶσαι τὴν ἀμνάδα τοῦ Χριστοῦ καὶ ἁγίαν τοῦ Θεοῦ κόρην, καὶ τῇ μητρὶ αὐτῆς δοὺς ρ᾽ τάλαντα χρυσοῦ, ἀπέλυσεν αὐτὴν Ἡ δὲ ἦλθεν ἐν τῷ οἴκῳ αὐτῆς, χωρισθεῖσα τῆς ἑαυτῆς θυγατρὸς, χαίρουσα τῇ διάβολικῇ χαρᾷ.

[16] Ὅ δὲ Διοκλητιανὸς ἐκέλευσε τὴν Πελαγίαν τῇ ἕωθεν παραστῆναι αὐτῷ, [promissa ejus contemnit:] ἐνώπιον τῶν στρατευμάτων αὐτοῦ, ὥστε ἔξαρνον αὐτὴν ποιῆσαι, καὶ ἐ͂ιθ᾽ οὕτως εἰς γυναῖκα αὐτὴν λαβεῖν. Καὶ λέγει πρὸς αὐ τὴν κατὰ πρόσωπον πάντων, Μίαν αἴτησιν αἰτοῦμαι παρά σου, ἵνα ἐξαρνήσῃ τὸν Χριστὸν, καὶ συναφθῇς μοι εἰς γυναῖκα, καὶ κυριεύσεις πάσης μου τῆς βασιλείας, καὶ ὁ γεννόμενός μοι ἐκ σοῦ υἱὸς βασιλεύσει μετ᾽ ἐμὲ, καὶ ἐάν μου τὸ θέλημα ποιήσης, τὸ ἐν τῇ κεφαλῇ μου διάδημα ἐν τῇ σῇ κεφαλῇ περιθήσω. Λέγει πρὸς αὐτὸν ἡ Πελαγία, μαινόμενος ἐν τῇ ἀπονοίαι σου λαλεῖς τοιαῦτα, γνῶθι ὅτι οὐ ποιῶ τὸ θέλημά σου, οὔτε χρησιμεύω σοι ἐν οἷς λέγεις, οὔτε τὸ διάδημα τὸ ἐπὶ τῆς κεφαλῆς σου δήσεις ἐπὶ τὴν ἐμὴν κεφαλὴν· οἶδα γαρ ὅτι τρία διαδήματα ἐν τοῖς ὑψί στοις ἠυτρεπισμένα μοι εἰσὶ, [cujus jussu cum esset accensus bos aneus,] καὶ ἤδη κεκόσμημαι, τό μέν πρῶτον διάδημα τῆς πίστεώς μου, τὸ δὲ δεύτερον ὅτι ἑαυτὴν ἐξέδωκα ὁρμασθεῖσα τῷ Κυρίῳ, τὸ τρίτον τὸ τῆς νῦν ἐπικειμένης μοι θλίψεως μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων, δἰ ἣν παρὰ τῷ Θεῷ χάρις οὐράνιος ἐκδέχεταί με· ἔσω οὖν γινώσκων, ὅτι τὸ θέλημά σου οὐ ποιῶ, καὶ τὸν Θεόν μου οὐκ ἀρνοῦμαι. Ὁ δὲ Διοκλητιανὸς ἀκούσας ταῦτα, ἐκέλευσε τοῖς παρεστῶσιν αὐτῷ στρατιώταις κομίσαι βοῦν χαλκοῦν, καὶ ξύλα, καὶ νάφθαν, καὶ στέαρ χοίρεον, καὶ ὑποκαῆναι τὸν βοῦν. Καὶ ἐκκαύσαντες τὸν χαλκοῦν βοῦν κατὰ τὸ κέλευσμα τοῦ Βασιλέως, ἐποίησαν φαίνεσθαι τὴν ἰδέαν αὐτοῦ ἀπὸ διαστήματος ὡσεὶ πυρὸς· ἀπεῖχε δὲ τοῦ βασιλέως ὁ βοῦς πήχεις ν᾽. Καὶ παρέστησαν τὴν νεᾶνιν εἰς μέσον· ἰδότες δὲ οἱ Πρεσβύτεροι καὶ οἱ Χριστιανοὶ, ὑπερήυχοντο αὐτῆς, ὅπως παράσχῃ αὐτῇ ὁ Κύριος δύναμιν καὶ ὑπομονὴν.

[17] Ὁ δὲ Βασιλεὺς ἔφη πρὸς αὐτὴν, ἀπόδυσαι τὰ ἰμάτιά σου, [ipsa dæmonem in tyranno ageniem increpans,] νεωτέρα. Ἡ δὲ Πελαγία ἰδοῦσα ὅτι ἀποδύειν αὐτὴν ἔμελλον, μεγάλῃ τῇ φωνῇ ἐβόησε, λέγουσα πρὸς τὸν Βασιλέα· Μνήσθητι ὅτι αἱ γυναῖκες καὶ αἱ παλλακίδες σου ὁμοίως ἐμοὶ σάρκα ἐνδέδυνται. Καὶ μὴ φέρων ὁ Βασιλεὺς τὴν ἐν αὐτῷ οἰκοῦσαν ἐρωτομανίαν, ἐκέλευσε πολὺ πλέον τὸ τάχος ἐκδυθῆναι αὐτὴν. Ἡ δὲ κατεσφραγίσατο, καὶ ἀποδυσαμένη ἑκουσίως. ἔῤῥιψεν ἑαυτῆς τὰ ἱμάτια εἰς τὸ πρόσωπον τοῦ Βασιλέως, καὶ ἐ͂ιπεν πρὸς αὐτον, Τάχα σὺ εἶ ὁ δόλιος ὄφις, ὁ περιειληθεὶς τῷ δένδρῳ, καὶ ὑπεισελθὼν τῇ Εὔαι, καὶ συναρπάσας αὐτὴν, καὶ πάλιν διὰ τῆς Εὔας πλανήσας τὸν Ἀδὰμ, ὅθεν ἀμφότεροι ἒξω τοῦ παραδείσου ἐβλήθησαν. Σὺ ἐ͂ι ὁ δόλιος ὁ παρεισδύσας ἐν τῇ καρδίαι τοῦ Κάἳν, καὶ ἐν τῇ διανοία αὐτοῦ φθόνον ἐνσπείρας, ἵνα τὸν παρθένον καὶ συναίμονα Ἄβελ φονεύσῃ. Σὺ ἐ͂ι ὁ παρασταθεὶς ἐν τῇ ἰδίαι σου προαιρέσει καὶ προπετείαι ἐνώπιον τοῦ Δεσπότου ἡμῶν, ἐξαιτήσας εἰς πειρασμὸν τὸν δίκαὶον Ἰὼβ, καὶ ἀποκτείνας τὰ τέκνα αὐτοῦ, καὶ πάντα τὰ ὑπάρχοντα αὐτοῦ ἀπολέσας· Ἀλλ᾽ οἱ ἐχθροὶ τοῦ Χριστοῦ ἐκλείψουσιν ἐν ῥομφαία, ἐξ ὧν καὶ σὺ τυγχάνεις, καὶ ἀφαντωθήσῃ, καὶ ἀφανισθήσῃ εἰς τέλος· προσέκοψας γαρ τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ, ᾧ ἐξέδωκα ἑμαυτήν. Ταῦτα ἐ͂ιπεν ἡ Ἁγία πρὸς τὸν Βασιλέα, ἅμα, καὶ τὸν παρεστῶτα αὐτῷ διάβολον διελέγξασα.

[18] [ultro in bovem se immittit.] Τότε ἀπορηθεὶς ὁ διάβολος ὑπεχώρησε, καὶ ὁ ἀλλότριος τῆς ἀληθείας ἀπὸ μήκους ἐβόα· Ὦ βία ἀπὸ τῶν Χριστιανῶν τῶν φονευόντων με! Ἡ δὲ νεᾶνις Πελαγία, ἐνδυναμωθεῖσα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, δραμοῦσα, ἐκράτησε τὸν χαλκοῦν βοῦν, καὶ εὐθέως ἐξέῤῥευσαν ῶς κηρὸς αἱ σάρκες τῶν χειρῶν αὐτῆς· μὴ δ᾽ ὅλως δὲ αἰσθομένη, εἰσήνεγκε τὴν κεφαλὴν αὐτῆς εἰς τὸ σῶμα τοῦ βοὸς, καὶ ἐχάλασεν ἑαυτὴν ἔσωθεν αὐτοῦ, καὶ εὐθέως ἔῤῥευσαν αἱ σάρκες τῆς ὄ ψεως αὐτῆς, καὶ τῆς κοιλίας καὶ τὰ ἐντόσθια σὺν τῶν πλευρῶν, καὶ ἅπαν μέλος τοῦ σώματος, ἐν τῷ αὐτὴν εἰσελθεῖν ὅλην, ὡς ἔλαιον· καὶ ἐγένετο εὐωδία ἐν τῇ ὥρα ἐκείνῃ ἐν ὅλῃ τῇ πόλει, ὡς ὀσμὴ μύρου· καὶ ἔτι μικρὸν αὐτῆς ἐμπνεούσης, τὸν Κύριον ἐδόξασε φωνῇ μεγάλῃ λέγουσα, Δόξα τῇ ἐλεύσει σου, μονογενὲς Υἱὲ τοῦ ὑψίστου Θεοῦ, ὅτι ἐν ταῖς χερσί σου ἐπέστρεψαν οἱ πλανηθέντες, καὶ ἐν σοὶ ἐτελειώθησαν, νικήσαντας καὶ καταπατήσαντες τὴν τοῦ ἐχθροῦ δύναμιν. Καὶ οὕτως ἐτελειώθη ἡ νεᾶνις Πελαγία ἐν Κυρίῳ.

[19] Δυσὶ δὲ παρεστῶσι στρατιώταις ἔγγιστα τοῦ βοὸς λέγει ὁ Βασιλεὺς, [cujus exemplo alii, duo Christum consitentur.] Ἴδετε εἰ ἔτι ζῇ. Τῶν δὲ στρατιωτῶν τὰ ὀνόματα εἰσὶ ταῦτα, ὁ μὲν ἑις ἐκαλεῖτο Θεόνικος, ὁ δὲ ἕτερος Ἰουλιανὸς· οἱ καὶ θεασάμενοι τὴν ἀθληφόρον τελειωθεῖσαν ἐν Κυρίῳ, ἐ͂ιπον τῷ Διοκλητιανῷ, αὕτη οὐκ ἀπέθανεν, ἀλλ᾽ ἐμαρτύρησεν ὁμολογήσασα τὴν καλὴν ὁμολογίαν, καὶ τὸν ἑαυτῆς Δεσπότην μὴ ἀρνησαμένη. Ὁ δὲ Βασιλεὺς ἀκούσας τῆς ἀποκρίσεως αὐτῶν, καὶ τῶν τοιούτων ῥημάτων, ἐκέλευσεν αὐτοὺς δεσμίους γενέσθαι, καὶ βληθῆναι ἐν τῇ φυλακῇ· ἐκέλευσε δὲ ἑτέροις στρατιώταις ἀπελθεῖν καὶ θεάσασθαι, εἰ ἄρα ὄντως ἀπέθανεν. Οἱ δὲ ἀπελθόντες καὶ ἰδόντες ὅτι ἐτελειώθη, ἀνήγγειλαν τῷ Βασιλεῖ τεθνάναι αὐτήν. Τότε ὁ Διοκλητιανὸς μανεὶς, μεγάλῃ φωνῇ ἔκραξε, καὶ τὰς χεῖρας ἐπιβαλὼν ἐν τῇ στολῇ αὐτοῦ, κατέῤῥηξε τήν πορφύραν αὐτοῦ λέγων· Ὦ ἀπὸ τῶν Χριστιανῶν! πῶς ἐκδιδόασιν ἑαυτοὺς μέχρι θανάτου, τὸν Θεὸν ἑαυτῶν μὴ ἀρνούμενοι, μήτε ἐμοῦ αὐτοῦ τὸ θέλημα ποιοῦντες; μὴ ἄρ᾽ ἀξιοπιστότεροί εἰσιν ὑπὲρ τὴν ἐξουσίαν μου; ἐγὼ τοίνυν τῶν ἐχθρῶν μου οὐκ ἐμπιπλῶμαι; Καὶ ταῦτα εἰπὼν, ἐκέλευσεν τὸ λείψανον τῆς ἁγίας Πελαγίας ταφῆς μὴ ἀξιωθῆναι, ἀλλὰ ἐῤῥίφη εἰς τὸ ὄρος, οὗ τὸ ὄνομα Λινᾶτον. Καὶ κατελθόντες τέσσαρες λέοντες, ἐπεκάθισαν τοῖς ὀστέοις αὐτῆς, φυλάσσοντες αὐτὰ ἀπὸ τῶν θηρίων καὶ τῶν πετεινῶν.

[20] [Reliquias serrani leones] Ἐνεφανίσθη δὲ τὸ Πνεῦματὸ ἅγιον τῷ μακαρίῳ Ἐπισκόπῳ Κλίνοντι, ὃς καὶ κατήχησεν αὐτὴν, λέγων πρὸς αὐτὸν, Εὐαγγελίζομαί σοι, ὅτί σήμερον ἡ νεᾶνις Πελαγία, ἣν ᾐτήσω παρὰ τοῦ Πατρὸς τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, ἐμαρτύρησε κατὰ τὰς δεήσεις τοῦ στόματός σου. Ἀναστὰς οὖν, προσένεγκε αὐτὴν προσφορὰν τῷ Θεῷ, διότι ἀνεξάρνητος ἡ ὁμολογία αὐτῆς ἐγένετο. Ὑπεσήμαινε δὲ αὐτῷ καὶ τὸν τόπον ἔνθα ἔκειτο ἡ ἁγία Μάρτυς Πελαγία· καὶ ἀπῆλθεν ὁ μακἀριος Ἐπίσκοπος Κλίνων, καὶ θεασάμενος τὸν τόπον τῆς Μακαρίας, ἑώρακε καὶ τοὺς τέσσαρας λέοντας παρεδρεύοντας τὸν τόπον, ἐν ᾧ κατέκειτο· οἵτινες ἰδόντες τὸν μακάριον, ἦλθον εἰς συνάντησιν αὐτοῦ, καὶ προσεκύνησαν αὐτῷ. Ὁδὲ μακάριος ἰδὼν, χαίρων καὶ ἀγαλλιώμενος, ἐ͂ιτα λαβὼν τὸ λείψανον τῆς ἁγίας παρθένου Πελαγίας, ἀνήνεγκεν εἰς τὸ ὄρος· καὶ προκόψας ὡς σταδίους δέκα, ἦλθεν εἰς τὸ ἀκρότατον τοῦ ὄρους. Καὶ ἰδὼν τὸ ἄκρον αὐτοῦ, ὅτι ἐλελείωτο ὡς μάρμαρον, ἐμισθόσατο λατόμους, [donec condigne sepeliantur.] καὶ ᾠκοδόμησε θυσιαστήριον, καὶ κατέθετο τὸ λείψανον τῆς ἁγίας Πελαγίας, καὶ ἐπωνόμασε τὸ ὄνομα τοῦ ὄρους, Ὄρος συναγωγῆς. Καὶ ἐπέγραψε τὸ ὄνομα τῆς ἁγίας· Ἡ ἁγία Πελαγία, δοῦσα ἑαυτὴν ἀῤῥαβῶνα τῷ Θεῷ, καὶ μέχρι τέλους ὑπὲρ τῆς ἀληθείας ἀγωνισαμένη, ἐνθάδε ἀναπέπαυται ἐν σώματι, ἧς ἡ ψυχὴ ἐν οὐρανοῖς βασιλεύει μετὰ Ἀγγέλων. Ταῦτα ἐπιτελέσας ὁ Ἐπίσκοπος, οὕτω κατῆλθε χαίρων, καὶ ἀγαλλιώμενος ἐν Κυρίω. Οὕτως ἐπλήρωσε τὸ μαρτύριον ἡ ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς Πελαγία, δοξάζουσα Πατέρα, καὶ Υἱὸν, καὶ ἅγιον Πνευμα, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

ANNOTATA.

a Ὁρμαστὴ sponsa, sicut infra num. 7 ὁρμαστὸς sponsus, ab ὁρυάζειν despondere, quod occurrit num.14. Voces antiquis Græcis in hoc significatu ignotæ.

b Ex alio Ms. Supplet Sirletus qui vitam æternam consequi sperant hoc enim de esse probat subsequens Pelagiæ interrogatio, quare eam vitam sperent.

c Λέντιον linteum: cui extra Latinam linguam non est quærenda origo: exempla auctorum medii ævi habes apud Meursium in Glossario: sed quid iis opus, cum habeamus Ioan. 13 v. 4, λαβὼν λέντιον διέζωσεν ἑαυτὸν cum accepisset linteum, præcinxit se.

d

Sirletus vel in suo Ms. alium sensum reperit, vel ex ingenio proprio alium reddidit his Latinis verbis: Num igitur post hac ego Christianos aspicere potere? Num seipsos pro Deo suo tradentes?

Lubet hic etiam exemplum proponere ejus formæ quæ Græci Officium ecclesiasticum quotidie variant, additis ad ea quæ singulis Dominicitis ac feriis recitænda præscribuntur in Triodio, Paracletico & Pentecostario, propriis quibusdam de uniuscujusque diei uno aut duobus ut summum Sanctis.

PROPRIUM
DE S. PELAGIA V. M.
Ex Menæis excusis.

Pelagia Virgo, Martyr Tarsi in Cilicia (S.)

ΣΤΙΧΗΡΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΑ ΗΧΟΣ Δ᾽.

Βάπτισμα τὸ πάνσεπτον καὶ ἱερὸν καὶ σωτήριον Πελαγία ποθήσασα, σπουδῇ ἐπεζήτησας· καὶ εὑροῦσα Μάρτυς τὸν μυσταγωγοῦντα μετ᾽ εὐφροσύνης καὶ χαρᾶς τοῦ ποθουμένου θάττον προσέδραμες, καὶ ξενῶν κατηξίωσε θεωριῶν, Ἀξιάγαστε, ὡς νεᾶνις· ὀπίσω δε τοῦ νυμφίου σου ἔδραμες.

ΟΜΟΙΟΝ.

Κόσμον τὸν ἐπίγειον καταλιποῦσα, ὡς πρόσκαιρον καὶ φθαρτὸν καὶ εὐμάραντον, τὴν θείαν εὐπρέπειαν, ὡς ἀ εὶ ἑστῶσαν καὶ ὡς κεκτημένην διηνηκεῖ τὴν χαρμονὴν καὶ θυμηδίαν καὶ καθαροτητα, συντόνως κατεδίωξας· καὶ Παρθένος προσείληφας τῶν Μαρύρων τὴν εὔκλειαν, δἰ ἀμφοῖν ἀναλάμψασα.

ΟΜΟΙΟΝ.

Ἄπειρον καὶ ἄφραστον τῶν σῶν θαυμάτων τὸ πελαγος, Πελαγία πανεύφημε· Χριστὸν γαρ ποθήσασα καθαρᾷ καρδίᾳ καὶ τελειοτάτῃ, τῶν αἰκισμῶν καὶ τοῦ πυρὸς καὶ τῶν βασάνων καταπεφρόνηκας· δἰ ὅ σε, Καρτερόψυχε θαλάμη, πόλον οὐράνιον ὁ Νυμφίος εἰργάσατο, ὁ Σωτὴρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

Ο ΚΑΝΩΝ ΟΥ Η ΑΚΡΟΣΤΙΧΙΣ.

Πελαγία τὸν αἶνον εἰκότως πλέκω.

ΩΔΗ Α᾽ ΗΧΟΣ Δ᾽.

Πελάγει τῶν θαυμάτων πλέοντι αὖραν τοῦ Πνεύματος νῦν μοι παρασχοῦ, Μάρτυς τοῦ Χριστοῦ Πελαγία πανεύφημε, καὶ πρὸς λιμένα εὔδιον τῶν σῶν ἐπαίνων καθοδήγησον.

Εξ βρέφους προγνωστικὼς τῷ Κτίστου σου ἀνατεθεῖσα, Σεμνὴ, τὴν τῶν φθαρτῶν ἀπέῤῥιψας στοργὴν, Πελαγία πανένδοξε, ἀῤῥενωπῶς· τὰ πάθη δὲ θείᾳ δυνάμει κατεπάτησας.

Λουτρὸν θεῖον ἐπιθυμοῦσα δέξασθαι τοῦ βαπτίσματος, Ἱερουργὸν εὑροῦσα τοῦ Χριστοῦ, Πελαγία, προσέδραμες· καὶ μετασχουσα γέγονας φωτὸς ἐνθέου, Μάρτυς, ἔμπλεως.

ΘΕΟΤΟΚΙΟΝ.

Αγίων ἁγιωτέρα πέφυκας, Παρθένε ἄχραντε, τὸν τῶν Ἁγίων ἅγιον Χριστὸν ἐν ἀγκάλαις βαστασασα, τὸν θεἳκαῖς δυνάμεσι πᾶσαν τὴν κτίσιν περιἐχοντα.

ΩΔΗ Γ᾽.

Γῆ ὥσπερ τις ἀγαθη, προσηνεγκαμένῃ λογικὰ σπέρματα, Μάρτυς Χρστοῦ πάνσοφε, ταῦτα δαψηλῶς ἐγεώργησας.

Ιθυνθης ὡς ἐκλεκτὴ, πρὸς τὸν Δεσπότην καὶ Θεὸν σπεύδουσα, Μάρτυς Χριστοῦ ἔνδοξε, θείοις ῥωννυμένη διδάγμασιν.

ΘΕΟΤΟΚΙΟΝ.

Ανέστησας, ὦ Σεμνὴ, τὴν πεπτωκυῖαν μου μορφὴν, τέξασα τὸν προφανῶς αἴτιον τῆς ὑπερφυοῦς ἀναστάσεως.

Ο ΕΙΡΜΟΣ.

Τῷ πόθῳ τοῦ Χριστοῦ τὴν ψυχὴν πυρουμένη, ὑπῆλθες ἀνδρικῶς ἐκκαέντι χαλκουργήματι, θεόφρον Πελαγία· καὶ γέγονας τῷ Δεσποτῃ σου εὐωδεστάτη θυσία· ὅθεν σήμερον τὴν παναγίαν σου μνήμην φαιδρῶς ἑορτάζομεν.

ΩΔΗ Δ᾽.

Τὴν τοῦ Δεσπότου πορφύραν ἐνδεδυμένη διὰ λουτροῦ, πανένδοξε, παλιγγενεσίας, πᾶσαν τὴν τοῦ βίου τερπνὴν πορφύραν ἐκδέδυσαι, Μάρτυς Πελαγία πανέντιμε.

Ο πόθος τῶν οὐρανίων ὡραιοτήτων τοὺς ἐπὶ γῆς ἡμαύρωσε πόθους, Ἀθλοφόρε· ὅθεν ἐπτερώθης Χριστῷ, βοῶσα καὶ λέγουσα, Δόξα τῇ δυνάμει σου Κύριε.

Νενοθωμενην θρησκείαν καταλιποῦσα, τῇ τοῦ Χριστοῦ προσέδραμες σοφῶς, Πελαγία Μάρτυς παναιδέσιμε, εἰδώλων πατήσασα πᾶσαν τὴν ἀπάτην, Θεόληπτε.

ΘΕΟΤΟΚΙΟΝ.

Απειρογάμως ἐκύησας, ὦ Παρθένε, καὶ μετὰ τόκον ὤφθης παρθενεύουσα πάλιν· ὅθεν ἀσιγήτοις φωναῖς τὸ Χαῖρέ σοι, Δέσποινα, πίστει ἀδιστάκτῳ κραυγάζομεν.

ΩΔΗ Ε᾽.

Ισχυσας τοῦ ἐχθροῦ καταλύσαι τὸ φρύαγμα, πανεύφημε Πελαγία, τῷ σταυρῶ τοῦ Δεσπότου σωθεῖσα καὶ χάριτι.

Νῦν χάροις ἀληθῶς συναφθεῖσα Νυμφίου σου, Ὑπέρλαμπρε, μαρτυρίου καὶ τῆς σῆς παρθενίας τὰς λαμπάδας κατέχουσα.

ΘΕΟΤΟΚΙΟΝ.

Ο κύριος ἔν σοι, Θεομῆτορ, ἐσκήνωσε, τὸν ανθρωπον ἀναπλάττων, τὸν φθορᾷ πεπτωκῶτα, ἀπάτῃ τῇ τοῦ ὄφεως.

ΩΔΗ στ᾽.

Νομίμως τῷ Χριστῷ νυμφευσθεῖσα, προσέδραμες τοῦ μαρτυρίου τὸν δρόμον, ἐπιβαλουμέη τῷ σῳ Νυμφίῳ, καὶ λιμένι γαληνοτάτῳ τούτου προσέδραμες.

Επλάκη σῇ κορυφῇ ὡραιότατος στέφανος δικαιοσύνης, θεόφρον Πελαγία, Μάρτυς στεφανηφόρε· τὴν γαρ πιστιν μέχρι τέλους ἐτήρησας ἄτρωτον.

ΘΕΟΤΟΚΙΟΝ.

Ιὸν πρὶν μὲν ταῖς ἀκοαῖς τῆς Εὔας ἐξέχεεν ὁ σκολιώτατος ὄφις· σὺ δὲ μόνη τοῦτον ἐξετινάξω, Θεομῆτορ, τὸν ἀναιρέτην τούτου κυήσασα.

Hic notatur canendus Hirmus, cujus initium, Θύνω σοι μετὰ φωνῆς, & Contacion festi, deinde præscribuntur legenda ex Synaxario, post quæ prosequitur Chorus cœptum Canonem de Sancta.

ΟΔΗ Ζ᾽.

Καμίνου δίκην τὸ κεκαυμένον, Μάρτυς, ὄργανον, θείῳ πυρπολομενη αἵματι τοῦ Χριστοῦ ὑπομένουσα, ἐκραύγαζες· Εὐλογημενος ἐ͂ι ἐν τῷ ναῷ.

Ο περιβάλλων τὸν οὐρανὸν ἐν νεφέλαις, ἔνδοξε Μάρτυς, γυμνωθεῖσαν θείᾳ περιβολῇ κατεφαιδρυνεσε, ψάλλουσαν· Εὐλογημενος ἐν τῷ ναῷ.

ΘΕΟΤΟΚΙΟΝ.

Τὸ τοῦ Ὑψίστου ἡγιασμένον θεῖον σκήνωμα χαῖρε· διά σου γαρ δέδοται ἡ χαρὰ, Θεοτόκε, τοῖς κραυγάζουσιν· Εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξὶν ὑπάρχεις, πανάμωμε Δέσποινα.

ΩΔΗ Η᾽.

Ως Μάρτυς, ὡς λίαν ἀψευδὴς, Χριστοῦ πανεύφημε, τὴν τούτου δυναμιν ἐθεολόγησας, ἅπαντας θεοφρόνως ἐκ διδάσκουσα, καὶ προς εὐσέβειαν εἵλκυσας ψάλλοντας· Εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα τὸν Κύριον.

Σαφῶς μνηστευθεῖσα τῷ Χριστῷ, τὴν τοῦ τυράννου ὁρμὴν πᾶσαν κατέσβεσας, σοφίας πέλαγος βρύουσα, Πελαγία πανσεβάσμιε· καὶ διαδήμασι τρισὶ Μάρτυς κεκόσμησαι, Εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα, βοῶσα, τὸν Κύριον.

ΘΕΟΤΟΚΙΟΝ.

Πατρὸς ἐξ ἀνάρχου τὸν Υἱὸν καὶ Πνεῦμα ἅγιον ὁμολογοῦμεν πιστοὶ, ἐκ σοῦ, Πανάμωμε, λεγόντες σεσάρκωσθαι τὸν συνάναρχον μονογενῆ Λόγον Πατρὶ καὶ θείῳ Πνεύματι, καὶ βοῶμεν· Εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα τὸν Κύριον.

Tum canitur Hirmus, Χεῖρας ἐκπετάσας Δανιήλ.

ΟΔΗ Θ᾽.

Λόγος ἐξειπεῖν οὐκ ἰσχύει τοὺς σοὺς ἐπαίνους, Πελαγία· πέλαγος θαυμάτων γαρ βρύεις, τοῦ σοῦ Νυμφίου ῥώμῃ καὶ χάριτι· ὅνπερ καὶ νῦν δυσώπησον, πάντας σωθῆναι τοὺς ὑμνοῦντάς σε.

Εστης τῆς ἐφέσεως, νυμφὴ στεφανοφόρε Πελαγία· τῷ τῶν ὀρεκτῶν ἀηροτάτῳ, ἀξιωθεῖσα Μάρτυς, παρίστασθαι, καὶ τὴν τρυφὴν ἀπείληφας τῆς αἰωνίου ἀπολαύσεως.

Κόσμῳ τὴν εἰρήνην βραβεύειν τὸν σὸν Νυμφίον ἐκδυσώπει, Μάρτυς Πελαγία θεόφρον, τὴν ἐκκλησίαν φυλάττουσα ἐκ πειρασμῶν, καὶ χάριτι τούς σε ὑμνοῦντας καταυγάζουσα.

ΘΕΟΤΟΚ.

Ωράθης παρθένος καὶ μητὴρ ὑπερφυῶς, Θεογεννῆτορ, Λόγον συλλαβοῦσα ἐκ Πατρὸς, σεσαρκωμένον τούτον γεννήσασα· δἰ οὕπερ νῦν σωζόμενοι σὲ, Θεοτόκε, μεναλύνομεν.

ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓ. ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΟΛΒΙΑΝΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΥΤΟΥ ΜΑΘΗΤΩΝ.
Ex Synaxario Ms. Collegii Claromontani S. I. Parisiis.

Olbianus Episc. Aneorum, Martyr in Asia (S.)
Discipuli, Martyres in Asia (SS.)

Οὗτος ἦν ἐπὶ Μαξιμιανοῦ τοῦ Βασιλέως, ἡγεμονεύοντος Ἰουλίου Σέξτου Αἰλιανοῦ, Ἀγριππίνου καὶ Κλημεντίνου τῶν νεωκόρων θυσίαν ἐπιτελούντων τῇ Ἡρῇ, ἠναγκάζετο καὶ Ὀλβιανὸς ὁ ἅγιος Ἐπίσκοπος θῦσαι· ὁ δὲ πολλαῖς ἀντιθέσεσι καὶ λόγοις τὴν κατὰ Χριστὸν πίστιν ἐξυμνῶν καὶ ἀποσεμνύνων, τὴν δὲ εἰς τὰ εἴδωλα κακίζων καὶ διαβάλλων, πρῶτον μὲν ὀβελίσκοις πεπυρωμένοις τὸν νῶτον καὶ τὰ σπλάγχνα διακαίεται· ὡς δὲ οὐκ ἐνεδίδω, οὐ δὲ θῦσαι τῷ Ἡλίῳ ἐπείθετο, ἀνενεχθέντος περὶ αὐτοῦ τοῦ Ἀνθυπάτου καὶ προστάξαντος, ῥάβδοις ἀφειδῶς τύπτεται, ἐ͂ιθ᾽ οὔτως μετὰ * τῶν μαθητῶν διὰ πυρὸς τελειοῦται. Πολλὰ δὲ καὶ ἐν τῷ περιεῖναι τῷ βίῳ ὁ Ἅγιος ἐπιτελέσας θαύματα, ἔτι καὶ μετὰ τὴν ὁσίαν κόιμησιν, ἔνθα κατάκειται τὸ τίμιον αὐτοῦ λείψανον, ἐνεργεῖ, ὡς ἡ κατ᾽ αὐτὸν ἱστορία δηλοῖ.

[Annotatum]

* Ms. quidem solum habet μετ᾽ αὐτῶν, cum ipsis, scilicet discipulis, sed quia excidit discipulorum mentio, integravi sensum levi mutatione facta. Interjecto deinde S. Hilarionis Thaumaturgi elogio, quale dedimus XXVIII Martii, sequitur

DE MARTYRIBUS SCYTHOPOLITANIS
Ex eodem & Chiffletiano Mss.

Aphrodisius, Martyr, Scythopoli in Palæstina (S.)
Meldas, Martyr, Scythopoli in Palæstina (S.)
Macrobius, Martyr, Scythopoli in Palæstina (S.)
Valerianus, Martyr, Scythopoli in Palæstina (S.)
Leontius, Martyr, Scythopoli in Palæstina (S.)
Antoninus, Scythopoli in Palæstina (S.)
Socii LX Martyres, Scythopoli in Palæstina

Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ἄθλησις τῶν ἁγίων Μαρτύρων Ἀφροδισίου *, Μίλδα, Μακροβίου, Οὐαλερανοῦ, Λεοντίου, Ἀντωνίου καὶ τοῦ πλήθους τῶν Ἁγίων τῶν σὺν αὐτοῖς, ἐν Σκυθοπόλει μαρτυρισάντων. Τελεῖται δὲ ἡ αὐτῶν σύναξις ἐν τῷ σεπτῷ Ἀποστολείῳ τοῦ ἁγίου καὶ πακευφήμου Ἀποστόλου Ἰακώβου, Ἀδελφοῦ τοῦ Κυρίου, τῷ ὄντι ἔνδον τοῦ σεβασμίου οἴκου τῆς παναγίας ἀχράντου Δεσποίνας ἡμῶν θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας ἐν τοῖς Χαλκοπρατίοις.

[Annotatum]

* Ms. Chiffletianum ordinem nominum hunc proponit Ἀφροδισίου, Λεοντίου, Ἀντωνίνου, Μιλδᾶ Οὐαλλεριανοῦ, Μακροβίου καὶ τῶν σὺν αὐτοῖς. Taurinensia vero Mss. servato nominum ordine, sub quadam scriptionis diversitate, ea variant: & unum eorum post nomina enumerata habet καὶ τῶν σκυθοπολιτῶν ἑξήκοντα.

APPENDIX SIVE ADDENDA AVT EMENDANDA AD IV PRIMOS DIES MAJI.

AD DIEM J.

[Praefatio]

D. P.

Fol. 2 Col. 2 post nomen B. Panaccæ adde

Ven. Geraldus Canonicus Regul. Ansedæ in Lusitania.

Ibid. col. 1 ante alios prætermissos ponatur

B. Dom. Garciæ Martinez Ord. Melitensis in antiquo monasterio Lessensi Portuensis diœcesis Translatio, facta hoc die anno 1598, refertur a Georgio Cardoso in Hagiologio; qui de eodem longe prolixius agit: quod posteri nostri in supplemento facere poterunt, eo quo mortuus est die, 1 Januarii.

Fol. 3 col. 1 lin. 5 post verba, In martyrologio Franciscano Arturi, adde, & Hagiologio Lusitano Cardosi, tamquam in vicina Lusitaniæ Castella natus.

Ibid. col. 2 sub finem, hæc intersere:

B. Blasius, Episcopus Suanensis, hac die inscribitur Aciei bene ordinatæ plurium Sanctorum ac Beatorum utriusque sexus Ordinis Carmelitarum, ex variis Martyrologiis & Kalendariis collectæ per R. P. Philippum a Visitatione, Carmeli Valencenensis Suppriorem, secundum editæ anno 1679. Auctor in Notis ad eamdem manuscriptis (quarum ut rationem haberem saltem inter Prætermissos zogavit, uti libenter ad alios dies & feci & faciam) sic scribit: B. Blasius, ex urbis Senensis & Carmelitanæ Religionis alumno & vere religiolo, factus Soanensis Episcopus, tanta valuit sanctimonia, ut nedum surdos, claudos, leprosos & alios infirmos mirabiliter curaverit, verum & cuidam mortuo vitam feliciter restituerit, quam ipse ad annum 1287 sancte deposuit in Carmeli Senensis templo sepultus 1 Maji. Exinde miraculis ante & post mortem clarus, a populo semper excultus fuit. De illo latius agunt Sigismundus Titius Parochus Senensis, Philippus Metius, & Alexander Callossus in Vita illius &c. Optamus auctores hos videre: interim habemus Italiam sacram Ferdinandi Vghelli, in cujus tom. 3 videtur satis accurate deduci series Episcoporum Suanensium, nec tamen ullus ibi Blasius; sed econtra an. 1283 morienti cum opinione sanctitatis Davidi (qui ex Ordine Cisterciensi & monasterio S. Galgani assumptus fuerat) suffectus dicitur a Martino V, post Donati, Nicolai & Rufini electiones succeßive frustratas, Marcus quidam Aßisiensis Canonicus, quem constat ex publico instrumento ibi adducto adhuc vixisse anno 1286 mense Martio. Habemus etiam Fastos Senenses, ubi omnes quotquot in ea civitate vixere aliqua sanctitatis fama noti, collato studio totius Academiæ Inthronatorum, Kalendatim digeruntur; sed absque Blasio. Quin & ipsimet anno 1661 ecclesiam Ordinis Senis adivimus, & de talibus accurate interrogavimus Patres illos, qui tamen de eo nec verbum fecerunt. Quare pleniorem & certiorem de illius promotione, ætate, sanctitate & cultu notitiam expectari debuisse censeo, absque ullo ejus vel auctorum dictorum præjudicio,

Fol. 4 col. 1 ante S. Sabam ponantur

Elizabeth Evangelista, Ordinis S. Dominici Samorræ in Hispania; & Angelus Boninsegna, ejusdem Ordinis, Antiochiæ martyrio affectus a Saracenis: qui ambo cum titulo Beatitudinis referuntur in Anno sancto dicti Ordinis, a Dominico de Herre Belgice vulgato.

Ibid. Mafalda Regina… de ea latius agemus inter Prætermissos. Substitue Vitam dabimus in anniversario Depositionis, 2 Maji.

DE S. PHILIPPO APOST.

Philippus Apostolus, Mart. Hierapoli in Phrygia (S.)

Fol. II num. 24 adde: Deinde vero per litteras significavit, quod eidem Capiti, decentius deinceps conservando, D. Bernardus Ignatius Comes a Martinicz, supremus Regni Burggravius, Eques aurei Velleris, S. C. M. Consiliarius actualis intimus, & in Regno Bohemiæ primarius Locumtenens Regius, curavit statuam pectoralem argenteam inauratam pulchri operis, quam ecclesiæ Metropolitanæ tradidit anno MDCLXXIV die 1 Februarii.

DE S. JACOBO APOST.

Iacobus Apostolus, filius Alphæi, Martyr Ostracinæ (S.)
Iacobus Frater Domini, primus Episcopus & Martyr Hierosolymis (S.)

Fol. 22 col. 1 Ne quis, stabilitæ a nobis ante Aprilem Chronologiæ ignarus, solosque Baronii calculos sequi doctus, offendatur numero anni juxta æram vulgarem notati, sic lege primam lineam.

Annus is erat a morte Christi quartus, æræ autem vulgaris (cui annos quinque præponendos jam alibi demonstravimus) annus XXXIII.

Et rursus lin. 5.

Annus is erat ex usu vulgi jam dicendus XLVII, a vero autem Christi natali numerandus LI.

Fol. 24 col. 2 ad finem §. 3 addantur sequentia:

Adde hic si placet ex Cardoso, S. Iacobi Minoris cultum usque in mare Atlanticum a Lusitanis propagatum: civitas enim Funchal, insulæ Materiæ caput & Episcopali Cathedra insignis, anno MDCVII petiit a Paulo V Pontifice Maximo, atque per Breve XVII Decembris expeditum impetravit, ut sibi liceret agere festum ejus, cum proprio Officio atque Octava per modum Duplicis I Claßis, idque 2 die Maji, ne S. Philippo detrahatur quidpiam. Tam singularis autem venerationis causam resert Cardosus ex Doctore Gaspare Fructuoso, in sua Insularum historia lib. 1 cap. 26 sic scribente: Anno MDXXI ingens mortalitas depopulabatur civitatem, sicuti etiam annis prioribus continuis aliquot. Ut ergo tanto tamq; diuturno malo remedium inveniretur, placuit Capitaneo Simoni Gonsalvio atque Senatui sortes jacere, quem Patronum suæ civitati legerent; & sors cecidit super S. Jacobum Minorem. Mox igitur erecta est sumptu publico ecclesia insignis, ad quam ducta quidem supplicatio est, non tamen pestilentia prorsus extincta: sed annis singulis recrudescens sæviit usque ad annum MDXXXVIII. Tum vero injecta quibusdam cogitatio est (quam divinam fuisse inspirationem exitus ipse docuit) ut auferrentur tigilla tam majora quam minora ab ædibus, quæ tali signo jubebantur caveri, interdicto cum inquilinis commercio, utque tam sani quam infirmi promiscue inter se versarentur suæ quique domi, atque instituta processione prædicta tigna comportarentut ad altare jam pridem electi Patroni, quemadmodum ibidem adhuc ad perpetuam rei memoriam servantur. Redeuntes autem a processione domum, qui illam fuerant comitati sani, suos quique infirmos sanatos invenere: neque ex ea die pestis amplius ulla afflixit insulam, solennissimo deinceps festo die 2 Maji beneficium commemorare solitam, cultu nihili minori quam adhibeatur ad celebrandum festum Corporis Domini. Hactenus Gaspar. Addit Cardosus: Etiam insula Capitis-viridis solennissime festum ejusdem sancti Apostoli agit, quotannis nova excogitans argumenta demonstrandæ publicæ hilaritatis, eo quod die ejus festo primum detecta a Lusitanis anno MCCCCLXVIII illac præternavigantibus, nomen illius tunc acceperit.

Fol. 26 post num. 30 adde:

Quæ inter Petavium nostrum & Salmasium agitata est aliquando quæstio, ab hoc inconstantißima intricatione perplexa, ab isto solidißime dissoluta, Majoribusne an Minoribus Apostolis accensendus sit S. Jacobus Hierosolymorum Episcopus, hic a nobis non tangitur. Non enim Minorem Jacobu dici asserimus eo sensu, quo homo hæreticus ipsum retrudit ad inferiora subsellia, tamquam coadjutorem & ministrum Majorum Apostolorum, quales fuerunt SS. Clemens, Timotheus, aliique ipsorum discipuli, paßim soliti Apostoli nominari a Græcis: sed solum dicimus, non magis ipsum fuisse e numero duodecim, quam fuerit ipse Paulus, extra ordinem post Christi mortem adscitus, & pari cum duodecim potestate ad Ecclesiæ totius regimen donatus: quam potestatem etiam in Iacobo Fratre Domini agnoscimus: adeoq; nihil præjudicamus iis, quæ lib. 1 de Doctrina temporum cap. 7 & 8 definiuntur a Petavio.

Fol. 28 col. I num. 40 post medium ante hæc verba: Habet etiam civitas Ancona, interpone:

Brouwerus in Annalibus Trevirensibus ad an. 855 recitat Instrumentum, quo enumerantur donaria & Reliquiæ, a Lothario Iuniore ad cultum monasterii & ecclesiæ Prumiensis oblatæ, coram Thietgaudo Trevirensi & Rutgando Arelatensi Episcopis; primoque inter Sanctorum ossa loco ponit, manum S. Jacobi Fratris Domini cum parte brachii.

Fol. 34 in Annotatis lit. b scribitur Judæ & Simeonis: iterumque Judam & Simeonem; utrobique lege, Simonis, Simonem, ne forte de secundo Hierosolymorum Episcopo Iacobi Adelphothei successore, Christi (ut fertur) consanguineo, loqui nos putet aliquis.

DE S, ANDEOLO.

Andeolus Subdiaconus, Martyr, in territorio Galliæ Vivariensi (S.)

Fol. 35 num. 4 lin. 6 post hæc verba clarere miraculis, adde:

Idem anctor pag. 207 ex instrumento Leodegarii Vivariensis Episcopi sub nota anni MCVIII hæc profert verba: Ego Leodegarius Episcopus, cum consilio Clericorum, ecclesiam S, Andeoli in loco qui Burgias dicitur, ubi sacratissimum corpus ejusdem Martyris quiescere videtur, temporalibus bonis quondam locupletem, nunc autem multis modis attritam, committimus atque donamus sub cura & providentia Leberti Abbatis S. Rufi: Sub qua novum loco cultum & Sancto venerationem acceßisse, nequaquam est ambigendum: quo autem nunc loco res ibi sint nescimus, sed veremur ne cum reliquis illorum tractuuw sanctuariis, etiam hoc violatum sit superioris seculi funesta rabie, quæ hæresim Calvinianam omnibus post futuris seculis reddidit execrabiliorem.

Fol. 39 Post Vitam seu Paßionem S. Andeoli additam voluissemus miraculorum vel historiam, vel mentionem saltem, si eorum notitiam habuissemus. Hanc nunc aliquam accipimus ex tractatu Ioannis Columbi nostri, lib. 2 de Gestis Episcoporum Vivariensium, ubi hoc eorum proponitur initium: Cum in nomine sanctissimæ Trinitatis gloriosissimus atque piissimus Karolus Rex Burgundiæ seu Provinciæ Galliæ, mare usque terminato, Deo favente potiretur imperio; anno siquidem incarnationis Dominicæ DCCCLVIII. Ea ut haberemus operam dedimus, sed hactenus irritam: quare rogamus etiam post hac ipsa nobiscum communicari, ut vel in supplemento Maji dari aliquando poßint.

DE S. FLORINA.

Florina Virgo, Martyr in Arvenia (S.)

Fol. 47 post num. 5 adde:

P. Ioannes Columbi; cujus erudita opuscula omnia in unum collecta volumen nuper prodierunt. libro 2 de gestis Vivariensium num. 59 describit membranam, apud Canonicos Vivarienses ita continentem: Inenarrabilis memoriæ Leodegarius, hujus Ecclesiæ Episcopus, [Caput S. Florinæ Vivarice.] Apostolicæ Sedis legatus, cum multas Sanctorum reliquias ad ecclesiam B. Vincentii contulisset, & eam multis & variis ornamentis ornasset; volens parietes ipsius, qui jam ruinam minabantur, in melius reformare; cum partem illam, quæ Caput dicitur, dirueret; invenit ibi plurimorum Sanctorum reliquias, quas beatissimi prædecessores sui, de diversis partibus mundi ad ecclesiam istam contulerunt: quas omnes cum magna devotione posuit, & eorum scripta conscribi fecit. Id est earum catalogum texi: hic enim ibi subsequitur ipsis antiquis verbis: & sunt eæ notorum Sanctorum pleræque, nisi quod ignota nobis misceantur nomina S. Vesterii, S. Troci, S. Theofredi, S. Arcontii Brinocensis, S. Cannati, S. Foræ, S. Tutael: de quibus gaudebimus aliunde discere. Cujus autem causa hæc indicamus, est Caput S. Florinæ Virginis & Martyris, ante Visulanarum reliquias sub finem nominatum. Quas omnes, ait prædictus auctor, sancte servavit Vivariensis ecclesia usque ad Patrum nostrorum memoriam, cum Calvinistæ illusas & injurioso pede calcatas dederunt ignibus. Iste autem adeo laudatus Leodegarius anno MCVI fuisse invenitur Episcopus, & MCXVII Concilio Trenolchiano interfuisse.

DE S. THEODULPHO.

Theodulphus Presbyter Treviris ad Mosellam (S.)

Fol. 100 col. 2 post primam lineam dele sequentes quatuor & has substitue:

Quos ex priori conjuge genitos, atque e sinu Sigesari Episcopi abreptos, testatur Olympiodorus apud Photium in Bibliotheca: idemque Olympiodorus addit, Ataulpho, post solenniter celebratas cum Galla nuptias Narbonæ Galliæ urbe, natum esse ex hac secunda conjuge filium, cui Theodosio nomen dedit; extinctum autem postea infantem vehementer luxit: quidni similiter, secundo vel tertio aut etiam quarto sui conjugti anno, alios etiam filios ex marito barbaro Galla pepererit? quibus vel tyrannus Sigericus pepercerit, propter tenellam ætatem nonnullamque matris commiserationem, vel cura nutritiorum profuerit ad latendum, brevi illo septem dierum spatio, quo is regnum tenuit; succedente Walla, moribus diversißimo & Romanæ pacis, quam Ataulfus fuerit meditatus, concludendæ studiosißimo, quod mox fecit, restituens Imperatori sororem, cum duobus (ut opinari libet, donec contrarium aliunde doceatur) liberis ex Ataulpho prædicto. Don Ioseph Pellicer in Appendice ad Apparatum Monarchiæ Hispanicæ antiquæ, de duobus Maximo & Marco distinguendis, pag. 14 agit de Theodorico, quem Sigesarus subduxerit filiorum Regalium cædi, natum ex Placidia: sed nolo Dextrinis figmentis conjecturam meam stabilire: satis est in veteri historia nihil esse quod obstet, in Olympiodoro vero, scriptore coævo, etiam quod faveat. Certe Theodolphi ac Theodorici nomina &c.

DE S. EVERMARO.

Evermarus, in agro Tungrensi occisus (S.)

Fol. 121 col. 1 ante num. 6 adde ad sinem num. 5

Ioannes Merssæus Cratepolius in Catalogo Electorum Ecclesiasticorum cap. 4, quod continet Episcoporum Tungrensium & Leodiensium Annales, cum memoria Sanctorum qui sub iis floruerunt, etiam S. Evermarum nominat, ut qui ab impiis innocenter occisus, Christi Martyr effectus, crebrisque & insignibus miraculis declaratus est fuisse in conspectu Domini pretiosus.

Fol. 137 col. 1 in Annot. litt. e, ad dexteram Mosæ ripam, lege, ad lævam.

DE VENERABILI GERALDO
ORDINIS CANONICORVM REGVLARIVM. ANSEDÆ IN LVSITANIA.

Ven. Geraldus Canonicus Regul. Ansedae in Lusitania

D. P.

[1] Decem ab urbe Portuensi leucis, in ripa Durii fluminis, [Olim. Canon. Regul.] locus est, a trecentis & quinquaginta circiter familiis habitatus, propter irrigui undiq; soli commoditatem; Anseda nuncupatus, ex nomine, ut fertur, cujusdam nobilis Gothi. Huic mons adjacet, asper atque aridus, in cujus medio conspiciuntur veteris ecclesiæ parietes adhuc integri, triplici fornice desuper commißi, quam fuisse monasterii, S. Mariæ de Hermello dicti, indubitata traditio est. Canonicalem eam ecclesiam fuisse eadem traditione creditur. Hoc certum, quod Æra MC LXXIX, id est anno Christi MCXLI, non ibi, sed Ansedæ, conventus fuerit Canonicorum Regularium, S. Andreæ nuncupatus, quibus eorumque Priori Adenulfo Rex Alphonsus, VIII Kal. Maji, latifundia donavit ingentia, cum jurisdictione perquam ampla; quæ cum venissent in Commendam D. Emanuelis de Sousa, & hic ad Poruensem Cathedram esset evectus; D. Catharina, pro suo nepote Sebastiano regnum administrans, anno MCLIX impetravit ab Apostolica Sede licentiam, [nunc Prædicatorum ecclesia] Canonicam istam convertendi in potestatem Ordinis S. Dominici, cui tunc Provincialis existens Venerabilis P. Fr. Ludovicus Granatensis, ibidem constituit Vicarium, capitulariter deinceps eligendum a sex, quos Ordo istic habet, Religiosis.

[2] Hoc in loco, (uti in suo Hagiologio scribit Georgius Cardosus, cujus Annotationes jam dictam illius descriptionem subministrarunt) hoc, inquam, in loco præsenti die honoratur quædam grandis pretii Reliquia, vulgariter nuncupata Caput Sanctum, propter continua miracula quæ per ipsum operatur Altissimus: propter quæ etiam asservatur magno cum decore in capsa deaurata proprioque sacrario intra altare venerabilis Sacramenti. [habet Caput sanctum,] Ex traditione (cujus in similibus casibus magna solet esse auctoritas) pro certo creditur, ipsum esse probi cujusdam Canonici, nomine D. Giraldi, qui perquam honeste ac laudabiliter vixerit in monasterio Hermellensi Canonicorum quondam Regularium, quales etiam in monasterio Ansedensi fuerunt: cujus corpus ad latus aræ majoris tumulatum, pro majori devotorum ipsum invocantium commodo fuerit translatum a Priore quodam sub altare Dominæ nostræ, Caput vero ad ecclesiam Ansedensem: ubi hoc die colitur inter manus unius Sacerdotis linteati atque stolati, qui ipsum a mane usque in noctem, ardentibus cereis utrimque facibus, [miraculis clarum,] osculandum præbet, oculisq; ac capiti accedentium undique devote admovet. Ex hoc autem pio contactu plurimi, a lupis vel rabidis canibus admorsi, miraculosam recuperant sanitatem, nec non alii quicumque herpete, scabie vel rabie infecti. Usque adeo autem fides accurrentium successibus istis roborata est, ut panniculos, stramenta, fœnum sacro Capiti admoventes secum pro Reliquiis auferant, etiam in remotas partes, eosdemq, ibi experiantur effectus, quibus heroica defuncti illius sanctitas comprobatur.

[3] Hactenus in textu Cardosus, in Annotatis vero addit, quod Sepulcrum saxeum, in veteri Hermellensi ecclesia, [& in monte sepulcrum venerabilis Geraldi,] sic insertum est parieti sacelli majoris, ut aforis dumtaxat conspiciatur; idque plusquam palmum supra terram elatum, sed injuria temporis aerisque sic affectum, ut insculpti Gothicis litteris epitaphii sola secunda linea legi utcumque possit; que dici queat eo fine conservata divinitus, ut notitiam nominis ad posteritatem transmitteret. Porro supra ipsum lapidem ex parte sinistra pullulat exigua ficus, cujus folia ad facilitandos periculosos partus plurimum valere experientia compertum est: quisquis autem doloribus lateris cruciatus, [cum ficu miraculosa.] ipsum devote applicat eidem lapidi, perfectam solet sanitatem recipere. Atque hæc omnia habentur ex Fr. Joanne Lopez parte 5 Chronicæ Dominicanorum lib. 2 cap. 34: Fr. Ludovico de Sousa in 3 parte hujus Provinciæ lib. 6 cap. 2: Gaspare Alvaro Lonsada lib. 2 Terrirorii inter Durium & Minium fol. 333: atque ex testimoniis variarum personarum Ecclesiasticarum ac secularium, Deum timentium ac fide dignarum, juridice exceptis a P. M. Fr. Emanuele de Figueredo, Vicario Ansedensi, anno MDCLVIII die XIX Junii ad instantiam Abbatis de Refojos Michaëlis Brandani de Silva, in ipso conventu commorantis.

[4] Digna isthæc visa sunt nobis, quorum respectu prædictus Giraldus, cujus capiti ac sepulcro is cultus defertur ab immemoralibi, quem solis Sanctis aut Beatis deferendum esse Ecclesia definivit, hoc in opere collocaretur, saltem cum titulo Venerabilis: quousque concedatur a potestate sublimiori usus tituli religiosioris: nullius tamen addito anni vel seculi charactere; quia nullus uspiam invenitur expressus. Quod si conjectura facienda sit aliqua, [Videtur vixisse seculo 12.] &, si Canonicorum Regularium Ordini, qualis sub Eugenio III, & Alexandro item III, ac Regula S. Augustini, toto orbe refloruit, annumerari Geraldus ipse debeat, posset is seculo XII adscribi, crediq; fuisse unus aut etiā primus præcipuusq; eorū quorū studio decus Canonici instituti restauratum sit Ansedæ, & ad novum S. Andreæ conventum deducta colonia: sic tamen ut ipse vel in monte manserit, vel ad eumdem redierit veteris ecclesiæ ædilis atque custos, sacrorum istic faciendorum causa. Horum enim consuetum ordinem cultumque seculis adhuc aliquot ibi fuisse conservatum, persuadet superstes etiam nunc fabrica: in cujus latere quod superest epitaphium, utinam diligenti cura aliquis exprimat mittatque ad nos, pro longo quem habemus dignoscendorum cujusvis ætatis characterum usu, ex ambesis notarum qualiumcumque reliquiis aliquid forsitan elicituros, quo operæ pretium tulisse ea diligentia videatur.

AD DIEM II.

[Praefatio]

Fol. 166 col. 2 ante nomen S. Antonini.

B. Mafalda, Lusitaniæ Regis filia, Ordinis Cisterciensis Aroquæ.

Fol. 168 col. 1 circa finem intersere

S. Lucifer Episcopus Calaritanus (sicuti ad nos scripsit qui Vitam Italice a se collectam misit, post quam hic Tomus pridem impressus erat, Mag. Fr. Ambrosius a Tarento Augustinianus) festive colitur Calari hoc die: nos ejusdem Sancti Acta pridem etiam Latine collegimus, & ex Italicis suppleta dabimus XX Maji.

Fol. 182 col. 2 num. 6 lin. 12.

Existimari, quam existimetur, dele, quam existimetur.

DE S. ATHANASIO.

Athanasius, Episcopus Alexandrinus (S.)

Fol. 191 post num. 36 adde

Anonymus auctor Orationis de rebus in Nicæna Synodo gestis, apud Lipomanum & Surium 10 Iulii, multa fabulatur de accessu Patrum ad urbis Constantinopolitanæ Dedicationem: dicationem; qui cum honoris causa apud Metrophanum, regiæ illius urbis Episcopum, convenissent; isque in sua Sede successuros sibi Alexandrum & Paulum prædixisset, conversus ad Alexandrum Alexandrinæ Ecclesiæ Antistitem dixerit; Et tu, Frater Alexander, egregium relinques successorem: & manu accipiens Archidiacorum Athanasium, subjunxerit; Ecce strenuus Christi miles: is te sequetur, qui non solum una cum Alexandro fratre meo decertavit adversus Arii impietatem, sed adhuc cum eo multa & magna suscipiet certamina: non solum autem eum manent secunda, sed etiam cum forti ac strenuo Paulo sustinebit tertia. Hæc quam tempore non suo dicta scribuntur, cum diu ante Nicænum obierit Metrophanes, & quinquennio post illam celebrata sit urbis Dedicatio (sicut recte observat Baronius) ita aliquo alio tempore vere esse dicta, non potest ex sola ejusmodi auctoris assertione verosimiliter credi: prius enim probandum foret, aliquando vel cum puero Athanasio Constantinopolim excurrisse Alexandrum, Metrophanemque vidisse.

Fol. 203 num. 110 lin. 8 post hæc verba, prænarratæ fabulæ, adde

Placuit deinde consulere Annales Christophori Broweri, Trevirensium tradionibus, utcumque excusabilibus, haud facile quidquam detracturi: invenimusque de hoc puteo solicite quærentem, tandem nihil verosimilius judicasse, quam quod in quibusdam de Translatione S. Mathiæ antiquis Mss. legitur, Puteum hunc neglectæ vetustatis, a Christianis fuisse oppletum ossibus cineribusque Martyrum: additque patrum memoria lectos versiculos, quibus in eodem puteo condita fuisse trecentorum Martyrum Thebæorum capita diserte prodebatur. Atque hinc putat, credula inter faciles & incuriosos acceptum fama, Reliquiarum amore juxta delituisse Athanasium. Quam hujus latitationem postquam animose & sincere refutavit Browerus, etiam ingenue agnoscit de Symbolo, vix ullam satis idoneam sibi apparere causam ejus Confessionis apud Treviros exhibendæ; eoq; se potius trahi, ut credat, ejus edendæ necessitatem Athanasio Romæ fuisse impositam, quando ejus apud Julium ab Ariano Eusebio clam oppugnata litteris integritas est, eoque propendere ait, quamvis videat scriptores passim ab annis amplius quadringentis solis Treviris eam gloriam tribuere, pro Romanis vix quemlibet unum stare. Alexander Wilthemius &c.

Ibid. post num. III adde

Hactenus scripseram ex communi sensu, tribuente Symbolum istud S. Athanasio ipsi, cujus nomen præfert, tamquam auctori: nec enim adhuc legeram aliquem, qui ea de re mihi injiceret scrupulum; quem alias movere debuisset vel leviter attendenti ad verba, [Symbolum Quicumq; vult,] tam distincta Eutychiani & Nestoriani erroris condemnatio, quam continet pars Symboli ejusdem secunda, ubi dicitur Christus, licet Deus sit & homo, non duo tamen sed unum esse: unus aurem non conversione Divinitatis in carnem, sed assumptione humanitatis Deum; unus omnino non confusione substantiæ, sed unitate personæ. Animum ergo, ad alia plurima investiganda distractum, primus mihi (ut quod res est consueta ingenuitate profitear) Pasqualis Quesnel revocavit, in Appendice ad S. Leonis Magni Dissertat. 14, agens de variis fidei libellis seu formulis descriptis post antiquißimum eumdemque amplißimum Codicem Canonum ecclesiasticorum & Constitutorum Apostolicæ Sedis, qui ab Innocentio 1 usque ad Leonem 1 inclusive in usu Romanæ Ecclesiæ fuit. Etenim cum de singulis istis suo more breviter eruditeque tractasset, nec in iis Athanasianum Symbolum inveniretur, sumit hinc occasionē agendi de ejus ætate atque auctore: sic tamen ut ipsius textus Ecclesiæque eo utentis auctoritati decedere patiatur nihil. Ejus hac de quæstione digressiunculam ad instruendum minus eruditum lectorem, qui forte, ut ego, in ejusmodi disputationem hactenus non inciderit, ipsius Paschalis verbis dare malim, ut sit

APPENDIX
Ad Caput X de Vita S. Athanasii.
Symbolum, vulgo S. Athanasii dictum, cujus sit ætatis & auctoris?

Athanasius, Episcopus Alexandrinus (S.)

AUCTORE D. P.

[1] Post undecim formulas seu libellos fidei, editos sub nominibus Apostolorum, [antiquioribus ignotum] Synodi Nicænæ, Synodi Constantinopolitanæ, contra Pelagium, contra Arianos, Faustini, Anonymi ac forte Gregorii Bœtici, Augustini, alterius Anonymi, Damasi Papæ, tertiique Anonymi; Post tot, inquam fidei libellos, quos studiose servabat Ecclesia Romana in suo Canonum Decretorumque Codice, mirabitur aliquis inter eos desiderari præclaram illam fidei confessionem, quæ Symbolum S. Athanasii dicitur, & cujus laus in Officio Ecclesiastico per omnes Occidentalis saltem orbis Ecclesias. Quod certe Symbolum numquam prætermissum esset a Romanis, alias longe minoris momenti formulas in illum suum Codicem conjicientibus; si illud tunc temporis eisdem innotuisset: præsertim vero si, quod contendit Emin. Card. Baronius, eam fidei suæ confessionem Romæ S. Athanasius edidisset Latino sermone, recitassetque coram Pontifice eique assidentibus Episcopis. Augebit admirationem, quod in illo testimoniorum delectu, quem S. Leo cum epistola sua 134 ad Leonem Augustum misit, quique ab eodem vel ab alio insertus est Codici Romano sub Capitulo 41; quod, inquam, Symbolum illud Athanasianum locum non habeat in illo delectu, ubi aliqua e S. Athanasii scriptis excerpta leguntur, quibus illa Confessio & familiarior esse debuisset S. Leoni, & clarius potentiusque Eutychis errorem profligasset, & Ecclesiæ Romanæ privilegiis addidisset roboris plurimum.

[etiam S. Leoni Papæ,] Hæc mirabuntur aliqui: ego vero miror magis, vel ex hoc unius S. Leonis silentio nondum viris aliquot eruditis fuisse persuasum, non Athnasii esse Opusculum istud, sed alterius auctoris, qui vel Leoni ejusque prædecessoribus ignotus fuit, vel ætate inferior. Utrumque igitur hoc argumentum, ex S. Leonis silentio & Codicis omissione petitum, ceteris accedat, quibus istud scriptum olim Athanasio abjudicarunt scriptores doctissimi. Non est hujus loci vel otii de illius Auctore fusius operosiusque inquirere: abunde enim jam id præstitum est & erudite a doctissimo viro Gerardo Joanne V ossio, de tribus Symbolis disserente. Paucula solummodo vice Appendicis addere hic visum est, occasione libellorum fidei, quos discussimus, & testimoniorum a Leone collectorum contra Eutychen: ut, si qua lux ex nova conjectura rei hactenus obscuræ affulgere potest, ea lectorem non frustremus. Certa imprimis ab incertis secernenda sunt, tum suspiciones conjecturæque in medium adducendæ.

[jam passim apud eruditos creditur non esse Athanasii Alex.] Primo itaque jam omnium fere eruditorum consensu constat, opusculum istud S. Athanasii Alexandrini fœtum non esse: quod maxime arguit stylus ipse sermonisque contextus, qui nullatenus Græci hominis est, sed Latini: confirmaturque tum ex eo quod Athanasius ipse testatur in epistola ad Antiochenses & alibi, procul se fuisse a condenda nova fidei formula; & præterea, Nicænæ Synodi Symbolum suis omnibus numeris absolutissimum esse, semper contenderit: tum ex alto silentio, quo usque ad sextum saltem seculum sepultum fuit hoc Symbolum. Cum enim neque S. Cyrillus Alexandrinus, Athanasii successorum unus, neque alii scriptores Ecclesiastici vel Antistites, qui in Ephesino Calchedonensique Conciliis fidem Catholicam adversus Nestorium & Eutychen propugnaverunt, umquam ex illo quidquam protulerint, nec umquam illius fecerint mentionem; quis sibi persuadeat inter Athanasii opera recensitum tum fuisse illud Symbolum? His plura qui legere voluerit, adeat laudarum Vossium, aliosque, qui hac de re prolixiores Commentarios ediderunt.

[2] Ex hac ultima ratione evincitur pariter, quisquis tandem Symboli istius auctor fuerit, eum post exortam damnatamque non solum Nestorii, sed etiam Eutychis hæresim floruisse; imo post Leonis Magni tempora. Detur enim per indulgentiam nonnullam, omissum fuisse Athanasianum hoc Symbolum in Concilio Ephesino & Calchedonensi: [sed auctoris post an. 458 scribentis,] certe numquam posteriorem S. Leonis diligentiam fugisset, qui sæpe sæpius post quartam Synodum scribens ad Orientales Episcopos, & propriam Orientalium Ecclesiarum traditionem appellans, numquam tamen Athanasii Symbolum commemorat, in quo tam expresse, tam distincte, utraque illa hæresis confoditur. Sed neque anno Christi CCCCLVIII notum erat, cum illam testimoniorum congeriem ad Leonem Augustum mitteret; quæ post excussa denuo Apostolicæ Sedis scrinia auctior prodiit altera, quam ad Synodum Calchedonensem dudum direxerat. Quin & eorum Pontificum, qui adversus Acephalos Eutychianosque decertarunt, silentium de isto Symbolo, testatur, illud adhuc tum ignotum fuisse.

[3] Constat hujus Symboli auctorem posteriorem non esse anno Domini sexcentesimo septuagesimo: [diu tamen ante annum 670] hoc quippe anno habita est Augustodunensis in Gallia Synodus, sub S. Leodegario Episcopo, cujus hic Canon legitur: Siquis Presbyter, Diaconus, Subdiaconus, vel Clericus Symbolum, quod Sancto inspirante Spiritu Apostoli tradiderunt, & Fidem S. Athanasii Præsulis irreprehensibiliter non recensuerit, ab Episcopo condemnetur. Imo & jam ab anno DCXXXIII aliqua ex isto Symbolo descripta mihi videntur in ea Confessione fidei, quæ edita est a Concilio Toletano IV, habeturque capite I ejusdem.

[4] Dubium non est quin multis ante Synodum illam Augustodunensem annis compositum sit, & jam olim per totam Ecclesiam celebre evaserit: numquam enim sapientissimi Antistites id commisissent, ut istam fidei formulam, omnium ordinum Clericis amplectendam, & irreprehensibiliter, ut aiunt, custodiendam Synodali edicto sub condemnationis pœna præciperent, imo & illam e regione cum Symbolo Apostolico ponerent, nisi jam longo usu recepta, approbata, & inter germanas magni Athanasii lucubrationes numerata fuisset, quod nisi post plurimorum annorum seriem fieri vix potuit.

[5] [circa finem sec. 5 aut 6,] Hinc sequitur ejus auctorem non extra centum fere annorum illorum spatium requirendum esse, qui ab Hilari Papæ, Leoni succedentis Pontificatu, usque ad sinem sexti seculi vel septimi initium elapsi sunt. Ut LX saltem vel LXX ante Synodum Augustodunensem anni evulgando Symbolo dentur, ejusque auctoritati per omnes Ecclesias stabiliendæ: præsertim cum hujusmodi Canones Augustodunenses, S. Leodegarii dicti, quibus & ille qui de Symbolo agit annumeratur, a solo Leodegario in Diœcesana Synodo pro Ecclesia sua conditi esse videantur, ut vel ille titulus indicat. Existimandum enim non est, unicum Episcopum hoc sibi arrogaturum fuisse, ut novum Symbolum, nec ab universa Ecclesia vel usu receptum, vel a multis approbatum, Clero suo velut fidei tesseram, memoria tenendam, corde credendam, ore confitendam, gravi intentata pœna, præciperet. Quamquam, ne quid dissimulem, vix aliquid certi ex unico illo Canone Augustodunensi statuere auderem, nisi me doctissimorum virorum compelleret auctoritas, Jacobi, inquam, Sirmondi, Petri de la Lande, & Godefridi Hermantii, qui laudatum Canonem ad annum DCLXX referre non dubitarunt; cum tamen nec MSS. collectiones, ex quibus editus est, nec ulli auctores quidquam de illius ætate vel leviter attingant; nec potior videatur esse ratio illum S. Leodegario ejusque Synodo tribuendi, quam posteriori alicui Augustodunensi Episcopo vel Concilio. Eorum tamen sententiæ libenter accedimus, donec lucis amplius aliquid affulgeat. Hujus ergo auctoris, quem inquirimus, ætatem, intra annum circiter CCCCLXXX & DC, statuendam esse putamus, vel etiam intra brevius spatium.

[6] Certum videtur neque casu neque librariorum incuria nomen Athanasii in hujus scripti titulum irrepsisse, sed potius ex certo consilio ab ipso auctore fuisse S. Athanasio adscriptum: quotquot enim illius exemplaria, seu manu exarata, seu excusa hactenus visa sunt, præ se ferunt Athanasii nomen.

[7] [scribentis autem sub alieno nomine,] Tantum abest ut imposturæ arguendus sit, quisquis talem fidei professionem sub alieno nobis nomine ingessit; quin potius spiritu Dei istud consilii ab eo ceptum fuisse, evincit ipsius Symboli contextus, in quo mire elucet & fidei docta simplicitas, & divina spiritus unctio, quibus ita Sanctis Ecclesiæ Patribus Athanasii fide dignum apparuit, ut illud singulis Dominicis omnium Clericorum ore celebrari, & inter Officii Ecclesiastici partes censeri voluerint. Enimvero latissimum discrimen est inter ipsum & impostorem illum, qui nobis tot commentitias epistolas, sub Pontificum Romanorum nominibus pessima arte menteque confictas, protulit: in hujusmodi enim epistolis nihil pœne est, quod non aliis turpi furto subreptum fuerit, vel quod iis Pontificibus, quibus ipsæ tribuuntur, indignum non sit, utpote & illorum temporum disciplinæ adversum, [sed citra imposturam,] & ex consutis pannis male compactum. In hoc vero Athanasiano Symbolo omnia Athanasio digna sunt, omnia fidei sinceritate, quæ exponitur, apprime convenientia. Imo nec titulus ipse potest mendacii omni ex parte argui: non enim, ut in hodiernis codicibus legitur, Symboli nomen præ se tulit, sed Fidei. Ita in Augustodunensi Canone supra descripto, in Breviario MS. Monasterii Casinensis sexcentorum fere annorum, de quo inferius dicturi sumus, & alibi. Genuinumque esse scripti hujus titulum probant versiones Græcæ, in quibus appellatur Ἔκθεσις, vel ὁμολογία τῆς καθολικῆς πίστεως, vel περὶ πίστεως κατὰ συντομίαν; Hoc postremum habet Symbolum Athanasianum a Græcis interpolatum, a Jacobo Usserio editum: auctores pariter Latini illud; Expositionem fidei, vel, Sermonem de fide, inscribunt: inter quos Hincmarus Archiepiscopus Rhemensis. Hanc autem esse Athanasii fidem, quæ hoc Symbolo continetur, nemo inficias ierit, qui quidem Athanasium crediderit a Catholica fide non recessisse.

Sed cur, inquies, auctor Catholicus alieno nomine, non suo, opus suum inscripsit? Dum enim Athanasii nominatur Symbolum, quod tamen S. Athanasii non esse convincitur, metuendum est ne inter spuria & apocrypha numeretur; quod Salonius Episcopus Gallus timebat, ne Salviani libro eveniret, quem sub Timothei nomine ad Ecclesiam Catholicam scripserat. Verum quod Salvianus respondet in epistola ad eumdem Salonium, respondeo similiter: sufficere ad excludendam penitus apocryphi styli suspicionem etiam hoc solum posse, [sicut Silvianus sub nomine Timothei;] quod satis perspicuum est, libros notericæ disputationis esse, & a posterioris temporis homine divinarum rerum studio atque amore conscriptos. Carent enim apocryphi suspicione, qui agnoscuntur nec Athanasii, nec hominis Athanasio coævi, nec Græci esse auctoris. Quod autem proprium nomen subticere voluerit, id metu hæreticorum & adversariorum fidei, cum quibus auctor vivebat, dum scribebat, accidisse putandum est: de quo & amplius aliquid inferius dicemus.

