Circiter an. CLII.

[Praefatio]

Patiens, Episcopus Metensis in Gallia (S.)

[1] Metis Galliæ Belgicæ vrbs illustris, (olim Diuodurum, vel Diuiodurum, Mediomatricum) ab Apostolicis temporibus præcones Euangelij atque Episcopos nacta traditur: [S. Patiētis in sacris fastis celebre nomen.] quorum primus Clemens XXIII. Nouembris celebratur, secundus Cælestius XIV. Octobris, tertius Felix XXI. Februarij. His S. Patiens succeßit, longe Lugdunensi illo, de quo XI. Septembr. antiquior. Huius natalem celebrat VIII. Ianuarij Martyrologium Romanum, Rabanus, Notkerus, Bellinus, Maurolycus, Galesinius, Molanus, viola SS. aliiq;. Et quidem Martyrol. Coloniense, atque Carthusiani Colon. in Addit. ad Vsuardum, S. Ioannis Apostoli discipulum fuisse aiunt. Andreas Saussaius in Martyrologio Gallicano: Metis S. Patientis Episcopi: qui natione Græcus, S. Ioannis Euangelistæ discipulus, quartus ordine hanc Ecclesiam rexit, eamque adhuc tenellam spiritualis sapientiæ lacte, & diuini verbi pabulo enutriuit, ac sanctitatis suæ gloriosis illustrauit insigniis. Huic ferunt S. Ioannē a se abscedenti in pignus amoris vnum ex suis dentibus dedisse: quem Metis, vbi postea substitit, in ædicula a se, sub amantissimi sui ipsius Præceptoris nuncupatione consecrata reposuit, perpetua obseruandum veneratione. Cumque multa in Episcopatu mirabiliter ac diuine gessisset, piis laboribus perfunctus ad cælestem euolauit beatitudinem. Ferrarius XXVIII. Decembr. eum refert.

[2] S. Patientis, aliorumq; primorum Metensis Ecclesiæ Antistitum Acta intercidisse testatur Paulus VVarnefridus in catalogo Episcoporum Metensium. [Eius Acta, ætas.] Quam tamen hic damus de eo narratiunculā, ex antiquo MS codice Ecclesiæ Metensis eruit Andreas Dinettus Noster: cui consimilis, sed aliquanto succinctior, extabat in MS. S. Martini Vltraiecti. S. Patientis meminerunt Claudius Robertus, Ioannes Chenu, Demochares de diuino sacris. cap. 33. In MS. Florario dicitur obiisse anno. CLII.

VITA.
Ex veteri MS. Ecclesiæ Metensis.

Patiens, Episcopus Metensis in Gallia (S.)
BHL Number: 6482

Ex mss.

[1] Beneficiorvm Dei reminisci salus est mentis, sicut obliuisci torpor exitiabilis. Inde ad memoriam gratiæ Domini nostri Iesu Christi vitam B. Patientis, a si Spiritus sanctus adiuuat, qui aspirat ad ordinem, quem nobis & doctorem & cœnobij nostri fundatorem olim direxit.

[2] Sanctus igitur Patiens, sicut a prioribus vicaria relatione cognouimus, [S. Patiens S. Ioannis Euangelistæ discipulus.] ex inclyta Græcorum prosapia exortus, sicut nobilitate mundana, sic & opum gloria in minoris Asiæ regione clarus effulsit. Hanc Asiæ regionem dilectus Domini Euangelista Ioannes in sorte prædicationis diuina dispēsatione suscepit, fideique iugo subiugauit: nam dum fulgore virtutum confirmaret suorum claritatem verborum, quamplures ad vitam destinati potentes & diuites ac mediocres compuncti gratia eius doctrinæ obediebant. Itaque inter alios insignes etiam B. Patiens obedientiæ fidei se subdidit, pompam mundi reliquit, sancto Apostolo intime adhæsit.