[idque justa ex causa.] Ex his porro, quæ supra statuimus, quæque vix in dubium revocari possunt, hoc elicimus, quod ad inveniendum auctorem hujus Symboli viam aperit: Auctorem scilicet illum imprimis Catholicum intra centum fere illos annos vixisse & floruisse, qui Leonis vel Hilari Romanorum Pontificum mortem proxime secuti sunt: eumdem metu persecutionis nomen proprium suppresisse, ac proinde eum in ea regione sedem habuisse, in qua fidei Catholicæ hostes, Arianique præsertim rerum potiebantur; & eo tempore, quo Arii, Nestorii, & Eutychis errores longe lateque spargebantur: tres enim istas potissimum hæreses hoc Symbolum confodit.

Omissa porro eorum sententia, qui illud homini Gallo tribuunt, in quibus est Pithœus lib. de Process. Spiritus sancti, quam in sententiam propendere se profitetur Vossius in Appendice suæ in hanc rem Dissertationis: [Videtur is fuisse Vigilius Tapsensis,] contendo hæc omnia, quæ præmisimus, maxime convenire Vigilio Tapsitano seu Tapsensi in Africa Episcopo, neminemque videri, cui potius hoc Opusculum tribui queat, quam acerrimum hunc Catholicæ fidei defensorem. Floruit enim Vigilius iste sub sinem quinti seculi, &, ut verisimile est, ad sextum usque pervenit: quippe qui anno CCCCLXXXIV Bizacenorum omnium Episcoporum ultimus erat, ut ex Notitia Africanorum Antistitum, Regis Hunnerici jussu pro reddenda fidei ratione convocatorum, feliciter conjicit Petrus Franciscus Chiffletius in Notis ad eumdem hunc Vigilium. [in Africa circa an. 500] Præterea vivebat Vigilius & Sedem Episcopalem tenebat in Africana regione, in qua Wandali Ariana peste infecti Catholicos omnes dira persecutione vexabant, ita ut de Catholica fide vel verbum proferre crimini verteretur. Eo etiam vivebat tempore, quo Nestoriana & Eutychiana hæreses maximos in dies progressus agebant, præsertim per Orientales Ecclesias, [solitus sua sic edere] ad quas fugere compulsus est Vigilius, ab impio Rege extorris factus. Denique quod magnopere pensandum est hac in disquisitione, admodum familiare fuit Vigilio, ut, siqua scriberet opuscula sæviente persecutione, ea non suo nomine, sed sub antiquorum Patrum vel Auctorum persona in publicum emitteret. Sic librum contra Marivadum scripsit sub nomine Jdacii Clari: alterum composuit in persona S. Augustini contra Felicianum Arianum: tertium contra Palladium Ambrosio vel Gregorio Nazianzeno inscriptum. Sed & sub nomine S. Athanasii plures, quam sub aliorum persona evulgavit: duodecim enim de Trinitate libros habemus inter opera S. Athanasii Latine tantum editos, quos Vigilii esse clamant eruditi; sicut & Dialogorum libros inter Athanasium, Arium, & Probum Judicem. Sed etsi non indubitata fide essent Athanasii memorata hæc Opuscula; saltem Dialogus adversus Arianos, Sabellianos, & Photinianos, vel ipso Vigilio fatente, ab ipso sub nomine Athanasii, contra Arium, [contra Arianos & Eutychianos,] Sabellium & Photinum coram Judice Probo disputantis, compositus est; ex quo certe maximum pondus accedit conjecturis nostris. Ipse, inquam, Vigilius in præfatione hujus Dialogi hoc profitetur: Utile hoc, scribit ille, & valde commodum apparuit, ut uniuscujusque hæretici personam cum sui dogmatis professionibus, quasi præsentes cum præsentibus agerent, introducerem … Sabellium ergo, Photinum, Arium; atque ad nostras partes Athanasium introduxi, ut veritas, summo confligentium certamine eliquata, ad omnium notitiam perveniret.

[contra quos ipsum Symbolum est;] Inde etiam confirmatur primo hæc nostra opinio, quod quos adversarios fidei præcipue impugnat Symbolum, Arianos scilicet & Eutychianos, eosdem semper scriptis suis persecutus est Vigilius. Pleraque enim opuscula sua contra Arianos, qui Africanas vastabant Ecclesias, conscripsit, & insigne opus contra Eutychianos emisit, quo & S. Leonis epistolam, & Calchedonense decretum ab hæreticorum impugnationibus strenue vendicat.

[2] Alias fidei professiones, etiam sub nomine Athanasii, edidit Vigilius, quæ eum hujusmodi Opusculis conscribendis assuetum produnt: velut sunt illæ quæ libris de Trinitate insertæ leguntur. Hanc autem, quæ Symboli nomen obtinet, tunc ab eo conditam fuisse existimamus, cum Constantinopoli exularet: quo tempore jam multa ediderat Opuscula contra hæreticos Arianos cum adhuc in Africa moraretur. Audiens autem, cum esset in Oriente, [ad usum Ecclesiæ Africanæ sub hæresi laborantis scriptum.] quantas strages ageret in Africanis Ecclesiis Ariana hæresis, & quo in discrimine versaretur popularium suorum fides; Pastoralis officii partes esse existimavit, periclitanti populo suo suppetias ferre, simplicioribusque Christianis eam fidei Professionem ob oculos ponere, quæ, remotis omnibus subtilioris & implicatioris Theologiæ ambagibus, Catholicam doctrinam pure, nitide, breviterque exponeret. Qua expositione Ecclesiam suam, aliasque Africanas non solum adversus Arianæ sectæ perfidiam muniendas esse existimavit; sed etiam adversus Nestorianam & Eutychianam; quæ cum apud Orientales, inter quos agebat, longe lateque grassaretur, eam ad Africanas regiones, vel jam esse invectam, vel invehi facile posse videbat. Athanasii nomine ornandam esse existimavit hujusmodi professionem, quia & tanti viri auctoritate eos, qui sola auctoritate ducuntur, retinendos fore putabat; & probe noverat illius ævi eruditos non posse in hunc errorem induci, ut Athanasio illam expositionem tribuerent, reclamante novellarum hæresum, quam distincte habet, mentione. Sed & hoc necessarium omnino videbatur, ne quisquam Africanorum, qui tunc vivebant, Episcoporum de condita hujus fidei formula in suspicionem apud hæreticos deveniret, ac propterea in certissimum vitæ discrimen, quæ Arianorum erat sævities, adduceretur: quod merito timendum fuisse intelliget, quisquis Victoris Vitensis de persecutione Africana narrationem perlegerit.

[3] Etsi in tam brevi & in hujus generis scriptiuncula, qualis est hæc fidei professio, [in quo etiam Vigilii stylus apparet.] vix locus est conferendo stylo cum ceteris Vigilii lucubrationibus (alium enim dicendi breves & exegeticæ fidei formulæ, alium scripta prolixiora & polemica exigunt) non levem tamen inter Symbolum & alia Vigilii opera styli affinitatem scribendiq; rationem deprehendere mihi videor. Eamdem enim methodum sectatur in Opere contra Marivadum scripto, & præsertim lib. 3, quam & in Symbolo conficiendo tenuit: ita ut prior pars Symboli, quæ Trinitatis unitatem contra Arianos defendit, compendiosa videatur esse recapitulatio eorum, quæ centum Capitulis exponuntur in tribus illis contra Marivadum libris. Isti enim toti sunt in exponenda probandaque unitate Trinitatis, & Trinitate unitatis, quæ est prioris partis Symboli propria materies. Sed & hoc distinctius apparet in lib. 3. Tria enim hujus priora Capitula totidem has propositiones complectuntur cum suis probationibus: Deus Pater, Deus Filius, Deus Spiritus sanctus. Dominus Pater, Dominus Filius, Dominus Spiritus sanctus. Omnipotens Pater, Omnipotens Filius, Omnipotens Spiritus sanctus: quæ totidem & iisdem verbis habentur in Symbolo; in quo plures aliæ ejusdem formæ propositiones leguntur; sicut & in dicto lib. 3 longe plurimæ, videlicet ad centenarium usque numerum, Scripturæ testimoniis probatæ reperiuntur, eumdemque, ni fallor, spirant auctorem.

Hactenus Dissertatio illa: cui in Addendis pag. 913 sequentia suggerit ipse auctor.

[alibi vero ipse scripsisse sub nomine Athanasii fatetur.] Absoluta Dissertationum nostrarum editione, inveni Codicem Thuanæum, in quo Dialogus Vigilii Tapsensis adversus Arianos, Sabellianos & Photinianos legitur sub hoc titulo: Incipit Altercatio Athanasii cum hæresibus. Post hunc Tractatum habentur Symbolum Nicænum, & Formula fidei Ariminensis Concilii, quam proxime sequitur Symbolum Athanasianum cum hac epigraphe: Fides dicta a S. Athanasio Episcopo. Porro conjecturæ nostræ, de auctore hujus Symboli Vigilio, non parum suffragatur, quod in antiquissimo. Codice illigatum reperiatur opusculo, cui nomen Athanasii pariter præfixum legitur; sed quod Vigilii Tapsensis esse, indubitatum habetur ipsius Vigilii testimonio. Siquidem libro 5 adversus Eutychen num. 2 hæc scribit: De Conciliorum diversis sanctionibus & nominum religiose additis novitatibus, plenissime in iis libris, quos adversus Sabellium, Photinum & Arium, sub nomine Athanasii, tamquam si præsentes cum præsentibus agerent (ubi etiam Cognitoris persona videtur inducta) conscripsimus, a nobis fuit expressum &c. Nec omittam observare locum ex ejusdem Vigilii Tapsensis libri 5 num. 6, ubi unitas Christi, ex Deo & homine constantis, confertur cum unitate hominis, ex anima rationali & carne subsistentis: Sicut credimus unum esse hominem, animam rationabilem & carnem; ita credamus unum esse Christum, Deum & hominem. Quæ omnino similia sunt his Symboli Athanasiani verbis: Sicut anima rationalis & caro unus est homo, ita Deus & homo unus est Christus. Alia quoque non minus sibi invicem convenientia fortasse deprehendet, qui attentius & majori otio ceteras Vigilii lucubrationes evolvere voluerit: nobis hæc modo sufficiant ex occasione scripta.

Sufficiunt sane huic nostro Operi, non tantum ad eum quo nunc ipsis utimur finem, sed etiam ut exemplo tam nobili eximatur animis piorum quorumdam virorum scrupulus, quo metuunt dubitare, utrum Dionysius, qui scripsit divinos illos de Hierarchia cælesti & ecclesiastica libros, sit Areopagita, ad S. Pauli Apostoli prædicationem Athenis conversi, quamvis & Ὁμοούσιον ibi inveniant, & alia multa primo Christi seculo haud facile adjudicanda, in tam constanti quinque seculorum de libris istis eorumque auctoritate silentio. Rideat ad hæc Triumphator aliquis, explodatque argumenta negativa omnia ut straminea atque futilia: nihil aut ipsum aut similes magistro discipulos moramur, quin putemus non contemnendum antiquitatis venerandæ silentium iis in rebus, quæ si olim revera notæ certæque fuissent, non potuissent coævorum simul omnium effugere calamos, eorum præsertim qui voluissent, & debuissent, nec potuissent non sæpius talium meminisse.

Fol. 205 ad finem Capitis II adde:

Post hæc, cum subjectas sibi diœceses lustraret Athanasius, in superiorem quoque Thebaidem ad ipsam usque Syenen ascendere statuit, Dei ecclesias in recta fide confirmaturus. Cum itaque ad Tabennesin appulisset, cum Fratribus suis monachis obviam occurrit Pachomius, non sine magna lætitia Psalmos hymnosque decantans (magna quippe hominum multitudo comitabatur sanctum Antistitem) Deoque ob ejus præsentiam gratias agens … atque ipsum in navi existentem diligenter intuitus, cognovit esse verum Dei famulum, maxime ubi audivit quantas pro Euangelio & recta fide tentationes sustinuisset: qua etiam ex causa multum adhuc sustinuit secutis temporibus. Hæc in S. Pachomii Vita ad XIV Maji hujus illustranda num. 20 inveniet Lector, & simul quomodo solicitatus fuerit S. Athanasius, ut eumdem Pachomium consecraret Presbyterum, & omnibus Tentyranæ diœceseos monachis juberet præsse: quod tamen ne fieret, caute declinavit humilitas Pachomli.

Fol. 215 Caput 17 sic exordieris

[185] Quo tempore Athanasii causa Sardicæ agitabatur, faventiorque a cælo aura eidem incipiebat aspirare, erat S. Pachomius (sicut in Vita num. 73 legetur) in suo quod noviter intra Latorum fines susceperat monasterio, Pachnum dicto, ubi a redeuntibus Alexandria Fratribus solicite quæsivit, quo in statu Ecclesia versaretur: magnopere quippe ejus causa affligebatur, [Col. 760E] quia impiissimi Ariani cum Gregorio in eam violente irruperant; & hanc ob causam multis Deum precibus fatigabat, populo Dei compatiens, sui Episcopi, viri vere Deiferi, præsentia destituto. Verumtamen, inquit, credimus Deo, qui cuncta hæc in suorum fidelium probationem fieri permittir, fore ut cito de inimicis nostris sumatur ultio, nec diu differatur vindicta … Ipse vero sanctissimus Pontifex, tantas tanto tempore persecutiones sustinens, vere beatus dicendus est, nec adversus eum quidpiam proficient adversarii, propterea quod Deum habeat fidei suæ defensorem. Quin & in eo implebitur illud quod scriptum est; Quicumque contra te voce sua insurgent, in judicium illis erit, & universis hostibus evades superior. Itaque factum est. Non enim multum abierat temporis, quando magna cum gloria in ecclesiam suam est reductus. Reductionis hujus tempus ut habeas definitum, considera, quod anni CCCXLVIII Pascha &c.

Fol. 218 col. 1 lin. 12 insertam parenthesim sic lege:

(Nam, sicuti in prævio ad ejus Acta commentario demonstrare conabor, erat tunc octogenario major, certe multo senior quam vulgo credatur, & diu ante patris Baptismum Synodumque Nicænam natus.)

Fol. 219 in fine Capitis 18 adde:

Interim mortuus erat S. Pachomius, eique Tabennesiotæ ad regimen totius sui Ordinis Petronium quemdam sublegerant: quo in infra octavum suæ electionis diem defuncto, succeßit Orsiesius: de cujus promotione ut certum facerent S. Athanasium, cum ea qua dictum gloria ad suam ecclesiam redeuntem, miserunt Alexandriam Fratrum aliquot. Hi vero usi occasione degentis forte in monte exteriori Antonii, ad eum facta exscensione declinaverunt. Qui benigne exceptis, Si, inquit, ad Episcopum Athanasium, virum gradu eo dignissimum, vobis est iter, sic ipsum a me compellabitis: Hæc tibi commendat Antonius; Curam habe de filiis Israëlitæ, Orsiesium intelligens. Quo dicto ac sua illis benedictione impertita, non sine commendatitiis ad magnum Athanasium litteris, ab sese dimisit. Qui ut Alexandriam pervenerunt, a sanctissimo Pontifice, præsertim propter B. Antonii commendationem, magna benevolentiæ significatione excepti fuerunt: non enim quantus esset Antonius latere poterat Athanasium. Ita coævus scriptor in Actis Pachomii & Theodori num. 77.

Fol. 130 in fine col. 2 post num. 284 adde: Interim etiam contigit, quod in Actis Pachomii & Theodori num. 88 narratur, contigit inquam ut Artemius quidam Militum Præfectus, quærendi in Athanasium potestatem, aut potius mandatum, acciperet. Hic omnia ubique loca nequidquam per scrutatus, famaque accipiens fieri posse forsan ut inter monachos Tabennesiotas sanctus Episcopus occultum se haberet (siquidem eos diligebat) ut istic eum investigaret, navem conscendit. Qui cum sursum navigaret, casu factum est ut Theodorus (Orsiesii vice Fraternitatem tunc gubernans) illac descenderet, monasteria sibi subdita visitaturus. Hic circa Hermopolim existens, & monasterio, cui Cajo nomen, appropinquans, vidit ascendentem Ducem: quodque futurum erat divinitus cognoscens, Fratribus id suis palam fecit. Volentibus igitur Fratribus cœptum iter relegere, ac Ducis prævenire adventum, ne repentina ejus præsentia, qui monasterium Pabau incolebant monachi, nimio terrore percellerentur; Theodorus restitit, dicens; Is cujus causa tantum itineris a nobis est confectum, ut Visitatione nostra famulos ejus recreemus, potens est hoc quidquid imminet tempestatis a capitibus nostris absque molestia ulla avertere. Quo dicto cœptum ad monasteria sua visenda iter prosecutus est. Posteaquam itaque ad monasterium Pabau propius accessit Artemius, non secus atque si bellum gereretur, armatis illud militibus omni ex parte observari ea nocte præcepit. Hinc ipsemet cum Præpositis militiæ monasterium subiens, extra tamen synaxeos locum constitit, sagittariis utrimque per series dispositis. Insolito sane armorum conspectu haud parum conterriti fuerunt Fratres. Versabatur eo loco quidam sanctitate insignis monachus, qui Pecusius dicebatur: is animos Fratribus facere non cessabat, ut ne terreri nimium se paterentur. Dux itaque interprete usus; Quo ait loco Pater omnium vestrum modo versatur? Respondet Abbas Pecusius; Monasteria sua visitaturus a nobis discessit. At Dux, Ubi ergo est qui secundum ab eo locum obtinet? Tum exhibent Duci Abbatem Psarphium, magnum Oeconomum. Cui Dux seorsum; Habeo ego, inquit, Imperatoris mandatum adversus Athanasium Episcopum, qui inter vos quæsivisse sibi latebras dicitur. Respondit Abbas Psarphius & dixit; Ipse quidem apud nos Patris nomen & auctoritatem jam dudum habet, attamen ejus ego vultum necdum adspexi. Ecce istic est monasterium. Dux igitur diligenter omnia perscrutatus, posteaquam nulla Athanasii vestigia deprehendere potuit, ad Fratrum Congregationem progressus; Venite, dixit, & orate super me. Qui cum dixissent, nefas sibi fore id agere, propterea quod hoc a Patre suo accepissent mandatum, ut ne cum aliquo orarent, qui Arianis communicat (in Ducis namque comitatu hominem versari conspexerant, qui Episcopi speciem præferebat) abeuntibus illis, solus Dux oravit. Cumque ad plures dies in eodem loco esset moratus, e somno aliquando exsurgens, repertus est sanguinem e naribus mittere, & conturbatus. Quid homini acciderit certo haud sciebamus: sed magno apparuit terrore perculsus. Auditus quoque est cum diceret: Ea sane mihi oblata est visio, in qua mortem divina miseratione vix effugi: itaque a monasterio recessit. Artemius hic Ægypto præfectus fuerat circa annum CCCLIX loco Sebastiani: & quidquid contra Athanasium in sua cum Arianis communione peccavit, sanguine eluit postmodum Antiochiæ, insignis sub Iuliano Martyr, die XX Octobris recolendus.

Fol. 239 num. 345 circa medium post hæc verba: Nuntiate Didymo, hodie Julianum hac ipsa hora peremptum esse, idque ille Athanasio significet, & surgens comedat: post hæc, inquam, verba, sic prosequere narrationem:

Fugerat paulo ante Alexandria Athanasius, securiores in Thebaide sibi latebras quæsiturus; sed cognita jam aliunde Iuliani morte illuc erat reversus, altero hoc Didymi oraculo confirmandus in fide priori revelationi adhibenda. Hanc autem revelationem, ex ipso S. Athanasii ore acceptis verbis, scribit auritus & præsens testis, Ammon Episcopus, in epistola de Pachomio & Theodoro ad Theophilum Patriarcham Alexandrinum, qui & ipse præsens Athanasium ea narrantem audiverat. Verba hæc sunt: Cum me persequeretur Julianus, & aliud nihil in momenta expectarem quam ut ab illo caperer (de hoc siquidem ab amicis fidelissimis eram præmonitus) Theodorus Sanctificatus, Pater Tabennesiotarum monachorum, & Abbas Pammo, Pater monachorum circa Antinoum, uno die venerunt Antinoum: & ego, sumpto consilio ut apud Theodorum laterem, ipsius navigium undique coopertum ascendi, deducente nos Pammone Abbate. Vento autem minus prospero afflante, equidem corde anxius ad preces sum conversus: qui vero cum Theodoro erant monachi, exscensione facta, navim remulco protrahebant. Tunc Abbati Pammoni, anxium me consolari volenti, dixi: Crede affirmanti mihi, non tam secura mente sum tempore tranquillitatis quam persecutionis: tunc namque animos mihi facit, quod Christi causa aliquid patiar, cujus misericordia ad omnes casus recte comparatus, quamvis in captivitatem abduci me contingeret, magnam tamen ab eo gratiam consecutum me existimarem. Sermonem necdum finieram, quando fixis oculis Abbatem Pammonem Theodorus intuitus, suaviter visus est subridere. Qua de causa in risum pœne cum erumperet Abbas Pammo; Quid, inquam ad eos, talia me dicentem risu excipitis? nostisne causas quas habeam timendi? Tum Theodorus Abbati Pammoni ait; Risus nostri rationem expone. Respondit Pammo; Id ut ipsemet dicas longe est convenientius. Ac Theodorus; Hac ipsa, inquit, hora in Perside e vivis aufertur Julianus: sic namque de illo prædixit Deus, quod superbus & contemptor non prosperabitur in finem. Imperator porro exurget, Christianus quidem & admodum illustris, sed qui exiguum vitæ tempus est impleturus. Non itaque te necesse est cum anxietate in Thebaidem fugere: sed clam potius in Comitatum te infer: Imperatori quippe per viam occurres; ab eoque debito cum honore receptus in Ecclesiam reverteris. Quo facto ipse mox Imperator a Deo ex hac vita auferetur. Regressus ad suum secretum Alexandriæ hospitium Athanasius, & ibidem altera, ut dictum est, Didymi revelatione confirmatus in fide eorum, quæ ex Theodoro audierat, rursus honesto & venerabili habitu indutus, inquit Palladius, noctu fuit inventus in ecclesia. &c.

Fol. 241 ad finem cap. 30 adde:

Ex hinc cœpit Athanasius solita rursum sedulitate lustrare diœceses sibi commissæ, & monasteria propter se afflicta præsenti recreare visitatione. Cum ergo S. Theodorus fama accepisset, per Nilum in Thebaidem eum ascendere; Patrum præcipuis Fratribusque, ad Dei laudes concinendas valentioribus, secum assumptis, iter ingressus, Athanasium reperit prius quam is in Nomum Hermopolitem appulisset: ut autem eum Fratres aspexerunt, festino ad eum gradu properarunt. Utramque igitur ripam innumerabilis occupaverat multitudo, Episcopi inter hos non pauci, Clerici, & e locis omnibus monachi permulti. Quos ut a longe videre & cognoscere Athanasius potuit, non se continuit, quin illud de monachis olim dictum pronuntiaret: Qui sunt isti qui ut nubes volant, & quasi columbæ cum pullis ad me feruntur? [Is. 60, 8,] Salute dein omnibus exhibita, prius quam sciret quis earum esset Abbas Theodorus (neque enim is primus Pontificem propius accedere & salutare, sed a Patrum senioribus atque insignioribus id officii voluerat exhiberi) simul atque eum agnovit, manum arripuit, & Quomodo, inquit, Fratres? Cui Theodorus: Sanctissimis tuis orationibus valuerunt, Pater. Hinc auditæ voces Fratrum religiose psallentium, qui centum omnino erant, sed præ multitudine nemo proximum sibi agnoscebat. Abbas interim Theodorus, Pontificis asinum manu ducens, procedebat ante eum, & faces ex utroque latere. Pontifex porro videns Theodorum spiritu ferventem, non in promiscua solum multitudine pedibus incedere, sed ab accensis undique facibus prope aduri, tantamque præseferre alacritatem & animi robur; ad Episcopos alios conversus: Videte, ait, quanto nos labore præcedat ille, tot tantorumque monachorum Pater. Nos Patres non sumus: eccum Patres, humilitari subjectionique propter Deum studentes. Beati profecto & benedictione omni dignissimi, qui numquam non Domini sui Crucem gestant, quorum omnis gloria in solo est contemptu sita, & requies in labore, donec coronentur. Postquam autem paucos ibi egisset dies, ut Antinoo Hermopolique sermonis sacri officium impenderet, ad perlustranda denique monasteria ascendit. Cumque egregium prorsus Fratrum conversationem observasset, magnis incessit lætitiis, ac debitam Deo gloriam reddidit. Circumiens autem in unoquoque monasterio synaxeos & comestionis loca, ac singularum ædium cellulas ad ipsa usque sedilia; non sine admiratione, dixit: Opus profecto egregium a vobis, Theore, perfectum est, sic curantibus requiem animarum: potissimum autem monasticam vestram Regulam celebrari audivimus: sed pulchra valde apud vos omnia. Deinde; Gratia, inquit, Dei in vobis per Patrem vestrum habitat: te sane cum video, ipsum Christum me videre credo. Dies itaque non multos ibidem commoratus, dixit Theodoro: Quoniam prope est Pascha; Fratres, ut apud vos moris est, accipe: ego autem quod Dominus dederit hoc efficiam. Tum salutato Theodoro e monasterio recessit, litteras interim ad Abbatem Orsiesium & Fratres exarans, quibus hæc continebantur. Vidi tuum in administratione socium & Fratrum Abbatem Theodorum, atque in eo Dominum intuitus sum Patris nostri Pachomii, neque id sine summo animi mei gaudio, quod tantæ Fratrum multitudinis conspectus mihi peperit: Dominus autem remunerator eorum est. Cumque ad vos rediturus esset Theodorus; Mei, aiebat, memento. Et ego, Si oblitus fuero tui, Jerusalem, oblivioni detur dextera mea; adhæreat lingua mea faucibus meis, si non meminero tui. Navigium porro una cum Fratribus Pontifici concedens Theodorus, dixit: Quocumque voluerit, itote cum eo: habet enim potestatem etiam in nostra corpora.

Lubet hic subjungere, quamvis tempore posteriorem epistolam aliam, ex iisdem, unde superiorem hausimus, SS. Pachomii & Theodori Actis acceptam, hoc tenore: Athanasius Abbati Orsiesio Patri monachorum, & universis qui cum ipso sunt solitariæ vitæ cultoribus, in Dei fide stabilitis, Fratribus multum dilectis & desideratis, salutem in Domino. Audita est mihi B. Theodori dormitio (obierat hic Dominica in Albis anno CCCLXVIII) ac magnam profecto solicitudinem tristis ille nuntius mihi peperit, cum probe scirem quam vir iste vobis utilis, quam necessarius esset. Si itaque Theodorus non esset qui obiit, longis profecto ad vos solandos opus foret sermonibus, imo & lacrymis, cum de iis institueretur oratio quæ homini post mortem accidunt. Quoniam autem Theodorus e vita migravit, quem vos, quem ego cognitum omnino habuimus atque perspectum, quid me scribentem opus est dicere, quam quod Theodorus sit beatus, qui non abiit in consilio impiorum? Etenim si, qui Dominum timet dicendus est beatus, cur eum modo beatum dicere non audeamus, de quo absque dubitatione pronuntiare illud possumus, quod securam in stationem delatus, vitam modo agat curæ omnis ac solicitudinis expertem? Utinam unicuique nostrum hoc contingat? Utinam quicumque in mundi hujus Oceano navigat, unicam suam navim ad portum illum tempestatis omnis immunem deducat, ut in eamdem cum Patribus requiem admissus dicere possit; Hic habitabo, quoniam eligi eam. Nolite igitur, Fratres dilectissimi & desideratissimi, Theodori mortem lacrymis & planctu prosequi. Nemo, cum illius recordatur, plorandum sibi esse existimet: sed ejus potius vitam pro viribus imitari satagat: neque enim par est ut vices illius doleamus, qui ad locum doloris omnis expertem migravit. Atque hæc quidem omnibus communiter scripta sunt: tibi autem singulariter, dilecte & desideratissime Orsiesi; ut, cum Theodorus in pace modo quieverit, omnem in te curam & solicitudinem recipias, ejusque locum in monasteriis Fratribusque moderandis subeas. Etenim cum in vivis ad huc Theodorus ageret, tamquam unus eratis: uno enim absente implebatur duorum ministerium: simul autem existentes uno quasi ore loquebamini dilectis vestris ad salutem. Ita nunc fac, itaque faciens scribe, & de tua ac Fratrum salute certiorem me redde. Hoc vero universim omnes rogo, ut in suis ad Deum precibus firmiorem Ecclesiis pacem a Domino impetrare contendant. Nunc enim nobis fuit concessum, quod Paschæ & Pentecostes solennitates securo animo celebrare potuerimus: quæ quidem Dei ac Domini nostri beneficia magno nos gaudio perfundunt. Hæc igitur vobis scripsimus. Salutate omnes qui verum Dei timorem habent. Salutant vos qui mecum sunt. Valere vos omnes in Domini jubeo, Fratres dilectissimi & desideratissimi.

Fol. 243 num 370 lin. 1 exeunte septem lege Septembris.

Fol. 277 col. 2 lin. 2 in titulo Abbate Luxoviensi, lege Dervensi. Fol. 310 ante S. Antoninum.

DE B. MAFALDA REGINA
SANCII LUSITANIÆ REGIS FILIA,
ORDINIS CISTERCIENSIS, AROQVÆ.

Mafalda, Lusitaniae Regis filia, Ordinis Cisterciensis Aroquae (B.)

ANNO MCCLII

D. P.

[1] Sancio Lusitaniæ Regi secundo, sed sui nominis primo, ex Dulcia quinque fuerunt filiæ: [Soror SS. Tarasiæ & Sanciæ] quarum prima Tarasia, & tertia Sancia, Lusitanis Sanctarum Reginarum titulo venerabiles, locum in Opere nostro habebunt XVII Iunii (quando prior natu, postrema obiit anno MCCL) addita utriusque Vita, quam ante duodecim annos Romæ scripsit & prælo mandandam curavit R. P. Fr. Franciscus Macedo Lusitanus, Ordinis Minorum Observantium S. Francisci, libris editis & varia qua jactatus posterioribus hisce annis fortuna est, Italiæ toti, quin & Europæ universæ notißimus; germanus frater nostri P. Antonii, ejus qui Pontificius Pœnitentiarius nobis coram Romæ familiariter notus fuit, & deinde in Lusitania, in vario quem geßit Magistratu, sedulus quam qui maxime adjutor, ad conquirenda Sanctorum Lusitanorum monumenta; idem, cujus notæ prudentiæ tantum aliquando tribuit prudentißima Reginarum Christina, ut ei primo inter mortales communicarit illud suum Christianæ plenum fortitudinis consilium, de abdicando paterno Sueciæ regno pro Romano-catholicæ Religionis libertate, mille regnis potiori; eodem etiam administro atque interprete usæ in negotii omnium difficillimi exordio.

[2] [Mafalda, mortua I Maji,] Inter Tarasiam atque Sanciam media fuit Mafalda, cujus, ipsis Maji Kalendis mortuæ (uti in obituario sanctæ Crucis Conimbricensis expresse notatur, cum titulo Illust. R. D. id est, Illustris Reginæ & Dominæ) anniversarius depositionis dies VI Nonas colitur, apparatu, non funebri, sed festivo; concurrente ex tota vicinia Clero ac populo, ad dotale ipsius oppidum Monasteriumq; S. Mariæ de Arouca dictum, ubi corpus ejus æra MCCXC sepultum, anno MDCXVII, in ordine ad solicitandam Romæ canonizationem retectum, repertum est integrum. Ex hoc tempore quotidie post Completorium, a choro Monialium hæc decantatur Antiphona: Adstitit Regina a dexteris tuis, in vestitu deaurato, circumdata varietate: cum ℣ Adducentur Regi virgines post eam, [colitur 2,] & ℞. Proximæ ejus afferentur tibi: subjungiturque Oremus. Deus, cujus amore beata Regina Mafalda, mundi vanitates & oblectamenta despiciens, cælestia semper tractavit; concede propitius, ut ejus meritis & imitatione terrena pro tuo amore despicientes, ad cælestia semper adspiremus. Per Christum Dominum nostrum. Amen. Locus monasterii, cui jura oppidi ipsa Beata impetravit ab Alfonso Rege ac fratre, situs est in diœcesi Lamecensi, ad pedes cujusdam montis Freitas dicti, in valle irrigua, sesquileucam extensa, & pari fere octo leucarum intervallo dißita a Portuensi, Lamecensi, Viseensi, Aveirensi, & Amaranthino oppidis ac civitatibus. De hoc in testamento patris Sancii, anno MCCXI defuncti, ante biennium condito, sic legebatur; Reginæ Domnæ Mafaldæ dedi pro hereditate duo monasteria, Bauzas & Aroucam & hereditatem de Sena, [in monasterio & oppido Aroqua,] quæ fuit matris suæ, quadraginta mille marapetinos & ducentas marchas argenti

[3] Monasterium, favente plurimum fratre, instauravit ipsa & ad Cisterciensis Regulæ observantiam adduxit, [ubi vixit a toro Henrici R. Castellæ sejuncta,] postquam eo se recepisset segregata ab infausto Henrici Castellæ Regis matrimonio, de quo mirum est quam diverse scribant auctores. Nam cum ejus Epitaphium vetus, locique traditio, secundum quam composita est præcitata Collecta, Virginem appellent, Macedo diserte scribit in Vita sororum cap. 3, Mafaldam post susceptam ex Henrico sobolem, auctoritate Romani Pontificis dirempto matrimonio, toro exclusam fuisse. Mariana lib. 12 cap. 5, cum narrasset, ab Alvaro tutore Regio, ut adolescentis leniret animum detineretque illecebris volluptatum, eas nuptias conciliatas; Berengariæque Regis sorori earumdem irritandarum causam fuisse, quod Regis immaturam ætatem voluptatibus debilitari necesse esse considerabat atque corrumpi: Mafalda, inquit, mulier quamvis effecta (sic creditum est) in patriam dimissa est anno MCCXVI. Angelus Manrique Annal. Cisterc. tom. 3 ad an. 1211 num. 4 Nupta, inquit, se parataque a viro adhuc impubere, virgo an matrona, potuit dubitari. Non consistunt hæc cum ea certitudine consummati matrimonii, quam suscepta soboles attulisset Hispanis, iis maxime quorum intererat consummatam matrimonium credi. Proinde suspicari quis poßit, [& quidem Virgo,] ejus rei famam, licet falsam, ab ipsis potius manavisse; de qua falsitate si non fuisset sæpe protestata Mafalda, qua fronte fuissent ausi conditores epitaphii, cujus stylus seculi XIII ætatem ipsißimam refert, dicere, quod etiam post nuptias Virgo manet munda,

[4] [teste Roderico coævo.] Adde Rodericum Toletanum Archiepiscopum, Mafaldæ coævum, & ante hanc vita mortali functum, qui tunc cum res ageretur vivens, forte etiam scribere exorsus, capite 2 libri sui noni & ultimi de rebus Hispaniæ, consummati anno Domini MCCXLIII, Pontificatus sui XXXIII de re tota sic loquitur: Reginæ Berengariæ solers industria omnia sic ordinavit, ut Comitis Alvari insolentias refrænaret, & jura sua Regi parvo conservaret. Verum cum Rex tenellus intentionem Comitis sagaci indole jam sentiret, libenter volebat ad sororis custodiam se transferre: sed Comes Alvarus per suos complices ita cavit, quod Rex puer quod volebat non potuit effectui mancipare. Nam Comes callide cogitavit uxorem ex Portugallia sibi dare, qua mediante posset puerum in suo beneplacito retinere. Sed in contrarium res evenit. Nam cum Mafaldam, filiam Regis Portugalliæ, adduxisset, & puer non esset in ætate nubili; remansit Domina conjugali commercio defraudata; & quia se consanguinitatis linea attingebant, de mandato Innocentii Papæ III fuit contubernium separatum: & post (ut fertur) inter se & Dominam voluit Comes Alvarus connubium procurare: sed ipsa, cum esset pudica, verbum respuit indignanter.

[5] Ita Rodericus, ex cujus libri 7 cap. 24 etiam discimus, inter Tarasiam Mafaldæ sororem & Alphonsum Henrici patrem contractas olim nuptias, & liberorum susceptione confirmatas, solutas nihilominus fuisse, quia invicem sibi erant in secundo gradu consanguinei. Sancii enim Regis soror Regina Vrraca, Ferdinando Regi nupta, eidem Alphonsum pepererat. Sciens ergo Mafalda quam infeliciter ceßisset sorori suæ majori, absque Pontificia dispensatione, amitino suo nupsisse; licet coacta cesserit ad consentiendum suis cum ejusdem amitini filio nuptiis, præsumi debet, [Vita unde hic detur.] utpote non minus prudens quam pudica, & annos tum forte nata viginti quatuor, ita se gerere cum puero Rege, ne quid ille contra fas decusque prius, quam annuisset Pontifex, aut posset aut vellet, quemadmodum censuit Cardosus; ex cujus Hagiologio, nec non ex Anacephalæosi Antonii Vasconcelli, & Chrysostomi Henriquez Liliis Cistercii, hanc, quæ sequitur, Vitam compilamus; addimusque Monasticis fastis Menardi, Bucelini, & Chalemotii Mafaldam, ut Beatam, adscribi: itemque Gynæceo sacro Arturi du Monstier.

VITA
Ex Vasconcello, Henriquez, & Cardoso.

Mafalda, Lusitaniae Regis filia, Ordinis Cisterciensis Aroquae (B.)

EX VARIIS.

Mafalda, in Lusitaniæ regno ex regia prosapia, patre Sancio, [Regi fratri semper cara] matre Dulcia, Portugallensium Regibus orta, lineam generosæ propaginis titulo sanctitatis ornavit. Corporis autem pulchritudine singularique prudentia & spiritus vivacitate, ab ipso adolescentiæ suæ tempore, viguisse fertur. Variis enim tum mentis, tum naturæ dotibus inter ceteras totius Hispaniæ emicuit. Argumentum excellentis gratiosæque indolis vel hoc sit: quod Alfonsus Rex & frater ejus, sororibus aliis parente mortuo palam adversarius, propter assignatas eis testamento paterno portiones, atque erga eas ultra modum avarus; hanc suam sororem dilexerit sine invidia, dotemque ei legatam nihil imminuerit, sed auxerit potius. Actum deinde est de ea in matrimonium collocanda Henrico Castellæ Regi adhuc impuberi; cui tractatui ut consentiret, vix demum multis suorum suasionibus, publicam utriusque Regni utilitatem allegantibus, acquievit: sic tamen ut nuptiis Palentiæ, [cavet consummare matrimonium] vel (ut aliis placet) Medinæ-Campi) celebratis, non statim induci se passa sit ad tentandam matrimonii consummationem, cum sponso consanguineo & vix per ætatem capaci; sed & hujus incolumitati & conscientiæ suæ cavere studuerit, moram nectendo, donec illi firmior ætas a tempore, & utrique legitimæ conjunctionis facultas a Pontifice obtigisset. Eo etiam fortassis cautior fuit, quod non ignoraret Reginam Berengariam Alvaro Comiti de Lara, sub curatelæ specie tyrannidem exercenti, [cum sponso consanguineo:] & nuptiarum harum conciliatori, contrariam, adnitente Procerum plerorumque favore, id agere, ut juvenculum Regem, ab ingrata Alvari potestate, sicuti optabat, liberatum ad se traheret; nec segniter instare apud Pontificem Innocentium III, ut contra Ecclesiæ leges sociatum connubium, vigore Apostolicarum censurarum dissolveretur; sicut & factum est, Tellio Palentino & Mauritio Burgensi Episcopis commissam sibi illarum promulgationem curantibus, efficientibusque ut in Lusitaniam remitteretur Mafalda.

[2] Fuerat aliquando Aroquæ celeberrimum & divitiis & religione monasterium, [& ingressa monasterium olim monachorum,] a Loderigo & Vandilo piis & nobilibus viris inchoatum, ab Ansurio autem & ejus uxore Helena ad finem perductum: qui illud Hermenigildo Abbati anno Domini MXCIX tradiderunt, ut ibidem secundum sanctissimi Patris Benedicti Regulam Domino cum suis monachis militaret, sub quo maxime floruit disciplinæ monasticæ rigor. Decursu vero temporis, ut assolet, tepescentibus monachis, minusque id opere adimplentibus, quod labiis voverant; qui aliquando sancta conversationis suavitate aliis fuerant odor vitæ in vitam, cœperunt suo dissoluto agendi modo odorem mortis in mortem populis administrare. Quare illis propter suos corruptos mores inde ejectis, [deinde monacharum S. Benedicti,] Sanctimoniales ejusdem Instituti introductæ sunt: quæ per aliquod tempus insolitæ sanctitatis opinione, rigidissimaque Regulæ observatione vixerunt. Sed prædecessorum suorum more a primo illo proposito mirum quantum degeneraverant, quando in Lusitaniam Mafalda rediens, decrevit seculo renuntiare, sicuti jam pridem fecerat soror Tarasia, & reliquam vitam agere in hoc sibi per patris testamentum legato monasterio, Rege fratre consilium impense probante, omnemque favorem & auxilium pollicente ad restaurationem loci, cujus ut diffluxerat disciplina, sic & possessiones distractæ plurimum erant.

[3] [eodem Cistercienses inducit,] Ergo adhibito consilio Abbatum Alcobatiæ & S. Joannis, consentientibus & approbantibus Rege Alphonso, & Pelagio Lamecensi Episcopo, in cujus diœcesi monasterium constitutum erat, accersitis Cisterciensibus sanctimonialibus, reducta est ad pristinum splendorem Congregatio illa. Mutationem habitus litteris suis approbavit Honorius III, anno X Pontificatus sui: & eam iterum confirmavit Innocentius IV, die VIII Augusti anno III Pontificatus ejusdem. Prima autem loci Abbatissa fuit Eldrada, femina pia & devota, cujus labore & solicitudine breviter & numero & merito sancta illa Congregatio cœpit augeri. [& inter eas sancte vivit:] Mafalda interim regalem pompam sponte deponens, habitum Religionis inter eas suscepit; & in summa vitæ austeritate, laboribus, inedia, orationibus, & aliis pietatis operibus incumbens, mirabilem se perfectionis normam exhibuit. Dormiebat ut plurimum vestita supra corticem quamdam arboream: ter in hebdomada jejunabat, & feriis sextis asperrimo cilicio corpus suum strictissime cingebat, & silentium tota die observabat: flagellabat etiam ipsa se sæpius ad copiosam effusionem sanguinis: & officiis sacris in choro numquam patiebatur deesse præsentiam suam. Dono lacrymarum a primordiis conversionis suæ maxime excelluit, adeo ut nec diebus nec noctibus a fletu desisteret, minimos quosque juventutis suæ defectus crebris suspiriis & lacrymarum imbribus abstergere & diluere curans.

[4] [largus eleemosynas facit,] Incredibili caritate erga egenos & ægros corporis atque animi flagrabat, multaque opera beneficentiæ in omnes præstabat. In hunc finem, quamvis monacham professa, reditus quosdam suos possessionesque servarat, de quibus aliis faceret bene, ita Sponso suo magis placituram se confidens. Illis ergo prudenter utens, non ut domina, sed dispensatrix fidelis, plurima in Portuensis urbis maximo templo & magnifica extruxit; propterea crediderim quod Mafalda Regina, avi sui Alfonsi conjux, illud a primis erexerat fundamentis, & magnis reditibus locupletaverat, hodieque inter sacras Reliquias asservatur capitis ornatus. Abraganense etiam cœnobium prope Tamagam fluvium construxit: aliud item quod a Sancto Capite, quamquam cujus fuerit non ita liquido constet, [& pias fundationes,] miraculis tamen claro, nomen vulgo habet. Hujus quoque Principis feminæ opus fuit pons ille, qui fluvium conjungebat, Per-Deum nuncupatus; nunc ibi scapha præbet gratuitum viatoribus transitum, publico sumptu a Mafalda in tam pium usum legato, & ab ipsa re Scapha de par-Deos ab indigenis dicta: alius item pons ad oppidum Canaveses. Illa Aroquam primum urbis nomine decoravit, quam ejus intuitu Reges posteriores subdiderunt Parthenoni, per Alfonsum Regem prædictum amplissimis reditibus nobilitato. Annonam, quæ duodecim viduis partiretur, æternis reditibus comparatam, testamento legavit: quod testamentum nunc a Monialibus in summo pretio habitum servatur, dignum magnificentia ejus & pietate sane regia, in pauperum ac piorum locorum subsidium. In monte, eo tempore vasto & inculto, hospitium instituit iis reditibus, ut iter illac instituentibus lectus sterneretur, & cetera omnia gratis apponerentur, atque in eos usus homo conduceretur, qui noctu errantes dato signo viæ admoneret, interdiuque ad certa loca, quæ a fontibus maxime aberant, propinandam viatoribus gelidam comportaret. Pleraque tamen decursu temporis aut destructa prorsus interiere, aut vix obscuram tantæ Principis memoriam retinent.

[5] Temporibus ejus in Lusitaniam advenere inclitæ SS. Dominici & Francisci familiæ, quibus vehementer favit, primigenios earumdem filios sæpe ad sese Aroquam accersens, ut cum iis ageret de rebus ad spiritum salutemque pertinentibus. Etenim tota mentis virtute spernebat gaudia hujus vitæ, & cuncta oblectamenta secularium voluptatum, desiderans omnibus modis conjungi agminibus cœlestium virtutum: ad eumque intimæ cum Deo familiaritatis gradum pervenerat, [Mafaldæ fervor in exercitiis devotionis.] ut noctes non raro integras in oratione meditationque traduceret, cum tanta animi inter ejusmodi exercitia suavitate, ut omne ei tempus videretur breve, deque ipso sole conquereretur aliquādo, quod claritas ejus ipsam abstraheret a fruitione clarioris lucis, quasuam animam perfundebat Deus. Sanctos duodecim Apostolos sibi in speciales Patronos elegerat, eorumque intercessioni accepta referebat multa & magna, quæ sibi divinitus obtigerant, beneficia. Erga sanctum Ecclesiæ Doctorem Hieronymum devotissime afficiebatur, quia ejus memoria renovabat sibi præsentiam extremæ illius tubæ, quæ universos ad judicium convocabit. Venerabatur etiam ardentissimi amoris affectu ineffabile sanctissimæ Trinitatis mysterium, nec non supremam Angelorum Reginam, visitando devote atque frequenter antiquam & formosam imaginem ejus, a Silva nuncupatam, quæ in Cathedrali Portuensi colitur, quam etiam locupletavit multo vestium ac monilium pretiosorum ornatu.

[6] Ab hac sibi cara peregrinatione redibat aliquando ad suum monasterium, [Extremo morbo correpta in Rivo-tincto,] cum in pago, cui Rivus-tinctus nomen, juxta Amaranthum apprehendit eam ardens febris, nec ultra sivit pergere. Sensit ergo ultimum sibi diem instare: quapropter Aroquam misit qui Abbatissam accerserent, futuram testamenti sui executricem. Erat hæc quoque de imminenti Mafaldæ morte per visionem cælestem edocta: proinde mox adfuit cum senioribus sui Conventus: unde illa mirifice recreata, cum, susceptis sanctissimis Eucharistiæ atque Unctionis extremæ sacramentis, mira quadam vultus hilaritate jubilum cordis sui ostenderet; ad eam dixisse Abbatissa fertur; Quid hoc est, dilecta Domina? toto vitæ tuæ tempore vix mortis nomen audire poteras sine timore, & jam quando instare videtur, exultas? [evocatas ad se Religiosas] Cui pia femina respondit; Prudenter eam, dum vixi, formidavi, ut jam moribunda ejus horrorem contemnerem. Videns interim fusas circum lectulum, quo decumbebat, Religiosas, præ suæ orbitatis jam jam futuræ sensu, diffluere lacrymis, & suspiriis cælum implere; rogare cœpit, ut lacrymas atque suspiria commutarent in orationes, pro se in hoc extremo articulo fundendas. Volens etiam earum animis alte impressam relinquere obligationum suarum memoriam, neque ignorans quantum eo valeant extremæ morientium voces, hunc in modum universas, affata est:

[7] Vidistis, filiæ & sorores meæ, quo amore dum vixi vos sim complexa; [extremis monitus confirmat.] quantumque laboraverim omni tempore, ut vos servarem secundum Dei spiritum ac voluntatem: nunc vero consolatissima hinc emigro. Offertur nihilominus menti meæ memoria admirabilis vitæ, qua primi fundatores nostri locum suum illustarunt, inter principia sui fervoris, integerrime adimplentes omnia præcepta: quorum tamen posteri in tantum suæ institutionis neglectum deciderunt, ut necesse fuerit administrationem cœnobii, ne totum pessumiret, earum subtrahere manibus, ipsumque committere Sanctimonialibus nigri habitus, quæ tunc maxima virtutis æstimatione pollebant. Sed & hæ, lapsu temporis quod commutat omnia, delapsæ etiam paulatim sunt, ab illo sanctissimæ disciplinæ fastigio, in eum statum; quem novimus, & in quo necesse fuit mutato iterum habitu novam eis formam vivendi inducere, ad abolendam veteris depravatæque conversationis memoriam. Vos ergo nunc ego intuens reparatrices & instauratrices præteritarum ruinarum, duplici moveor affectu, gaudii scilicet, ex contemplatione præsentium; & timoris, ex consideratione eorum quæ accidere poterunt. Hoc est quod vobis volui indicatum, non ut animos vestros dejicerem, sed ut animarem ad currendum generose per viam mandatorum Dei & Sanctæ Regulæ, versus æternam quo omnes tendere nos oportet beatitatem. Cursum ego meum consummavi: adeoque prope abesse me sentio ab extrema meta, ut, deficientibus viribus, ægre in hæc verba vocem solvam. Commendo vobis animam meam, pro eo quo vos semper amavi studio, bene de cunctis meritam. Benedictio Dei atque mea vobiscum sit semper.

[8] [Corpus non sine miraculo delatum Aroquam] His dictis super cinerem & cilicium deponi se fecit; & repetito Psalmo cum dixisset; In te Domine speravi; Crucifixum, quem manibus firmiter tenebat, dulciter amplectens, animam efflavit sanctissimam. Facies ipsius mirabili quodam decore, ultra quam credi potest, post obitum radiare cœpit, ita ut vix signum aliquod mortis in sacro cadavere appareret. Deinde ad confirmandam, quæ jam alte insederat omnibus, opinionem eximiæ sanctitatis ejus, aliud grande successit miraculum, quod a prisco illo tempore ad nostram usque ætatem Aroquæ & Amaranthi constans fama tenet. Cum obitum instare sibi certa foret, dicitur imperasse Mafalda, ut defunctum corpus mulæ impositum ibi demum tumularetur, ubi brutum animal ducente nullo pergendi finem faceret. Oppidani laudant celebris famæ testes arcuatos fornices, e quadrato lapide egregie laboratos, qui inter Aroquam & Amaranthum extant, eaque signant loca in quibus cadaver Reginæ sanctæ (ita indigenæ Mafaldam appellare consueverunt) aliquas moras fecit. Aroquam devenit mula, Parthenonem adit, templi intima penetrat, & coram Divi Petri ara flexis genibus sistit tandem: ibique, postquam depositum fuit corpus, subito disruptam obiisse, a majoribus suis accepisse se incolæ contestantur.

[9] [tumulatur cum epitaphio.] Erectum in loco sepulturæ superbum ex lapide mausoleum est, cui pia & simplex antiquitas hujusmodi Epitaphium insculpendum curavit.

Hic jacet illustris Regina Mafalda sepulta:
Quam sua concedat bonitas & gratia multa,
Regnans Castellæ induatur more puellæ.
Virgo manet munda, fugiens a morte secunda.
Omnibus ista satis exempla dedit bonitatis.
Prandia centenis gratis dispersit egenis,
Æs dedit & vestes, cui sunt sua munera testes.
Hæc humilis, blanda, devitans facta nefanda,
      Fulta bonis nituit, crimina nulla luit:
Cunctis discreta in factis, verbisque faceta,
      Vera, pudica, pia, docta, modesta, scia,
Grandis, munifica fuit, & specialis amica
Patrum sanctorum, quos cantat gloria morum.
Hæc loca ditavit, quibus hic sumus, & reparavit,
Et Monachas fixit, cum queis sine crimine vixit.
Est hæc Regina cum Sanctis absque ruina.
Et jam lætatur, quia cæli sede locatur.
Mille ducentorum nonaginta fuit Era,
Quando ad Cælestes transivit femina mera.

[10] Statim atque ex hac vita excessit, aliquibus Monialibus apparuit, seque in cælo inæstimabilis gloriæ coronam obtinuisse asseruit. Aliquando dum Aroqua ignibus conflagraret, visa est a pluribus sancta Regina Mafalda, habitu Cisterciensi induta & baculum gerens in manu, [Incendium restinguit visa in aëre,] inter globos flammarum apparens: quæ signo Crucis muniens domum infirmarum & templum, eadem loca intacta ab igne conservavit. Ad talem aliquando monasterium Aroquanum paupertatem devenit, ut vix in eo inveniretur oleum, quod pro duobus diebus Conventui sufficeret. Gerebat tunc rerum temporalium onus Violantia de Sosa, ejusdem monasterii Celleraria, piissima femina: [oleum exhaustum restaurat:] quæ pro Sororibus suis solicita, ante tumulum B. Mafaldæ opem imploratura procubuit, & ex intimo cordis ejus intercessionem imploravit. Oravit & exaudita est. Ad caveam enim revertens (res mira!) vasa omnia, quæ vacua reliquerat, oleo plena & redundantia reperit, ita ut ipsum etiam pavimentum oleo perfusum aspiceret.

[11] Multis claruit miraculis sepulturæ locus, maxime anno MDCXVII, cum de mandato Philippi II Regis, Illustrissimus Episcopus Lamecensis, Martinus Alphonsus Mexia, sepulcrum sanctissimæ Reginæ aperuit VII die Augusti. Multis qui aderant testibus inventum est cadaver, [anno 1616 reperitur incorrupta,] nudum, supra tabulam, cinerem ac cilicium illo eodem modo compositum, uti Regina testamento mandaverat; velum quoque bombycinum subnigrum, quod super impositum, fuerat a ministris. Visebatur ergo integrum corpus, cum tamen nullo fuisset artis unguentariæ præsidio delibutum; facies carne coloreque sic vivido ac florido, ac si eadem ipsa hora vivere desiisset. Aliquot in partibus corporis nihil carnis, sed ossium tantummodo quidpiam apparebat. Igitur occluso iterum loculo, quam maxima fieri potuit fidelium pompa, sanctissimæ Reginæ corpus in commodiorem locum translatum est. Denique Episcopus forma juris consueta diligenter inquisitionem habuit, de multis atque insignibus miraculis, [& miraculis claret translata:] quæ in ore omnium versabantur, facta ad sepulcrum Reginæ aut ipsius Reliquias, exaudientis vota precesque tum monialium tum laicorum utriusque sexus: nam eo loci ad ipsius venerationem solet undequaque confluere innumerabilis fidelium multitudo. Neque vero pauca divinæ virtutis, sanctitatem Reginæ testantia facta sunt miracula, coram ipso Episcopo; qui omnia, sua testiumque auctoritate confirmata, ad Regem Catholicum remisit, subservitura processui in ordine ad Canonizationem solennem formando.

[12] Negotium an Romæ cœptum fuerit tractari, nescio: ipsius translationis Actum authenticum æ totius informationis fidelem copiam si valuissem nancisci, in plura verosimiliter folia vita hæc potuisset excrescere. Sed moram non patiuntur præla: speramus nihilominus fore ut Aroquensis urbis Magistratus aut monasterii Præsides, accepta operis nostri cognitione, submittant ea, quæ quomodo ad suæ Patronæ gloriam poßint facere, more nostro digesta & ordinata, non uno exemplo tum hoc tum aliis mensibus docuimus. Porro quo tempore sepulcri moles reserabatur, [item fragrantia & concentu cælesti.] mira odorum suavitate fragrasse templum, quotquot aderant, affirmant constantissime. Aliquæ præterea e sacris Virginibus dulcissimos se concentus audivisse contestantur: cum tamen (ut magna adhibita diligentia compertum postea fuit) neque musica aliquis pulsaverit instrumenta neque cecinerit: quare sibi (nec temere) persuasum habent, sacri corporis manifestationem cælesti harmonia gratulatos fuisse Angelos, in quorum semper obsequium propensa fuit. Hactenus Auctores nominati in titulo, qui cum tam expresse nominant testamenti tabulas (quarum exemplar nancisci velim, æque ac alia, Supplemento servitura) justum nobis præbent fundamentum suspicandi, Beatam hanc Reginam, vita potius & habitu, quam profeßione & velatione solenni Sanctimonialem Cisterciensem fuisse, [Analiquando solleniter velata fuerit:] retenta semper dotalium fundorum atque redituum suorum proprietate, de quibus pro arbitratu suo vivens moriensque disposuerit, nullo paupertatis voto adstricta, sicuti nec adstringuntur variorum ordinum Donatæ ceu Tertiariæ, etiam intra cœnobia religiosa, sed absque obligatione clausuræ viventes. Idem existimo cum proportione sentiri posse de variis Principibus viris, qui, etiam post habitum & nomen monasticum susceptum, inveniuntur pias multas donationes fundationesque eodem jure eademque libertate fecisse faciendasque curasse, qua facerent quivis Principes seculares.

DE S. ANTONINO.

Antoninus, Archiepiscopus Florentinus, Ordinis Prædicatorum (S.)

EX PROCESSU.

Fol. 310 in titulo Dedicatoriæ Clarissimo, lege Illustrissimo

Fol. 311 num. 2 lin. 13 post accuratißime ederetur, adde:

Idem deinde nobis significavit, hanc ipsam Vitam quam nonnisi apud Leandrum Albertum credebamus anno MD XVII impressam inveniri, haberi etiam in sua bibliotheca forsitan adhuc citius editam, idque (quantum in defectu ultimæ pagellæ intelligitur ex libro, cum litteris L. A. fronti præfixo) Venetiis apud Iuntas. Impressa est autem vita sub titulo Epistolæ. post nonnullos ipsius Antonini aliorumque, in prima libri pagina nominatorum, tractatus; dirigiturque ab auctore Castillionæo, Priori Fratribusque.

Fol. 356 col. 2 post num. 27 hæc subjunge:

Non erat nobis satis rem, sicut dictum, gestam ex Italica Boninsegnii relatione utcumque didicisse: suggerebat enim animus, fieri non posse quin ejusdem rei authentica instrumenta extarent in archivo vel sacristia S. Marci. Itaque solicitavi per litteras Priorem loci, ut ea mihi transcribi curaret, sed surdi pulsavi ostium, ac ne responsum quidem elicere potui. Tandem quid quærerem intelligens Illustrißimus Magliabechius, miratusque tantam in Conventu illo rerum domesticarum vel ignorantiam vel incuriam, ut ne quidem sciatur quid de tam proprio Sancto scriptum manu vel typis expressum haberi poßit, sua ipse excußit scrinia; & eodem quo res gesta est an. MDLXXXIX, eisdemque typis Sermartellii, excusum reperit Processum & instrumenta; vigore Brevis Apostolici facta super manifestatione & translatione corporis D. Antonini. Instrumentorum primum sic incipit. In nomine sanctissimæ & individuæ Trinitatis, Patris & Filii & Spiritus Sancti. Amen. Anno Domini a salutifera Incarnatione millesimo quingentesimo octogesimo nono, Indictione secunda, die vero Sabbati, decima quinta mensis Aprilis, Sixto quinto Pontifice Maximo, in quarto sui Pontificatus anno sedente, & serenissimo Ferdinando Magno Hetruriæ Duce tertio dominante. [Instrumentum retecti corporis,] Sequitur deinde breve elogium vitæ S. Antonini, & epitome rerum circa ejus canonizationem gestarum, usque ad promulgationem Bullæ per Clementem VII factam: quibus per duas pagellas extensis, Instrumenti tenor in hunc modum procedit.

Cum sit quod ab immemorabili tempore & citra, in cujus rei contrarium memoria hominum non existit, tentum, existimatum, & semper reputatum fuerit, & de præsenti etiam evidenter & clare teneatur & existimetur, dictum sacrum corpus ejusdem Beatissimi Antonini depositum fuisse & existere in ecclesia S. Marci Florentiæ dicti Ordinis Prædicatorum; & subtus altare, quod est situatum juxta chorum dictæ ecclesiæ, super quo posita est tabula, in qua depicta existit imago sanctissimi Crucifixi, ad cujus pedes flexis genibus depicta est etiam imago dicti S. Antonini, dictum Crucifixum adorantis, cum quibusdam cypressis in eadem tabula depictis. Sub quo altari depositum ex lateribus constructum esse apparet, in cujus facie alia imago dicti S. Antonini, modo quasi jacentis & mortui reperitur; cum quibusdam versibus inferius descriptis. Ibique semper & omni tempore, etiam immemorabili, veneratum extiterit dictum sacrum corpus dicti S. Antonini, sub dicto deposito & altari(ut tenetur) reconditum, licet numquam visum fuerit. Et cum de proximo, auxiliante Domino nostro Jesu Christo, dictum sacrum corpus dicti S. Antistitis Antonini ad eminentiorem & honorabiliorem locum, & in capellam noviter constructam, & maximis sumptibus & impensis per illustres Dominum Averardum & Dominum Antonium, illustris quondam Domini Philippi Domini Averardi de Salviatis, Nobiles Patritios Florentinos ornatam & decoratam, in dicta eadem ecclesia S. Marci, cum maxima pompa (ut decet) ac publice translatari & deponi debeat: & ad hoc ut dicta translatio & depositio pie, devote ac solenniter plusquam fieri poterit celebretur, & dictum sanctum ac beatum corpus veneretur, & nemini dubium de existentia dicti Beatissimi corporis translatandi unquā esse possit.

Idcirco Illustriss. & Reverendiss. Dom. D. Alexander Medices, Miseratione Divina tituli Sanctorum Quirici & Julittæ Sanctæ Romanæ Ecclesiæ Presbyter Cardinalis & modernus Archiepiscopus Florentinus, tanti Sancti (licet non immediate) in dicto Archiepiscopatu successor, decreverit se conferre ad dictam ecclesiam S. Marci, causa investigandi, reperiendi, & ornandi dictum sacrum corpus ejusdem Beatissimi Antonini, & se ipsum & alios certiorandi: & sic dicta suprascripta die, circa horam primam noctis, secreto se contulit ad dictam ecclesiam S. Marci. Ad quam cum pervenisset, obviam ei se secerunt infrascripti Fratres dicti conventus & ecclesiæ, & adorato Sanctissimo Eucharistiæ Sacramento, & deinde decenti habitu indutus, cum stola & mitra accessit ad dictum altare & depositum supra expressum, in quo & sub quo pro certo tenebatur existere dictum sacrum corpus Beatissimi Antonini. Et primo coram me Notario publico ejus Cancellario ac Fratribus dicti conventus & testibus infrascriptis, suo medio juramento propterea tacto pectore more Prælatorum actualiter præstito, recognovit dictum depositum, sub dicto altari situatum, nec non dictam imaginem Divi Antonini, supra dictum depositum jacentem & depictam, ac piegas seu crispas vestis ipsius, juxta regulam & ordinem S. Dominici, similiter inibi depictas. Quod depositum, imaginem, vestem & crispas idem Illustrissimus & Reverendissimus Dominus Cardinalis & Archiepiscopus Florentinus dixit & confirmavit esse & existere idem & easdem respective, quod & quas a reneris unguiculis & in quinquennio constitutus, & sic a quadraginta septem annis proxime elapsis in circa, vidit & videre cœ pit in dicta ecclesia S. Marci, & in eodem loco ubi de præsenti existunt. Meminitque dicto tempore, inibi & in facie dicti depositi existere infrascriptos versus, prout etiam de præsenti reperiuntur, & similiter recognoscere dixit, videlicet:

Hic est ille tuus Pastor, Florentia, pro quo
Non cessas mœsto spargere rore genas:
Patribus haud priscis pietate Antonius impar,
Qui scripsit quicquid Littera sacra docet.

Et propterea a dicto tempore suæ memoriæ citra, indubitanter scire & pro certo habere & tenere idem Illustrissimus Dominus Cardinalis iterum confirmavit, dictum depositum numquam fuisse amotum, destructum, seu aliquo modo mutatum. Ac etiam Rev. P. Mag. Paulus Signorellus Cortonensis, Provincialis Romanus ejusdem Ordinis Prædicatorum, a triginta quatuor annis citra, post habitum susceptum dictæ religionis; & Rev. P. Fr. Taddæus de Bartolis, modernus Prior conventus dictæ ecclesiæ S. Marci, a sexaginta annis citra, Rev. P. Mag. Thomas Boninsegnius de Senis, ab annis quadraginta duobus; Rev. P. Fr. Petrus Landius de Florentia, Supprior dicti conventus S. Marci ab annis quadraginta; Rev. Fr. Marcus de Balduccis, Prior conventus S. Dominici de Prato, ab annis quadraginta; Rev. Fr. Antonius de Lamole de Florentia, ab annis sexaginta quinque citra in circa, omnes professi dicti Ordinis, medio eorum & cujuslibet eorum juramento, coram dicto Illustrissimo & Reverendissimo Domino Domino Cardinali & Archiepiscopo Florentino, & me Notario & testibus infrascriptis, tacto pectore, more religiosarum personarum, actualiter præstito, easdem recognitionem & testificationem, quas supra fecit idem Illustrissimus Dominus Cardinalis, ipsi fecerunt & testificati fuerunt, in omnibus & per omnia, prout supra continetur & scriptum est.

Subdens idem Reverendus Frater Antonius de Lamole (ut dixit) ætatis annorum septuaginta quatuor, suo medio juramento prædicto, vidisse dictum depositum S. Antonini constructum & depictum, eo modo & forma & ad unguem, prout de præsenti existit, etiam antequam dictus S. Antoninus esset canonizatus. Quod hodie recognoscit in nulla sua parte mutatum, & meminit deposuitque idem Fr. Antonius, post dictam canonizationem, tempore Pontificatus Adriani Sexti factam, constructum fuisse altare supra dictum depositum, in honorem dicti S. Antonini, prout de præsenti reperitur & supra specificatum est. Et Rev. Fr. Joannes Maria de Rustichellis, ætatis annorum septuaginta, ejusdem Ordinis, idem suo medio juramento & ipse etiam confirmavit, quoad recognitionem dicti depositi, ab annis sexaginta citra in circa: quod & multi alii Fratres dicti conventus, quorum nomina hic brevitatis causa omittuntur, testificati fuerunt. Quibus testificationibus & recognitionibus ut supra factis, præfatus Illustrissimus & Reverendissimus Dominus Dominus Cardinalis & Archiepiscopus Florentinus, devote procedendo, mandavit deveniri ad destructionem dicti depositi, ad effectum de quo supra.

Quo deposito in ipsius calce & in ima sui parte destructo & diruto, statim visa, & cum maxima lætitia & devotione dicti Illustrissimi & Reverendissimi Domini Domini Cardinalis & Archiepiscopi Florentini, & aliorum Fratrum dicti conventus, & mei Notarii & infrascriptorum testium astantium, comperta fuit capsa ex ligno nucis fabricata, & a terra per tertiam partem brachii elevata, super qua crux ceræ flavæ cum ferro confixa erat; quam Illustrissimus Dominus Cardinalis ex dicto deposito extrahi reverenter mandavit. Et cum dicta capsa longitudinis brachiorum trium in circa ponderosa existeret, idem Illustrissimus Dominus Cardinalis, quasi certioratus, quod inibi Sanctum corpus Antonini Archiepiscopi reconditum & asservatum existeret, Deo gratias egit; & demum ipsius jussu, Reverendus Pater Novitiorum Magister, Fr. Dominicus Portisianus, dicti Ordinis Professus, summa cum reverentia, cum instrumentis ferreis tabulam superiorem dictæ capsæ refixit, & Illustrissimus Dominus Cardinalis flexis genibus positisque manibus, dictam tabulam elevavit. Et cum primum vidit sanctum corpus dicti summi Antistitis Antonini, facta debita reverentia & oratione, ipse communi astantium assensu & lætitia, & absque ulla dubitatione, ac cum omni maxima qua decuit decentia, illud esse verum corpus & vera ossa S. Antonini Archiepiscopi Florentini censuit, & pro certo tenuit & declaravit. Namque mirabilis devotio & sanctitas, quæ ex illo sancto corpore & sanctis ossibus proveniebant, & omnes respicientes in eum ad bene & caste vivendum alliciebant, testificabantur illius summi & sancti Antistitis virginitatem, & sic ipsius immaculatam animam Creatori redditam fuisse, quod & ipse moriendo prædixit, ista verba sacræ Scripturæ recensendo & sæpius repetendo, videlicet: Servire Deo regnare est. Ac cursus: Sancta & immaculata virginitas quibus te laudibus efferam nescio. Quibus peractis ejusdem S. Antonini Archiepiscopi effigies ab eodem Illustrissimo & Reverendissimo Domino Domino Cardinali & Archiepiscopo Florentino firmiter etiam recognita fuit, ipso attestante medio juramento (quo supra) eam assimilari propriæ imagini, ut dicitur, effictæ super propria facie dicti S. Antonini, tempore ipsius obitus; quam ipse propriis oculis vidisse, & diligenter inspexisse confirmavit. Postmodum Illustrissimus & Reverendissimus Dominus Dominus Cardinalis & Archiepiscopus Florentinus, reverenter tangendo dictum sanctum corpus, comperit illud esse indutum tonacella alba (quæ corpus ipsum immediate circumdabat) fere per totum tabefacta, & super eam alia tonacella ejusdem coloris cum scapulari, & superius cum cappa nigra, cum duobus capuciis, uno albo & altero nigro, juxta ritum & ordinem Religionis S. Dominici, omnibus quasi intactis & non consumptis; cum bireto etiam magistrali, quod una cum capuciis in capite suo, super tribus lateribus in dicta capsa existentibus requiescente, positum erat. Et ut Prælatus, Pallio tantummodo ex lana, cruciculis sericeis de more intertexta, confecto, & circumcirca corio & plumbo in ejus extremitate conserto munito & ornato, cum crucicula in medio nigri coloris simpliciter decoratus existebat. Caligis etiam, ex panno laneo albi coloris confectis, juxta ordinem Dominicanum calceatus erat: quæ in summitate pedum tantum dirutæ & consumptæ, & propterea digiti, & ungues digitorum denudati, & penitus intacti videbantur. Quo sancto corpore per dictum Illustrissimum Dominum Cardinalem, & per dictos Rev. P. Mag. Paulum Signorellium Provincialem; Rev. P. Fr. Taddeum de Bartolis Priorem, & Fr. Dominicum Portisianum Novitiorum Magistrum respective dicti conventus & ecclesiæ, maxima cum reverentia per totū denudato & cum setis expolito, compertum fuit corpus prædictum exenteratum & cum filo postea consutum fuisse, totumq; integrum & non labefactatum existere; cujus longitudo in mensura duorum brachiorum & in quinq; sextis partibus alterius integri brachii consistit: cujus etiam caput a parte posteriori incisum, ad extrahendum cerebrum, ut verisimile est, & cum filo eodem modo reclusum & consutum reperitur; super quo aliqui cani capilli adhuc existunt. Auriculas etiam intactas & in ore quinque dentes habere manifeste innotuit; in summitate tantum narium minima pars consumpta erat, quam cum exigua cera Illustrissimus Dominus Cardinalis illico reaptari jussit & fecit.

Demum dictum sanctum corpus caligis ex filaticcio (ut dicunt) albo & sandalibus ex ermisino rubeo, ac calceamentis ex raso rubeo confectis, cum peniculamentis aureis & sericeis ornatis, more Archiepiscoporum calceatus extitit, ac tunica & scapulari, cum manicis ex filaticcio similiter albo, & amictu, & camice ex byssino, ac tonacella ermisini rubei, cum peniculamentis aureis & argenteis etiam circumdata & fulcita, & veste Dalmatica ejusdem speciei & coloris; nec non stola & manipulo ermisini rubei cum cruciculis aureis & frangiis aureis & sericeis, cum omni maxima qua decuit devotione & reverentia indutus, & cingulo sive cordone cinctus fuit; & collo supra pectus aptata Crux aurea, cum imagine Crucifixi, quæ Crux pectoralis appellatur. Ac dictum sanctum corpus planeta ex ermisino rubeo similiter confecta, & peniculamentis aureis cum ricamis canatigliæ aureis & argenteis intertexta, tandem Illustrissimus Dominus Cardinalis vestivit; & chirothecas, ex serico rubeo & aureo confectas, in ejus sanctis manibus immisit; & in digito annulari manus dexteræ gemmam sapphyream cæruleam auro aptatam inseruit; nec non mitram ex lamina aurea floribus intertexta, fimbriis aureis pendentibus, sancto ipsius capiti imposuit. Quibus peractis Illustrissimus & Reverendissimus Dominus Cardinalis & Archiepiscopus Florentinus præfatus, Canticum, Te Deum Laudamus &c. decantari jussit. Quo decantato, Fratribus dicti conventus & aliis astantibus solemniter benedixit, & demum processionaliter incedendo, & Hymnum, Iste Confessor &c. canendo, Reverendi Fratres dicti conventus, una cum præfato Illustrissimo Domino Cardinali, dictum sanctum corpus Divi Antonini humiliter ac devote asportaverunt in sacrarium dictæ ecclesiæ Sancti Marci. Quod in armarium ligneum, in parte sinistra dicti sacrarii situatum, præfatus Illustrissimus Dominus Cardinalis recondi & asservari jussit & fecit, usque ad ejus depositionem de proximo celebrandam. Quo armario obserato, clavem penes se retinuit Illustrissimus & Reverendissimus Dominus Cardinalis præfatus, qui mandavit; dicti vero Illustres Dominus Averardus & Dominus Antonius, Illustris quondam Domini Philippi Domini Averardi de Salviatis, qui manifestationi dicti sancti corporis & aliis præmissis interfuerunt, rogaverunt per me Notarium publicum supra & infra scriptum, ad perpetuam rei memoriam, de præmissis publicum confici Instrumentum unum vel plura.

Acta fuerunt præmissa omnia & singula Florentiæ, in dicta ecclesia Sancti Marci, præsentibus ibidem Rever. Domino Ludovico de Natis de Bibiena, Clerico Aretinæ Diœcesis, Caudatario; Reverendo Domino Mattheo de Pozzis, Clerico Florentinæ Diœcesis, Crucifero, respective dicti Illustrissimi D. Cardinalis; & Magnifico Benedicto Baccii de Gondis, Nobili Florentino; & Antonio Benedicti de Geminianis; & Sfortia de Falcuccis de Florentia, & Roggerio de Bertolis de Firmo, & Jacobo de Goggis de Prato, testibus ad præmissa vocatis atque rogatis.

Fol. 358 ad finem totius tractatus subjunge:

Iuvat hic etiam alterum eorum Instrumentotum addere, quæ impressa haberi dixi, est autem hujusmodi:

Dei nomine invocato:

Hac die nona mensis Maji anno Domini a salutifera Incarnatione millesimo quingentesimo octuagesimo nono, Indictione secunda, Sixto Quinto Pontifice maximo in quinto sui Pontificatus anno sedente, & Serenissimo Ferdinando Medice Etruriæ Magno Duce tertio feliciter dominante. Actum Florentiæ in Ecclesia conventus S. Marci Ordinis Prædicatorum, & in capella infra scriptorum Magnificorum Dominorum de Salviatis noviter constructa, inibi præsentibus & assistentibus admodum Magnificis & Clarissimis Domino Antonio Francisco dio, præfatæ suæ Celsitudinis Serenissimæ Locumtenente, & Domino Equite & Jureconsulto Joanne Baptista Concinio ex Comitibus Pennæ, Domino Pancratio Oricebario, & Domino Bernardo Vechietto Reipublicæ Florentinæ Consiliariis amplissimis; Clarissimo autem Domino Juliano Tornabonio, altero eorum Collega & dictæ Reipublicæ Florentinæ Consiliario, propter ejus malam valetudinem absente, testibus ad infrascripta omnia & singula vocatis, adhibitis atque rogatis.

Cum sanctum corpus S. Antonini Archiepiscopi Florentini, Virginis & Doctoris celeberrimi, Ordinis Prædicatorum, dictorum Clarissimorum Dominorum testium, dum in humanis ageret concivis, sub die decima quinta mensis Aprilis proxime præteriti nocturno tempore ab infrascripto Illustrissimo & Reverendissimo Domino Domino Cardinali & Archiepiscopo Florentino manifestatum, & legitime recognitum, ac maxima cum reverentia (toto integro existente) denudatum & expolitum, & deinde indutum & vestibus sericeis & aureis ornatum extiterit, ut hæc & alia latius constare dicuntur, per publicum Instrumentum manu mei Notarii infrascripti, sub dicta die rogatum & publicatum, ad quod & contenta in eo relatio habeatur. Et cum de proximo in capella, in dicta ecclesia S. Marci noviter constructa, & valde sumptuosa maximisque sumptibus & expensis per admodum Magnificos & Nobiles viros ac Patricios Florentinos Dominum Averardum & Dominum Antonium, quondam Domini Philippi Domini Averardi de Salviatis, ejusdem Antonini Archiepiscopi Florentini dum in humanis agebat etiam concives, ædificata, ornata & decorata, juxta formam & seriem infrascripti Brevis Apostolici transferri, reponi, ac perpetuo honorifice (ut decet) retineri, venerari & conservari debeat.

Et cum per prius dictum sanctum corpus & venerabilia ossa dicti S. Antonini, sicut supra in præallegato Instrumento continetur, per dictum Illustrissimum & Reverendissimum Dominum Dominum Cardinalem & Archiepiscopum Florentinum, Pontificiis vestibus ornatum & ornata, a primis Vesperis præcedentis diei usque ad hanc diem, & circa horam decimam quintam ejusdem, in dicta ecclesia S. Marci & in loco eminenti ejusdem ecclesiæ super feretro aureato, & cum maxima pompa, multis luminibus ac perpulcro apparatu, omnibus sumptibus, dictorum Magnificorum Dominorum Salviatorum, publice ac cum non modica totius civitatis Florentiæ ejusque villarum & castrorum & aliorum populorum, undique etiam ex aliis regionibus longinquis propterea confluentium, devotione & lætitia collocata, visa, & venerata extiterint. Et ex edicto publico hac suprascripta die convocatis & coadunatis omnibus Religiosis, Regularibus & Canonicis, Presbyteris & Clericis, tam Metropolitanæ quam Collegiatarum ecclesiarum dictæ civitatis, nec non etiam ipsius Magistratibus & concivibus, in claustris dictæ ecclesiæ S. Marci, propterea etiam adhibitis & congregatis; præfatoque Illustrissimo & Reverendissimo Domino Domino Cardinali & Archiepiscopo Florentino in Pontificalibus constituto, & inibi in dicta ecclesia S. Marci personaliter residentibus infrascriptis Illustrissimis & Reverendissimis Sanctæ Romanæ Ecclesiæ Cardinalibus & Episcopis, & multis aliis Prælatis, dum processionaliter Clerici Regulares & seculares, maxima cum devotione & reverentia, per civitatem & per infrascripta loca incederent, causa transferendi dictum sanctum corpus S. Antonini. Reverendissimus in Christo Pater & Dominus, Dominus Hugolinus Martellius, Patricius Florentinus & Episcopus Glandatensis, Pontificalibus indutus, in publico pulpito sive suggesto, in dicta ecclesia S. Marci, de sanctitate & doctrina, virtutibus & miraculis dicti Sancti Virginis & Doctoris Archiepiscopi Antonini, materna lingua, ut ab omnibus astantibus verisimiliter audiri & ejus sermo comprehendi posset, orationem habuit; in qua etiam de Serenissimæ familiæ Mediceæ laudibus & ornamentis nonnulla verba fecit, populumq; adstantem ad bene vivendum, & vestigia tanti Sancti Antistitis sequendum, ac dictum sanctum corpus venerandum, pie & maxima cum devotione illexit. Qua oratione perfecta, processionibusque expletis, e loco superiori, in quo spectandum dictum sanctum corpus, ut supra, expositum fuerat, reverenter depositum extitit, & super humeris Episcoporum elatum, umbellam gestantibus Serenissimis Ferdinando Medice Hetruriæ Magno Duce, & Vincentio Gonzaga Mantuæ Duce, & Illustrissimis & Excellentissimis Dominis Dominis Petro Medice præfati Serenissimi Magni Hetruriæ Ducis germano, & Domino Virginio Ursinio Brachiani Duce, & Domino Cæsare Estensi, & aliis Dominis.

Et sic ex æde Divi Marci deportatum fuit per majorem portam: & in viam quæ dicitur Cocomeri ingrediens, ad monasterium Monialium Divi Nicolai in Cafaggio pervenit. Inde egrediens per totam reliquam viam prædictam, & perveniens ad fundamenta Metropolitanæ Ecclesiæ, ut ad angulum de Pacciis transiret, & per viam de Albitiis iter faceret, usque ad ædem S. Petri Majoris transcendens per plateam dictæ ecclesiæ, ut recta in viam Palatii incederet, & usque ad Abbatiam Florentinam sequeretur, & inde ad Magistratum delle Farine dictum, ad portam Palatii Serenissimi Magni Hetruriæ Ducis perductum fuit. Quo in loco aliquantisper qui illud sanctum corpus gestabant conquieverunt, ut a Serenissima Magna Hetruriæ Ducissa Christiana, Caroli Lotharingiæ Ducis Filia, & reliquis, qui ad fenestras dicti Palatii consistebant, spectari posset. Deinde forum novum versus per portam Rossam ingressus ad sanctiss. Trinitatis ædem accessit, unde vertens ad angulum de Tornaquincis, in viam de Tornabonis introivit, usque ad angulum de Carneficibus, sequens ad Oratorium Divi Joannis pervenit; & in dictum Oratorium per portam, a latere Operam versus ingrediens, e porta media egressus est, & per plateam transiens per mediā portam Metropolitanæ ecclesiæ, in eamdem ecclesiam introivit, quæ tota luminaribus refulgebat, & maximo apparatu condecorata erat; & per totam ecclesiam dictum sanctum corpus humeris admodum Reverendorum Dominorum Dignitatum & Canonicorum dictæ majoris ecclesiæ, vicissim & subalterne gestatum fuit; & sic incedens circum chorum, a parte altaris S. Antonii versus partem altaris sanctissimæ Crucis regrediens, recta per navim dictæ ecclesiæ, viam Cocomeri versus, e porta anteriori illius partis exivit; & viam de Martellis ingrediens, ut per viam largam ad ædem S. Marci regrederetur, tandem in dicta æde processionaliter, & in sacello dictorum Magnificorum, & Nobilium Dominorum Salviatorum, ex ordine dicti Illust. & Rev. Domini Domini Cardinalis & Archiepiscopi Florentini, & super ipsius altare, e feretro delatū repositū fuit, semper processioni & huic actui assistentibus dictis Clariss. Dominis Locumtenente, & Consiliariis Reipublice Florentinæ, & reliquis totius Urbis Magistratibus, nec non etiam Bonis-Hominibus S. Martini, qui eleemosynis erogandis pauperibus Civitatis subveniunt; quorum pium locum S. Antoninus, dum viveret, instituit. Et quibus Processionibus in dicta ecclesia S. Marci, præter infrascriptum Illustriss. & Reverend. Dominum Dominum Cardinalem & Archiepiscopum Florentinum infrascripti Illustriss. & Reverend. Domini Domini S. R. E. Cardinales, & Archiepiscopus & Episcopi respective præsentes extiterunt, videlicet

Cardinalis Marcus Antonius Columna Romanus, Episcopus Prænestinus.
Card. Joan. Vincentius Gonzaga, Mantuanus,
Cardinalis Franciscus de Giojoze, Gallus.
Card. Franciscus Maria Borbonius, de Monte.
Carolus Antonius Puteus, Archiepiscopus Pisanus Insularum Corsicæ & Sardiniæ Primas, & in eis Legatus natus.
Caravagial Simoncellus Urbevetanus, Episcopus Suannensis.
Nicolaus Tornabonius Florentinus, Episcopus Burgi S. Sepulchri.
Spirellus Bencius, primus Episcopus Politianus.
Joannes Baptista Milandrius Florentinus, Episcopus olim ecclesiæ Marsicanæ.
Hugolinus Marsellius Floren. Ep. Glandatensis.
Franciscus Cataneus Diaccetius Florentinus, Episcopus Fesulanus.
Annibal Oricellarius Flor. Episcopus olim ecclesiæ Carcassonensis.
Fredericus Raganeus Gallus, Episcopus Massiliensis.
Guido Servidius, Episcopus Volaterranus.
Masseus Bardius Flor. Ord. Minorum Regularium S. Francisci de Observantia, Episc. Clusinus.
Lucas Alamannus Flor. Episc. Mathisconensis.
Antonius de Plano, Ordinis S. Francisci Conventualium, Episcopus Marsicensis.
Ludovicus Martellius Florentinus, Episcopus Joppensis Clusii Coadjutor.
Joan. Antonius de Grassis Bonon. Ep. Faventinus.
Joan. de Albertis Florentinus, Episcop. Cortonensis.
Fulvius Theophilus Romanus, Ep. Foroliviensis.
Achilles de Sergardis Senensis, Ep. Messanensis, &
Petrus Usimbardius Collensis, Episcopus Aretinus.

Quibus sic ut supra peractis Illust. & Rev. Dom. Dominus Alexander Medices, miseratione divina tituli Sanctorum Quirici & Julittæ S. R. E. Presbyter Cardinalis & Archiepiscopus Florentinus, coram & præsentibus supradictis Clarissimis Dominis testibus, & me Notario publico ejus Cancellario infrascripto dixit & confirmavit, hæc omnia peracta fuisse ex Indulto Apostolico, ut per Breve S. D. N. Papæ, quod suis præ manibus habebat, & publice alta & intelligibili voce legi per me eundem Notarium commisit, cujus tenor de verbo ad verbum sequitur & est talis videlicet. Et primo a tergo.

Venerabili Fratri Archiepiscopo Florentino.
Intus vero.
SIXTUS PAPA QUINTUS.

Venerabilis Frater, salutem, & Apostolicam benedictionem. Exponi nobis nuper fecerunt dilecti Filii Averardus & Antonius Salviati, Nobiles & Cives Florentini, quod ipsi ob singularem, quem erga corpus S. Antonini Archiepiscopi Florentini, eorum dum in humanis ageret concivis, gerunt devotionis affectum, in ecclesia Domus S. Marci Ordinis Fratrum Prædicatorum Florentiæ, in qua ipsum corpus requiescit, capellam unam valde sumptuosam magnis cum eorum sumptibus & expensis construi & ædificari ac ornari curaverunt, ut ipsum corpus a loco ubi in eadem ecclesia hodie reperitur, de nostra licentia ad ipsam capellam transferatur, & in ea perpetuo honorifice retineatur & conservetur. Cupiunt propterea Exponentes præfati, eis dictum corpus integrum, a loco ubi nunc in dicta ecclesia reperitur, ad dictam capellam, eorum sumptibus & solennitatibus in similibus adhibendis adhibitis, transferri faciendi, & in ea honorifice (ut decet) perpetuo retinendi, per nos licentiam impertiri, ipsamque capellam per nos decorari. Quare nobis humiliter supplicari fecerunt præfati Exponentes, quatenus pro eorum desiderio hac in parte favorabiliter annuere, ac alias in præmissis opportune providere de benignitate Apostolica dignaremur Nos igitur Averardum & Antonium præfatos specialibus favoribus & gratiis prosequi volentes, nec non quemlibet eorum a quibusvis excommunicationis, suspensionis, & interdicti, aliisque ecclesiasticis sententiis, censuris, & pœnis, a jure vel ab homine quavis occasione vel causa latis, si quibus quomodolibet innodati existunt, ad effectum præsentium dumtaxat consequendum, harum serie absolventes & absolutos fore censentes, hujusmodi supplicationibus inclinati, Fraternitati tuæ per præsentes committimus ac mandamus, quatenus sine alicujus præjudicio præfatis Averardo & Antonio & eorum cuilibet, ut dictum corpus S. Antonini Archiepiscopi, a loco ubi in ipsa ecclesia hodie reperitur, ad dictam Capellam, de novo (ut præmittitur) in ipsamet ecclesia constructam, solennitatibus in similibus adhiberi solitis adhibitis, die quo eis bene visum fuerit transferri facere; illud postquam sic, ut præmittitur, translatum fuerit, ibidem etiam perpetuo honorifice (ut decet) retinere libere & licite, ac absque aliquo conscientiæ scrupulo aut censurarum & pœnarum incursu, valeant, licentiam & facultatem auctoritate nostra concedas & impertiaris, eisque pariter indulgeas: nec non omnibus & singulis utriusque sexus Christi fidelibus, vere pœnitentibus & confessis ac sacra Communione refectis, qui Translationi prædictæ seu illius actui quomodocumque devote intervenerint, & deinde annis singulis (quinquennio infrascripto durante) simili die, quo ipsam Translationem fieri contigerit, a primis Vesperis usque ad occasum solis ejusdem diei, dictam ecclesiam & hujusmodi capellam, in qua ipsum corpus ejusdem S. Antonini Archiepiscopi sic translatum requiescet, similiter pœnitentes & confessi ac sacra Communione refecti devote visitaverint, ac inibi pro pace inter Principes Christianos conservanda ac sanctæ Matris Ecclesiæ exaltatione hæresumque extirpatione pias ad Deum preces fuderint, quo die præfato id fecerint, plenariam omnium peccatorum suorum indulgentiam & remissionem, in forma Ecclesiæ consueta, ad quinquennium tantum, eadem auctoritate concedas & elargiaris. Non obstantibus Constitutionibus & Ordinationibus Apostolicis, ceterisque contrariis quibuscumque. Volumus autem quod si visitantibus ecclesiam seu capellam præfatam aliqua alia Indulgentia per nos alias concessa fuerit, eædem præsentes, quoad Indulgentiam quinquennalem, nullæ sint. Datum Romæ apud Sanctum Petrum, sub annulo Piscatoris, die quinta Aprilis millesimo quingentesimo octuagesimo nono, Pontificatus Nostri anno quarto.

C. Gabriellius.

B. Seva.

Cujus Brevis Apostolici per me Notarium publicum infrascriptum toto perlecto tenore, idem Illustriss. & Reverendiss. Dominus Dominus Cardinalis & Archiepiscopus Florentinus coram dictis Clarissimis Dominis Locumtenente & Consiliariis, tamquam testibus omni exceptione majoribus, meque Notario uti publica persona, & aliis astantibus, suo medio juramento, tacto pectore more Prælatorum, confirmavit & testatus fuit, dictum sanctum corpus S. Antonini Archiepiscopi Florentini, quod inibi adhuc super dictum altare modo quo supra collocatum videbatur & ab omnibus venerabatur, esse & existere idem totum integrum corpus dicti S. Antonini Archiepiscopi Florentini, quod ipse sub die decima quinta mensis Aprilis proxime præteriti nocturno tempore, ex deposito in eadem Ecclesia tunc constructo & hodie diruto extraxit seu extrahi fecit, & coram me Notario publico ejus Cancellario & testibus tunc temporis præsentibus manifestavit & legitime recognovit. Et demum, juxta seriem & tenorem dicti Brevis Apostolici, sanctum corpus S. Antonini prædicti capellæ dictorum admodum Magnificorum Dominorum Averardi & Antonii de Salviatis, præsentium & acceptantium, perpetuo assignavit; & in capsa, subtus altare dictæ capellæ fabricata & ornata, sine tamen præjudicio alicujus, juxta formam dicti Brevis Apostolici, reverenter & perpetuo reposuit & solenniter inclusit, & ternis clavibus reseravit, ad hoc ut in dicta capella dictum sanctum & venerabile virgineum corpus perpetuo honorifice (ut decet) retineatur, conservetur, & veneretur, in omnibus & per omnia, prout in dicto Brevi Apostolico continetur & scriptum est, & alias omni meliori modo &c. Et etiam Illustrissimus, & Reverendissimus Dominus Dominus Cardinalis & Archiepiscopus Florentinus præfatus, etiam tamquam Sedis Apostolicæ Commissarius & Delegatus, Reverendis Priori & Fratribus dicti Conventus & Ecclesiæ, & dictis admodum Magnificis Dominis Averardo & Antonio de Salviatis, dictæ capellæ fundatoribus & patronis, præsentibus & audientibus, præcepit, ac etiam eos paterne hortatus fuit, quatenus de dicto sancto corpore S. Antonini diligenter curam & custodiam habeant, & illud honorifice asservent, juxta tenorem dicti Brevis Apostolici: alias eisdem protestatus fuit, quod si contrafecerint, Deo optimo maximo de præmissis rationem reddent. De & super quibus omnibus & singulis idem Illustrissimus & Reverendissimus Dominus Dominus Cardinalis & Archiepiscopus Florentinus mandavit; dicti vero admodum Magnifici Dominus Averardus & Dominus Antonius de Salviatis rogaverunt, per me Notarium publicum infrascriptum, publicum confici documentum unum vel plura.

Et ego Jacobus, quondam Sebastiani Francisci de Cantonibus, sacris Apostolica & Imperiali auctoritatibus Notarius publicus & civis Florentinus, & in Archivo Romanæ Curiæ descriptus, quia de dictis duobus respective instrumentis sive processibus manifestationis & translationis dicti S. Antistitis Antonini rogatus extiti, & præmissis omnibus, etiam coram & præsentibus dictis Clarissimis Dominis Locumtenente & Consiliariis suæ Celsitudinis Serenissimæ, & aliis testibus modo quo supra respective interfui; ideo etiam, tamquam Cancellarius præfati Illustrissimi & Reverendissimi Domini Domini Cardinalis & Archiepiscopi Florentini & ejus Archiepiscopatus, hic publice me subscripsi, meoque solito signo obsignavi, ad laudem & gloriam D. O. M. ejusq; Deiparæ Genitricis semper Virginis Mariæ, totiusque celestis Curiæ Paradisi &c.

Nos Joannes Baptista Julianus Notarius publicus & civis Florentinus, ad præsens artis Judicum & Notariorum civitatis Florentiæ Præconsul, universis præsentes litteras inspecturis salutem in eo qui est nostra omnium vera salus. Notum facimus & in verbo veritatis attestamur, suprascriptum Dominum Jacobum Sebastiani de Cantonibus, qui de præinsertis Instrumentis sive processibus rogatus extitit tempore dictorum Rogituum & satis ante fuisse & hodie esse Notarium publicum & civem Florentinum, & in arte & matricula nostra Florentina descriptum & matriculatum, ejusque scripturis publicis in judicio & extra semper adhibitam fuisse & hodie adhiberi plenam & indubiam fidem ab omnibus indifferenter, in quorum testimonium, &c.

AD DIEM III.

[Praefatio]

Fol. 359 col. 1 post B. Alexandrum addantur

B. Zacharias Ordinis Minorum S. Francisci, Alanquerii in Lusitania.

Et deleantur quæ de eo habentur inter prætermissos col. 1.

B. Alexander Vinciolus, Episcopus Nucerinus in Umbria.

Horum porro omnium Vitæ, sicut hic dabuntur, erunt ponendæ inter folium 434 & 435.

B. Stanislaus Polonus, Canonicus Regularis Lateranensis, Casimiriæ ad Cracoviam.

Fol. 360 col. 2 lin. 5, qui inquit, lege, qui B. Paschasium Arnugum vocat, fateturque ejus Acta &c.

DE S. PHILIPPO PRESB.

Philippus Presbyter, Cellæ in Palatinatu Rheni (S.)

Fol. 423 Acturi de hoc Sancto, diximus Cellam ab eo constructam, factam denique esse ecclesiam Collegiatam, & fundationum, consecrationum, indulgentiarum, fraternitatum, ceteraque avitæ venerationis monumenta, Heidelbergæ a nostro P. Ioanne Gamans transcripta, ab eo nobis cœpisse submitti; tam sero tamen, ut non potuerint prius haberi omnia, quin ulterius progrederetur impreßio, si non sisteretur, nec tam levi ex causa sistendam videri. Itaque ad supplendum defectum sint hæc, post Vitam fol. 426 addenda.

APPENDIX.
De Ecclesia & Fraternitate S. Philippi.

Philippus Presbyter, Cellæ in Palatinatu Rheni (S.)

AUCTORE D. P.

[1] [Nova ac Major ecclesia.] Cella S. Philippi, jam inde ab VIII seculo, quo is vixit & obiit, cœpta celebrari, in opulenta vinique & tritici feraci Nasgovia, in Parochiam cito excrescere potuit, auctis circum ædificiis. Sed primæ angustiæ non potuerunt diu sufficere accrescenti populo, nec longam plurium seculorum ferre ætatem fabricæ non admodum augustæ ac solidæ modus, quin tandem opus fuerit novam amplioremque ecclesiam a fundamentis condere. Hoc, si non etiam alias ante, saltem seculo XIII factum esse, docet ipsum Consecrationis monumentum hujusmodi. Bonitate divina & Apostolica gratia Th. Ordinis Fratrum Minorum Vironensis Episcopus, licet indignus. Constare cupimus universis, præsentem paginam inspecturis, quod nos auctoritate Venerabilis Patris ac Domini nostri Archiepiscopi Maguntinensis, ecclesiam Cellensem dedicavimus in honorem B. Philippi Confessoris. [consecratur an. 1248.] In cujus rei anniversario omnibus ibidem venientibus, vere contritis & confessis, manum eidem ecclesiæ porrigentibus adjutricem, centum dies & unam Karenam de injuncta sibi pœnitentia misericorditer relaxamus. Actum anno Domini MCCXLVIII, proxima Dominica post Vincula Petri, Pontificatus nostri anno 11, præsentibus litteris perpetuo duraturis. Spectatur in plica, inquit Gamans, sigillum ex flava cera appensum, oblongum & orbe cuneato circumscriptum, mensura mediocri, in quo repræsentatur Episcopus stans cum mitra, casula, pedo, sinistra librum apertum tenens cum clavibus, ac supra caput Christum habens dimidio corpore, in gestu benedicentis. Duplex margo circuibat sigillum: interior habet inscriptum aliquid, quod legi non potest; exterior sic legitur, Dei. gra. frater. Theodoricus. Vironensis. Eccle. Epis.

[2] [a Vicario Archiep Moguntini Theodorico Episcopo.] Archiepiscopus, cujus vice Theodoricus fungebatur ut Chorepiscopus, Sigefridus erat, 111 hujus nominis, juxta Serarium in Moguntiacis pag. 839 vita functus sequenti anno MCCXLIX, VII Idus Martii. Dedicatio autem priori anno fuit peracta die II Augusti immediate, scilicet post Vincula-Petri, tunc in Sabbatum cadente festo. Ignotior est Episcopalis titulus, Theodorico ex partibus infidelium datus: nec enim Veronensis in Italia Sedes in cogitationem hic potest alicui venire, hujus magnam dignitatem consideranti, qua tunc potiebatur Manfredus Scaliger. Omnia igitur circumspiciens, nullam invenio Ecclesiam, cujus nomen facilius huc trahi poßit, quam Berinopolitanam in Lycaonia vel Galatia, unde Verinensis aut Verinonensis, ac denique corruptius Vironensis ac Veronensis formari potuerit. Interim habent hic Minoritæ nomen, quo augeant infinitum fere suorum numerum, quos raræ virtutis aut doctrinæ merita, primo Ordinis sui seculo, ad infulas Episcopales promovit. Præter istas autem Indulgentias, quæ in prædicta Consecratione ecclesiæ eam visitaturis proponuntur, etiam obtentæ sunt ab undecim Episcopis aliæ anno MCCXCV, quas nobis suggerit Gamansius hoc tenore.

[3] [Indulgentiæ ab 11 Episcopis] Universis Christi fidelibus præsentes litteras inspecturis. Nos Rogerius miseratione divina Archiepiscopus S. Severinæ: Et nos Renaldus Senensis, Perronus Larinensis, Franciscus Fanensis, Jacobus Treventanus, Adam Marturanensis, Petrus Cajaciensis, Frater Paulus Melfittensis. Andreas Lidensis, Stephanus Oppidensis, & Aymardus Lucerinus, eadem miseratione Episcopi, salutem in Domino sempiternam.

Quoniam, ut ait Apostolus, omnes stabimus ante tribunal Christi, recepturi prout in corpore gessimus, sive bonum sive malum; oportet nos diem messionis extremæ piis maxime operibus prævenire, & æternorum intuitu seminare in terris, quod reddente Domino cum multiplicato fructu recolligere valeamus in cælis: quoniam qui parce seminat, parce & metet; & qui seminat in benedictionibus, de benedictionibus & metet vitam æternam. Cupientes igitur ut ecclesia B. Philippi in Cella Maguntinensis diœcesis, frequentia fidelium honoretur, omnibus vere pœnitentibus & confessis, qui ad dictam ecclesiam in duabus festivitatibus Dedicationis & ipsius B. Philippi, cujus vocabulo est ipsa ecclesia infignita, nec non in omnibus & singulis festivitatibus B. Mariæ Virginis gloriosæ, BB. Joannis Baptistæ & Euangelistæ, BB. Nicolai & Ægidii Confessorum, & S. Catharinæ Virginis, ac etiam in festivitatibus Nativitatis, Epiphaniæ, Resurrectionis, Ascensionis Domini ac Pentecostes, & per Octavas ipsarum Festivitarum, causa devotionis vel orationis accesserint, vel pro pace universalis Ecclesiæ oraverint mente pia, aut pro reparationibus, emendationibus, sustentationibus, structuris, luminaribus, vestimentis, libris, campanis, ornamentis, vel aliis quibuscumque dictæ ecclesiæ necessariis manus porrexerint adjutrices; vel qui Presbyterum seu Capellanum d. ecclesiæ associaverint cum reverentia, quando sacrum Christi corpus portaverit ad infirmos; aut qui in bona sui corporis sanitate seu etiam in extremis laborantes aliquid de bonis sibi a Deo collatis legaverint vel reliquerint ecclesiæ supradictæ, de omnipotentis Dei misericordia & BB. Petri & Pauli Apostolorum ejus auctoritate confisi, singuli singulas XL dierum Indulgentias de injunctis eis pœnitentiis misericorditer in Domino relaxamus, dummodo Diœcesani voluntas accesserit & consensus. In cujus rei testimonium præsentes litteras sigillorum nostrorum fecimus appensione muniri. Datum Anagniæ die XVII mensis Junii Indict. VIII, Pontificatus Domni Bonifacii Papæ VIII anno primo.

[4] Archiepiscopus hic nominatus Rogerius, hoc eodem anno a Severinensi ad Cusentinam translatus est, [anno 1295 concessæ,] teste in Italia sacra Vghello; apud quem pro eodem anno etiam noti sunt suis quique locis, Senensis, Larinensis, Fanensis, Marturanensis, Cajaciensis, Melfittensis, Lucerinus, sed hic perperam ab eo Aymandus nominatus. Oppidensis ei notus est aliquis, qui anno MCCCI vixerit; sed cujus nomen necdum compererit, quod hinc supplere poßit. Similiter ex hac bulla suppleri quadamtenus potest annorum sexaginta hiatus in serie Treventinorum Episcoporum, ab anno scilicet MCCLXVI, quo Lucas a Manfredo pulsus fuit, ad MCCCXXXV, quo institutus Fr. Natimbene, sic ut inter utrumque sederint tum alii, tum hic nominatus Jacobus: Episcopatus Lidensis, [anno seq. approbatæ ab Archiepiscopo Mogunt.] cum nullus in Europa sit, opportet trans mare eum quærere, cujus Andreas iste titulum gesserit: nec alius occurrit aptior Lyddensi, qui & S. Georgii dicitur sub Archiepiscopatu Hierosolymitano. Erat hoc tempopore Archiepiscopus Gebhardus sive Gelhardus: qui quem poscebatur assensum, hoc modo præstitit: G. Dei gratia Maguntinensis Archiepiscopus, sacri Imperii per Germaniam Archicancellarius, universis fidelibus, ad quos præsens scriptum pervenerit, salutem in vero salutari. Litteras venerabilium Patrum infrascriptorum, signatas sigillis eorum, omni suspicione carentes vidimus in hæc verba: Universis &c. Verbotenus ut supra: ac deinde. Nos quoque G. Archiepiscopus supradictus cum præfata ecclesia S. Philippi in nostra sit diœcesi constituta & nostra beneficentia muniatur, præscriptarum Indulgentiarum concessiones ratas habemus & gratas, & de omnipotentis Dei misericordia Beatorumque Petri & Pauli Apostolorum ejus, nec non omnium Sanctorum Dei, & B. Martini meritis confisi, omnibus vere pœnitentibus & confessis, qui ad prædictam ecclesiam devote convenerint, & sicut præmittitur manum porrexerint adjutricem, XL dies de injuncta sibi pœnitentia misericorditer in Domino relaxamus. In cujus rei testimonium præsentes litteras sigilli nostri munimine tradi fecimus communitas. Datum Maguntiæ anno Domini MCCXCVI, III Idus Martii. Hujus formæ sunt & aliæ tres Bullæ; una anno MCCCXVI a novemdecim Episcopis, alia anno MCCCXXVII ab Episcopis decem, [Aliæ aliis annis datæ & approbatæ.] tertia anno MCCCXLII a duodecim Præsulibus signatæ, & ab Archiepiscopis Petro, Matthia, Henrico confirmatæ, atque additis XL diebus cumulatæ, quas nihil attinet hic singulas describere: satis est animadvertisse, quod in nulla earum quidquam appareat, unde plus quam parochialis ecclesia fuisse videatur, cū istæ Bullæ expediebantur. [Post erectum ibidem Collegium Canonicorum] Prius tamen quam seculum XIV finem caperet, aut initio sequentis seculi XV, oportet auctam ejus dignitatem esse institutione Collegii Canonicalis: siquidem habetur diploma Ioannis Moguntinensis Archiepiscopi, anno MCCCCVII confirmantis Confraternitatem, sub invocatione S. Philippi a Decano & Collegis adunatam hoc tenore.

[5] [Ioannes Archiep, anno 1407] Joannes Dei gratia sanctæ Maguntinensis Sedis Archiepiscopus, sacri Imperii per Germaniam Archicancellarius, universis & singulis sanctæ Matris Ecclesiæ filiis, ac præsertim honorabilibus Decano, Capitulo, Vicariis & Personis ecclesiæ S. Philippi Cellensis, nostræ Maguntinensis diœcesis, devotis nostris dilectis salutem in eo, qui est omnium vera salus. Sanctis devotionum operibus, quibus se simplex pietas & pia simplicitas subditorum nostrorum in divinæ retributionis recompensam, & hic & in fine solidare consuevit; illos nostros favores, quin immo & spiritualia munera, tanto libentius & gratiosius addicere nos delectat, quanto ex eis vivis gratiam & defunctis misericordiam, continuato precamine salubri, conspicimus procurari. Cum igitur vos Decanus, Capitulum, Vicarii & Personæ ecclesiæ Cellensis prædictæ, [rogatur approbare Fraternitatem S. Philippi,] tamquam divinitus inspirati, propter vivorum mentium & corporum nec non defunctorum Confratrum animarum salutem, & præsertim ut ecclesia vestra, in honorem pretiosi Christi Confessoris S. Philippi ab olim fundata & consecrata, in sacris ædificiis quasi desolata ac diruta, valeat in suis ædificiis, ex caritativis vestris & Confratrum vestrorum contributionibus, salubriter reformari, secundum quod aliqualiter incepistis & Domino favente intenditis consummare; Fraternitatem quamdam decreveritis vobis assumere, & assumptam futuris & perpetuis certisque anni temporibus cum divinorum Officiorum decantatione observare, secundum tenorem scripti inferius annotati; nobisque devote supplicaveritis, quatenus d. Fraternitatem ratificare, approbare & confirmare, & nihilominus quædam spiritualia gratiarum munera, secundum mensuram crediti nobis talenti, tam devotis rebus inceptis superaddere, & mentes Confratrum vestrorum, tam præsentium quam futurorum, ad eam excitare dignaremur.

[6] [dat ei etiam Indulgentias,] Nos itaque attendentes, quod d. vestra Fraternitas ex pura vestra devotione pia sumat initia, bonis mediis procedit, & ad finem felicissimum ordinatur; idcirco, ejus tenore & modo faciendi clare perspecto, d. vestram Fraternitatem, tamquam ratam & gratam habentes, ipsam collaudamus, approbamus, & præsentis scripti patrocinio perpetuis affuturis temporibus auctoritate nostra ordinaria in Domino confirmamus: & ut vos & ceteri Christi fideles ad hanc sanctam Fraternitatem devotius excitari possint, Nos de thesauro meritorum crucifixi Domini nostri Jesu Christi, quantum nobis conceditur, & de ejusdem misericordia, nec non beatorum Apostolorum Petri & Pauli, & B. Martini Patroni nostri precibus & meritis confisi; omnibus vobis & singulis qui hanc Fraternitatem assumpserint, divinisque Missarum solenniis, toties quoties illa pro Confratrum memoria, secundum Fraternitatis infrascriptæ continentiam & tenorem [celebrabruntur] devote intereritis aut intererint, aut etiam ad fabricam ecclesiæ vestræ prædictæ manus porrexerint adjutrices, confessis saltem & contritis, quadraginta dies Indulgentiarum de injunctis eis pœnitentiis auctoritate nostra ordinaria misericorditer in Domino relaxamus. Tenor autem Confraternitatis prædictæ sequitur, & est talis.

[7] In nomine Sanctæ & individuæ Trinitatis, ad honorem & laudem ac gloriam ejusdem, [Est autem ea instituta,] nec non gloriosissimæ sanctæ Dei Genitricis Virginis Mariæ, & totius cælestis Curiæ, & S. Philippi Sacerdotis & Confessoris, gemmæ pretiosæ in ecclesia Cellensi Maguntinensis diœcesis, Patroni ejus gloriosi; in memoriam reducentes, ac bene digne & merito recolentes illam beatam & sanctam in feretro resurrectionem seu miraculosam erectionem, qua idem sanctus Dei Confessor & Sacerdos S. Philippus, corpore tunc mortuus (ad advenæ Francigenæ socii ejulatum non modicum, clamantis & dicentis: Heu! heu! Pater sancte, sine tua benedictione iter numquam arripere consuevi, tua namque benedictio mihi clypeus & galea fuit) in capite feretri se erigens ac resurgens & vivus residens, socio ejulanti & mœsto, facto manu sua dextra erecta signo salvificæ Crucis, respondens viva ait voce; Vade, sanus ibis, sanusque reverteris, cunctaque opitulante Deo prospera tibi; ad ultimumque subjungens, Tantum loci hujus dum vixeris memento; quibus factis & dictis, ad feretri caput seu locum vir sanctus se reposuit. Et ut nos, hujus mundi ceu pelagi naufragi exules viatores, præfati loci Cellensis memores sumus dum vivimus, jamque per dictum periculosissimum naufragium ceu exilium ire, ac ad æternam patriam unde per creationem exivimus redire, benedictionemque a sancto Patre obtinere, cunctaque nobis ipso summo Deo opitulante prospera habere valeamus & possimus: [ad restaurationem loci.] considerantes etiam & præ oculis habentes, quod nihil in hunc mundum nobiscum duximus, nihilque inde reportabimus, nisi quantum quisq; bonis ac piis operibus secum deduxerit, ac bonarum orationum & ad Dominum Deum deprecationum per caros & amicos memoriam obtinuimus: quotidie etiam mortem nostram expectantes, nihil ea certius, ejusque hora nihil incertius verissime credimus. Nos Decanus & Capitulum singulæque Personæ ecclesiæ Cellensis præfatæ, sub hujus vitæ seculi præsentis brevitate serere desiderantes, ut messem beatam cum dicitur, Ite, Venite, ac copiosam habere valeamus, cum universis & singulis Christi fidelibus, Deo devotis, qui ad prædictum locum S. Philippi Cellensis quasi desolatum, ac magna reformatione & ejusdem quorumdam ædificiorum dudum inceptorum consummatione bene dignum, & diu quasi sine memoria habitum, gratiam habentes, ejusque loci memoriam agentes, manus adjutrices eidem porrexerint, hanc infrascriptam in Domino Fraternitatem, seu mutuam in nobis metipsis caritatem continuam inivimus ac inimus per præsentes, omniumque nostrorum & Confratrum, prædictorum hanc ultimam desideramus ac confirmamus hujusmodi Fraternitatis voluntatem.

[8] [cum obligatione 2 Missarum,] Ita videlicet quod singulæ Personæ, in d. ecclesia S. Philippi Cellensis beneficiatæ, pro universis & singulis suis Confratribus seu Sororibus prædictis, memoriam ipsius loci præfati Cellensis habentibus & manus ei adjutrices porrigentibus, ut præfertur, continue in orationibus suis, pro vivis & defunctis Dominum Deum, ac apud eum intercedentem beatam Virginem, cum S. Philippo ac omnibus Sanctis, fideliter & devote deprecentur, & nihilominus omni Feria sexta Quatuor-temporum perpetue in præfata ecclesia Cellensi duæ Missæ, [in Feriis sextis quatuor-temporum,] cum debita solennitate ac luminaribus, celebrentur devote; prima quidem Missa, pro peccatis vivorum Fratrum ac Sororum prædictorum, post Primas; secunda vero Missa, pro defunctis Fratribus & Sororibus prædictis post Sextam ejusdem diei, devote celebrentur per eosdem. Fratres etiam Presbyteri, ibidem seu in alio loco existentes, ad hanc Fraternitatem pertinenter præfata Feria si commode poterint, vel præcedenti vel sequenti eis convenienti die, Missam eodem modo celebrent pro peccatis Fratrum & Sororum suorum prædictorum vivorum, Collectam seu memoriam adjungentes in eadem pro Fratribus & Sororibus defunctis supradictis; vel e converso, Missam videlicet pro defunctis, ac Collectam pro peccatis vivorum adjungant. Quilibet etiam Frater vel Soror, ad hanc Fraternitatem pertinens, in Presbyterio non constitutus, eadem Feria sexta quindecim Pater noster & Ave Maria in orationibus suis, pro prædictis Fratribus & Sororibus vivis & defunctis, compleat devote. Cumque etiam Personis præfatæ ecclesiæ Cellensis de morte cujusque Fratris vel Sororis prædictorum fuerit notificatum, [aliarumque precum pro vivis ac defunctis,] statim pro eodem defuncto Missam pro defunctis celebrabunt, Dominumque Deum ac Beatam Virginem cum S. Philippo pro anima hujusmodi defuncti deprecabuntur fideliter & devote: alii etiam Presbyteri ad hanc Fraternitatem spectantes, cum perceperint, idem faciant; similiter & alii, in Presbyterio non constituti, quindecim Pater noster & Ave Maria pro Fratre vel Sorore defuncta devote compleant, cum hujusmodi perceperint mortem. Omnes etiam Fratres & Sorores, loci præfati Cellensis continuam dum vixerint, ad mandatum S. Philippi in feretro post mortem suam vivi residentis, memoriam habentes, sanique ire & redire, cuncta etiam eis Deo opitulante prospera venire, ac benedictionem ab eodem obtinere ex intimis desiderantes & cupientes, & in horum signum manum porrigentes adjutricem, ut præfertur, hos omnes ad unam matriculam seu libellum inscribere volumus & debemus, ut perpetua eorumdem & omnium nostrorum memoria circa præfatam ecclesiam Cellensem & Dominum nostrum Jesum Christum cum ejus Matre & S. Philippo præfato continue habeatur: cui honor sit & gloria per infinita seculorum secula. Amen.

In cujus rei testimonium sigillum nostrum præsentibus est appensum. Datum in oppido nostro Heppinheimi in die S. Udalrici Confessoris, id est IV Iulii, anno Domini MCCCCVII.

[9] [Inscripti Ruperius Rex Rom. & alii ex ejus familia,] Sequuntur nomina Fratrum & Sororum, ad Fraternitatem supra memoratam pertinentium, cum donatis & legatis per eosdem ad fabricam ecclesiæ S. Philippi Cellensis. Descripta hæc erant partim Latine partim Germanice: nos hic ex Latine descriptis paucos dumtaxat proferemus: idque ex solo primo quem Gamansius ad nos misit quaterno: integrum ipse dare poterit Syllabum omnium, in suo quod pridem molitur vastißimo opere de Archidiœcesi Moguntina & subjectis ei Episcopatibus. Sint ergo ad specimen aliorum sequentes:

Serenissimus Dominus Rupertus Romanorum Rex, Dux Bavariæ & Comes Palentinus, ad fabricam nostram, per intercessionem D. Joannis Decani, ordinavit & mandavit per suos homines fieri XXXVIII vecturas lapidum magnorum de loco Weszen.

Illustrissimus D. Ludowicus, filius præfati D. Regis, ad petitionem præfati D. Joannis, concessit eis X vecturas cum lignis magnis de Rheno.

Anno Domini MCCCCVII, feria IV Exaltationis S. Crucis, Illustrissimus Dominus Dux Ludovicus Palentinus, sacri Imperii Archidapifer, filius præfati D. Ludowici, & Illustrissima Domina Margareta de Sabaudia conthoralis ejus, cum suis famulis & famulabus in numero circiter LX vel ultra LX, ex causa peregrinationis visitarunt hunc locum, in honorem S. Philippi Confessoris Dei: & fecerunt & mandaverunt fieri quasdam vecturas ad fabricam, & dederunt ad fabricam in promptis & in auro XX florenos: propterea constituti & inscripti sunt ad Fraternitatem S. Philippi Confessoris Dei. Item dedit unam casulam fustein, & unam cappam rubram cum puero deaurato. Item dedit Pastoriam V Vassenheim.

Item Illustrissimus Dom. Dux Fredericus Palentinus, frater præfati D. Ludovici, dedit V florenos ad Fraternitatem S. Philippi.

Illustrissimus Dom. Dux Rupertus Palentinus, frater præfatorum Dominorum Ludovici & Friderici, dedit XI florenos ad Fraternitatem S. Philippi.

Illustrissimus Dom. Comes de Katzenelebogen, D. Anna conthoralis, & filius Philippus & collateralis Anna de V Virtenberg, & junior Philippus & … Otilia de Nassauwe, [vel ex ejusdem aula;] dederunt unam bonam casulam griseam, & dederunt XII florenos ad fabricam, ad faciendam unam testudinem & alia bona.

Item Eberhardus de Eppenstein, Dominus in Kunningstein, & Anna uxor ejus de Nassauwe, & Margareta filia eorum, dederunt duas tunicas, blaveam & viridem, pro ornamentis ecclesiæ, & factæ sunt quatuor tunicæ ministrantium.

[Archiepiscopus Magunt.] Reverendissimus in Christo Pater & Dominus, Joannes de Nassauwe, Archiepiscopus Maguntinus, hanc suprascriptam Fraternitatem approbavit & confirmavit, nec non Indulgentias XL dierum cuilibet eamdem Fraternitatem intranti seu aliquid ad fabricam ecclesiæ Cellensis donanti vel leganti donavit.

[Decanus Cellen.] Item Venerabilis Magister Joannes de VVachenheim, Decanus ecclesiæ Nuhihusensis & hujus ecclesiæ Canonicus, præfatam Fraternitatem inchoavit & direxit, ac jam a præfato D. Archiepiscopo confirmari obtinuit, ac Indulgentias præscriptas impetravit. Idem dedit XXX florenos ad murum Septentrionalem in anno Domini MCCCCVII. Idem dedit florenos X ad fenestram magnam Occidentalem, in anno Domini MCCCCVIII. Item cum omnes muri [renovati] fuerunt; dedit omnes magnas trabes, pro tecto & super eosdem muros ponendas, circa XXXVI trabes, quas solvit in valore XXIV florenorum. Item XL florenos pro lignis magnis pro tecto.

[Maximilianus Rex Rom. cum uxore.] Item anno Domini MCCCCXCV, in die Exaltationis sanctæ Crucis, causa devotionis & peregrinationis venit ad S. Philippum, nec non ad Reliquias in hac ecclesia visitandas, Serenissima Maria-blanca, Ducis de Mayland filia, & Serenissimi Maximiliani Regis Romanorum uxor, cum magno comitatu Baronum & militarium. Item præfati in altera die post Lucæ fuerunt personaliter hic. Item altera die post Laurentii, in anno XCVI, præfata Regina fuit hic, & ostensæ ei iterum sunt Reliquiæ. Item iterum fuit hic V die mensis Septembris: & quatuor vicibus fuit hic apud S. Philippum.

[10] Quantum autem ex ea quæ ad manum est parte matriculæ hujus, seu verius Annalis, colligere possum; causa votivæ peregrinationis plerisque fuit proles desiderata vel impetrata. [Anathemæ ta pro obtinenda vel obtenta prole.] Sic anno MCCCCVI Godefridus Comes & Dominus in Mansfeldt, & Aleydis Comitissa Aldenburgensis, & Philippus eorum filius, dederunt unum magnum puerum argenteum & XI florenos. Anno MCCCCVI Domicella Fisa ab Alsdorff, & Domicellus Conradus ab Holdersdorff, dederunt puerum argenteum, & cum hoc etiam summam pecuniæ. Anno Domini MCCCCXCI Domicellus VVilhelmus de Leewenstein, & marita sua, puerum argenteum, ipsa die Nativitatis. Anno XCVI Armiger Godifredus de Raneck junior, cum uxore Goda de Leewenstein, dederunt duo lamina, in quibus duo pueri sunt insculpti, in die dedicationis. Anno MDX Illustrissimus Comes Philippus Badensis, per suum certum nuntium, obtulit Sancto puerum argenteum. Anno MDXVIII adfuit nobilis Fridericus Stoltz de Bickelnheim, & uxor ejus Elizabeth de Pattenheim, in sabbato post Nativitatem Mariæ, & dederunt puerum argenteum. Item nobilis Domina Susanna Landgravia in Nassauw & Sarbruck, Domina in Hynsberg, dedit puerum argenteum, post festum Paschæ anno LXIX.

[11] Ad extremum exhibetur bulla Indulgentiarum, anno MCCCCLXIX ab octo Cardinalibus concessarum, hoc tenore: Guillermus Episcopus Ostiensis, [Novæ Indulgentiæ ab octo Cardinalibus anno 1469.] Bartholomæus tituli S. Clementis, Jacobus tit. S. Chrysogoni, Oliverius tit. SS. Petri & Marcellini, Amicus tit. S. Balbinæ, Presbyteri; Franciscus S. Eustachii, Franciscus S. Mariæ novæ, Theodorus S. Theodori Montisferrati vulgariter nuncupatus, Diaconi, miseratione divina sacrosanctæ Romanæ Ecclesiæ Cardinales, universis & singulis Christi fidelibus præsentes litteras inspecturis, salutem in Domino sempiternam.

Gloriosus & mirabilis Deus in Sanctis suis, qui sua mundum ineffabili illuminat claritate, pia vota fidelium de ipsius clementissima majestate sperantium tunc præcipue benigno favore prosequitur, cum devota ipsorum humilitas Sanctorum precibus & meritis adjuvatur. Cupientes igitur ad instantiam honorabilis viri, D. Joannis Sartoris, ut ecclesia Collegiata S. Philippi Confessoris in Cellis Maguntinensis diœcesis, unde oriundus existit, idemque scholarum Rector olim illic fuit, congruis a Christi fidelibus frequentetur honoribus, [pro ecclesia S. Philippi datæ.] fidelesque ipsi eo libentius eo confluant, quo ibidem dono cælestis gratiæ uberius senserint se refectos; de omnipotentis Dei misericordia & B B. Petri & Pauli Apostolorum ejus auctoritate confisi, omnibus & singulis vere pœnitentibus & confessis, qui dictam ecclesiam in Cœnæ & Ascensionis D. N. Jesu Christi, nec non in S. Stephani Protomartyris ac Dedicationis & ejusdem Dedicationis Octavæ diei festivitatibus & celebritatum diebus, a primis Vesperis usque ad secundas, devote visitaverint annuatim, & ad reparationem & conservationem ædificiorum, calicum, librorum, & aliorum ornamentorum pro divino cultu inibi necessariorum manus porrexerint adjutrices; Nos Cardinales præfati & quilibet nostrum, pro qualibet hujusmodi die centum dies Indulgentiarum de injunctis eis pœnitentiis misericorditer in Domino relaxamus, præsentibus perpetuis futuris temporibus duraturis. In quorum omnium ac singulorum fidem & testimonium præmissorum, præsentes litteras fieri fecimus sigillorumq; nostrorum jussimus appensione communiri. Datum Romæ in Palatiis nostris solitis anno a nativitate Domini MCCCCLXIX pridie Kalendas Aprilis, Pontificatus S. D. N. Pauli divina providentia Papæ II anno V.

[12] Qui primus hic signat, est Guillielmus de Estoutevilla, ab Archiepiscopatu, unde eum Eugenius IV assumpserat, dictus Rotomagensis. A Pio II electi fuerunt, Franciscus tit. S. Eustachii, ipsius Pii ex sorore Nepos, prima creatione; secunda Bartholomæus Roverella, Franciscus Gonzaga, & Jacobus Amanatus. Ceteros Purpura donavit Paulus II, puta Oliverium Caraffam, Amicum Agnifilum, Theodorum Palæologum: de quibus omnibus videri potest Ciacconii per Oldoinum editio novißima. Vtinam nunc de præsenti sacri corporis statu, si nihil læti, certi tamen aliquid possem adjungere! Hoc etiamnunc expecto ab aliquo piorum in Palatinatu Catholicorum, qui sine dubio gaudebunt, inter illas orthodoxæ fidei sub hæretico Principe oppreßiones, videre istæc avita pietatis monumenta, hoc in opere tam fideliter relata; &, ut confido, excitabuntur ad reliquas Sanctorum Indigetum memorias, ubicumque superstites, nobis submittendas.

DE BEATO ZACHARIA
ORDINIS MINORVM S. FRANCISCI.
ALANQUERII IN LUSITANIA.

Zacharias Ordinis Minorum S. Francisci, Alanquerii in Lusitania (B.)<(p>

SEC. XIII.

AUCTORE D. P.

[Alanquerii vivens Reg. Sancia,] Olisiponam inter & S. Irenes oppidum, ad Tagum, Lusitaniæ notißimum fluvium, aliud est oppidum, hinc quinque, septem inde leucis dißitum, quod a Mauris accepit Alanquerii nomen; Jerobricam Antonini, Ptolomæi Arabricam sunt qui fuisse ibi olim velint Hujus oppidi dominium filiæ suæ tertio genitæ Sanciæ, earum uni, quas vulgus sanctas Reginas appellat (uti jam diximus supra ad præcedentis diei supplementam, de B. Maphalda agentes) testamento legaverat pater suus Rex Sancius; regnum filio Alphonso reliquens. Hujus asperam erga se indolem experta illa, pertæsa aulæ, tunc Conimbricam insidentis, in istam sui allodii proprietatem sese recepit; utpote locum semotum a turba, salubri cælo, fœcundo solo, optimis aquis & copiosis, in edito positum & satis pro tempore munitum; uti scribit jam in Mafalda laudatus Fr. Franciscus Macedo, qui caput 24 de vita ejusdem Sanciæ sic orditur.

[2] [Zachariam a S. Francisco missum] Vivebat ea ætate S. Franciscus Assisias, quem Christi, quo semper flagravit, amor, desiderio martyrii ardentem, & studio S. Jacobi Apostoli corpus visitandi accensum, in Hispaniam ire compulerat, si qua occasio esset inde in Mauritaniam transeundi. Is, nulla oblata, in Italiam Deo ita volente redierat; spe tamen retenta, quod per se facere non potuerat, filiorum opera perfecturum. Hæc eum dies noctesque cura torquebat, quæ rem longius differre passa non est. Itaque anno quam reversus fuerat proximo, Fratres duos ex præcipuis, Zachariam & Gualterum in Hispaniam cum sociis misit. Lusitaniam ingressi ad Regem Alfonsum Conimbricam adierunt: mandata Patris Francisci, cujus recens erat ac grata memoria, exposuere Regi. Summa erat, ab eo petere, ut liceret suis in eo regno monasteria ædificare, quæ seminaria virorum doctorum essent, qui Euangelium barbaris annuntiatum irent; &, qui Lusitania expellebantur, Mauros in Africam sequerentur, & divinȩ fidei præceptis imbuerent. Accepta Regi legatio fuit, sed multo Reginæ Urracæ acceptior: quæ cum Sanciæ pietatem nosset, ad eam Zachariam, unum e duobus, cum litteris misit, monens adesse tempus pia, de quibus semper cogitabat, opera præstandi: non posse id temporis quidquam excogitari ad animorum salutem utilius. Cum his litteris Zacharias Conimbrica Jerobricam venit.

[3] [benevole excipit.] Non egebat hortatione Sancia, ad quæ ipsa sponte currebat. Benevole excepit hospitem: & quoniam, ex habitu oris & corporis, quanta inesset in animo virtus conjecit, de rebus cum eo cælestibus sermones sevit. Cumque ille ardentes loquendo divini amoris faces jacularetur, & singularem præ se ferret opum & honorum contemptum, eoque se germanum S. Francisci discipulum Sanciæ probasset; statuit hæc eum apud se retinere, tamquam prædem & obsidem reliquotum, quos venturos sperabat, ut Franciscanam familiam in Lusitania propagarent. Erat prope oppidulum in declivi situ ad profluentem sacellum, Divæ Catharinæ Martyri dicatum, [eique hospitium ad S. Catharinæ.] cum domicilio conjunctum: eo jussit Zachariam divertere, suscepto consilio locum amplificandi, & monasterium pro loco angustum, sed pro tempore idoneum construendi. Nec distulit quin admotis operis brevi paucis cellulis excitatis, & sacelli parietibus commissis, justum pro sex septemve sociis hospitium condidisset. Hoc primum fuisse ferunt nostri Ordinis in Lusitania monasterium, Sancia auctore fundatum. Ex hoc fonticulo in Asiam, Africam & Americam tot Provinciarum facta divortia. Annus is erat MCCXVI. Scio quosdam nobiles scriptores malle primas dare Brigantino cœnobio, quod putent a S. Francisco ædificatum, de quo ego nolo contendere: sequatur quisq; quod volet, ego illud a puero traditione accepi.

[4] Anno post hæc tertio trajecturi in Africam Sancti Fratres Vitalis, Petrus, Berardus, Accursius, Adiutus & Ottho, Zachariam videndi desiderio tracti, illuc excurrerunt, ipsamque Sanciam visitarunt: [deinde post 5 Fratrum martyrium,] cui deinde post Martyrium anno MCCXX,XVI Ianuarii Marrochii consummatū, apparentes per visum, religiosæ vitæ desiderium, quod sororum Tarasiæ atque Mafaldæ exemplum moverat, usque adeo in ea accenderunt, ut Cisterciensis Instituti cœnobium aliquod prope Conimbricam extruere, in eoque se recondere statuerit. Antequam discederet, de Franciscanis Patribus, qui ad S. Catharinæ habitabant, solicita, certum & justum eis pro majori numero monasterium ædificari voluit; ad idque palatium suum, quod relinquebat idonea supellectili instructum, Fratribus concessit: & præfectos operi & sumptus ad fabricationem novi ædificii assignavit: [monasterium in suo Palatio fundat.] retento tamen arctiori hospitio S. Catharinæ, ac edicto, ut ibi Fratres numero quinque deinceps degerent, ad totidem sanctorum Martyrum, qui eum consecraverant locum, memoriam sustinendam: quorum illa tam fuit observans, ut quo in loco sibi apparuerant, ibi sacellum strui jusserit, quod hodieque servatur. Et quidem amplum illud est & magnificum monasterium, in edito situm, undique præcisum ab oppido, salubre & aspectu intuentibus gratum, verum habitantibus aliquanto tristius, idque ipsum ad meditationem cælestium juvat.

[5] Lucas Waddinghus in Annalibus Ordinis scribit, quod anno MCCXII Romæ existens Seraphicus Patriarcha, postquam semel iterumque in plateis prædicavit, Fr. Zachariam Romanum, signis & portentis postea mirificum, suo habitu donavit. De signis antiquiorem ceteris testem habemus S. Antoninum, [Hic ille miraculis clarescens.] 3 parte histor. tit. 24 cap. 7 ita scribentem, Inter ceteros Fratres in Hispaniam missos, destinatus fuit quidam Fr. Zacharias Romanus, magnæ vir sanctitatis: qui deficiente pane Fratribus Guardianus existens, a Domino impetravit Angelum Domini mitti ad eum, qui tot panes candidos & sapidissimos ad ostium detulit, quot erant Fratres. [suis divinitus panem impetrat & veritatem Eucharistiæ ostendit,] Et altera vice, cum quidam ad prædicationem ejus compunctus, sibi confessus fuisset, inter cetera expressit se multum dubitare de veritate Sacramenti Eucharistiæ. Et cum verbis ejus persuasivis dubitatio a mente ejus avelli non posset, mandavit sibi, ut die sequenti veniret ad audiendam Missam ejus, & Dominus sibi provideret. Quod cum fecisset devote Missæ adstans, vidit manifeste, quod Hostia, quam tenebat manu præfatus Zacharias, post Consecrationem erat conversa in carnem, quousque voluit Communionem assumere, & tunc reversa est in speciem Hostiæ sicut prius: & ex hoc miraculo liberatus est a dubitatione illa. Hic Frater Zacharias demum spiritum Deo reddens, miraculis effulsit.

[6] Rudolphus Toßignianensis in Historia Seraphica, ipsoque in fine libri primi, idem quod Antoninus de panibus narrat; additque D. Sanciam, cum rem audivisset, petiisse unum ex illis panibus, quem in Reliquiis servavit. Dicit præterea, quod orationibus, jejuniis & vigiliis Domino serviens, tantum inde divinæ consolationis excessum recipiebat, ut ægre ab illo separaretur. Signanter autem etiam asserit, quod eum imago Crucifixi allocuta est, ante quam semper orabat. Franciscus Gonzaga, allegata vita a Chronicorum Franciscanorum auctore fusius diligentiusque descripta, [Christum colloquentem habete Cruce,] istud de Crucifixo sic exponit: Ad quamdam Crucifixi imaginem (quæ in loci Alanqueriensis Capitulo usque ad annum Dominicæ Incarnationis MCCCCXIV perseveravit) plura oracula, tum sui Guardianatus executionem, tum propriæ animæ salutem concernentia retulit, vivensque adhuc divina virtute aliquot mirabilia operatus est. Miramur quæ Chronica illa sint, Gonzagæ visa superiori seculo; Waddingho autem, vix annis quadraginta posteriori, ceterisque post scriptoribus, ignorata: quo fit ut de B. Zacharia aliud nihil jam nobis supersit, quam quod (sicuti ait Gonzaga) in conventu Alanqueriensi, tamquam ejus auctor atque promotor, maxima in veneratione habitus est, sancteque vixit atque sanctissime vitam finivit. Annum ac diem mortis nemo antiquorum expresserat: quare indicare eū non valens Waddinghus, oblata occasione translati a S. Catharina ad Sanciæ palatium conventus anno MCCXXII, in unum eum locum contulit quædam argumenta sanctitatis Zachariæ, quæ, inquit, opportunius nusquam referre potero, dum de ejus vita & morte certum nullum est tempus. Narrationem vero de eo concludens: Mortuus, inquit, tandem vir Sanctus, plenus meritis & virtute, sepultus est in pavimento majoris sacelli: deinde translatus cum alio pio viro socio, conditus est sub ipso altari, in quo præmemorata Christi Crucifixi effigies digne colitur, scilicet anno MCCCCXIV, nam antea in Capitulo steterat: ipsum vero altare immaculatæ Virginis Beatißimæ Conceptioni est sacrum.

[7] [non sine altero in ipsa miraculo,] Georgius Cardosus, in Annotatis ad hunc diem, describit Crucifixum istum, qui etiamnum conspiciatur ligneus ac ruditer sculptus, colore fusco velut infumatus, sed perquam devotus ac venerabilis. Altus est, inquit, palmos duos, habetque confossum latus, ut appareat sculptorem expressisse in eo Christum jam mortuum: & tamen speciem nunc habet viventis ac veluti loquentis, erecto vultu, apertis oculis labiisque, sic ut dentes appareant: & hanc figuram creditur miraculo eo accepisse, quo per ipsū Zachariæ locutus est Christus. Dignus proinde visus est posteris, qui speciali religione recluderetur in proprio sacrario; neque spectandus vulgo præberetur reserato ostiolo, nisi per Quadragesimam, Feriis omnibus sextis, & hac Exaltatæ Crucis die: qua etiam, inquit idem Cardosus, [& colitur 3 Maji, non 20 Ianuarii;] a tempore immemorabili utriusque festum, Crucis scilicet & Zachariæ, consuevit celebrari. Hoc immemorabile tempus protendi ultra annum MDCXI, quo facta est sancti corporis novißima translatio mox dicenda, difficulter crediderim: satis tamen est nobis ut ipsum referamus ad hunc diem, nihili facientes, quod Arturus a Monasteria in suo Martyrologio Franciscano adscripserit Zachariam diei XX Ianuarii; utpote jam sæpe deprehensus a nobis, suis quos appellat Beatis, cum certum diem nullum aßignatum invenit apud scriptores, aliquem pro suo arbitrio legere.

[8] Ex primo sepulturæ loco, inquit Cardosus, solebant fideles pii terram educere, præsens adversus febres remedium, [Educta e sepulcro terræ morbos curat:] neque id facere desierunt simili cum affectu atq; etiā effectu. Vidit hoc anno MDCXI, conventum istum dum visitat, Provincialis Fr. Ambrosius Silva de Jesu: & simili pietate motus mandavit Sacristæ, ut istius terræ etiam sibi aliquid acciperet pro Reliquiis habendum. Dictum, factum: eodemque tempore placuit Deo, ut infra eamdem terram articulus digiti unius reperiretur. Obstupuit devotissimus Prælatus ossiculum istud, post trecentos & quinquaginta circiter annos a morte viri sancti, adhuc integrum conspiciens; existimavitque voluntatis divinæ esse, ut tam pretiosæ Reliquiæ in loco honorabiliori ac magis conspicuo reponerentur. Electa ad hoc est Vigilia Paschæ, quando, consentiente & approbante D. Michaele de Castro, [corpus anno 1611 transfertur,] Olisiponensis Urbis dignissimo Archiepiscopo, Provincialis, cum Guardiano loci Fr. Emanuele dos Reis, coram innumerabili qui ad spectaculum tam religiosum accurrerat populo, transtulit sacra ossa ex veteri in novam, & rubro sericeo panno interius convestitam arcam, quæ deinde processionaliter circumlata, reposita fuit ad dexteram partem capellæ majoris, intra sacrarium lapideum, cratibus, ferreis quidem, sed inauratis præmunitum: in cujus summitate legitur inscriptio: Sepulcrum B. Zachariæ & duorum sociorum, erectum XI Aprilis, anno MDCXI. Annus iste Cyclo Lunæ 16, [11 Aprilis,] Solis 24, littera Dominicali B, celebrabat Pascha die III Aprilis; pro cujus totiusque Paschalis hebdomadis reverentia, apparet cessatum fuisse usq; post Dominicam in Albis: adeo ut proxima feria II fuerit circumducta proceßio præfata. Hoc die, quoniam absq; Sedis Apostolicæ expressa licentia fieri de eo ut Beato non poterat, factum est sacrum de Beata Virgine: sequenti autem die (nam unus non sufficiebat populari pietati explendæ) factum est de S. Francisco; totius bidui pompam apparatumq; suis impendiis curante Alanqueriensis oppidi Correctore Lupo de Barros, qui etiam prænotatum sacrarium fabricandum suo ære locaverat, omnibusque & singulis actibus interfuerat, authenticum de iis instrumentum confecturus signaturusque.

[9] [cum ossibus 2 sociorum,] Quinam duo isti Socii fuerint, non potuit nos docere Cardosus: divinando tamen suspicari quis poßet, eorum unum esse de quo ad annum 1217 nu. 24 sic loquitur Waddingus. Prætereundum hic non erat pium & singulare cujusdam cœnobioli S. Catharinæ incolæ & Zachariæ socii factum, quo quantum religiosis viris fugiendæ mulierum conversationes, ad oculum monstravit. Principi Sanciæ familiaris erat Domicella, ob pietatem cara, [quorum unus videtur esse Anonymus] nomine Maria Garcia; quæ Religiosum, vere quæ Religiosi erant curantem, sæpius invisebat, quo nihil ei molestius, nec quod magis horreret aut fugeret. Dum ergo semel orantem per nuntium interpellaret, rogaretq; ut se allocuturus in ecclesiam prodiret; illeq; renueret, & illa denuo pro mulierum conditione magis instaret cum lacrymis, suamq; causaretur mœstitiam ex denegato sancti viri alloquio & pia exhortatione; tandem importune rogatus accessit, ignem una, altera manu paleas ferens: quas ut igni admovit, cum subito succederentur, adjunxit: Domina, ideo tuum quantumvis pium recuso consortium & familiare colloquium, quia idipsum quod paleæ ex approximatione ad ignem lucratæ sunt, [cum magna sanctitatis fama] lucrantur etiam religiosi qui cum feminis familiarius aut sæpius colloquuntur; ingentemque illum perdunt fructum, quem ex divino colloquio & sancta oratione possunt acquirere. Quo facto quibusque verbis, cum rubore pia pedissequa discessit, nequaquam imposterum Religioso importuna. Plures ex nostris rem hanc referunt, sed viri nomen non exprimunt; id dumtaxat addunt, sancte vixisse & obiisse, idq; per miracula constitisse, & S. Antonium Olisiponensem, dictum de Padua, adhuc Canonicum Regularem in cœnobio Sanctæ Crucis Conimbricensi, inter Missarum solennia, cum ingenti claritate vidisse ejus animam ad cælos adscendentem. Vnde intelligitur ante annum MCCXX, [mortuus ante an. 1220.] quo S. Antonius transiit ad Ordinem Franciscanum, obitum istum contigisse: & prius quam in novum monasterium migraret Zacharias. Quo non obstante, potuerant sancti viri huc translata fuisse ossa, propter miracula quæ ad invocationem ejus patrabantur.

[10] [Reliquiæ super altari] Porro in ultima ista B. Zachariæ Translatione, reservatæ fuerunt extra arcam Reliquiæ nonnullæ, ad devotorum solatium, inquit Cardosus: earumq; una servatur intra medii corporis statuam, in oratorio S. Catharinæ; itemq; alia in simili ejusdem Zachariæ statua, quæ Alanquerii festivis diebus exponitur super altari, & correspondet pectorali imagini S. Francisci, continenti partē habitus in quo hic recepit sacra stigmata. Celebratur autem festum B. Zachariæ, sicut dictum, communi cum sancta Cruce festo, & magno cum populi undiq; accurrentis confluxu. Ita ille partim hac III Maji, partim XI Aprilis, quando prædicta Translatio facta fuit: cujus si annuam memoriam observare libuisset, credo hanc nulli certo diei affigendam fuisse, sed inter mobilia cum Paschate festa recurrere debuisse, feria II post ejus Octavam.

DE B. ALEXANDRO VINCIOLO
EX ORDINE MINORVM S. FRANCISCI
NUCERIÆ IN UMBRIA EPISCOPO.

Alexander Vinciolus, Episcopus Nucerinus in Umbria (B.)

AN. MCCCLXIII.

AUCTORE D. P.

[1] [B. Rainaldi Ep. Nucerini Vita] Acturi de B. Raynaldo Episcopo Nucerino, die nona Februarii, qua obiit anno MCCXXV; situm fortunamq; urbis ut cumq; descripsimus, ut nihil opus sit ibi dicta hic iterare; solumque supersit indicandum, quod Vitam ejus, quam ex Italica interpretatione Latinam denuo coacti fueramus facere, primigenio suo longe que prolixiori stylo, invenerimus descriptā Fulginii apud Ludovicum Iacobillum, optime de Sanctis Vmbriæ scribendo meritum. Ejusdem deinde Vitæ exemplū aliud, charactere vulgari nec antiquo, exhibuit nobis Codex Vaticanæ Bibliothecæ, signatus num. 5835, & continens Collectanea Mss. Lucii Cardinalis Sanseverini, a scientiarū omnium notitia laudatißimi, & penultimo Vitæ suæ anno, Christi MDCXXI, sacra Purpura donati, cum prius Rossanensem Archiepiscopatum, deinde Salernitanum tenuisset.

[2] [compilata est seculo 14.] Titulus Vitæ hic erat: Incipiunt aliqua memorialia de Vita B. Raynaldi Episcopi Nucerini, sicut ab antiquis relata sunt, quæ veridica retulit minister ejus, qui illi servivit pluribus annis, sicut antiquorum traditio affirmavit. Apparet autem ex articulo ultimo, in quo finitur Series Episcoporum Nucerinorum inserta iisdem memorialibus, hæc sic esse compilata sub Episcopatu Lucæ de Camerino, anno MCCCLXII consecrati: quem scimus ex epitaphio suo in eadem dignitate superfuisse usque ad annum MCCCLXXXIX. Qua tam exigua sequiseculi intercapedine a morte Sancti usq; ad ætatem collectoris non obstante, memorialia istæc ejusmodi sunt; ut, quæ S. Raynaldum spectant, apocryphaesse manu sua adnotaverit dictus Cardinalis, & non pauca ex Actis S. Martini Turonensis Episcopi mutuata videri. Posteris id nostris dijudicandum relinquimus: hic dicimus, non adeo mirum videri debere, quod Sancti istius gesta sic fuerint obscurata, [post deperdita ecclesiæ scripta,] quia ut ibidem dicitur, Sub Imperatore Frederico Teutonici & Fulginates Nucerinos invaserunt, & ipsos de terra expulerunt anno Domini MCCXLVIII … & tunc Nucerina Ecclesia Canonicis & Clericis viduata, Teutonicorum stipendiariorū spelunca facta est … & paramenta, libri & vasa ecclesiæ perdita sunt.

[3] [interim sederunt B. Philippus, & alii,] Sed mortuo Frederico & pace Ecclesiæ reddita, restaurata est anno MCCLVIII, & in decessorum suorum Sedem rediit, qui fuerat ante quadriennium electus, Philippus, titulo Beati etiam ipse honoratus, qua de causa commemorandus in supplemento operis veniet XXI Ianuarii, saltem inter Prætermittendos, si de sufficienti ejus culta interim non constet. Post Philippum Fidemundus, post hunc Joannes, ac deinde Nucerinæ Ecclesiæ præfuit Alexander Episcopus de Ordine Minorum, natione Perusinus de Vinciolis, uti inter prædicta Memorialia legitur; ac rursum in fine, Alexander de Ord. Min. anno Domini MCCC XXVIII, subintellige, consecratus; immediatus decessor Lucæ, ultimo loco in istis scriptis nominati pro anno MCCCLXII, uti diximus. Habes hic, quantumcumq; priora de Raynaldo vacillent, indubitabile testimonium de tempore quo sedit Alexander. Titulum Beatitudinis, quem ei dant recentiores scriptores, & cujus causa ipsum hic referimus, probat Waddinghus, eo quo ad Episcopatum a Ioanne XXII nominatus est anno MCCXXVII num. 15, asserens, quod in choro Fratrum Minorum Saxi-ferrati imposita est tumulo ejus imago, circumdata radiis & signis sancti viri, [tum B. Alexander] multisque miraculis ab eo patratis: quodque ejus Reliquiæ statutis diebus exponuntur populorum venerationi, Nuceriæ in ecclesia Cathedrali, aliisque in locis prædictæ & Spoletanæ diœcesis.