[3] Interim, vt historiæ tradūt, B. Ioannes Apostolus a Domitiano Cesare Romam adducitur. Dominus enim consilium suum per tyrannum crudelē disponebat, vt sicut virturibus atque signis idem Ioannes atque Petrus fuerant pares, sic in Vrbe principali haberent sui memoriam triumphi, vt enim b Via triumphalis insignita est Cruce Petri, sic & Ioannis dolio c Latina porta memorialis habetur; d in quo feruente oleo, præsente Senatu Romano, immissus, non ambustus, sed velut perunctus exiuit. Hinc mundani fremitus victor exilio apud e Patmos insulam adiudicatus, & ad secanda marmora decori Romanorum apta palatiorum arctatur. [Ioannes proscribitur.] Sed quid agit humanus furor contra Christi fidem? versa vice Ioannes ibidem diuina reuelatione consolatur, de statu suarum septem Ecclesiarum certificatur, ruina malorum & gloria iustorum ei visione Angelica demonstrantur. In breui Domitianus a f Senatu detruncatur, eius edicta cassantur. [reuocatur,] Vnde Ioannes suis Ecclesius redditur, in quibus dum sibi reuelata corrigeret, hæreticos detegeret, concilia celebraret, puritatem fidei edoceret, potentia miraculorum prædicationem confirmaret, in communi obsecratur, vt diuinitatem Christi ac humanitatē lucidius ceteris elucidaret Euāgelistis. [scribit Euangelium:] Quod cum id agere se denegaret posse, nisi communi supplicatione totius Ecclesiæ, repente supergreditur super altitudinem omnis humani sensus, imo secretum Angelorum. Igitur tuba mirabili coæternitatem Patris ac Filij omnibus insonuit, substantiā diuinitatis ac humanitatis Christi in vnitate vnius personæ declarauit, omnes amfractus hæreticæ fraudis obstruxit, dicens: In principio erat Verbum, & Verbum caro factum est.

[4] His peractis non immemor præcepti, quod in sua perceperat Apocalypsi, Oportet te iterum prophetare gentibus, & populis, & linguis, & multis Regibus, ex suis dignos elegit qui hactenus errore gentili deuiantes ad viam reducerent veræ salutis. [cap. 10. v. 11.] [Discipulos ad varias gentes mittit;] Gloriosum itaque g Polycarpum Smyrnensibus præcepit: plures alios in Orientali regione per diuersas vrbes ordinauit Sacerdotes. Diuina etiam visione admonitus statuit suam prouisionem ac sollicitudinem Gallicanis impertiri prouinciis: quapropter h Irenæus directus est Lugdunensibus, i Benignus, Thyrsus, & Andeolus Augustodunensibus: Beatum vero Patientem, qui sibi familiarius in pluribus adhærebat, secretius aduocans, pandit ei quæ sibi reuelata erant de eo; qui & dixit: Carissime fili, ex quo verbum Dei pro nobis indebitam gustauit mortem, homo redemptus, non est sui iuris, sed eius qui redemit, seruus. Quocirca quæ diuinitus nobis imperantur,imperantur, prompta debemus exequi mente. [S. Patientem Metas.] Carissime, in Spiritu reuelatum est mihi, quod Clemens quondam patricius Vrbis, atque sui successores, qui a Coapostolo meo Petro ad k primam Galliarum Belgicam in ciuitate Metensi sunt directi, duobus defunctis, qui superest ex nostris sibi præstolatur successorem secundum reuelationem. Huc ergo, carissime, secundum dispensationem Dei accelera, curam suscipe pastoralem, Dominicum adauge gregem. Ne itaque difficultatem itineris paueas, non recuses onus: quia qui te ab æterno elegit, & huic officio destinauit, tibi cooperando, superueniendo assistet. Auditis B. Patiens dictis dilectissimi Patris mœstus mente ac supplex voce respondit: Salua dispositione Dominica, saluaque tua iussione paterna, venerabilis doctor, disponebam animo donec aduiueres carne nequaquam me separati a te, quod & in præsenti obsecro mihi concedi. Ioannes, qui thesaurum scientiæ de Christi hauserat pectore, ipsamq; Deitatis substantiam, quam exteris patefecerat, talia subinfert ore prophetali: Solus qui cuncta regit meam emigrationē solus dispensat, tuam vero sine truculentia persecutoris in pace disponit. O sublimem præscientia Ioannem, cui & regionum loca, & vocabula spiritu non ignota! cui enim patebant supercælestia, qui Trinitatis & Deitatis deificæ arcanum substantiamq; fide cernebat, quid mirum si mundani angustias orbis in dispositione regionum, in diuersitate locorum, in vocabulis nationū & vrbium cognoscebat? videnti enim Creatorem angusta est omnis creatura, & comprehensibilis amplitudine mentis. Si enim Delphicus furor cogebat ignorata prius designare loca pugnarum vel casuum, sancto Spiritu pleno nomina locorum diuino aptorum seruitio cur celarentur?