[4] Ipsum Saxum-ferratum in Piceno est, ad Sentinum amnem cui Nuceria in spiritualibus subest, [in Saxo-ferrato sepulius,] XX P. M. distans eundo; Fanum versus in Boream. Hic fuisse conventum jam inde ab anno MCCXLVIII (si non a tempore ipsius S. Francisci, quod oppidani tradunt) probat Waddinghus ad an. 1290 num. 27 ex bulla Innocentii IV anno Pontificatus ejus IV data. Deest tamen conventus Saxo ferratensis Catalogo sub ann. MCCLVIII per S. Bonaventuram conscripto, primumq; nominatur in eo quem an. MCCCC contexuit Bartholomæus Pisanus. Si quid de miraculis ad sepulcrum patratis haberi ex illo conventu potest, rogo Patres istos ne sibi ipsis suoque Beato gloriam debitā subtrahant, quæ ex eorum distinctiori enumeratione poßet provenire: [ubi pestem dispulit claretque miraculis,] nam de iis quæ vivens patravit, hoc unum habemus apud Waddinghum quod meritis ejus & intercessione S. Raynaldi, Deus Nuceriam liberavit a sȩvissima pestis contagione; deinde municipium Saxi-ferrati. In cujus beneficii memoriam accolæ, ex Communitatis constituto, Minoritis sex libras ceræ in mense Majo quotannis appendunt. Idem Waddinghus in Bullario post tom. 3 recitat Ioannis XXII Breve, datum Avenione XV Kal. Decemb. Pontificatus anno XII, & inscriptum, Dilecto filio Alexandro Electo Nucerino, quod hic ponere placet ad promotionis ipsius ordinem causasque, & insignes simul viri virtutes cognoscendas. Est ergo hujusmodi.

[5] Ad exequendum Pastoralis officii debitum vigilantibus studiis intendentes, [a Ioanne P. XXII factus Episcopus.] circa statum Ecclesiarum vacantium aciē attentæ considerationis solerter extendimus, & de ipsarū profectibus solicite cogitamus; opem & operam, prout utilius fore perpendimus, diligentius impendentes, ut per Rectores providos eædem Ecclesiæ gubernentur, ac per eruditos ministros in spiritualibus fulgeant, & per dispensatores prudentes in temporalibus augeantur. Olim siquidē ex certis rationabilibus causis, quæ ad id animum nostruū induxerunt, provisiones omnium Ecclesiarum Cathedralium, in terris ad nos & Romanam Ecclesiam spectantibus consistentiū, tunc vacantium & vacaturarū in antea, ordinationi & dispositioni nostræ & dictæ Sedis Apostolicæ, usq; ad nostrum & ipsius Sedis beneplacitum, tunc duximus reservandas; decernentes ex tunc irritum & inane, si secus super his a quoquā quavis auctoritate, scienter vel ignoranter, contingeret attentari. Postmodum vero Nucerina Ecclesia, eidem Romanæ Ecclesiæ immediate subjecta & in terra, spectante immediate ad dictam Romanā Ecclesiam, constituta, per obitum B. M. Joannis Episcopi Nucerini, qui in partibus illis diem clausit extremum, Pastoris solatio destituta, Nos ad provisionem ipsius Nucerinæ Ecclesiæ celerem & fidelem, de qua nullus præter nos se intromittere potest, reservatione & decreto prædictis obstantibus, paternis & solicitis studiis intendētes; ac cupientes talē eidē Ecclesiæ præesse personam, quæ curet & possit eamdem præservare a noxiis & adversis, ac in suis manutenere juribus, & etiam augmentare; post deliberationē, quam super his cum Fratribus nostris habuimus diligentem, demum ad te, Ord. Fratrum Minorū Professorem, Pœnitentiarium nostrum, quem litterarū scientia præditum, [Commendatam sibi ab eo ecclesiam suscipit.] conversationis & morū honestate decorum, & discretionis & consilii maturitate dotatum, in spiritualibus providum & providentia circumspectum, aliisq; virtutum meritis multipliciter novimus insignitum, direximus oculos nostræ mentis: quibus omnibus attenta meditatione pensatis, de persona tua nobis & eisdē Fratribus ob hujusmodi tuorum exigentiā meritotorum accepta, præfatæ Nucerinȩ Ecclesiæ, de ipsorum Fratrum consilio, auctoritate Apostolica, providemus; teq; illi præficimus in Episcopum & Pastorem; curam & administrationem ipsius Ecclesiæ Nucerinȩ, tibi tam in spiritualibus quā in temporalibus plenarie committendo; firma concepta fiducia, quod dirigente Domino gressus tuos tuaque studia prosequente, præfata Ecclesia Nucerina, per tuæ providæ circumspectionis industriam & providentiā circumspectā, in utrisq; feliciter & prospere dirigetur.

[6] [& ordinatur 22 Maji 1338 Dom. Pentecostes.] Cœperat sedere Ioannes die VII Augusti an. MCCCXVI; proinde dies XV kal. Decemb. an. MCCCXXVII, convenit in annum Pontificatus XII a trimestri cœptum: quare cum Vgellus asserat consecratum fuisse Alexandrum die XXII Maji, debuisset eam ordinationem ad Scripsisse, sicuti is quem dixi auctor co ævus fecit, an. MCCCXXVIII, non autem præcedenti. Hoc ipsum confirmat litterarum Dominicalium ratio, quæ, non præcedenti, sed isto anno bissextili erat B, adeoq; referebat Dominicam die XXII Maji. Notū est autē quod Episcopi consueverint in Dominica sacrari. Fuit porro ista Dominica nō simplex sed ipsa Penteocstali solennitate festiva, quia Cyclo Lunæ 18 Solis 2, Pascha celebratum fuerat III Apr. Ludovicus Iacobillus, pauculas de B. Alexandro memorias recolligere satagens, dicit, quod an. MCCCXXVIII, ipso quo consecratus est, facultatem concessit D. Andreæ Pauli de Assisio, monacho Benedictino, ædificandi monasteriū in oppido Gualdi, sub appellatione Corporis Christi cū ecclesia & officinis, ibiq; collocandi monachos & Abbatem sub Congregatione Corporis Christi & regula S. Benedicti: quodq, eodē anno permiserit Cecco Manciæ de Gualdo, fundare monasteriū S. Petri extra oppidum Gualdi, ad introducendas illuc monachas S. Claræ: deniq; quod an. MCCCXLIII die XX Januarii, de licentia Clementis Papæ VI, [transfert corpus B. Angeli de Gualdo:] corpus B. Angeli deGualdo (cujus nunc duplicem Vitam aliaq; monumenta habemus, danda in supplemento ad XV Ianuarii) transtulit in lapideam arcam in cappella ecclesiæ S. Benedicti: & anno MCCCXLVIII pestem, quæ Italiȩ partes nona hominum parte imminuit, a sua avertit diœcesi, sicut supra dictum est; in cujus rei & publicæ gratitudinis eam secutæ confirmationem allegantur in margine Hymnus antiquus ecclesiæ Sentini, & Communitatis statutum, quæ libenter videbimus, huic loco annectenda. Cæsar Alexius, in prima Centuria elogiorum illustrium Perusinorum, elegantissime, tametsi brevi elogio hujus sanctissimi virtutes complexus est, inquit Vghellus in Episcopis Nucerinis. Nos Cæsaris istius elogia non habemus, credimus tamen nihilominus elegans & forte magis historicum inveniendum in Perugia Augusta, quam nuper audio typis datam Romæ a nostro P. Augustino Oldoino.

[7] [Baldum consulit, cujus est ad eum Cons. 102,] Nonnihil etiam ad Alexandri laudem facit, quod Iurisconsultorum celeberrimum Bartholum, in oppido suo Saxiferrati natum, non solum nativitate subditum, sed etiā amicitia familiarem habuit; quemadmodum videre est in collectione Consiliorum ejus, Consilio CII dato ad ipsius Alexandri quæsitum, per epistolam sic propositum: Carissime Domine. Isti nostri Nucerini inquisiti sunt a Domino Rectore Ducatus & ejus Curia, quod ipsi fuerunt negligentes & remissi in capiendo certos homicidas; ex quo crimine imposita est certa pœna, secundum formam constitutionum Provincialium; supra qua inquisitione examinati testes dicunt, Commune & homines dictæ civitatis fuisse negligentes, ut in dicta inquisitione continetur: nec reddunt causam sui dicti, nec fuerunt interrogati an ex eorum dictis sit probata inquisitio; & si non est probata, quid debuisset fieri ad eam probandam. Quia ista quotidiana sūt, tam pro præsenti quam pro futuro, rogamus ut plenius scribere placeat. Laudabilem certe pro subditorū sibi civium quiete solicitudinem in Episcopo Alexandro ea quæstio indicat: plura de eo nobis invidit scriptorum negligentia. Successorem ejus, ut supra vidimus, Lucam pro anno MCCCLXII notat auctor coævus: interim Iacobillus anno dumtaxat LXIII die III Maji obiisse Alexandrum scribit: Iacobillum Vghellus sequitur, & citato Registro Vaticano asserit, quod Urbanus V evexit Lucam anno MCCCLXIII, XII Kalendas Augusti.

DE B. STANISLAO POLONO
CANONICO REGVLARI LATERANENSI
CASIMIRIÆ AD CRACOVIAM.

Stanislaus Polonus, Canonicus Regularis Lateranensis, Casimiriae ad Cracoviam (B.)

AN. MCCCCLXXXIX.

G. H.

[1] Fridericus Szembek Cracoviensis, vir in Societate Iesu eximius, inter alia Societatis ministeria cum laude tractata, Sanctorum cultum mirifice promovit, tum impetrando multorum sacra pignora, quæ per diversa Poloniæ loca distribuit, tum colligendo plurium Acta, quorum alia edidit, alia ante mortem, quam obivit anno MDCXLIV, ad nos Antverpiam transmisit. Inter hæc fuit Vita, gesta, & miracula B. Stanislai Poloni, Canonici Regularis Lateranensis Ordinis S. Augustini, [Vita edita,] & Vice-Prioris conventus sacratissimi Corporis Casimiriæ, ex fragmentis manuscriptorum ejusdem conventus fideliter collecta : uti præfatur ante ipsam Vitam. Fuit hæc primo Cracoviæ anno MDCIX edita a Martino Baronio Jaroslaviensi Clerico, auctoritate Illustrissimi D. Bernardi Maciejowski, S. R. E. Cardinalis & Archiepiscopi Gnesnensis, dedicata D. Stanislao Sazlowski Abbati Tinecensi ac Canonico nato Cracoviensi, a quinque Censoribus examinata & approbata, & postea a dicto Friderico Szembek revisa.

[2] Intra primum annum ab obitu B. Stanislai patrata fuerunt plurima miracula, [miracula ex Mss.] ex quibus Canonici Regulares Casimirienses collegerunt & scripto reliquerunt centum septuaginta sex, quæ dictus Fridericus Szembek curavit describi ex archivo ejusdem monasterii : cum Vita jam dicta excusa sunt eorum quinquaginta, & nonnulla ornatius reddita, quæ ex originalibus hic magis exacte & fideliter desumpta esse, præfatus Szembek monuit, & indicavit inter ea aliqua valde insignia miracula inveniri. Nos relictis excusis, quæ a curioso lectore haberi poterunt, omnia damus ut accepimus a jam dicto Frederico: qui præterea duo observanda notavit, primum, quoties in his nominetur carnifex, intelligi debere lanionem. Alterum, quoties nominetur crinale, intelligi cereum, qui est instar plicæ seu crinium complicatorum, quo passim utebantur in illa ecclesia, & huc usq; utuntur in publicis processionibus illi religiosi, & alii ad eorum parochiam pertinentes: alii intortitium appellant in Italia & Gallia. Quibus tertium monitum jungamus oportet, scilicet omnia scripta fuisse charactere tam imperfecto obscuroque, ut Polonica nomina passim occurrentia impoßibile nobis fuerit tam exacte reddere litteris nostris, quin sæpe exerraverimus : quos errores operæ pretium foret ad originalem scripturam a Polonicæ linguæ gnaro conferri, & emendandorum syllabum huc transmitti. Sub finem addimus Appendices; alteram a Canonico descriptore. [Appendices] indicante suam describendo fidelitatem, & addente tria miracula seu beneficia se ibidem præsente præstita. In altera referuntur aliquot miracula, recentiora & jam excusa, quæ ad scientiam plenam sunt adjungenda.

[3] [obitus 3 Maji Casimiriæ] Vita functus dicitur B. Stanislaus Casimiriæ anno MCCCCLXXXIX: de quo cum inter omnes conveniat, necesse est annos ætatis quinquaginta tunc attigisse, si revera natus est anno MCCCCXXXIX, uti legitur excusum in margine sub initium Vitæ. Diem ejus natalem in cælis fuisse III Maji indicatur in tabella Kalendarii defunctorum Canonicorum illius ecclesiæ, & aliis Catalogis Confratrum in variis cœnobiis adservatis, idemq; dies refertur in Encomio vitæ, carmine descripto.

Hic idem Maji, distincto flore virentis,
      Tertia lux tepidos dum peragravit equos,
Ex mundi scena tempestatumque theatro
      Venit olympiacum splendidulumque chorum.

Eodem modo tempus mortis in margine ad miracula adscriptum legitur anno 1489, 3 Maji: quod etiam præscripsit dictus Szembek & infra apud Pennotum confirmatur. Interim in Actis Vitæ excusæ animam Deo reddidisse 1489 Junii 7 legebatur, & nos ideo seposueramus ad dictum VII Iunii; verum dum ea Acta pro isto die parare volumus, reperimus ad hunc III diem Maji natalem ejus propius pertinere: ideoque illa vel hic damus in Appendice.

[4] Gabriel Pennotus lib. 2 Historiæ Clericorum Canonicorum cap. 4 num. 2 Cœnobium, inquit, [in cænobio Canonicorum Regularium,] Corporis Christi, Casimiræ prope Cracoviam, fundatum est per Casimirum II Regem Poloniæ anno MCCC XLVII, ex occasione miraculosæ inventionis divini Sacramenti Eucharistiæ, ablati & projecti cum delatorio æreo in paludem Motta juxta Villam Vavel. Quod monasterium cum præfatus Rex testamento Regularibus Canonicis legasset; Vladislaus II, dictus Jagello Lituanus, fundator Academiæ Pragensis, ex oppido Glatz diœcesis Pragensis introduxit anno MCCCCV in crastino Annuntiationis Beatæ Virginis, cum solennitate omnium processionum Cracoviæ, & præsentia multorum Senatorum regni. Floruit in hoc monasterio B. Stanislaus dicti loci Canonicus & Subprior : cujus sanctitatem declaraverunt miracula, quæ post illius mortem (quæ contigit anno MCCCCLXXXIX, tertia die Maji) sunt secuta; ex quibus primo statim anno centum septuaginta tria per Presbyteros dicti monasterii sunt notata, & in chartophylaciis servata : quæ cum aliis, vulgari idiomate Polonico, una cum Vita ejusdem beati viri, de licentia Illustrissimi & Reverendissimi Domini Episcopi & S. R. E. Cardinalis, [Habitus Ordinis.] typis sunt mandata. Ejus virtus in relevandis ægrotis maxime manifestatur. Hi Canonici veste alba & rochetto & almiaco coloris violacei in ecclesia utuntur cum bireto clericali. Porro ex hoc monasterio multa alia cœnobia originem cœperunt.

VITA
Auctore Martino Baronio, recognita a Friderico Szembek.

Stanislaus Polonus, Canonicus Regularis Lateranensis, Casimiriae ad Cracoviam (B.)

A. MART. BARON.

[1] [Casimiria] Beatus Stanislaus Polonus, originem suam duxit Casimiriæ, quæ est contigua Cracoviæ civitas, honestis prognatus parentibus pietateque conspicuis, patre Matthia Soltys cognominato, textoriæ artis professo ac Consule Casimiriensi, matre vero Heduige femina devotissima. Natalem ejus illustrem effecit solennis apud Polonos dies a translatione corporis S. Stanislai Episcopi & Martyris ex templo, supra martyrium exædificato, ad augustiorem Cathedralis arcis ædem. In eo statim a primis incunabulis mira quædam pietatis ac religionis semina emicuerunt. Nam quamprimum per ætatem licuit, Academiæ Cracoviensi bonarum artium ac disciplinarum gratia a suis commendatus, tantos ibidem tamque stupendos progressus brevi temporis spatio fecit, ut omnes æquales ac coætaneos suos multis post se parasangis, cum admiratione haud modica præceptorum, relinqueret.

[2] [fit Canonicus Regularis,] Pulchram autem a Deo animam nactus, animadvertens haud tuto scorpionibus cohabitari, religiosum vitæ genus, sub Regula S. Augustini, apud Canonicos Regulares Lateranenses, magna animi cum aviditate amplexatus est, pauperiem Christi vanis ac fluxis mundi pollicitationibus prudenter anteponens. In consortium itaque servorum Dei receptus, tamquam lucerna supra candelabrum posita, vitæ sanctimonia, abstinentia victus, multaque reliquarum virtutum luce, ita subito splendescere cœpit, ut Superiores virtutibus ejus impulfi, sine mora illum primo in ordinarium verbi divini apud Conventualem Ecclesiam suam Præconem, paulo post quoque sacræ paginæ ad Fratres suos Lectorem publicum, ac deniq; ita urgentibus maximis ejus meritis in Vicepriorem conventus corporis Christi, unanimi consensu adoptarent.

[3] [multos convertit,] In quo dignitatis gradu constitutus, quam uberem messem animarum, tum ignitis ac zelosis concionibus, tum sancta & exemplari vita, apud concives suos collegerit, dici vix potest. Nec enim ita in proclivi positum reor exactum inire numerum eorum, qui doctrina ipsius sanctaque conversatione ex scelerum ac flagitiorum lacunis extracti, ad salutarem pœnitentiam veramque vitæ emendationem traducti sunt. Ea quippe præpotentis Dei gratia super illum luculenter irradiabat, ut omnes amabili quadam ac perjucunda morum ipsius suavitate illecti, eum tamquam communem parentem, plusquam filiali affectu prosequerentur. Hinc factum ut quotquot essent tum vitæ instituto, tum morum consonantia ipsi persimiles, minime sese a calore amicitiæ ejus abscondere valerent, quin subito dexteras illi concederent, sanctaque laborum ac consiliorum communione, ipsum ad opus Euangelii instantius perurgendum fortiter instigarent. Inter quos sanctitate præcipui extiterunt, primus b B. Simon de Lipnica Ordinis S. Francisci de Observantia Minorum, qui decem mortuos vitæ restituisse creditur, Cracoviæ in templo Fratrum suorum quiescens. Alter c B. Michael Gedrucius, Canonicus Regularis S. Augustini, [adiutus ab aliis ejus ævi Beatis.] Ordinis S. Mariæ de Metro de pœnitentia Beatorum Martyrum, multis itidem miraculis clarus, ac quatuor mortuorum resuscitator percelebris, ad S. Marcum a Fratribus sui Ordinis honorifice conditus. Tertius quoque d B. Joannes Cantius, Academiæ Cracoviensis Professor, ac sacrosanctæ Theologiæ Doctor, viginti sex mortuorum resuscitator magnificus, apud S. Annam Academiæ templum decenter satis tumulatus. Quartus denique e B. Suentoslaus Mansionarius, executor testamentorum, cui, adhuc in vivis agenti in civitate Slawkow, S. Stanislaus Episcopus & Martyr apparuit : cujus reliquiæ similiter Cracoviæ, in æde Divæ Virgini sacra, ad forum religiose venerantur f.

[4] Sed ut unde digressa est mea revertatur oratio, Beatus hic Stanislaus noster, [curam ægrorum habet:] supra reliquarum virtutum cumulum, mira insuper solertia & vigilantia præditus fuit; quoque se ab humanis laudibus ocultaret facilius, noctu singulas infirmorum Fratrum cellulas adibat, & benedicens ipsis signo sanctæ Crucis in osculo pacis, ac solatia spiritualia sanctaque monita iisdem impertiens, subinde hæc & similia repetens verba, Fratres carissimi, oportet nos per multas tribulationes introire in regnum cælorum; necessaria quoque si opus erat opportune ipsis ministrabat. Eamdem quoque consuetudinem, in visitandis secularibus ægrotantibus, haud segnius usurpabat : omnibus enim debitorem se arbitrabatur, nulli quantum ab ipso erat subtrahens viscera compassionis ac vitæ documenta salubria.

[5] Nocte indutus cilicio, nuda humo incubans, somnum capiebat, [erga seipsum rigidus,] supposito capiti loco cervicalis saxo durissimo. Brevi degustato somno, iterum surgebat ad pernoctandum in oratione sancta, Deique justificationibus sese exercendum instantius. Diebus quoque solenni jejunio ab Ecclesia dicatis, frequenter conspectus fuit, abjecta tunica ac cucullo, lacco tantummodo indutus incedere, integram hebdomadam bina solummodo refectione in pane hordeaceo & aqua frigida terminare dimensum suum quotidianum, residuum pauperibus larga manu interim distribuendo, Tam rara vigilantia præditus fuit, ut nocturnas Fratrum vigilias unus omnium semper anticiparet; nonnunquam quinquagenos, sæpe etiam integrum ex ordine psalterium ante Matutinas expediens. Cibum non nisi flexis genibus ac oratione Dominica pro vivis ac defunctis recitata capiebat. Spiritum suum assidue scopebat meditatione sancta, statuens se in conspectu Domini & B. Mariæ Virginis, cui singulari quadam devotione addictus erat. [visitatur a Deipara:] Hinc cum aliquando in Ecclesia S Stanislai, loco ubi Martyr Christi pro veritatis & Ecclesiæ Dei defensione trucidarus fuit (habebat enim hoc in more positum, ut singulis feriis sextis quoad viveret, sepulcrum Christi Martyris devote visitaret) insolito quodam spiritus impetu correptus, preces suas ferventius perageret; meruit videre gloriosam Virginem Mariam, puerum Jesum brachiis suis claudentem, stipatam glorioso Episcopo & Martyre Stanislao, Pontificalibus solenniter induto, concomitante insuper innumerabili Sanctorum cohorte, in hæc verba eum compellantem; Gaudeo, fili Stanislae, de insigni isthac devotione tua, qua me una cum S. Stanislao Patrono tuo, indesinenter prosequeris. Ideo tibi dico; viriliter age, & esto robustus: te enim una cum Sanctis meis merces copiosa expectat in cȩlis: hisque dictis disparuit.

[6] [silentium servat:] Ex qua die ita stricte silentium observare visus fuit, ut a Completorio usque mane alterius diei, nonnisi Prima peracta, nullus unquam verbum ex ore ipsius elicere potuerit. Qua absoluta, causarum audientiæ se dabat, aut si ab his vacare contingeret, usq; dum Missæ tempus appropinquaret eloquiis Davidicis solitarius cum Deo confabulabatur. Quotiescumq; sacrosanctis altaribus astitit oblationem peracturus, numquam homini verbum locutus noscitur. Sacra synaxi peracta, aut labori manuum se dabat, aut de Scripturis sacris cum sibi carissimis Fratribus conferebat. Hisque & similibus sanctis exercitiis deditus, neutiquam tamen consuetum prædicandi munus intermittebat, docens, increpans, obsecrans, cum multa humilitate & patientia. Verba autem ad populum faciens, hæc inter alia frequenter iterare solebat: Tu, qui Missam audis, & a fine recedis, nulla merces datur, quia laus divini officii in fine probatur.

[7] [æger a Christo admonitus] Denique multis pro Christi nomine exantlatis laboribus, tandem in gravem infirmitatem incidit, qua, ob exhaustas nimia abstinentia ac vitæ rigore vires, de die in diem magis invalescente; a Domino se ad requiem vocari haud obscure persentiens, ingenti lacrymarum imbre effuso, divinæ sese misericordiæ ac protectioni ferventissimis precibus commendare cœpit. Cui ita in oratione posito, subito apparuit Dominus & Salvator noster, una cum gloriosissima virgine Maria ac multis aliis Sanctis, regni præsertim Poloniæ Patronis, blande illum hisce verbis compellans: Surge & festina, fili mi Stanislae, hodie enim mecum eris in paradiso. Quo exoptato nuntio percepto, subito de lectulo sese proripiens, sine mora Sacramentis Ecclesiæ præmuniri voluit. Quibus rite & ex ordine summa cum devotione perceptis, convocatis Fratribus suis in Christo carissimis pacisque osculo salutatis, erecta manu eisdem benedicens, manusque singulis imponens, in hæc verba iisdem vale dixit : Benedicat vos Dominus Deus noster, Pater & Filius & Spiritus sanctus, Amen: & det vobis suam sanctam pacem, caritatem perfectam, conversationem sanctam, & pios mores insimul omnibus, in secula seculorum, amen. Quibus dictis, prostratis in terram genibus, manibusque in formam Crucis expansis, fixis in cælum oculis, castissimam animam Deo commendavit, ultima verba hæc emittens: [pie obit,] Domine Jesu Christe, Fili Dei vivi, in manus tuas commendo spiritum meum; sicque animam Domino Deo reddidit, MCCCCLXXXIX Maji III g. Sepultus est cum summo honore & timore Domini, cum gaudio & lætitia omnium, non sine miraculis, ibidem Casimiriæ in Ecclesia sacratissimi Corporis Christi apud suos Fratres h. Epitaphium in sepulchro ipsius, ex antiquo & obliterato charactere, ea qua potuimus fide collegimus, & suis numeris reddidimus.

Hoc conclusa latent Divi Patris ossa sepulchro:

[Epitaphium.] Stanislai hac Casimiria de gente creati,
Cujus erunt meriti miranda i æterna trophæa.

ANNOTATA.

a Translatio S. Stanislai Episcopi & Martyris describitur in Vita ipsius, ad diem 7 Maji excusa, lib. 2 cap. 1, & facta est 27 Septembris anno 1088.

b Vita B. Simonis de Lypnica nobis Missa, edenda erit ad diem 18 Iulii.

c Vita B. Michaëlis Gedrocii jam edita est ad diem 4 Maji.

d Vitam hujus B. Joannis Cantii duplicem habemus, illustrandam ad diem 24 Decembris.

e De hoc Suentoslao late actum est ad Vitam S. Stanislai Episcopi & Martyris 7 Maji lib. 2 cap. 2 in Annotatis littera c pagina 255.

f Subjungebatur B. Esaias Cracoviensis, sed quæ de eo hic erant relata, delevii Fridericus Szembek. Ejus Acta illustravimus ad diem 8 Februarii.

g Erat positum Junii 7 forte ob aliquam particularem rationem. At mortuum esse hoc 3 Maji ex supra relatis constat.

h Sequebantur nomina Papæ, Imperatoris, Regis Poloniæ, Episcopi Cracoviensis, quæ aliaque parce delevit dictus Szembek.

i

Mallem legere mirandi.

Porro sequentium miraculorum erat in MS. hic titulus.

Miracula quæ Deus omnipotens operatus est per merita pii & Beati Patri Stanislai, filii Matthiæ Scholtiss, textoris & Consulis de Cazimiria. Singulis autem miraculis præmittebatur particula conjunctiva Item, quam placuit expungere.

Post miracula sequebatur prolixum encomium elegiaco carmine, sed frigidum prorsus atque insulsum, nihilque lucis ad historiam conferens, indignum proinde quod locum habeat in hoc Opere. Stylum degustare si lubet, habes superius disticha duo de die mortis, unde de ceteris judicium formes.

MIRACULA
Primo anno post obitum patrata a Regularibus Casimiritanis descripta.
Ex ipsius Monasterii MSS.

Stanislaus Polonus, Canonicus Regularis Lateranensis, Casimiriae ad Cracoviam (B.)

BHL Number: 7844

EX MS.

[1] [Curantur, hæmorrhœa,] Regina, uxor Clementis Nigri, textoris de Casimiria, fluxum sanguinis & quamdam aliam infirmitatem femineam passa est longo tempore: cui in sua magna infirmitate apparuit pius Pater Stanislaus, dicens; Quid hic jaces in tua infirmitate? vade ad sepulcrum meum & sanaberis: & dic Fratribus meis ut tegant sepulcrum meum tapete. Quæ pergens ivit ad sepulcrum beati viri, & flexit genua super sepulcrum ejus: & in instanti sanata est.

[2] [gravis &] Item Fr. Nicolaus Conversus de Swoschowicze jacuit in gravi infirmitate, & pius P. Stanislaus apparuit in optima rubea cappa, gestans pulcherrimum libellum in manibus: qui infirmum salutavit & dixit, Noli timere, quia sanaberis, & adhuc Fratribus tuis servies: quod & factum est.

[3] Stanislaus, filius Peczkrawscz de Casimiria, ex læsione corporis sui nimium infirmatus est. [letalis] Et jam agonizando devovit eum mater sua ad sepulcrum supradicti Patris, cum Missa & lumine & signo cereo: & statim convaluit.

[4] [morbus;] Anna, mater supradicti Stanislai, uxor Krawz, in infirmitate gravissima agens, confessa, Eucharistia procurata, & sacro Oleo inuncta, non sperans ulteriorem vitam suam: sed cum devota fuit ad sepulcrum suprad. Patris, cum Missa, candela, & a camisia pro signo sanitatis, statim convaluit.

[5] Joannes, filius Wenceslai Vika de Casimiria, agens in gravissima sua infirmitate & quasi jam agonizans, devotus est ad sepulcrum suprad. Patris, cum Missa & candela, & quod ad modum Crucis deberet jacere supra sepulcrum pii Patris: statim reversus ad rationem, convaluit.

[6] [beneficio ingrata relabitur,] Agnes, uxor Galhor, erat in quadam gravissima infirmitate & punctionibus, quæ in medicos & antidota multa expendit, & nil eam juverunt: sed cum votum fecit ad sepulcrum pii Patris cum Missa & candela, statim cœpit melius habere & convaluit. Sed quia hoc miraculum, quod Deus in ea operatus est per merita B. P. Stanislai tacuit & Sacerdotibus non manifestavit, propter ingratitudinem suam in pristinam infirmitatem cecidit. Sed cum votum fecit quod hoc miraculum vellet debite publicare, ubi major populus esset in auditione verbi Dei, statim convaluit: [& iterum juvatur:] quod & fecit publicare ad S. Bernardinum.

[7] Eadem femina existens cum viro suo in magna perturbatione, propter quoddam notabile debitum, pro quo cum viro suo incarcerari debuit; votum vovit ad sepulcrum pii Patris, cum Missa & candela, quod Dominus per merita sua causam hanc ad bonum finem deduceret: & omnia, sicut ipsa postulaverat, facta sunt.

[8] [Curatur item alia bis] Margareta, uxor Felicis Consulis, existens in tam magna tristitia propter virum suum, sic quod amens facta jacuit tamquam mortua: sed cum devota fuit ad sepulcrum B. Patris cum signo cereo, statim ad se reversa, convaluit.

[9] Eadem femina existens in dolore & oppilatione pectoris, devovit se ad sepulcrum pii Patris, cum Missa & signo cereo: statim cœpit melius habere.

[10] Catharina, uxor Andreæ Calvi sartoris de Casimiria, agens in dolore oculorum, votum vovit ad sepulcrum B. Patris, cum b crinali & oculis cereis: statim dolere cessavit. [ophtalmia,]

[11] Catharina uxor Nicolai piscatoris in Pobrzesse erat quodam die in magna turbatione & amentia, sic quod jam spirare non potuit: [amentia,] sed cum devota fuit ad sepulcrum pii Patris cum Missa & candela, statim reversa ad seipsam convaluit.

[12] Dorothea, relicta Paczeska pistoris de Casimiria, passa fuit longo tempore maximum dolorem cum tumore in crure & toto pede, [dolor cruris, pedu, oculorum, brachii.] similiter & dolorem oculorum; quæ fecit votum ad sepulcrum B. Patris cum signis cereis & convaluit.

[13] Eadem femina habuit puellam, filiam parvulam filiæ sororis suæ, quæ maximum dolorem oculorum & fluxum longo tempore passa fuit; sic quod aliud non æstimabant, nisi quod ei oculi jam ex toto fluxissent: vovit eam ad sepulcrum pii Patris cum crinali & oculis cereis; & statim cœpit melius habere, dolor cessavit, & tertia die eis optime respexit.

[14] Catharina, relicta Bartossi carnificis de Casimiria, passa est magnum dolorem in uno brachio; votum fecit ad sepulcrum B. Patris cum brachio cereo & dolor cessavit.

[15] Margareta, vidua de domo Poclaryn de Casimiria, passa est dolorem brachii, votum vovit, & convaluit.

[16] Alia femina, de eadem domo, patiens dolorem oculorum, votum vovit cum signo cereo, & convaluit.

[17] Chudii, tabernator c de Lagiswniky, agens in magna infirmitate, [Sacramentis munitus subito convalescit.] Eucharistia procuratus & inunctus, ad consilium ejusdem Sacerdotis votum vovit cum Missa & candela: statim convaluit: & hic idem Sacerdos testatus est, quod eumdem tabernatorem sequenti die post votum suum visitavit, & eum in campo laborantem invenit.

[18] [Curantur oculi,] Catharina, uxor Joannis Crorea carnificis, passa est longo tempore magnum defectum in oculis; votum vovit cum Missa & signo cereo; & statim sanata est.

[19] [gravis infirmitas,] Puer, filius Stanislai Camenez, textoris de Casimiria, agens in magna infirmitate, devotus fuit per matrem ipsius ad sepulcrum cum Missa & candela: statimque convaluit.

[20] Catharina, uxor Joannis rasoris d de Casimiria, Cracoviæ existens in foro, [semimortua,] ex quadam sua magna infirmitate cecidit in terram, ita quod tamquam semi-mortua delata est in hospitium: sed cum se devovit cum Missa & candela, statim convaluit.

[21] Barbara, uxor Georgii lanificis e de Casimiria, magnum dolorem oculorum suorum passa est: [dolor oculorum,] votum fecit ad sepulcrum cum crinali & oculis cereis; & statim dolor cessavit.

[22] [diuturnus morbus,] Eadem femina habuit puerum valde infirmum, de quo tantam tristitiam habuit, quod etiam mortem ipsius postularet: sed cum nec moreretur, nec convalesceret; votum fecit ad sepulcrum sæpe dicti Patris B. Stanislai cum Missa & lumine; & in instanti convaluit.

[23] [costa fracta,] Swiantocha, vetula de Casimiria, cecidit latere super quamdam ollam, & in tantum læsa est, quod non solum sibi fregit costas lateris, sed etiam ab hac læsione infirma jacuit: votum vovit ad sepulcrum cum Missa, & convaluit.

[24] Nicolaus cognomento Lyssy de Casimiria, cum in judicio f terrestri aliqui diu contra eum valde verbis insistebant; propter hoc ipse in tanta perturbatione fuit, [præ turbatione amens,] quod quasi amens factus nec respondere potuit: sed cum votum fecit ad sepulcrum cum Missa, statim ad se reversus convaluit, & responsionibus suis, omnibus, qui contra eum loquebantur, satisfecit.

[25] [extremis munitus,] Jacobus carnifex de Casimiria, qui matrimonialiter copulatus est Heduigi, filiæ Schonmathis, in magna infirmitate sua Eucharistia procuratus & inunctus, cum jam quasi agonizabat, devotus est ad sepulcrum pii Patris Stanislai cum Missa & lumine; ac statim cœpit melius habere & convaluit.

[26] Huic simile factum est Midass V Vlosaty de Casimiria.

[27] [dolor capitis,] Margareta relicta Joannis V Vrolich carnificis de Casimiria, passa fuit longo tempore dolorem oculorum, & excæcata quod etiam viam ante se non videbat: votum vovit ad sepulcrum pii Patris, cum crinali & oculis cereis, & cum quinquaginta Pater noster ante ipsius sepulcrum oratione; & statim cœpit melius habere & illuminata est in oculis suis.

[28] Catharina, uxor Petri Bargel, sartoris de Casimiria, prægnans erat, [pariendi difficultas,] & cum tempus pariendi venit, parere non potuit; & in suis magnis doloribus votum fecit ad sepulcrum pii Patris cum Missa; & statim post votum peperit.

[29] [depositus a medicis,] Catharina Racowa de Casimiria, in die Pentecostes cecidit in magnam infirmitatem, in qua jacuit usque ad quintam Dominicam, & medicus ejus jam de vita ejus desperaverat, dicens ad filium ipsius: Gratis est jam aliquid in medicinis expendere, quia mater vestra mortalis est & non convalebit. Audiens hæc idem filius, vovit eam cum una Missa & candela ad sepulcrum; & statim cœpit melius habere & convaluit.

[30] [pustulæ manuum curantur.] Domina Catharina de Bessenow in tantum pustulas habuit in manibus, quod nil potuit capere in manus suas, quod etiam aliæ mulieres eam cibabant & potabant: sed cum votum fecit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa & candela, sanata est.

[31] Simile factum est cuidam ancillæ de Cracovia: sed quia subticuit hoc miraculum cecidit in priorem defectum, non solum manuum, sed etiam totius corporis: & cum secundario votum fecit, & dixit hoc revelare Sacerdotibus ad Corpus-Christi, sanata est.

[32] [Pellitur febris,] Michaël quidam, socius in scholis ad Corpus-Christi in Casimiria, cum valde febribus æstuabat; votum fecit ad sepulcrum pii P. Stanislai, & confestim sanatus est.

[33] [Cerevisiæ corrupta restituitur.] Heduigis Bycliangyna de Casimiria commisit tempore æstatis cerevisiam braxare, & cum ad huc esset in braxatorio, destructa est a tempestate aëris in tantum quod omnino alba & fœtida effecta est; cum votum fecit ad sepulcrum pii P Stanislai; & statim meliorata est, in tantum quod eam totam g epropinavit.

[34] Sophia, relicta Matthiæ Polgass pistoris & Consulis de Casimiria, [Curantur dolores cruris.] cum magnos dolores & punctiones haberet in crure, quod vix claudicando incedere potuit; videns item quod pius P. Stanislaus multos infirmos, debiles, defectuosos sanabat; votum fecit ad sepulcrum ejus, & veniens applicuit tria lumina ardentia, & dixit tria Pater noster, & tria Ave Maria ad laudem Dei, & flectebat circa sepulcrum pii Patris, & orando & auxilium ipsius implorando, quo usque finita fuit Missa, quæ ibi ad proximum altare lecta fuit pro quodam alio infirmo, qui jam per intercessionem istius Patris convaluerat; & post Benedictionem Sacerdotis surrexit, & invenit se optime sanam.

[35] Dorothea, uxor Laurentii h muratoris de Casimiria, [Trium infirmitas,] cum valde infirmata fuit; votum fecit ad sepulcrum pii Patris cum signo cereo & Missa; & convaluit.

[36] Dorothea monialis, cognomento Clauda, de Casimiria, cum valde infirmata erat, votum fecit ad sepulcrum pii Patris cum una Missa & candela, & statim cœpit melius habere & convaluit.

[37] Hanisneckel, carnifex de Casimiria, cum Catharina uxore sua habuit filium valde infirmum, ita quod etiam nec caput movere potuit: quem mater devovit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa & candela; & statim incepit melius habere & convaluit.

[38] Stanislaus Kassych, Consul de Casimiria, venit cum filio suo Domino Stanislao ad Dominum nostrum Præpositum; [angina blasphemi,] & confessus est, quo modo multoties publice inter homines locutus fuisset, dicens: Ego non credo quod iste Sacerdos ad Corpus Christi aliquem sanaret, vel aliquod signum faceret, nisi hoc experirer in me ipso. Et statim Deus permisit ei tantam squinantiam, quod etiam & salivam suam glutire non potuit. Sed cum doluit de præposita detractione, & se devovit ad sepulcrum pii B. Stanislai cum signo cereo, & venit ad sepulcrum ejus, flexis genibus veniam postulavit, immediate sanitatē recepit.

[39] Catharina de Cracovia, filia Margaretæ Felicis de Casimiria, filiam suam valde infirmam devovit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum signo cereo; & statim cœpit melius habere & convaluit.

[40] Catharina de Clopass, relicta Augustini linificis de Casimiria, cum valde oculos doluit; votum fecit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum crinali cereo & oculis cereis: [dolor oculorum,] sed quia pauper non habuit unde emeret illud crinale, permansit in dolore suo aliquot diebus. Cui pius P. Stanislaus apparuit, & dedit ei crinale cereum, dicens: Pauper es, non habes unde emeres signum cereum, quod vovisti mihi: vade ergo & pone hoc crinale super sepulcrum meum, & manifesta hoc signum quod in te Dominus Deus per merita mea operabitur, ut inde Deus glorificetur. Et cum venit ad sepulcrum pii P. Stanislai, & ibi flexis genibus oravit Orationem Dominicam, statim cessavit dolor oculorum ejus.

[41] Jacobus servitor Ecclesiæ S. Leonardi extra muros Casimirienses, [inflatio corporis totius,] cum totum corpus ejus fuit inflatum, & præcipue crura cum pedibus; ab illa inflatione & interiori defectu corporis in tantum infirmatus, quod cœpit jam quasi agonizare, quod etiam ei jam lumen porrigebant. Admonitus a Præposito Domino suo, ut votum saceret ad sepulcrum pii P. Stanislai, cœpit modicum deliberare: & cum bonam voluntatem habuit ad supradictum votum, confortatus surrexit & flexit genua in lectulo suo, votum fecit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa, candela, & pedibus cereis: & statim omnis illa inflatio evanuit, & ipse optime convaluit, & votum suum complevit.

[42] Udalricus, mercator de Cracovia cum multum infirmatus fuit, uxor ejus eum dedovit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa & signo cereo; & statim cœpit melius habere & convaluit.

[43] Stanislaus Schordyl, civis de Casimiria, habuit quemdam magnum dolorem in brachio uno, [dolor brachii,] ita ut manum præ dolore & debilitate levare non potuit: quem defectum passus est a festo Pentecostis usque ad Dominicam sextam post Trinitatis: qui cum fecisset votum ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa & manu cerea; statim convaluit.

[44] Agnes, uxor Galhor carnificis de Casimiria, cum præ magna tristitia & fletu oculus unus ejus destructus fuit, [cacitas unius oculi.] sic quod pellicula sive macula visum in eo texerat, quod illo oculo nihil videre potuit: perterrita ne sic semper permaneret, votum fecit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum crinali & oculis cereis; & statim illa pellicula cœpit evanescere & ex toto deperiit.

[45] Eadem Agnes cum in magna angaria fuit a quodam creditore pro debito centum florenorum; fecit votum ad sepulcrum pii P. Stanislai cum signo cereo, [Debitum solvitur.] ut sibi a Domino meritis suis impetraret, quod causa sua secundum suum desiderium bonum finem sortiretur: & factum est sicut ipsa postulavit.

[46] [Convalescit laborans punctionibus] Eadem Agnes cum maximas punctiones in toto corpore suo haberet, sic quod nec jacendo, nec sedendo, nec etiam deambulando quietem habere poterat; votum fecit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum imagine cerea: & statim cœpit melius habere, & dolor ejus omnino evanuit.

[47] [& dolore cordis.] Catharina, uxor Nicolai Kansochleba, civis de Casimiria, cum maximum dolorem cordis & totius corporis passa fuit; votum vovit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum corde cereo: statim dolor cessavit & votum adimplevit. Sed quia hoc miraculum [siluit] quod Deus in ea fecit per merita pii P. Stanislai, ideo eam idem dolor arripuit: sed ipsa idem votum repetivit cum Missa & lumine, & hoc Sacerdotibus revelare: statim æque convaluit.

[48] [Sanatur vacca.] Dorothea, uxor Matthiæ cujusdam hortulani de Casimiria, habens unam vaccam, quæ ei per tres dies multum infirmabatur, & tota inflata nullum pabulum accipiebat. Mulier multum contristata si eam amitteret, refugium habuit ad pium P. Stanislaum, & votum vovit ad sepulcrum ejus cum signo cereo, Missa, & lumine: statim vacca sana surrexit: & ante ipsam pabulum posuit; & comedere noluit, sed fortiter mugiebat. Ipsa mulier intelligens quod vacca sitiebat, arripiens urceum ad fontem cucurrit pro aqua; sed trahens phalangam cum urceo ad fontem, phalangam fregit, [Phalanga & urceus fracta redintegrantur.] & urceus cadens super quoddam lignum in fonte totus dissipatus est: quæ anxia pro vacca ne siti moreretur, flexit genua circa fontem, invocans auxilium pii P. Stanislai; statimque phalanga pariter cum urceo redintegrata fuerunt, & hausit aquam, & vaccam refecit, quæ integraliter sanata est.

[49] [Curantur dolor pectoris,] Rachael, smigmator de Casimiria, cum magnum dolorem cordis & pectoris passus fuit; votum vovit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum cereo corde & pectore, & Missa: & statim sanatus est.

[50] [corpus tumidum,] Margareta, vidua de Regali-ponte, habens puerum IV annorum, qui multum infirmabatur & totus intumuit, sic quod etiam de vita ejus desperabat; ad monitionem aliarum mulierum vovit puerum ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa & lumine; & statim puer convaluit.

[51] Quædam vidua de Cracovia, cum dentes per tres dies valde doluit, [dolor dentiū gravissimus,] sic quod etiam præ dolore acerbissimo in quodam cellario sola sedebat, recoluit auxilia, quæ Deus nunc facit hominibus per merita pii P. Stanislai; fecit votum ad sepulcrum ejus cum cereo crinali & oculis: & statim post emissionem voti dolor dentium ejus cessavit.

[52] [cæcitas.] Jacobus Obaio Cmeto de Pychowice, cum dolorem oculorum magnum passus fuit; ita quod etiam longo tempore nihil vidit; votum vovit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum crinali & oculis cereis, & una Missa: statim cessavit dolor oculorum ejus & incepit videre.

[53] [Ob miraculum non proditum relapsa, denuo curatur.] Margareta virgo, filia Nicolai Gauron de Cracovia, cum magnum dolorem passa fuit oculorum, ita quod etiam nil jam videre potuit; votum vovit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum signo cereo, candela, & Missa: statim dolor oculorum cessavit, & in eis fuit illuminata. Sed quia hoc miraculum tacuit, ideo eam magnus dolor brachii arripuit. Agnoscens illa peccatum suum, secundum votum fecit cum Missa & candela, & statim dolor cessavit: quæ veniens ad Sacerdotem quemdam monasterii nostri, omnia quæ sibi contigerant manifestavit, & petivit ut hoc miraculum in sermone coram populo publicaretur.

[54] Martha, relicta N. Phrad de Cracovia, cum quemdam dolorem pedum & quasi totius corporis sæpius passa fuit, [Pelluntur dolor pedum,] & ex illis doloribus sæpius valde infirmabatur. Et nunc certo tempore circa festum Mariæ Magdalenæ etiam eamdem infirmitatem passa fuit. Veniens ad eam filius suus, vir Religiosus, admonuit ut votum faceret ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa & candela: & cum hoc fecisset, convaluit, & usque modo sana est.

[55] [febris,] Albertus, luti figulus de Casimiria, cum nimiam febrim passus fuit; votum fecit ad sepulcrum pii. P. Stanislai cum una Missa; & statim febris cessavit.

[56] [infirmitas,] Margareta Troperyn de Cracovia, quia valde infirmum puerum habuit, devovit eum ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa, candela, & signo cereo; & statim puer convaluit.

[57] [dolor pectoris,] Dominus Jacobus, Provisor coquinæ monasterii Corporis-Christi in Casimiria, cum magnum dolorem pectoris & totius anterioris partis corporis sui passus fuit; devovit se ad sepulcrum pii P. Sanislai cum una Missa; & sanatus est.

[58] [angina,] Matthias coquus ibidem, cum valde squinantiam passus fuit, sic quod etiam jam glutire non potuit; votum fecit ad sepulcrum pii P. Stanislai; & infirmitas cessavit.

[59] [dolor pectoris & capitis,] Dorothea, relicta Matthiæ Paczoska sutoris de Casimiria, cum magnum dolorem pectoris, capitis, & caliginem oculorum passa fuit; votum fecit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa & candela; & in omnibus convaluit.

[60] Jacobus Clericus de schola Corporis-Christi in Casimiria, [& oculorum:] cum magnum dolorem oculorum passus fuit; ex consilio Dominæ suæ K. Wiczislowx, votum fecit apud sepulcrum pii P. Stanislai cum crinali & oculis cereis, & dolor cessavit.

[61] Domina Catharina, uxor Domini Stanislai Wiczislo de Casimiria, [dolor 7 dierum,] cum magnum dolorem ultra quam per hebdomadam perpessa fuit; votum fecit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum cereo crinali, & statim dolor cessavit.

[62] [obstructio pectoris & tussis,] Domina Elisabeth, relicta Domini Clementis, textoris & Consulis de Casimiria, cum dolorem & oppilationem pectoris, & tantam raucitatem cum magna tussi, sic quod vix loqui potuit, passa fuit: cum votum fecit ad sepulcrum pii P. Stanislai, cum Missa & pectore cereo, statim convaluit.

[63] Barbara, relicta N. Kokornach de Cracovia, cum ita valide dolorem oculorum passa fuit, [oculi sanguine stillantes,] quod ei sanguis de eis effluebat; votum vovit per tres vices visitare sepulcrum pii P. Stanislai, & ibi qualibet vice flexis genibus dicere ad laudem Dei duodecim Pater noster: statim dolor cessavit.

[64] [dysenteria,] Catharina, soror Nowahowa de Cracovia, cum dysenteriam valde passa fuit; vovit votum ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa, & convaluit.

[65] [gravis dolor capitis.] Catharina cæca de domo nostra, in cœmete rio circa scholam, cum maximum dolorem passa fuit capitis, sic quod timuit ne rationem amitteret, votum vovit ad sepulcrum pii P. Stanislai; & statim dolor cessavit.

[66] Nicolaus cognomento Skars, de Casimiria braxator, [Votum non solvens tertio æger, tertio sanatur,] cum una dierum braxaret cerevisiam in quodam braxatorio, cecidit super eum maceries & paries argilleus, qui eum ita concussit, & multipliciter vulneravit, & præcipue in capite, scapulis & brachiis, quod minus qui eum vidit sperabat de vita ejus longiori. Videns hoc uxor ejus & quædam aliæ mulieres, devoverunt eum ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa & candela; & statim ad se reversus cœpit uti ratione, manducare, & bibere, & in brevi fuit sanatus; ita quod etiam cœpit cerevisiam braxare. Sed quia distulit votum suum adimplere, ideo eum arripuit tantus dolor & punctiones capitis, quod timuit rationem amittere. Fecit iterum secundum votum ad sepulcrum pii P. Stanislai cum crinali cereo; & statim dolor cessavit. Et post sanationem adhuc distulit adimplere vota sua, ideo eum arripuit magnus dolor, ab umbilico incipiendo usque ad pedes. Videns quod eum Dominus sic plagaret propter suam negligentiam, flexis genibus vovit Domino Deo & pio P. Stanislao, quod quantocius posset ambulare, sua vota vellet adimplere; & statim dolor cessavit; & ipse sequenti die vota sua adimplevit.

[67] [Tentatione & phrenesi liberatam se reticens relabitur.] Barbara, monialis de tertia Regula S. Francisci, cum magnas tentationes a dæmone in visione nocturna passa fuit, & ipsa dæmoni fortiter resistendo valde fatigata fuit, & ex illo phrenesim capitis incurrit, apparuit ei pius P. Stanislaus, & dæmonem ab ea repulit, & manum suam super caput ejus posuit, eamque sanat, admonens & informans, quomodo dæmoni resistere deberet & a se repellere. Ex hoc ipsa ad devotionem pii Patris provocata, devovit se ad sepulcrum ejus cum Missa & candela, quod statim eadem die explevit. Sed quia hoc miraculum tacuit, propterea in majorem tentationem & dolorem capitis incurrit: & existens in tali tentatione & dolore, devovit se secundario ad sepulcrum pii P. Stanislai cum crinali cereo; [& per illustrem visionem iterum liberatur:] & statim rapta in spiritu vidit talem visionem. Videbatur enim sibi quod erat in quadam ecclesia pulcherrima, in quam vidit intrare solennem processionem Laicorum Regularium, inter quos vidit pium P. Stanislaum cum Fratre Jacobo Zbignei; qui scilicet Jacobus accessit ad illam matronam, & recipiens eam per pallium, dixit ad eam: Sequere hanc processionem, & ego rogabo pro te istum pium P. Stanissaum, qui pro te intercedet ad Dominum Deum, & sanabit te. Quæ secuta est illam processionem Laicorum Regularium, qui intraverunt chorum, & divisi sunt in duas partes. Ex quibus omnibus soli duo, videlicet P. Stanislaus & Dominus Jacobus accesserunt ad altare, & divina celebraverunt: & infra divina sensit illa Monialis suavem odorem, qui per illam totam diem a naribus ejus non recessit. Post divina accessit ad eam pius P. Stanislaus, & manibus suis leniter compressit caput ejus, & dixit ad eam: Ecce jam sanata es, jam ultra non timeas dæmonem, nec istam infirmitatem. Et sanata est.

[68] Dorothea, soror Petri & Nicolai Molner, confessa est quomodo se vena una sub talo pedis dexteri ejus aperuit, [ulcus evanescit.] & quod in tantum sanguis de ipso fluxit per aliquot horas, quod vix supervixit: & postea in eodem loco ei ulcus magnum factum fuit, quod nullo modo potuit curari: sed cum votum fecit ad sepulcrum pii P. Stanislai, cum Missa & candela, ulcus evanuit.

[69] [Concordia componitur: oculi sanantur.] Nicolaus filius ejus cum valde difficilem causam habuit propter seditionem quamdam, quam habuit in quadam civitate, sic quod nullibi securus fuit. Similiter idem magnum defectum habuit in oculis suis. Mater ipsius fecit votum ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa & candela; ut Deus per merita ipsius pii P. Stanislai daret amicabilem concordiam inter filium suum & ipsius inimicos, & ut sanaretur in oculis suis: & sicut postulavit, sic factum est.

[70] [Curantur ulcus brachii,] Felix Consul de Casimiria, cum magnum dolorem cum turgente ulcere in uno brachio passus fuit, in tantum quod jam nec manum nec digitos movere potuit: fecit votum ad sepulcrum pii P. Stanislai cum cereo brachio, & manu: & statim cœpit melius habere & sanatus est.

[71] Margareta uxor ejus in tantum pustulata fuit in facie, quod quasi leprosa apparuit: devovit se pro sanitate sua ad S. Stanislaum Martyrem & Episcopum, [& pustulæ faciei:] & ad S. Laurentium. Nil juvit. Sed cum votum fecit ad sepulcrum pii P. Stanislai, cum aliquibus signis cereis; & veniens ad sepulcrum ejus posuit ibi signa illa cerea, & flexis genibus dixit aliquot Pater noster ad laudem Dei omnipotentis, & invocavit auxilium pii P. Stanislai, statim mundata est facies ejus.

[72] Anna, uxor Martini Heckel carnificis de Casimiria, [item sterilitas & subita amentia,] cum per aliquot annos prolem non habuisset, votum fecit pio P. Stanislao cum aliquibus luminibus & Missa; & per merita ipsius a Deo prolem impetravit. Et existens prægnans & prope partum, una dierum cum in tempestate magna de ecclesia in domum suam iret, fulmen valide percussit, & in tantum ipsa ab illo ictu est perterrita; quod amens facta in terram cecidit. Ipsa intra se votum vovit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa & candela, ut eam Deus per ejus intercessionem sanaret, & prolem a periculo conservaret: statim confortata surrexit, & puerum vivum in utero suo sensit.

[73] Anna, relicta N. Krettel de Casimiria, cum magnum dolorem capitis, colli, & brachii passa fuit; [varius dolor,] devovit se ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa & lumine: & statim sanata est.

[74] [infirmitas integri anni.] Margareta Lyskowa, cum quamdam gravem infirmitatem femineam, ultra quam per integrum annum, passa fuit; votum fecit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum quodam signo cereo: & cum votum suum adimplevit, statim sanata est.

[75] [Sæpius sanatam se tacens relabitur identidem.] Eadem femina cum vulnera in lingua sua habuit, de quibus, quando comedit, magnum dolorem passa est: aliquoties votum fecit ad sepulcrum pii P. Stanislai, & aliquoties sanata fuit. Videns ipsa quod semper recidivabat in priorem infirmitatem; cognovit quia hoc ex isto eveniret, quia ipsa ista miracula tacebat & Sacerdotibus non manifestabat. Una dierum veniens ad Sacerdotem quemdam confessa est suam negligentiam; & iterum votum ex consilio illius Sacerdotis fecit, sic quot tribus diebus visitavit sepulcrum pii Patris & semper decem Pater noster & decem Ave Maria dixit flexis genibus, ad laudes Dei & B. Virginis: & jam ex integro sanata est.

[76] Dorothea Bochanska, cum tumorem crurum & pedum cum ulceribus & vulneribus passafuit, [Abiguntur ulcera crurum & pedum,] sic quod ab illo magno dolore valde infirmabatur, votum vovit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa, candela, & pede cereo: statim infirmitas abcessit, & de lecto surrexit: sed tumor, ulcera, & vulnera de pedibus & cruribus non recesserunt per unam integram hebdomadam, in qua neglexit votum suum adimplere. Sed statim cum votum suum adimplevit, immediate circa sepulcrum pii Patris, ex integro sanitatem recepit.

[77] [difficultas pariendi,] Dorothea, uxor Petri piscatoris in Pobrtesse, cum prægnans erat, & tempus pariendi advenit; nullo modo parere potuit. Sed cum votum fecit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Misla & lumine, statim sanum puerum effudit.

[78] [tentatio luxuriæ,] Agnes, conthoralis Michaëlis Holhor de Casimiria, cum per longum tempus sæpissime & quasi semper quando fuit in ecclesia in orationibus suis, tentationes habuit de luxuria cum magna delectatione; & licet restirit, tamen vincere non potuit, sic etiam quod aliquando præ angustia de ecclesia fugit. Sed cum votum fecit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum orationibus, statim eam dimisit illa tentatio, quod ultra cum tranquillo corde oraret, & Deum deprecaretur pro necessitatibus suis.

[79] [item ulcus oculi] Puer Joannis Boner mercatoris de Cracovia, cum magnum ulcus rubeum, ad modum ovi gallinarum, super oculo habuisset; devotus a parentibus suis ad sepulcrum pii P. Stanislai, statim ulcus evanuit.

[80] [& pedis,] Cum puero Udalrici mercatoris de Cracovia magnum ulcus in talo pedis dexteri crevisset, sic quod timuerunt contractionem ipsius pedis: mater ejus Catharina devovit eum ad sepulcrum pii P. Stanislai cum pede cereo; & statim post id votum ulcus ruptum est, & sanies effluxit, & puer ille sanatus est.

[81] [dolor manus & brachii,] Stanislaus Hybale de Casimiria, cum magnum dolorem manus & brachii passus fuit, sic quod etiam præ dolore nec dormire potuit: votum fecit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum manu cerea, & sanatus est.

[82] [& pedis.] Margareta ipsius uxor, cum magnum dolorem unius pedis sui passa fuit, devovit se ad sepulcrum pii P. Stanislai cum pede cereo; & sanata fuit. Sed quia hoc miraculum tacuit, quod Deus omnipotens per merita pii Patris in ea fecit; ideo recidivavit, & multo majorem dolorem cum ulceribus & vulneribus in eodem pede passa est, quam antea passa fuit. Ipsa considerans ultionem divinam, prius votum repetivit; & voto completo ad Sacerdotem accessit, & omnia quæ secum gesta fuerunt enarravit: postea accessit ad sepulcrum beati P. Stanislai, & oratione fusa, statim sanata est.

[83] [Curantur morbus diuturnus,] Domina Heduigis, relicta D. Sebastiani de Cracovia, cum in magna infirmitate jaceret, & in medicos multam pecuniam consumpsisset, nec quidquam eam juvabant, devovit se ad sepulcrum B. P. Stanislai cum imagine cerea, & statim cœpit melius habere & convaluit.

[84] Virgo Catharina, filia Stanislai Mirosschek de Kleparz, [epilepsia,] cum morbum epilepticum longo tempore passa fuisset, qui eam sæpius projecit de lecto & de mensa; & nullus medicus eam juvare potuit: ex consilio cujusdam Sacerdotis cognati sui devovit se ad sepulcrum B. P. Stanislai cum Missa & candela, & illud adire nudis pedibus, & solum in laneis; & cum votum id adimplesset, Deus omnipotens eam adjuvit per merita pii P. Stanislai, quod eam morbus ille amplius numquam vexavit.

[85] Andreas cognomento Maych de Casimiria braxator, cum acutissimam febrim pateretur, [febris,] devovit se ad sepulcrum B. P. Stanislai cum portione ceræ: immediate post emissionem voti eum febris dimisit, & ab illo tempore eam amplius nō est passus.

[86] [dolor brachii] Margareta, relicta Ambrosi Zonthag de Casimiria, magnum dolorem patiebatur in brachio uno, ita quod præ dolore nec bene dormire, nec brachiū levare potuit: sed cum votum fecit ad sepulcrum B. P. Stanislai, cum Missa & brachio cereo; statim dolor cessavit, & in brachio bene sanata est.

[87] [& pedum accerrimus,] Stanislaus Cassick, Consul de Casimiria, magnum dolorem pedum passus fuit, quod etiam præ dolore nec quiescere potuit, & postulabat sibi eos abscindere: sed cum eum uxor sua devovit ad sepulcrum B. P. Stanislai cum Missa & pedibus cereis; statim ille dolor evanuit, & ipse immediate obdormivit.

[88] [punctiones cerdis,] Hednigis uxor ejus magnas punctiones habuit in toto corpore & præcipue in corde, & cum hoc magnum dolorem capitis: sed cum se devovit ad sepulcrum B. P. Stanislai cum Missa & imagine & cerea; statim cœpit melius habere, & optime sanata est.

[89] Catharina, famula ipsius Heduigis, acutissimam febrim cum magno dolore passa fuit: devota a Domina sua ad sepulcrum pii P. Stanislai cum corde cereo, [febris,] quinque luminibus, & quindecim Pater noster; statim convaluit.

[90] [punctiones capitis.] Dorothea, alia famula supradictæ Heduigis, magnas punctiones passa fuit in toto corpore, & præcipue in capite: sed cum devota fuit ad sepul- B. P. Stanislai cum crinali cereo, quinque luminibus, & quindecim Pater noster: statim illæ punctiones & dolores cessaverunt.

[91] [Conjux honestus impetratur.] Quædam persona, quæ non vult nominari, cum fuit in statu malo & fama pessima inter homines, sæpe visitavit sepulcrum B. P. Stanislai, petens cum fiducia magna; ut pius Pater sibi apud Dominum Deum impetraret, quod eam vir aliquis bonus & honestus in uxorem duceret, ut sic ad statum honestum veniret. Et propter hoc vovit convenire aliquem Sacerdotem ad celebrandam unam Missam ad honorem Dei, coram sepulcro pii P. Stanislai, ad quam Missam dedit unam solennem candelam: & sicut postulavit a pio Patre, sic factum est.

[92] [Evanescit ulcus brachii.] Stanislaus Sczyrba de Casimiria, cum ulcus sive morbum magnum in brachio habuit, sic quod multis diebus laborare non potuit, nec præ dolore quiescere: devovit se ad sepulcrum B. P. Stanislai cum Missa, candela, & manu cerea; & sanatus est.

[93] [Curatur febris,] Joannes Zontag, carnifex de Casimiria, cum acutissimam febrim passus fuit, devovit se ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa & candela; & statim febris eum dimisit, & sanatus est.

[94] [& inflatio colli.] Anna, uxor ipsius, cum inflationem colli cum acutissimo dolore passa fuit, sic quod nec quiescere nec manducare potuit; devovit se ad sepulcrum B. P. Stanislai cum Missa, candela, & insigni cereo; & statim cœpit melius habere & sanata est.

[95] [Extremis munita integram sanitatem recipit.] Anna, uxor Alberti sartoris de Casimiria, diversas infirmitates passa fuit, cum acutissimis doloribus in omnibus membris corporis sui. Et cum jam cum Confessione & Sacramentis Ecclesiæ ad mortem procurata fuit, ex consilio Confessoris sui se devovit ad sepulcrum beati viri Stanislai cum Missa, candela, & imagine cerea, & misit se adducere ad sepulcrum pii Patris; circa quod sit se adducere ad sepulcrum pii Patris; circa quod flectens & appodiata sepulcro, integram sanitatem accepit.

[96] [Lippitudo abstergitur:] Puer Matthiæ pictoris de Cracovia, cum in instanti nativitatis suæ oculos valde lippos habuit, devotus a matre sua ad sepulcrum B. P, Stanislai, cum crinali & oculis cereis; statim sanatus est in oculis suis.

[97] [item dolores gingivæ] Alius puer ejusdem Matthiæ, cum quamdam infirmitatem gingivarum passus fuit, devotus ad sepulcrum B. viri Stanislai cum mandibula & dentibus cereis; sanatus est.

[98] [umbilici per 7 annos,] Bartholomæus Bierowsky, carnifex de Casimiria, per septem annos magnum dolorem in corpore suo, & præcipue circa umbilicum passus fuit, ita quod sæpe præ magno dolore nec ambulare potuit, neque manducare ausus fuit; quia quando in illo magno dolore aliquid comedit, ille dolor in eo in tantum augmentatus fuit, quod præ magno dolore vix supervixit. Sed cum se devovit ad sepulcrum B. P. Stanislai, cum Missa & umbilico cereo; statim dolor ille cessavit, & omnimode sanatus est.

[99] [dentium,] Idem Bartholomæus uno tempore passus est acerbissimum dolorem dentium; sed cum se devovit ad sepulcrum pii P. Stanislai, cum una Missa, statim dolor evanuit.

[100] [inguinis,] Veronica N. Odolef de Crozna ita magnum dolorem inguinum passa fuit, quod etiam præ dolore nec ambulare nec quiescere potuit: sed cum se ad sepulcrum B. P. Stanislai cum insignio cereo devovit; statim dolor cessavit, & ex integro sanata est.

[101] [pectoris,] Blasius & Margareta de Castro Cracoviensi puerum habuerunt, qui magnum dolorem pectoris sustinuit, qui die ac nocte præ magno dolore plorabat & clamabat. Sed cum devotus fuit ad sepulcrum pii P. Stanislai, cum Missa & pectore cereo; statim dolor ejus cessavit, & sanus ad sepulcrum B. P. Stanislai delatus est.

[102] Catharina, uxor Petri Bragel, sartoris de Casimiria, [mamillarū,] cum magnum dolorem in toto corpore suo & præcipue in pectore & mamillis suis passa fuit, quod etiam præ magno dolore infantem suum lactare non potuit: sed cum se devovit ad sepulcrum B. P. Stanislai, cum insigni cereo; statim sanata est.

[103] [genu,] Jacobus mercator de Casimiria, magnum dolorem passus fuit in genu, sic quod præ vehementi dolore nec laborare nec quiescere potuit: sed cum votum fecit ad sepulcrum B. P. Stanislai, cum Missa & lumine; statim cœpit melius habere, & dolor ille evanuit.

[104] Catharina Sosomeryn de Cracovia, cum magnum dolorem oculorum & dorsi passa fuit, [oculorum & dorsi,] ex inductione aliquorum hominum devovit se ad sepulcrum B. P. Stanislai, cum Missa & imagine cerea; & statim incepit melius habere & sanata est.

[105] [atq; capitis.] Margareta, uxor Jacobi Smersneyder de Cracovia, magnum dolorem capitis passa fuit, sic quod ab illo dolore excæcata fuit; quem defectum per aliquot hebdomadas patiebatur. Sed cum a quadam muliere audivit, quod Deus omnipotens per merita B. P. Stanislai homines sanaret: ipsa fecit votum ad sepulcrum pii Patris cum Missa, & crinali, & oculis cereis; & statim sanata fuit. Sed quia negligens fuit ad voti sui impletionem & sanitatis suæ manifestationem, ideo econtra cecidit in pristinam infirmitatem.

[106] [Curantur punctiones umbilici,] Nicolaus Hechel, carnifex de Casimiria, magnas corrosiones & punctiones habuit in toto corpore suo, & præcipue circa umbilicum corporis sui, quem defectum multis diebus passus fuit, ita quod etiam præ magnis doloribus suspicabatur sibi mortem imminere: ideo misit pro Confessore suo & confessus peccata sua, libentissime voluit procurari Corpore Divino: sed quia sæpius vomitabat, dissuasit hoc Confessor suus, propter periculum quod potuisset sibi evenire: sed sibi suasit ut votum ad sepulcrum B. P. Stanislai faceret. Quod & ipse fecit, cum Missa & insignio cereo: & Deus omnipotens eum adiuvit, quod post completionem voti sui optime sanatus est.

[107] Catharina, uxor ejus, cum magnum dolorem dentium passa fuit, [dolor dentium,] quod etiam præ magno dolore per aliquot dies nil nisi liquida comedere potuit; fecit votum ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa: & quam cito illa Missa completa fuit, ipsa liberata est a dolore suo.

[108] Catharina, uxor Michaëlis sartoris de Casimiria, de platea S. Jacobi, [cæcitas ex dolore orta.] per longum tempus magnum dolorem corporis sui, ab umbilico incipiendo & supra usq; ad caput, passa fuit, sic quod excæcata per tres hebdomadas nibil videre potuit. In ea ipsius infirmitate apparuit ei B.P. Stanislaus in tali visione; quod stetit erectus in sepulcro suo, & dixit illi mulieri: [Apparet ægra B. Stanislaus.] Veni ad sepulcrum meum, & sanaberis. Et ipsa ad se reversa votum fecit ad sepulcrum pii Patris, cum Missa & imagine cerea; & statim illuminata fuit in oculis suis, & completo voto suo omnimode est sanata in corpore suo.

[109] Pyechna, lotrix Domini Stanislai, Præpositi ad S. Leonardum extra muros Casimiriensis, dum acutissimam quartanam passa fuisset, [ex lapsu pœne mortua sibi restituitur,] ita quod aliquando semiviva jacuit, & semel præ magnis doloribus & æstuatione febris de fornace cecidit, & semimortua de stuba i elata fuit: & cum ad se rediit, votum fecit ex admonitione Domini sui ad sepulcrum B. viri Stanislai, cum Missa & candela; statim ab ea infirmitate liberata fuit.

[110] Eadem mulier, cum valde constipata fuit, nec eam quisquam hominum juvare potuit; [& constipata laxatur.] iterum votum fecit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa; & immediate post votum convaluit.

[111] Barbara, relicta Nicolai artificis de Casimiria, cum ita magnum dolorem capitis passa fuit ut sibi videbatur, [Curantur dolores capitis.] quod oculi ejus rumpi voluerunt; ex inductione quorumdam hominum fecit votum ad sepulcrum B. viri Stanislai, cum Missa & crinali cereo; & statim post votum dolor capitis & oculorum ejus cessavit.

[112] Stanislaus Schordil, cum magnum dolorem capitis & faciei passus fuit, sic quod nec quiescere potuit; recursum habuit ad B. virum Stanislaum, eum suis devotis orationibus invocando; & cum votum fecit ad sepulcrum ipsius cum Missa & insignio cereo, statim dolor cessavit & omnimode sanatus est.

[113] Matthias filiaster ipsius, cum octuale cerevisiæ solus de curru levavit, [Rupta interiora solidantur.] ita læsus, ruptus, & confractus fuit in interioribus suis, quod sanguis per eum fluebat: statim cum votum ad sepulcrum pii P. Stanislai fecit cum Missa & imagine cerea, sanatus est & convaluit.

[114] [Intestinorum dolor bis tollitur,] Margareta, filia Nicolai Nowak de Wolia, ita acerbum dolorem interiorem passa fuit, quod die ac nocte clamabat. Sed cum eam mater ipsius devovit ad sepulcrum B. P. Stanislai cum una Missa; immediate dolor ipsius cessavit. Sed quia hoc miraculum ad laudem Dei Sacerdotibus ad Corpus-Christi non manifestavit; ideo post quatuor hebdomadas illam puellam idem dolor apprehendit. Sed cum mater ipsius ad aliquibus feminis inducta fuit, quod secundario voveret, & ut votum, quod prius fecerat, sine mora impleret & miraculum manifestare vellet: statim virgo illa secundario sanata fuit, quam mater sua optime sanam ad sepulcrum pii Patris adduxit.

[115] Veronica k oleatrix de Casimiria, cum magnum dolorem in pectore, & præcipue circa cor suum passa fuit aliquot diebus; [item cordis & pectoris,] votum fecit ad sepulcrum B. P. Stanislai cum quindecim Pater noster, quod ea flexis genibus ad sepulcrum ejus ad laudem Dei dicere vellet; statim ille dolor cessavit.

[116] Nicolaus Scholowyck, piscator de suburbio Casimiriensi, [uti & cæcitus,] homo senex, cum longo tempore cæcus fuisset; uxor ipsius eum devovit ad sepulcrum B. P. Stanislai, cum crinali & oculis cereis; cum quo crinali eum adduxit ad sepulcrum ejusdem Patris; & statim illuminatus est.

[117] Petrus l serator de Warshovia, cum ultra quam per medium annum ita doluit oculos, quod omnino nihil laborare potuit; [& dolor capitis.] ex inductione quorumdam hominum se devovit ad sepulcrum pii P. Stanislai, cum Missa & crinali cereo. Prima nocte post emissionem voti apparuit ei supradictus Pater in specie Episcopi, & benedixit ei, & dixit: Sequere me. Et secutus est eum usque ad sepulcrum præfati Patris, qui dixit ad eum: Flecte genua, & dic tria Pater noster ad laudem S. Trinitatis. Quod cum fecisset, statim dolor oculorum cessavit, & immediate illuminatus est.

[118] Catharina, uxor Clementis m ferrifori de Cracovia, prægnans, cum tribus diebus graviter laboraret in partu, sic quod jacuit tertia die semiviva, [Ægre parienti succurritur.] quod etiam aliqui ætimabant esse mortuam; cum ex inductione cujusdam mulieris devota fuit ad sepulcrum B. viri Stanislai, cum Missa & candela; statim peperit & convaluit.

[119] Margareta, filia Nicolai Hechel carnificis de Casimiria, [Punctiones & dolor capitis cessant.] ita magnas punctiones & dolorem in capite suo sustinuit ultra quam per annum, quod timuit infatuationem; sed cum se devovit ad sepulcrum B. P. Stanislai cum Missa & candela; statim sanata fuit. Sed quia votum suum non statim adimplevit, ecce eam, ut prior, dolor cum punctionibus arripuit: ipsa autem flexis genibus vovit, quod statim sequenti die votum suum adimplere vellet; & statim dolor ipsius cessavit.

[120] [Curantur dolor pedis,] Agnes Ortulana, mater pauperis de Casimiria, cum magnum dolorem in pede uno sustinuit, devovit se ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa, lumine, & pede cereo: statim dolor ipsius cessavit.

[121] [crurum & capitis,] Heduigis, uxor Stanislai Kassiez Consulis Casimiriæ, cum magnum dolorem in cruribus & capite passa fuit, devovit se ad sepulcrum B. Patris cum Missa & insignio cereo; & statim omnis ille dolor cessavit. Sed quia in longum promissum suum protraxit, ideo eam idem dolor ejus arripuit & acriter vexavit; ipsa autem ad sepulcrum pii P. Stanislai accessit, & ibi flexis genibus votum suum repetivit, quod idem sine mora adimplere vellet; & statim ille dolor acerbissimus ab ea cessavit.

[122] Catharina, uxor Stanislai VVyczislo Consulis de Casimiria, [facies inflammata.] ita magnum dolorem capitis passa fuit, quod tota facies ipsius intumuerit. Sed cum se devovit ad sepulcrum B. P. Stanislai cum insignio cereo, statim dolor capitis ejus cessavit, & tumor faciei evanuit.

[123] [cordis angustia,] Eadem Domina, cum una dierum erat in ecclesia Corporis-Christi in Casimiria, ubi corpus pii Patris quiescit; tantus dolor cordis eam invasit, quod etiam mortem timuerit. Statim quocumque modo potuit accessit ad sepulcrum B. viri Stanislai, & dixit aliquot Pater noster ad laudem Dei, & commisit se auxilio præfati Patris: immediate convaluit.

[124] [ægritudo capitis,] Catharina, uxor Nicolai Hechel in Casimiria, morbum quemdam intrinsecum in capite habuit; de quo tantum dolorem passa fuit, quod nec quiescere, nec dormire potuit: sed cum se ad sepulcrum B. P. Stanislai devovit cum una Missa, statim convaluit.

[125] Margareta apud VVycslo manens, passa fuit gravem dolorem in lingua, [ulcus in lingua,] ita quod nec loqui nec comedere potuit, quia pustulam magnam habuit in lingua, a qua pustula etiam graviter patiebatur in dentibus. In quo dolore ivit ad sepulcrum pii Patris, devovendo se cum lingua cerea, & mandibula, & quibusdam devotis orationibus: & statim orans ante sepulcrum ista pustula super lingua rupta sibi fuit; quod illo die bene loquebatur & comedebat; sed dolor ex dentibus eam non dimisit, quia distulit votum. Postquam autem votum, quod promiserat, complevit cum signis, per merita pii Patris liberata est.

[126] Dorothea, uxor Nicolai n coloristæ, alias falbierz, de Cracovia, in facie sua magnas pustulas habuit, ita ut æstimabatur leprosa, [pustulæ in facie,] ex quibus pustulis gravem patiebatur dolorem, sic quod nullum medicamen juvit: ex consilio igitur quarumdam personarum votum vovit ad sepulcrum pii P. Stanislai, cum Missa, & cerea facie, ac candela: post votum emissum per merita pii Patris statim sanata est, ita quod nec aliqua pustula mansit in facie sua.

[127] Joannes Fredel pectinator, alias gizebienicz, de Cracovia, tantum dolorem & cæcitatem oculorum a festo Margaretæ Virginis usque ad festum Elizabethæ fuit passus, [delor oculorum & cæcitas,] quod nihil videre potuit: nec ullus hominum eum juvare potuit. Devovit se ad diversos Sanctos, eorum auxilium implorando; nihil profuit. Sed cum a quodam vicino suo sibi dictum fuit, quomodo Deus omnipotens per merita B. Stanislai cujusdam Patris ad Corpus-Christi multa miracula, in diversis defectibus hominum utriusque sexus, operatur; devovit se ad sepulcrum illius Patris, cum Missa & crinali cereo; & statim dolor cessavit, & bene convaluit.

[128] Paulus Krauws luti figulus de Ponte-Regali, pariter cum uxore sua Anna intoxicati fuerunt ita forti veneno, [intoxati veneno lætali.] quod in toto corpore ita inflati fuerunt, quod mirum fuit, quod non crepuerunt. Et cum eorum urinam Dominus Doctor Regula conspexisset, dixit, quod ita acutissimum venenum accepissent, quod mirum est, quod statim ambo non sunt mortui. Et ait: Gratis est quidquid impendunt in medicis & antidotis, quia eos nullus hominum sanare potest. Et in illa infirmitate per integram hebdomadam de lecto suo non surrexerunt, quotidie mortem expectantes, & nullo modo supervivere sperantes. Sed cum ex consilio cujusdam boni viri, votum ad sepulcrum B. P. Stanislai cum una Missa & signis cereis fecissent; statim ambo convaluerunt, & ad sepulcrum pii Patris ad perficiendum votum suum properaverunt.

[129] [Sanatur mamilla.] Catharina, uxor Nicolai VVylh carnificis in Casimiria, cum magnum dolorem & punctiones in mamilla passa fuit, devovit se ad sepulcrum B. Stanislai cum Missa & candela, & statim sanata fuit. Sed quia votum suum distulit per aliquot hebdomadas adimplere, ideo eam ejus prior dolor arripuit. Sed cum eam vir suus pro negligentia corripuit, ipsa votum prius a se emissum repetivit, & immediate sanitatem recuperavit.

[130] [Lis obtinetur.] Jacobus Niger, carnifex de Casimiria, cum grave negotium ex parte uxoris suæ coram Consulibus habuit, & Domini Consules difficiles erga eum erant; refugium habuit ad pium P. Stanislaum pro auxilio, & vovit unam Missam pro gratiosa expeditione causæ suæ mittere legere; & statim causa illa ipso die bonum finem sortita est.

[131] Barbara virgo, germana Catharinæ uxoris Stanislai Gybela de Casimiria, [Curatur dolor spinæ dorsi,] cum magnum dolorem & corrosionem in spina dorsi, & infra usque ad clunes, longo tempore passa fuit, devovit se ad sepulcrum B. P. Stanislai cum una Missa; & statim a dolore illo fuit demissa.

[132] Veronica, oleatrix de Casimiria, habuit porcum, [ager porcus,] qui ita valde ægrotabat, quod existimabatur eum jam mori: sed cum eum devovit ad sepulcrum pii P. Stanislai, cum quindecim Pater noster, statim convaluit.

[133] [dolor oculorum,] Puer Matthiæ pictoris de Cracovia, dolore oculorum in tantum doluit, quod etiam sanguis de ipsis fluebat; sed cum devotus fuit ad sepulcrum B. P. Stanislai cum crinali & oculis cereis, statim sanatus est.

[134] [ventris & cordis,] Heduigis, uxor Stanislai Kayschych Consulis de Casimiria, cum acerbissimum dolorem corporis, & præcipue ventris & cordis passa fuisset; ita quod non fuit spes de vita ipsius: sed cum se devovit ad sepulcrum B. P. Stanislai cum Missa & insigni cereo, statim dolor cessavit & bene convaluit.

[135] Simon, pistor de Castro Cracoviensi, cum fere octo annis dolorem perpessus fuisset oculorum, ita quod vix jam videre potuit: sed cum votum fecisset ad sepulcrum B. P. Stanislai cum Missa, lumine & crinali cereo; in instanti visum recuperavit.

[136] Nicolaus, tabernator de Viuschyna, habuit puerum valde infirmum, [oculi pessime affecti,] cui etiam morbus oculos de capite extorsit, qui inflati fuerunt tamquam duo ova, & rubedine distorta perfusi, sic quod nullus, qui eum vidit, sperabat ipsum visum umquam recuperare: sed cum devotus fuisset ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa & crinali cereo, statim convaluit & integrum visum recepit.

[137] [pedes præ dolore emortui.] Anna, uxor Martini carnificis de Casimiria, statim post partum filiæ suæ in magnum dolorem pedum suorum incidit, ita quod quasi semimortui fuerint, & non potuit in eis per aliquot hebdomadas ambulare: sed cum devota fuisset per aliquot bonas matronas ad sepulcrum B. P. Stanislai, cum Missa & duobus pedibus cereis, statim convaluit.

[138] Barbara Swarezsnydery de Cracovia, cum magnum dolorem brachii passa fuisset, [Dolor brachii, ob dilatum votum recurrens, bis pellitur.] ita quod præ dolore nihil laborare potuit: sed cum votum fecisset ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa & lumine, immediate dolor cessavit. Sed quia votum suum per aliquot hebdomadas adimplere distulit; & ad laudem Dei hoc miraculum, quod Deus omnipotens in ea per merita B. P. Stanislai fecerat, non manifestavit; ideo eam idem dolor brachii sui e converso arripuit, ita quod etiam præ ingenti dolore quiescere non potuit. Intelligens ipsa quod Deus hanc plagam super ipsam propter negligentiam suam permisit: ideo votum suum sine mora adimplere promisi & miraculum manifestare spopondit; & cum hæc fecisset, miraculose statim convaluit.

[139] [Surda auditum recipit.] Swyantocha, vidua de Casimiria, cum quinq; septimanas fere nihil audivisset; votum fecit ad sepulcrum B. P. Stanislai cum aliquot Pater noster & lumine: & cum venisset ad sepulcrum B. P. Stanislai, & flexis genibus votum adimplesset; statim ei aures apertæ fuerunt.

[140] Jacobus carnifex, famulus Laurenti Scholtz carnificis de Casimiria, [Dolor capitis vehemens tollitur,] ita magnum dolorem capitis perpessus fuit, quod quinq; diebus & noctibus nec comedit, neq; dormivit. Sed cum votum fecisset ad sepulcrum B. P. Stanislai, cum Missa & insignio cereo; statim dolor ipsius cessavit & bene convaluit.

[141] Joannes Scholtis, cerdo, alias Rotsgerber, de suburbio Cracoviæ, [item alterius,] cum acutissimum dolorem & compunctiones capitis, cum ingenti inflatione faciei & colli, perpessus fuisset, sic quod nec manducare nec quiescere potuit: sed cum devotus fuisset ad sepulcrū pii P. Stanislai cū Missa, lumine, & insignio cereo; statim cœpit melius habere, & cito post hæc convaluit.

[142] [& tertii:] Joannes, cognomento Crowa, carnifex de Casimiria, cum acres compunctiones capitis perpessus fuisset, ita quod præ dolore quiescere non potuit: sed cum votum fecisset ad sepulcrum B. P. Stanislai cum Missa & signo cereo; statim dolor evanuit, & bene convaluit.

[143] Catharina, hortulana de horto aurifabri Casimiriæ, habuit vaccam fœtam, [uit & morbus vaccæ,] quæ per alteram dimidiam hebdomadam ita infirmabatur, quod aliud non æstimabatur nisi quod jam debuit mori. Sed cum eam cum vitulo, quem defecerat, devovit ad sepulcrum B. P. Stanislai cum cerea vacca & vitulo, statim convaluit, comedit, & bibit, & immediate vitulum sanum peperit.

[144] [& dolor pedum.] Nicolaus, sartor de Cracovia de platea S. Floriani, pedes cum cruribus usque ad cingulum in tantum doluit, quod per duas hebdomadas ambulare non potuit: sed cum se devovit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa, duabus candelis, & duobus pedibus cereis; immediate dolor ille cessavit, & sanatus est.

[145] Nicolaus, sutor de Casimiria, grande & distortum ulcus longo tempore habuit in pede, [Vlcus pedis evanescit.] de quo magnum dolorem perpessus est: sed cum se devovit ad sepulcrum B. P. Stanislai cum una Missa & lumine; statim illud ulcus cœpit evanescere, & sanatus est,

[146] Elisabeth, uxor Nicolai cognomento Nyczko, lanificis de Casimiria, [Curantur corrosiones in corpore.] cum magnum dolorem, corrosionem, & punctiones in corpore suo perpessa fuit, devovit se ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa & candela; & immediate post emissionem voti sanata est.

[147] [Animam agens sibi redditur.] Marcus, hortulanus de Rippavisle alias de Pobissze Casimiriæ, habuit filium ita infirmum, quod jam præ infirmitate agonizabat: sed cum a parentibus suis devotus fuit ad sepulcrum B. P. Stanislai, cum Missa & lumine; immediate sanus surrexit.

[148] Barbara, filia Nicolai Szhynel fabri ferrarii de Casimiria, [Curantur punctiones lateris,] valde infirmata fuit, & magnas corrosiones & punctiones in uno latere perpessa fuit, ita quod etiam illi, qui infirmitatem & dolores ejus considerabant, de vita ejus desperabant. Sed cum se ad sepulcrum pii P. Stanislai, cum Missa & insignio cereo devovit; statim convaluit, & bene sanata est.

[149] Stachna, uxor Curczolck Knietonis de Przytkowicza, [dolor pedum,] sedecim hebdomadis ita pedes doluit, quod nullo modo ambulare potuit: sed statim cum se ad sepulcrum B. P. Stanislai cum Missa & candela devovit; dilor ille cessavit, & bene convaluit.

[150] Matthias filius ejus, qui tunc servivit apud Stanislaum Czordyl Casimiriæ, [læsus sub gravi onere,] ita offensus fuit ex elevatione oneris gravis, quod etiam sanguis per eum fluxit, & ex illa infirmitate nihil laborare potuit: sed cum se ad sepulcrum pii P. Stanislai cum uno lumine devovit, immediate sanatus est.

[151] Magareta Vishowe, cum magnum dolorem dentium passa fuit, in illo dolore magno adiit sepulcrum B. P. Stanislai, [dolor dentium.] & flexis genibus dixit aliquot orationes Dominicas, & votum emisit, si eam Deus omnipotens per merita pii P. Stanislai ab illo dolore liberaret, quod ad honorem Christi & Passionis ejus vellet convenire aliquem Sacerdotem ad legendum unam Missam de Passione: & statim post votum suum sensit, quod ille dolor per caput ejus cum calore exivit, & optime sanata est.

[152] [Fœtus mortuus reviviscit.] Anna, uxor Frederici Porcarii, vulgariter Czwiankarzowa sive Czwakarz de Cracovia, puerum mortuum peperit, qui nec motum, nec sensum visus est habere: sed cum devotus fuit ad sepulcrum B. P. Stanislai cum Missa & imagine cerea, statim revixit & cœpit oscitare. Et mater illius pueri cum magnum dolorem capitis perpessa fuit, devovit se ad sepulcrum ejusdem Patris cum crinali cereo; & & immediate dolor quievit.

[153] [Curantur dolor gutturis,] Andreas Gotphor, carnifex de Casimiria, cum in gravem infirmitatem totius corporis & præcipue gutturis incidisset, sic quod vix potuit loqui, nec aliquid manducare per quatuor dies, quia glutire non valuit: sed cum eum uxor ipsius ad sepulcrum B. Stanislai cum una Missa devovisset, statim convaluit.

[154] [punctiones laterum,] Catharina, uxor Petri Poczantck de Casimiria, magnam infirmitatem cum magnis punctionibus laterum per aliquot hebdomadas perpessa fuit, sic quod etiam vir ipsius & multi alii, qui ejus infirmitatem considerabant, de vita ipsius desperabant: sed cum semetipsa quocumque modo potuit ad sepulcrum B. P. Stanislai cum una Missa & candela devovisset, statim cœpit melius habere & optime convaluit.

[155] Margareta, uxor Joannis Bedelli de Casimiria, quoddam grande ulcus in facie sua habuit, [ulcus facies.] de quo magnum dolorem & infirmitatem non solum in capite, sed etiam in aliis membris perpessa fuit, sic quod nec quiescere, nec alimenta capere potuit: sed cum eam vir suus cum Missa & candela ad sepulcrum pii P. Stanislai devovisset, statim cœpit melius habere & bene convaluit.

[156] [punctiones capitis colli, & brachii.] Jacobus, murator de Casimiria, magnum dolorem cum acerrimis compunctionibus in medio capite, collo, & brachio perpessus fuerat aliquot diebus, ita quod præ magno dolore manducare non potuit: sed cum se devovisset ad sepulcrum pii P. Stanislai, statim cœpit melius habere & bene convaluit.

[157] Idem miraculum factum est & Stanislao Soyka, lanifici de Casimiria, qui etiam eamdem infirmitatem passus fuit aliquot diebus.

[158] Petrus Thurck, lanifex de Casimiria, quodam tempore perrexit in curru cum panno suo ad annuale forum in Sandecz: & cum ad montes venisset, venit ad eum quidam homo, vel potius dæmon in specie hominis, dicens: Equita post me, & monstrabo tibi viam directam ac brevem. Et sequens eum venit ad montem altum, & statim ductor ejus evanuit. Videns ipse quod ultra nec procedere nec retroire posset, commisit se Deo & B. P. Sanislao; & ligatis rotis ne possent gyrari, jussit aurigæ paulatim descendere: [Currus cum equis & auriga præcipitat ab alto monte sine læsione.] sed statim cum currus de loco motus fuit, cecidit de illo alto monte pariter cum equis & auriga usque in vallem, sine omni læsione, tam currus, quam equorum, & aurigæ. Et cum præfatus Petrus ad eos venit, ex alia parte de monte descendens; dixit ad eum auriga: Miraculum magnum hic factum est, quod nullam læsionem accepimus neque aliquod damnum; & videbatur mihi quasi non cadere, sed leniter volare. Post hoc prima nocte apparuit supradicto Petro quidam vir canus & honorabilis, & dixit ad eum: Regratiare Domino Deo, qui te ob merita B. Stanislai, cujus corpus quiescit in ecclesia Corporis-Christi Casimiriæ, a damno præservavit. Fac igitur pro honore ipsius ad laudem Dei omnipotentis unam Missam celebrare: quod & factum est.

[159] [Curantur dolores] Margareta, uxor Gasparis Olbrychth pistoris de Cracovia, magnum dolorem perpessa fuit in una manu & brachio per aliquot hebdomadas, sic quod præ magno dolore & debilitate brachium movere non potuit, nec bene quiescere. [manus & brachii,] Sed audiens miracula, quæ Dominus per merita B. Stanislai operatur, venit ad sepulcrum ipsius, & flexis genibus lumen accensum ad sepulcrum ejus applicuit, & aliquot orationes Dominicas devote dixit. Et cum auxilium cernua facie ab eodem pio Patre postulasset, immediate dolor ille cessavit, & in manu & brachio suo motum & sanitatem pristinam accepit; sic quod sana a sepulcro recessit.

[160] Agnes, uxor Barthossii doleatoris de Casimiria, maximum dolorem in corpore suo perpessa fuit, sic quod videbatur sibi, [corporis pustulis infecti,] quod ille dolor major fuisset dolore parturientium. Sed cum se devovit ad sepulcrum B. P. Stanislai cum Missa & candela, statim ille dolor cessavit, & immediate eruperunt de corpore ipsius pustuli magni & distorti. Sed cum tertia die post hoc, auxilium pii P. Stanislai implorasset, & vovisset prius miraculum in ea factum, ad laudem Dei & ad honorem B. P. Stanislai, propalare; statim sanata est.

[161] [mamillæ inflammata,] Sophia, filia Gregorii Zontag, uxor Jacobi carnificis de Casimiria, cum maximum dolorem unius mamillæ cum dura inflatione aliquot diebus perpessa fuisset, ita quod nec dormire nec quoquo modo quiescere poterat. Sed cum se devovit ad sepulcrum B. P. Stanislai cum tribus luminibus & aliquo Pater noster; statim sanata fuit.

[162] [febris,] Stanislaus, filius ejusdem Sophiæ, cum acutissimam febrim aliquoties passus fuisset; devotus est per matrem suam ad sepulcrum pii B. Stanislai cum aliquot Pater noster; & statim febris eum dimisit, & optime sanum reliquit.

[163] [ulcus faciem inflammans,] Idem Stanislaus alio tempore magnum ulcus circa aurem habuit, de quo inflationem magnam in tota facie & collo cum dolore magno perpessus fuit: sed cum eum mater sua ad sepulcrum B. P. Stanislai cum una Missa devovisset, statim sanatus est.

[164] [febris,] Adam de Opolie, stipendiarius Domini nostri Regis, febrim acutissimam perpessus fuit aliquot vicibus: sed cum se devovisset ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa & candela, statim eum febris reliquit, & optime sanatus est.

[165] [oculi inflammati,] Ursula, relicta Andreæ pictoris de Cracovia, magnum dolorem oculorem cum grossa inflatione longo tempore perpessa fuit, & timens cæcitatem, devovit se ad sepulcrum B. P. Stanislai cum quindecim Pater noster; & statim in oculis suis sanitatem integram accepit.

[166] Veronica, oleatrix de Casimiria, cum magnum dolorem capitis & pectoris perpessa fuit, [dolor capitis,] iterum devovit se ad sepulcrum B. P. Stanislai, & rursus statim dolor cessavit, & peroptime sanata est.

[167] Wenceslaus quidam, latomus & famulus Matthiæ Clysz de Casimiria, [& pedum,] infirmitatem gravem cum inflatione pedum longo tempore passus fuit: sed cum se devovisset ad sepulcrum P. Stanislai, optime convaluit.

[168] [morbus ictericus,] Agnes, uxor Petri pellificis de Cracovia, infirmitatem, quæ icterica vocatur, alias Szottanyemocz, passa fuit: sed cum se cum Missa & lumine ad sepulcrum B. P. Stanislai devovit, statim ea infirmitas evanuit.

[169] [dolor oculorum,] Laurentius Sczyrba, lanifex de Casimiria, cum per longum tempus intensum dolorem oculorum perpessus fuit, quod nec laborare, nec bene quiescere potuit: sed cum se devovit ad sepulcrum pii P. Stanislai cum una Missa & crinali cereo, statim iste dolor cessavit, & econtra laborare cœpit.

[170] [febris.] Lituanus coquinarius monasterii Corporis-Christi Canonicorum Regularium in Casimiria, cum magnis febribus æstuabat, devovit se ad sepulcrum pii P. Stanislai cum aliquot Pater noster: statim illa infirmitas eum reliquit.

[171] Urbanus, bombardarius, alias Prusznyk, Domini Regis, de Wielichlia, jacuit in quadam sua gravissima infirmitate, quæ sibi communiter in octo annis semel accidebat: & quia sibi venit aliquando octodecim aut viginti hebdomadis, & aliquando per medium annum in ea decumbebat. In qua infirmitate tantum dolorem, & debilitatem, ac defectum perpessus fuit, [Membrorum usu destitutus sanatur] quod nec manus, nec pedes, neque totum corpus movere potuit, nec manducare neque bibere per se ipsum potuit, sed per illos, qui sibi serviebant, cibatus & potatus fuit: & quando sibi necessarium fuit surgere, duo viri fortes in duobus manutergiis eum de lecto suo levabant, & ubi necessarium sibi fuit, deportabant; & econtra in lectū suum deferebant, in quo tamquam truncus immobilis decumbebat. In qua infirmitate multam pecuniam in medicis & antidotis consumebat, & tamen nullum auxilium sensit. Nunc autem, utinam ultimate! anno Domini MCCCCXC in Quadragesima eum eadem infirmitas oppressit, in qua jam per quatuor hebdomadas jacuerat. Contigit una dierum, quod eum quædam bona & honesta matrona visitavit; & consolans eum, ejus doloribus, & debilitati, ac defectibus condolens, consuluit sibi, ut se bona fide ac spe recuperandæ sanitatis, cum una Missa & candela longitudinis suæ ac imagine cerea, ad sepulcrum B. P. Stanislai, qui jacet in ecclesia Corporis-Christi in Casimiria, devoveret: & si eum Dominus Deus, per merita & intercessionem illius pii Patris, sanaret; quod id miraculum ad gloriam & laudem Dei omnipotentis, & honorem supra dicti Patris per prædicatores publicare vellet. Audiens hæc omnia supra dictus infirmus, fiducia accepta, [morbo specie fumi visibiliter abscedente.] cum magna devotione se secundum consilium præfatæ matronæ ad sepulcrum B. Patris devovit. Et immediate post emissionem ejus voti, sensibiliter illa infirmitas de manibus & pedibus ac toto corpore, & visibiliter tamquam fumus a quadam nebula exibat: & de stuba, in qua jacebat, festinanter exire quærebat. Ille se sanum sentiens, statim surrexit, & gratias Deo omnipotenti & præfato Patri agebat: ac feria o infra Octavas Paschæ ad sepulcrum supradicti Patris optime sanatus venit, & votum suum devotissime adimplevit.

[172] [Ad mortem jam dispositus, infirmitate liberatur.] Stanislaus Tolda vel Todla, doleator de Myssumicze, magnam infirmitatem perpessus est, quasi per unum quartale anni: in qua infirmitate suspicans mortem sibi evenire, confessus est peccata sua, & suscepit Sacramentum Eucharistiæ cum sacra Unctione. Videns ipsius magnam infirmitatem quædam matrona, consuluit uxori supradicti Stanislai ut eum devoveret ad sepulcrum Beati P. Stanislai in ecclesia Corporis-Christi cum una Missa & imagine cerea. Et cum hoc ipsa cum consensu ipsius infirmi fecisset; statim infirmus ille convaluit, & optime sanus ad sepulcrum pii Patris in die S. Stanislai Episcopi & Martyris venit, & votum adimplevit. [Dolor capitis cessat.]

[173] Matthias Szyemianke Cmetho De Krzytanowcze, cum valde infirmabatur, & præcipue in dolore capitis, devovit se ad sepulcrum B. P. Stanislai cum Missa & insignio cereo; [Periclitanti in partu succurritur.] & statim dolor capitis ipsius cessavit & optime convaluit.

[174] Georgius, Aurifaber de Cracovia, videns uxorem suam periclitantem in partu, devovit eam ad sepulcrum pii P. Stanislai cum Missa & duobus luminibus; & statim post votum emissum, puerum sanum peperit.

[175] Nicolaus, institor de Casimiria, ita magnum & acerbum dolorem in præcordiis ac præcipue circa cor suum perpessus fuit, quod etiam vix potuit spirare: sed cum votum fecisset ad sepulcrum B. P. Stanislai cum Missa & corde cereo statim ille dolor cessavit, & sanatus est. [Duo apostemata curata non manifestans,]

[176] Bernardus Kmeto de Lobzow duo apostemata habuit, unum in inguinibus, aliud in crure; de quibus tantum dolorem & infirmitatem perpessus fuit, quod vix per noctem supervixit. Sed cum se devovisset ad sepulcrum pii P. Stanislai cum una Missa & pede cereo; statim fuit sanatus & votum suum adimplevit. Sed quia hoc miraculum ad laudem Dei Sacerdotibus in Ecclesia Corporis Christi non manifestavit, quia a suis Sacerdotibus fuit prohibitus, qui sibi dixerunt; Non credas, quod per illum P. Stanislaum sanatus es, [denuo & iisdem infestatur, & resipiscens curatur.] sed tibi hoc casu evenit, quod apostemata tua sic repente evanuerunt. Sed in anniversario præcise eodem die, quo cruciatus fuit, arripuit eum tantus dolor inguinum & cruris cum magna inflatione, quod præ dolore acerbissimo nescivit, quo debuit divertere. Recolens ergo quomodo per illum pium P. Stanislaum fuit repente curatus, & quod de hoc beneficio Deo & ipsi fuit ingratus, quod hoc miraculum ad laudem Dei non manifestavit, quod propter illam ingratitudinem Deus tam magnum dolorem & inflationem in eum permisisset: doluit ergo negligentiam suam & votum suum repetivit & dixit, Si eum Dominus per merita B. Stanislai sanaret, quod hoc miraculum nullo modo vellet tacere, sed Sacerdotibus Ecclesiæ Corporis-Christi id manifestare. Et cum idem votum emisisset, statim crus apertum est, & sanies effluxit in magna copia; & eadem die optime sanatus est, & venit ad sepulcrum beati viri, & votum suum adimplevit.

ANNOTATA.

a Camisia, interula linea, frequentem in hujusmodi occasionibus usum habet, sicut alibi lodices, ut instrumenta funeris jam jam parandi.

b Crinale pro intortitio cerei funicularis accipi, in principio notavimus.

c Tabernator, id est, caupo, sicut taberna dicitur caupona.

d Rasor videtur dici, tonsor, seu (ut alii loquuntur) barbitonsor.

e Lanifex videtur hic distingui a textore, quod hic lineos, ille laneos pannos texat: & infra num. 156 dicitur lanifex cum panno suo ad forum tendere.

f Terrestre judicium, intelligitur Conventus procerum cujusque territorii seu Satrapiæ, cui qui præsunt. Judex, subjudex & Notarius terrestris, designantur a Rege: ex iisdemque Satrapiis Mißi ad Comitia generalia Regni, vocantur Nuntii terrestres.

g Epropinare, fortasse hic significat, ad mensuram divendere.

h Murator, faber murarius seu cæmentarius.

i Stubas vocant Germani &c. ea conclavia, quæ in hieme solent accensa fornace (quæ ipsamet proprie stuba dicitur) tepefieri: indeque toto anno id nominis retinent.

k Oleatrix videtur dici, quæ publice oleum habet venale.

l Serator, alias Serarius, serarum fabricator.

m Ferriforus, an idem quod, Faber ferrarius? Sit infra num. 127 Pectinator & num. 160 Doleator.

n Colorista est Tinctor, quod autem additur, alias falbierz, interpretatio nominis vernacula esse videtur, & quidem voce detorta ex Germanico, cui farb color, farber tinctor est.

o Id est 16 Aprilis: nam Pascha anni 1490 celebratum est 11 ejusdem.

APPENDIX PRIMA.

Stanislaus Polonus, Canonicus Regularis Lateranensis, Casimiriae ad Cracoviam (B.)

EX MS.

Hæc omnia miracula quasi in revolutione primi anni ab obitu piissimi P. Stanislai Casimiriæ, [Transcribentis Conclusio] Canonici Regularis in ecclesia Corporis-Christi acta, annotata per quemdam Canonicum Religiosum ejusdem ecclesiæ eodem anno, ad ea per Superiorem suum destinatum an. MCCCCLXXXIX, in scriniis ejusdem ecclesiæ fideliter asservantur, ex quibus hæc de verbo ad verbum extracta per me indignum Relligiosum ejusdem Canonicæ Christophorum Lonirwsky ad postulata religiosissimi P. Friderici Szembek Societatis Jesu ad ecclesiam S. Barbaræ Gracoviæ an. MDCXVI. Quo similiter eodem inquisitionis meæ tempore, in præsentia mea publice duo solatia miraculosa, per ejusdem pii Patris merita, ad ejus sepulcrum cum insigniis cereis attestata sunt.

Unum videlicet honestæ ac nobilium parentum matronæ, [duo miraculo ab ipsa visa,] & civis Casimiriensis Margaretæ, relictæ Consulis D. Lucæ Zatorsky, quæ in summa sua ægritudine Quadragesimali tempore, cui medici peritissimi subvenire non poterant; & ex pedum dolore tam tædioso, ut in illo nedum subsannaret medicos, sed etiam vix amens desperatos non subibat casus, ni Deus & sola famularum obstitisset custodia. Memor tandem patrociniorum pii P. Stanislai ad ædes sanctissimi Corporis-Christi, voto facto ad ejus sepulcrum cum insigni pedum cereo, quod ipsa met fusis faciendo irrigabat lacrymis, ut & nunc testatur; tertia die ab illo opere relevata est, & incolumis nunc in Sancto laudat pietatem Dei atque misericordiam.

Alterum famosi Joannis Zmuda, carnificis Casimiriensis, viri simplicis quidem sed recti, & in omni gravitate litteratis etiam gravissimis comparandi. Hic eodem anno feria quarta infra Octavam sacratissimi Corporis-Christi, cum pede cereo ad pii P. Stanislai sepulcrum per ejus merita, statim postquam se ei devovit, testatus est se evasisse unius pedis sui subitaneos dolores interiores vix tolerabiles.

Post hæc septennis puer civis Casimiriensis, dicti Colessa, prope agonizans ab accensa jam sibi valedictoria candela, per merita pii Patris, postquam eum parentes sui ipsi devoverant, relevatus dicitur: de cujus salute, visis ipsius extremis defectibus, & ego metipse desperaveram, nec pro die altera supervicturum credibile fuit.

Sed nec mei instituti est describere ulla alia miracula præter hæc: nec ea, quæ jam alias typis mandata sunt, annis post hæc inferioribus facta, [Plurima prætermittuntur.] & omnia prorsus neglecta; nec ea, quæ per meum decennium a professione mea a me vel visa, vel nota, vel audita sunt; cum apparitionibus luminum de nocte in tam ampla ecclesia, visa a nonnullis confratribus; & odorem violarum de die, quem sensit tota Congregatio sine floribus violarum; uno præcipue tempore decantando Nonam, per totam ecclesiam diffusum a sepulcro ejus circa meridiem peracto prandio.

[Stanislai effigies & epitaphium.] In sepulcro lapideo eminentius erecto circa ipsius pii P. Stanislai effigiem, ex eodem lapide sculptam, in Clericali habitu, superpelliceo scilicet & almucia sive mozetta, desuper nigra, rubeo colore subducta, & birreto nigro quadrato in capite, cum facie imberbi, more illorum Clericorum accepto antiquitus, hi versus sunt exsculpti.

Hoc conclusa jacent divi Patris ossa sepulcro
Stanislai, hac Casimiria de gente creati,
Cujus exstet meriti, miranda cerne tropæa.

In antiqua tabella Kalendarii defunctorum Canonicorum illius ecclesiæ, habetur dies ejus cum rubro notatus cum anno, III Maji anni MCCCCLXXXIX. Similiter & Catalogi Confratrum in aliis cœnobiis etiam diversarum religionum, ut Cleræ-tumbæ Cisterciensis per expressionem; in qua tabella non nisi Domini Præpositi rubro annotati cernuntur: post illos soli sanctitate conspicui: Videlicet D. Augustinus II Januarii; D. Joannes Loebleyn VII Februarii anno MCCCCXXXXII: D. Nicolaus Becz minor XX Februarii; D. Gregorius Molendinator XXVII Februarii anno MCCCCXLIV: Frater Joannes Pictor II Aprilis; D. Joannes de Sandecz I Julii; D. Wenceslaus IX Julii; D. Nicolaus Apothecarius V Septembris; D. Joannes Auxis IX September; D. Derslaus decretorum Doctor & Archidiaconus Cracoviæ XXVI Septembris; D. Salomon Prior VI Novembris; D. Simon Prior primus professus XXVII Novembris. Sed & eamdem diem obitus testari videntur carmina a quodam compatriota, ipsius encomia decantante.

APPENDIX SECUNDA.

Stanislaus Polonus, Canonicus Regularis Lateranensis, Casimiriae ad Cracoviam (B.)

[1] Anno Christi MDXXXIII Sacerdos quidam Canonicus Regularis Ordinis D. Augustini, [Curantur infirmitas,] ejusdem monasterii ecclesiæ sacratissimi Corporis-Christi, magna & longa infirmitate gravatus, voto facto ad B. Stanislai in ecclesia Corporis-Christi tumbā, ad ejus preces pristinæ sanitati restitutus est.

[2] Anno Domini MDXXXIV Presbyter, nomine Joannes Liwocha, [dolor dentium,] ejusdem Conventus Corporis-Christi professus, & plusquam triginta annis in eadem ecclesia verbi divini prædicator existens, intolerabili dentium morbo longo tempore laborans, nullumque interim doloris levamen sentiens, contulit se sub voto ad tabernaculum Corporis-Christi, sub patrocinio B. P. Stanislai, Missam faciendi. Noctu interim in somnis visus est sibi idem Beatus faciem illam dolorosam, manu prehensam veluti linire. Qui expergefactus somno, omni prorsus dolore sese liberum comperit.

[3] Anno Domini MDXXXV quædam matrona, incidit in morbum adeo gravem, [gravis morbus,] ut ad crastinum sese supervicturam minime speraret. Verum oblata ab aliis ad B. P. Stanislai sepulcrum, illico ex illa vi morbi consurrexit: & tabellam quæ ibidem ad ejusdem Beati tumbam adhuc extar, appendi curavit, in laudem & honorem Dei præpotentis.

[4] [periculum mortis,] Anno Domini MDCV Junii XIV, Thomas infantulus unius anni, filius Stanislai Kosz civis Casimiriensis, & matre Anna Zaborska de magna Opatow, Czestochoviam ad Divam Mariam a parentibus curru vectus, nimioque solis calore conflagratus, gravi infirmitate oppressus est; ita ut per quinque hebdomadas, absque ullo cibo, saltem paucissimo cerevisiæ potu contentus fuit: sed cum votum ad tumbam hujus pii Patris B. Stanislai Casimiritani per parentes factum esset, pristinas vires resumpsit.

[5] Martinus Baronius Jaroslaviensis, Clericus Diœcesis Præmisliensis, anno Domini MDCVI Junii die VIII, [febris & puncturæ lateris] in itinere Sendomiria Cracoviam pergens, gravissima febri & capitis dolore, tum & lateris dextri acuta punctura ex nimio solis æstu correptus, ita ut iter cœptum perficere nequaquam posset; voto ad B. Stanislaum Casimiritanum facto visitandi sepulcrum ipsius, illico sanus factus votum complevit.

[6] [& dolor capitis curantur,] Honesta Anna, uxor famati Josephi Szperka, lanionis civis Casimiriensis, dolorem capitis & pectoris acerbissimum passa, ex voto cum una Missa visitandi sepulcrum B. P. Stanislai, repente sanatur, anno Domini MDCVII die XVI mensis Julii.

[7] [Parturientes adiutæ plurimæ,] Post decessum de hac luce B. Stanislai Casimiritani, multæ matronæ steriles meritis ipsius prolem a Deo impetrarunt, ac aliæ gravidæ puerperæ, difficili partu anxiæ, & nimio dolore aflictæ pœneq; morituræ, invocato nomine divino & beatissimæ Mariæ Virginis, intercessione ejusdem B. P. Stanislai, diversis locis & temporibus, felicem partum ediderunt, laudantes Deum in Sanctis ejus,

AD DIEM IV.

[Praefatio]

Fol. 436 Col. 2 sub finem ante Ethebradum:

Licinianus, Carthaginis Spartariæ Episcopus, Constantinopoli veneno extinctus ab æmulis, ubi temporibus Mauritii Augusti claruit, ut vir doctus & justus laudatur a S. Isidoro lib. de scriptor. cap. 29. Hunc prædictus Tamajus eidem suo Martyrologio inscripsit, ut Sanctum, Chronica Dextri & Iuliani-Petri secutus, nullius apud nos fidei omnia: quemadmodum nec admitti meretur epistola, sub Liciniani istius nomine apud eumdem Tamajum legenda, quasi scripta ad Vincentium Ebusitanum, dubitantem sitne Iacobi Minoris an Majoris epistola ea Canonica, quæ Iacobi dicitur: ubi pro Iacobo Zebedæi, velut ex traditione inter Hispanos certißima, sententia dicitur, confirmaturque fabula de Iudæis in Hispaniam tempore Babylonicæ dispersionis transgreßis. Confer eam epistolam cum altera pridem apud Loyasam inventa, & senties aliter olere catulos.

Fol. 440 col. 2 post num. 7 adde:

Sed quid dico, ab Aurelianensibus? Indiculus Reliquiarum, apud Senonenses in Gallia honoratarum, istic nobis descriptus: inter alia sic habet. S. Quiriacus Episcopus Martyr: illius corpus integrum servatur in antiqua capsa nunc Prioratus nostræ Dominæ ab Ossario, in urbis vicinio ad Orientem positi, altari superstanti. Hinc celebris factus sit totis Galliis Cyriacus: hinc suum Caput Aurelianenses acceperint. Desiderantur tamen antiqua monumenta, quæ certos nos faciant, corpus illud ex Palæstina allatum esse, nullamque nominis æquivocationem intervenisse, per quam id quod Senonibus colitur credatur esse corpus Episcopi Hierosolymitani, & non alterius alicujus Cyriaci Martyris; quemadmodum alterius esse credimus dimidii corporis sacra ossa, in Cathedrali Wormatiensi hodiedum asservata.

Fol. 452 col. 2. num. 4 post hæc verba sub Daciano Præside Martyrium passi sunt, sic lege sequentia

Sed Dacianum in Italia Præsidem nullum novimus: talis aliquis, & quidem truculentißimus, sub Diocletiano & Maximiano in Hispania sæviit. Suspicor ergo alicui obrepsisse, ut pro Deciana persecutione, scriberet Dacianum Præsidem. Facilius fieri potuit, ut cum prædictis tribus Athletis passus etiam sit Vitalis, in Florentinis istis Martyrologiis nominatus, & ideo solum a Fulginatibus prætermißus, quod corpus ejus vel non inventum fuerit, vel &c.

Fol. 468 col. 2 num, 4 in fine adde:

Hactenus Græci cum Eusebio: quem si legisset Cardosus, puduisset ipsum ejus vanitatis, qua scriptor quidam Lusitanus præsumpsit asserere, Silvanos duos, alterum Episcopum, alterum Martyrem, fuisse origine Lusitanos, ex familia Silvarum: nec voluisset istæ applicare huic Gazæo Sancto, non minus operose quam ridicule in hunc finem congerens, quidquid de antiquis Silviis ex Romana, fabula dicam an historia, potuit adducere, ut cum iis connectat Hispanorum Silvas; eademque opera nomen eorum exponens risui eruditorum, scientium appellationes hujusmodi, plus satis extolli, si a quatuor aut quinque seculorum antiquitate poßint citra adulationem derivari.

5 Sed patiamur eos, quibus id volupe est, fabricare, ut dicitur, castella in Hispania. Non quia Lusitanus non fuit, ideo minus notus est Latinis vetustioribus Silvanus. In hoc laudando præivit ipsis Ruffinus &c.

DE S. MONICA.

Monica, mater S. Augustini (S.)

AUCTORE D. P.

Fol. 491 num. 15 lin. 4 a fine Estratovillæus: itæ scilicet scripserat Pancirolius: sed verum nomen est, de Estouteville.

Fol. 492 Ad finem ultimi Tractatus de Translatione corporis Romam, adde:

18 Hactenus scripseram, quando a R. P. Fr. Alberto le Roy, Antverpiensis Conventus antehac Priore (quem Roman iturum rogaveram, ut de Reliquiis & miraculis S. Monicæ discere conaretur aliquid) ad quædam quæsitæ mea litteræ advenerunt, XVIII Iunii anni MDCLXXVIII datæ, quibus significabat, in eo quod S. Monicæ dicitur argenteo capite, esse notabilem partem occipitis, a qua Gregorius XIII accipiens frustillum, uncias duas cum dimidia longum, latum fere totidem, misit illud Bononiam, per Breve datum XIII Augusti anno MDLXXVI, ad ecclesiam P P. Eremitarum S. Iacobo Majori sacram, uti scribit in Bononia perlustrata Masinius. [Particulæ capitis Bononia.] Eodem autem anno & die idem Papa Gregorius expedivit Breve in favorem Confraternitatis S. Monicæ, quod incipit Curandum est, servaturque in Archivio Romano S. Augustini, ubi testatur Pontifex propterea quod Confratres ad exercenda pietatis opera magis accendantur, eisdem … S. Longini ac S. Monicæ matris S. Augustini capitum particulas, aliasque Sanctorum reliquias … transferendi licentiam se dedisse, [& Romæ in argento:] ut in processione, quæ quarta quavis hebdomada in ecclesia S. Augustini fieri consuevit, Reliquias hujusmodi solenniter deferre libere valeant. Movent me præcitata duo Brevia, ut credam aut illo anno fabricatam dedicatamq; fuisse prædictam statuam argenteam, translatasq; Reliquias ex vetustiori alia theca in istam novam ac pretiosiorem; aut ipsū sepulcrum sive marmoream urnam apertam esse, ad ejusmodioßium partes pro majori populi veneratione eximendas. Primum magis placet, quia nulla ejusmodi apertionis indicia extant uspiam. Porro frequentissime evenit, [item cinctura.] teste Rev. P. Vicario Apostolico, cujus manu id scriptum accepi, quod permulti infirmi, voto S. Monicæ nuncupato, liberentur a morbis, quibus vexantur, præsertim cum eisdem a P. Custode sacelli deosculanda defectur cinctura ejusdem S. Monicæ, quæ in argentea capsula reservatur: superiori autem mense Majo, inquit idem Vicarius, duo evenere miracula, quæ actu expenduntur.

[19] Ea aliaq; miracula quæ colligi vehementer expediret, si nobis mittantur aliquando, locum invenient in hujus operis Supplemento: nunc quod Ravenna accepi, Notariali instrumento authentice consignatum, lege:

In Christi Domini nostri nomine. Amen. Die XVII Maji Indictione XII, [Mulier Ravennas anno 1629 testatur,] D. Urbano VIII Papa sedente, anno vero salutis MDCXXIX, constituta coram me Notario & Testibus infrascriptis D. Gentilis, uxor D. Julii Negri Ravennatis, in ecclesia S. Nicolai hujus civitatis, in capella S. Monicæ, requisita ad dicendam veritatem, ne occultæ remaneant gratiæ, quas divina Majestas concedit suis devotis, mediante intercessione Sanctorum suorum, omnibus præsentes litteras lecturis facit hanc attestationem & fidem juratam indubitatamque. Sequuntur verba attestantis Italica lingua, quæ Latine fideliter reddita accipe.

Ego Gentilis Becci, uxor Negri Ravennatis, plene testificor, [quod anno 1595] quod anno MDXCV mense Majo, inveniebar habens parvulum filium, communem cum meo jam dicto marito, tunc anniculum eoque majorem, quantum scilicet intercedit temporis inter diem S. Leonardi & mensem Majum. Hoc autem mense accidit, ut cum a sorore quadam D. Francisci Donati, dicta Andrea, animadversum esset nescio quid intra puteum, qui est ad ingressum domus præfati D. Donati, in platea Portæ-Titi, qui est vicinus domui meȩ, e regione viæ ab ovis nuncupatæ (est autem puteus iste loco obscuro, subinde coopertus tabula, tunc vero ut plurimum manebat apertus) cumque d. D. Andrea soror d. D. Donati curiosius introspexisset in puteum, non potuit distincte cognoscere quid esset, sed dixit piscandum in eo esse, videri enim canem aliquem intro lapsum. Vocatus est ergo Mag. Bartholomæus Bartolini Vergolla ad piscandum: qui accepto uncino impegit in calceolum infantilem, [filiolus suus mortuus extractus e puteo,] sursumque ad se uncinum trahens, vidit ex eo pendentem infantulum, qui priusquam ad os putei adduceretur in eumdem recidit. Immisso igitur rursus uncino iterum calceolum apprehendit, extraxitq; puerum, qui agnitus est esse meus, quem supra dixi, filiolus, nomine Joannes; nec quisquam ex præsentibus erat qui non certo crederet mortuum esse. Id ego intelligens, ascendi ad cubiculum meum, indeque detuli quamdam meam pelliceam ad involvendum cadaver. Mox autem atq; ingressa sum cubiculum, positū ad plateam Portatitiorum, quod clarissimum lumen recipit per xistum quemdam, unde in ipsam plateam despectus est; visa sum mihi in ipso illo clarissimo lumine perquam distincte videre S. Monicam, stantē in habitu nigro, cum linteo ad collum albo, prorsus eo modo quo in hac capella eam repræsentat tabula & palla altaris. Subitoq; sensi mihi antea afflictissimæ redire animum, meq; in genua conjeci ante apparitionem istam, ac prædictum filium meum Joannem devovi S. Monicæ. [invocata S. Monica apparente revixit.] Tum vero bene animata surrexi, descendi, & filium meum accepi, quem omnes mortuum credebant; pannisq; ad hoc allatis involvi, in solo Deo fiduciam habens. Ille autem intra mediæ horæ spatium ad se redire cœpit, atq; ad pristinum statum perfectissime rediit, absq; alio medicamine præscripto a medicis; quorum præceptis uti nolui, utpote quæ vana ea esse credebam, atque in solo Deo & S. Monica fiduciam habebam. Vivit ergo, & vivit adhuc Rector parochiæ S. Pantaleonis ad Savium, territorii Ravennatis. Ex inde semper habui habeoque maximam consolationem, credens firmiter quod vitam filii mei impetraverim per votum præfatum & intercessionem Sanctæ ac bonitatem Dei. Plane enim judico quod humanitus non potuerit vivere post primum & secundum lapsum in aquam & puteum prædictum; & quando fuit retractus, omnes judicaverunt eum esse mortuum. Atque ita dico & affirmo jurata, tactis Scripturis sacris in Dei præsentia atque in hac ecclesia, ad vestram delationem.

Hactenus sua lingua materna mulier, quam excipiens & instrumentum concludens Notarius, Latine subjungit. Actum Ravennæ ubi supra in d. ecclesia, præsentibus Augustino Ruberto de Ravenna & Joanne Baptista Corso Milite, testibus vocatis, notis &c. Ita est.

Ego Gabriel Pascolus d. civitatis & Collegii Romani Notarius de prædictis rogatus scripsi & autent.

Et quoniam ego Balthasar Ghinibaldus, qu. Joannis Bap. Ciccis & publicus auctoritate Apostolica ex Collegio Ravennæ Notarius, in archivo Almæ Urbis resignatus, præsens transsumptum fidei ex quodā originali ex archivo vener. monasterii S. Nicolai Ravennæ, rogatum per qu. Gabrielem Pascolum d. civitatis Notarium, aliena, mihi tamen fida manu &c. ideo quidē hic me subscripsi & requisitus signo meo signavi: hac die XXI Junii MDCLXXVIII. Sequitur deinde Laurentius S.R.E. Presbyter Card. Raggius, Provinciæ Romandiolæ ac Exarchatus Ravennæ de latere Legatus, fidem faciens pro prædicto Notario die XXIII Junii, cum adjunctione sui sigilli consueti, subscribente Francisco Legha Secret.

DE S. GODEHARDO.

Godehardus, Episcopus Hildesheimensis, in Saxonia inferiore (S.)

Fol. 517 col. 1 Annotat. d. adde:

Concilium Basileense anno 1441 Sess. 42 primam institutionem festi Visitationis Bonifacio IX adscribit: sed quia hæc facta erat tempore schismatis, ac proinde ab hominibus alterius obedientiæ, ipsis Kalendis Iulii initio sess. 43 decretum de ea condidit: quod una cum aliis multis Ecclesiæ universalis usus recepit & approbavit.

Fol. 528 col. 2 Annotat. a. adde:

Audio esse qui non solum duas distinguant Russias, quarum major, Alba dicta, Moschorum sit, Minor vulgo Nigra Polonorum; sed etiam tres, sic ut altera, ipsis Rubra dicta, sit Pruthenorum. Si antiquitus Prussiam etiam Russiam dictam probare quis posset, nihil esset corrigendum.

DE S. HELENA VIRG.

Helena Virgo, Trecis in Campania Gallicana (S.)

Fol. 531 col. 1 num. 4 Promittuntur miracula hujus sanctæ Virginis, danda ex MS. Trecensi: ita scilicet animus erat, eoque fine bis terve scripseram Trecas, pro obtinendo eorumdem genuino contextu; sin minus, voluntas erat Latina reddere, quæ habebantur Gallica: sed neutrum factum nunc demum deprehendo, & inobservantibus nobis accidit, ut immediate subjungeretur Appendix de S. Heleno Anachoreta. Volui ergo quæ Appendici præponi debuerant Miracula, saltem ex impreßis Gallice hic dare.

MIRACULA
Ex Gallico N. des Guerrois ad an. 1257.

Helena Virgo, Trecis in Campania Gallicana (S.)

EX GAL.

[1] [Violator festi punitur & curatur.] Henricus l'Alemant juratus affirmat, quod feria VI post inventionem S. Crucis anno MCCLVII orationis causa venit ad ecclesiam S. Petri: domum autem suam regressus invenit in sella otiosam sedere uxorem, ab eaq; rogatus est ut a labore consueto abstineret eo die, propterea quod esset festum S. Helenæ. Ille vero subsannans, Nihil, inquit, nisi festa somnias; & mox admovit manum operi. Vix id occeperat cum se divinitus puniri sensit. Os enim ei versus aurem fœde distortum est, & oculus in dexterum latus sese horribiliter vertit: maxilla etiam dextra continuo tremore subsiliebat, sic ut metueret miser totius illius lateris usu se privandum, videreturq; sibi catenis ferreis toto corpore vinctus teneri. Tum scilicet cœpti operis instrumenta abjecit e manu, prostratusq; in genua, Deo & S. Helenæ vovit, quod hujus festum dum viveret quotannis devotissime coleret. Deinde gemebundus venit ad sacrum feretrum atq; ante illud ab omni malo liberatus est. Qua de re testes auditæ sunt Maria uxor ejus, ejusq; hospita similis nominis, & Isabella vicina, jurantes quod ipsum vidissent primum in sua infirmitate, deinde ab ea liberatum.

[2] [Gradiendi facultas redditur uni] Garnerus incola loci, dicti Maisnil, de morbo suo sub juramento interrogatus, dixit se a festo Purificationis anni præcedentis gradiendi facultate destitutum fuisse, sic ut nec adminiculo baculi, nec alio quolibet ire aut redire posset. Tenuit id malū usq; ad Pascha proxime elapsum, cum moliri gressum scipione nixus incepit, continuavitq; ad festam usq; S. Helenæ lucem, quæ tum dies a Veneris erat: hac die decumbens in nosocomio S. Nicolai, audiensq; frequentes de miraculis intercedente S. Helena patratis sermones, spem suam in Deo dictaq; Sancta collocat, ad ædemq; S Petri se portari jubet; ubi, fusis precibus, exauditus a Deo, figere gressum sine baculo cœpit. Annus est cum primum ad dictum nosocomium venit die octava festum S. Joannis Bapt. præcedente, indeq; morbo suo afflictatus usq, ad festum S. Helenæ est, a quo confirmata jam gaudet valetudine. Testes, qui rem ita se habere affirmaverunt, sunt, soror Emelina Priorissa istius domus, soror Maria de Villemoyenne, soror Martha (Martina) conversa, & Petrus de Meizthiercelin ibidem habitans.

[3] [alterique.] Jam dictæ personæ jurejurando testatæ etiam sunt, quod quidam, Godefridus nomine, usu pedum suorum a Paschate usq; ad diem Veneris, festum S. Helenæ, destitutus, apportatus fuerit ad lipsanothecam Sanctæ, factaque ferventi oratione valetudinem integram consecutus sit.

[4] Mulier quædam a quinquennali invaletudine adeo languida debilisq; ut movere se sine alterius ope nequiret; vehementer institit ut adduceretur ad S. Petri, [Membrorum omnium] ubi S. Helena colitur, cujus festum perquam solenniter agebatur postridie inventionis S. Crucis. Adducta igitur positaque ante lipsanothecam cum suspiriis lacrymisq; sanitatem petiit … (desunt hic in autographo Latino pagellæ duæ: deinde sequitur)

… Ab illoq; tempore levavit se a lecto sana, osculataq; reverenter atq; humiliter arcam reliquiarum, nullo sustentata baculo commode gradiens, domum reversa est. Parochus S. Nicetii asseruit, invisisse se aliquando ad hanc ægram, tamq; debilem comperisse, ut allatam sacram Eucharistiam susceptura aliorum manibus levari sustentarique necesse haberet. Præterea quotquot suburbium S. Jacobi frequentare solent, affirmarunt, eamdem se vidisse infirmam, decumbentem, & mendicantem.

[5] Juvenis ex Aubrussel, ab octo annis stare nequibat, nisi uno tantum pede; trahensque sinistrum incurvatum per terram, solo dextero, ut poterat, [& alterius pedis usu destituti sanitatem recuperant.] se promovebat. Hic, fama miraculorum a S. Helena patratorum late vulgata, spe plenus se viæ dat, ad ipsam perrecturus: quo animadverso accurrit frater, levatumq; humeris eo portat. Implorat devota prece opem Sanctæ, moxq; erigit se in pedem utrumq; bene sanus, rustituente Deo firmitatem ac robur pedi sinistro. Hujusce rei testes fuere ipsa infirmi mater, Matthæus vicinus, & Parochus Aubrussellensis, affirmaruntque ita factum esse.

[6] Femina ex b Rousson totum brachium enormiter tumens, [Curatur brachium tumens & fœtens,] plagisq; multum fœtoris emittentibus refertum gerens, auditis quæ fiebant patrocinante S. Helena prodigiis, eo se, nihil diffidens, contulit; peccata per exomologesin expiavit; deinde arcam, Sacerdote illius custode permittente, brachio tetigit; & biduum divinam implorando misericordiam exegit. Verum metuens, ne Dominus, cui famulatum suum addixerat, moram tam longam ægre ferret, constituit animo reverti domum: atque ecce dum in via est, sentit se omni ex parte curatam, virtute & meritis Sanctæ. Recurrit e vestigio ad ædem sacram quanta potest celeritate; gratias Deo Sanctæque sospitatrici persolvit, diversisque personis tum e Clero, tum aliis curatum brachium ostentat. Res plurium testimonio rata est.

[7] [manus curva & lateri affixa,] Fama hujusce miraculi excita quædam puella, cui manus curvata lateriq; sic affixa hærebat, ut nec movere nec levare digitos posset, venit et Tonnererre c cum domina quadam honesta femina ad memoratam Sanctam. Triduo ab adventu inter orandum elapso curata est, manu ab latere retracta, motisq; ut lubebat digitis, signo se Crucis munivit. Domina, quæ puellam adduxerat, & Sacerdos, cujus custodiæ reliquiarum arca tradita est, ita testati sunt.

[8] [cæcitas biennii,] Domina quædam Trecensis, jam biennio cæca, cum adducta fuisset a vicinis ad arcam, invocato S. Virginis nomine, usum oculorum recepit, & obvia quæq; visu discernens domum suam revertit.

[9] [tres cæcæ sorores,] Femina quædam ex Sacey, trium filiarum mater, nihil quidquā visu percipientium, nisi forte perparum claritatis rutilante sole; certe nihil medio etiam die discernentium; duxit illas ad visendam Sanctam. Posteaquam istic loci preces suas fuderant, substitere aliquot diebus auxilium præstolantes; nec frustra; quippe oculi earum illuminati discernebant quaslibet res inter se, quin etiam species & colores, uti album, nigrum aliosque distinguebant.

[10] [alia item cæca,] Civis Trecensis itidem cæca, adeo ut nec solem lucidissima etiam die visu sentiret, nec per plateas incedere posset sine duce, tandem adducta ad S. Helenæ, tribus quatuorve diebus pietati datis, visum recepit, regressaque est sine duce.

[11] [& hydropicus,] Guilbertus Guerrez civis Trecensis, ventrem, femina, crura, pedes, ipsamque faciem fœda hydrope tumentia habens, ad S. Virginem confugit; precatusque sanus abcessit inde domum suam, gratias agens Deo, testatumque toti mundo faciens, omni se penitus malo liberatum.

[12] Puella quædam ex Boüilly, quæ ire non poterat nisi incurvata, [Duæ curvatæ medelam exorant,] manibusque ad genua admotis gressum firmans; post aliquantum spatii temporis obtinuit a S. Helena precibus suis incolumitatem, erectaque in pedes ibat quolibet, nullo manuum adminiculo adhibito. Testes hujusce prodigii fuere Parisia & maritus ejus, apud quos dicta puella diversabatur, & plures alii incolæ prædicti loci.

[13] Alia filia e suburbio S. Martini urbis Trecensis, quæ, nisi manus genibus niterentur, ipsaque toto corpore prona inclinaretur, incedere nequibat; posteaquam diebus omnino quatuor aut quinque ferventibus coram S. Helena vacasset precibus, levavit se; sana erectaque stetit, gressa est tam dextere atque expedite, ut nullum umquam malum sensisse videretur; cum tamen triennio & eo amplius miserum, ut dixi, in modum affecta fuisset. Mater & tres alii rem indubitatam testati sunt, præter alios plures, qui puellam non semel mendicantem viderant.

[14] Domicella quædam ex Barberey furiosa atque dæmoniaca, [Dæmoniataj liberætur.] cum deportata a quibusdam consanguineorum ad S. Helenam esset, incessanter triduo quatriduove precibus opem cælitus poposcit. Deinde correpta a spiritu maligno, horrendum fremens, inconditasque & nefandas voces jactitans, omnem ecclesiam personuit. Tandem per misericordiam Dei & S. Helenæ merita incidit in somnum: qui noctem integram & partem diei non modicam tenens, cum abiisset; incolumem se puella & tortore dæmone liberam mirata est: gratiisque Deo & Sanctæ peractis, remeavit domum exultans, gaudensque toti mundo beneficium sibi præstitum annuntiare. Testes producti sunt soror ipsius, Maria vidua Mauritii Chausson, aliique.

[15] Femina ex vico S. Theobaldi prope Isles, ratione infirmitatis, [Debilitas trium annorum curatur.] pro cujus curatione S. Eligius d invocari consuevit, tam debilis plus tribus annis, ut sine baculo incedere nequiret, aut affecto pede se sustinere; perstitit ad capsam S. Helenæ, quatriduo pietati vacans: quo elapso tempore projiciens ab se baculum, firmiter pedibus stetit, roborataque sine incommodo incessit. Sex homines e vicinia interrogati affirmaverunt, interposito juramento, rem verissime ita evenisse; quod & ipsa suo confirmavit.

[16] Filia quædam in parœcia S. Aventini Trecis, certo quodam morbo sic subito affecta fuit, [Morti proxima ad se redit.] ut omnium omnino membrorum usu motuque destituta nihil a mortua discreparet. Oritur lamentatio parentum miserabilis: accurrunt ad planctus vicini, uti & ipse Parochus. Jam putabatur decessisse puella, aut proxime a morte abesse: suadentibus tamen Parocho aliisque, voverunt filiam parentes S. Helenæ, seq; ad sacras ejusdem reliquias novemdiales vigilias acturos. Voto vix emisso, priusquam eo portaretur filia, manum capiti admovit: portata autem, continuo convaluit. Id testimonio vicinorum & Parochi comprobatum;

[17] Juvenis ex Mastolz, terribili faucium, ventris, aliarumque partium tumore infestatus, vires pœne omnes ab anno jam & dimidio desiderabat. [Tumor faucium & ventris subsidit.] Erat ille custos corporis Domini de Mastolz; cujus jussu peregrinatus ad S. Helenæ est. Vix advenerat, cum levatum se sensit; moratus autem tribus quatuorve diebus, misericorditer sibi restitutus est. Et morbi & curationis testis producta mater cum tribus aliis, curationis vero plus quam ducenti & quidem oculati.

[18] Rothomagensis puella lamentabatur, quod annis quatuor superioribus nec stare, [Puella] nec sedere, nec quidquam operis tractare potuisset. Postridie Pentecostes per quemdam vicinum suum curru vecta ad S. Helenam est, ibique biduum in oratione continuavit: tertio vero die per merita Sanctæ confirmatam se sensit, sedit, ambulavit, cunctis miraculum prædicavit. Spectatum hoc a pluribus Canonicis Trecensibus atque aliis Ecclesiasticis; auditumque a grandi multitudine populi testimonium trium quatuorve, qui ipsam infirmam viderant, id perhibentium.

[19] Juvenis quidam gravi languore atque imbecillitate inde ortis, quod spina per dorsum erupisset, emaciatus adeo ut incedendi standique potentiam amisisset, votum S. Helenæ fecit: quod soluturus jussit se Catulauno, ubi diu æger moratus fuerat, eo deportari, comitante matertera, [& juvenes duo gradiendi facultate recipiunt;] uxore illius a quo portabatur. Medio itinere confecto miser ille petiit deponi in terra, tentaturus si forte per se nixus baculo promovere gradum posset; sentiebat enim aliquantum levaminis. Depositus (o prodigium!) decurrit reliquum iter solo baculo sustentatus: ubi vero ad capsam Sanctæ perventum est, conjunctis precibus Deum pro salute ipsius obtestati sunt exauditique, obtenta circiter meridiem integra sanitate. Regressi autem, juvenis quidem gaudio, matertera vero, maritus aliique testimonio suo fidem miraculo fecere.

[20] Eadem die atque hora juvenis ex Chablies diutino incurvatus morbo, & gradi impotens, si quis subtraxisset scipionem, fuit meritis ejusdem Sanctæ sanatus, regressusque baculo relicto. Femina, quæ ducatum præstiterat, aliique huic rei subscripsere.

[21] Civis Senonensis gravi morbo afflictatus stare absque sustentaculo nequibat: accidit ut quidam … duæ hic pagellæ in autographo desiderantur.

[22] Quidam ex Monstier Ramey non uno vexatus malo … altero captus oculo … cum ad Sanctæ arcam accessisset, moramque ibidem fecisset …

[Fluxus sanguinis sistitur.] Reliqua hujus paginæ aberant, ex quibusdam sequentis paginæ verbis utcumque conficitur, fuisse hominem, qui sanguinis fluxum aliasque calamitates passus, iisdem medelam per merita S. Helenæ invenit.

[23] Grandis tumor sic occupaverat infantis bimi e suburbio Trecēsi verenda atq; nates, [Obstipatus venter laxatur.] ut necessitati naturæ satisfacere non posset: hinc dolore obrutus ac miserandum in modum ejulans, magnis passibus ad vitæ terminum properabat. Mater non moderatius lamentans præ commiseratione, detulit puerum ad S. Helenæ, unde post productam in octo dies pietatem, incolumem retulit.

[24] [Redditur facultas eundi,] Femina Molesmensis, quæ (uti ipsa jurata cum quatuor aliis affirmavit) toto triennio variis morbis debilitata, pedem omnino promovere sine scipione nequibat; ad Sanctam, ut potuit, accessit, orationi vacavit, sanitatem recepit, prætermisso baculo exultans recessit.

[25] Eodem die restituit S. Helena sanitatem feminæ alteri ex Conlours, eodem morbo laboranti; quemadmodum tres personæ, quæ ipsam anno integro languentem viderant, testatæ sunt.

[26] Juvenis ex oppido e S. Desiderii Clericus, e gravibus infirmitatibus loquendi facultatem amiserat trimestri spatio, [loquendi,] sic ut prioribus sex hebdomadis vocem nullam intelligibilem, sex posterioribus omnino nullam jam mutus promeret. Hac sua in calamitate peregrinatus ad S. Helenæ est, quamque ore non poterat, corde imploravit opem, obtinuitque, soluta tertio post die in voces lingua, & sanitate recuperata.

[27] [item eundi.] Femina Senonensis, impotens gressus nisi fulcris subalaribus sustentata, insuper sex annos cæca, a filio ad S. Helenam peregrinatum ducta, trium non amplius dierum spatio facultatem gradiendi pariter & videndi exoravit.

[28] [Curantur herniosus,] Domina quædam Trecensis infantem suum anniculum, hernia laborantem, tulit ad Sanctam gemens, ploransque obtulit ibidem novemdiales preces, infirmum suum atque seminecem ulnis gestans; & a Deo Sanctaque misericordiam ipsa, filius sanitatem obtinuit.

[29] Quidam Gratiolus nomine, ex pago Chatres, altero oculo ex læsione quadam plus anno solido captus, d S. Helenæ instituit peregrinationem; [cocles ex læsione,] defunctusque periculo cæcitatis est, recepto cum oculo visu, postquam dies novem pietati dedisset.

[30] [calculosus,] Duodennis puer calculosus, qui omnem late locum lamentis implebat, cum reddenda urina urgeret, ad Sanctam die lunæ venit, & languidus istic hærens biduo, die subsequente Mercurii ejecit via naturali una cum lotio calculum, non sine magno ploratu & clamore: ejectum mox circum adstantibus & prodigium mirantibus exhibuit, & sanus mansit.

[31] Biernæ femina paralytica ab annis quatuor, crucians se, [paralytica,] quod inutile rebus agendis traheret corpus, advecta curru ad S. Helenæ est. Jacebat hic in modum trunci anima destituti, nihil movens corporis, solo corde gemens; sicque noctem unam transegit: postera luce per misericordiam Dei usum membrorum sanata recepit.

[32, 33] Furibundi duo, a maligno spiritu insessi, e diversis locis ad S. Petri, [dæmoniaci duo.] ubi S. Helena Virgo claret miraculis, adducti convenere: in quos Deus per intercessionem dictæ Virginis suam gratiam dispertitus est. Exterminatis quippe dæmonibus incolumitate deinceps gavisi sunt: & prodigii hujus causa qui aderant, gloriam dedere Deo & S. Helenæ.

[34] Puer exhaustus viribus gravatusque immani tumore, femora ventremque insidente, nec non aliorum morborum non uno genere, qui ipsum continenter cruciabant; allatus ad S. Helenæ Virginis, divinam misericordiam meritus fuit impetrare: [& variis morbis laborans.] nam octavo ab accessu die sanitati restitutus est. Sit Deus benedictus per omnia.

ANNOTATA.

a Annus 1257 cyclo Lunæ 4, Solis 6, litteram Dominicalem habuit G, & Pascha die VIII Aprilis, quad notasse juvabit ad justificanda tempora, hic & deinceps designata, cum respectu ad festum S. Helenæ 4 Maji, vel mobilia ejus anni festa.

b Rosson, intra secundam ab urbe Trecensi leucam, trans Sequanam situm. Sed hæc & similia ignobilium villarum nomina non vacat requirere scrupulosius: satis erit oppida hic indicata notasse, unde fiat conjectura etiam ex remotioribus Campaniæ locis acceßisse aliquos.

c Tonnerre, in confiniis Burgundiæ, 8 leucis ut minimum Trecis distat.

d Quid hoc morbi sit doceri cupio. Philippus Doutremannus Tomo 2 Pædagogi Christiani parte 2 cap, 3 enumerans Sanctos tempore pestilentiæ invocandos, in iis collocat S. Eligium: qui in Belgio communiter habetur &colitur auxiliator pro vulneribus aut infirmitatibus equorum.

e Vulgo San-Dezier, ad Matronam 16 leucis distans ab urbe Trecensi.

FINIS
Appendicis, imprimi cœptæ 10 Decembris anno 1679 & absolutæ 29 Martii sequentis: quod juverit lectorem meminisse.

INDEX HISTORICVS IN VITAS SANCTORVM TOMI I MAII

Continet hic Index propria fere nomina hominum, non tamen Sanctorum, quorum in hoc Tomo memoriæ aut res gestæ ex professo illustrantur, de quibus peculiaris Index sub initium Tomi præfigitur. Nota † præposita aliquibus, indicat Sancti aut Beati titulum illis tribui.

A.