[5] Licet vero B. Patiens diuinæ præordinationis accepisset responsionem, tamen Dei nutu aspiratus, [Dentem ei e suis vnū donat.] qui hoc quod sibi cōplacet fieri dignatus aspirare S. Ioanni, dixit: Ardor non minimus angit meam mentem super portionem reliquiarum corporis tui. Et beatus inquit Apostolus: Nihil Deo impossibile, sicut enim processu ætatis quædam humani partes corporis cadunt, & aliæ partes succedunt, vt videntibus fieri probatur; & sicut in futura resurrectione corporum, quocumque locorum membra fuerint dispersa, ad priorem redire coniunctionem veraciter creduntur; sic tuum summa potestas desiderium valet implere, si omnium impetratrix fides firma Deo tribuente adsit. Oratione igitur Apostolica præmissa, Apostolus promissionē compleuit virtute Dei. Euocat itaque carissimum discipulum, atque in ipsius præsentia apponit digitum ori, dentem absque doloris sensu abstrahit, porrigit, eique dixit: Hunc tibi vnum tolle, & vbi tibi Dominus prouiderit repone, ceteri mei artus corporis sub dispositione Creatoris erunt, qui me hactenus in omni tribulatione protexit. Suscepit igitur carissimus discipulus dentem dilecti Domini, sicut in munimen sui, sicut pignus pij amoris, sicut propitiationem multorum futuram.

[6] Rursum subdens Apostolus admonitionem pusillanimis perutilem, dixit: Carissime, cum omnia verbo Dei creata sint in tempore, & ab æterno disposita, sola hominis natura commune aliquid habet cum omni creatura. Perpende igitur carissime, quia sicut ipsa, cum qua esse habēt omnia, non gignit frumenta, [Hortatur eum ad patientiam,] neque maturat fructus, nisi exculta hominum labore, ventorum exagitata turbine, aëris temperie, ac ignis decocta calore; sic ipsa semen iustitiæ anima non parturit, nisi patientia & impulsu tribulationum. Talis est enim ipsa rationalis natura, quod nisi tentationibus prematur, disciplinaque coerceatur, aut libero arbitrio, inani gloria leuatur, aut securitate terrenis immergitur. Vt ergo carissime, fructum requiei perpetue valeas percipere, per tribulationum patientiam te oportet exercere, aliosque tua prædicatione ac exemplo Christo acquirere, cum quibus gaudeas in cœlesti requie. O laudabile doctoris & auditoris vinculum caritatis Ioannes dum l suis in nuptiis Christus aquam in vinum mutasset, [Patiens cum Ioanne confertur.] secutus eum carnale cōnobium reliquiit, Patiens audiens ab ipso Ioanne verbum Dei abrenuntiat oblectamentis mundi: Ioannes socialiter adhæsit Christo in resurrectione Archisynagogi filie in cubiculo; Patiens Ioanni præsens fuit dum resuscitat filiū m fidelis viduæ: Ioannes trasfigurationi factæ in monte Christo adfuit; Patiens Ioanni adstabat n dum duos Proceres post conuersionem dimissarum pœnitentes diuitiarum ab æterna damnatione per auri miram in frondibus reciprocationē reducebat: Ioannes Cruci astitit Christi; Patiens eidem Ioanni misso in oleo feruenti. Christus morte deuicta discipulis mellis fauo veræ Deitatis, ac suæ humanitatis vnionem commendauit; Ioannes Patienti cum suis condiscipulis post libertatem exilij inseparabilem Patris ac Verbi substantiam scripto allucidauit.