Abbo Ep. Magolonensis 9 sec. 151 e

Abdoramus Rex Saracen. irrumpit in Gallias 141 b

Abdias Ep. Babyloniæ scripsit Vitas Apostolorum 8 a

† Achillas Ep. Alexandrinus 4 sec. 191 e

Achilles S. Mariæ trans Tiberim Cardinal 16 sec. 353 b

Achilles de Sergardis Ep. Messanensis 16 sec. 770 a b

† Adalbertus Archiepiscopus Pragensis & Gnesnensis 575 d e

Adalbertus Marchio Tusciæ 9 sec. 391 c d 392 393 b c 417 e f 419 f

† Adelhelmus primus Ab. Montis-Angelorum in Helvetia 309 b c f 310 a

Adeodatus filius cum S. Augustino baptizatur 458 d

Adrianus VI Sanctis adscribit Antoninum Archiep Florentinus 353 355 d

Adso Ab. Luxovien. scriptor Vita S. VValdeberti 275 a

Ægidius Episc. Mutinensis circa 1200 annum 467 a c

Ægidius Ep. Turryburen. 13 sec. 394 d

Ægidius Andrada Miles Ord Hierosolymitani 16 sec. 682 a

Ægidius de Sarzana scriptor Officii S. Athanasii 251 f

Ælianus Asiæ Præses sub Maximiano 458 c 459 a

Æthiopum Rex Mennas 171 anno 690 f

Aëtius Patricius Dux Romanorum in Gallia 5 sec. 60 e e f 60

Agilbertus Ep. Biterren. 9 sec. 147 d e 148 a c e 151 e

Agnes Regina Hungarorum 309 a

Agrippa anno 60 Rex Hierosolymis 23 c d

Aidgenus Episcopus & Abbas Fovariensis in Hibernia 3 e

Agulfus Ab. S. Dionysii 84 d

Akelinus sive Ezelinus Episcopus Hildesheimensis 11 sec. 518 d f

Alaricus solitarius in Helvetia 299 c

† Albertus Ep. Vercellis, Patriarcha Hierosol. 16 e 17 a

Albertus Marchio Brandeburgicus, Prussiam Ducatum facit 661 a

Alburnus magister VVolfheri, cui Vitam S. Godehardi inscripsit 501 f 502 d

Aldebrandus Ep. Sutrinus 13 sec. 394 e 396 b

Alexander III Papa 12 sec. 482 d 487 a c

Alexander V Papa, ante Minorita 437 c

Alexander VI Papa Minores contra obtrectatores protegit 582

Alexander Farnesius Cardinalis 357 c 626 d 767 768

† Alexander Ep. Alexandrinus 188 e 189 c f 192 a 193 c

† Alexander Ricius Patriarcha Alexandrinus Cardinalis 672 f

Alexander Medices an. 1589 Archiep. Florentinus 355 f

Alexander Ep. Thessalonic. 4 sec. 195 d 198 e

Alexander monachus Græce scripsit de Inventione sanctæ Crucis 366

Alexander Princeps Parmensis 681 f 682 e 684 f

† Algisus sive Adalgisus Hibernus 259 f

Almaricus Rex Hierosolymis 12 sec. 16 c

Aloysius Carnolius Soc Iesu 250 e 252 b

Alphonsus Rex Lusitaniæ 13 sec. 764 d

Alphonsus Atestinus Dux Ferrarii 16 sec. 679 a

Alphonsus Avalus Marchio Vastii Præfectus Mediolanensis 16 sec. 621 a

Altfridus Ep. Hildesheimensis 10 sec. 508 f 509 a

Altmannus Ep Pataviensis 11 sec. 462 a

Alvarus Comes de Lara in Hispania 13 sec. 763 a f 764 b

Alvarus scriptor Vitæ S. Eulogii Mart. Cordubensis 436 e

† Alverii Mart. ex legione Thebæa corpus Fossani 407 b

Aly Bassa in prælio cum Ioan. Austriaco 684 c 685 b 686 b c d 688 a

† Alypius cum S. Augustino baptizatur 458 d

† Amatus Ep. exul excipitur a S. Vltano 119 d

† Ambrosius excipit S. Monicam 477 e f 478 a b, baptizat S. Augustinum 478 c d

Amelia Virgo Sweniekana juxta Teneramundam 437 c

Amelinus Ep Vseticensis 9 sec. 151 e

† Amor Belisiæ quies ens 135 c 137 a

Ananus Pontifex Iudæorum auctor necis S. Iacobi fratris Domini Pontisicatu privatur 23 c d 34

† Anastasius Papa contra perversam translationem Origenis 494 c d e, Reliquiæ Hildeshemii 508 f 509 f

† Andochius Presb. in Gallias missus 35 c 36 b

Andreas Krycius Ep. Præmislien. Archiep. Gnesnen. 16 sec. 592 a

Andreas Oviedus Soc. Iesu Patriarcha Æthiopiæ 655 c d e

Andreas Provana Comes Linii 16 sec. 681 f 683 a 686 e 687 d

Angelbertus seculo XI Ep Pataviensis 462

† Angeli de Gualdo corpus transfertur 778 e

Angelus Boninsegna Ordinis Prædicatorum Martyr Antiochiæ 754

Angelus Cæsius Dux exercitus Pii V 647?

† Anna mater Deiparæ apparens fabricam ordinat 566 b, pes dexter Anconæ 28 c, Confraternitas erecta VVarsaviæ 16 sec. 598 d e

Anna Corradi mater B. Gregorii Augustiniani 535 f

Anna Dacissa Mazoviæ 15 sec. 565 f 587 f

Anna mater S. Iuliani Hospitatoris 427 a

Anna mater habita S. Iudæ Quiriaci, an cum eo passa 450

Anna soror Sigismundi Regis Poloniæ 16 sec. 590 d 591 d

Annas Montmorencius Conestabilis occisus 643 b

Annibal Crassus Ep. Faventinus 672 f

Annabal Oricellarius Episc. olim Ecclesiæ Carcassonensis 16 sec. 770 b

Annibal Sitticus Comes Altempsii 16 sec. 629 f

Ansegisus Ab. Luxovii capitularia publicavit 280 b 282

Anselmus Ep. Lucen. dein Papa Alexander II, 11 sec. 470 b

Anthemius Imp. Romanus 5 sec. 497 b

Antima Maximilla, conjux Ægææ Pataris 460 e f

† Antonius petit reditum S. Athanasii 204 d, illius Vita ab hoc scripta 245 b

Antonius de Alliis, Ep. Vulterranus 15 sec. 312 a 335 b

Antonius Perenottus Granvellanus, Cardin. 668 d 682 d

Antonius Sanctorius, Archiep. S. Severinæ Card. 702 c d

Antonius de Plano, Ep. Marsicensis 16 sec. 770 b

Antonius Puteus, Archiep. Pisanus 16 sec. 770 a

Antonius Scarampa, Ep. Laudensis 16 sec. 664 b

Antonius de Albizis Ab. S. Salvatoris Ordinis Cisterciensis 16 sec. 337 d

Antonius de Cianca, scriptor Historiæ S. Secundi 169 f

Antonius Magliabechius de nostro opere bene meritus 310

Antonius Verlus auxit Catalogum Petri de Natalibus 426 c e 427 d

Apollinaris Abbas 8 Divionensis ad S. Benignum 3 c

Apollinarii hæresis 4 sec. 247 b

Apollinarius junior fautor S. Athanasii 217 d

Appianus Alfonsus, sub Ioanne Austriaco 686 d

Aquilinus Præses Nerici Ripensis sub Diocletiano 462 e 463 464 467 d

Archidamus Presb. Legatus Iulii Papæ 213 f

† Arianus Præses Thebaidos, post Christianus Martyr 375 376

Aribo Archiep. Moguntinus 11 sec. 508 d 509 c 510 d 510 d 511 e f 512 a b

Aristarchus Præses Hierapoli 1 sec. 15 b d

Arius Ep. Petræ Arabicæ 4 sec. 214 e

Arius a S. Athanasio oppugnatus 190 193, mors illius 204 b c d 237 c

Arnoldus 2 Ep. Burdegalensis 12 sec. 493 f

Arnoldus Vitam S. Godehardi, ut auctor, aliter divisit 501 f 503 d

Arnolphus Ab. Herveldensis 11 sec. 511 f

Arnugus eremita in Hispania, an Sanctus? 360 c d

† Arsenius magnus 424 a

Arsenius Episc. fingitur a S. Athanasio occisus 194 e 195 c e 196 b e

Arsenius Ep. vel Hegumenus Pegadum, an scriptor Vitæ S. Syncleticæ? 245 f

† Artemius Dux Ægypti Martyr 234 f

Artoldus Archiep. Remen. transfert corpora SS. Gumberti & Berthæ 117 b

Asahel. Ep. Vseticensis 9 sec. 148 d

Ascanius Corneus, Castrorum Magister sub Ioanne Austriaco 681 f 682 a 687 d

† Asterius Ep. Petræ Palæstinæ 4 sec. 214 e 336 a b

† Asterius Presb. Mart. 480 c d 485 a d

Athanasius junior Ep. Alexandrinus 245 f

Athanasius coquus monasterii de Valvaneda in Hispania an Sanctus? 167 b 258 a b

Athaulphus Rex Gothorum an pater S. Theodulphi Presb. 100 c

Athelbertus Ab. Hildesheimensis 11 sec. 502 d

† Audoënus transfert corpus S. Marculphi 79 b 81 f

† Avertani corpus ad ecclesiam S. Petri Lucæ relatum 471 a b e

† Augustinus Vitam & obitum S. Monicæ matris inseruit libris Confeßionum p. 476 In iis continetur ejus instructio in fide Christiana 477 f. Lapsus ad Manichæos, & vota lacrymæque S. Monicæ 478. Iter hujus Romam, inde a morbo sani Mediolanum, & renuntiatio Manichæismi 478, baptismus a S. Ambrosio collatur 428 c d, colloquium cum matre apud Ostiam de æterna beatitudine 478 e f, luctus in morte matris, sacrificium Missæ pro ea oblatum 479 480, apparens indicat Reliquias matris esse Aroasiæ 487 f 488 a

Augustinus Barbadicus Dux belli sub Ioanne Austriaco 682 a 683 d 685 f 688 b

† Avia Virgo Martyr. 169 a

Avitus Ep. Viennen. S. Sigismundum convertit 85 c

† Avitus Abbas Miciacensis 85 f

Aulancus Ab. Luxovii & Ep. 10 sec. 281 c

† Aunarius Ep. Autißiodoren. 6 sec. 50 b c

† Aurea Virgo Abbatissa Parisiis 7 sec. 275

† Aurea Virgo apud Ostiam Tiberinam 484 d f 490 d

Aurelianus Comes utriusque militiæ sub Trajano 369 f 371 d 373 e f

Ausindus Elnensis Ep. 9 sec. 148 c e

Auxentius Ep. Mediolanen. hæreticus 244 a b

B.

† Babolenus Ab. Fossaten. an discip. S. Waldeberti 276 e

† Balbina Romana 272 e 373

Baldovinus de Baldouinis Notarius Florentinus scriptor Vitæ S. Antonini 312 d 325 c

Barbadicus, Andreas, sub Ioan. Austriaco 688 b

Barbadicus, Georgius, sub Ioan. Austriaco 688 b

Barbanus Episcopus, aliis Presbyter, Hibernus 3 d

Barchochebas Dux Iudæorum necat Christianos 2 sec. 444 a b

Bardo Archiep. Moguntinus 11 sec. 512 b c e

† Bartholomæus Apost. suspensus liberatur 14

Bartholomæus a Lugo Ep. Interamnen. Dominicanus 612

Bartholomæus Caranza Archiep. Toletanus de hæresi accusatur. 653 f 654

Bartholomæus Conssotus, Quæstor ærarii Pii V 688 e

Bartholomæus de Salvatoribus Ab. Puppieniss 16 sec. 337 c

Bartholomæus de Zabarellis Archiep. Florent. 315 c

Bartholomæus Ep. Grossetanus 13 sec. 394 d 396 a

Bartholomæus Iustinianus Episcopus Avellinas 17 sec. 43 c d

Bartholomæus Nowoworsky Eques Melitensis 575 e

Bartholus Iurisconsultus consulitur a B. Alexandro Vinciolo Ep Nucerino 778 e f

† Bartholus Magister B. Vivaldi 13 sec. 161 f 163 b

Basilides hæreticus 237 c

Basiliscus Dux exercitus in Italia 5 sec. 497 c

† Basilius amicus S. Athanasii 242 e f

Bastonus, Franciscus, Præfectus Romanæ arcis sub Pio PP. V 703 a b

Bazanus, Alvarus, Dux Neapoli 684 e 683 e 686 a e 687 a

† Bedæ genuinum Martyrologium 367 d e

Benedicta filia B. Aufridi, sanctimonialis 429 c

Benedictus de Florentia Episcopus Vazionensis 16 sec. 337 c

Benedictus Ep. Lucen. 12 sec. 470 c d

† Benignus Presbyter Martyr Divione 35 c e f 36 a d

Benno Ep. Vltrajectinus 11 sec. 511 f

Berardus Herulus Ep. Spoletanus Cardinalis 15 sec. 319 d 320 f

† Bercharius Ab. Dervensis & AltaVillarien. discip. S. Waldeberti 276 e f

Berengaria Regina Castellæ 13 sec. 763 e 764 b

Berengarius Ep. Maßilien. 9 sec. 151 d

† Bernardinus Aquilanus scriptor Vitæ B. Philippi Aquilani 550 f

† Bernardinus ob mores compositos appellætus B. Pius PP. V 620 f

Bernardinus Sabinen. dein Ostiensis Episcopus Cardinal. 16 sec. 352 e

Bernardinus Cardenas sub Ioan. Austriaco 684 f 687 c 10 sec. 304 e

Bernardus Ep. Hildesheimensis 11 sec. 508 a 509 c 522 d e f 523

Bernardus Macieiowski Archiep. Gnesnensis Card. 779 b

Bernardus S. Mariæ in Porticu Cardinal. 16 sec. 352 e f 353 b

Bernardus Episcopus Tolosanus 9 sec. 143 b 149 f 148 d 151 e

Bernardus Guidonis Ep. Lodevensis collector Vitæ S. Genii Conf. & 30 Militum Martyrum 383 c 384

Bernardus Dux Saxonicus 10 sec. 504 e

Bertholdus Ab. Montis Angelorum in Helvetiæ 12 sec. 309 b

Bertholdus Ep. Hildesheimensis 12 sec. 521 d e 522 c

Bertholdus, aliis Bernardus Ab. Hirsfeldensis 10 sec. 505 507 e

Bertinus junior in monasterio Sithiuensi 167 e

Bertrandus Ab. Genuæ S. Syri 13 sec. 274 a

Blasius Davila scriptor miraculorum S. Secundi 172 b

Blasius an Episcopus Suanensis & Ordinis Carmelitarum. 754 b c

Bonaventura Ragusinus Ep. 13 sec. 394 d

† Bonaventuræ Reliquiæ dispersæ 644 a

Boncompagnus Ep. Fanensis 17 sec. 714 e

Bonellus, Michael, nepos ex sorore Pii V 682 d

Bonifacius 9 Papa confirmat Indulgentias Ecclesiæ Narniensis 395 c d

Bonus, Franciscus, sub Ioan. Austriaco 688

Borbonius, Franciscus, Marca Card. 16 sec. 770 a

Boso Ep. Agathensis 9 sec. 148 d 151 e

Boßius Ep. Novariensis 16 sec. 498 b d

Brantheus Ep. Halverstadensis 11 sec. 511 f

Brautius, Nicolaus, Ep. Sarcinensis 17 sec. 717 a 719 f

Bruno Ep. Augustanus 11 sec. 511 e f 512 a

Bruno Ep. Mersburgensis 11 sec. 511 e f 516 d

Buccapadilius, Antonius, habet Orationem in Translatione B. Pii V 696 d e

Burchardus Dux Suevorum misere perit 10 sec 288 f 289 291 a 303 c d

Byzantius Hieronymus Ascriviensis sub Ioan. Austriaco 688

C.

Cæsar Specianus Ep. Novarien. & Cremonen. 672 f

Cajetanus, Honoratus, sub Ioan. Austriaco 686 b

Calergus, Andreas, Cretensis sub Ioan. Austriaco 688 b

Calixtus 3 Papa excipit S. Antoninum Legatum 319 e f

Canalis, Antonius, Legatus claßis Venetæ sub Ioan. Austriaco 681 a 683 e

Caracossa Archipirata Turca in prælio cum Ioan. Austriaco 684 a 686 a b

Caraccia, Archangelus, Generalis Ord. Prædicat. 17 sec. 714 c

Carafa Antonius Cardinalis creatus a Pio V 702 b

Carafarum familia in pristinam dignitatem erecta a Pio V. 702 a

Carafa, Antonius, Dux Montisdraconis 16 sec. 681 f

Carafa, Horatius, sub Ioan. Austriaco 687 d

Cavarajal, Simoncellus, Ep. Suanensis 16 sec. 770 a

Carbreus Ep. Magbilensis in Hibernia 360

Cardona, Ioannes, Præfectus triremium Panormi 683 e 684 f 686 a e 687 a

Carillus, Ferdinandus, Comes Plegi sub Ioan. Austriaco 688 a f

Cariulphus Socius S. Marculphi 71 a 76 c

Carolomanus filius Ludovici Balbi, 142 e 143 f 148 e

† Carolus Borromæus a sclopi ictu illæsus 663. In conclavi præclare agit 627. Transfert corpus S. Venerii 495

Carolus Borbonius 626 e

Carolus Crassus Cardinalis sub Pio V 669 f

Carolus Lotharingius Cardinalis acer contra Hugonottos 639

Carolus IV Imp. Corpus S. Sigismundi attulit Pragam 88 f 89

Carolus V Imp. decreta fert contra hæreticos 648 b c

Carolus Simplex Rex condit Corbiniacum monast. 79 d

† Casimirus Patronus Poloniæ 614 b

Casimirus II Rex Poloniæ Casimiriam condit. 779 a

Casimirus Princeps Poloniæ 11 seculo 467 a b c

Casimirus Comes Palatinus 16 sec. 642 e 649 f

† Caßius Ep. Narniensis 386 f 392 c 393 fepitaphium 405 406 a 412 e 417 f 418 a 422 e

Catalus interficit SS. Hesperū & Zoen & filios 177 f

Catharina Regina Cypri 666 c

Catharina Regina mater Francisci 2 Regis Francorum 640 b 644 e

Cralo seu Gralo Ab. S. Galli 10 sec. 293 c 294

† Celsus Presb. apud Lemovicas 384 c

† Cerbonius Ep. Populoniensis 486 e

Childebertus I Rex Franc. benigne excipit S. Marculphum, donat Nantum 76 d & alia donat 72 b e 74 e f 78 f

Chlodomeres Rex Franc. occidit S. Sigismundū 85 b 86 a

Christianus Ep. Passaviensis 11 sec. 505 b

Christophorus Libychoviensis illustratu Vitam B. Michaëlis Gedrocii 553 b c

Christophorus Rodericius Societatis Iesu Waldenses convertit 661 e f

† Chromatius Ep. Aquileiensis 5 sec. 494 f

Ciconia, Marcus, Dux sub Ioan. Austriaco 686 e

Cilia inclusa apud S. Gallum & expulsa 298 b f

Cibo, Innocentius, Marchio Carrariæ 682 f

Clara mater S. Genii Conf. 384 a c

† Cleophas in Euangelio 21 a c

Clemens VII evulgat bullam Canonizationis S. Antonini 354 e 355

Clemens VIII approbat Vitam B. Pii V 616 f

Clemens Tortus Ep. Fossani in Pedemontia 17 sec. 408 b c 408 a

Clarus Ep. in territorio Genuensi honoratus 438 c d

Clino Ep. sub Diocletiano Tarsi degit 454 e 455 456 a b 458 a b

† Clotildis Regina 85 f 86 f

Colmocus Ep. Bamfiæ in Scotia an Sanctus 487 b

† Columbanus Ab. 275 b c 278 a

Columna, Pompejus, Dux Zagaroli 684 f 687 d

Columna, Prosper, 16 sec 681 f 687 d 788 a

Conclaidus Kildariensis Episcopus 359 c

Commendonus Cardinal Legatus in Polonia 16 sec. 589 d 590 a Legatus ad Cæsarem 656 b 670 e 677 f 679 b 680 a

Conradus Archiepiscopus Coloniæ 13 sec. 499 c f

Conradus Salicus Imp. successor S. Henrici 511 c

Constans Imp. in causa S. Athanasii 205 f 212 b c 221 b

† Constantia uxor S. Sigismundi 91 a

Constantius Imp. in causa S. Athanasii 186 f 205 b 208 d 215 e f 216 a e 217 a b 221 d 222 224 228 e f 229 232 234 d

Constantinus junior Imp. in causa S. Athanasii 205 a f 207

Constantinus Magnus in causa Arii 190 e f 193 e f 194 a b 195 b 202 a b c

† Constantini Magni pietas erga Crucem Christi inventam 361 362 quædam ei afficta 363 b c

Contarenus, Hieronymus, sub Ioan. Austriaco 688 b

Contarenus, Marinus, sub Ioanne Austriaco 688 b

† Cosmæ & Damiani ecclesia CP. 471 f 472

† Cosmas & Damianus a camelo defensi 139 c

Cosmus Medices Dux Florentiæ submittit militem contra Hugonottos 646 dMagnus Dux creatur 664 d e f 665 674 679 a b

† Cunigundis Imperatrix uxor S. Henrici 505 b

† Cyriacus Mart. Romæ 440 c d

† Cyrillus Ep. Hierosolymit. ab hæresi defensus 442 d e f

D.

Dacianus Præses non fuit in Italia 452 f 792 d Dagobertus Rex psallentium Agaunensium præscribit 84 d

Dalmatius Ep. Cyzicenus 4 sec. 191 d

† Damasus Papa in causa S. Athanasii 243 f 242 a 247 b

† Davidi Regi comparatus B. Ladislaus Gielnovius 577 d e

† Delphinus Ep. Burdegalensis 5 sec. 494 c

Dianius Ep. Cæsareæ in Cappadocia 4 sec. 206 a

Diculfus de Cluain-Brain in Vltonia 3 d

Didacus Gelmirez I Archiep. Compostellan. 12 sec. 27 e

Didacus Spinosa Cardinalis Præses Consilii Hispanici sub Philippo II 667 c

Didymus philosophus Alexandriæ 4 sec. 239 d

Dietmarus ex Abbate Hirsaugiensi Ep. Hildesheimen. 437 a

Diodorus Ep. Tenedi 4 sec. 214 f

Dionysius Comes in causa S. Athanasii 198 f

† Dionysius Ep. Alexandrinus 234 a

† Dionysius Ep. Mediolanensis 224 b d 229 e

Dionysius Pollinaris auctor Vitæ B. Vivaldi 161 d e

Domardus socius S. Marculphi 72 a 76 c

Dominica de Cruce Ord. S. Dominici Duaci 360 f

† Dominicus virginitatis amator 328 f 330 d

Dominicus Capranica Cardinalis 15 sec. 315 f 316 e

Dominicus Zotarellus corpus S. Athanasii defert Venetias 252

Dominina Augeria mater Pii V 619 f

Dominus Wallenus Melrosæ Ab. Ord. Cisterc. 360 b

† Donatus Presb. Catanæ 3 sec. 40 e

Drogo Ep. Metensis Ab. Luxovii 9 sec. 280 a 282 d

Ducem Bavariæ foveri cupit Pius V 637 d

E.

Ebehardus Ep. Babenbergensis 11 sec. 511 e f

Ebionitæ hæretici a S. Philippo Apost. oppugnati 12 c

Ecdicius Præfectus Ægypti sub Iuliano 238 b e

Ekkehardi varii monachi S. Galli, horum unus scriptor Vitæ S. VViboradæ 283 b c 292 f 293 a 294 b

Elegius Ep. Albiensis 9 sec. 151 e

† Eleutherius Ep. Æcanensis in Apulia 386 e

† Eligius Ep. Veromanden. 275 c d

Elisabeth Euangelista Ordinis Prædicator. Samorræ 754 c

Elisabetha Austriaca nupta Casimiro Regi Poloniæ 565 d e

Elisabetha Regina Angliæ 643 e 657 aexcommunicata 658 659

† Eloquius Hibernus 259 f

Emanuel Philibertus Dux Sabaudiæ 16 sec. 664 c 679 a

Emmanuel Comnenus Imper. CP. 16 a c

Emmo Episcopus Senonensis, an Sanctus 167 c

† Engelbertus Archiep. Colonien. 13 sec. 533 e

Engelbertus Ab. S. Galli 10 sec. 289 f 291 a

Eppo Ep. Augustanus 11 sec. 512 a e

Eraclius aut Euraclus Ep. Leodiensis 10 sec. 127 b 128

Erchambertus Ab. Altahensis 10 sec. 504 f 505 e 507 c

Eremius Ep. Thessalonicæ 4 sec. 229 f

Erkanbaldus ex Abbate Fuldensi Archiep. Mogunt. 11 sec. 509 c

Erlebodus Ep. 10 sec. an Bajocensis 79 e f

Ermemirus Pseudo-Episc. Gerundensis 9 sec. 151 a e 153 f 154 d

Ermericus Lusignanus Rex Cypri & Hierosol. circa 1200 annum 16 c 18 a

† Esaias Ordinis Eremit. S. Augustini Cracoviæ 562 b

Ethelredus Rex Merciorum 8 sec. an Sanctus 436 f 437

Eudemōtius, Antonius, Cydonensis sub Ioan. Austriaco 688

Eugenius Bellus Rex Connaciæ 6 sec pater S. Kellaci 104 e

† Eugenius Ep. Carthagin. & ab eo alius Eugenius miraculis clarus 270 f 271 a c 272 a e

Eugenius Papa 3 dedicat Ecclesiam S. Iuvenalis Narniæ 393 e f

Eugenius IV Papa creat. S. Antoninum Archiep. Florent. 315 c e f moritur 319 b

Euodius interest sepulturæ S. Monicæ 479 e

Euphratas Ep. Coloniæ 4 sec. 215 a

† Eusebius Ep. Vercellensis 224 b d 229 e 336 a b

Eusebius Ep. Nicomediensis Arianus 190 d e 193 d f 194 c 205 fEp. CP. 206 a b 212 d

† Eustasius Ab. Luxovien. 275 c 278 a e f 281 c

Eutherius Nestorianus 234 b

Euberhardus de Eppenstein 15 sec. 774 c

F.

† Fantinus Dandinus Ep. Patavinus 15 sec. 256 b

Faara seu Burgundofara Abbatissa 275 a

† Faro Ep. Meldensis initio 7 sec. 274 a

† Fausta Virgo Martyr Cyzici in Hellesponto 420 f

† Fausta uxor S. Caßii, post Ep. Narniensis 392 c 393 c 405 f 406 a 412 e 417 f 418 a

† Felicianus Ep. Fulginas Mart. 388 b 396 a

† Felicis I Papæ an corpus Ostiæ depositum 490 c d

† Felicißima Virgo Martyr Viterbii 167 d

† Felix Ep. Mediolanensis 5 sec. 494 b

Felix Krosowski Prior Ord. S. Maria de Metro 553 d

Ferdinandus Austriacus 656 c d e

Ferdinandus Rebellus scriptor, impactam Societati Iesu calumniam detegit 676 f 677

Ferdinandus Toletus Albanus, Dux in Belgio 641 e 649 e 658 d 659 d e

Festus Præses anno 313, crudelis 381 a, misere perit 382 e

Figueroa Lupus, castrorū Magister sub Ioan. Austriaco 687 c

Flacillus Ep. Antiochenus 198 f 206 a

Fletus eremita degit cum S. Marculpho 73 e 77 f

† Florentius Presb. Roiæ in Gallia, an frater S. Floriani 462 d

Florentius, Theodosius, cubicularius Pii V 693 c

† Florianus Mart. in Aquitania 436 d

† Florianus Patronus Poloniæ 614 b

† Foillanus Ab. Foßis Martyr 118 123 f

Fortunatus Ep. Aquileiæ 4 sec. 229 e

† Frumentius Ep. Æthiopiæ 4 sec. 229 b c

† Franciscus Borgia Soc. Iesu Generalis 672 f

Franciscus Gonzaga Cardinalis moribundus prævidet Pontificatum B. Pii V 628 f

Franciscus Paciecus Cardinalis 668 d

Franciscus Taurisius Archiep. Avenionis & Senarum Cardinalis 672 f

Franciscus de Minerbertiis Archiep. Turettanus 16 sec. 337 b

Franciscus de Hallewin Ep. Ambian. 16 sec. 260 d

Franciscus Gonzaga Generalis FF. Minorum dein Episc. Mantuanus scriptor 593 e

Franciscus Ruiz Episcopus Abulensis 16 sec. 172 e f

Franciscus Rex Francorum 639 f 642 f 643, Corpus a b Hugonottis effossum 644 c 647 e

Franciscus Fuscarius Dux Venetiarum 15 sec. 256 c

Franciscus Diodus Præfectus Venetus Galearum 683 c 687 d

Franciscus Ibarra Sub Ioan. Austriaco 683 f

Franciscus Castilioneus scriptor Vitæ S. Antonini 311 b e 312 c d 326 b 335 b

Franciscus Cataneus Diacetius Ep. Fesulanus 16 sec. 770 a

Franciscus Celaria hæreticus Romæ exustus 661 f 662

Fredericus Austriacus Imp. 15 sec. 320 a b

Fredericus Barbarossa Imp. adhæret Antipapæ 482 d

Fredericus Raganeus Ep. Maßiliensis 16 sec. 770 b

Fredericus Nanius sub Ioan. Austriaco 686 a

Fredericus Saltzburgensis Archiep. 10 sec. 504 c 505 b

Fredericus Shembek Societ. Iesu 553 b 555 e 559 b 797

Frederonna Regina uxor Caroli simplicis 80 a d

† Frigidianus Ep. Lucensis 392 d 393 d

† Frodobertus Ab. Cellen. discipulus S. VValdeberti 276 d e

Frowinus Ab. Montis-Angelorum in Helvetia 12 sec. 309

Frodonius Ep. Barcinonensis 9 sec. 148 c e 151 d e 153 f 154 d

Fruteboldus nobilis Belga 10 sec. 430 a

Fulbertus Ab. Aroasiensis 12 sec. 482 d 487 a

Fulbertus Ab. Luxovii 9 sec. 280 c

† Fursæus frater S. Vltani 118 124 a

Fulvius, Theophilus, Ep. Foroliviensis 16 sec. 770 b

G.

Gabriel a Cueva Dux Albuquercias 16 sec. 662 a

Gabriel Sarbellonus sub Ioan. Austriaco 682 e 687 d

Galeottus Malatesta Princeps 13 sec. 536 e 537 c

Galesinius, scriptor historiæ Translationis Pii V 696 e

Galla Placidia an soror Constantii Imp. attulerit Romam corpus S. Cyriaci 44 c d e

† Gallus Abbas 287 a 303 c

† Garcias Martinez Ordinis Melitensis ex Portuensi diœcesi 754 a

Gaspar Colignius Admiralius Franciæ, dux Hugonottorum 642 d e 643 e f 646 d

Gedeon Ep. Cracoviensis 11 sec. 467 b e

Gedrocius Dux Lituanorum 555 d

† Gelasius Papa reprobat scriptæ de Inventione sanctæ Crucus 362 f

Genesius Lucensis Prior Dominicanus ad Minervam 16 sec. 628 f

Gensericus Wandalorum Rex vastat Italiam 497 b c

Genuenses contribuunt in bellum Turcicum 679 a

Georgius Radzivilius Card. Ep Cracovien. 16 sec 593 e

Georgius Ep. Laodiceæ 4 sec. 214 a 231 c

Georgius Cappadox invasor Sedis Alexandrinæ 228 231 e 234 f 235 a b c

Gerbertus Ab. Moguntinus 11 sec. 511 f

Gerhardus seu Gebhardus Archiep. Moguntinus 13 sec. 772 d

† Germanus Ep. Autißiodorensis a S. Amatore instruitur 57 c d 58 f 59 b fan Magister S. Brioci 92 c din Britannia laborat 262 c d 283 b c

† Germanus Ab. Monast. Grandis-vallis 275 f 276 a

† Gertrudis, ab ea Gertrudis-Berga seu Mons, olim Mons littoris 429 d fovet S. Vltanum 118 f 123 f

Gilbertus Ab. Luxovii 9 sec. 280 c

† Gibrianus Hibernus 260 a

Giraldus Canonicus Regularis Ansedæ in Lusitania an Sanctus? 3 e

Girbertus Ep. Nemausen. 9 sec. 151 e

Giselharius Archiep. Magdeburg. 11 sec 505 c

Gisleria familia Bononiæ olim ampla 619 e

Gislerius, Paulus, consanguineus Pii V 687 d

Gisloranus Ep. Carcassonen. 9 sec. 147 d e 148 a c 151 a

Glorus de Pistorio electus Ep. Fanensis 16 sec, 337 c

Godefridus Hermant Gallice edidit Acta S. Athanasii 186 c

Godomarus Episc. Ausonenfis in Catalonia 9 sec. 151 d e f

Goioza, Franciscus, Cardin. 16 sec. 770 a

Gondoaldus Ep. Melden 7 sec. 274 e

Gonzaga, Franciscus, Archiep. Rhodiensis 17 sec. 714

Gonzaga, Ioannes, Vincentinus Card. 16 sec. 770 a

Gonzaga Sigismundus præfectus militum sub Ioan. Austriaco 682

Gosbertus Archidiac. Leodien. 11 sec. 133 b

Gothmarus Ep. Ozomensis nunc Vicensis 9 sec. 183 f

† Grata vidua Bergomensis 4 f

† Gregorius Nazianzenus de S. Athanasio 186 b 218 a 248 a

Gregorius invasor Sedis Alexandrinæ pulso S. Athanasio 207 e f 208 a 209 210 214 a 215 e 218 e

Grimaldus Abbas externus S. Galli 9 sec. 288 e

Gualterus seu Gualterottus Ep. Accon. 12 & 13 sec. 16 e 18 a

Guarinus Ord. Præmonstrat. Ab. Viconii & Lauduni 438 b c

Guarius dynasta in Connacia 6 sec. 105 e f 106 b

Guido Archiep. Rotomag. 10 sec. 79 e 80 a

Guido, Servidius, Ep. Volaterranus 16 sec. 770 b

Guido Ab. Claravallis 13 sec. 534 a b

† Guido Cortonensis Ordinis Minorum 4 c

Guido Vbaldus Dux Vrbinatium 16 sec. 679 a 687 d

Guidus Zanetus hæreticus captus 662 c

Guilielmus Sirletus Cardinalis ad Pontificatum propositus 627 e

Guilielmus Bastonus Ep. Ticinen. 670 f

Guilielmus Ab. Claravallis 13 sec. 10

Guilielmus Gonzaga Dux Mantuæ 16 sec. 679 a

Guilielmus Ioiosa Prorex Galliæ Narbonen. 16 sec. 673 a

Guilielmus Princeps Auriacus 649 f

Guilielmus Cassodor an. 1516 Auditor Rotæ 337 e 352 c 353 a b

† Gumbertus maritus S. Berthæ 112

Gundebadus Rex Burgundionum 5 & 6 sec. 83 c 86 e f

Gundiochus Rex Burgundionum 5 sec. 86 e

† Gunebaldus Martyr, an filius S. Sigismundi 91 a b

Guntherus monachus Altahensis dein eremita 11 sec. 506 507 a

† Gunthramnus Rex 84 c

H.

Hatto occisor S. Evermari 121 c 124 d 125 d e f

Hæretici in Belgio rebellant 648 649 cæsi 650 a b

Haymarus Ep. Mart. an Tullensis 487 b

Hartmannus scriptor Vitæ S. VViboradæ 9 sec. 283 b e

Hartmannus Abbas externus S. Galli 9 sec. 288 e

Haseco Ep. VVormatiensis 11 sec. 511 f

Hathumuda Abbatissa Gandersheimii filia S. Ottonis Ducis 508 f

Hector Spinula Dux sub Ioan. Austriaco 683 e

† Helanus Hibernus 160 a

† Helena Crucem Christi invenit 361 ecclesiam construit 362

† Helladius Ep Autißiodoren 4 sec. 53 d

Henricus Archiep. Coloniensis 13 sec. 529 a 550 b

Henricus Niger Imp. procurat Canonizationem S. VViboradæ 283 a

Henricus Auceps Rex Germaniæ 303 f

Henricus Rex Castellæ 13 sec. sponsus B. Mafaldæ Reginæ 763 c 764 b

Henricus 2 Valesius Rex Francorum 639 f

Henricus Dux Bavariæ pater S. Henrici Imp. 505 d

Henricus frater S. Cunigundis Dux Baioariæ 11 sec. 511 e 512 e

Henricus I Dux Brabantiæ 12 & 13 sec. 532 f 533 d 534 d

Henricus Stuartus Lennosii Comes 658 f

Henricus fundator cœnobii Murensis in Helvetia 11 sec. 309 e

Heræclius Comes adversarius S. Athanasii 227 c d

† Herculanus unicus Perusii 422

Hermenigildus Ab. Aroquæ in Hisp. 10 sec. 764 c

† Hermes Præfectus Vrbis 371 c d e f 372

Hermolaus Barbarus Ep. Veronensis 251 b c d

Heroes a S. Philippo baptizatus creatur Episcopus 15

Herswindis prima Abbatissa Thorensis an colatur 436 c

Hesychius Castrensis in Concil. Sardicensi 212 e f

Hezilo Episcopus Hildesheimensis 11 sec. 517 c 518 f

Hildiwardus Ep. Citizensis 11 sec. 511 e f

Hieronymus Rusticuccius Cardinalis sub Pio V 669 f 694 f 702 f

Hieronymus Manrique Episc. Abulensis 16 sec. 173 d

Hieronymus de Savanarololla Ord. Prædic. 351 f

Hieronymus Catena scriptor Vitæ B. Pii V 616 b c 617 b

† Hieronymo Doctori addicta B. Mafalda Regina 765 b

† Hilarii corpus ab hæreticis dispersum 644 a

Hiltolphus Ep. Mantuanus 11 sec. 511 f 312 e

Hilsundis uxor B. Aufridi, dein Sanctimonialis 429 c

Hiltrudæ soror B. Rachildæ apud S. Gallum 292 b

Hippolytus Aldobrandinus Auditor Rotæ postea Clemens VIII 673

Hippolytus Rubeus Ep. Ticinen. Cærdinal 672 f

Hitto frater S. VViboradæ Clericus S. Galli 283 f 296

Holsanus Dux Lituanorum 555 d e

Honoricus Rex VVandalorum in Africa 271 f

Hepidanus monachus S. Galli, scriptor Vitæ S. VViboradæ 11 sec. 283 d

Horatius Vrsinus sub Ioan. Austriaco 684 f 687 d

† Hosius in causa S. Athanasii 212 e 213 a f 221 e 225 b c d e 229 e

Hubaldus Allucingulus Ep. Ostien. dein Lucius 3 Papa 485 d

Hugo Abbas S. Saturnini Tolosæ 9 sec. 147 d e

Hugo de Pirrepont Ep. Leodiensis 13 sec. 533 e f 534 e

Hugolinus Marsellius Ep. Glandatensis 16 sec. 770 a

Hugonotti in Gallia insolentes 16 sec. 639 e f 640 643 d e f 644 a b cprælio victi 645 a

Humiliati monachi conati S. Carolum Borromæum occidere, 663 & morte puniti 664 b, eorum Ordo extinctus 664 c

Hunfridus Archiep. Parthenopoli seu Magdeburg. 11 sec. 511 f

Hungari vastant Bavariam, Sueviam, 289 c d

I.

Iacobus filius Zebedæi Apostolus 18 c f

† Iacobus Tifernas Ord. Minorum 4 f

Iacobus de Vitriaco Cardinalis 4 d

Iacobus Lusinianus ultimus Rex Cypri 666 c

Iacobus Simonettus an. 1516 Auditor Rotæ 337 a 352 c 353 a b

Iacobus de Glogovia primus Guardianus VVarsaviæ 566 a

Iagello, VVladislaus dictus, primus Rex Poloniæ 554 a 555 d e 562 f 570 b 779 e

Ignatius Ab. Montis-Angelorum in Helvetiæ 17 sec. 309 b

Ingobertus Ep. Vrgellensis 9 sec. 151 e

Ingofredus Ab. Luxovii 7 sec. 279 c

† Innocentii Papæ Reliquiæ Hildeshemii 508 f 509 f

Innocentius 2 Papa Leodii dein Remis in Synodo 522 e f Sanctis adscribit S. Godehardum 523 a b

Innocentius 6 Papa Beatis adseribit Gregorium Augustinianum 535 c 536 e f

Innocentius S. Mariæ in Dominica Cardinalis 16 sec. 352 f 353 b

Innocentius de Pandulsis Ep. Troianus 16 sec. 357 c

Ioanna a Cruce Ord. S. Francisci in Hispania 362 e

Ioanna Regina Navarræ hæretica 16 sec. 337 c

† Ioannis Bapt. Reliquiæ 237 f 238 c

† Ioannis Chrysost. exulis epistola ad S. Venerium 495 b c

† Ioannes Capistranus Ord. Minorum 550 f 551 b

† Ioannes Bonus Ord. Eremitarum S. Augustini 5 b

† Ioannes Cantius Doctor Cracoviæ 15 sec 555 e f 562 a 563 b e 790 c

Ioannes IX Papa, 11 sec. 511 d 512 d

Ioannes XXI Papa dat Indulgentias Ecclesiæ Narn. 595 a b

Ioannes XXII Papa creat B. Alexandrum Vinciolum Episcopum Nuceriæ 778 b c

Ioannes Aldobrandinus Cardinalis sub Pio V 669 f

Ioannes de Turre cremata Cardinalis 15 sec. 319 d 320 f

Ioannes Dominicus Ord. Prædicat. Cardinalis 14 sec. 314 e 316 b c

Ioan, Franc. Commendonus Cardin. a Pio V. ablegatus in Germaniam 636 b c

Ioan. Franc. Sangeorgius Cardin. Ep. Aquensis 672 f

Ioan. Ludovicus Malinus Cardin. 15 sec. 332 c d

Ioan. Moronus Cardinalis ad Pontificatum propositus 627 c 669 f 670 a

Ioan. Paulus ab Ecclesia Cardin. sub Pio V 669 f

Ioann. Petrus Caraffa Cardin. 16 sec. 622 e f

Ioan. Bapt. Cassaneus Archiep. Rossani, dein Papa Vrbanus VII, 663 b

Ioan. Archiep. Moguntinus 15 sec. 772 f

Ioan. Demetrius Solckowski Archiep. Leopol. 16 sec. 591 e

Ioan. Albertus Ep. VVarsavien. dein Cracovien. filius Sigismundi 3 Regis 395 e

Ioan. de Albertis Ep. Cortonen. 16 sec. 770 b

Ioan. Antonius de Graßis Ep. Faventinus 16 sec. 770 h

Ioan. Bapt. Milandrius Ep. olim Marsicanus 16 sec. 770 b

Ioannes Ep. Genuensis 10 sec. 273 a

Ioannes de Cortona Ep. Genuensis 13 sec. 15 f

Ioan. Odescalcus Ep. Pinnensium 682 c

Ioann. Ep. Florentinus 13 sec. 15 f

Ioan. Paulus Bucciarellus Ep. Narnien. curat elevari corpus S. Iuvenalis 398 a

Ioannes Albertus Rex Poloniæ 15 sec. 556 f 562 f 576 a

Ioannes Lusinianus Rex Cypri 666 b

Ioannes Austriacus Dux belli electus 670 e 682 & seqq. dolet ob mortem Pii V 698 f

Ioannes Contarenus Dux sub Ioanne Austriaco 686 a

Ioannes Medices Cosmi primogenitus 319 f 320 f

Ioan. Andreas Auria Dux Melphiæ 16 sec. 662 d 668 c 681 a 683 d 686 f 687 a

Ioan. Petrus Gislerius Præsul Romanus sub Pio V 672 f

Ioan. a Stunica Orator Philippi 2 ad Pium V 668 d

Ioan. Hieronymus Albanus Comes Bergomensis 703 a

Ioan. Præpositus Lubischaviensis Confessarius B. Michaëlis Gedrocii 553 e

Ioan. Houthon Carthusianus sub Henrico VIII in Anglia occisus 437 e f

Ioan. Niger Canonicus Fossanensis, scriptor vitæ & miraculorum S. Iuvenalis Fossani quiescenties 406 f 407 408, 409 a

Ioan. Antonius Gabutius scriptor Vitæ Pii V. 616 e 617 a

Ioan. Trzcianus scriptor 15 sec. 249 f

Ioannes de Celliis pater B. Georgii Augustiniani 535 f

Ioannes Feltanus Britannus Catholicus 658 f 659 a

Ioannes caput Meletianæ factionis 194 f 195 d 204 e f

Ioffredus Comes Avenione pater S. Iuliani Hospitatoris 427 a

† Ioseph Barsabas 21 b

Iovianus Imp. in causa S. Athanasii 239 240

Iovinianus Præses Auscii in Vasconia 384 c e

† Irenæus Ep. Lugduni 56 a, corpus dispersum 644 c

Isibyras Presb. in causa Arii 194 b c 195 a 198

† Iudas Apostolus habitus frater S. Iacobi fratris Domini 20 d e 33 d

† Iudas Cyriacus, fingitur Crucem Christi revelasse 363

† Iuliani Hospitatoris Acta MS. indicata 426 f 427 a b c

Iulianus apostata in causa S. Athanasii 234 e 235 d 238 239 an palam in Christianos crudelis? 443 a b

Iulius Aquaviva Referendarius Pii V 663 b

Iulius Gubernator Galliæ Augustoduni 5 sec. 58 f 59 a

Iulius I Papa in causa S. Athanasii 206 b f 207 c 208 b 211 f 213 f 216 b 222 d

† Iusti & Pastoris ecclesia Narbonæ 147 e 149 a 150 a c

† Iusti Lugdunensis Reliquiæ dispersæ 644 a

K.

† Kentigernus magister S. Asaphi 82 b

Kerburga reclusa apud S. Gallum 299 a

Kieranus Ab. Cluanensis in Hibernia 105 a c d

Kobeni famula S. VViboradæ 294 b c 298 f

L.

Ladislaus Rex Hungariæ 16 sec. 582 c

Ladislaus Vngarus Guardianus Cracoviensis 593 e f

Lantbertus Imp. in Italia 9 sec. 393 c

† Lamberti Mart. corpus Pisauri 422 a b

Lambertus Abbas Aroasiæ 12 sec. 487 b

Landus, Antonius, sub Ioan. Austriaco 688 b

Lanoius, Pompeius, Principis Sulmonæ frater 682 f

† Lanto Ep. Constantiensis Gal. 6 sec. 71 a

Lauretanus, Ioannes, sub Ioan. Austriaco 686 c

Laurentius (aliis Mozenicus) Iustinianus 253 b 254 a e 255 d

† Lazari a Christo suscitati cultus CP. 438 e f militia approbata 653 a

Leo X Florentiæ anno 1516 agit 337 a, promotor Canonizationis S. Antonini 342 a

Leo Imp. evocat S. Valerianum Forolivio 496 f

Leo Armenus Imp. iconomachus 501 b

Leobarus Dux Gothorum in Italia 5 sec. 497 c

† Leolini ecclesia in Hetruria 140 e f

Leonardus Ser-Vberti scriptor Vitæ S. Antonini 311 c e 312 c d 326 a 335 b

Leonardus tit. S. Petri ad Vincula Cardinal. 16 sec. 352 e f 353 b

Leontius Ep. Arianus Antiochiæ 4 sec. 431 c

Liberius Papa in causa S. Athanasii 222 d e 223 c 224 f 225 243 d e

Licinianus Ep. Carthaginensis in Hispania 438 b, an Sanctus? 792 a

Liebzo Archiep. Hamburgensis 11 sec. 512 b

† Lini Papæ corpus an Ostiæ depositum 490 c d e

Lodronius, Albericus, præfectus militum Germanorum sub Ioan. Austriaco 681 e

Lucas Alamannus Ep. Mathisconen. 16 sec. 770 b

Lucas de Rydzyna Præses Capituli Cracoviensis Minorum 573 d

Lucialius, Calaber apostata, Algerii Præses 674 c d 686 f 687 a b 688 a

† Lucifer Ep. Calaritanus 123 e 224 b 229 e 230 f 233 d 236 b c 237 e

Lucius III Papa mittit Reliquias S. Floriani in Poloniam 467 a c

Lucius Ep. Adrianopolis 4 sec. 214 e

Lucius Ep. Alexandr. Arianus 4 sec. 247 a

† Ludolphus Dux Saxoniæ Martyr 508 e 509 e

Ludovica de Linange Abbatissa Avennaci 16 sec. 112 c

Ludovicus de Torres Legatus Pii V ad Reges Hispaniæ 666 e 667 e 674 f

Ludovicus Gonsalvius Camara Soc. Iesu Confessarius suadet nuptias Sebastiano Regi Lusitaniæ, & dissuadet bellum Africanum, injuste calumniam passus 677

Ludovicus Nassovius frater Auriaci 649 f

Ludovicus Borbonus Princeps Condæus 643 b c

Ludovicus Marcellius Ep. Ioppensis, Clusini Coadjutor 16 sec. 770 b

Ludovici XI eorpus ab Hugonottis effossum 644 c

Luizo Ep. Haverbergensis 11 sec. 511 f

† Lupus Ep. Trecensis 263 b

Lusiniani Reges Cypri 666 b c

Littorius Dux Romanorum in Gallia occisus 5 sec. 60 e 61

M.

† Macarius Ep. Hierosolymis Crucem Christi invenit 361 362

Macedonius Ep. Mopsuestiæ 4 sec. 206 a

Macedonius hæreticus Ep. CP. 233 c

Maclarius Ep. Lutovensis 9 sec. 148 d 151 e

Maghtildis soror B. Alexandri Cisterc. ex prosapia Regem Scotiæ? 434

Magnentius tyrannus in locum Constantis 221 b

† Magni præfectura S. Galli 295 a

Magnus Norwegiæ Rex an Sanctus? 3 d

Mahometes Syrochus Præses Alexandriæ, in prælio cum Ioan. Austriaco 684 b 686 a

Malatestæ familiæ origo 537 d, Principatus 537 c

† Mamæ Mart. ecclesia Vapinci 109 d

† Mamertinus Presbyter Autißiodor. 453 c d e

† Mammes Martyr a leone defensus 139 c

Manichæus 237 c

Mantica Ep. Famagustanus 17 sec. 714 c

Maphæus Vegius Datarius Martini V scriptor 491 e f

† Marcelli Mart. ecclesia Cabilone 109 c

Marcellus Ep. Ancyræ 4 sec. 220

Marcellus Ep. in Campania 4 sec. 223 c

Marcus Papa 211 b

Marcus Antonius Columna Cardinalis Dux Paleani & Taleviotii 16 sec. 667 e 670 f 674 b c 681 b e 682 e 683 d e 685 a 686 b 687 a d 690 a b c

Marcus de Strozziis Canonicus Florentinus 16 sec. 337 c

Marcus Presbyter, intimus S. Antonini 314 f

Margarita Austriaca Gubernatrix Belgii 648 c

Margarita Valesia Henrico IV desponsa 675 c d 676 c

† Maria Iacobi seu Maria Cleophæ in Euangelio 21 a

Maria Stuarta Regina Scotiæ 656 f 657 a

Maria Alphonsa Clarissa Asturicæ in Hispania 168 a

† Mariamne soror S. Philippi Apost. 14 a

Maripatrus, Catharinus, sub Ioan. Austriaco 685 c

Maris Ep. Chalcedone 4 sec. 206 a

Marius Dux equitum Cosmi Ducis Etruriæ 646 d

Martha sponsa S. Amatori obtrusa & relicta 52 e f 53, fit sanctimonialis 53 d

Martini V Papæ Acta circa translationem S. Monicæ 489 f 491 d

† Martinus Turonen. dæmones pellit 54 f

Corpus ab hæreticis dispersum 643 a

Martinus Baronius edit Vitam B. Stanislai Canon. Regularis 779 e f

Massæus Bardius Ep. Clusinus 16 sec. 770 b

Matfredus Archiep. Aquensis 9 sec. 151 d

Matthæus, filius Alphæi, frater S. Iacobi Apost. 19

Matthæus Contrarollus Datarius, dein Cardinalis 672 f

Matthæus Pança anno 1519 invenit sepulcrum S. Secundi 170 c

Mauritius Burgensis in Hispania Ep. 13 sec. 764 b

Maurus Ep. Ameliensis 13 sec. 394 d 396 b

Maximilianus Imp. a Pio V admonitus 635 f 636 a 656 661 b 665 c f 677 f 678. Visitat Ecclesiam S. Philippi Presb. 774 c

† Maximinus Ep. Treviren. 203 c

† Maximus Ep. Genevensis 6 sec. 84 a

† Maximus Ep. Hierosolymitanus 4 sec. 202

Maximus Præses Anscii in Vasconia 384 c e

Medulacus hæreticus Bergomi carceri inclusus 621 f

Meginhardus Ep. Wirceburgensis 11 sec. 511 e f

† Meinwercus Ep. Paderbornensis 11 sec. 511 e f

Melchior Carnerius Soc. Iesu laborat in Æthiopia 65 e f

Meletius Ep. Ægypti schismaticus 190 a 192 b 193 a

Meliton seu Mellitus Episc. Laodicensis, an scriptor Vitæ S. Philippi Apostoli? 7 f

Melitensis Ordinis Magister Ioannes Valetta 709 d

Mellinus Ab. Luxonien. 8 sec. 279 c d

Menghardus, cui inscripsit Arnoldus Vitam S. Godehardi 501 f 503 c

† Mercurialis Ep Forolivii 396 a 497 f

Metius, Iacobus, Dalmata sub Ican. Austriaco 688 c

Michael Bonellus, pronepos B. Pii V, Cardinalis rebus agendis præficitur 630 b c 669 f 672 e f 709 b c d

Michael Turrianus Ep. Cenetensis, Cardinalis in Galliam missus a Pio V 640 b c

Michael Antibaren. Ep. 13 sec. 394 c

Michaël Ep. Taraconensis 12 sec. 523 a e

Michaël Konarski Palatinus Pomeraniæ 17 sec. 611 a

Migetius seu Metius Ep. Lingonen. 6 & 7 sec. 279 e f

Mochoemius de Tyrdaglug Hibernus 5 e

Monachus Cancellarius Hierosolymis, Archiep. Cæsarien. Patriarcha Hierosol. 16

Moncada, Michael, cum Ioan. Austriaco 687 c

Montorius Episc. Neocastrensis 17 sec. 714 c

† Monulphus & Gundulphus Ep. Traject. 135 a

Moschorum Dux in Turcas excitatur a Pio V 660 b c d, petit Roma fidei Magistros 679 679 e f

Muredacus Hibernus 105 106 107

Musanus Comes in Concil. Sardicensi 212 e f

N.

Narcissus Ep. Neroniadis 4 sec. 206 a 231 c

Nectanus de Kill-unctre nepos S. Patricii 167 d

Nepotianus sumpto Imperio occisus 221 b

Nestorius Præfectus Ægypti sub Constantio Imp. 217 b

† Nicetius Ep Vesontionen. 279 a f

Nicetas Paphlago scripsit Vitam S. Philippi Apostoli 8 b, Iacobi Apostoli 19 e

† Nicolaus Myrensis fugit consortia mulierum 328 f

Nicolaus IV Papa dat Indulgentius ecclesiæ Narniensi 394 f

Nicolaus V Papa æstimat S. Antoninum Archiep. 319 b c

Nicolaus Ebroicensis Ep. Suffragan. Ambian 16 sec. 260 d

Nicolaus Abbas Brzestensis in Polonia 553 d e

Nicolaus Ormanetus a S. Carolo Borromæo ad Pium V missus 664 a

Nicolaus pater S. Antonini 314 d 316 b

Nicolaus Tornabonus Ep. Burgi S. Sepulchri 16 sec. 770 e

Nigebertus Ep Vrgellitanus 9 sec. 148 d 149 f

† Norbertus Ep. Magdeburgensis 12 sec. 522 f

Notkerus medicus monachus S. Galli 291 d

O.

Octavius Farnesius Dux Parmen. 16 sec. 661 f 679 a 687 d

Octavius Gonzaga sub Ioan. Austriaco 681 f

Odettus Castitionætus Cardinali, depositus 640 d

Odescalcus sive Paulus Odescalcus 655 682 b

Odilo Dux Bavariæ 7 sec. 505 a

† Odinus Fossani in Pedemontio 409 a

Odo Rex Francorum 9 sec. 148 e 152 b

† Oliva Virgo Martyr an Ordinis B. Maria de Mercede 167 c

Olympius Ep. Ænis in Thracia 14 sec. 214 f

Orsinus, Iustinianus cubicularius Pii V 693 c

† Orientius & Patientia Martyres Oscæ in Hispania, an parentes S. Laurentii Levitæ 4 e

Orlandus Ep Narniensis 13 sec. 394 de 396 b

Ormanetus Nicolaus Episc. Patavinus 710 a 711 b

Osdagus Ep. Hildesheimensis 10 sec. 509 a f

Ottonis 2 Imper. obitus 504 d 505 c

Otto 3 Imp. bene facit Eccl. Vltrajectinæ 430 b

Otwinus Ep. Hildesheimensis 510 c

P.

Padilia, Petrus, cum Ioanne Austriaco 687 c

Palatino Electori obsisti cupit Pius V 637 c

Palentini seu Palatini Comites Rupertus Rex Romanorum, Ludovicus filius, Ludovicus Dapifer, Fredericus & Rupertus Ruperti Regis nepotes 15 sec. 774 b c

† Palladius Ep. missus in Scotiam 259 d e

† Paphnutius Confessor 4 sec. 201 a

Paschasius Broëtus Soc. Iesu sit Sacerdos 260 e

Pasqualicus, Antonius sub Ioan Austriaca 688 b

Pasqualis Quesnel de Symbolo Quicumq; vult 757 c

† Patiens Ep Lugdunensis 5 sec. 67 68

Patricius pater S. Augustini 480 d

Paulina soror B Pii V 624 d

Paulinus Ep. Antiochiæ 237 e

† Paulinus Ep Nolanus 5 sec. 494 b c

† Paulinus Ep Trevirensis 223 a 224 b e 229 a

Pauli IV sepulcrum erectum a Pio V 701 f

Paulo V dedicatur Vita Pii V 617 618

Paulus Bigazzium Ord. Silvestrinorum 438 d

† Paulus Ep. Constantinopol. 4 sec. 205 b 206 a

† Paulus Ep. Narbon. 148 e 153 b c 154 f 155 b

† Paulus Eremita 424 a

Paulus frater Comitis Sanctæ — Floræ 681 f 686 d

Paulus Ep Aptensis 9 sec. 151 d

Paulus Ep Lucerionensis, dein Vilnensis 16 sec. 555 e

Paulus G sterius pater Pii V 619 f

Paulus Odescalcus, Nuntius Apostolicus in Sicilia 16 sec. 653 a

Paulus nepos Pii V Custodiæ Papali Præpositus 709 a b

Paulus Præfectus pæditum Cosmi Ducis Florentiæ 646 d

Paulus Sfortia Comes S. Floræ Dux exercitus Pii V 646 d

Paulus Samosatenus hæreticus 237 c

Pelagius Lamecensis Episc. 13 sec. 764 d

† Peregrinus Ep. Autißiodoren. 453 b c d

Perronus Ep. Larinensis 13 sec. 394 d 396 a

Persarum Rex Sciecus Thomas 1671 anno 690 f

† Petrus Ep. Alexandrinus Mart. 188 f 189 a

Petrus Barbus Cardinalis 15 sec. 319 d 320 f

Petrus Donatus Cæsius Cardinalis sub Pio V 669 f

Petrus Assalbitus Ep. Alectensis in Gallia 15 sec. 489 c e 490 a

Petrus Ep. Alexandr. successor S. Athanasii 246 f 247

Petrus Ep. Briocensis 13 sec.84b e

Petrus Episc. Florent 12 & 13 sec. 16 d

Petrus Ep. Stanensis 13 sec. 394

Petrus de VValenburg Suffraganeus Colonien. 18 sec. 81 c

Petrus Franc. Laurentii de Medicis 3 7 d

Petrus Gravita Societatis Iesu 401 f 402 403 b d

Petrus Iustinianus Præfectus Melitensium sub Ioan. Austriaco 683 e 687 a

Petrus Tarus Præsul Romanus sub Pio V 672 f

Petrus Bapt. Lumellinus sub Ioanne Austriaco 683 a

Petrus Carnesius Protonotarius hæreticus exustus 662 b

Philargius Præfectus Ægypti apostata 208 f 214 e 218 f

† Philippus Diaconus & 4 ejus filiæ 10 a b

† Philippus Ep. Nucerinus 13 sec. 777 f

Philippus II Rex Hispaniarum gaudet in electione Pii V 629 b, suppetias mittit contra Hugonottos 645 c, agit contra rebelles in Belgio 676 647, fœdus ut ineat contra Turcas rogatur 666 e f 667 672 673 674

Philippus Princeps Achaiæ & Pedemontii 15 sec. 415 b

Philoxenus Presb. Legatus Iulii Papæ 213 f

Pialim Dux claßis Turcicæ in prælio cum Ioan. Austriaco 684 d

Piligrinus Archiep. Coloniensis 11 sec. 511 f

Piligrinus Ep. Passaviensis 10 sec. 505 c

† Priminus extruit Altahense monasterium 505 a

Pippinus Herstallius corpus S. Evermari sepelit 121 e 126 c d

Pistus Ep. Arianus Alexandriæ 4 sec. 206 a b c 210 a

Pit V nepotes, Philippus, Sebastianus, Antonius, Michaël & Ioannes 789 b c f 710 a b c

Pius Papa 312 b, excipit S. Antoninum Legatum 320 a, ejus exequiis interest 323 f

† Polycarpi nomen intrusum Actis S. Andeoli, inde expungendum 35 b

Polycarpus an auctor Vitæ S. Syncleticæ 245 e

Polycrates Episc. Ephesinus scriptor 9 b c

Portaus Turca in prælio cum Ioan. Austriaco 684 c 685 b 686 d 688 a

† Possessor Ep. Constantiensis Gall. 6 sec, 71 e 75 f

Prima, an aliqua Martyr sepulta apud Ostiam Tiberinam 489 a

Priscillianus Præses Bithyniæ 460 c d

† Probus Ep. Reatinus 386 e

† Proiectitius Mart Bergomi 472 f

† Proterius Ep. Alexandr. 248 d e

† Pyoterius monachus in Ægypto 19 e

Q.

Qvadragesima in Sardinia an Sancta 436 e

† Quirici & Iulittæ corpora per S. Amatorem dicuntur delata in Gallias 51 f

† Quirinus Tribunus Vrbis 371 d 372 c e 373

Quirinus, Marcus, Legatus claßis Venetæ sub Ioan. Austriaco 681 a 683 e

Quirinus, Vincentius, sub Ioan. Austriaco 688 b

R.

Radulphus Abbas Agaunensis 12 sec. 482 e 484 a c 487 a

Radzivilius Cardinalis 17 sec. 559 b c d e f 560 a

Raymundus I Comes & Marchio Tolosanus 8 sec. 64 b

Raynerus Prior Ecclesiæ Hierosolymis 13 sec. 15 f 16 d 17 a

Rambrechtus Ep. Virdunensis 11 sec. 511 f

Ratharius Ep. Tarvisinus 7 aut 8 sec. 270 c e

Rathmundus Ab. Altahensis in Bavaria 11 sec. 507 a 515 a

Ranaldus Messanen, Ep. 13 sec. 394 c 395 f

† Raynaldus Episc. Nucerinus 13 sec. 777 b a

Razalinus Presb. apud Tungros 10 sec. 127 b e 128

Rechabitæ apud Iudæos 34 f

Regibertus fundator monasterii S. Blasii in Helvetia 10 sec. 309 e

Reginboldus Ab. Loresheimensis 11 sec. 511 f

Reginoldus Ep. Aldenbergensis 11 sec. 511 f

Reginoldus Presb. Altahensis in Bavaria 11 sec. 502 f

Reinosus, Franciscus, Ep. Corduben. 712 e

Relingenda Ducissa Sueviæ 10 sec. 289 b c

† Remaclus fama virtutum clarus 124 b

Requiesensis, Ludovicus, Major Castellæ Præceptor 681 f 682 e 683 e 685 a 686 a e 687 c

† Reticius Ep. Augustodunen. 4 sec. 58 d

Ricardus Dux Aquitaniæ 9 sec. quis 142 f 143 a 144 a

Richardus Ab. Fuldensis 11 sec. 511 f

Richardus de Merode & de Frentz 429 f

Richelmus seu Richelinus Ep. Forolivii 13 sec. 496 b c

Riculfus Ep. Elnensis 9 sec. 151 e

Robertus Bungus Ep. Bergomensis 13 sec. 472 f

Rodolphus Ep. Slesvicensis 11 sec. 511 f

Rodulfus Pius Carpensis Cardinalis 702 c d

† Romæi corpus Lucæ ad ecclesiam S. Petri relatu 471 a b e

Romagaßius, Matutinus, Miles Ordinis Hierosolymitani 688 a

Romanus Ep. Alyphanus in Samnio 13 sec. 394 d

Romanus Ep. Crohensis in Albania 13 sec. 394 d

Ronardus socius S. Marculphi 73 d 77 f

Rorico Ep. Ambianensis 11 sec. 44 e

Rostagnus Archiep. Arelat. 9 sec. 151 d

Ruffinianus Ep. an Neapoli 236 d e f

Ruverius, Franciscus Maria, filius Ducis Vrbini 681 f

S.

Sabellius hæreticus 237 c

Sabellus, Troilus, cum Ioanne Austriaco 687 d

Sacratus Episc. Comaclensis 17 sec. 714 c

† Salaberga Abbatissa a S. Walderberto adiuta276b c

† Salomea Regina Poloniæ apud Clarissas 562 a

Salomon 2 Episc. Constantiæ in Suevia 9 sec. 286 d 297 d 299 a

Salomon 3 Ep. Constantiæ in Suevia 9 & 10 sec. 287 b

† Sancia Regina, Sancii Lusitaniæ Regis filia 763 c 775 776

Sancius Rex Lusitaniæ 13 sec. pater BB. Tarasia, Mafaldæ & Sanciæ 763 a 764 a

Sapientia de Remeja Ord. Cisterciensis in Belgio 5 d

Sarpallerus, Guilielmus, Cubicularius Pii V & Sixti V 694 f

Saulius, Alexander, ex Bernabita Ep. Aleriensis dein Ticinensis 706 a b

† Sebastiani Mart. ex legione Thebæa corpus Fossani 407 b 408 b

Sebastianus nepos Pii V Ep. Strangelensis in Calabria 710 a

Sebastianus Dux Manichæus in Ægypto sub Constantio Imp. 228 d

Sebastianus Rex Lusitaniæ 667 f 668 a 674 f675 676 677 693 d

Sebastianus Venerius Præfectus claßis Venetæ sub Ioan. Austriaco 661 e 682 e 683 d e 686 b c 687 a

Secundus Ep. Arianus 4 sec. 206 a

† Secundus Presb. Mart. Alexandriæ 4 sec. 228 d

Selva Pseudo Episc, Tarraconen. 9 sec 149 f 151 c d e 152 153 154

† Serapion Ep. cui scripsit S. Athanasius 232 f

† Sergii & Bacchi ecclesia Andegavis 94 f

Sergius II Papa dat Reliquias Ep Hildesheimensi 508 b

† Servatius Ep. Trajectensis 232 e. Miraculus clarus 124 c 135 e

Servus-Dei Ep. Gerunden. 9 sec. 131 e

Severina uxor Aureliani Comitis Christiana 374 a b

† Severinus Ep. Colonien. 266 b

† Severus Ep. Trevieren. 4 sec. 266 b c

Severus Imp. S. Andeolum curat occidi 38 39

Sfortia Comes Sanctæ-Floræ 682 f 683 d 686

Sigebertus Ep. Mindensis 11 sec. 511 e f

Sigebodus Ep Narbonen. 9 sec. 143 a b 151 c

Sigefridus Archiep. Moguntinus 15 sec. 772 a

Sigericus filius S. Sigismundi Regis 85 d 87 b

Sigifridus Mimigardensis Ep. 11 sec. 81 f

Sigismundus Imp. a S. Sigismundo apellatus 89 d f

Sigismundus Rex Poloniæ 16 sec. 556 f 557 f 562 f 660 679 b c. Societati Iesu collegia fundat 590 d 661 b

Silvius Passerinus Cardinalis 16 sec. 337 b

Silvius Portius sub Ioan. Austriaco 686 a

† Simeon Christum in ulnis habuit 27 c d

† Simon de Lipnica Ord. Minorum 15 sec. 555 a f 562 a 563 e 780 b

† Simplicianus Ep. Mendiolanensis 4 sec. 494 b c

† Simplicius Ep. Augustodunen. 5 sec. 58 c

Simplicius Iudex Tarsi sub Diocletiano 454 d

Sinnarius Comes Vrgellæ 9 sec. 152 a b 154 b e

Sixtus V Papa approbat Confraternitatem S. Annæ 594 d e. Monumentum ponit B. Pio V 693 f 694 f 695. Confirmat translationem S. Antonini Florentini 770 c

Socherus, Hieronymus ex Generali Cisterc. Cardin. 706 a

Solimannus Imp. Turcarum obsides Melitam 637 e. Occupat Iuliam & Sigetum in Hungaria & moritur 639 e

Solimus II Imp. Turcarum 16 sec. 639 d 666 678 c 692 f 693 a

Sophia soror Ottonis III Imp. Abbatissa Gandershemii 508 f 511 e f 516 f

Specianus, Pompeius, sub Ioan. Austriaco 689 d

Spirellus Bencius Ep. Politianus 16 sec. 770 a

† Stanislaus Baryczka Presb. Mart. Cracoviæ 562 a 563 e

† Stanislaus de Casimiria 15 sec. 555 a f

Stanislaus Karnkowski Ep. Cruacensis & Archiep Gnesnensis 16 sec. 588 f 589 590 592 c

Stanislaus Pudicus Rex Poloniæ 13 sec. 555 c

Stanislaus Salzlowski Ab. Tinecensis in Polonia 779 b

Stanislaus Præpositus Bystryciensis in Lituania 553 a

Stanislaus Intrykowski Præpositus Libischoviensis Ordinis S. Mariæ de Metro 553 d

Stanislaus Bidigosta Polonus Carmelita in Prußia trucidatus 168 a b

Stanislaus de Slapii socius datus B. Ladislao Gielnovio seni 573 e f

Stephanus Princeps Walachorum 16 sec. 576 a b

Stephanus Africanus Presb. scriptor Vitæ S. Amatoris Ep. Autißiodoren. 50 c d

Stephanus Ep. Vlyxbonesis 13 sec. 394 d 396 b

† Suente slaus Cracoviæ 15 sec. 555 e f 557 b c 780 c

Sultanus Rex Mempheos 666 b

Superantius, Benedictus, sub Ioan. Austriaco 688 b

Symmachus Præfectus urbis Romanæ 4 sec. 477 d

† Symphoriani cella dedicatur Augustoduni 58 d

† Syncleticæ Vita num a S. Athanasio scripta 245 d e f

† Syri ecclesia Genuæ 273 c d

Syrianus Dux Præfectus Ægypti sub Constantio Imp. 226

T.

Tadilo Vicedominus, & Decanus Ecclesiæ Hildesheimensis 11 sec. 512 b c d

† Tarasia Regina, Sancii Lusitaniæ Regis filia 763 a

Taurus Præfectus Prætorio 4 sec. 222 a

Tellius Palentinus Ep. 13 sec. 764 b

† Terentianus Ep. Tudertinus Mart. 388 b 399 a

Tendolenus Abbas S. Sequari 276 e

Theodaldus Archiep. Narbonen. 9 sec. 147 e

† Theodoricus Ab. in Ormonte Remorum 94 f

Theodoricus Ep. Constantien. Cancellarius Henrici Nigri Imp. 11 sec. 285 a

Theodoricus Rex Gothorum in Gallia 5 sec. 60 e 61 e

† Theodora soror S. Hermetis Præfecti Vrbis 373 f

Theodorus Ep. Feltrensis 15 sec. 250 a

Theodorus Ep. Heracleæ 4 sec. 206 a

Theodosius Kijoviensis, an Sanctus? 360 c

Theoduinus Ep. Leodien. 11 sec. 132 d 133 b

Theodulus Ep. Tracanopoli in Thracia 4 sec. 214 f

Theognius Ep. Nicænus 4 sec. 193 d

Theophilus Ep. Alexandrinus 4 & 5 sec. 494 e f

Thetmarus Mindensis Ecclesiæ an Præpositus 504 505 d

Theutarius Ep. Gerundensis 9 sec. 148 d

Thiedericus Ep. Misnensis 11 sec. 511 f

Thietmarus Ep. Hildesheimensis 11 sec. 518 f

† Thomas Aquinas castitatis amator 328 f 330 d. Ejus cultus a Pio V promotus 633 b

Thomas Cajetanus Ord. Prædic Cardinalis 352 b

Thomas Ep. Aderarum seu Acerrarum in Apuntia 13 sec. 394 d

Thomas Oborski Ep. Laudicensis Suffraganeus Cracoviensis 560 d

Thomas Piolatus anno 1622 Ep. Foskoni 409 d

Thomas Norfolciæ Dux Catholicus 16 sec. 658 e 659 b c

Thomas Northumbriæ Comes Catholicus 659 a

Thomas Orfinus Visitator Apostolicus Neapoli 651 c d e

Thomasia mater S. Antonini 314 d

† Thyrsus Diaconus in Gallias missus 35 c 36 b

Timotheus Ep. Alexandrinus Catholicus 4 sec. 248 a

† Titianus Ep. Brixiensis 498 e

Titianus Ep. Tarvisinus 7 aut 8 sec. 270 c e f

Torellus, Pomponius, Comes Montischirugili 710 c

Torquatus Comes Præfectus militia Pii V 642 d

Trabus primus Dux Lituanorum 555 d

† Trado miraculis clarus 124 b 135 b

Trißinus, Iacobus, Vincentinus sub Ioan. Austriaco 688 c

† Trophimus Ep. Arelaten. 153 a 155 a

Tullia corpus S. Andeoli sepelit 39 c d

Turcæ & Tartari anno 1496 vastant regiones Poloniæ 576 577

V.

Valdebrunus Ep. Avellonensis 13 sec. 394 d 396 a b

Valens Imp. in causa S. Athanasii 24 c

Valens hæreticus 237 c. Depositus in Sardicensi Conc. 214 a Pœnitens 219 d.Reprobus 221 f 223 b 224 e 225 c 232 d e 244 b

† Valentinus Ep. Interamnis Mart. 388 b c 390 a

Valeria sepulturam S. Floriani procurat 465 e f 467 e

† Valerianus Ep. Autißiodoren. 4 sec. 52 f

† Vdalricus Ep. Augustanus 10 sec. 283 b c 287 b c 278 c d 293 c

Vdalricus seu Vlricus Ab. S. Galli 11 sec. 294 a d

Venerius, Hieronymus, sub Ioanne Austriaco 688 b

† Verena Virgo 309 a

Vgolinus Verinus scriptor Vitæ S. Antonini carmine 311 f 312 a 335 b

Victor Superantius Episc. Bergomen. ob hæresim depositus 622 a b c

Victor 3 Antipapa 12 sec. 482 d

Vigilius Ep. Tapsensis an scripserit Symbolum sub nomine S. Athanasii 759 760

† Vincentianus Hispanus Mart, in Gallia 361 a

† Vincentii, Sabinæ, Christetæ Officium Abulensibus concessum 177 b d

† Vincentius Martyr Eboræ in Lusitania 44 d e

Vincentius Porticus Cardinal. Legatus in Polonia 16 sec. 589 d 590

Vincentius Ep. Capuæ 4 sec. 115 a 223 c e 229 e

Vincentius Herculanus Ep. Sarnen. Forocornel. Perusin. Dominicanus 672 f

Vincentius Laureus Ep. Montis Regalis in subalpinis, Nuntius Pii V 657 b c d e

Vincentius Iustinianus Generalis Prædicatorum 663 b

Vincentius Mainardus scriptor Vitæ S. Antonini 312 e

Vincentius Morawski scriptor Vitæ B. Ladislai Gielnovii 560 f 561 c

Vincentius Tuta-Villa Comes Sarni 681 f

Virginius Vrsinus, sub Ioan. Austriaco 681 f 687 d

Vitellius, Vincentius, sub Ioan. Austriaco 687 d

Vladislaus Sigismundus Rex Poloniæ, in juventute desperatus sanatur 612 e f 613 a

Vlricus Clericus Agaunensis 12 sec. 485 e 486 c f

Vnewanus Archiep. Hamburgensis 11 sec. 512 b

Vrbanus VII Papa 16 sec. 663 b

Vrbanus VIII Papa curat fieri processum de B. Ladislao Gielnovio 562 c

Vrbanus Præses Palæstinæ sub Maximino 468 c f 469 d

Vrraca Regina Galleciæ 12 sec. 27 e f

Vrsacius depositus in Sardicensi Conc. 214 aPœnitens 219 d. Reprobus 221 f 223 224 e 225 e 232 d e 244 b

† Vrsianus Ep. Ausciorum 5 sec. 63 a

Vrsinus, Paulus, Iordanus, Dux Braziani 681 f 683 e 686

W.

Walbertus Comes Arquensis, alius a S. Waleberto Ab, Luxovien. 274 b f

Walbertus Ep. Meldensis alius a S. Waldeberto Ab. Luxovien 274 c d e f

Waldenses in regno Neapolitano conversi 16 sec. 661 e f

Waldramus monachus S. Galli 10 sec. 289 d

Walterus Canonicus Regul. S. Augustini Aroasiæ, scriptor Vitæ S. Monicæ, ex libris Confeßionum S. Augustini editæ a pag. 474, & scriptor Translationis corporis, quod ipse Aroasiam detulit a pag. 481

Warinharius Dux exercitus 8 sec. 425 b 426 d

Warinus Dux Burgundiæ 9 sec. 280 a 282 b

Wedericus Ab. Ponzetanus Aquisgrani 11 sec. 132 e

Wendilgarde neptis Henrici Aucupis Regis 304 a

Wericus Prior Alnensis 438 e

Wernerus Ep. Argentinesis 11 see. 511 e f 512 a e

Wifredus Comes Barcinonen. 9 see. 185 f

† Wigbertus Abbas Hersfeldensis 505 f507e

Wiggerus Ep. Verdensis 11 sec. 511 f

Wilhelmus Ep. Strazburgensis 11 sec. 512 a

Willegisus Archiep. Moguntinus 10 sec. 504 a 509 c

Willericus Ep. Bremensis 9 sec. 437 a

Wolfangus Bipontinus exercitū ducit in Galliam 643 e

Wolfherus discip. scriptor Vitæ S. Godehardi Ep. 501 f 502 d

Z.

† Zacharias Ep. Lugdunen. 36 f

† Zacharias pater S. Ioan. Baptista 27 c d

† Zeno unicus Veronæ 422 f

† Zoerardus Eremita in Hungaria 4 d

† Zoyli ecclesia in Hispania 27 e

Zuentiboldus Rex 429 d

INDEX TOPOGRAPHICVS IN VITAS SANCTORVM TOMI I MAII.

A.

Abellinum ur. Hirpinorum. Corpus S. Hypolisti & 12 Sanctorum 41 43

Abraganense monastia B. Mafalda in Lusitania constructum 764 e

Abula ur. Hispaniæ. S. Secundus Episcopus 169

Adenstat in Saxonia inferiore. S. Godehardus ultimo morbo correptus 515 a

Æsernia ur. Samnii. S. Benedictus Episcopus 495

Æsium ur. in Piceno. Corpus S. Floriani Mart. 467 f

Æthiopia. Patriarcha Andreas Oviedus & socius Melchior Carnerus Soc. Iesu. 655 c d e

Africa. Quintianus, Eleutherius, Gagus, Alexander, Saturninus Mart. 45. S. Vindemialis Ep. Mart. 270, SS. Marianus, Fortunatus, Saturninus, Rufina, Fortunio, item Fortunatus Mart. 383 SS. Cælestinus, Felix, Vrbanus, Romanus, Cellicus, Martialis seu Marcianus Presbyter, Florianus, Petrus Martyres 460

Agamium in diœc. Novariensi. B. Panacæa Virgo 164

Agaunum monasterium constructum 83 f 85 d 87 c

Alada ur. Episc. Hiberniæ. S. Kellacus Episc. 105 e

Alanquerium opp. Lusitaniæ. B. Zacharias Ordinis Minorum S. Francisci. 775

Albensis conventus. Prior olim B. Pius V 620 d

Albia ur. Gall. Ecclesia S. Africani 64 c

Alexandria. SS. Saturninus & Neapolus Mart. 180. SS. Germanus, Cælestinus & Sunina Mart. 181 S. Athanasius Ep. sæpius expulsus & restitutus 186

Algerium Turcis subjectum 670 b 674 c

Altaha monasterium Bavariæ 503 e f 505 a. S. Godehardus monachus 504 b. Abbas 505 d e 507 b. Guntherus monachus 506 d

Altricus mons prope Autissiodorum 55 a d

Alypha ur. Samnii 396 b

Ambasia ur. Galliæ 639 f

Ambianum ur. Galliæ. SS. Acius & Acheolus Martyres 44. S. Germanus Scotus Ep. Mart. 259 260

Ambra in Arvernia. Sepulcrū S. Flaminæ Vir. Mar. 182 b

Ancona. Pars capitis S. Iacobi fratris Domini, Reliq. SS. Antonii & Annæ 28 b. Reliquiæ & patronatus S. Cyriaci 440 441 f

Andegavum. Corpus S. Brioci 92 e

Andeca monast. Bavariæ. Reliquiæ S. Philippi, an Apostoli? 11 d

Anea urbs Episcopalis Asiæ 459 d. S. Oblianus Episc. Mart. 458

Anglia. S. Philippi Presb. patria 423 f

Anseda ur. Lusitaniæ. Geraldus Ordinis Canonicorum Regularium 756

Antverpia. In ecclesia Soc. Jesu Pars capitis S. Iacobi Alphæ 29. In ecclesia S. Salvatoris Reliquiæ SS. Gregorii Magni, Luciæ Virg. Mart. & Marculphi 80 f 81.

Aphrodisia in Caria. SS. Diodorus & Rodopianus Diaconus Martyres 382

Araris fluvius Helvetiæ. 293 c 307 c

Arausio ur. & Arausiensis ditio 462 e f

Arelate. Carolus IV Imp. coronatus 88f. Cultus S. Iuliani Hospitatoris 427 d

Argos sive Argiva ur. Peloponesi. S, Petrus Thaumaturgus Episcopus 428

Arida Gamantia, silva Artesiæ 482 d

Aroasia cœnobium Canonicorum Regularium in Artesia. Corpus S. Monicæ, ibidemque cœptum ejus festum celebrari 473 481

Aromonium castellum ad Rhodanum 642 b

Aroqua monast. Lusitaniæ. B. Mafalda Regina 763

Atia. S Hermogenes Mart. 366

Aternum ur. Aprutii 396 a

Atripalda ur. Hirpinorum. Corpus S. Hypolisti & sociorum 41 c e 42 f

Attalia ur. Pamphyliæ. SS. Hesperus & Zoe conjuges, Cyriacus & Theodulus filii Mart. 177

Auda sive Auca fluv. Normanniæ 269 b

Avenio ur. ab hæresi servatur 641 f 642 a 645 r

Avellinum ur. & Principatus 396 a

Augustana confessio 655 f 656

Augusta Vindelicorum. Comitia habita contra Turcas 635 f 636 a

Aurelii. Caput S. Quiriaci Ep. Mart. 440 a

Ausa urbs Catalaniæ excisa 171 f

Ausciorum urbs Novempopulaniæ 384 c e S. Orientius Ep. 60

Autissiodorum. S. Amator Ep. 50. SS. Eusebius Presb. & Avitus Diac. 423. S. Corcodemus Diac. 453

B.

Bajoca ur. Normanniæ 268 b c

Bajocassina ur. Gall. Patria S. Marculphi 71 75 d

Bergoate locus ad Rhodanum 37 c

Bergomum. Iacobus Diaconus Mart. 472. B. Pius V. Inquisitor 622 f 629 a

Bethsaida patria S. Philippi Apost. 12 f

Bigorra ur. Novempopulaniæ. S S. Iustinus seu Iustus, Magnus, Isicius, Phocus 47. Eo fugit S. Orientius 62 f

Bistricium in Lituania. B. Michael Gedrocius Novitius 554 e f 557 a

Boschum opp. Liguriæ. Patria B. Pii V 619 629 a

Bononia. Gisleria familia 619 e. B Pius V studet dein docet 620 a. Reliquiæ S. Cælestini Mart. 179 e. Particula capitis S. Monicæ 792 f

Brachbantium seu Bratusbantium. B. Ausfridus Comes 428 f

Brantolma in Petragorico. S. Sieharius puer Martyr. 183

Briocum ur. Britanniæ Armoricæ. S. Briocus Ep. 91

Burgum S. Andeoli ab hoc appellatum 35 d

Burgundiæ antiquæ Sedes, primi Reges. S. Sigismundus Rex 83

Burdegala. S. Macarii Ep. Reliquiæ 492

Bulgari populi 680 c

C.

Chrempsense monast Austriæ a S. Godehardo reformatum 506 b 507 e

Cadurcum. Reliquiæ S. Sigismundi 91 e

Calepium in Bergomensi ditione. Corpus S. Cælestini Mart. 179 f

Callipolis ur. Ep. in agro Hydruntino. Corpus S. Mauri Libyci 40 c 41 b

Camerinum ur. Umbriæ. Porphyrius Presb. Mart. 451

Capharnaum. patria SS. Iacobi & Matthæi Apost. 19 b

Caput viride cultus S. Iacobi minoris Apost. 754 f

Carcassi populi 680, urbs Galliæ S. Lupinus 532

Curiensis vicaria, nunc oppidum S. Africani 64 b

Carpentoracte urbs Episcopalis Galliæ 36 f 37 b 44 f

Carpi urbs Italiæ 389 f 399 d

Casimiria ad Cracoviam. B. Stanislaus Canonicus Regularis 779

Castellana civitas inter Romam & Narniam 484 c 485 c

Castiglione varia loca Italiæ 325 c

Castrum ur. Occitaniæ 427 b

Catana ur. Siciliæ. S. Cominius seu Comitius 40 Sedes ibi Præsidialis 40 e

Cella in Palatinatu Rheni S. Philippus Presb. 423

Cenisius mons Italiæ 487 c 788 d

Cephalenia a Turcis infestata 680 f, exercitus Christianorum 684 b f

Cretia civitas & Cretius mons in Noricis 462 e 464 a 466 f

Citizensis ur. Saxonicæ Episcopatus Naumburgum translatus 512 e

Civitas-Vetus ad Centum-cellas 48 b c 487 b

Cocheim opp. diœc. Trevirensis 103 e

Columna cæde S. Sigismundi celebris 85 b 86 a

Compendium castrum Childeberti I 78 d

Compostella Caput S. Iacobi fratris Domini 27 e f

Comum. Inquisitor B. Pius V 621 e

Constantia ur. Gal. S. Marculphus 70

Constantinopolis. Alexander & Antonina Martyres depositi 379. Corpus S. Pelagiæ Virg. & Mart. Tarsensis. 454 a b. Corpus & cultus S. Athanasii 246 d e 250 d. Templū & Reliquiæ S Iacobi fratris Domini 24 d. Templum & festum S. Zoes 177 f. Cultus SS. Timothei & Mauræ conjugum 375 f. Cultus SS. Aphrodisii, Meldæ, Macrobii, Valeriani, Leonti, Antonini & aliorum Mart. 459 c. SS. Neophyti, Gaii, Gaiaci, Zenonis, Marcii, Macarii Martyrum 471

Convenarum Lugdunum. An S. Africanus Ep. 67 f 68 a. An S Macarius Ep. 492 f

Corbiniacum monast. in diœc. Remensi. Corpus S. Marculphi 79 d

Corcyra a Turcis infestata 680 f 684 b, exercitus Christianorum 684 b

Corsica insula. SS. Florentius & Vindemialis Episcopus Conf. 270

Clavenna hæresi infecta 16 sec. 625 e 661 f

Clepardia suburbium Cracoviæ 558 a

Cluania monast. Hiberniæ. S. Kellacus monachus 105 a

Cracovia. B. Michaël Gedrocius Canon. Reg. S. Mariæ de Metro 552. B. Ladislaus Gielnovius studet 563 b. Ordo Minorum admissus 565. Corpus ecclesia & cultus S. Floriani 467

Crodamnorum vicus patria S. Antoninæ Mart. 380 c d

Croia seu Croha ur. Albaniæ 396 a

Curia ur. Rhetiæ. B. Pius V Inquisitor 622 e

Cythea a Turcis infestata 680 f

Cyprus cœpta a Turcis occupari 666 e, a Lusinianis ad Venetos devoluta 668 c, occupata a Turcis 680 e f

D.

Dantiscum. Cœnobium Dominicanum restitutum 661 c d

Daphnusia insula Archipelagi. S. Sabas Episc. 282

Davaiacum in Arvernia. S Flamina Virgo Mart. 181

Delfini portus in ditione Genuensi 482 e 483 f

Dombinus Principatus Galliæ 488 d

E.

Echinadæ insulæ. Victoria sub Ioanne Austriaco accepta 687 f

Eisereach monast. Hiberniæ. S. Kellacus Episcopus 104 107 b

Elna urbs Episc. in Ruscinonensi Comitatu 149 c

Emerita ur. Hispaniæ. Saturnina seu Saturninus 546

Epaone Concilio celebris ubi sita 84 e

Ephesus. filia S. Philippi Apost. sepulta 9 c

Eporedia, aliter Iporea, ur. Pedemontii 511 d 512 d

Eremus Deiparæ in Helvetia. Reliquiæ S. Sigismundi 91 e

Escuriale. Os S. Secundi Ep. Abula delatum 176

F.

Famagusta a Turcis occupata 681 b 684 b

Fanense metallum in Palæstina. S. Silvanus Ep. Gazen. & 39 aut 40 Martyres 468 f

Ferraria Ecclesiæ restituta sub Pio V 634 d

Florentia S. Antoninus Archiep. 310. Brachium S. Philippi Apostoli 11 b 15 16 17

Forolivium ur. Italiæ. S. Valerianus Martyr 496. Mandibula S. Iacobi fratris Domini 28 b

Forum-Sempronii ur. Italiæ. S. Aldebrandus Ep. 158

Frisia patria S. Evermari 121 b 122 d

Fossæ opp. Belgii S. Vltanus Abbas 118

Fossanum ur. Pedemontii. S. Iuvenalis Conf corpus & cultus 406 414

Fulginium ur. Umbriæ. SS. Heraclius, Iustus, Maurus Mart. 452

Funchal ur. Materiæ insulæ. Cultus S. Iacobi minoris Apostoli 734 e

Fusniacum Abbatia Galliæ. B. Alexander Conversus Ord. Cisterc. 434

G.

Galli opp. Helvetiæ S. VViborada Mart. & B. Rachilda Virgines inclusæ 282

Gallinaria insula Liguriæ 54 f 55 d

Gardersheim monast. Saxoniæ inferioris. Controversia de præeminentia ejus Episcopo Hildesheimensi contra Moguntinum Archiep. 508 e f 509 511 c d e f 512 a b

Gaza ur. Palæstinæ S. Silvanus Ep. Mart. cum aliis 39 aut 40 468

Gemblacum. Brachium S. Iacobi Alphæi 28 c

Genardi-pons opp Normanniæ 268 f

Geneva ut expugnetur suadet Pius V 641

Genua. S Valentinus Ep. 273. B. Pius V fit Sacerdos 620 b

Gielnow in Palatinatu Sendomiriensi. Patria B. Ladislai 560 c 562 f

Gobilium in Augustodunensi districtu 57 e

Græcia. S Sabas Mart 46, S. Isidora 49

Grossetum ur. Hetruriæ 396 a

Gruona opp. Thuringiæ 508 b 510 d

Gullinga monast. Thuringiæ 506 c 507 f. Prior Guntherus 506 d

H.

Havelberga urbs Slaviæ 12 sec. 526 c e

Herlerus vicus in Morinis 279 a e

Hersfelda-Abbatia Hassiæ 505 f 507, reformata a S. Godehardo 505 f 506 a, a Gunthero dotata 506 c

Herstallium nequit inferri corpus S. Evermari 156 e f

Hierapolis in Phrygia. S. Philippus Apostolus 711 a, filiæ Virgines 9 c

Hierosolyma Sedes Theadelphica dicta 21 d. S. Iacobus frater Domini primus Episcopus 21 e, ejus sepulcrum 27 c d. Inventio sanctæ Crucis per SS. Helenam & Macarium Ep. 361. S. Iudas Suiriacus Ep. Mart. 439. Dedicatio Ecclesiæ sub Constantino Magno 201 b. Concilium contra S. Athanasium 201 d

Hildesheimium ur. Saxoniæ inferioris. S. Godehardus Ep. 501

Hispalis S. Felix Diac. Mart. 185

Hispellus ur. Umbriæ. B. Ventura 432

Hohorst monast. prope Amersfordiā 430 c d e 432 b

Holthusen ad Visurgim 511 d 512

Hujum ur. ad Mosam. B. Aufridus Comes 429 b

Huginhusen curtis Episcopi Heidenheimensis 512 f

I.

Imbripolis, Ratispona ad Danubium 511 d 512 d

Imola ur. Italiæ. Corpus S. Sigismundi dicitur ibi esse 90 b, an uxoris? 90 e

Interamna ur. Umbriæ. Proculus, Pelestus, Agapitus & milites 33 aut 34. An etiam Apollonius & Euphemius 45

Intermontium Abbatia Italiæ. Reliquiæ S. Monicæ 486 f

Julia ur. Pannoniæ a Solimanno capta 639 c d

Justinopolis. Quales ibi Reliquiæ 370 d

L.

Lactora urbs Vasconiæ Aquitanicæ, S. Genius Conf. & 30 milites Martyres 383

Larinum ur. Ferentinorum 396 a

Laureacum in Norico Ripensi, seu Superiore Austria, S. Florianus Princeps Officii, & socii Martyres 461

Laus-Pompeia ur. Italiæ. S. Titianus Episcopus 498

Levitania vallis Novem-populaniæ 62 f 63 e

Libya, patria S. Mauri Libyci 40 f

Ligenum ad Garumnam, nunc oppidum S. Macarii ibidem mortui 493 a

Limenis & Limenopolis ur. Pisidiæ 366 f

Lindaugia ur. Sueviæ 299 a

Logingaha pagus Thuringiæ 510 d

Lovanium. manus S. Theodulphi Presb. apud Prædicatores 100 f. B. Anfridus Comes 429 a

Luca. Catena qua vinctus S. Alexander Papa 370 f. Corpus S. Iuvenalis Ep. aliquando servatum 392 d. Corpus S. Synesii Mart. depositum 469

Lugnia Comitatus Conactiæ 105 d 107 e

Luxovium S. VValdebertus Ab. 274

M.

Mazoria in diœcesi Claromontana, S. Florina Virgo Martyr 47

Medicium monast. in Bithynia. S. Nicephorus Hegumenus 500

Mediolanum S. Venerius Ep. 494. Reliquiæ S. Sigismundi 91 d. Ecclesiæ jura defensa a Pio V 663 674 a

Megdunum nunc Monteburg in Normannia 267 e 268 b

Melitene ur. Armeniæ. Helpidius, Hermogenes, Eupolites Mart. 180

Meldæ ur, Galliæ. S. Blandinus 49

Melitensis insula a Solimanno obsessa, adiuta a Pio V 637 e f 638 a

Messana. claßis sub Ioanne Austriaca collecta 682 b

Methone in Peloponeso 254 c

Mons-Ajone opp. Hetruriæ. B. Vival 3 Ordinis S. Francisci 160

Mons-Angelorum monast. Helvetiæ. B. Conrardus Mart. 309

Mons-Bilardæ opp. Alsatiæ 281 e 282 e

Mons-diaboli in agro Pisano 48 c f

Mons-major opp. Lusitaniæ. Cranium S. Philippi Apostoli 11 c

Mons-Regalis in Subalpinis. Episcopus Pius V Cardinalis 625 b c 693 f

Morbinium opp. Vulturenæ vallis 661 f

Morgetensis ecclesia in diœc. Claromontana 109 b

Morna munitio ad Rhodanum 642 b

Mortuum mare, castrum seu vicus Galliæ 269 a

Mundus fluv. Conactiæ 106 f 107 e

N.

Nantum monast. in diœc. Constantiensi a S. Marculpho constructum 72 f 73 a 76 e

Nantum in pago Meldensi patria S. Waldeberti 278 c

Narbona S. Theodardus sive Audardus Ep. 141

Narnia ur. Italiæ. S. Iuvenalis Ep. 388. Vrbs destructa & in novata 388 a. Obsessa ab Adalberto Marchione 391 392

Narnoia mons Galliæ apud Auscios 61 d

Neapolis. Res Ecclesiastica a Pio V procurata 651 b c

Nebbium opp. Corsicæ. Cultus SS. Florentii & Vindemialis Ep. 271 c

Nemausus ur. Galliæ 640 c

Nepe. Ep. Pius V 624 a

Nicomedia. S. Antonia Mart. 460

Nisibis ur. Mesopotamiæ. S. Bates Persa 46

Nuceria ur. Umbriæ. B Alexander Vinciolus Ord. Minorum Episcopus 777: in diœcesi S. Peregrinus 167

O.

Ormons Remorum. S. Theodulphus Abbas S. Theoderici 94

Oriens. Quintinus seu Quintianus 45

Ostia Tiberina. Obitus & sepultura S. Monicæ 478 479 484

Ostracina urbs Episcopalis, ubi sita. S. Iacobus Apost. Martyr 19 f

P.

Parcum monasterium Brabantiæ. Ven. Catharina sanctimonialis 532

Parisii. Caput S. Philippi, an Apostoli? 11 c

Panzanum in Hetruria. S. Euphrosynus Ep. 139

Perapeorum vicus Thebaidos patria S. Timothei Lectoris 376 c

Perona opp. Picardiæ. S. Vltanus Abbas 118

Phalera Abbatia 12 sec. 484 e 485 d

Phœnum in Palæstina, metallis celebre. S. Silvanus Ep. Gazensis & 30 aut 40 Martyres 468 a

Pictavum putsis Hugonottis solutum 647 a

Polocia ur. Lithuaniæ. Minoritas recipit 570 d e f

Plosy seu Polozko ur Poloniæ. Caput S. Sigismundi 89 e

Polonia regnum illustre descriptum 562 d e f

Pons S. Spiritus munitio in Gallia Narbon. 642 b

Populonium seu Populania ur. Hetruriæ 486 e 497 c

Porcetum Abbatia Aquisgrani, caput S. Evermari 120 d 132 e

Porreta balnea in Italia 324 b

Portuense cœnobium Italiæ 158 d

Pontus-S. Severæ in Hetruria 486 e

Praga. Brachium S Philippi Apostoli 11 d. Corpus S Sigismundi pretiosis coronis ornatum 88 e. Corpus a Carolo IV Agauno allatum 88 f 89. Caput Constantiæ uxoris 91 a

Prussia in Ducatum erigitur 661 a

R.

Ragusium ur. Dalmatiæ 395 f

Ribomons opp. Picardiæ. Corpus & cultus S. Germani Ep. Mart. 269 c d

Ripatorium monast. Ordinis Cisterciensis. B. Ioanna Reclusa 534

Ripollense monast. Catalaniæ. SS. Simplicius & Ambrosius Mart. 185

Ritenbach in diœcesi Pataviensi. patria S. Godehardi 504 a

Rivus-tinctus pagus Lusitaniæ. B. Mafalda Regina mortua 765 b

Roma. S. Maurus Libycus Martyr 40. S. Alexander I Papa SS. Eventius & Theodulus Presb. Mart. 367. B. Pius V Pontifex 616. Corpora SS. Philippi & Iacobi apud PP. Conventuales 28 d e. Corpus S. Iuvenalis Ep. aliquando depositum 392 f. Ecclesia S. Athanasii cum seminario Græcorum 246 f

Romanisium. Corpus S. Iuvenalis Conf. olim depositum 411 a 412 413 a b

Ruthensis silva Tungrorum. S. Evermarus occisus 120 d e 124 d 129 e

S.

Sardica. Concilium in causa S. Athanasi 212 d

Savona limes Imperii & regni Gallici in Liguria. 12 sec. 482 d 483 f

Saxum-ferratum opp. Piceni. B. Alexander Ordinis Minorum sepultus 778 a

Scopulæ in Italia. Corpus S. Floriani Mart. 467 f

Scotia. S. Germanus Ep. Mar. Ambiani 259 c. Patria B. Alexandri Cisterciensis 434

Scythia. S. Philippus Apost. prædicat. 10 c 12 a 17 c

Scythopolis ur. Palæstinæ. SS. Aphrodisius, Meldas, Macrobius, Valerianus, Leontius, Antonius & alii 60 Martyres 459

Seligenstadium monast. ad Mœnum 511 d 512 d

Senogallia ur. Italiæ. S. Paulinns Episcopus 499

Senonum ur. Galliæ. Reliquiæ S. Quiriaci Ep. Martyris, sed cujus? 792 d

Serrinium vicus Galliæ in diœc. Turonensi. An caput S. Athanasii 258

Servii populi 680 c

Sigetum ur. Croatiæ & Pannoniæ, a Solimanno capta 639 d

Skape locus Poloniæ, Cultu & miraculis Deiparæ cebris 571 a 579 d e

Slavia regio ad Albim & mare Balthicum 526 c e

Smolenscum ur. Russiæ. Digitus S. Sigismundi 90 f

Soncinensis conventus. Prior olim B. Pius V 620 d

Stabium ur. Campaniæ 396 b

Stryen Comitatus in Belgio 429 c

Sulmona ur. Italiæ. B. Philippus Aquilanus 548

Sutrinus. B. Pius V Episcopus 624 a 693 f

T.

Taphnes in Ægypto. S. Ieremias Propheta 5

Tarnada opp. prope Agaunum 84 b

Tarvisium. Corpora SS. Florentii & Vindemialis Episc. Confessorum 270

Tarnensis pagus in Morinis 279 e

Tarsus ur. Ciliciæ. S. Pelagia Virgo Mart. 453

Taurinum. Capella & festum S. Iuvenalis Conf. 415 c

Tegerense monast. Bavariæ, a S. Godehardo reformatum 506 b 507 e

Terracina excipit Papam 484 b 485 c

Testerbantia Comitatus Belgii 430 a c d

Thebais. SS. Timotheus Lector & Maura uxor Mart. 375

Thorense monast. in Belgio 429 b c

Ticinum. B. Pius V docet 620 b

Tolosa. Reliquia S. Philippi an Apost. II c. S. Iacobi 28 f Cultus & venerario S. Orientii Ep. Ausciorum 60 b f 68 f

Tolosa castrum aut opp. Bæticæ 267 c

Treviri. Depositio & ostensio prima Tunicæ Christi 2 b. S. Theodulphus Presb. apud Prædicatores 99. S. Athanasius 28 mensibus degit 202 f

Trecæ. S. Helena Virg. 530. An S. Helenus anachoreta 531. Vertex capitis S. Philippi Apostoli 11 b

Tir-Amalgadia ditio Conactiæ 10 b c

Tribinia ur. Dalmatiæ 396 a

Tridentinum Concilium jubet promulgari & observari Pius V 632 b 636 e

Tripolis. Turcis subjecta 670 b

Tunetum. Turcis subjectum 670 b

Tungrensis ager. S. Evermarus 120

Turagium in Lusitania. S. Columba ejusque soror Martyres 44

Turonensis ur. Galliæ. S. Antonius Abbas 498

Turricinus pagus Helvetiæ 291 b 299 c

Tyrus. Concilium contra S. Athanasium 196 a

V.

Vada portus in agro Pisano 482 f 488 f

Vaber. opp. Galliæ. 9 sec. Abbatia, 14 sec. Episcopatu decoratum. Corpus S. Africani Ep. 64

Vallis Telina hæresi infecta 16 sec. 621 e

Vapincum ur. Galliæ. S. Aregius sive Aredius Ep 107

Veneris portus apud Genuenses 482 f 483 f

Venetiæ. Corpus S. Athanasii in æde sanctæ Crucis 250 d e f. Digitus in ecclesia S. Laurentii 251 a

Verona. S Viola Virgo Mart. 383

Veruculum in finibus Urbinatium. B. Gregorius Ordinis Eremitarum S. Augustini 135

Vicentia. S. Vrsius 426

Viglebanensis conventus. Prior B. Pius V. 620 d 621 a

Vicentia. Corpus S. Floriani Mart. 467 f

Vivarium ur. Galliæ. S. Andeolus subdiaconus Martyr 35. Caput S. Florinæ 755 d

Ultrajectum. B. Aufridus sive Anfridus Ep. 428

Vogeria olim Vicus-Iriæ. B. Pius V habitum Prædicatorum sumit. 620 a

Vulturena vallis, hæresi insecta 661 f

W.

Warascum pagus Burgundiæ 281 f 282 e

Warsavia ur. Mazoviæ. B. Ladislaus Gielnovius 560. Ordini Minorum admissus 560

Westerlo pagus Brabantiæ 429 e f 430 a

Wilaria monast. Cisterciense in Austria 466 b f

Wonstorpense monasterium Westphaliæ 525 b 526 d

Z.

Zacynthus a Turcis infestata 680 f

INDEX ONOMASTICVS IN VITAS SANCTORVM TOMI I MAII.

A.

Accordum, conventio 64 e

Amphibalum, pallium 284 e

Almiaco, pellis canonicalis 779 e

Angaria, anxietas 783 c

Antianus, senior, senator 399 e

Antiscopus, Pseudo-episcopus 149 f 151 e

Apostemæ, apostemata 539 b

Apodissa, scheda de receptione pecuniæ 397 b

Apparsus, qui apparuit 402 f

Appendiciæ, appendix 429 d

Appodiare, adniti 786 b

Aqualentus, hydropicus 294 b

Argilleus, argillaceus 784 c

Asciola, securis 290 d

Asinulus, Asellus 133 f

Attitulare, signare 56 d

Auctorabilis, fide dignus 526 a

Auctoraliter, auctorabiliter, perite 285 b 296 e

Augmentari, augeri, crescere 278 f

B.

Bacile, pollubrum 400 a

Bajulus, Prætor 391 d

Balza, rupes 345 e

Bandire, proclamare 396 d

Banderia, vexillum 269 a

Bannum, proclamatio 345 e

Bannus, interdictum 508 e 510 d

Barcherolus, nauta 345 b

Bava, spuma 253 f

Baylus, prætor 64 e

Besonds, Byzantinus, genus pecuniæ 64 e

Biretum, pileolus quadratus 340 f 768 b 779 e

Birotum, plaustrum 392 c

Bladum, frumentum 63 a

Blaveus, ceruleus 774 c

Boia, manica 372 f

Bolletta, cera sigillaris 401 f

Bortone, scipio 396 e

Branchada, seretrum 65 c

Brevis, phylacterium 750 b

Brigata, societas, turma 396 e

Buffectus panis, siligineus 339 a 340 b

C.

Caminam, cella cum camino 304 a

Camisia, indusium 781 d

Camix, indusium 768 d

Canatiglia 768 d

Canipa 159 e

Capisterium, alveolus ligneus 342 f

Capitanata, vicus 541 b

Carnifex, lanio 102 f 779 b

Carena, Quadragena Indulgentiæ 500 a

Cassa, capsa 331 a

Caudatarius, Syrma tollens 768 e

Cautificare, admonere 296 c

Celleraria, proma-conda 766 a

Cerifex, cerajolus, cerarius 347 b 746 f

Cernita, concilium, deliberatio publica 404 c

Certiorare, certiorem facere 767 b

Circulare, circumdare 192 d

Clausula, parvum claustrum 286 f

Collateralis, uxor 774 c

Collationare, conferre cum scriptura originali 722 f

Colorista, tinctor 788 f

Commentaria, Carceres prætoriani 229 f

Commentariensis, Præfectus carceris 373 c

Concambium, commutatio 510 c

Confrontari, conjungi 64 c

Consecretalis, particeps secreti 124 a

Consulta, deliberatio 616 c

Contentari, contentum esse, acquiescere 319 a

Conthoralis, uxor 774 b

Contrata, platea 541 b

Coquinarius, coquus 790 b

Cordo, cingulum 768 d

Coronix, limbus 713 c

Cosmus, mundus 114 c

Cotta, superpelliceum 399 c

Crassare, impinguare 54 a

Creperum, multum, valde 305 a

Crinale, cereus circum volutus hastili 779 b

Crispa plica 767 c

Cryptuncula, parva crypta 405 c

Cuba, cupa, vas ligneum 295 b 307 f

Cugnus, moneta 65 c

Cupha, scyphus 519 d

Curia, domina 16 c

Curiosus Imperatoris 200 c

Cussinum, pulvinar 349 f

D.

Decretare, decreto firmare 722 b

Defensaculum, munimen 77 d

Deliberatio, delivrance, jußio solvendi 397 b

Depalare, manifestare 53 d

Depositare, in depositum dare 336 b

Diabolizare, obsideri a dæmone 298 a

Dietim, quotidie 510 b

Diffidatus, depositus, desperatus 347 f 746 b

Disparilitas, disparitas 56 c

Distemperantia, intemperies 17 d

Dolearor, vietor 790 d

Domus cellus, nobilis 340 c

Drappus, pannus 71 c

E.

Elinguitas, infantia 71 c

Epromptuare, divendere 782 f

Ermesinus, sericus pannus subtilis 768 c

Ethica febris, hectica 746 a

Ethicus, hecticus 101 f

Exemplare, transcribere 405 c

Exenium, munus 78 f

Experimentare, experiri 746 b

F.

Facturari, fascinari 339 d

Fanon, mappula sacra 287 f

Fazoletum, sudarium 750 a

Feriare, celebrare 511 c

Fettuccia, segmuntum subtile 401 f

Fiduciatus, fiduciam habens 510 d

Filaticcium 768 c

Firmare, sistere 345 e

Firmitas, diploma confirmationis 275 f

Fixare oculos, in unum obtutum defigere 717 a

Foca, Veneticum littus 254 d

Foresta, silva 159 f 430 d

Fossatum, fossa 526 e

Frangiæ, limbi e serico vel aureo filo texti 768 d

Fraudatus, adulterinus 347 e

Frigoreticus, febrilis, febriens 85 b 302 d

Frigoreticus, rheumaticus 722 c

Fuca, sinus Veneti pars 253 d

Fucina, officina 325 b

Fustein, panni genus 774 c

G.

Ganta, anser silvestris 278 e

Garsiones, prædones 148 d

Grappus, uncus 399 e

Griseus, cinereus 774 c

Grossus, grandis 790 a

Guaina, vagina. Guainarus, vaginarum factor 345 c 347 a

Guanciale, pulvinar 349 f

Guerræ, bella 395 d

Gurgulio, gula 388 d

Gutta, arthritis 293 a

H.

Holographus, propria manu totus scriptus 219 e

Hospitale, diversorium 735 a

Hymnizare, hymnos canere 149 a

I.

Impensatus, inopinatus 404 b

Incallitus, callo obductus 539 a

In circa, circiter 341 f

Inficiatrix, accusatrix 298 a

Inthronizare, in thronum & posseßionem inducere 97 c

Invulgare, divulgare 338 a

Jocale, res pretiosa 66 e 64 f

L.

Laborerium, opus 397 a

Lamiari, fascinari 339 d

Lampificus, splendidus 54 a

Ledones, minores undæ 96 d

Lepraticus, leprosus 58 e

Limare, limis intueri 98 d

Logia, porticus 338 d 339 f

Lubricamentum, lubricitas 55 e

Luctivagus, mœstus 59 c

Luchetum, sera sarcinaria 400 b

M.

Malinæ, majores undæ 96 d

Mansus, prædium 79 f 505 f

Mantementum, conservatio 536 a

Manutergium, mantile 790 c

Marangon, naupegus 255 f

Marapetinus, vulgo Marvedis, nummi Hispanici species 763 c

Marguellarius, ædituus 67 b

Matricula, index, catalogus 774 a

Mattoni di Mezzanelle, lateres mediæ magnitudinis 404 e

Mauseolum, tumba 392 b

Molendinum, molendinarius, mola, molitor 342 c

Molliditas, mollities 73 a

Monachari, monachum fieri 592 c

Morigerare, morem gerere 299 f

Mozetta, pellis canonicalis 791 e

Mugulare, inarticulate loqui 348 c

Mulettinus, parvus mulus 342 b

Multocius, cito 73 f

Mumia, cadaver exuccum 539 c

Murare, fabricare 404 f

Murator, faber murarius 782 f

Muton, genus aurei francici 64 f 65 b

Muzzetta, mantellum episcopale 399 c

N.

Nicromantus, magus 339 b

O.

Oblatæ, hostiæ sacrificales 287 f

Obstinacia, pertinacia 530 e

Octuale cerevisiæ, mensuræ genus 788 b

Ocularia, conspicilia 341 b

Oleatrix, olei venditrix 790 b

P.

Palla grossa, pila major 349 b

Palliger, Archiepiscopus 508 f

Partitum, deliberatio 338 e 339 340 b

Pastoria, Parochia, Pastoratus 774 c

Pectinator, faber pectinum 788 a

Pedagium, tributi genus 652 e

Pelliciolum, pera ex pellibus 488 c

Pellifex, pellio 790 b

Peniculamentum, corrigia 341 b

Peota, navis oneraria 254 d

Perdonare, donare 429 d

Pergulum, suggestus 159 d

Perla, gemma 88 e

Pestilentiatus, peste contactus 342 e

Pestilentiarius, idem 343 c

Peticularis febris, Petecchialis, pestilens febris cum maculis 716 c 718 c

Phalanga, trabs pensilis ad aquam hauriendam 783 e

Phaleramentum, ornatus 276 c

Phanones, naves noctu lucem ferentes 688 d

Philargyria, avaritia 298 b

Piega, plica 767 c

Pierium, studium 307 b

Pittacium, scheda 294 c

Planeta, casula sacerdotalis 768 d

Plica, morbi genus 603 e

Polpa cruris, sura 332 c

Pompaticus, splendidus 71 e

Pontaiolum, tigillus 404 e

Posterne, retro 397 c

Potestas, Prætor 16 f

Postitium, postica 483 c

Potestative, cum potestate 511 d

Potirium, potio 308 a

Precamen, oratio, precatio 773 a

Principari, dominari 124 f

Procura, mandatum procuratorium 714 c

Profluitas, abundantia 61 c

Propaginare, propagare 17 d

Protocollum, Registrum publicum 405 c

Psallentium, psalmodia 84 d

Pugnizari, pugnis cædi 146 e

Puteolana, arena cæmentaria 404 a

Q.

Quantoties, sæpius 514 f

Quartale anni, trimestre 790 d

R.

Rarenter, raro 73 a

Rasor, tonsor 782 b

Ralum, corium 768 c

Recidivare, recidivam pati 746 a 785 b

Recompensa compensatio 772 f

Recuperare, se recipere, fugere 159 d

Registrare, referre in acta 345 d

Regratiari, gratias agere 789 e

Relicta, vidua 790 a

Reliquium, reliquia 160 b

Repatriare, redire in patriam 295 e

Ricamum, opus phrygionicum 768 d

Riga, sulcus, linea 114 d

Rocchetum, superpelliceum Episcopale 399 e

Rogitus, instrumentum notariale 171 d 536 f

Ronzenus, equus sarcinarius 396 e

Rumor, rheuma 517 a

S.

Salarium, stipendium 396 f

Saluts, genus pecuniæ Gallicæ 64 e

Sangalla, telæ genus 401 b

Scanna, scamella 750 e

Scaffale, scamellum 750 e

Scaligradium, scalæ 344 f

Schaphisterium, alveolus ligneus 342 f

Scarantia, morbi genus 717 f

Scarpellinus, latomus 538 c

Salivares, frænum 447 f

Schena, lumbi 539 c

Sciaticus, Ischiadem patiens 347 f

Semissecla, dimidium sicli 298 c

Senior, dominus 287 e

Sententiare, sententiam ferre 615 a

Sequipedes, pedissequi 385 b

Sero, vespera 345 f

Serator, serarius faber 788 c

Serra, rupes 41 a

Servimen, servitus 503 f

Situatus, positus situs 767 b

Smigmator, confector smigmatis 783 e

Solatiari, consolari 108 f

Soma, corpus 156 d

Sotulares, calcei 484 b

Spatula, humerus 348 b

Specificare, speciatim notare 767 c

Spondilia, colli vertebræ 526 e

Squinantia, angina 338 e 783 a

Stallum, sedile 65 c

Stuba, conclave 790 d

Subadjuva, subcenturio 461 c

Superstans, Præfectus 397 a

Suspectus, suspicio 306 f

T.

Tabernator, caupo 782 b

Taffeta, pannus sericius 400 a

Talcum, vitrum foßile seu Moscoviticum 400 f

Tastartz, genus pecuniæ Gallicæ 64 e

Taxare, æstimare 114 d

Temperius, citius 126 a

Terzen, maceria 253 f

Theristrum, peplum tenue 284 e

Tina, vas ligneum seu dolium 300 a 526

Tonacella, tunicella 768 b

Tonsorare, Tonsuram clericalem dare 51 d

Torciæ, faces 404 c

Tornare, vertere 526 e

Translatare, transferre 767 a

Transumptare, transcribere 405 c

Travertinus, Tiburtinus lapis 404 e

Typus, febris 389 b

Typus quaternus, quartana febris 87 f

Verbosari, garrire 449 f

Vermina, vermes 392 d

Vittatorius, vittatus 284 c

Vivarium, piscina 301 f

ONOMASTICVM GRÆCO-BARBARVM.

Αννῶνα, stipendium militare DCCXLII c

Δουξ, Dux DCCXXXII f

Ἐμπηστικὸς, pestilens DCCXXXIV b

Κακηνκάκως, male DCCXLV a

Καπικλάριος, custos carceris DCCXLV b

Κεντυρίων, Centurio DCCXXVI

Κιβάριον, dimensum DCCXXXVII c

Κολόβιον, colobium DCCXXIII f

Λέντιον, linteum DCCLI e

Μαγίστρος, magister DCCXXIII f

Μαφόρον, pallium DCCXLI e

Οπτέων, Præfectus annonæ DCCXXVI a

Ὀμάζειν, despondere DCCLI e

Παλάτιον, palatium DCCXXIII f

Πτερνιζεσθαι, conculcari DCCXLV c

Σουβλιος, subila DCCXXI c

Φοῦρνος, furnus DCCXX e

Φοῦρνυς, fornax DCCXLIX

INDEX MORALIS.

A.

Abbatis munus subire diu detrectat S. Godehardus, & susceptum præclare administrat 505 e f. Abbates potißimum Benedictini indicantur ubique suis locis

Absens novit S. Wiborada gallum in periculo ne devoretur a vulpe, & curat liberari 287 d

Abstinentiam nimiam, quia Deus vult corpus refici, jubetur mitigare S. Wiborada 299 d

Abusus Hispaniæ edictis Pii V coërcentur 653 d

Acta Sanctorum scribenda ad amorem virtutis & exemplum sumendum 561 d e, & ad bene merendu de Sanctis 562 b, ut fama gentis, in qua quisq; vixit, promoveatur 561 f, ad imitandum præposita 503 e. Acta & exempla Sanctorum utilia ad Christum adducunt 122. Actis Sanctorum a nobis editis & edendis summe addicti Ignatius Ab. Montis-Angelorum in Helvevetia 309 b. Antonius Magliabechi 310

Acta fabusola omissa S. Helenæ Virginis Trecensis 530 f 591 a b, S. Cominii seu Comitii Mart. 40 b. S. Iustini Mart. in Novempopulania 48 d, S. Orientii Ep. Ausciorum 61 a. S. Africani 67

Acta apocrypha S. Iudæ Quiriaci Ep. Mart. 445. Synodi Provincialis in Vita S. Theodardi 152, 153. Acta suspecta S. Visii 427. S. Pelagiæ Virg. Mart. 454, aliquot capita Actorum S. Theodardi 141 c d e 144. Acta S. Flaminæ Virg. Mart. 182

Accuratus & solers in negotiis Ordinis peragendis B. Ladislaus Gielnovius 367 f, 568 a b

Adulteros compescit Pius V 704 f

Æger ad mortem Carolus IV Imp. oblatis S. Sigismundo donis sanatur 89 f. Ægris maxime contagiosis beneficus Pius V 699 e. Ægros pauperes humeris fratris allatos benigne suscipit, alit, ministrat S. Wiborada 285 c

Ætatis anno 118 Grandævus obit B. Gregorius Augustinianus 536 d. Ætate nonagenarius obit lætus S. Theodulphus 99 a

Agnos Dei consecrat æger B. Pius V 691 e, & utiliter in milites distribuit 650 d, tactu sanatur lapsus in ignem combustis facie, naso, oculo, aure 719 d

Agriculturæ insudat annos 22 S. Theodulphus dein Abbas 97 a, ejus stimulus terræ fixus assurgit in arborem 97 b. Hujus excisor fit cæcus 97 b. aratrum medetur dentium doloribus 97 d

Alapis cæditur S. Antonina 381 b

Altare privilegiatum S. Iuvenalis Gregorius 13 facit 395 e f

Amentia tollitur ope SS. Gumberti & Berthæ 117 c. S. Antonini 324 d, 348 b, 349 d e, invocato B. Ladislao Gelnoviensi 608 a b. B. Stanislao Canon. Regul. 781 f 782 a c, 784 d e.

Amor Alexandrinorum & Ægyptiorum erga S. Athanasium reducem 218

Amoris divini fervorem in aliis excitat B. Ladislaus Gielnovius 578 b c

Anathematum multitudo maxima ad sepulcrum S. Antonini 350 d e 351 c

Angelus prædicit nasciturū S. Briocum 92 f. Angeli monitu monasteriū construit S. Marculphus 77 b. Angelus offert duplex sertum S. Amatori & Marthæ sponsæ virginitatē amplectentibus 53 d fert panes Fratribus Minoribus orante B Zacharia 776 b. Angelos cātantes initium Psalmi 21 audit S. Wiborada 299 e. Angelorum choro interesse visus S. Aregius 110 f. Angelus deducit S. Helenā rigide jejunantem ad refectionem 532 a d. Angeli monitu in Armoricam migrat S. Briocus 93 f. Angelus a naufragio liberat S. Aregium 109 f ducit S. Alexandrum Papam ad S. Hermetem Præfectum Vrbis 372 b. Angelos supra domunculam pauperis viduæ videt S. Antoninus 33 d e & ea remißius agente ceßisse dæmoni 336 e

Angelus post duplicem dæmonis tentationem ostendit S. Mauræ pendenti cum S. Timotheo marito in cruce thronos in cælo paratos 379 a b e animas utriusque suscipit 379 d. Angeli cantant moriente sorore S. Wiboradæ 284 c 296 a. Angeli S. Brioci animam instar columbæ in cælum deferunt 94 a monent Sacerdotem, ut corpus S. Evermari elevet, & incredulum 3 vice verberibus castigant 127 ab Angelo confortatur inter tormenta S. Hypolistus 42 d. Angelico concentu cohonestatur corpus B. Mafaldæ in Translatione 766 c

Angina ob blaspemiam contra B. Stanislaum Canon. Regul. accepta, eo invocato curatur 783 a

Anima S. Antonini visa in cælum ferri & alterius in purgatorium 323 e, 347 c d

Animum imperturbatum in omnibus negotiis servat S. Antoninus Archiep. 317 f

Annorū 81 S. Eventius generose martyrium subit 374 e

Anniversarium diem celebrari placet S. Wiboradæ apparenti 291 f, 307 b

Anserem Silvestrem ad se adduci jubet, & unum occisum resuscitat S. Wandelbertus 278

Apoplexia sublata tactu calceamenti B. Pii V 718 e ope S. Antonini 324 d

Apostata Ordinis & fidei fama mortis gloriosæ S. Antonini commotus ad pœnitentiam, Martyr obit Tuneti 344 e

Apostatis Regularium propria sancit Pius V 634 a

Apostemata curata invocato B. Stanislao Can. Reg. 790 f.

Apostoli S. Philippus Martyr Hierapoli 7. S. Iacobus filius Alphæi, Martyr Ostracinæ 18. Quomodo S. Iacobus frater Domini & S. Paulus Apostoli dicantur 25 e

Apprecatio mercedis a Deo scripta præponderat pomis multis in lance positis a S. Antonino 341 a

Aprum mitem reddit S. Aregius 110 a

Aquæ bibendæ cupiditatem resrænare edocta S. Monica puella 475 a

Aquila servat corpus S. Floriani Mart. 463 c 465 d 467

Arthetica gutta curata invocato B. Pio V 719 b

Asino vectus in triumpho regreditur Alexandriam S. Athanasius 218 d

Avari hominis vinum imprecatione exsiccat S. Germanus Ep. Mart. 267 f

Audientiæ omnibus dandæ impendit unum in hebdomade diem Pius V 704 c

Aves sibi familiares habet S. Philippus Presb. 424 b

B.

Baptizat ludo S. Athanasius puer catechumenos, & rite baptizati censentur 188 d e. Baptizatus & oleo unctus a S. Amatore energumenus liberatur 54 f ut Baptizetur S. Pelagia, fons erumpit 455 e

Baculo suo submisso sanat B. Rachildam ægram S. Wiborada 302 f 303 a b. Baculus subito virescens indicat sanctitatem Peregrini 157 d e

Bellici tumultus sedati implorato S. Floriano 462 b 467 e

Beneficia quomodo resignanda præscribit Pius V 633 c prohibet eorum nundinationes 635 c & a laicis & feminis poßideri 641 a

Beneficus erga tenuiores Prælatos, loca pia, puellas & omnis generis pauperes, catechumenos, neophytos & ægros contagiosos B. Pius V 699 b c d e

Benignus in causis omnium & erga omnes S. Antoninus Archiep. 317 d

Bibliothecæ ab hæreticis combustæ 644 b

Blasphemus in Deiparam fit mutus & demens, ac pœnitens sanatur 581 a b, in S. Antoninum cancro perit 350 f, alius in morte pœnitens 351 b ob Blasphemias in S. Antoninū ferri fundendi fluxus sistitur, ejus benectione restituitur 324 e

Boves immobiles avchentes lapides, coguntur eos S. Evermaro relinquere 135 b c. in Bove æneo accenso immissa S. Pelagia Martyr obit 457 d e

Brachii dolor tollitur invocato B Stanislao Canon. Regul. 782 a 783 c 785 f 786 a 788 d 789 e. S. Helena Trecensi 794 d. Brachii cubitus male affectus attactu ferrei cinguli B. Gregorii Veruculensis sanatur 538 a b c, alterius brachium curatum 543 c. Brachium attractum curatar ad corpus S. Antonini 343 e, item fractum 349 b

Bulla Cœnæ Domini ex antiquo usu Ecclesiæ 651 e f, 652

C.

Cæcus altero oculo sanatur invocato S. Philippo Apost. 17 e. S. Theodulpho 98 c. Cœci illuminantur ope S. Theodulphi Presb. 101 e, 103 a. B Stanislai Canon. Regul. 783 c f, 786 f, 787 c, 788 a, Helenæ Trecensis 794 e f, 795 f, ope S. Evermari 132 a. Cæcum signo Crucis illuminat S. Amator 57 f, 58 a. Cæca e cruciatu oculorum brevi moritura sanatur ope S. Evermari 137 f, 138 a b. Cæca & paralytica sanatur a S. Germano Ep. M. 267 e. Cæci 2 ad Reliliquias S. Wandelberti 281 d. Cæcus arrepto pulvere sanguinolento S VViboradæ illuminatur 290 e, 305 d. Cæca 5 annis nutrix filiæ S. Hermetis illuminatur a S. Alexandro Papa 372 d, alii ope S. Genii 385 f. Cæci 25 ope S. Philippi Presb. 424 f, 426 a. Cæcus fit carnifex præcipitans in flumen S. Florianum 465 d. Cæci ad sepulcrum S. Godehardi illuminantur 518 a d, 524 a 525 a 527 c d. Cæcam luto cum sputo mixto liniens oculos & invocato Iesu sanat S. Godehardus 520 d. Cæcutiens sanatur ope S. Athanasii 256 e, S. Monicæ 491 a b

Calculosi sanantur ope B. Ladislai Gelnoviensis 609 f. S. Helenæ Trecensis 596 a. Calculo laborans, & sanguinem pro urina reddens sanatur ope B Gregorii Veruculensis 548 b d. Calculosa lapidibus 2 magnis emißis liberatur ope S. Godehardi 524 d

Calumnia illata S. Athanasio de Arsenio Ep. occiso 194 e f, 195 a b, 197 b c d e, de stupro mulieri illato 196 d, 197 f, de vi aliis illata 196 e, de ordinatione subreptitia 196 f, 197 f, & abdicatione 201 e, de calice apud Ischyram fracto 198, apud Mareoticos 199, 200, de cæde ejus causa Alexandriæ facta 205 d, & frumento subtracto 205 e. Calumniam passus quasi filium genuisset Pius V 708 b c. Calumniatrix impudicitiæ accusans S. VViboradam amens efficitur 297 d e f

Campanæ nemine trahente pulsantur moriente S. Aldebrando 159 f. furto ablatæ alibi non edunt sonum 160 b. Campanæ ultro sonant ab Angelis pulsatæ in morte B. Vivaldi 162 a, in adventu corporis B. Gregorii Veruculensis 536 d

Cancri morbus curatur ope S. Theodulphi Presb. 102 e

Candela tertio cælitus accenditur ad sepulcrum S. VViboradæ 306 d

Canis rabidi morsu vulneratum sanat S. Marculphus 74 b c, S. Briocus 93 e, Geraldus 756 c

In Canonicatu adeundo impeditus, invocato S. Antonino obtinet 332 b

Pro Canonizatione S. Antonini fit accuratus Processus testium 48 ex omni Ordine præcipuorum, coram Cardinalibus, Episcopis & aliis a pag. 335 ad 351 Processus Romæ iterato examinati 352, 343. Indicto jejunio & precibus declaratur Sanctus 353, 354

Cantilenas componit, & post conciones cantari mandat B. Ladislaus Gielnovius 575 a b c, item S. Adalbertus Archiep. 575 d e, & Bartholomæus Nowodworki procuratis Indulgentiis 575 e

Capillos tactu albos efficit S. Theodulphus 98 b

Capitis vertigo curatur ope S. Theodulphi Presb. 101 a dolor ope S. Athanasii 256 a, invocato B. Stanislao Canon. Regul. 782 d, 784 a c, 786 a, 787 a, d e, 788 e f 793 b, ope S. VViborada 307 e. S. Antonini 344 a c item contusio 349 b, ope B. Gregorii Veruculensis 542 f, 543 a b 547 d. Capitis dolores cum amisso visu alterius oculi curati invocato B. Ladislao Gelnoviensi 601 b, 611 b. Capitis dolor signo Crucis pellitur a Pio V 712, eo a morte invocato 716 d, 719 f, 778 a d e f

Capite abscisso Martyr S. Hypolistus 42 e. S Batas Persa 46 c. Capite inverso suspenditur S. Timotheus Lector 37 b. Capite plexi S. Silvanus Ep Gazensis & 39 aut 40 alii 468 b e. Heraclius, Iustus, Maurus 452. SS. Aphrodosius, Leontius, Meldus, Valerianus 459 c f. S. Quirinus Tribunus, S. Hermes Præfectus Vrbis 373 f. SS. Eventius & Theodulus 375 a Milites triginta a S. Genio baptizati 385

Caput S. Iuvenalis Conf. in proceßione deferentes, a glandibus scloporum intacti 417 c. Caput S. Andeoli in Crucis modum scissum 39 a

Captivi liberantur aperto carcere ad delationem corporis S. Amatoris 59 e, invocato S. Godehardo 526 a b c, 528 d e, & B. Michaële Gedrocio 558 e. Captivis redimendis suos & Ecclesiæ reditus impendit S. Theodardus 150 f, 151 a. Captivis Christianis & reis ad triremes damnatis su currit Pius V 700 b. Capturi triginta milites convertuntur & Martyres obeunt 385

In Carcere mortui SS. Saturninus & Neapolus 180 b e

Cardinales fieri Principum filios dissuadet B. Pius V Cardinalis 626 a b, adhortatur ad Vitam recte instituendam 630 f, 631 a

Caritas S. Aregii erga monachos in Angliam destinatos 108 e f, ob Caritatem leproso ingrato factam, intelligit cerdonem sibi meritis æqualē S. Antoninus 336 c d

Castitatis amore e familia excludit mulieres & pueros S. Antoninus 328 d, exemplo SS. Nicolai, Dominici, Thomæ Aquinatis 328 f. Castitatis amator & cultor B. Ladislaus Gielnovius 572 a b c

Catechismum ad Parochos vulgat B. Pius V 632 d

Catechumenis & neophytis beneficus Pius V 699 c

Catarrhus cum distillatione in oculis & auricula sublatus invocato B. Pio V 717 f, 718 a c

Cathedra S. Iacobi Hierosolymis postmodum in honore 27 d

In Cella arctißima solitarius vixit S. Antonius Abbas Turonibus 498 f

Census pauperum Cardinalium & Iudicum Rotæ auget Pius V 629 a

Cervi divinitus submißi ferunt corpus S. Kellaci ad sepulturam & custodiunt 107 b c

Cervorum ludus in annua festivitate S. Evermari 138 d e f, 139

Cerevisia restituitur invocato B. Stanislao Can. Reg. 782 a

Cervical tinctum sanguine B. Ladislai Gelnoviensis ægrum sanat 595 a

Christus Redemptor cum SS. Petro & Paulo & Angelis visus in pugna cum Turcis sub Ioanne Austriaco 689 d

Christi crucifixi imaginem exosculans moritur S. Antoninus 323 d. Christi imaginem sibi loquentem audit B. Ladislaus Gedrocius 555 b B. Zacharias Ord. Minorum 776 c d. Christi passionem cum lacrymis recolit S. Monica 481 a, expendens patitur excessum mentis B. Ladislaus Gielnovius 583 f die Parasceves in concione de flagellatione Christi apparet pendulus in aëre, inde æger obit 585 586. Christi Paßionis Euangelicam historiam curat ante obitum legi B. Pius 693 c. Christi crucem continue ante se habet 697. Crucis pedes veneno infecti, divinitus retrahuntur 715 b a Christo de morte monitus invitatur ad gloriam B. Stanislaus Canon. Regul. 780 f

Cibaria ex farina, oleo & melle confecta tempore famis jussu S. Antonini pro hospitibus per 7 annos non deficiunt 343 a

Cibum fastidientem ægram pane oblato sanat S. Wiborada inclusa 286 f. Cibis vilioribus sic assuetus, ut delicatiores non discerneret, S. Antoninus 328 a, 329 a

Cilicium S. Wiboradæ pro Reliquiis habitum 283 e, in eo vulnerata obit 290 d

Claudus custos sepulcri S. Godehardi, eo invocato sanatur 517 d e f, alius claudus 518 a, liquore S. Iuvenalis unctus sanatur 394 a b. Claudi octo sanati ope S. Godehardi 524 a b c, 525 e, 527 b; ope B. Gregorii Veruchiensis 542 a b, B. Michaëlis Gedrocii 557 d. Claudus & monoculus sanatur ope S. Philippi Presb. 425 a. Eundi facultas reddita ope S. Helenæ Trecensis 734 b c d, 795 c d e

Clemens & lenis etiam erga de se male meritos, & injuriam inferentes Pius V 703 c d e f

Clericos fide & doctrina excellentes describi jubet B. Pius V 641 a. Clericorum mortuorum spolia oblata recusat 653 a. in Clero reformando fortitudo S. Antonini Archiep 318 b f. Clericorum juniorum magnam curam gerit S. Aregius Ep. 109 c

Cœnobia 600 ab Hugenottis direpta & eversa 644 b

Colici dolores sublati tactu calceamenti B. Pii V 717 f

Colli inflatura, fistulæ, foramina curantur ope S. Theodulphi Presb. 101 c 103 b

Colloquia de cælesti beatitudine & Dei visione SS. Monicæ & Augustini 478 e f, 479 a b

Columba nivei candoris alis sanguine plenis apparet S. Vltano, inde colligenti martyrium S. Follani 119 a

Cometa creationem Pii V Pontificis annuntiat in Anglia 628 f

Comis erga omnes salva tamen auctoritate, Pius V 704 e.

Comitialis morbus invocata B. Panacæa tollitur 165 e, apparente S. Antonino 351 e f, invocato B. Ladislao Gelnoviensi 601 a, 604 d e

Comitum utriusque militiæ dignitas sub Traiano 369 f, 370 a

Concionator dicta miraculis confirmat S. Marculphus 75 e f, 76 a. Concionans ab Arianis læsus, & præcipitatus ac fustibus contusus Martyr obit S. Iacobus Bergomi 472 c

Conciones utiles habet etiam in agris & vicis ad rudes & pueros B. Ladislaus Gielnovius 583 c d e, in profligandis vitiis 583 f. Conciones incipit a Crucis titulo dotibus ad id præclaris instructus 584 a b. Concionibus cujusdam Ordinis Prædic. motus hunc Ordinem ingreditur S. Antoninus 314 e f

Concubinarios beneficiis spoliari jubet Pius V 640 e

Confessarius diligens B. Pius V 621 a. Confessus peccata munitur viatico sumpto S. Theodardus 155 f

Confraternitas ad honorem S. Annæ erecta Warsaviæ 591 d e.

Conjuges SS. Gumbertus & Bertha mutuo consensu separati 113 f. Conjugatos & seculares ad congruā sui status virtutem cupit animari S. Athanasius 203. Conjugio inito S. Monica maritum sibi devincit, mores ejus tolerando 475 d, socrum sibi devincit, & inter discordes pacifice agit 475 e, maritū ad fidē adducit 476. Conjux honestus impetratur invocato B. Stanislao Canon. 786 a.

Consanguineos non promovet quod esset Cardinalis effectus 624, d e f erga Consanguineos suos moderatus Pius V 709, 710, præter modicam sustentationem nihil concedit 710 c, nec sine scrupulo 710 d

Consiliis suggerendis præstans S. Antoninus Archiep. 317 d. Consilii optimi etiam Regi B. Aufridus 431 d

Constantia in tormentis admiranda S. Mauræ Mart. in Thebaide 377, 378

Contractus manibus pedibusque sanatur ad sepulcrum S. Orientii 62 c, ope S. Godehardi 525 c. B. Gregorii Veruchini 544 b c d, 545 b c. S. Secundi 172 c, ope S. Valentini Ep. Genuensis 273 f, ad Reliquias S. Wandelberti 281 d e f 282

Contractio cruris curatur ope S. Theodulphi Presb. 103 a Contractæ 2 & vir toto corpore sanantur ope S. Evermari 131 f, 132 b, alia ad contactum corporis S. Antonini sanatur 323 e, induens tunicam ejus 330 b, alii ope S. Philippi Presb. 426 a d

Conversioni virorum primariorum congaudet Pius V 662 c d. Conversioni Indorum monita præscripta a Pio V 653 d e f, 655

Cordis syncope inveterata curatur ad brachium S. Philippi Apost. 17 d. Cordis dolor sublatus ope B. Gregorii Veruculensis 546 a. B. Stanislai Canon. Regul. 783 d, 785 f, 787 e. Cordis palpitatio sublata invocato B. Ladislao Gelnoviensi 599 e

Corona cum duplici apparet B. Alexander Cisterc. altera in manu ob regnum Scotorum relictum, altera in capite ob regnum cælorum acceptum 434 c d

Corpus S. Andeoli lapidi annexum flumini injectum in aridam defertur 39 b c. S. Berthæ post 100 annos incorruptum, sanguinem emittit 114 f. Wandelberti præsidiū est contra Paganos 279 b f. S. Antonino ad sepulturam delato omnes ad benedictionem se prosternunt 325 e. B. Mafaldæ post annos 360 incorruptum claret fragantia & miraculis 766 b c. S. Iuvenalis post 500 annos imputre se erigit, sanguine fluit 392 b. Corporis S. Iuvenalis effigies in fundo arcæ lapideæ impressa 400 e f 403 a b. Corpus S. Pelagiæ Martyris servant 4 leones 458 a. S. Floriani Martyris Aquila 463 c, 465 d, 467 d. Corpus castigans dire a dæmonibus cæditur B. Ladislaus Gedrocius 555 c. Corporis totius motu privatus sanatur ope B. Philippi Aquilani 551 c d 552 b d. Corpora mortuorum etiam Regum effossa & cremata ab Hugonottis 644 c. Corpus B. Pii V quatriduo prostat venerandum 693 c 694 eo viso mulierculæ impudicæ convertuntur 693 d, magna cum pietate transfertur ad S. Mariā Majorē 694 695 696.

Costa fracta curatur invocato B. Stanislao Canon. Regul. 782 c

Coxendicis letali infirmitate detentus liberatur ope B. Pii V 718 e

Crines evulsos sibi gaudet B. Maura Mart. 377 e

Crus fractum in nomine Iesu sanat S. Godehardus 502 c curatur ope S. Antonini 332. Cruris vulnera sublata ope B. Gregorii Veruculensis 540 b. Cruris cruciatus ope B. Philippi Aquilani 531 e f 552 a b. B. Stanislai Canon. Regul. 782 e f 785 c

Crux Christi a crucibus latronum discernitur ob moribundam ejus attactu sanatam 361 f, ejus respectu Eeclesia Hierosolymis constructa 362 b. Inventionis solennitas 364, 365

Crucis signo illuminat cæcum S. Amator 57 f 58 a leprosos curat S. Amator 58 d dolorem, capitis Pius V 712 c vas dissolutum ne aqua efflueret, reparat S. Wiborada 300 b Crucis in modum scissum caput S. Andeoli 79 b.

Crucifixi S. Philippus Apost. 12 c, 14 a. S. Iacobus Apost. Ostracinæ 30 e. SS. Timotheus & Maura conjuges die X expirant 378 f, 379 d

Cruciatam petenti Regi Hispaniarū negat Pius V 649 b

Custos oratorii S. Philippi Presb. ob luminaria negligenter curata triduo concrematur 424 f, 425 a

Curiæ Romanæ reformatio a Pio II committitur S. Antonino 320 a

D.

Dæmon compescitur cilicio S. Antonini 310 e, in energumeno nomen S. Sicharii Mart. indicat 184 e

A Dæmone obsidetur machinatus necem S. Amatoris, ab hoc veniam petens, baptizatus & oleo unctus, liberatur 54

Dæmonem in feminæ speciem transformatum nomine Iesu pellit S. Marculphus 73 77 c terriculamenta ejus signo Crucis fugat S. Wiborada 286 a instar pauperis certi petentem cibum signo Crucis fugat S. Wiborada. 288 b 301 e

Dæmones orantem S. Marculphum manifestant 72 b 76 c in virtute Christi a S. Amatore effugantur 54 f 55: a S. Marculpho 72 d 76 f 77 a

Dæmonum infestatione montem liberat S. Orientius. 61 d

Dæmoniaci liberati ope B. Michaëlis Gedrocii 55 d invocato S. Godehardo 510 d e 520 e f 527 d S. Aldebrando 159 f signo Crucis & Iesu invocato per S. Wiboradam 287 b ope S. Philippi Presb. 425 d 426 a S. Helenæ Trecensis 795 a 796 a filia Regis Angliæ tactu oßium S. Iuvenalis Conf. 413 b c d item alii 414 a nepos Leonis Imp. a S. Valeriano 496 f sex signo Crucis liberantur a Pio V 712 a c, alius Pii nomine 712 e

Dalmaticarum usum S. Aregio permittit S. Gregorius Magnus 108 c 110 e

Decoctoribus leges sancit Pius V 635 c

Deformitas monstrosa curata ope B. Pii V 718 a. Faciei ope S. Theodulphi Presb. 102 d S. Athanasii 256 f invocato S. Valentino Genuensi. 273 f

Dentium dolet sublatus aratro S. Theodulpbi 97 d ope S. Theodulphi Presb. 102 f S. Wiboradæ 307 f S. Antonini 333 e f B. Stanislai Canon. Regul. 783 f 754 f B. Gregorii Veruculensis 540 c

Deorum effigies ex Vaticano eliminat B. Pius V 631 c

Desidi operario maledicit S. Aregius, & ideo a serpente læsum sanat 110 b c

Diaconus S Corcodemus Autißiodori 453

Diaconi Martyres S. Iacobus Bergomi 472 S. Paulinus Coloniæ 499. Diffamantes luxuria S. Amatorem castigantur cæcitate, aut obseßione dæmonum 55 e f

Digitus sive pollex de junctura emarcescens sanatur invocato S. Godehardo 551 c

Digitus S. Aldebrandi ablatus, ultro corpori adjunctus 160 b

Digitum abscissum restituit S. Briocus 93 e

Digitos sibi abscissos gaudet S. Maura Mart. 377 f

Disuria sublata invocato S. Antonino 347 b 349 c

Divinitatem Spiritus sancti, & Filii Dei scripto propugnat S. Athanasius 233 a b 240 a 244 c

Docilem reddit, natura hebetem S. Godehardus 521 a

Domesticos instar religiosorum instituit B. Pius V factus Cardinalis 625 a b item Papa 630

Dormit humi in cilicio & saxo capiti subdito S. Wiborada 286 a 297 b

Dorsum effractum sanatur invocato beato Pio V 719 c

Draco venenofus a S. Philippo Apost. exterminatur 12 b 17 c, cultu divino honorari solitus in Corsica signo Crucis eliminatur a SS. Vindemiale & Eugenio 272 c d septiceps draco stola S. Germani Ep. M. dicitur submer- 265 a b c Dysenteria curatur ope B. Stanislai Canon. Regul. 784 c

E.