[7] Confortatur itaque tanto B. Patiens miraculo, & admonitione paterna, Pastorale suscepit officium, multisque Sanctorum pignoribus ac ipsius Euangelij codice donatus benedictionem petit, [Patiens in Gallias venit:] accipit: ignotum iter cum suis per Illyrici & Adriatici sinus maria arripit: tandemque Christo duce difficultatem itineris multimodam euadit, Gallorum fines intrauit. Mirare! Linguam Barbarorum, [gentis lingua loquitur.] quam pridem ignorabat, intelligebat, & respondebat, necessariaque requirebat. Fuit hoc insigne miraculum in Ecclesia primitiuorum, vt quos Apostoli chrismate præsignabant, vel ad prædicandum gentibus ordinabant, illico manifeste scientiam linguarum accipiebant, sicut de Cornelio Actus Apostolorum narrant. [Act. 10. 46.] Itaque certo indicio B. Patiens Metim ciuitatem deuenit: quo deueniente Ecclesiasticus ordo cum fideli populo lætatur, & tam ex habitu quam ex reuelatione pridem celebrata, de successore S. Felicis, qui tertius post B. Clementem rexerat Vrbem, certificatur, consolatur.

[8] Reuelatio autem, vt fertur, ex ipso B. Patiente talis erat: Dum Beatus Euangelista Ioannes sub Domitiani persecutione Romam perductus ibidem detineretur, [S. Petri monitu destinatus erat Metensibus.] beatus Princeps Apostolorum Petrus eidem in visione apparens dixit: Carissime frater, iam dudum prima Galliarum Belgica fidem suscepit diuina fauente gratia; & nunc quia illi qui a me illuc sunt directi soluerunt vicissim debitum morti, recens adhuc fides illius populi doctore indiget fideli. Noueris itaque, carissime, quia sicut Dominus noster tuæ sanctitati suam olim commendauit genitricem, sic & nunc tuæ dispensationi Metensem commendat Ecclesiam. Ex tuis itaque auditoribus illuc dirige Patientem nomine, cui Dominicum ouile pascendum iniunge.

[Annotata]

a Videtur deesse, describam, aut quid simile.

b Quo loco crucifixus, quo sepultus sit S. Petrus, dicemus XXIX. Iunij. S. Hieronymus lib. de scriptorib. Ecclesiast. cap. 1. ait S. Petrum Sepultum in Vatiscano iuxta viam triumphalem.

c Latinam portam nonnulli eamdem fuisse putant, quæ Capena, a qua via Appia & Latina ducerentur. Erat Capenæ ad Orientem proxima.

d De hac re plentus agemus VI. Maij.

e Alij quoque, vt ad illum diem dicemus, ad secanda marmora in Patmon (quæ vna est e Sporadibus insulis) relegatū esse. S. Ioannem scribunt.

f Non Senatus, sed Stephanus Domitillæ, Flauij Clementis viduæ Procurator Domitianum interemit. Forte hic locus ita legendus: In breui Domitianus detruncatur, a Senatu eius edicta cassantur. Certe eius morte, vt scribit Suetonius sub finem libri 8. Senatus adeo lætatus est, vt repleta certatim curia non temperaret quin mortuum contumeliosissimo atque acerbissimo acclamationum genere laceraret: scalas etiam inferri, clypeosque & imagines eius coram detrahi, & ibidem solo affligi iuberet: nouissime eradendos vbique titulos, abolendamque omnem memoriam decerneret. At Nerua Cocceius Domitiani successor, omnes qui impietatis in deos rei fuerant absolui voluit, & exules in patriam reduxit, inquit Dio. Imo edicto vetuit, ne liceret aut impietatis aut Iudaicæ quempiam dehinc insimulari. Quæ de Christianis accipi debere dubium non est.