Ecclesiæ Alexandrinæ ab impiis contaminatæ & ornamentis spoliatæ 209 a 227

Ecclesiæ claustra oratione aperit S. Aregius 109 b

Ecclesias Vrbis visitat æger B. Pius V 691 f solitus qu otannis diebus antecineralibus idem facere 697 e

Ecclesias & monasteria & collegia erigit Pius V 700 f 701 a b c d

Ecclesias a scandalis feminarum impudice ornatarum & juvenum insolentia purgat S. Antoninus 338 d, ob id convitia jaciens male perit. 338 d e

Ecclesiæ afflictæ medicus & consolator S. Athanasius habitus a S. Basilio 242 e f 243 c

Ecclesiasticos pecuniam in Italia & Gallia ad hæreticos extirpandos contribuere jubet & permittit Pius V 646 a b

Elevationem in oratione patitur S. Antoninus 335 e

Eleemosynas largas & pias fundationes facit B. Mafalda Regina 764 e f

Epilepsia curata invocato S. Antonino 349 d

Epileptici curati invocato S. Iuvenale Conf. 414 a ope S. Godehardi 522 b. B. Stanislai Canon. Regul. 785 e. B. Ladislai Gelnovien. 598 c 602 a b 605 b 607 b f

Episcopus designatus a Papa S. Antoninus a fuga reductus deprecatur, ne fiat: mandato jussus parere fusis lacrymis capeßit 315 pedes urbem ingreditur 316 a 338 c per se visitat omnia templa diœcesis 318 c 319 a

Episcopos vel ad suas Ecclesias redire, vel se abdicare aut pelli jubet B. Pius V 632 c 640 e f. Catholicos in Germania substitui cupit 636 f, & quæ sint ab iis præstanda 637 a b c

Episcopi DCLXX ab Honorico Rege Wandalorum in exilium mißi 271 f

Episcopatum admittit, inductus virga subito florescente S. Orientius 63 b

Episcopatum Hildesheimensem a S. Henrico Imp. oblatum diu recusat S. Godehardus 508 b c d

Episcopales Sedes Ægypti venduntur indignis Arianis 228 e

Episcopales virtutes & columen Ecclesiæ S. Athanæsius 192 d e f

Episcopalis officii partes omnes explet S. Athanasius 240 d

Episcopales virtutes S. Godehardi, disciplinam suorum curantis, iuventutem in studiis educantis, fabricas restaurantis 510 a b c. Xenodochium fundantis 510 f, Basilicas construentis 511 c

Epulas Regias admittens liberat machinatione invidorum occidendum S. Orientius 62 b

Equitans liberatur in præcipitio ope S. Antonini 345 e, item alius 345 e

Equuleo torquetur S. Quirinus Tribunus 373 f S. Alexander Papa 374 d

Eremita S. Helenus anachoreta 531 In cava castanea vivit B. Vivaldus 161 f

Eucharistia per Hugonottos porcis objecta 644 b

Eucharistiæ Sacramentum in paludem projectum, miraculose inventum in Polonia 779 e

Eucharistiæ servandæ tabernaculo illæso evertitur templum Florentiæ 321 e. Communionem sub vtraque specie negat Bohemis Pius V 705 b. Hostia sacra post Consecrationem mutata ad veritatem fidei ostendendam 776 b

Excommunicatio a S. Godehardo, mortui e sepulcris surgentes ab ecclesia discedunt, absoluti repetunt sepulcrum, & vivi emendantur 521 b e

Exempli boni ergo Christus incarnatus: ejus virtutes imitati Sancti 618 d e

Exequiæ S. Antonini a Pio II Papa honestantur 323 f datis indulgentiis 324 a

Extasim in contemplatione patitur S. Monica 481 c

in Extasim rapitur contemplationi deditus, abstractus a corpore, & a terra elevatus B. Ladislaus Gelnovius 584 e

Exul in cisterna latet S. Athanasius 231 a, fugiens navi ad persecutores conversa evadit 238 c d, latet apud Virginem 238 d e f, in sepulcro patris 242 a

F.

Famis tempore multa millia hominum farina non deficiente alit S. Petrus Thaumaturgus 428 c

Familia recte instituenda exorsus Pontificatum Pius V 710 e f, circa usum Sacramentorum 710 f

Famulorum numerum diminuit, & retentis stipendium duplicat Pius V 711 b

ob Fauces escis inhærentibus occlusas moribundus sanatur ope S. Valentini Ep. Genuensis 273 f

Febris curatur ope S. Theodulphi Presb. 101 d, S. Athanasii 256 f, 257 f. B. Pii V 717 f, 718 e f 719 a b c. S. Germani Ep. M. 269 e. S. Philippi Presb. 425 b, S. Antonini 324 b, 333 a c d, 344 c 347 e f, 348 a 350 a. S. Sigismundi Regis 82 f. S. Monicæ 488 c d. B. Stanislai Canon. Regul. 782 e, 784 a, 785 f, 786 a B. Ladislai Gielnoviensi 598 f, 607 a 608 d 610 a 611 b

Febribus medetur S. Theodulphus 98 f

Febris letalis aut continua ope B. Gregorii Veruculensis 539 f, 542 c d, 543 f, 545 f, 546 b c d, 547 a f,

Febres pellit dato vino a se Cruce signato S. Godehardus 519 b c d, item pomo a se benedicto 519 e, item jubens in nomine Jesu surgere 519 c

Febri hectica consumpti & pæne moribundi sanantur ope B. Gregorii Veruculensis 541 d e

Febris quartana triennalis curatur ope S. Theodulphi Presb. 102 a

Febri triennali ante obitum laborat, nec vlla medicamenta admittit S Theodardus 115 c d

Femur fractum sanat S. Briocus 93 d

Femoris dolor cum periculo abscißionis curatur invocato B. Pio V 719 c

e Ficu suspensus S. Sabas M. 46 a. Ficus pullulans ad sepulcrum Ven. Geraldi salubris parturientibus & doloribus lateris 756 d

Fides Alexandrinorum erga S. Athanasium laudatur a Iulio Papa 216 b c

Fidem suam Rom. Pontificibus probat S. Athanasius 243

Fidei magisterium verbo & opere resumit S. Athanasius reversus 219 b

Fidei causa infinita certamina S. Athanasii 193 & seqq. 206, eam scriptis defendit 231, 233

Fidei Nicænæ formulam commendat S. Athanasius 240 b 242 a. Symbolum an sub nomine Athanasii scripserit Vigilius Tapsensis 757, 758, 759

Fidei formulam sæpius mutant Ariani & Eusebiani hæretici 208 c, 211 c, 212 a, 214 d, 235 e

Fidelis in promißis Pius V & tales volebat ministros suos 705 a

Filium Augustinum in fide Christiana instruit S. Monica mater 475 f, eum Manichæis adhærere deplorat 476 b, filium tot lacrymarum perire non posse intelligit, certior facta quod fidem orthodoxam aliquando teneret 476 b c d e. Filius & mater B. Gregorius & Anna suscipiunt habitum Augustinianum 536 b. Filia S. Maura matri dissuadenti martyrium generose respondet 378 f

e Fistula in genu de vita desperans sanatur, invocato S. Godehardo 525 e

Flagellis dire cæsus S. Silvanus Ep. Gazensis 468 b

Fluvii Arni fluctus comprimit benedictione S. Antoninus 342 a

Fœdus contra Turcas inter Germanos Principes curat Pius V 638 e f, 639 a. Fœdus contra Turcas inter Pium V, Venetos, Regem Hispanum 668, 669. Fœderis conditiones 670, 671, 672, negant admittere Reges Galliæ & Lusitaniæ 672 f, 673, 674, item Cæsar & Rex Poloniæ 677 f, 678, 579, 680. Post victoriam fœdus novum parat Pius V 690 e f 692 a b

Fœniculo, ad sepulcrum S. Wiboradæ crescente, morbi curantur 291 c, 206 e

ad Fodinas metalli damnatur S. Silvanus Ep. Gazensis, & 39 aut 40 socii 468

Fons a S. Euphrosyno sanctificatus curandis febribus salutaris 140 d. Fons excitatus ut baptizetur S. Pelagia 455 e, erumpit ad resicienda animalia ferentia corpus S. Floriani 465 e f. Fontem dirigente S. Petro reperit & post se ducit S. Bertha 114 c d

in Fornacem ardentem conjecti expirant SS. Hesperus, Zoë, Cyriacus & Theodulus corporibus illæsis 177 f 179 a b. S. Olbianus ejusque discipuli 438 f

In Fornace ardenti illæsi S. Alexander Papa, SS. Eventius & Theodulus Presbyteri 374 f, 375 a

Fortitudo S. Athanasii in conspiratione Arianorum cum Meletianis 193, in calumniis perferendis 194, 196 &c. Vide Calumnia. Fortis in Senatu Florentino arguendo & immunitate Ecclesiastica tuenda S. Antoninus 320 a b, Senatui censuras minando 320 d, 338 f 339 a, in hæreticis & maleficis exterminandis 339 b. Fortis S. Alexander Papa in arguendo incredulitatem & crudelitatem Aureliani Comitis 374 b c, in spernendo minas & tormenta 374 d. Fortis in suo munere exercendo profitetur, nec mortem a se timeri Pius V 706 d a

Fratres 2 Episcopi sancti Petrus Argivorum Paulus Corinthi 428 a

Frumentariæ rei, ut copiosior & parabilior sit, providet Pius V 699 e f

a Fulmine & grandine immunis villa S. Africani 65 f

Fungorum esu æger liberatur ope B. Pii V 718 f

Fures duo inter spoliandum sacellum S. Floriani extinguuntur 466 c. Furibus boves conatis abducere, benefacit S. Philippus Presb. 424 b. Furati poma in horto ejus puniuntur, alius deglutire nequit, alterius equus crepat 424 e. Furtivis lignis onustus currus moveri nequit 425. Furatus dentem S. Evermari, ut quæstum faceret, punitur tenebris, inversione oculorum & capitis, pœnitens facta restitutione sanatur 129 f 120 Furatus ornatum Ecclesiæ fit immobilis, & furatus sarcinas peregrinorum, nequit sugere. Pœnitentes sanantur 134 135 a. Furto pecuniam sublatam prædicit recuperandam, & furem absque molestia dimitti præcipit S. Amator 533 b c

Fustibus cæsus S. Andeolus 38 a

G.

Gloria S. Antonino data in cælis ipsa mortis hora revelatur 330 c d e. in Gloria cælesti visus Pius V 715 e

Gladius a Ieremia traditus Iudæ Machabæo contra adversarios 7 d, 30, a Gladio illæsus. Iuvenalis Episc. quo semet percussor interimit 388 c. Ensem & pileum Duci Albano in Belgium mittit Pius V 650 a

Genitales partes fune constrictæ S. Sabæ Persæ 46 b e

e Genuflexione callus instar cameli obductus genibus S. Iacobi fratris Domini. 21 f

Gibbosi duo sanantur ope S. Godehardi 524 d

Gingiva sœtida curatur ope S. Theodulphi Presb. 102 c

Gradiendi impotentia sublata invocato B. Ladislao Gelnoviensi 601 d e 604 f

Guttur exulceratum sanatur invocato B. Ladislao Gelnoviensi 608 d. Gutturis tumor & faucium dolor sublatus ope S. Monicæ 488 b, B. Stanislao Canon. Regul. 789 c. Gutturi os implicatum ejicitur invocato S. Godehardo 525 f, inhærens sublatum invocato B. Ladislao Gelnoviensi 598 f

H.

Hæmorrhoissa sanatur a B. Michaële Gedrocio 656 a, a B. Stanislao Canon. Regul. 781 d

Hæreticus petulanter obloquens adversus Pium V fit mutus, miser perit 711 f, 718 b

Hæretici crudeliter sæviunt in Catholicos adhærentes S Athanasio 200 f 209 e f 210, 214 e f, 215 a 226 227. Hugonotti obtenta iniqua pace, novos tumultus parant ad religionis & regni perniciem 643 d e f, sæviunt in sacra omnia, in vivos & mortuos potißimum Sacerdotes 644, bello vincuntur 643 a b c, iterum 647 d. Hæretici moti pietate B. Pii V convertuntur 699 a. Hæreticos prosequitur Inquisitor B Pius V 622 623. Conversos benigne excipit 623 e, denuntiari & caveri jubet Papa 637 b, iis comprimendis intentus

Hegumenus Medicii in Bithynia S. Nicephorus Conf. 500

Hernia attactu corporis S. Secundi sublata 170 e, ope B. Pii V 719 a. S. Helenæ Trecensis 795 f. S. Antonini 331 f 332 a

Honores dignioribus confert præmisso examine in Episcopis constituendis, & Cardinalibus creandis Pius V. 705 d e f

Hospitium iter agentibus erigit B. Mafalda, & curat aberrantes adduci 766 f

Hostes urbem obsidentes profligat precibus S. Iuvenalis Ep. 388 d, ab Hostibus personatis invasus neque sclopis, neque pugionibus læditur invocato B. Gregorio Veruculensi 547 b c. Hostiles circa irruptiones Turcarum & Tartarorum in Polonia, omnes ad pietatem excitat, opem Dei implorat, dum hostilis exercitus periret B. Ladislaus Gielnovius 576 577

Humanitas summa S. Athanasii reversi erga Arianos 219 a

Humilitas profunda interno sensu & externis obsequiis etiam in senectute B. Ladislai Gielnovii 571. Humilis & mitis S. Antoninus 328 c d. Humilis nomen familiæ occultat adolescens, fastum respuit Papa Pius V 707 b c, amat arguentes se 707 e, statuam sibi erigi vetat 708 a. Humilis non elatior ob Cardinalatu susceptum 624 c d

Hydropicus sanatur ope S. Godehardi 526 f. Hydropici invocato B. Ladislao Gelnoviensi 609 b. S. Antonino 341 e

I.

Ictericus morbus sublatus invocato B. Stanislao Canon. Reg. 790 b

Iejunasse a Cœna Domini usque post visum a Resurrectione Christum dicitur Iacobus frater Domini 22 b, vino semper abstinuit 31 c. Iejunia Quadragesimalia senex & imbecillis observat Pius V 697 e f, imo & quatriduanā per hebdomadam abstinentiam a carnibus etiam moribundus 697 f. Iejunio dedita a carne & vino abstinet sexennio in seculo S, Wiborada 285 e f

Iesu nomine dæmonem in feminæ speciem transformatum pellit S. Marculphus 73, 77 c, in Iesu nomine jubens surgere, febres pellit S. Godehardus 619 c, crus fractum sanat 520 c

Ignem sinu illæso gestat S. Asaphus 83 a, veste gerit S. Helenus anachoreta 531 f, in Ignem a diabolo protrusa & misere adusta cilicio & baculo S. Wiboradæ sanatur 303, in Ignem piceum injecti martyrio coronantur SS. Alexander & Antonina 38. Ignitis stylis immißis per aures excæcatur S. Timotheus Lector 376 d

Imago S. Floriani contra furem spoliaturum se convertit 466 b. Imagines B. Pii V ab incendio illæsæ 713 b c d, 720 a, coram imagine morbus gravis tollitur 712 d

Immobile fit corpus S. Evermari, inferendum Herstallio 136 e f

Immunitatem Ecclesiasticam tuetur S. Antoninus 320 c, 321 b, 338 e, 340 a

Incendium sistitur allato corpore S. Berthæ 117 d, extinguitur objecto capite S. Iuvenalis Conf 416 d e, apparente B. Ladislao Gelnoviensi 599 f, 600 a. Incendium urbis S. Amator se in medium conjiciens sistit imbris fluxu 57 a. Incendia repressa meritis S. Floriani 462 b c, B. Mafaldæ Reginæ visæ in aëre 766 a, precibus B. Michaelis Gedrocii 566 f

Inclusæ apud S. Gallum S. Wiborada Virgo Martyr, & B. Richalda Virgo 282

Incurva toto corpore erigitur ope S. Antonini 345 f

Indulgentiæ ab Episcopis quindecim, item a Nicolao IV, Ioanne VI, & Bonifacio IX concessæ Ecclesiæ Narniensi 394, 305. Indulgentia Pontificia ante prælium sub Ioanne Austriaco promulgatur 634 f. Indulgentias pecuniarias abrogat B. Pius V 632 e

Infamiam quasi furti facti passum liberat precibus S. Antoninus 336 a b

Igniaria lues repressa invocato S. Theodulpho Abb. 95 f, Theodulpho Presb. 102 a

Injurium sibi læsum sanat S Marculphus 74 e 78 e

Innocentiæ suæ contra omnes calumnias syllogum facit S. Athanasius 220 f, 221 e

Inquisitor adversus hæreses B. Pius V 621, Cardinalis factus & Inquisitor summus 624 b. Papa Inquisitionis officium amplificat 632 f, 693 f

Intestinorum cruciatus curatur ope S. Theodulphi Presb. 102 d, B. Stanislai Canon. Reg. 787 b

Invisibilis redditur miles ab hoste circumventus invocato S. Iuvenale Conf. 410 b c

Ischias curatur ope B. Gregorii Veruculensis 540 a, invocato B. Ladislao Gelnoviensi 598 e, 600 b

Itinera difficilia etiam senex ex amore paupertatis pedes peragit B. Ladislaus Gielnovius 572 f, 573 b

Jubilæum ferentibus suppetias Melitensibus concedit Pius V 638 a, contra Turcas pro Hungaria 639 c d

Judæi non possunt ess Iudices Christianorum 145 f, 146. Judæis Romæ leges præscribit Pius V 635 d, multi ejus pietate commoti convertuntur 698 f

Judicibus æquitatem commendat B. Pius V 631 a

Judicia Dei incomprehensibilia, quod Sancti a morte diu latitant 126 f, 127 a

Jurisdictionem Ecclesiasticam sedulus tuetur Pius V 706 b

Iustitiæ servandæ constantiam seruat Pius V 705 b, culpas administrantium iustitiam plectit 704 c, rationem exigit ab officio functis 704 a

Juvenis omni virtutum genere clarus, alios viam salutis docet S. Marculphus 75 e f

L.

Ad Laicos recurri in causis Ecclesiasticis acriter prohibet Pius V 706 c

Lampade ardente ustulata, integram fornacem petit S. Maura M. 378 d e. Lampadibus ustulati Ss. Alexander & Antonina 382 d

Lapidibus obruti S. Ieremias Propheta 6 a e, S. Philippus Apost. crucifixus 12 c, S. Iacobus e pinnaculo templi dejectus 23 a

Lapsus aliqualis Liberii & Hosii reparatus 225 e f

Lapsu contritus infans ope B. Ladislai Gelnoviensis sanatur 607 a, ex Lapsu gravi moribundi ope S. Antonini 324 c, 344 f, 349 a. Lapsum in fluvium siccis vestibus emergere facit S. Antoninus 341 f. Lapsum in puteum porcum oratione recipit S. Theodulphus 98 a

Laterum dolor sublatus invocato B. Pio V 719 f

a Latronibus sicariis & piratis purgat ditiones suas Pius V 634 d e f

Lector ordinatus S. Timotheus Mart. in Thebaide 376 c

Lectione sacra ad mensam se pascit S. Antoninus Archiep. 317

Lectus S. Antonini absque eulcitra & linteis 329 a

Legatus Florentinorum ad Calistum III, & Pium II Pontifices S. Antoninus Archiep. 319 e f, ad Imperatorem mittendus se excusat 320 a

Legum tenax Pius V 705 e

Leones 4 servant corpus B. Pelagiæ 458 b

Leprosi sanantur ope S. Athanasii 457 e f, S. Antonini 348 b, S. Monicæ 491 a, S. Godehardi viventis 512 f, 513 a. Leprosos 3 aqua Iordanis illinens sanat S. Amator 58 d. alios 5 mundat S. Aregius 110 f. Leprosum a se lotum in lecto suo collocat, & novis vestibus induit B. Anfridus 432 d

Lepus effugiens venatores latitat sub cappa S. Marculphi 74 d, 78 d. Lepores sibi familiares habet S. Philippus Presb. 424 b

Libertas constans SS. Luciferi, Eusebii, & Dionysii, arguentium Constantium Imp. resistentem S. Athanasio 224 b c d, & damnantem eos exilio 224 e, B. Pii V Cardinalis in sententia proferenda 625 e f

Liberalis erga bene meritos Pius V 701 c d e, erga ministros 702 e, 703

Librorum hæreticorum sarcinas intercipit, resistentes excommunicat cum magno vitæ periculo Pius V 621 f, 622 a b. Libri a S. Antonino conscripti 322 b c d, 323 b

Lienteria curata invocato B. Ladislao Gelnoviensi 604 b

Linguam masticans expirat tyrannus Aurelianus Comes, post occisos S. Alexandrum Papam, aliosque 375 b. Linguæ ulcus sanatum invocato B. Stanislao Canon. Reg. 787 f

Liquor salutaris emanat e sepulcro S. Iuvenalis Episc. 389 c, eo claudus unctus sanatur 349 a b

Litanias visi apud moribundum recitare Maria Deipara aliique Sancti 718 b

Ludi ad annulum in festo S. Iuvenalis ordinati 96 d Ludos noxios tollit S. Antoninus 320 c, pecuniam eis acquisitam in pauperes erogat 320 d. Lusum aleæ perdens blasphemus, ore & vultu terribiliter torto castigatur, & ope S. Iuvenalis Conf. sanatur 425 f 426 a

Luce cælesti inter tormenta circumfusus S. Hypolistus 24 c. Luce mira collucent ossa S. Iuvenalis Episcopi 400 f

pro Lumine Ecclesiæ S. Philippi Presb destinatam aruinam gustantes, misere cruciantur 425 f

Ad Lupanar ducta S. Antonina a S. Alexandro commutata veste dimittitur 381 d e

Lupi morsu vulneratum sanat S. Marculphus 78 c

Luxum omnem a re familiari proscribit S. Antoninus 317 e

M.

Magicos libros exurit S. Antoninus 339 c d

Mamillarum dolores sublati ope B. Stanislai Can. Reg. 786 d, 788 b

Mancipia Christiana ruptis vinculis promovent victoriam sub Ioanne Austriaco 686 e f, liberata ad quindecim millia 688 b. Mancipiis Christianis opitulatur Pius V 634 f

Manus arida curatur invocato S. Godehardo 524 b: Manus immobilis aut tumida sanatur ope B Gregorii Veruculensis 541 e, 545 e. Manus usus amissus recuperatur invocato B Ladislao Gelnoviensi 609 e. Manuum summitates præscinduntur SS. Antoninæ & Alexandro 372 b. Manus & pedes abscinduntur S. Quirino Tribuno 373 f. Manus manet in aëre suspensa, volentes vi diripere oblata S. Wandelberto 280 f

Maris inundatione liberati Hollandi, invocato S. Godehardo 127 e

Maria Virgo Deipara apparens excæcatum præ dolore & languore jubet adire sepulchrum B. Ladislai Gelnoviensis, & sanatur 604 b c, ejus ope per B. Ladislaum Gelnoviensem petita sanatur surdus 613 Maria Deipara & SS. Dominicus, Vincentius, Pius V, aliique Litanias visi apud moribundum recitare 718 b, a Maria Deipara visitatur B. Stanislaus Canonon. Regularis 780 b. Mariæ Deiparæ jussu puellas in monasterio collocandas colligit S. Bertha 114 a. Mariæ cultor eximius S. Antoninus 317 e. Mariæ honorem protecturus acceptat Episcopatum B. Anfridus 431 e. Mariæ Ecclesia de Salice seu de Campis in Pedemontio, ubi corpus S. Iuvenalis mansit immobile 413 a, 414 b. Mariæ festum Præsentationis cœptum 517 a. Mariæ addicta Catharina, filia Iudæi quinquennis 523 a, ab eadem monetur ut fugiat 523 c, facta Sanctimonialis eam loco parentum habet, & in imagine colit 534 d Mariæ veneratio & miracula Skapæ in Polonia 571 a. Mariæ coronam recitat B. Ladislaus Gielnovius novo modo, dein a Fratribus Minoribus & multis secularibus observato 578 d e, & a Deipara apparente probato 478 f g. Maria indicat se locum Skapæ habere carum, ibique miraculis claret 579 e f, 580 a, Energumeni ibi liberantur 580 a. Mariæ votū faciens sanatur, propter blasphemiā punitus 580 a d e. Alius in Deiparam blasphemus fit mutus & demens, pœnitens sanatur 581 a b. Mariæ Virg. Rosarium promovet Pius V 633 a, præscribit quomodo de Conceptione loquendum 633 a. Mariæ addicta imanem vestibus & monilibus ornat B. Mafalda 765 b. Mariæ victoria de Turcis sub Ioanne Austriaco adscripta, & annue recolitur 689 a

Matrimonium cavet consummare cum sponso consanguineo Henrico Rege Castellæ B. Mafalda 764 b

Ad Matutinum officium prævertit Clerum S. Antoninus Archiep. 317 c: præsentia sua excitat ad illud 718 c: etiam senex 318 d

Memoriæ mandat librum decretalem brevi tempore, ut in Ordinem Prædicatorum ingrederetur S. Antoninus 335 d e

Mendaces odit Pius V 704 f, simulationis omnis expers 705 a. Paulum nepotem custodiæ suæ Præpositum ob mendacium ablegat 790 a b

Mendici cæci collegerunt 550 aureos, eos in puellarum dotem expendi jubet S. Antoninus 340 f. Religiosis Mendicantibus sancit propria Pius V 633 f

Mensa frugali usus adhibita lectione Pius V 708 d e: quod etiam præscribit domesticis 744 a

Meretrices curat expelli, aut in angulo urbis concludi B. Pius V 631 c d

Milites triginta a S. Genio baptizati Martyres 385. Militum animis corporibusque prospicit Pius V 646 e f: animantur ad fortiter agendum pro religione adversus Deo & Regi rebelles 647 a 2 c d. Militaribus præscripta a Pio V 634 a

Miracula exhibentur ad fidem adstruendam, & ad Sanctorum probitatem ostendendam 594 d e f

Misericors erga egenos, afflictos, & captivos S. Theodardus 150 d e f

Missa in honore S. Sigismundi oblata morbos pellit 85 b Missam quotidie cum magna pietate celebrat Pius V 696 f: sub Missa sanatur viribus corporis destituta ope Floriani 466 c d

Mitem reddit blando alloquio legatum ira commotum S. Theodulphus 98 d e

Moderatus in reprehendendo B. Ladislaus Gieln. 572 a

Molendinum pauperis fiduciam in Deo præcipiente S. Antonino divinitus instauratur 342 c

Monachis cum laude præest, eos verbo & exemplo suadet aßiduitatem ad officia divina & amorem cellæ B. Pius V 620 d e f. Monachorum observationes laudat S. Athanasius 203 b c, inter illos in eremo 6 annis degit 230 b c. Monasteria indisciplinata reformat industrie & suaviter S. Godehardus 501 f, 506 a b

Morbos patienter tolerat S. Antoninus 315 b. Morbo longo tabescentes ope S. Wiboradæ sanantur 291 e, 292 b,307 c

Mores pii S. Henrici juvenis & Ducis 505 d: ob Mores compositos S. Bernardinus appellatur B. Pius V 620 f

Mors misera Arii in latrina crepantis medii 204 c d. Mortis diem & horam S. Gertrudi prædicit S. Vltanus 119 b, a Morte se erigens lacrymanti prospera prædicit S. Philippus Presb. 424 d, a Morte præservatæ invocato B. Pio V 717 a. Mori parati monachi pro S. Athanasio 230 c. Moritur Crucifixum exosculans S. Antoninus 323 d, S. Godehardus Clero cantante, Dirige pedes nostros in viam pacis 516 b. Moriturus extremum confitetur & viatico munitur B. Michael Gedrocius 557 a b. Moribundus a Christo invisitur S. Orientius 63 d. Moribundus e vulnere apparente B. Vivaldo, sanatur 162 c d, implorans patrocinium B. Ladislai Gielnovii necdum mortui sanatur 587 d e. Moribundus Reliquiis B. Pii V sanatur 716 e, apparente B. Pio V 717 a b. Moribunda S. Monica desiderat memoriam sui ad altare 480 c, eam & patrem, ac fratres commendat S. Augustinus precibus Lectorum 480 d Moribundi sanantur ope S. Godehardi 518 a b, 529 d, B Michaelis Gedrocii 558 d, S. Athanasii 256 f, 257 d, invocato B. Ladislao Gelnoviensi 595 e f, 600 d, 603 d 604 a 605 f, 606 f, 608 e, 610 f, etiam Vladislaus Sigismundus postea Rex Poloniæ 612 e f, 613 a, ope S. Antonini 347 c d, 349 c. B. Pii V 718 b, 719 a, B. Stanislai Canon Regul. 781 e, 782 b d, 786 b 787 a, 789 a, 790 d, 792 e, S. Helenæ Trecensis 795 b,

Mortuus resuscitatus ope S. Floriani 462 b, filius S. Hermetis a S. Alexandro Papa 372 e, invocato B. Michaele Gedrocio 557 d e, item abortivus 558 b, puer ex puteo extractus revixit invocata S. Monica 793 c d, sepeliendus precibus S. Amatoris resuscitatur 56 f, 57 a, S. Germani Ep M. 268 a, Mortuum vnigenitum patri vivum reddit S. Antoninus 341 d. Mortuum se simulans vere moritur, & suscitatur ope S. Iuvenalis Conf. 415 e f. Mortuum equum sistit anum S. Theodulphus 98 d. Mortuus fœtus reviviscit invocato B. Stanislao Canon. Regul. 789 b. Mortui 3 a S. Philippo Apost. resuscitati 12 b, 17 c, etiam iuvenis ad sepeliendum delatus 15 c, alii invocato B. Ladislao Gelnoviensi 595 c, 596 d, 599, 605 c d e. Mortua triduo quasi habita a S. Wiborada apparente sanatur B. Richilda 291 c d, pro Mortua S. Monica funduntur preces, offertur sacrificium 479 e f

Munera acceptare abhorret S Antoninus Archiep. 318 a

Murum pede subruit, & captivos liberat S. Germanus Ep Mart. 268 a b

Muti sanantur ope S. Theodulphi Presb. 102 b, S. Helenæ Trecensis 595 f, S. Antonini 348 c d, S. Secūdi 171 f, B. Ladislai Gelnovien. 605 c, 607 d e, S. Godehardi 524 a c

N.

Ante Nativitatem cælitus prædictus S. Genius 348 e

Navem fatiscentem ejecto dæmone fervat S. Germanus Ep. M. 267 d. Navi ultro accedente defertur ultra Matronam corpus S. Wandelberti 280 e. Navigat rotæ plaustri insidens S. Germanus Ep M. 364 c, id magiæ trihuens Iudex interioribus defluentibus perit 264 f, 265 a

Naufragi adjuti ope S. Godehardi 527 f. Naufragi e navi ejecti salvantur invocato S. Athanasio 257 b. Naufragis opitulatur Pius V 634 f. Naufragium evitatur invocato S. Iuvenale Ep. 389 a b. Naufragio liberatur nauclerus invocato S Antonino, cui id prædixerat 345 b, item navis cum ingreßis 345 c, item alia 345 d

e Nausea fastidiens panem, sanatur a S. Evermaro 137 b c d

Noverca B. Panacæam Virginem, quod oraret nimium, occidit 165 c

Numismatum æneorum usum aut induxit, aut promovit Pius V pro Indulgentiis 698 c d

Nuptias novas oblatas generose spernit S. Maura Mart. 377 5 e. Nuptias nobiles recusat S. Pelagia, mox ad fidem complectendam excitata 454 f, 455

O.

Ex Obedientiæ merito omnia agere cupit & ad mortem usque obedire B. Ladislaus Gielnovius 573 c d e f

Obganniantes S. Theodulpho Presb. puniuntur alius insania, alius calvitie 101 e f, contemnens S. Evermarum punitur manu læsa & jactura vellerum 131 d

Obsessus a 5000 armatis in Ecclesia Athanasius, salvus evadit 226 b c, alii occiduntur 226 e Obsidionis metus sublatus patrocinio S. Iuvenalis Conf. 417 a

Obtrectantes S. Athanasio Ariani & Gentiles repelluntur a Ioviniano Imp. 241

Occisus loquitur S. Germanus Ep. M. 268 f

Oculus cruciatu fere clausus ad sepulcrum S. Antonini reseratur 333 b c. Oculorum dolor gravißimus sublatus a S. Godehardo 513 b c, B. Gregorio Augustiniano 537 f, 538 a, invocato B. Stanislao Canon. Regul. 783 a b c, 784 f, 785 d, 786 b, 788 c, 790. Oculorum curandorum gratia S Flaminæ 182 a, 183 a

Odor suavis e corpore S. Athanasii 256 c, in elevatione corporis S. Philippi Presb. 425 d, ex corpore mortui Pii V 715 e, 719 c, e corpore S. Secundi 170 e. Odor divinus & refocillans dulcedine spirituali adstantes ex corpore S Godehardi 523 d. Odoris fragantia cælitus effusa dum S. Amator & Martha eligunt virginitatem 53 b c

Oleum lampadis S. Aldebrandi furatus fit cæcus, dein sanatur 260 b. Oleum manans ex tumba S. Petri Thaumaturgi dæmones abigit, morbos sanat 428 d. Oleum exhaustum restauratur invocata B Mafalda Regina 706 a. Oleo sacro inungitur moribundus S. Godehardus 515 f

In Ollam aquæ ferventis missa insultat Præsidi S. Maura Mart. 378 a b

Orationi addicta B. Panacæa ideo a noverca occisa 165 c d. Orationem pia devotione perficit B. Ladislaus Gielnovius 578 a b, quo modo faciat efficacem 579 b c. Orandi aßiduitas B. Pii V etiam Turcis formidanda 697 a b, vespertinis precibus cum tota familia interest.

Ordo Canonicorum Regularium Mendicantium B. Mariæ de Metro sub Regula S. Augustini, seu de Pœnitentia beatorum Martyrum in Polonia, B. Michael Gedrocius 552 555 c. Ordinis Canonicorum Regularium Lateranensium in Pōonia, B. Stanislaus Subprior 779 Ordinis habitus 779 e, introductus in Casimiriam 779 e. Ordinis Canonicorum Regularium Ven. Geraldus 576. Ordo Humiliatorum ob scelera a Pio V extinctus 663, 664. Ordinis Benedictini Sancti suis locis indicati. Habitū in Episcopatu suscipit B. Anfridus 432 b. Ordinis Crucigerorum B. Ventura 432. Ordinis Eremitarum S. Augustini B. Gregorius Veruculensis 535. Ordinis Cisterciensis B. Mafalda Regina 763, eum inducit in monasterium Aroquæ 764 d, Conversus B. Alexander 434. Ven. Catharina sanctimonialis Parci in Brabantia 522. Ordinis Prædicatorum Pius V Pontifex 220 a, S. Antoninus Archiep Florentinus 310, hahitum servat 219 e, ut plures ingrediantur, impetrat apud Deum S. Antoninus 334 c d e, & alii eo invocato 344 d, Ordinis S. Francisci de Observantia B. Philippus Aquilanus 548, B Zacharias 775, B. Ladislaus Gielnovius 560, Adventus in Poloniam 563 f, 564, 565. Tertii Ordinis B. Vivaldus 160, Episcopus ex dicto Ordine, B. Alexander Vinciolus Nuceriæ 777

Ori prunas immittendas sibi esse optabiles ostendit S. Maura Mart. 378 c

Osculo inter simulatos amplexus occiditur B. Conradus in Helvetia 310 d. Osculati caput S. Iuvenalis Conf. in festo ad 25000 homines 425 c

Otium fugit, labori orationi & vilibus servitiis intentus B. Ladislaus Gielnovius 582 c d e. Otii osor tempus orationi & libris scribendis impendit vacuum S. Antoninus Archiep. 317 e

P.

Panem ab Angelo suis adferri impetrat B. Zacharias Ord. Minorum 776 b. Panem a S. Wiborada benedictum contemnens Presbyter, febri corripitur 287 e, 301 d

Papa solius virtutis merito factus, quo nec cogitatione quidem aspirarat Pius V 707 e, nihil in eo munere optabile reperit 707 f. Papa non via scrutinii aut accessus, sed adorationis electus B. Pius V 618 b c, noctu sequenti undecim horis continuis sopitus quiescit 628 e. Eius creatio prævisa a Card. Gonzaga moribundo 628 f, annuntiata per Cometem in Anglia 628 f. Domesticis & familiaribus rectam vivendi normam præscribit 630 d

Paralysis variorum curata invocato S. Antonino 341 e f, 346 b c d, S. Helena Trecensi 59 b a, B. Ladislao Gelnoviensi 600 b e, 611 e. Paralyticus 30 annis sanatur ope S. Amatoris 59 e. Paralyticus incredulus ab Episcopo missus, ope S. Evermari in testimonium sanctitatis sanatur 133 c d e, alius sanatur 128 c. Paralytici plures fanantur ope S. Secundi 171 d e f, 172 a, S. Theodulphi Presb. 101 c, 102 b, S. Athanasii 256 d f, 257 b c, S. Godehardi 525 e

Parturientes adjutæ ope B. Gregorii Veruculensis 541 f, B. Pii V 718 c d e, S. Antonini 349 a d. Pariendi difficultas sublata invocato B. Stanislao Canon. Regul. 782 d, 785, 787 e, 790 e, 792 b. Parturientes a mortis periculo liberatæ invocato B. Ladislao Gelnoviensi 601 a, 602 d, 608 f, 609 c, precibus S. Godehardi adjutæ 520 b, B. Michaelis Gedrocii 558 c d. In Partu periculose laborans Imperatrix apportato capite S. Sigismundi peperit filium, Sigismundum ideo dictum, dein Imperatorem 89 f

Patienter fert cæcitatem inflictam B. Anfridus Episc. 432 a

Pauperes petentes numquam vacuos dimittit S. Antoninus 340 c, pro donata cappa aliam divinitus accipit 340 d, tres residuos panes erogans, capsam plenam invenit 340 e, hospitale instituit 340 b. Pauperibus benevolus S. Wandelbertus 278 b. Pauperibus omnis generis beneficus Pius V 699 c, ideo a Deipara laudatus 700 c. Pauperum in justitia patronus 704 b, eorum pedes lavat, ulcus fœdum osculatur 707 d, in Pauperes & hospites distribuit sibi oblata S. Wiborada inclusa 286 e, 299 e, in Pauperes liberalis S. Godehardus 511 b, in Pauperes distribuit pecuniam in consecratione spargi solitam, & convivio impendendam Pius V 629 d. Paupertas viro nobili pro familia sustendanda sublevatur invocato S. Antonino 344 b. Paupertatis religiosæ studiosus, pedes iter etiam difficillimum agit, cibo minimo contentus, B. Ladislaus Gielnovius 572 e f, 573 a b

Pectoris vena rupta sanatur ope S. Antonini 346 c. Pectoris dolor sublatus ope B. Stanislai Conon. Regul. 788 e, 784 a b, 785 f, 786 d, 787 c

Pecten S. Wiboradæ in aëre pendet 306 f

Pecuniæ colligendæ artes abominatur Pius V 700 d, illa non sinit crimina redimi, neque pro dispensatione eam accipi 700 d e

Pedis dolor gressum impediens sublatus ope B. Gregorii Veruculensis 540 d e f, ope B. Philippi Aguilani 551 f, invocato B. Ladislao Gelnoviensi 599 b, 609 b, B. Stanislao Canon. Regul. 783 a, 784 a, 785 c d, 787 d, 789 a b, 791 c d, B. Helena Trecensi 794. Pedibus nudis Archiepiscopus ingreditur Cathedralem S. Antoninus 316 a f, 338 c

Pejerans in aliorum damnum & S. Godehardo obstrepens misere perit 513 d e f, 514 a b

Perdicem coctam vitæ restituit S. Aldebrandus 159 f

Peregrinis succurrit Pius V 700 a. Peregrinos cum discretione excipit S. Godehardus 511 a. Peregrinatur martyrii desiderio Compostellam ad S. Iacobum S. Evermarus 123 d. Peregrinatus Romam & in reditu sancte mortuus S. Peregrinus 147 c d. Peregrinatur Romam & loca martyrum invisit cum fratre S. Wiborada 285 d

Perfectione magna vixit bene in seculo, melius in religione, optime Archiepiscopus S. Antoninus 343 c

Cum Periculo Inquisitor B. Pius V 621 f, 622 a b, libros, invehendos in Hispaniam, curat examniari 655 e

Persecutio contra recusantes Arianam communionem 233 e

Pestis tollitur invocato B. Vivaldo 162 e. S. Athanasio 256 d, S. Iacobo minore Apost. 754 e, per cilicii S. Antonini partem 350 a. Pestilentia curatur invocato S. Iuvenale Conf. 416 f. Varsaviæ invocato B. Ladislao Gelnoviensi, post visionem in cælo apparentem & cælestem vocem sublata 596 e f, 597 a b, variorum 598 a, 602 a, 602 b c, 607 d, 608 e, 610 a b c. Nuceriæ depulsa meritis B. Alexandri Vincioli & interceßione B. Rainaldi 778 a. Pestem pellit S. Briocus 93 f. Peste infectis seruit S. Antoninus 342 e

Phtisis curatur a S. Godehardo apparente 529 c, ope S. Antonini 346 f

Piscationem copiosam præbet S. Antoninus 342 d

Pleuritis sublata tactu calceamenti B. Pii V 718 e, ope S. Antonini 346 e

Pluvia sistitur ope S. Philippi Presb. 425 d. Pluvia in summa siccitate invocato S. Evermaro impetratur 135 d e f, 136 a

Podagra sublata invocato B. Ladislao Gelnoviensi 611 d

Pœnitentiam agit S. Sigismundus ob filium persuasu novercæ occisum 85 e, 87 b. Pœnitentes hæretici recipiendi exceptis hæresiarchis 236 a. Pœnitentes mansuete excipit S. Godehardus 511 b. Cingulo ferreo & cilicio utitur & flagris S. Antoninus 336 f. Pœnitenti lorica ferrea excutitur ad sepulcrum S. Godehardi 524

Pontes supra fluvios in publicum usum erigit B. Mafaldæ 766 f

Pontifex Romanus Pius V ex Ordine Prædicatorum 620 a, olim de summo Pontifice propugnarat theses 620 b

Præcordiorum dolor in filio Sigismundi III Regis Poloniæ sublatus invocato B. Ladislao Gelnoviensi 597 e

Prædicit victoriam & animat ad pugnam S. Marculphus 73 f, 74 a, 77 f 78 a. Prædicit festivitatem Paganorum ex voce corui Cras impediendam S. Athanasius 222 c. Prædicit S. Wiborada Episcopatum S. Vdalrico juveni 287 c, 301, Burchardo Duci mortem 289 a, adventum Hungarorum & martyrium suum 289 c d, 290, 304, 305, mortem suam S. Antoninus 322 a. quorumdam mortem intra annum, item duas futuras religiosas, item tres filios viduæ afflictæ fore magnos: & facti sunt Archiepiscopus, Doctor, mercator insignis 343 a b. Prædicit futura etiam tria incendia B. Michael Gedrocius 556 c f, obitum Tadilonis Decani 514 c d, & diem obitus sui S. Godehardus 514 d e, 515 b, & Sophiæ Abbatissæ 515 f, & cubicularii sui 515 d, 516 a

Prioris Altahensis S. Godehardi virtutes eximiæ 504 f

Princeps officii S. Florianus 461 c

Proles mascula impetratur post 8 puellas invocato S. Antonino 344 b. Prolis obtinendæ causa invocatur S. Philippus Presb. 774 b

Propheta S, Ieremias 5

Prudens accusationes de probatis sibi ministris non facile admittit Pius V 706 f, 707 a. Facilis ad aliena consilia audienda 707 b

Psalmos a fratre edocta S. Wiborada eo celebrante Missam psallit 284 f, 285 e, 296 d e, in visione Missam celebrante S. Gallo audit alios psallere 300 d. Psalmos 7 Pœnitentiales ante obitum recitat B. Pius V 692 c. Psallentia continua apud Agaunenses monachos 85 a, 87 c, 88 b. Psalterium in festis solemnioribus integrum recitat S. Antoninus Archiep. 317 f, totum ante obitum a 4 scholaribus coram se recitari curat S. Godehardus 516 c

Puella S. wiborada levitates iuveniles evitat 384, nudipes mane adit ecclesiam, dein operatur 284 c d, 296 a b, ornamenta capitis jussu parentum assumpta deponit 284 e, correpta dolore capitis abjicit 296 c, equo renuit vehi 284 e, renuit nubere 296 d, pia erga parentes 285 c, 296 b. Puellæ nubili S. Antonino commendatæ vir inventus 331 c d e. Puellis beneficus Pius V 699 c

Puer Martyr S. Sicharius, an a Iudæis occisus 183 f. speciosus, benignus, vigilans, Christum prædicat S. Germanus Ep. M. 263 e f. Puer studio precandi tenetur moribus supra puerilis annos præditus S. Antoninus 314 d e

Puerpera sanatur allata subucula Pii V 716 f

Ad Pugnam contra Turcas sub Ioanne Austriaco omnia præparantur 683, 684, 685

Punctim per membra transfigitur S. Alexander Papa 375 a

Pustulæ ulcerosæ sublatæ invocato B. Ladislao Gelnoviensi 600 c. Pustulæ curantur ope B. Stanislai Canon. Regul. 782 e, 785 a, 787 f, 789 f

Q.

Quadragesimam in insula peragit pane hordeaceo & crudis herbis S. Marculphus 77 d

R.

Rabidi lupi morsus sanatur ope S. Antonini 335 a

Raptores bonorum S. Wandelberti puniuntur dextera in aëre suspensa, aut interfectione aut dysenteria 280 f, 281 a b

Reclusa annis 20 B. Ioanna, Ripatorium translata 534

Recollectionem internam in occupationibus & difficultatibus detinet B. Ladislaus Gielnovius 583 b

Reges primi Burgundionum: ex his S. Sigismundus 83. Regno Conactiæ relicto, fit monachus, dein Episcopus S. Kellacus 105

Regula monachis Agaunensibus præscripta 84 b, assumpta a S. Gunthramno pro monasterio S. Marcelli 84 c a. a Dagoberto pro monasterio S. Dionysii 84 d.

Religionis causa laicis non committenda 636 c, in ejus causa nihil dißimulandum 648 e f. Religiosos, ut aptiores, mavult ad dignitates Ecclesiasticas promoueri Pius V 705 f

Reliquiæ S. Sigismundi auro & gemmis pretiosis Pragæ ornatæ 88 e, 89 c. Reliquias Sanctorum mirifice colit B. Pius V 697 d, etiam pulverem Vaticani 715 d. In Reliquiarum S. Wandelberti adventu fit vehemens de cælo sonus 281 d, pro Reliquiis S. Antonini habentur & miraculis fulgent birretum 348 f, 349, vestes 349 e, pulvinar 349 f, sudariolum 350 a, rasura imaginis 350 a, scriptura 350 e, cilicium 350 a b, pro Reliquiis S. Godehardi abutens osse profano, perit subita morte 528 b

Revelatione divina mors Iuliani apostatæ innotescit Didymo 239 d

Ritus sacros ordinat Pius V 632 d. Ritui Ecclesiæ Mediolanensis se accommodat S. Monica 477 f

Rosarium B. Mariæ Virg. quotidie recitat B. Pius V 697 d, distribuit Rosarii calculos inter suos 698

Rotæ alligatur talis S. Timotheus Lector 376 e

Ruptura e lapsu procreata sanatur ope S. Floriani 466 d

S.

Sacerdos, columna ignea apparente, consecratur S. Briocus 93 c. Sacerdotes supra quinquies mille ab Hugonottis occisi 644 c d. Sacerdotum mores emendari præcipit Pius V 662 e. Sacerdotibus matrimonium fieri dissuadet B. Pius V Cardinalis 626 c d

Sacra omnia ab Hugonottis eversa, dißipata, profanata 644 a b

Sacrificii vasa non debite purgata, a famula pridem mortua docetur S. Wiborada 287 f, 301 d

Sancti in paradiso habitare, nos autem peccatores in terra, S. Antoninus objicit sanctitatem laudantibus 319 e. Sanctificatus ab utero matris S. Iacobus frater Domini 21 f

Sanctimonialibus propria sancit Pius V 634 a

Sanguinis fluxus continuus sublatus invocato B. Pio V 718 f, S. Helena Trecensi 595 e

Sauciatus lethaliter sanatur invocato S. Godehardo 521 e f

Scarantia sublata tactu calceamenti B. Pii V 717 f

Scholas pias commendat Pius V 732 f

Sclopi ictu petitus, permanet illæsus S. Carolus Borromæus 663 e

Scripturæ sacræ scientia imbutus S. Athanasius 189 e. Scripta a Iacobo fratre Domini Epistola Canonica 22 Liturgia 27 a. Scripta seniorum refingentes culpantur 293 e. Scripturæ sacræ lectione proficit in omni virtute S. Theodardus 155 b

Secreta cordium & occulta novit S. Antoninus 335 f

Sedis Apostolicæ auctoritate Imperium in Occidentem translatum, & septemviri in Germania, & magnus Dux Etruriæ creati 664 c f

Sepulcrum S. Wiboradæ de nocte clara luce illustratur 291 b, 306 d. Sepulcri B. Ladislai Geinoviensis tumulus elevari visus 599 e, ad Sepulturam a corvis divinitus submißis defertur corpus S. Kellaci 107 b c

Serpentem venenosum conterit S. Aregius 110 a

Sicarii e manu liberatus ope B. Pii V 718 b

Sigillum urbs Gelnoviensis assumit B. Ladislaum Gelnoviensem 594 a, 612 b

Silentium indicit avibus obstrepentibus S. Aldebrandus 195 f. Silentium arctum a Completorio usque post Primam sequentis diei arcte servat B. Stanislaus Canon. Regul. 780 e

Simoniaca labes a S. Gregorio Magno & S. Aregio oppugnata 208 d e

Somnus conciliatur adhibito pulvirari S. Antonini 349 e f. Somni brevis erat S. Antoninus 328 b. Somno triduano punitur injurius S. Philippo Presb. 425 c

Spectacula cruenta prohibet Pius V 635 b

Spina læsum pedem sanat S. Briocus 93 c

Sponsa S. Amatori obtrusa, & ob recitatas pro nuptialibus preces Ordinationi Leviticæ relicta 52 e f, 53 a

Sterilitas in cōiugio sublata ope S. Antonini 324 f, 332 e f

Stomachi dolor vehemens sublatus ope B. Gregorii Veruculensis 541 b c, 542 b

Struma S. Balbinæ curata attactu boiæ S. Alexandri Papæ 373 b. Strumarum curandarum privilegium Regibus Francorum concessum, an a S. Marculpho 80 d e

Studia juvenum promovet S. Godehardus 510 b

Sultam se simulans in magna austeritate & contemptu vivit S. Isidora 49 c e

Subdiaconus S. Andeolus Martyr 3 sec. 35

Submersionis periculum invocato S. Philippo Apost. evitatur 17 d e, ope S. Africani 69 a, S. Iuvenalis Conf. 416 a. Submersus precibus S Godehardi resuscitatus, post accepta Sacramenta iterum mortuus 519 f, 520 a, alii eo invocato 523 f, 527 b f, 528 c, ope B. Michaelis Gedrocii 558 c, invocato B. Ladislao Gelnoviensi 596 b. Submerguntur ligatis ad colla lapidibus Martyres in carcere a S. Alexandro Papa baptizati 373 f. Submergitur in flumen præcipitatus S. Florianus Martyr 463 c, 465 d

Sudat circa festum corpus S. Hippolyti 42 e, 43 b

Suffocatus a dracone suscitatur a S. Germano Ep. Mart. 265 a b

Surdi sanati ope S. Theodulphi Presb. 103 a. ope B. Gregorii Veruculensis 540 f, item surdus & mutus 546 e f, ope B. Pii V 719 b, B Stanislai Canon Reg. 788 a, B. Ladislai Gelnoviensis 607 d e, 613 b c d

Suspensi etiam rei invocato S. Godehardo liberantur 524 e f

T.

Tabe confectus & membris attractus sanatur ad tumulum B Gregorii Veruculensis 538 d e f, 539

Tempestate erepti invocato S. Godehardo 527 e

Tentationes pelluntur facto voto B. Ladislao Gelnovien. 595 b. Tentatis aliis subvenit S. Antoninus 329 f, 330 a Tentatæ graviter mulieri apparens S. Antoninus, serenitatem mentis restituit 329

Terra educta e sepulchro B. Zachariæ Ord. Minorum morbos pellit 776 f

Testamenta quomodo sint a Clericis condenda præscribit Pius V 633

Thaumaturgus ob miracula S. Petrus Ep. Argivorū 428

Tibiæ dolor sublatus ope S. Athanasii 257 e

Translatio solemnis Reliquiarum S. Athanasii Venetiis sedata subito tempestate 255 d e f, corporis S. Antonini solennißime peracta 355, 356, 357, 767, 768, 769

Triumphus moderatus concessus Columnæ post victoriam de Turcis ad Echinadas insulas anno 1571 obtentā 690

V.

Vaccas mulget & caseos conficit B. Alexander ex progenie Scotorum regia 434 b

Venationem & equitandi exercitium, ut dæmonum tentationes repellit S. Evermarus 122 f, 123 a. Ex dexteritate in Venatione noscitur genus nobile B. Alexandri Conversi Cisterc. 434 d

Veneficam a dæmone obsessam, dein resipiscentem sanat S. Godehardus 520 e f. Veneficio extenuatum misso sudario liberat S Antoninus 339 d e

Veneno intoxicati ope B Stanislai Canon. Regul. 788 a

Verbera ad scapularum lacerationem læto vultu excipit S. Florianus 463 b 465 b

Vestes B. Pii V mortui Principibus mittuntur 693 d. Vestitu vetusto & rudiore usus Papa Pius V 708, moderatum præscribit domesticis 611 a

Viatico sumpto obit S. Aregius 111 b c. Viatico sacro post confeßionem peccatorum munitur S. Theodardus 155 f

Victoria de Turcis sub Ioanne Austriaco a Pio V addicta 682 b, & impetratur 685 c, 687, cæsis 30000 Turcarum 688 a, & 7300 Christianorum 686 b, captæ naves 688 c

Victum ad leges paupertatis accommodat S. Antoninus Archiep. 317 b

Vinum meritis S. Aldebrandi augetur 160 a, in cella S. Philippi Presb. 425 b. Vini bibendi cupiditatem refrænare edocta S. Monica exemplo invitatæ æncillæ meribibulæ 475 b c. Vini adusti flammis ustulata femina, voto a marito facto B. Ladislao Gelnoviensi, sanatur 606 a b c

Virgis cæduntur S. Alexander 381, S. Antonina 382 a, iterum ambo 382 d

Virgines vixerunt 3 filiæ S. Philippi Apost. 9 b c d 12 d Virgines sacræ Alexandriæ ab impiis raptæ violatæque 208 f, 209 a, 227 e. Virgines CXXXIX simul velatæ in Monte Angelorum præsente Agnete Regina Hungarorum 309 a. Virginibus sacris ut sponsis Christi adhortationem scribit S Athanasius 203 f, an etiam librum de Virginitate præclarum 204 c. Virginibus pecuntam dotis nomine suppeditat B Pius V 629 e. Virginitatem volentes servare S Amator & Martha sponsa, effusa cælitus fragantia firmantur, item visione Angeli duplex sertum offerentis 53. Virginitatis donum petit a Deo & impetrat, & in morte gratias de eo agit S. Antoninus 327 d. Virginitate illibata vixit omnis mortalis culpæ expers Pius V 708 b, 714 b c

Virtutibus præcellens varias in Ordine Præfecturas obit S. Antoninus 325 a, excellit in Archiepiscopali munere 317, 318

Viscerum dolor sublatus ope S. Antonini 330

Visio triplex, corporalis, spiritualis, & intellectualis explicatur 300 e f, his omnibus usi Sancti 301 a b

Vitæ Sanctorum in exemplum proponuntur 113 e. Vita Pii V utilis Pontificibus & Episcopis, scripta sincero judicio & optima fide 619 a b c. Vitæ communis & pauperis amans B Pius V 621 a. Vitas Sanctorum edentes collaborant eorum donis 96 c. Vitam S. wiboradæ e voto scribit Eggihardus ab arthritide sanatus 242 f, 293 a

Vitalium torsio & alia paßio sublata ope S. Monicæ 488 a

Vlcera in crure curantur ope B. Gregorii Veruculensis 640 b. Vlcera curata invocato B. Ladislao Gelnoviensi 600 c, 602 e f. Vlcerosam saniem annis 21 testa radit B. Richilda, longum martyrium passa 283 f

Vmbilici dolores per septem annos curati ope B. Stanislai Canon. 786 e

Vrbs obsessa Passaviensis liberatur implorato S. Godehardo 529 d e. Vrbium, ubi coluntur, sunt Sancti præsidium 390 f, 391 a

Vrinæ detentio sublata invocato B. Pio V 717 f, fluxus 719 b

Vsuras tollit S. Antoninus Archiep. 318 b

Vulneribus tribus in capite acceptis obit Martyr S. Wiborada 305 a, sed absque vulneribus postea inventum corpus 305 e

Z.

Zelus adversus hæreses B. Pii V 621 c. Zelo placendi Deo quærit salutem hominum concionibus habendis & scribendis & cantilenis componendis B. Ladislaus Gelnovius, imitatus S. Adalbertum 574, 575. Zelo S. Athanasii reversi respondet fructus multiplex animarum 219 b c

FINIS.

SYNOPSIS SANCTORUM, PERTINENTIVM AD TRES PRIORES TOMOS MAII SECVNDVM TRIPLICEM VITÆ STATVM, MONASTICVM, ECCLESIASTICVM, ET SECULAREM.

Tres Priores Tomi continent dies sedecim, suntque in his Sancti propriis designati nominibus circiter DCCCXXX; certo numero expressi ultra VII millia, præter alios absque numero notaros. Horum præcipui in triplicem Statum distributi, hac Synopsi indicantur. Asteriscus, * nomini additus, significat ejus Sancti Vitam vel Commentarium de ipso aptiorem esse moribus informandis, ornandis concionibus, colloquis piis & religiosæ super mensam lectioni parandæ.

IN STATU ECCLESIASTICO.

Prophetæ Hagiographi veteris Testamenti, *Job &* Jeremias, utriusque memoriæ, Reliquiæ, cultus.

Apostoli. *Philippus, Acta Latina & Græca, filiæ, Reliquiæ; * Jacobus Alphæi Martyr Ostracinæ; * Jacobus Frater Domini, cujus Mater Maria Cleophæ, Episcopus Ierusalem, & ibi passus, supernumerarius uti Paulus; utriusque distincta Acta, Reliquiæ, cultus apud antiquos. Ab utroque distinguendus Jacobus Zebedæi, Frater Ioannis.

Pontifices Romani. * Alexander I, Acta sincera & antiqua ex Mss. Benedictus II, Paschalis I, * Pius V, Vita auct. Gabutio, relatio Romana, miracula, a pag. 617 ad 714.

Patriarchæ Orientales. Ex his Alexandriæ, * Athanasius. Vita, Translatio Venetias, Miracula, ex ipsiusmet & antiquorum scriptis, digesta capitibus 39, a pag. 186 ad 258. & Appendix de Symbolo, ejus nomen præferente. Constantinopoli * Gregorius Nazianzenus. Vita collecta a Cæsare Baronio, cum prolixis & necessariis ad eamdem Notis. Carmen de vita propria, prosa redditum. Translatio triplex ex Mss. Latinis & Græcis, a pag. 369 ad 459. * Germanus. Vita ex variis, Translatio in Appendice. Denique Nicolaus Mysticus.

Antiochiæ, Eucdius Martyr. Hierosolymis, * Judas Quiriacus: controversa ætas & Martyrium: ejus & inventæ Crucis Historia apocrypha. Maximus, ab Arianis depositus. Omnium denique hujus Sedis Præsulum * Historia chronologica, posita ante Tomum 3 cum 13 Parergis, conducentibus ad notitiam Historiæ Orientalis & solutionem objectarum a Carmelitanis Scriptoribus difficultatum. Eodem faciunt ante Tomum 2 Hodœporica sacra Joannis Phocæ & Antonini Placentini, veritatis discernendæ & Terræ-sanctæ certius ac distinctus cognoscendæ causa, comparata & opposita inter se.

Episcopi alii in Oriente. Athanasius Corinthi, Petrus Argis, Hermes Philippis, Achillius Larissæ, Sabas Daphnusiæ, Olbianus Aneis, Pausicacus Synnadæ, * Epiphanius in Cypro. Acta collecta ex variis, rejecta apocrypha Ioannis & Polybii. Theodotus Gyriniæ, Silvanus Gazæ, Eulogius Edessæ, * Joannes Silentiarius in Palæstina, Acta Græcolat. per Cyrillum. Huc spectant, Mocius seu Mucius Presb. Constantinopoli, Acta ex Mss. Euthymius & Petrus Alexandriæ, Rhodopianus Diaconus Martyr Aphrodisiæ, Abdiesus & Abdas cum aliis Presbyteris & Diaconibus in Perside.

Episcopi & Clerici in Italia. * Nicolaus Albergatus, S. R. E. Card. Bononiæ. Vita duplex per Iacobum zenum & Carolum Sigonium. Theodorus, * Maurelius Ferrariæ, Legenda apocrypha. Maurelius Imolæ, Villanus Eugubij, * Aldebrandus Foro-sempronij, * Gerontius Callij, Chryspolitus Bettonæ, Paulinus Senogalliæ, Ursus Fani, * Juvenalis Episcopus Narniæ: alterque Juvenalis Confessor Fossani. Acta vitæ confusa, distinctæ historiæ Translationum; elevationum recentius utrobique factarum monumenta authentica, a pag. 386. ad 423. * Gregorius Ostiensis Legatus Apostolicus in Hispania, Alexander Vinciolus Nuceriæ, * Antoninus Florentiæ, Vita duplex, Analecta ex Processibus, Translatio. Florentius Campiliæ, Bonifacius Ferenti, Valentinus Genuæ, Hildebertus Dertonæ, Petrus Papiæ, Venerius & Gerontius Mediolani, Pomponius Neapoli, Bonosius Salerni, Laborator Beneventi, Benedictus Æserniæ, Cataldus Tarenti, Priscus Nuceriæ. Tum ex Africa adducti, Innocentius Cajetam, Florentius & Vindemialis Tarvisium, Euphrosynus Panzanum, Rossius Suessam. Presbyteri, * Calepodius Martyr Romæ & Eutitius Suriani. Alii item variis locis, Dannius, Chrysanthus, Fortunatus, Philippus Argyriensis, Nepotianus, Hypolistus, Mettius, Anthimus, Item Diaconi, Sisinnius, Primus, Marcus, Eucentius, Theodulus, Jacobus, Dominicus.

In Hispania Episcopus * Abulæ S. Secundus: Inventio & Translatio, ejusdem & sociorum missio ab Apostolis. Felix Diaconus Martyr Hispali.

In Gallia Episcopi. * Petrus Tarentasiæ, Acta Vitæ, miracula, canonizatio, * Hilarius Arelate, Vita, Vindiciæ, socius Prosper. Theodardus Narbonæ, Vita discussa. Arigius Vapinci, * Africanus Vabri, Vita discussa. Justus, Dionysius, Nectarius, Nicetius & Mamertus Viennæ; Orientius Auscii, * Macarius Burdegalæ, Lemovici Aurelianus & * Sacerdos, Vita ex Ms. Tolosæ Erembertus, Biturigibus Palladii duo & Desideratus; Vesontione Silvester & Fronimius; Autissiodori * Peregrinus Martyr Vita ex Mss. Marcellianus, Valerius, Valerianus, Helladius, & * Amator. Vita ex Mss. Claromonte Aprunculus, Suessione Onesimus, Ambianis Honoratus. Cenomannis * Domnolus, Vita duplex; Bajocis Ragnobertus cum Zenone Diacono; Sagii Alnobertus, in Armoricis Briocus, Metis Godo & Agathymber. Item Presbyteri, Gibrianus Remis (de cujus miraculis tres prolixi libri serius allati disseruntur ad ultimū tomum Maii) Eusebius Autissiodori, Placidus Augustoduni, Emarus Carnuti. Diaconi &c. Avitus, Carcodemus, Aventinus, Ceremius, Andeolus Martyr, Jovinianus Martyr.

In Anglia & Hibernia. * Joannes Beverlacensis Eboraci Archiepiscopus. Vita & miracula per quatuor auctores ex Mss. Eadbertus Lindisfarnensis, Asaphus in Wallia: Kellacus, Carentocus, Moeldodus, Hiberni.

In Belgio Aufridus vltrajecti. * Wiro Ruremundæ, Commentarius Ioannis Bollandi. Trajecti ad mosam Domitianus & * Servatius, Acta & miracula ex variis, a pag. 209 ad 231. Hujus occasione parata erat nova Diatriba de Episcopatu & Episcopis Tungrensibus & Trajectensibus: sed ob causas dilata est, præfigenda ultimo Tomo Maii. Gerbernus Presbyter Gelæ, in Actis S. Dympnæ.

In Germania * Modoaldus Archiepiscopus Trevirensis, Vita. Translatio, Britonus. Ibidem * Theodulphus Presbyter, miracula. * Godehardus Episcopus Hildeshemensis, Vita, miracula, canonizatio. Philippus Presbyter Cellæ in Palatinatu, de cultu plura in Appendice. * Stanislaus Martyr Episcopus Cracoviensis in Polonia. Vita & miracula per Ioannem Dluglossum, a pag. 202 ad 280. * Joannes Nepomucenus Canonicus Pragensis propter secretum Confeßionis submersus.

IN STATU MONASTICO.

Ecclesiam Orientalem illustrarunt Pachomius & Theodorus Abbates. Acta pulcherrimæ & prolixißima Græcolatina per fere coævos, de iisdem Ammonis Episcopi Epistola, a pag. 287 ad 363. Appendix de Iunioris Pachomii seu Postumii Vita apocrypha. * Joannes Damascenus, Acta Græcolatina cum encomio ejus per Constantinū Logothetam in Appendice. Nicephorus Confessor Hegumenus Mediciensis. * Germanus Hegumenus fundator Cozinitres XLIV Monachi Sabaitæ in Palæstina Martyres. Plures Monachi & Virgines in Perside.

In Occidente antiquiores ac fere Benedictini, * Petronax instaurator Casini, Hilarius Abbas Galeatensis, Adamus Firmi, * Marculphus in Gallia, Vita duplex. * Theodulphus Remis, Antonius Turonibus, Tudinus Corisopiti, Vltanus Foßis Maurontus Duaci, * Waldebertus Luxovii, * Fidolus Trecis, Britunus in Anglia, Brandanus in Hibernia. Item Abbatissæ. In Belgio * Rictrudis, Acta, miracula, favores prolixißime deducta ex Mss. a pag. 79 ad 154. Bertha Avennaci, Waldrada Metis, Agnes Pictavii. Benedicta Romæ, * Beatrix Patavii, Vita duplex, miracula.

Cluniacenses. * Majolus Abbas, Vita triplex & miracula, a pag. 657 ad 700, * Conradus Fundator Montis Angelorum in Helvetia.

Camaldulensis Angelus Martyr Massacii.

Cistercienses (præter Petrum Archiepiscopum Tarentasiæ, & Mafaldam Reginam) Alexander Conversus Fusniaci, Catharina Parci in Brabantia.

Canonici Regulares (præter Vbaldum, Episcopum Eugubinum) Gualterius in Gallia, Geraldus in Lusitania, Stanislaus Casimiriensis & Michaël Gedrocius in Polonia.

Basilianus, Leo in Calabria.

Ord. Cruciferorum, Ventura in Vmbria.

Carthusianus, Nicolaus Albergatus Cardinalis Archiepiscopus Bononiensis, de quo supra.

Ordinis Prædicatorum (præter Pium V, & Antoninum Archiepiscopum Florentinum) * Ægidius in Lusitania, a pag. 411 ad 438. * Bernardus cum 2 parvulis ibidem. * Elisabetha Filia Regis Hungariæ in Helvetia.

Ordinis Minorum (præter Alexandrum Episcopum Nucerinum) Philippus Aquilanus in Italia, * Zacharias in Lusitania, * Ladislaus in Polonia, a pag. 560 ad 616. Tertiarii vero in Italia, * Vivaldus, * Gerardus, Illuminatus.

Carmelitæ, * Angelus Martyr in Sicilia. Cultus, Translatio, miracula ex processibus & instrumentis authenticis, a pag. 56 ad 91. Vita triplex, sub nomine Enoch Patriarchæ Ierusalem, ut socii & testis oculati, scripta ab homine, loca, personas, tempora confundente, ritus etiam Græcos & publicæ ac privatæ rei statum in Terra sancta atque Carmelo ignorante, ideoque suo loco præterita; ad importunam expostulationem, speculo Carmelitano præfixam, datur in Appendice, a pag. 798 ad 843. * Aloysius Rabata in Sicilia ex Processibus Mss. cum Apologia prævia ad querelas de Martio & Aprili. * Simon Stock, VI Generalis, nunc pauca de cultu & ætate, plura quando nobis Burdegala mittetur Vita, a Ioanne Swaninghtono coævo, ut prætenditur scripta.

Eremitæ Augustiniani, * Gregorius Veruculensis, * Magdalena Albritia, & Prudentia Comensis, in Italia omnes.

Ordinis Servorum B. Mariæ * Franciscus Senensis ex Processibus Mss.

Solitarii, nulli Ordini adstricti. Reginaldus & Francus in Calabria, Nicolaus Neapoli, Fortis in Vmbria, Benignus Perusiæ, Dorotheus Lucæ, * Ampelius Genuæ, * Mirus Surici, Primael in Armorica, Joannes Monasteriensis Cainone, Gentius Carpentoracte, * Dominicus Calceatensis in Hispania, Miracula prolixa.

Virgines M M. * Dympna in Belgio, Florina & Flamina in Arvernia, Liceria Senonibus, Solangia Biturigibus, Quirilla & Sophia Romæ, Viola Veronæ, * Glyceria & Pelagia in Oriente, quarum Acta Græcolatina. Aliæ Sacræ Virgines: Irene Constantinopoli culta, Teuteria & Tusca Veronæ, Eupuria Cajetæ, Panacæa Agamii, Dominica ad Larium lacum, * Imelda Bononiæ, * Herina & Cæsaria in Calabria, Rolendis in Belgio, * Helena & * Mastidia Trecis. * Maxima in Provincia. Reclusæ in Italia, Joanna & Gemma: in Helvetia * Wiborada & Rachilda, quarum duplex Vita ex Mss.

IN STATU SECULARI.

Reges, * Sigismundus Burgundionum, & Fremundus in Anglia. Regum filiæ, * Mafalda Lusitaniæ, * Elisabetha Hungariæ. * Domitilla filia Flavii Clementis Cos. cum Nereo & Achilleo, Euphrosyna & Theodora: Translatio curata a Cardinali Baronio. * Palmatius Consul Martyr. Faltonus Pinianus Proconsul Romæ. * Pontius Martyr, Philipporum Imperatorum intimus, * Gordianus Martyr, Iuliani Vicarius. * Florianus, Princeps Officij. * Acacius Centurio. Alij Martyres illustriores. * Bonifacius Tarsi, Alexander Druziparæ, Valerianus Forolivii, Peregrinus Anconæ, Alphius, Philadephus & Cyrinus, valde prolixa Acta Græcolatina; sed apocrypha. * Isidorus in Chio, * Victor & Corona Alexandriæ; & ex Militia Romana plurimi. Ex Perside * Simeon, Isaacius, Bachtisoës, Batas. Alibi vero & posteriori tempore Martyres, Witisindus, Eudaldus, & Sixtus in Hispania: * Gengulsus & * Evermarus in Belgio; * Halwardus in Norvegia.

Conjuges sancti. In Thebaide * Timotheus & Maura Martyres Attaliæ, * Hesperus & Zoë cum filiis Martyres, utrorumque Acta Græcolatina. * Walbertus & Bertha, Parentes Ss. Waldetrudis & Aldegundis. * Isidorus Agricola & Maria illius uxor: Vita utriusque & miracula, ex Proceßibus & Hispanico Bledæ.

Viduæ: * Monica, Mater S. Augustini. Translatio corporis, Aroasiam an Romam? * Bertha cum filio Ruperto Duce Bingensi, Vita scripta a S. Hildegarde. * Itta vel duberga, Mater S. Gertrudis, Miracula Mundana, Mater S. Sacerdotis.

Agricolæ, Albertus Bergomi, * Isidorus Madriti.

Prætermissi vero ad dies Singulos, quorum obiter memoria illustratur, simul omnes sunt supra quadringentos; præter longe plures, qui cum illis indicantur, veluti de quibus vel in prægressis quatuor mensibus actum est, vel in secuturis agetur.

Singulis Tomis subjunguntur Acta Græca, ad quemque spectantia; primo etiam Synaxarium Maji ex Menologio Basilii Imperatoris. Eidem I Tomo præmittuntur Ephemerides Græcorum & Moscorum, horum Figuratæ & 12 grandibus æneis tabulis expressæ, illorum Metricæ cum Præfatione de conversione & schismate Moscorum, & Appendice de Sanctorum tabellis, diptychis ac triptychis, atque observationibus ad singula festa & Sanctorum nomina, indicantibus quæ monumenta, præsertim Græca, habesmus aut adhuc desideremus: exploratur etiam Lectoris judicium de suspectis quorumdam Actis. Quod enim in principio Operis timidius, id crescente paulatim ipso usu discernendi facultate minus dißimulanter nunc facimus, nullo non die aliqua relegantes ut apocrypha & fabulosa; quædam etiam, ad evidentiorem convictionem insulsæ fictionis, integre exhibentur, cum censura convenienti eis addita.

Ornatur hoc Opus, præter Tabulas 12 Ephemeridum, folium expansum implentes, aliis 8 ad libri mensuram factis, & minoribus 12, ac denique sextuplici Indice, I Sanctorum, quorum in unoquoque tomo Acta vel memoriæ illustrantur, 2 Chronologico, 3 Historico, 4 Topographico, 5 Onomastico vocum Barbararum, 6 Morali ad usum Concionatorum, Cathechistarum &c.

SUMMA PRIVILEGII REGIS CATHOLICI.

Carolus, Dei gratia Hispaniarum, Indiarumque, &c. Rex Catholicus, Archidux Austriæ, Dux Burgundiæ, Brabantiæ, &c. Serenissimus Belgarum Princeps, diplomate suo sanxit, ne quis Acta Sanctorum mensis Maii, auctoribus Godefrido Henschenio, & Daniele Papebrochio Societatis IESU Sacerdotibus edita, præter voluntatem Michaëlis Knobbari proximis novem annis ullo modo imprimat, aut alibi terrarum impressa in has nostræ Germaniæ Inferioris ditiones importet, venaliave habeat: qui secus faxit, confiscatione librorum & alia gravi pœna multabitur, uti latius patet in litteris datis Bruxellæ XXIII Iunii MDCLXXIII.

Einleitung Mai II