g De eo agemus XXVI. Ianuar.

h Colitur XXVIII. Iunij.

i De S. Benigno agemus 1. Nouemb. de SS. Thyrso & Andochio, qui hic Andeolus dicitur, XXIV. Septemb.

k Extant to. 1. scriptorum Francicor. Duchesnij diuisiones aliquot Galliæ, in quibus primo loco Belgica recensetur: celebrantur a Cæsare Gallorum fortissimi Belgæ. Verum idcirco potius Galliarum primam dici Belgicam crediderim, quod Præfectus Prætorio Galliarum, Treuiris sedem habebat, vt docet Bravverus noster Annal. Treuir. lib. 4. sed hoc post Diocletiani ætatem. Id fortassis solum vult hic scriptor, Metas Belgicæ prime vrbem esse.

l [An S. Ioānes sponsus fuerit in nuptiis Canæ.]Baronius ad an. XXXI. num. 30. ait, quod Ioannis hæ fuerint nuptiæ, esse omnino commentitium ac nuper excogitatum, cum penes antiquos Patres nulla prorsus de hoc mentio habeatur. & num. 31. ait ridiculam eam esse sententiam, potiusq; assentiendum esse Nicephoro asserenti eas nuptias fuisse Simonis Cananæi. At Rupertus Tuitiensis sub finem commentariorum in cap. 2. Ioannis ita scribit: Hunc Ioannem Euangelistam relictis nuptiis, (ipsius enim istas fuisse nuptias opinio fere omnium est) ipsum Dominum sequi cœpisse arbitramur. [Ioan. 2.] Venerabilis Beda tom. 7. vel, vt alij volunt, Alcuinus, homilia in die S. Ioannis, Tradunt, inquit, historie, quod eum de nuptiis volentem nubere vocauerit. Idem habet S. Thomas. 2.2. q.186. art.4. ad 1. Legitur & in Præfatione in Euangelium S. Ioannis in Glossa ordinaria, quam præfationem esse S. Hieronymi tradit isthic Liranus, & vulgo supponunt. In eadem Glossa extat Prologus in idem Ioannis Euangelium, qui tribuitur S. Augustino, in quo isthæc leguntur: Iste siquidem est Ioannes, quem Dominus de fluctiuaga nuptiarum tempestate vocauit. Baronius hæc ita interpretatur, quasi vxorem Ioannes non ductam dimiserit, sed numquam duxerit. Ipse S. Ioannes Gertrudi sanctissimæ virgini isthæc reuelauit, vt ipsa retulit lib.4. Insinuat. diuinæ piet. cap.4. Ego per omne tempus vitæ meæ frequentius recolens quam suaui familiaritatis amicitia amantissimus Magister meus & Dominus meus in me respexerit, imo remunerauerit illam cōtinentiam, qua coniugem relinquēs ipsum de nuptiis sum secutus, postea semper in omnibus verbis & factis meis hoc studium adhibui, vt diligenter cauerem, ne mihi ipsi vel aliis aliquo modo darem occasionem, vnde illa Magistro meo grata virtus, scilicet castitas, aliquo modo macularetur. Denique (vt alios innumeros omittam) Iacobus Tirinus noster sub finem Chronici sacri ait neminem veterum huic sententiæ refragari.

m Hæc referuntur in vita S. Ioannis quæ Mileto, vel Melitoni Laodicensi Episcopo tribuitur, probaturq; Ioanni Hesselio; desunt in apocrypha illa quæ Prochori nomine vulgata.

n Atticum & Eugenium, de quibus fuse idem Melito.